1

D E C O L U M N I S TN U M M E R 1 - M E I 1 9 9 8

De Columnist7e jaargang, nummer 14 - winter 2004 verschijnt drie maal per jaar

Officieel orgaan van Columni - Vereniging van Alumni CIW/Communicatiekunde Rijksuniversiteit Groningen

InhoudHou zelf je gegevens up-to-date met digitale almanak 2

Wat doe jij nou? 3

Columnidag op 26 juni 3

Masterclass: identiteitsconstructie in gesprekken

Christoph Sauer over politieke correctheid en het ‘feel good’ gevoelVan oorsprong is hij taalwetenschapper en via bijvakken gespecialiseerd incommunicatie en journalistiek. Deze combinatie maakt dat Christoph Sauerop de RuG bij Communicatie- en Informatiewetenschappen de media-gerelateerde vakken verzorgt. Hij zette de vakken mede op, ontwikkelde zemede, en doceert ze. Voorbeeld is het vak ‘Media en Computercommunicatie’,waarin hij zijn ervaring vanuit zijn vroegere werk als journalist bij krant en radio, benut. De combinatie van taal en mediakenmerken spelen bij zijnvakken een grote rol. Een interview met hem toont je de communicatie-wereld in zijn totaliteit, want Sauer laat mens, media, taal, marketing,organisatiekunde en journalistiek niet onaangeroerd!

Op dit moment is Christoph Sauer bezigmet het bestuderen van de media-gebruiker. Hij stelt een antropologischebenadering van mediagebruik centraal,waarbij het niet gaat om het onderzoeknaar wat we willen overbrengen enwelke effecten het heeft. Over wat hetwel inhoudt, vertelt Sauer.

‘We stellen in deze benadering devraag waarin het gebruik van verschil-lende mediavormen zich van elkaaronderscheidt en de vraag hoe dit in deinhoud wordt opgepakt of juist niet.Het is de vraag hoe de mens als degebruiker van media iets in zichopneemt, informatie verwerkt enonthoudt. De mens als gebruikerwordt in deze benadering zelf als uit-gangs- en eindpunt gezien. Want hetzijn de menselijke zintuigen die vanbelang zijn: zien, horen, voelen metje vingers bij het lezen, knoppenintoetsen bij het gebruik van de com-puter, soms ook ruiken (van bedruktpapier).’

Op welke manier is de mens dan eenmediagebruiker in de benadering?

‘Heel belangrijk is het besef dat er eenaantal voorwaarden zijn waaraan je

moet voldoen voordat je een mediumkan gebruiken. Je moet bij computerseerst de programma’s kennen voordatje de computer kunt gebruiken, bijteksten moet je eerst kunnen lezenvoordat je tijdschriften en artikelenkunt begrijpen. Op die manier zijn erveel voorwaarden, die je cultuurtech-nieken kunt noemen en die we alsmediagebruiker moeten beheersen,controle over moet hebben, voordat jekunt communiceren. Die techniekengaan over kennis en ervaring die jenodig hebt. De voorwaarden wordende mens bij het gebruik als het wareopgelegd. Daarom spreken we ook welin termen van kosten en baten. Jemoet eerst wat leren, voordat je devruchten ervan kunt plukken. Diekennis en ervaring groeit en heeft ookte maken met gewenning. Voorbeeld:toen de eerste bioscoopfilm uitkwam,speelde een filmpje waarin de illusiewerd gewekt dat een trein de zaal inkwam rijden. Het publiek schrok enhaastte zich uit de zaal. Nu zijn weaan allerlei ‘misleidingen’ gewend.Niemand zal nu de zaal verlaten alseen voorwerp hem vanuit het schermtegemoet lijkt te komen.’

vervolg op pagina 2

Gouden tips van Christoph Sauer

• Zorg dat je de laatste hand hebt bij het maken van communicatieproducten. Dat wil zeggen dat niet de vormgever dan wel art directorde laatste is die het eind-resultaat bepaalt, maar degenedie de inhoud heeft verzorgd. Laat je de verantwoording voor de vormgeving niet ontnemen.

• Briefing is een vak apart en dient niet onderschat te worden. Het is een vertalings-proces waarin je jouw plannen vertaalt naar vormgeving en opmaak. Zorg dat je bij het briefen van de vormgevers je ideeën precies onder woorden weet te brengen.

• Vertrouw nooit totaal op de mogelijkheden van het medium. Dit is vooral bij internet van belang, want vrijwel alles is technisch mogelijk. Want de vraag blijft: is het nuttig en draagt het bij aan wat ik wil overbrengen?

