beleidsplan geuzenveld 2009-2012

Sector Beleid Afdeling Beleidsontwikkeling

Ruimte benutten, krachten bundelen

Beleidsplan Cultuur 2009 – 2012

Jong Rast / 5 O’ Clock Class West . Foto: Frank Hanswijk

Gemeente Amsterdam Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer


2

Voorwoord De woorden kunst en cultuur komen, in de één of andere vorm, voor in acht van de vijftien paragrafen van het bestuursakkoord “Groeien in Geuzenveld-Slotermeer”. In totaal wordt het beleidsveld twintig keer genoemd. De conclusie is duidelijk: kunst en cultuur moet groeien in Geuzenveld-Slotermeer! Een stadsdeel met veel culturen, maar met weinig kunsten cultuuruitingen. Daar moet verandering in komen. Enerzijds door de grote Amsterdamse instellingen te verleiden over de ring A10 te komen. Anderzijds door de stadsdeelbewoners uit te dagen iets van hun cultuur te delen met andere Amsterdammers. In de openbare ruimte, op scholen, door ondernemers, in de vernieuwing, als participatiemiddel, om mensen weerbaar te maken. De constatering dat kunst en cultuur een plek kan krijgen in bijna alle domeinen van de lokale overheid is niet nieuw. Wel stelt het ons voor het probleem waar te beginnen en waar af te bakenen. De bewoners in deze hoek van de stad hebben vaak wel wat anders aan hun hoofd dan kunstzinnige uitingen en culturele hoogstandjes. De beleidsnota moet dus aansluiten bij hùn leefwereld. Daartegenover bestaat het gevaar dat cultuur als containerbegrip over àlles dreigt te gaan. De beleidsnota zou dan zelfs uitspraken moeten doen over de zelforganisatie die af en toe feesten organiseert. Daarom is uitdrukkelijk gekozen in deze beleidsnota het beleidsveld ‘kunst en cultuur’ als eenheid te behandelen. Niet met een grote K en een grote C, maar wel altijd in samenhang. Met als doel om een gedeelde trots op onze gemeenschappelijke leefomgeving te creëren èn om iedereen te leren omgaan met mensen die anders zijn. Het leidt tot een aanpak waarbij de gewenste groei stap voor stap bewerkstelligd kan worden. Door inzet van kunst en cultuur bij de verandering van het stadsdeel tot prachtwijk. Door het benadrukken van de uitwisseling van diversiteit in kunst en cultuur. Door de jeugd meer te betrekken bij kunst en cultuur. Door samenwerking binnen kunst en cultuur te stimuleren. En door te zorgen voor een betere informatievoorziening over kunst en cultuur. De woorden kunnen niet vaak genoeg genoemd worden.

Tys de Ruijter Portefeuillehouder Kunst en Cultuur Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer



3

Inhoud Inleiding 4

1. Kaders van het cultuurbeleid 9 1.1. Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012: gemeente Amsterdam 9 1.2. Manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’ 12 1.3. Bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’ 15 1.4. Trend: culturele toestroom van binnen de ring naar buiten 15

2. Voortzetting en versterking 18 2.1. Bibliotheken 18 2.2. Wijkgericht werken 19 2.3. Talentontwikkeling en podiumkunsten: theater en muziek 21 2.4. Festivals 23 2.5. Podia, infrastructuur en accommodaties 25 2.6. Cultuurhistorie en cultureel erfgoed 26 2.7. Cultuureducatie 28 2.8. Ateliers, broedplaatsen en creatieve industrie 30 2.9. Kunstwerken in de openbare ruimte 31

3. Aandachtsgebieden en accenten 35 3.1. Een stadsdeel in verandering 35 3.2. Culturele uitwisseling 35 3.3. Doelgroep jeugd 36 3.4. Versterken van samenwerking 36 3.5. Verbeteren informatievoorziening 37 3.6. Facetbeleid en middelen 37 3.7. Externe partners 38

Samenvatting 39

Bronnen 41

Bijlage 1 Ontwikkelen en Verbinden - Kunst en Cultuurmanifest Nieuw West 42

Bijlage 2 ‘Cultuurmonitor’ en ‘Staat van de aandachtswijk’ 48

Bijlage 3 Genodigden participatieoverleg professionals cultuurbeleid, juni 2008 50

Bijlage 4 Verslag participatieoverleg professionals cultuurbeleid, juni 2008 51

Bijlage 5 Bewonersparticipatie: vragen, stellingen en respons 56

Bijlage 6 Overzicht Cultuur in Geuzenveld-Slotermeer: ‘Wie is wie?’, september 2008 58



