chỉ số “vọt sáng sớm” huyết áp ( morning surge blood...

Chỉ số “Vọt sáng sớm” huyêt áp

( Morning surge blood pressure):

Y nghia va tiên lương ?

GS.TS. HUỲNH VĂN MINH, FACC

Chủ tịch Phân Hội THA Việt nam (VSH)

Phó Chủ tịch Hội Tim mạch Việt nam

Thành viên Hội THA Thế giới ( ISH)

Mở đầu

Tiên triển tự nhiên của bệnh THA

Từ rối loạn chức năng nội mạc đê tổn thương cơ quan đích

RLCN nội mạc

RLCN Tăng HA Tổn thương mạch máu cơ quan đích

DTT

Suy thận

Đột quị

NMCT/BMV

Thời gian khởi phát các biên cố tim mạch

Number

40

30

20

10

0

０２４

Đột quị thiếu máu

６８１０１２１４１６

Time

120

90

60

30

0

１８２０２２０２４

mmHg

Tử vong tim mạch

６８１０１２１４１６１８２０２２

Time

50

40

30

20

10

0

０

NMCT 150

100

50

0

２４６８１０１２１４１６１８２０２２

Time

HA

1 2 3 4 5 6 7 8

9 1011 12131415 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Time -

HOPE Asia Network Muller JE et al. Circulation 1989;79:733-743.

Sự biên đổi thời khắc học HA trong THA

Vọt sáng sớm

12 15 18 21 24 3 6 9 12

Định nghĩa – Cơ chế bệnh sinh

Vot sáng sơm HA

Định nghia “Vọt HA sáng sớm”(MBPS)

• Được định nghĩa là sự chênh lệch giữa trị số

HATT trung bình trong 2 giờ sau khi thức dậy và

phát sinh trừ cho trị HATT trung bình trong thời gian

có HA thấp nhất khi ngủ.

• Vọt sáng sớm Khi ngủ - đáy.

Vọt sáng sớm Tiền thức dậy .

Kario K, et al. Circulation 2003;107:1401-6.

Sự biên đổi thời khắc học trong THA

Vọt sáng sớm trong THA

• Sự gia tăng đột ngột HA xảy ra sau khi thức dậy gặp ở người HA bình thường và tăng HA

→ tiếp tục 4-6 giờ sau khi thức dậy

→ gia tăng với tốc độ HA tâm thu vào khoảng :

3mmHg/giờ và HATTr 2mmHg/giờ

• Có thể đi kèm tổn thương cơ quan đích trong THA và tiếp đó là nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân THA.

Định nghia Vọt sáng sớm huyêt áp


• VSS khi ngủ-đáy:

HATT buổi sáng – HATT thấp nhất

• VSS trước khi thức dậy:

• Tụt HA về đêm:

HATT buổi sáng – HATT trước khi thức

HA buổi tối – HA thấp nhất

Vọt huyêt áp sáng sớm

Diễn tiên HA trong 24 giờ

180

160

140

120

100

80

Thức dậy Đi ngủ

18:00 22:00 02:00 06:00 10:00 14:00 18:00

Millar-Craig et al. Lancet 1978;1:795-7. Giờ trong ngay Mancia et al. Circ Res 1983;53:96-104.

Gia tăng HA buổi sáng trong HA bình thường và THA

200

150

100

50

9

THA không điều trị

Buổi sáng

12 15 18 21 24 3 6 9

Thời gian trong ngay (giờ)

HA bình thường Buổi sáng

HA tâm thu (mean+S.E.)

HA tâm trương (mean+S.E.)

9 12 15 18 21 24 3 6 9

Thời gian trong ngay (giờ) Millar-Craig et al. Lancet 1978;1:795-7.

