1

D E C O L U M N I S TN U M M E R 1 - M E I 1 9 9 8

De Columnist7e jaargang, nummer 17 - winter 2004 verschijnt drie maal per jaar

Officieel orgaan van Columni - Vereniging van Alumni CIW/Communicatiekunde Rijksuniversiteit Groningen

InhoudColumni-SVOB Scriptieprijs 1

Inzendingen Scriptieprijs 2

Columni-coach 3

Wat doe jij nou? 5

Verenigingsnieuws 6

kijk verder op pagina 2

Deciana Speckman wint Columni-SVOB Scriptieprijs 2004Deciana Speckmann heeft met haar scriptie over gebruiksaanwijzingen voorouderen de Columni-SVOB Scriptieprijs 2004 gewonnen. Zij kreeg de prijs,een geldbedrag van 250 euro, op 17 november overhandigd tijdens het SVOB-congres over ‘subjectieve werkelijkheid’. De jury was onder de indruk vanhaar gedegen onderzoek en heeft veel waardering voor de maatschappelijkerelevantie van haar onderwerp. Met de scriptieprijs hopen Columni en de SVOB de uitkomsten van scripties op het gebied van communicatie bekender te maken bij een groter publiek.

humor te verwerken in museumbij-schriften. Zij concludeert dat humorbijdraagt aan de waardering voor eentekst, maar geen educatieve effectenheeft. Roelynke Postma onderzochtwat er bij een krant met een pers-bericht gebeurt. Waarom haalt hetene persbericht wel de krant, en eenander niet? Hoewel zij vaststelde dater weinig sprake is van systematiek,heeft ze het proces van persbericht totnieuwsbericht toch in een schemaweten samen te vatten. Zeer praktischis dat zij per fase in het proces deinvloedfactoren heeft weergegeven.

GebruiksaanwijzingenWinnares Deciana Speckmann deedonderzoek naar problemen die oude-ren ondervinden bij gebruiksaanwij-zingen. In onze moderne maatschap-pij speelt technologie een steeds be-langrijkere rol, en ook de toenemendegroep ouderen zal daaraan moetengeloven. Hoe kunnen gebruiksaanwij-zingen zo ‘ouderenvriendelijk’ moge-lijk worden gemaakt? Om dit te tes-ten, vroeg Deciana aan 40 proefperso-nen van 65 tot 75 jaar om met behulpvan een gebruiksaanwijzing een op-dracht uit te voeren op een digitaleklokthermostaat en een digitalealarmklok. De taakuitvoering werd opvideo opgenomen. Na afloop vuldende deelnemers een vragenlijst in,

waarmee ze hun waardering kondenaangeven voor het apparaat, de op-dracht en de gebruiksaanwijzing.

Deciana gebruikte bij het onderzoekbij beide apparaten twee (in totaal dusvier) typen gebruiksaanwijzingen:1 functiegericht: weinig sturend en

gericht op de functies van het apparaat

2 toepassingsgericht: zeer sturend, stapsgewijze procedures en gericht op de uit te voeren taken

3 gemengd: uitgebreide combinatie van 1 en 2

4 stroomschema: vergelijkbaar met 2,maar de stappen visueel in stroom-schema weergegeven

In de literatuur bestaat een voorkeurvoor functiegerichte gebruiksaanwij-zingen (versie 1). Deze helpen de ge-bruiker een mentaal model op te bou-wen dat de systeemwerking van eenapparaat blootlegt. Dit verondersteltechter een exploratief lerende gebrui-ker. Ouderen kunnen moeilijker takencombineren, kennen tragere cognitie-ve processen en hebben meer moeitemet het maken van associaties.Bovendien denken zij vooral in ter-men van concrete handelingen diemet een product kunnen worden uit-

In totaal werden twaalf scripties inge-stuurd, alle geschreven in het onder-wijsjaar 2003-2004. De scripties gaveneen mooi beeld van de reikwijdte vanhet communicatievak. Van ‘onder-zoek naar het uitdragen van de merk-identiteit in televisiecommercials ge-nomineerd voor de Gouden Loekiverkiezing’ tot ‘onderzoek naar de in-vloed van structuurverschillen tussenoffline en online non-profit wervings-teksten op het informatieverwerkings-proces van de doelgroep’.

