dỊch tỄ hỌc tĂng huyẾt p v cc yẾu tỐ nguy cƠ tim …vnha.org.vn/upload/hoinghi/a1_8_gs...

DỊCH TỄ HỌC TĂNG HUYẾT ÁP VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ TIM MẠCH

TẠI VIỆT NAM (2001 - 2009)

GS.TS. Nguyễn Lân Việt

Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam

Giám đốc Điều hành dự án Quốc gia Phòng Chống Tăng Huyết áp

TP. Hạ Long 08/10/ 2012

Tử vong toàn cầu 2000: Tác động của THA

Ezzati M et al. Lancet 2002;360:1347-60

Ezzati M et al. PLoS Med 2005;2:e133 - Kaplan N et al. Lancet 2006;367:168-76.

Gánh nặng bệnh tim mạch toàn cầu

Kearney PM et al. Lancet 2005;365:217-23.

Tỷ lệ hiện mắc Tăng Huyết áp toàn cầu đang gia tăng

Ibrahim MM et al. Lancet 2012;380:611-9

Tình hình kiểm soát THA toàn cầu

Ibrahim MM et al. Lancet 2012;380:611-9

Tỷ lệ THA ở các nước đang phát triển

Nghiên cứu về tỷ lệ hiện mắc THA

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng) 3. Thái Nguyên (cao nguyên) 4. Nghệ An (ven biển) 5. Khánh Hòa (ven biển) 6. Đắc Lắc (cao nguyên) 7. Đồng Tháp (đồng bằng) 8. TP. Hồ Chí Minh (đô thị)

3

1

2

4

6 5

8 7

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc* (* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

TT Điều tra cắt ngang tại cộng đồng Cỡ mẫu, địa điểm, thời gian

1 NESH – Điều tra toàn quốc về dịch tễ học của THA và các yếu tố nguy cơ tại Việt Nam

9,832 người tại 8 tỉnh từ năm 2001-2008

Phương pháp chọn mẫu

NESH (2001-2008)

- Chọn mẫu ngẫu nhiên nhiều tầng: chọn ngẫu nhiên 100 người cho mỗi xã/phường, 3 xã/phường trong 1 quận/huyện, 4 quận/huyện trong một tỉnh/thành phố.

- Ước lượng cỡ mẫu trong 1 tỉnh: 1200 người. - 8 tỉnh thành: HN, TB, NA, TN, KH, DL, DT và TP HCM - Tổng số 9,832 người lứa tuổi 25-74 (không tính phụ nữ có thai)

TỈNH / THÀNH PHỐ

(n = 1200)

Quận/huyện Quận/huyện Quận/huyện

3 Xã / Phường

300 người dân

Quận/huyện

3 Xã / Phường

300 người dân

3 Xã / Phường

300 người dân

3 Xã / Phường

300 người dân

Đánh giá các yếu tố nguy cơ tim mạch • Mẫu phiếu điều tra theo WHO-STEPS được dùng để khảo sát các

yếu tố nguy cơ tim mạch.

Các chỉ số nhân trắc (chiều cao, cân nặng, vòng eo, mông) đo ít nhất hai lần khi người được đo mặc quần áo mỏng, không đi giầy, dép. Số đo Huyết áp được đo tối thiểu theo đúng quy trình khi nghỉ ngơi ở tư thế ngồi, sử dụng huyết áp kế tự động hoặc thủy ngân với băng quấn có kích cỡ phù hợp. Đo lại thêm lần 3 nếu khác biệt giữa hai lần đo đầu ≥ 10 mmHg.

Cách khám và đo các chỉ số

Tỷ lệ THA ở người lớn Việt Nam 2009

Son PT et al. J Hum Hypertens 2012;26(4):268-80.