Christoph Sauer

2 3

D E C O L U M N I S T N U M M E R 1 4 - W I N T E R 2 0 0 4 D E C O L U M N I S TN U M M E R 1 4 - W I N T E R 2 0 0 4

Wat doe jij nou?

Na ruim een jaar in deze functiewerkzaam te zijn geweest, werd ikdoor de directie van het bedrijf ge-vraagd om een compleet nieuw com-municatiebeleid voor het gehele be-drijf op te zetten. Het was een idealegelegenheid en voor zowel Thyssen DeReus als mij een leerproces. Als com-municatiemanager heb ik het bedrijfbreder gepromoot en bijgedragen aanhet behalen van een groter marktaan-deel op het gebied van liften, traplif-ten en roltrappen. Hieraan lag eencompleet communicatieplan tengrondslag dat voor ruim drie jaar delijnen uitzette. Het eerste jaar wasspecifiek gedefinieerd en de daarop-volgende jaren waren globaler vanopzet. Immers, een communicatie-plan moet een ‘levend’ document zijndat meegroeit met de organisatie enhaar cultuur. In deze periode was iktevens verantwoordelijk voor degehele afhandeling van de spon-soringactiviteiten van het ThyssenKrupp Marathonschaatsteam.

Thyssen De Reus besloot halverwege2002 op grote schaal te gaan reorgani-seren. De verschillende bedrijfsac-tiviteiten werden in drie afzonderlijkebv’s ondergebracht die kleinschaligeren compleet onafhankelijk van elkaargingen functioneren. Omdat daaringeen ruimte meer was voor een full-time communicatiemanager, ook niet

binnen één van deze drie bedrijven,heb ik in overleg met de drie nieuwedirecties besloten een eigen commu-nicatieadviesbureau te starten metdeze drie bedrijven als eerste klanten.Op 1 oktober 2002 was Rex Communi-catie een feit (Rex is Latijn voorKoning). Inmiddels heb ik mijn klan-tenkring al redelijk uitgebouwd. Zomag ik naast diverse ThyssenKrupp-bedrijven in binnen- en buitenlandonder meer ook de brancheverenigingvlr en de Stichting Star Holland totmijn klanten rekenen.’

Columnidag 26 juni 2004

De RuG viert opnieuw een lustrum-feest deze zomer! Aan het eind van defestiviteiten zijn er op 25 en 26 junispeciale activiteiten voor oud-studen-ten. Columni organiseert op 26 junidan ook een Columnidag met ondermeer workshops en tijd om bij te klet-sen. Deelname aan de workshops kunje combineren met andere rondleidin-gen, lezingen, borrels enz. Op de 25eis er bovendien een groots RuG-feestin het centrum van Groningen. Meer weten? www.overgrenzen.nu enhoud de Columni-site in de gaten.

NaamPatrick Marc de Koning

Afstudeerdatum1997

StudierichtingCommunicatiekunde - externecommunicatie (Nieuwe Media)

AfstudeeronderwerpHet begrijpelijk maken vanhypertext

Huidige werkCommunicatieadviseur / eigenaar Rex Communicatie

‘Nadat ik in de periode 1992-1997 eenpropedeuse Geschiedenis en Docto-raal Communicatiekunde had be-haald, was voor mij de tijd van hetwerken in de echte wereld aangebro-ken. Ik begon mijn loopbaan bij hetMarketingcommunicatiebureau cibit,Crossnational Institute for Businessand Information Technology, waar ikme onder meer bezighield met hetorganiseren van een symposium overde relatie tussen de financiële sectoren allochtonen. Daarna werkte ikongeveer anderhalf jaar op de mar-ketingafdeling van walvis Software(nu onderdeel van Centric), waar ikonder andere verantwoordelijk wasvoor het verkoopinformatiesysteemen het ontwerp en beheer van de web-site.

Toen dat werk steeds meer routine-matig werd, maakte ik in maart 2000de overstap naar Thyssen De Reus bv,als Communications Officer op demarketing-afdeling. Deze afdelingwas verantwoordelijk voor alle mar-keting- en communicatieuitingen vantrapliftenproducerende en -verkopen-de ThyssenKrupp-ondernemingen inEuropa. Mijn taak was een completedocumentatie-range op te zetten, dewebsite te beheren, de perscontactente onderhouden en artikelen te schrij-ven voor het Engelstalige kwartaal-blad van de Thyssen Stairlift Group.

Almanak basis voor mailinglist. Hou zelf je gegevens actueel!