De jury, bestaande uit de Columni-leden Anne de Vries, Ineke Woldringh,John Brouwer, Marit van Mil en VriesStrookman, was tevreden over het ni-veau van de inzendingen. Bij de beoor-deling van de scripties werd gelet opde waarde voor het communicatievak,de integratie van theorie en praktijk,de originaliteit en ten slotte op deleesbaarheid, vorm en presentatie.Ook heeft de jury gekeken naar demaatschappelijke relevantie van deonderzoeken.

Na langdurige beraadslagingen enhartstochtelijke discussies heeft dejury drie genomineerden aangewe-zen. Naast de uiteindelijke winnareswaren dat Cecile Bol en RoelynkePostma. Cecile Bol heeft onderzoekgedaan naar de mogelijkheden om

2

D E C O L U M N I S T N U M M E R 1 7 - W I N T E R 2 0 0 4

vervolg van pagina 1

gevoerd. De vooronderstelling wasdaarom dat versie 2 het beste op deoudere gebruiker is afgestemd.

WaarderingDe proefpersonen hadden de meestewaardering voor gebruiksaanwijzingversie 3. Ze vonden deze het meest vol-ledig, het meest eenvoudig, het meestaangenaam om te lezen en het meestbehulpzaam bij de taakuitvoering. Uit

de analyse van de videobeelden bleekechter dat versie 4 de beste taakuitvoe-ring opleverde. Lezers van de popu-laire versie 3 maakten bij de alarm-klok de meeste fouten en rondden demeeste procedures fout af. Bij versie 2hadden de lezers de minste handelin-gen nodig om de taak af te ronden.Conclusie is dat hoe meer sturend envisueel ondersteund de gebruiksaan-wijzing is, hoe correcter ouderen detaak uitvoeren. De procedures wordenbeter onthouden en de ontwikkeling

van foute mentale modellen is mini-maal. Dit pleit voor versie 4. De ge-bruiker zelf geeft echter de voorkeuraan een zo uitgebreid mogelijke ge-bruiksaanwijzing (versie 3). Hier zalde fabrikant een tussenweg in moetenvinden. Het onderzoek bevestigt datfunctiegerichte gebruiksaanwijzin-gen voor ouderen niet geschikt zijn.

LogischWie zichzelf nog niet tot de ouderenrekent, maar wel af en toe worsteltmet de bediening van apparaten, kanzich vastklampen aan Deciana’s slot-woord: ‘Gebruiksaanwijzingen kun-nen weinig compensatie bieden voorapparaten waarvan de systeemwer-king onlogisch is en niet voldoet aanreeds bestaande modellen van degebruiker. Een ontwerper van eengebruiksaanwijzing zal dus altijdmoeten kunnen bouwen op eengebruiksvriendelijk apparaat met eenlogische systeemwerking.’ Geef voor-taan dus gewoon de video de schuld.

Natasja PronkhorstVan direct mail naar e-mail. Een onderzoek naar de invloed vanstructuurverschillen tussen offlineen online non-profit wervingstekstenop het informatieverwerkingsprocesvan de doelgroep.

Wendy WagenaarGenderverschillen aan de discussie-tafel. Een onderzoek naar het onderbrekings-gedrag van de gespreksdeelnemers inhet discussieprogramma Buitenhof.

Tineke S. DijkstraKoop(t) heden Blue Band. Een onderzoek naar de ontwikkelingvan advertentietaal in advertentiesover de afgelopen eeuw.

Cecile BolLach je slim in het museum. Onderzoek naar de mogelijkhedenvan het effectief gebruik van humorin museumteksten.

Inzendingen Columni-SVOB ScriptieprijsMarloes van HultenDossier S1360787. Onderzoek naar sekseverschillen bijrechercheurs tijdens ondervragingenin Nederlandse misdaadseries.