Điều tra THA (9832 người lớn, >= 25 tuổi)

Quần thể ước tính: 44 million

THA có đ/trị & K/soát được (36.3%; 265/730)

Quần thể ước tính: 1.2 triệu

THA có điều trị (61.1%; 730/1194)


Biết bị THA (48.4%)


THA có Đ/trị nhưng chưa K/S (63.7%; 465/730)


Không điều trị THA (38.9%; 464/1194)


Không biết THA (51.6%; 1273/2467)


THA (25.1%; 2467/9832)

Quần thể ước tính: 11 triệu

Huyết áp bình thường (74.9%; 7356/9832 )

Quần thể ước tính: 33 triệu

9.8 triệu có sức khoẻ bị THA ảnh hưởng

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng)

1

2

TT Điều tra cắt ngang tại cộng đồng Cỡ mẫu, địa điểm,thời gian

3 DM-S – Điều tra cắt ngang về đái tháo đường và yếu tố nguy cơ tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam


(* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc*

Nghiên cứu về tỷ lệ các yếu tố nguy cơ

25.0%

6.2%

17.4%

52.4%

3.8% 0.9%

19.3%

27.1%

31.2%

8.0%

14.5%

62.8%

58.8%

27.6%

20.3%

3.5%

Tăng huyết áp

Đái tháo đường

Béo phì Rối loạn lipid máu

Hút thuốc Uống nhiều rượu

Ít vận động

Căng thẳng

Nữ giới Nam giới

Tỷ lệ hiện mắc của các yếu tố nguy cơ tim mạch chính ở người trưởng thành Tỷ lệ hiện mắc chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể địa phương (2009)

Nguyen NQ et al. Int J Hyperten 2012 doi:10.1155/2012/560397

Các YTNCTM chuyển hóa Các YTNCTM liên quan lối sống

Uống nhiều rượu bia

Yếu tố nguy cơ TM luôn đi “chùm”


Tỷ lệ hiện mắc chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể địa phương (2009)

Các YTNCTM chuyển hóa Các YTNCTM liên quan lối sống

Vùng nông thôn Vùng thành thị

Nữ giới Nam giới Nữ giới Nam giới Số lư

ợn

g tr

un

g b

ình

các

yếu

tố

ngu

y cơ

tim

mạc

h

Tuổi

- 1960: Dang Van Chung et al.: Hypertension among adult population in Northern Vietnam.

- 1992: Tran Do Trinh et al.: Hypertension among Vietnamese people aged 18 years and over.

- 2002: Truong Viet Dung et al.: Hypertension among Vietnamese adults aged 25 to 64 years old. National Health Survey 2001 – 2002.

- 2008: Our survey.: Hypertension and its risk factors among Vietnamese adults aged 25 years and over.

Xu hướng tỷ lệ mắc THA tại Việt Nam

Sự tiến triển các yếu tố nguy cơ tim mạch tại

Việt Nam từ 2001 đến 2009

Phương pháp Nghiên cứu

• Phân tích gộp các số liệu nghiên cứu trên 23,563 người trưởng thành trong lứa tuổi từ 25-74 (ngoại trừ phụ nữ mang thai) gộp từ 5 nghiên cứu cắt ngang tại cộng đồng có cùng thiết kế và phương pháp trong giai đoạn 2001 đến 2009.

• Tất cả các nghiên cứu đều được Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam thực hiện, cùng sử dụng bộ câu hỏi chuẩn hóa theo WHO-STEPS nhằm đánh giá gánh nặng của các yếu tố nguy cơ tim mạch ở người trưởng thành tại Việt Nam.

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng) 3. Thái Nguyên (cao nguyên) 4. Nghệ An (ven biển) 5. Khánh Hòa (ven biển) 6. Đắc Lắc (cao nguyên) 7. Đồng Tháp (đồng bằng) 8. TP. Hồ Chí Minh (đô thị) 9. Hà Tây (đồng bằng)

3

9 1

2

4

6 5

8 7

TT Điều tra cắt ngang tại cộng đồng Cỡ mẫu, địa điểm, thời gian

1 NESH – Điều tra toàn quốc về dịch tễ học của THA và các yếu tố nguy cơ tại Việt Nam


2 HF-S – Điều tra cắt ngang về suy tim và các yếu tố nguy cơ tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam


3 DM-S – Điều tra cắt ngang về đái tháo đường và yếu tố nguy cơ tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam


4 NCDS – Điều tra cắt ngang về các yếu tố nguy cơ của các bệnh mạn tính tại FilaBavi, Hà Tây

2,362 người tại 1 tỉnh năm 2005

5 HMPS – Điều tra sàng lọc của chương trình quản lý tăng huyết áp tại tuyến xã của CTQGPCTHA


Nghiên cứu về tiến triển của YTNCTM

(* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc*

Phương pháp chọn mẫu

TT Nghiên cứu Chiến lược chọn mẫu của các điều tra cắt ngang trong cộng đồng

1 NESH (2001-2008)

- Chọn mẫu ngẫu nhiên nhiều tầng: chọn ngẫu nhiên 110 cá thể cho mỗi xã, 3 xã trong 1 huyện, 4 huyện trong một tỉnh. - Ước lượng cỡ mẫu trong 1 tỉnh: 1200 người. - 8 tỉnh thành: HN, TB, NA, TN, KH, DL, DT và TP HCM. - Trích ra để phân tích gộp: 9,403 người (59.2% ở vùng nông thôn)