Vọt huyêt áp sáng sớm

Các thông số ảnh hưởng hình thái thời khắc học HA Đặc điểm dân số

Các yêu tố ngoại sinh

Hệ thần kinh nội tiêt

Tuổi > 70 tuổi Chủng tộc Mỹ-Phi

Hoạt động thể lực/tinh thần

Thay đổi tư thế

Hút thuốc Uống rượu

Ăn mặn

Uống cà phê

Thuốc (v.d. thuốc ngừa thai)

Hệ thần kinh giao cảm

Hệ RAA

Nồng độ cortisol huyết tương

Nồng độ NO

Một số lớn nghiên cứu cho thấy tần suất

NMCT, đột tử và đột quị xảy ra cao nhất

trong thời gian từ 6 giờ đến 12 giờ.

Elliott WJ. Am J Hypertens 2001;14:291S-295S.

Vọt sáng sớm huyêt áp va các biên cố tim mạch

Gia tăng nguy cơ tim mạch

180 160 140 120 100

80 60 40 20

0

Đột quị (n=1,167) NMCT (n=2,999)

18:00 0:00

Vọt HA sáng sớm 50

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 6:00 12:00

Thời điểm trong ngay Muller et al. N Engl J Med 1985;313:1315-22.

Marler et al. Stroke 1989;20:473-6.

Vọt sáng sớm huyêt áp

Cơ chê VSS

Huyêt áp

Sự biên đổi sinh học của chức năng sinh lý

Cơ chê bệnh lý của sự biên đổi thời khắc học các biên cố tim mạch

Huyêt động – HA tâm thu ↑

– Tần số tim ↑

– Công

HATT x TST ↑↑↑

RLCN nội mạc – Norepinephrine ↑

– Epinephrine ↑

– Hoạt tính giao cảm α ↑

– Hoạt tính Renin huyêt

tương ↑

– Cortisol ↑

Tình trạng tiền đông – Độ nhớt máu,

Hematocrit ↑

– Ngưng tập tiểu cầu ↑ – Hoạt hóa Plasminogen

mô (t-PA) ↓

– Ức chê Plasminogen

Activator 1 (PAI 1) ↑

Gene giờ trung ương

Chu kỳ thời khắc

Thay đổi buổi sáng

Stress tư thê đứng

Stress thể lực tâm lý

Hoạt tính giao cảm Hệ Renin-angiotensin

Vọt HA sáng sớm

Gene giờ ngoại biên

Co thắt

Ngưng tập TC

Mãng VX bị vỡ

PAI-1

Nhóm nguy cơ cao

Biên cố tim mạch

Cơ chê khởi bệnh buổi sáng của các biên cố tim mạch

Tương quan VSS và tổn thương

cơ quan đích trong THA

Tương quan vọt HA sáng sớm

& biên chứng THA

• Tim: Tương quan có ý nghĩa với khối cơ thất trái và

chức năng tâm trương độc lập với HA trước khi

thức dậy.

• Não: Phối hợp ý nghĩa với bệnh não im lặng và bằng chứng

độc lập đột quị với trị trung bình HA 24 giờ

Ảnh hưởng tim của Vọt sáng sớm HA

ở người THA già: liên quan thời gian thức dậy

VSS HA trước va sau khi thức dậy ∆B

∆A

∆A biểu thị sự gia tăng

HATT trước khi thức.

∆B biểu thị sự gia tăng

HATT sau khi thức.

Kuwajima I, et al. Am J Hypertens 1995;8:29-33.

Tương quan giữa thay đổi HA buổi sáng và các thông số tim




Increase in systolic blood pressure after getting-up (mmHg) Increase in systolic blood pressure after getting-up (mmHg)

Tương quan giữa sự gia tăng HATT sau khi thức dậy và

độ dày vách và chỉ số khối cơ thất trái

.




• Sự liên quan giữa sự gia tăng HA trước khi thức và các thông số tim: không tương quan ý nghĩa

• Sự liên quan giữa sự gia tăng HA sau khi thức và các thông số tim: -Khối cơ TTT càng cao, sự gia tăng HATT sau khi

thức càng lớn - Chức năng tâm trương TTT càng giảm, chỉ số VSS HATT càng lớn. Kuwajima I, et al. Am J Hypertens 1995;8:29-33.