Kim WilbringIronie als middel voor gewaardeerdereclame. Over de verschijningsvormen vanironie in televisiecommercials.

Lars KosterTelevisiecommercials: alleen humoristisch of ook effectief?Onderzoek naar het uitdragen van de merkidentiteit in televisie-commercials genomineerd voor deGouden Loeki verkiezing.

Anneke JorritsmaTekst-beeld-relatie Jeugdjournaal & NOS-Journaal.

Nienke Aline MeijerKlachten die niet kunnen wachten. Een onderzoek naar voorlichtings-folders van Centrale Huisartsenpostenin Nederland.

Roelynke PostmaIn de krant?Een onderzoek naar het proces vanpersbericht tot nieuwsbericht bijNederlandse dagbladen.

Botte K. JellemaTwisten over smaak. De ontwikkelingen van recensies vanlichte-muziekconcerten in de Volks-krant in de periode 1975 tot en met2000.

Deciana SpeckmannFunctionele gebruiksaanwijzingen voor ouderen.Een onderzoek naar de invloed vande mate van sturing en de visuelepresentatie van procedurele stappenin gebruiksaanwijzingen van tech-nische apparaten op de waarderingen taakuitvoering bij ouderen in deleeftijd van 65 tot 75 jaar.

Bloemen voor de afgevaardigden van de drie genomineerden.

3

D E C O L U M N I S TN U M M E R 1 7 - W I N T E R 2 0 0 4

Columni-coach; iets voor jou?

Marit kwam met het initiatief omdatze de indruk had dat er best wat jongeColumni-leden zijn met weinig werk-ervaring. ‘Als ik terugkijk vond ik hetzelf ook wel prettig om over nieuwe,spannende dingen op m’n werk metiemand te kunnen praten. Ik denk dater bij Columni ook mensen met diebehoefte zijn. Het kan heel prettigzijn om even met iemand te kunnenoverleggen of even iets te checken.Vandaar het idee van een Columni-coach.’

Coachen en gecoacht wordenInmiddels hebben zich een paarmensen voor het initiatief aangemeld,zowel als coach als om gecoacht teworden. Marit: ‘Er is iemand die zichheeft aangemeld als coach, die zelfnog bezig is met een coaching-oplei-ding. Je kunt de ervaring als coachdus zelf ook goed gebruiken. Ik benzelf Columni-coach en gebruik dezeervaring bij het opzetten van mijneigen praktijk over communicatie ensamenwerking. Coaching en media-tion zijn daarin heel belangrijk.’Marit coacht op dit moment WilmaRitsema, communicatieadviseur bijBase Groep en ‘eenpitter’. Wilma rea-geerde direct op de oproep van Maritvoor de Columni-coach: ‘Ik dachtgelijk dat het wel iets voor mij zoukunnen zijn. Een oproep of iemandeen coach wil. Nou, daar hoefde ikniet lang over na te denken!’‘Ik ben nu “eenpitter” en mis wel eenshet sparren met andere communi-catiedeskundigen om te brainstormen

en tot leuke, creatieve ideeën te ko-men, maar soms ook ter bevestiging.Je loopt soms tegen bepaalde situatiesen vraagstukken aan, waarbij het pret-tig is om eens van gedachten te wisse-len met een vakgenoot.’

Leren van een coachJe kunt op allerlei manieren gecoachtworden, natuurlijk vakinhoudelijk,maar ook wat betreft het werken ineen organisatie. Wilma wilde graageen coach op beide gebieden. ‘Ik ver-wacht dat ik van Marit veel van haarwerkervaring kan leren, zowel vakin-houdelijk als qua vaardigheden. Hoecreëer je draagvlak, hoe ga je om metweerstand, hoe positioneer je je in deorganisatie et cetera. Opnieuw hetwiel uitvinden is niet altijd nodig,alhoewel dat soms wel leerzaam kanzijn. Ik vind het ook leuk om ervarin-gen met vakgenoten uit te wisselen,zeker van mensen die meer werker-varing hebben.’