2 HF-S (2003-2004)

- Tương tự như NESH tại 4 tỉnh: HN, NA, TB và TN. - Trích ra để phân tích gộp: 4,494 người (59.0% ở vùng nông thôn)

3 DM-S (2008-209)

- Tương tự như NESH tại 2 tỉnh: HN và TB. - Trích ra để phân tích gộp: 2,098 người (43.1% ở vùng nông thôn)

4 NCDS (2005)

- Mẫu ngẫu nhiên phân tầng: 250 người chọn ngẫu nhiên theo các nhóm 10 năm tuổi và giới ở 1 tỉnh HT (dựa trên khung của FilaBavi). - Trích ra để phân tích gộp: 2,357 people (100% ở vùng nông thôn)

5 HMPS (2004-2009)

- Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn: 1,200 người được chọn ngẫu nhiên từ các quần thể người sinh sống ở 2 tỉnh thành: HN và HT. - Trích ra để phân tích gộp: 5,210 người (89.0% ở vùng nông thôn)

Quần thể đích: người trưởng thành lứa tuổi từ 25-74 Tổng số 23,564 người

Dữ liệu gộp để phân tích xu hướng

Năm Dữ liệu từ các điều tra cắt ngang

Cỡ mẫu Vùng nông thôn Vùng thành thị

Nữ Nam Tổng Nữ Nam Tổng

2001 NESH 2,386 667 426 1,093 843 450 1,293

2002 NESH 2,594 1,187 809 1,996 345 253 598

2003 NESH, HF-S 4,342 1,401 1,111 2,512 1,109 721 1,830

2004 HF-S, HMP 3,316 525 364 889 1,457 970 2,427

2005 NCDF 2,357 1,221 1,136 2,357 - - -

2006 NESH, HMP 2,160 1,132 791 1,923 147 90 237

2007 NESH, HMP 2,115 1,093 738 1,831 174 110 284

2008 NESH, DM-S 2,058 - - - 1,406 652 2,058

2009 DM-S, HMP 2,234 1,229 717 1,946 187 101 288

Tổng 23,562 8,455 6,092 14,547 5,668 3,347 9,015

Tiến triển theo năm của YTNC TM chính

Dữ kiện được chuẩn hóa theo tuổi và giới từ các quần thể nghiên cứu Nguyen NQ et al. PLoS One. 2012;7(8):e42825.

Nữ giới Nữ giới Nam giới Nam giới

Male Female Female Male

Hu

yết

áp t

âm t

hu

Hu

yết

áp t

âm t

rươ

ng

Ch

u v

i vò

ng

eo

Cân

nặn

g

01 09 05 03 07 01 09 05 03 07

01 09 05 03 07 01 09 05 03 07

01 09 05 03 07 01 09 05 03 07

01 09 05 03 07 01 09 05 03 07

0.8mmHg/năm 1.1mmHg/năm 0.3mmHg/năm 0.4mmHg/năm

0.3kg/year 0.5kg/year 0.5cm/năm 0.5cm/năm

Năm

Năm Năm

Năm

Nguyen NQ et al. PLoS One. 2012;7(8):e42825.


3-year moving average graph

Tăng 0.9%/năm Tăng 1.1%/năm


Thành thị Nông thôn

Tỷ lệ

mắc

Tăn

g h

uyế

t áp

(%

)

Dữ kiện được chuẩn hóa theo tuổi và giới từ các quần thể nghiên cứu

Năm



Tăng 0.3%/năm Tăng 0.9%/năm



Tỷ lệ

mắc

Bé

o p

hì (

%)


Năm




Năm



Tỷ lệ

hú

t th

uố

c (%

)


Không thay đổi đáng kể Không thay đổi đáng kể


Xu hướng tiến triển theo

thời gian của các YTNC TM

chính trên toàn thế giới

Anand SS, Yusuf S. Lancet 2011;377:529-32.