4

Inleiding

Dit nieuwe beleidsdocument Cultuur geldt voor de periode 2009-2012 en is het tweede ‘cultuurdocument’ voor het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. In 2004 stelde de deelraad ‘Bouwen aan kunst’ vast, de eerste nota voor dit beleidsterrein die ondanks de prille en broze status van cultuur in het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer toch een begin maakte met het ontwikkelen van cultuurbeleid en het formuleren van ambities. De totstandkoming van het cultuurbeleid in dit stadsdeel paste goed in de Amsterdam brede trend van de laatste jaren. Deze trend laat zien dat bijna alle stadsdelen cultuurbeleid ontwikkelen en vaststellen, waarmee ze in grote lijnen aansluiten op het overkoepelende cultuurbeleid van de gemeente Amsterdam. In de afgelopen periode, van 2004 tot en met 2008, hebben vele activiteiten, groot en klein, op het gebied van kunst en cultuur in het stadsdeel plaatsgevonden en zijn er allerlei projecten uitgevoerd. Illustratief voor deze positieve ontwikkeling is de vermelding van het aandachtsgebied kunst en cultuur in het bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’. Om enkele voorbeelden te noemen van de activiteiten en projecten: in de kantlijn van de stedelijke vernieuwing vond het project De imaginaire verbouwing plaats, in de sfeer van behoud en beheer de restauratie van het beeld Groot landschap, op het gebied van evenementen zoals het West Beach Film festival, het doorlopende jongerentheaterproject van de 5 O’ Clock Class West, de wandelroute door het Van Eesterenmuseum, het kunstzinnige bankje in de ontvangsthal van het stadsdeelkantoor en de activiteiten door de CreAm Club. Op de schaal van Nieuw West werd bovendien de laatste jaren Waterval georganiseerd, en heeft ook Podium Mozaïek zich ontwikkeld als plek voor diversiteit, cultuur en educatie. In ons stadsdeel is het sociaal interim beheer daarnaast een belangrijke factor geworden die - in de periode dat de vernieuwing gaande is - vele projecten organiseert, veelal op cultureel gebied. Te denken valt aan fotografieprojecten, hoorspel en zang over de vernieuwing van de Bakemabuurt of de kunsttoepassingen rondom bouwlocaties, waarbij het sociaal interim beheer met de Rietveldacademie zal gaan samenwerken. Wat vier jaar geleden begon met bescheiden ambities op het gebied van cultuur, heeft geleid tot een behoorlijke toename van het aanbod, tot meer waardering voor culturele activiteiten en vooral tot een spreiding van culturele ontwikkelingen. De zojuist genoemde voorbeelden van projecten illustreren dat de diversiteit is versterkt en dat dit stadsdeel op de diverse componenten van het cultuurbeleid een actieve en serieuze speler is geworden. Het stadsdeel past daarmee in de trend die nu al een aantal jaren zichtbaar is: kunst en cultuur komt steeds meer en steeds sterker tot leven in de stadsdelen, naast het centrum. In een recent artikel in het Boekmancahier 1 bevestigde Joris Vermeulen het beeld dat kunst en cultuur buiten de grachtengordel tot leven is gekomen en dat daarvoor op stadsdeelniveau meer ruimte is gecreëerd. Hij stelt dat dit ‘ongetwijfeld ook iets te maken 1 Uit : Hans Kazan in Bos en Lommer’ – Fluwelen culturele revolutie in de Amsterdamse stadsdelen. Door Joris Vermeulen, in Boekman 72, Kunst en Publiek, najaar 2007, p. 58