Khối cơ TTT tương quan với HA khi thức dậy

tốt hơn HA tại PK hoặc tình cờ

Sự tương quan giữa HA

gia tăng va khối cơ TTT ở

181 bệnh nhân THA

không điều trị

Tương quan giữa chiều cao- chỉ số khối cơ TTT va sự gia tăng HA tâm thu

Gosse P, et al. Am J Hypertens 1997;10:505-510.

Khối cơ TTT tương quan với HA khi thức dậy tốt hơn HA tại phong khám hoặc ngâu nhiên

• Khối cơ TTT la YTNC đối với biên chứng TM, va tương quan với HA gia tăng có thể la mục tiêu dịch tễ học

→ ý nghia của HA gia tăng

• Sự khởi đầu gia tăng HA đủ để đóng góp với sự phát triển của DTT va có thể góp phần vao việc khởi phát các biên cố tim mạch

Gosse P, et al. Am J Hypertens 1997;10:505-510.

VSS HA làm tăng nguy cơ phát triển DTT

*P<0.0001 vs no morning BP surge

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Treated hypertension (n=139)

Matsuo et al. J Hypertens 2002;20 (Suppl 4):S314

Morning BP surge

(M-SBP - E-SBP ≥10mmHg)

180 No morning BP surge

160 140 120 100 80 60 40 20 0 Untreated hypertension (n=218)

Ikeda et al. J Hypertens 2002;20 (Suppl 4):S150

Sự biên đổi thời khắc học HA và biên cố

tim mạch: khởi phát NMCT

40%


29%



tim mạch: khởi phát Đột tử

Tương quan VSS và đột quị

trong THA

Hội chứng thuyên tắc vữa xơ toan thể huyêt động

(SHATS)

SHATS

Vong xoắn bệnh lý

Não Giảm trí nhớ

Tim Suy tim

Thận Bệnh thận mạn

Động mạch

Bệnh ly đa ĐM lớn

Bệnh mạch máu

Bệnh mạch máu\ nho

Tổn thương cơ quan đích damage

Stress huyêt động mạch đập ・ THA

・ Tăng biến thiên HA và flow

・ Tăng HA trung tâm

Các YTNC thuyên tắc viêm chuyển hóa ・ ĐTĐ

・ RLLP

・ Nguy cơ thuyên tăc

・ Viêm

・ Bệnh thận mạn.

Kario K. Nature Review Nephrology 2013,9:726-738.

Hội chứng thuyên tắc vữa xơ huyêt động (SHATS)

Sự gia tăng các nguy cơ biên cố tim mạch và tổn thương cơ quan đích

qua vòng xoắn bệnh lý của stress huyêt động và bệnh lý mạch máu.

Stress huyêt động Biến thiên HA (flow)*

HA trung tâm/ khu trú (flow)

Vong xoắn

bệnh lý

Các biên cố tim mạch Tổn thương cơ quan

Bệnh lý mạch máu Bệnh ĐM lớn

Bệnh ly “ Tăng gánh mach máu” (bệnh các Đm nho)

Kario K. Nature Review Nephrology 2013,9:726-738. Kario K. Hypertension 2015; 65: 1163-1169.

Phân tích anh hương cua Vot sáng sơm HA

lên tân suât đột quị (Kario, Pickering et al, Circ 2003; 107:1401))

Cox regression analysis for clinical stroke events

Covariates RR P value

Tuổi (10 năm) 1.80 (1.21-2.69) 0.004

Nam giới 1.42 (0.76-2.67) 0.266

BMI 0.98 (0.90-1.07) 0.663

HA 24 giờ 1.37 (1.16-1.63 0.003

SCI 4.40 (1.95-10.1) 0.001

Vọt sáng sớm HA* 1.29 (1.10-1.51) 0.001

HA hạ ban đêm* 0.88 (0.73-1.06) 0.167

HA thấp nhất khi ngủ 1.05 (0.65-1.71) 0.837 * per 10 mmHg



tim mạch: phân bố Đột quị

VSS HA và nguy cơ đột quị ở người lớn THA

JMS ABPM Study Wave 1

Thức dậy

(matching for age and 24-hr systolic BP)