Liên quan giữa số YTNC và nguy cơ tổng thể ở Việt Nam


Số lượng yếu tố nguy cơ tim mạch chính

Ngu

y cơ

tim

mạc

h t

ổn

g th

ể 1

0 n

ăm t

run

g b

ình

(%

) Dữ liệu đã được chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể đích

Tiến triển của nguy cơ TM tổng thể

Nguyen NQ et al. PLoS One. 2012;7(8):e42825. Dữ kiện được chuẩn hóa theo tuổi và giới từ các quần thể nghiên cứu

Nữ giới vùng nông thôn Nữ giới vùng thành thị

Nam giới vùng nông thôn

Nam giới vùng thành thị

Nguy cơ tim mạch tổng thể ước tính trong 10 năm (%)

Mật

độ

ph

ân b

ố n

guy

cơ T

M t

ổn

g th

ể t

ron

g cộ

ng

đồ

ng


Tiến triển theo năm của tình trạng “gầy”

Tình trạng gầy = BMI < 18.5 kgm-2


Tỷ lệ

hiệ

n m

ắc c

ủa

gầy

(%)


Liên quan kiểu chữ U giữa HA tâm thu-BMI H

uyế

t áp

tâm

th

u (

mm

Hg)




Liên quan kiểu chữ U giữa HA tâm trương-BMI H

uyế

t áp

tâm

trư

ơn

g (m

mH

g)





Nữ giới vùng nông thôn Nam giới vùng nông thôn

Biết THA Điều trị THA Kiểm soát THA Biết THA Điều trị THA Kiểm soát THA

Tỷ lệ

hiệ

n m

ắc T

HA

đã

chu

ẩn h

óa

the

o t

uổ

i (%

) Tiến triển của tình hình Tăng Huyết áp

Tiến triển của tình hình Tăng Huyết áp


Nữ giới vùng thành thị Nam giới vùng thành thị

Biết THA Điều trị THA Kiểm soát THA Biết THA Điều trị THA Kiểm soát THA

Tỷ lệ

hiệ

n m

ắc T

HA

đã

chu

ẩn h

óa

the

o t

uổ

i (%

)

Khả năng điều trị trong cộng đồng 2009

Dữ liệu đã được chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể đích Nguyen NQ et al. Int J Hyperten 2012 doi:10.1155/2012/560397

(Tăng huyết áp, Đái tháo đường, Rối loạn lipid máu)

Nữ giới

Có

ít n

hất

1 t

ron

g 3

rố

i lo

ạn c

hu

yển

hó

a (%

)

Vùng thành thị Vùng nông thôn

Nam giới Nữ giới Nam giới

Điều trị ít nhất 1 RLCH Không điều trị RLCH nào

Từ năm 2001 đến 2009, có sự gia tăng rõ rệt số huyết áp

trung bình, cân nặng, vòng eo ở người trưởng thành tại

Việt Nam từ đó dẫn tới gia tăng nhanh chóng tỷ lệ hiện

mắc về tăng huyết áp và béo phì.

=> Rõ ràng cần phải có chương trình can thiệp cho cộng

đồng, sử dụng các biện pháp hợp lý về chi phí-hiệu quả,

phối hợp nhiều tầng để phòng và chống các bệnh tim

mạch.

Kết luận

Các yếu tố nguy cơ tim mạch chính khá phổ biến trong cộng đồng

người trưởng thành ở Việt Nam, đa số các yếu tố nguy cơ này là

đi với nhau thành chùm. Do đó, việc kiểm soát từng yếu tố nguy

cơ riêng rẽ sẽ thu được ích lợi không nhiều so với việc can thiệp

tác động đồng thời lên nhiều yếu tố nguy cơ.

Có mối tương quan kiểu chữ U giữa số huyết áp và BMI, điều này

cho ta thấy cho thấy gánh nặng THA khá nổi cộm ngay cả trên

những người gầy, đối tượng thường bị xem nhẹ trong các chương

trình can thiệp bệnh lý tim mạch./.

Kết luận

Xin cảm ơn sự chú ý của quý vị!

dỊch tỄ hỌc tĂng huyẾt p v cc yẾu tỐ nguy cƠ tim …vnha.org.vn/upload/hoinghi/a1_8_gs...

Documents