5

heeft gehad met de groei van de Amsterdamse economie en met het besef dat economie en kunsten niet los van elkaar staan’. Een andere reden die hij aanvoert, is dat ‘de belangstelling voor kunst op lokaal niveau eveneens toenam, omdat politici en anderen zich bewuster werden van kunst als ‘bindmiddel’ voor verschillende bevolkingsgroepen’. 2 Vanuit die positie zal dit stadsdeel de komende jaren verder gaan, en daartoe biedt een nieuw beleidsdocument als dit alle ruimte. Het vraagt de deelraad en het dagelijks bestuur opnieuw, en met voortschrijdend inzicht, na te denken over de rol van cultuur in stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. Al een aantal jaren werken de vier stadsdelen van Amsterdam Nieuw West samen op het gebied van cultuur. In het begin, ongeveer vier jaar geleden, was de samenwerking vooral ingegeven door twee gezamenlijke onderwerpen, te weten Theater de Meervaart en het al eerder genoemde theaterproject van de 5 O’ Clock Class West. In de afgelopen periode is de samenwerking zeer intensief geworden en is het aantal onderwerpen aanzienlijk toegenomen. Een belangrijke bindende en stimulerende factor in dit proces was de komst van het sociaal investeringsprogramma Koers Nieuw West, voortvloeiend uit het samenwerkingsverband van Bureau Parkstad. Het zorgde ervoor dat de aandacht voor cultuur sterk toenam, wat er weer toe leidde dat steeds vaker erkend wordt dat de ‘c’ van cultuur door alle programma’s heen loopt. Cultuur vermag veel meer dan alleen een autonome uiting te zijn maar juist ook een middel in allerlei sociale processen, zoals de ontwikkeling van talenten, het weergeven van culturele diversiteit en in de het versterken van wijken en buurten. Cultuur kan ook een middel zijn in het verspreiden en verhogen van kennis. Deelnemen aan een cultureel project kan ook betekenen: doorstromen naar het kunstvakonderwijs: zo vervolgen bijvoorbeeld getalenteerde jong volwassen uit Nieuw West op het gebied van theater, nu hun weg op de Theaterschool. En ‘naast het podium’ zijn er ook kansen: culturele organisaties als Studio West, Rast en ISH bieden stageplaatsen waarmee jong volwassen de praktijk van het organiseren en communiceren en publiek werven leren kennen. Ze doen ervaringen en kennis op, nemen dat mee bij de afronding van hun studie. Naast deze doorstroom van jong volwassenen via culturele organisaties, groeit ook het aantal culturele activiteiten dat uitgevoerd wordt door stichting Dock. Tot de door hen recent uitgevoerde projecten behoren onder meer een musical, korte films, de zogenaamde ‘Battle of Amsterdam’ met rap en dans, een opnamestudio en deelname aan activiteiten in het kader van het Muziekplatform en de serie ‘Uit in eigen buurt!’. De stedelijke vernieuwing in stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer is zeer bepalend voor de mate waarin cultuur in de wijken die het betreft een plek kan krijgen en vervolgens kan behouden. De vernieuwing in Geuzenveld bood kansen voor de versterking van cultuur. Kansen die benut werden, bijvoorbeeld door de komst van het nieuwe schoolgebouw van ’t Koggeschip in 2006, dat sindsdien aan muziek en theater een fraai en laagdrempelig podium biedt. Het jaarlijkse festival Geuzenveld-Slotermeer verandert, het zomerse en tot nu toe tweemalige Docklandsfestival, of het community artproject rond de flat aan de Nicolaas Ruychaverstraat vonden eveneens plaats in Geuzenveld. Waarschijnlijk de allerbelangrijkste ontwikkeling in dit verband is het feit dat het Wijkweb in ’t Koggeschip is ontstaan. Bewoners worden in toenemende mate actief in hun wijk door zelf activiteiten te bedenken en wijkbewoners te stimuleren daaraan deel te nemen. 2 Idem, p. 59



6

Met in het verschiet de accentverschuiving in de vernieuwing naar Slotermeer is het zaak daar op het gebied van cultuur nieuwe kansen te benutten, zonder afbreuk te doen aan de succesvolle ontwikkelingen in Geuzenveld. Het project van kunstenaar Hosyar Rasheed, die in 2009 een beeldend kunstproject zal realiseren nabij het zwembadje van het Gerbrandypark, is een voorproefje van de ontwikkeling van kunst en cultuur in de vernieuwing van Slotermeer. Uit het participatietraject was naar voren gekomen dat de omwonenden van het park dit badje - dat dienst doet als centrale ontmoetingsplek - graag door een toepassing van kunst verfraaid wilden zien. En bezien vanuit ‘erfgoed’, nam de deelraad in 2006 al een voorsprong op de vernieuwing van Slotermeer door het Van Eesterenmuseum als beschermd stadsgezicht aan te wijzen. Verder zal een nieuw filiaal van de Openbare Bibliotheek in Slotermeer een sterke impuls betekenen, en evenzo een nieuw gezamenlijk gebouw voor het NOVA college en de Ottho Heldringschool aan de Burgemeester de Vlugtlaan, met daarin een multifunctionele zaal en een podium. Het zijn enkele voorbeelden van kansen in Slotermeer. In ons stadsdeel zullen we de komende jaren verder gaan met het stimuleren dat ‘bewoners kansen kunnen grijpen die cultuur hun biedt’ 3, door voor onze bewoners en bezoekers een breed en intensief cultureel aanbod te scheppen. Hiermee willen we onze bewoners qua cultuur meer wijs en meer wegwijs maken. Deze ‘cultuurwijsheid’ - een term afkomstig uit de nota ‘Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012 van de gemeente Amsterdam - gaan we op stadsdeelniveau uitwerken door die projecten, ideeën, coalities en culturele initiatiefnemers te steunen die zowel het gevoel van trots op de wijk als het actief zijn in de wijk versterken. Als deze twee krachten elkaar versterken dan kunnen onze bewoners meer participeren aan cultuur, plezier beleven aan kunst en invulling geven aan hun verbondenheid. Het stadsdeel moet daarnaast ook steeds intensiever inspelen op de trend die sinds kort onmiskenbaar is: een culturele toestroom vanuit het gebied binnen de Ring A10 naar daarbuiten.