NM não im lặng

Biên cố đột quị Ngủ

VSS

Thức (%)

70

HA buổi sáng 60

（Prevalence, detected by brain MRI） (%)

25 P<0.05

20

(Incidence)

P<0.05

2.7 lần (Sleep-trough)

HA ban đêm thấp nhất

30

20

Nhóm VSS (Top 10%: MS >55mmHg)

54%

37%

VSS Không VSS

（n=145）

（n=46）

17%

15

10 7.0%

5

0

（n=145）

（n=46）

HOPE Asia Network Kario, et al. Circulation 2003;107:1401-1406.

VSS Không VSS

JMS ABPM Study Wave 1

Gia tăng

(matching for age and 24-hr systolic BP)

Biên cố đột quị Khi ngủ

Vọt HA

Sáng sớm (Sleep-trough)

HA thấp nhất về đêm

Khi thức dậy

HA buổi sáng

(%) 70

Khởi phát Đột quị

buổi sáng (AM6 -

noon) thường xảy ra

ở nhóm VSS

hơn nhóm không

VSS

(78% vs 41%)

(%) 25

20

15

10

5

0

(Tần suất)

P<0.05

2.7 lần

17%

7.0%

Nhóm Nhóm không

VSS VSS

（n=145）

Nhóm Vọt sáng sớm (Top 10%: MS >55mmHg)

（n=46）

HOPE Asia Network Kario, et al. Circulation 2003;107:1401-1406.

VSS HA và nguy cơ đột quị ở người lớn THA

Tần suất NM não im lặng và tần suất đột quị lâm sàng BN có hoặc không có VSS


Chiến lược điều trị thuốc THA và

VSS

Ở người lớn tuổi, VSS HA càng cao sẽ phối hợp

nguy cơ đột quị độc lập với HA lưu động,

sút giảm HA ban đêm và NM não im lặng.

Việc giảm VSS có thể là mục tiêu mới

Trong dự phòng tổn thương cơ quan đích và

các biến cố tim mạch ở bệnh nhân THA

Khuyên cáo xử dụng theo dõi HA tại nhà

( tự đánh giá) và HA lưu động

HA Bình thường Tăng huyêt áp

Đo (mmHg) (mmHg)

Ban ngày ( khi thức)

Ban đêm

( khi ngủ)

Trung bình 24 giờ

< 135/85

< 120/75

< 130/80

≥ 140/90

≥ 125/80

≥ 135/85

Chênh lệch trị HA giữa khi thức và khi ngủ thường > 15/10mmHg

Pickering T. Am J Hypertens 1995;9:1-11

Tối ưu hóa điều trị THA

• Giảm VSS huyêt áp

• Duy trì hình thái thời khắc bình thường của HA.

Các thuốc hạ HA có thời gian tác dụng kéo dài

đươc ưa thích hơn loại kiểm soát HA cách hồi

KẾT LUẬN

• Vọt sáng sớm HA được xem là nguy cơ cho

tổn thương cơ quan đích lâm sàng và các biến cố

tim mạch liên quan của THA độc lập với mức HA

trung bình.

• Có thể kiểm soát chặc chẽ VSS HA như các YTNC

khác cho thấy kết quả tốt hơn trong dự phòng tim

mạch.

Chân thành cám ơn sư theo doi

cua quí Đại biêu Hẹn gặp lại Hội nghị TM miềnTrung -Tây nguyên

lân thứ IX 14-17/7/2017, Tuy hòa, Phú Yên

chỉ số “vọt sáng sớm” huyết áp ( morning surge blood...

Documents