Digitale almanak vernieuwd Eind vorig jaar heeft de vertrouwde Columni-almanak op Internet een ware metamorfose ondergaan. Het resultaat mag er zijn: een andere lay-out,nog gebruiksvriendelijker en meer zoekmogelijkheden. Maar wat nog belangrijker is: je kunt – en moet – nu zelf je eigen gegevens up-to-datehouden!

vooral: hoe kan ik ze bereiken? De ver-nieuwde almanak biedt nu ook demogelijkheid om een foto toe te voe-gen (‘Goh, die heeft een oude kopgekregen zeg!’). Bovendien zijn dezoekmogelijkheden binnen de alma-nak sterk verbeterd. De digitale alma-nak is om privacyredenen alleen toe-gankelijk voor Columnileden. Om inte loggen heb je daarom een gebrui-kersnaam en wachtwoord nodig.

Zelf aan de slag!Een andere belangrijke verbetering inde vernieuwde almanak is de moge-lijkheid om zelf je gegevens te wijzi-gen en up-to-date te houden. We radenje ook zeer sterk aan om dat te doen,want we gebruiken namelijk de gege-vens uit de almanak voor de verstu-ring van mailings: je privé-adres voorhet rondsturen van de Columnist enbrieven, en je privé e-mailadres voorhet versturen van e-mailuitnodigin-gen. Als je dus op de hoogte gehoudenwilt worden van de activiteiten vanColumni, de nieuwste vacatures en deColumnist thuis op je deurmat wilt

De nieuwe digitale almanak staatsinds november on line op www.columni.nl (knop ‘almanak’). Velenhebben er inmiddels al een kijkje ingenomen. Voor wie dat nog niet heeftgedaan, volgt eerst een korte intro-ductie. In de digitale almanak kun jeopzoeken wat er van je oude studie-genoten geworden is. Waar zijn zeuiteindelijk beland? Wat voor functiehebben ze? Waar wonen ze nu? En

vervolg op pagina 4

Hoe worden de zintuigen bij de verschillende mediavormen betrokken?

‘Neem het voorbeeld van een glossymagazine. Het voelt vaak glad aan,uitgevoerd in dikker papier, bevatgrote foto’s van vaak luxe producten,is in mooie kleuren gedrukt en somszelfs voorzien van een geur. Op diemanier worden de verschillende zin-tuigen geprikkeld. Belangrijk hierbijis de vraag of deze uiterlijke ken-merken bijdragen aan en in relatiestaan met de inhoud. Je gaat in zo’nblad niet over de armoede in Afrikaschrijven bijvoorbeeld. Deze bladenproberen een ‘feel good’ gevoel tegeven. Naast de vraag of de inhoudpositief of negatief is; een feit is dathet uiterlijk bijdraagt aan het snelleraccepteren van de inhoud. Het posi-tieve gevoel dat het uiterlijk oproept,wordt in het leesproces geïntegreerd.De opmaak kan dus functioneel bij-dragen aan de inhoudsverwerking. Ende opmaak dwingt vaak om de inhoudook op een bepaalde manier weer tegeven om bijvoorbeeld niet achter teblijven bij de rest van het blad.’

Hoe werkt die relatie tussen opmaak en inhoud, en is die wel altijd in achtgenomen door de makers?

‘Hoe die relatie werkt en hoe jeopmaak en inhoud op elkaar kuntbetrekken, is een eeuwig raadsel.Waarom verkoopt het een wel en hetander niet? Bij kranten bijvoorbeeldwordt er bij dalende verkoopcijfersvrij snel gekozen voor het restylen vande krant in de hoop dat de verkoopstijgt. Maar de verwachting dat re-stylen helpt, gebeurt op basis van trial& error. Een voorbeeld waarvan ik de relatiesoms heel disfunctioneel vind en nietin acht genomen door de makers, is inhet Nederlandse tv-journaal. Bijnieuws over een belangrijk persoonwordt dit nieuws vaak ondersteunddoor beelden uit het archief. Dit iszeer disfunctioneel, want de beeldenpassen vaak niet bij de actualiteit.Maar we zijn eraan gewend geraakt.Datzelfde geldt voor veel schrijvers.Hun keuzes bij het schrijven wordenbeïnvloed door bepaalde taboes ofdenkbeelden. Daarbij kun je denkenaan het aanhouden van een positievetoon bij slecht nieuws. Of bij woord-keus: ‘zwervers’ worden ‘thuislozen’genoemd en ‘armen’ worden ‘mini-ma’ genoemd.’

Dat zegt misschien meer over de organisaties en journalisten achtermedia, dan media zelf?