Een goede coachWat maakt iemand volgens Marit enWilma een goede coach? ‘Ik denk dathet belangrijk is dat je ervarings-deskundige bent’, zegt Marit. ‘Zowelvakinhoudelijk als op het gebied vande processen in een organisatie. Daar-naast is het belangrijk dat je als coachgoed kunt luisteren, en op het juistemoment vragen kunt stellen. Vragenwaardoor je iemand misschien con-fronteert met z’n probleem.’ Wilma ishet daarmee eens: ‘De coach moet devinger op de zere plek weten te leg-gen. Dat mag best confronterend zijn.’Verder moet een coach volgens Wilmabehoorlijk wat meer werkervaringhebben dan degene die gecoachtwordt, ook levenservaring en inter-esse in mensen. ‘Daarnaast moetiemand mij bruikbare tools kunnengeven en daar ook concreet in zijn. Eneen coach moet je bewust laten na-denken over zaken en andere inzich-ten zodat je jezelf afvraagt “waarom

reageer ik altijd in dit soort situatiesop deze manier?” en “goh, ik doe hetaltijd zo, maar waarom niet eens eenkeer op een andere manier?”.’ Decoach moet dus over analytischekwaliteiten beschikken.

Coaching-ervaringZowel Marit als Wilma hebben erva-ring met coaching. Marit zegt: ‘Ik benzelf al een aantal keren gecoacht.Daarnaast heb ik ervaring metcoachen vanuit een leidinggevendefunctie.’ Ook Wilma is wel eens ge-coacht: ‘Ik heb eerder een individueelcoachingstraject gedaan, maar daarkwam de inhoud wat minder aan deorde. Het was ontzettend leerzaam,maar het traject was voor een bepaal-de periode en is inmiddels alweerafgelopen. En ik vind de manier vancoaching wel erg prettig, dus wil ik ergraag verder mee.’

Columni-coachAls je op je werk geen coaching-moge-lijkheid hebt, biedt een Columni-coach uitkomst. Dat is ook een van deredenen waarom Wilma op de oproepreageerde. Daarnaast biedt een Co-lumni-coach nog andere voordelen.Wilma vertelt: ‘Ik vind het leuk ommet iemand te sparren van dezelfdeopleiding, dus in die zin heeft eencoach van Columni wel een toegevoeg-de waarde voor mij op dit moment. Enhet is geen collega, dan ben je tochwat vrijer.’ Volgens Marit is dat ook

In de vorige Columnist kon je er al over lezen: de Columni-coach. Een initiatief van Columni-lid Marit van Mil, die inmiddels zelf al een ander Columni-lid coacht, Wilma Ritsema. Marit en Wilma vertellen wat een Columni-coach voor iemand kan betekenen en hoe de coach zelf ookbaat heeft bij het coachen.

lees verder op pagina 4

4

D E C O L U M N I S T N U M M E R 1 7 - W I N T E R 2 0 0 4

een van de grote voordelen van eenColumni-coach: ‘Je hebt geen werkre-latie met elkaar. Daarnaast kan eenColumni-coach objectiever oordelenover de processen in je werk.’

Afspraken makenHoe gaat dan het coachen bij Marit enWilma in z’n werk? ‘We komen iederedrie weken bij elkaar’, vertelt Marit.

‘We wonen dichtbij elkaar, dus dat ismakkelijk. We hebben afgesprokenom eerst eens vijf keer af te spreken envolgende week is de tweede keer. Wehebben ook afgesproken om een keeriets te bespreken dat al eerder ge-beurd is en een probleem of beslissingdie haar in de toekomst te wachtenstaat. Maar als er tussen de afsprakendoor iets is waar Wilma advies overwil, dan mag ze altijd bellen.’

AanmeldenHeb jij ook behoefte aan een coachaan wie je beslissingen kan voorleg-gen, met wie je kunt bespreken hoe jesommige problemen moet aanpakkenof bij wie je gewoon iets wilt checken?Of ben jij misschien iemand die graagz’n ervaringen wil delen? Dan kun jecontact opnemen met Marit van Milvia telefoonnummer: 06 29 22 05 28.Zij brengt coaches en gecoachten incontact met elkaar.

vervolg van pagina 1

De redactie

van De Columnist

wenst alle leden

van Columni

fijne feestdagen

en een inspirerend

2005!

BestuurswisselingTijdens de Algemene Ledenvergade-ring van 16 oktober 2004 heeft secre-taris Kim Elants haar functie neer-gelegd. Na drie jaar plezierig bestuurs-werk was het genoeg, aldus Kim. Entijd voor wat nieuws. Namens hetColumni-bestuur bedankte Peggy Lim-burg haar voor haar enthousiaste in-zet. Kim kreeg een theaterbon cadeau. Columnilid Janneke Nijholt werd tij-dens de vergadering benoemd totopvolger van Kim in de rol van secre-taris. Janneke gaat zich eveneensbezighouden met de redactie van DeColumnist. Meer weten over de bestuursleden?Kijk ook eens op de website vanColumni of in de digitale almanak,via www.columni.nl.

Kim Elants neemt afscheid

van het Columni-bestuur.

5

D E C O L U M N I S TN U M M E R 1 7 - W I N T E R 2 0 0 4

Wat doe jij nou?

Mijn takenpakket bestaat nu uit hetuitzetten van de betaalde communi-catie rondom Omniversum en rond-om de films die wij zo’n drie keer perjaar uitbrengen. Verder: contentbe-heer van de website, joint promotionsen acties opzetten, marktonderzoeken beheer van het budget. Het is eenklein budget, waar je creatief mee ommoet gaan. Door middel van barteraf-spraken proberen we het budget tevergroten. We geven bijvoorbeeld vrij-kaarten weg en krijgen daar media-aandacht voor terug. Al met al ergleuk, alhoewel ik nu soms het klant-contact van vroeger mis. Tja, je kanniet alles hebben!

Ik ben vrij makkelijk door de studiegerold, waardoor ik diverse bijvakkenkon volgen zoals filmanalyse, media-recht en marketing. Daar is somsmeer van blijven hangen dan van destudie zelf. Alleen het vak Schrifte-lijke Communicatie In Organisaties(SCIO) is me goed bijgebleven. Omdatik de propedeuse Nederlands heb ge-

daan en altijd op correct Nederlandshamer, vragen collega’s mij geregeldom advies op tekstueel gebied. Datvind ik erg vleiend. Het schrijven vanteksten vind ik erg leuk. Zo ben ikredactielid van een magazine dat wevier keer per jaar uitgeven samen methet naastgelegen Museon.

De afwisseling in mijn werk spreektme het meest aan. Het ene momenthebben we een film over ruimtevaart,het volgende moment verdiep ik mein aardbevingen of insecten. Het iseen fantastisch product en bezoekerszijn doorgaans erg blij na een bezoek.Ik weet niet hoe lang ik nog eenuitdaging blijf zien in wat ik doe. Ikzou ook wel eens iets heel anderswillen doen in een groter bedrijf waariets meer structuur is dan binnen zo’nkleine organisatie als Omniversum.Allemaal nieuwe collega’s en hele-maal opnieuw beginnen. Maar goed,tot die tijd blijf ik lekker zitten waarik zit en communiceer ik er vrolijk oplos!

NaamConnie van Rossum

Afstudeerdatumschrikkeldag 2000

Studierichtingcommunicatiekunde(externe communicatie)

Huidige werkmarketing & communicatie bij Omniversum

VervolgcursusNIMA marketing B

‘Ik werk nu ruim vier jaar bij Om-niversum, het grootbeeldfilmtheaterin Den Haag. Ik liep er tijdens mijnstudie stage, en na mijn scriptie enverre reis bleek er toevallig weer plekte zijn op de communicatieafdeling.Weliswaar niet helemaal de functiedie ik ambieerde, maar wel interes-sant omdat er slechts één andere per-soon op de afdeling werkte en ik dusmet alle aspecten van de afdeling inaanraking zou komen.