‘Precies. Communicatieadviseurs, jour-nalisten moeten vaak rekening hou-den met een gevarieerd publiek, ookwel ‘multiple’ lezersgroepen genoemd.De krant wordt niet alleen door eenalgemeen publiek gelezen, maar ookdoor politici, marketingmensen dieallemaal via een bepaalde bril dekrant lezen. Journalisten moeten vooringewijden en niet-ingewijden schrij-ven en leveren dus meervoudig gead-resseerde teksten aan. Adviseurs ma-ken vaak rapporten waarbij de op-maak de cijfers verhult, neem bijvoor-beeld Ahold. In beide gevallen spelenachterliggende belangen van de orga-nisaties een grotere rol dan puur deinhoud.’

Wat adviseer je communicatie-professionals bij het maken van verschillende mediavormen?

‘Het moge duidelijk zijn: zorg dat hetverhaal dat je geschreven hebt inrelatie staat met de gehele omgevingen opmaak. Bij een direct-mailbriefover honger, plaats je geen mooiegrote foto’s en bij een handleiding zetje het product niet op de foto voor eenondergaande zon!’

Kim Elants

vervolg van pagina 1

4

D E C O L U M N I S T N U M M E R 1 4 - W I N T E R 2 0 0 4

Red

acti

ead

res:

Vak

gro

ep T

aal e

n C

om

mu

nic

atie

, t.a

.v. r

edac

tie

Co

lum

nis

t, P

ost

bu

s 71

6, 9

700

AS

Gro

nin

gen

. E-m

ail:

colu

mn

i@co

lum

ni.n

l In

tern

et: w

ww

.co

lum

ni.n

l V

orm

gev

ing

: An

net

te v

an K

elck

ho

ven

BN

O, G

ron

ing

en.

VerenigingsnieuwsLedennieuwtjes

Nieuwe leden• Nynke Willemsen (Groningen)• Carina van Selling (Groningen• Anke Muilenberg (werkt bij

‘Granny’s The Fresh Pie and Espresso Co’)

Afgemeld• Jeannette Riegel-Aarnoutse (Boxtel)• Hilde Gerlofs (Curacao)

Andere baan & verhuisd• Krista van der Lugt is per 1 januari

2004 communicatieadviseur bij hetcwi in Groningen.

• Wiep Hamstra is nu programma-manager bij Freia Academie voor Management in Groningen.

• Oeds Westerhof is sinds 1 november 2003 senior adviseur bij bmc consultants in Leusden.

• Berber van Oyen-Peenstra woont per 1 januari 2004 in Nes.

• Juultje Joosten is verhuisd binnen Amsterdam.

• Jannet Jouwsma-Bruggeman is verhuisd van Joure naar Broek (Fr.).

Voorlichting aan studenten over ‘Werken in communicatie-branche’Columni heeft afgelopen najaaropnieuw meegewerkt aan een voor-

lichtingsochtend voor zo’n veertigstudenten van de RuG en deHanzehogeschool die zich oriënterenop de arbeidsmarkt. De ochtend werdgeorganiseerd door het Loopbaan-adviescentrum van de RuG. Columnidacht mee over het programma enzorgde voor een aantal sprekers. JanBoon, voorzitter van de NoordelijkeVereniging van Voorlichtings- en pr-functionarissen verzorgde een inlei-ding over de trends in het vakgebied.De studenten konden vervolgens luis-teren naar praktijkervaringen vanYorien van den Hombergh, HoofdCommunicatie Gemeente Assen;Perry ten Hoor, account director vanCommunicatiebureau Open en PeggyLimburg, communicatieadviseur bijbureau Ventus Communicatie. Totslot gaf Elzaline Schraa van UnitedCapacity de toehoorders advies overhoe te onderzoeken welke baan bij jepast en hoe je je kunt voorbereiden opeen zoektocht op de arbeidsmarkt.

inloggegevens hebben we eind vorigjaar gemaild naar de privé e-mail-adressen die in de oude almanak ston-den. Heb je deze e-mail niet ontvan-gen? Dan waren je gegevens in deoude almanak waarschijnlijk nietmeer actueel. Om alsnog in dealmanak opgenomen te worden, moetje even e-mailtje sturen aan webmas-

ter@columni.nl. Zet daarbij je voor- enachternaam, je privé e-mailadres jeaankomstjaar en je vertrekjaar. Dewebmaster stuurt je vervolgens zosnel mogelijk je gebruikersnaam enwachtwoord, zodat ook jij kuntzoeken naar je oud-studiegenoten enje gegevens up-to-date kan houden.

vervolg van pagina 2

blijven ontvangen, zorg dan dat jegegevens actueel zijn.

Niets ontvangen?Columni heeft voor de nieuwe digi-tale almanak de gegevens uit de oudealmanak overgenomen. De nieuwe