Ruim drie jaar heb ik vooral een sales-functie gehad waarbij ik me richtte opscholen, groepen en de zakelijkemarkt. Ik was verantwoordelijk voorhet communicatietraject naar dezedoelgroepen, organiseerde relatie-avonden en leidde mensen rond omhen te overtuigen dat ze hun bijeen-komst in Omniversum moesten orga-niseren. Ik was ook nauw betrokkenbij de invulling van die zakelijkebijeenkomsten. Zo heb ik alles geleerdrondom het organiseren van evene-menten, wat me erg aansprak.

Toch vond ik het werk van mijn colle-ga - gericht op de consument - stiekemleuker. Ik mocht haar functie tweekeer waarnemen vanwege haar zwan-gerschapsverlof. Een stressvolle tijd,maar erg leerzaam. Twee jaar geledenkwam er een ervaren marketingman-ager bij. Van hem heb ik enorm veelgeleerd. Hij was een echte coach voormij. Toen hij vertrok, kreeg ik de kansom zijn taken over te nemen.

6

D E C O L U M N I S T N U M M E R 1 7 - W I N T E R 2 0 0 4

Red

acti

ead

res:

Vak

gro

ep T

aal e

n C

om

mu

nic

atie

, t.a

.v. r

edac

tie

Co

lum

nis

t, P

ost

bu

s 71

6, 9

700

AS

Gro

nin

gen

. E-m

ail:

colu

mn

i@co

lum

ni.n

l In

tern

et: w

ww

.co

lum

ni.n

l V

orm

gev

ing

: Van

Kel

ckh

ove

n B

NO

, Gro

nin

gen

.

Verenigingsnieuws

In MemoriamOp 30 oktober bereikte ons het triestebericht dat Columnilid Suzan Humbletis overleden. Suzan studeerde af op 1 oktober 1998 en was onder meer cor-porate communicatieadviseur bij deKLIQ Groep. In de zomer van 2003zette Suzan de eerste stap richtinghaar droom om schrijfster te worden.Ze vertelde er in Columnist nummer13 uitgebreid over. “… ‘Droombehang Creatieve Tekstpro-ducties’ staat sinds juni van dit jaaringeschreven bij de Kamer van Koop-handel. Mijn uiteindelijke doel is omschrijfster te worden en daarvan televen. De eerste stap is al gezet. Ik hebeen sponsor gevonden die me helpteen gedichten- en verhalenbundel uitte geven, die in oktober wordtgelanceerd en – als alles goed gaat –vanaf november te bestellen is in deboekhandels. Daarnaast probeer ikinkomsten te halen uit tekstschrijfop-drachten voor bedrijven. Mijn belang-rijkste ‘product’ wordt echter ‘Sprookjeop Bestelling’. (Groot-)ouders van kin-deren kunnen bij mij een sprookjebestellen waarin het (klein-)kind, z’nknuffel, z’n angsten, z’n eigenaardig-heden en z’n kattenkwaad de hoofd-rol spelen. Het eerste sprookje vooreen driejarige Maarten is al af en hijwil het iedere avond voorgelezenhebben. Wat de toekomst preciesbrengt weet ik niet, maar ideeën hebik genoeg.”

LedennieuwsNieuwe leden• Marjan van Mierlo

communicatieadviseur Centraal Justitieel Incasso Bureau

• Nienke Meijer afgestudeerd juli 2004

• Aukje Bosmaafgestudeerd augustus 2004

• Jelly Yskaafgestudeerd augustus 2004

• Kim Wilbringafgestudeerd augustus 2004

• Lars Koster afgestudeerd 2004

De meest bekende kerk van jullie

studiestad, de Martinikerk, was dit jaar het

toneel van de Algemene Ledenvergadering

van Columni.

Nieuwe baan• Renate van Dijken

adviseur bij BOP Onderzoek & Communicatie (Groningen)

• Peggy Limburgmedevennoot en adviseur bij Senza Communicatie (Groningen)

Verhuisd • Anneke Tobé: Hoogeveen• Erik Mensink: Linde• Maureen Everhartz: Zwolle• Leonie Geersing: NootdorpBen jij ook verhuisd? Verander jeadresgegevens in de digitale almanakvan Columni, op de websitewww.columni.nl.