3 Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012, Gemeente Amsterdam, Dienst Maatschappelijke

Ontwikkeling, mei 2007, p.14



7

NedPhoGo!: ‘Uit in eigen buurt’ in ’t Koggeschip, september 2008. Foto: Annick van Ommeren-Marquer

Steeds vaker komen orkesten, theater- of dansgezelschappen en andere culturele organisaties naar Amsterdam Nieuw West om in de wijken hun programma’s aan te bieden. Zo staan orkestleden van het Nederlands Philharmonisch Orkest in het kader van het Muziekplatform, en onder de noemer ‘Uit in eigen buurt!’ op het podium van ’t Koggeschip. Het is een kernactiviteit van dit orkest: muziek brengen tot in de ‘haarvaten’ van Amsterdam, tot in de wijken, parken, schoolaula’s en ziekenhuizen aan toe. Een podium als sleutel tot participatie is er in Geuzenveld gekomen en in Slotermeer wordt de komende jaren gestreefd naar hetzelfde. Leeswijzer Terugkerend naar de structuur van dit beleidsplan: in hoofdstuk 1 volgt eerst de beschrijving van kaders van het cultuurbeleid, met de eerder genoemde ‘Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012’, de koppeling met het manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’ - kunst en cultuur Nieuw West en met het bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’. Vervolgens wordt uiteengezet (hoofdstuk 2) wat de breedte is van het beleidsterrein en welke reeds ingezette ontwikkelingen en projecten we willen versterken. Dan volgt (hoofdstuk 3) een overzicht van vijf aandachtsgebieden en accenten die de komende vier jaar prioriteit zullen krijgen in het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. Daarnaast legt dat hoofdstuk ook de relatie met andere beleidsterreinen en wordt duidelijk hoe het cultuurbeleid facetbeleid is. Een financiële paragraaf, met daarin een beschrijving van middelen op de diverse sectoren en een aanbeveling is ook opgenomen in hoofdstuk 3. Tenslotte is er dan nog een overzicht van geraadpleegde bronnen en diverse bijlagen.



8

Voorjaarsfeest 2008 op het Lambertus Zijlplein: dans. Foto: stadsdeel/Wijkweb



9

1. Kaders van het cultuurbeleid

Dit hoofdstuk beschrijft dimensies van het cultuurbeleid, zoals die zijn neergelegd in de hoofdlijnennotitie 2009-2012 van de gemeente Amsterdam, de gezamenlijke cultuurvisie vanuit de stadsdelen van Nieuw West en de elementen die het huidige bestuursakkoord op het gebied van kunst en cultuur. Het hoofdstuk wordt besloten met een beschrijving van de trend die laat zien dat culturele instellingen uit de stad, van binnen de ring A10, naar het gebied buiten de ring komen om er projecten uit te voeren, samenwerkings-verbanden aan te gaan en nieuw publiek te werven. 1.1. Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012: gemeente Amsterdam

De hoofdlijnen van het stedelijk kunsten cultuurbeleid voor de komende vier jaar zijn vastgesteld door de Gemeenteraad op 23 mei 2007. Met ingang van 2009 zal een nieuw Amsterdams kunstenplan van kracht worden. Gezien de geschetste intensivering en spreiding van cultuur over de stad is het voor ons niet alleen van belang om ons cultuurbeleid in het verlengde van deze hoofdlijnen te ontwikkelen, maar ook om daar waar mogelijk dit patroon om te keren en best practices uit de stadsdelen van Nieuw West een voorbeeldfunctie te laten vervullen voor het gemeentelijke beleid. Het door wethouder Gehrels (Kunst en Cultuur) in 2006 nieuw leven ingeblazen bestuurlijk overleg stad-stadsdelen is een constructief overlegorgaan geworden, waarin gemeenschappelijke ontwikkelingen en strategische keuzes aan de orde zijn. Nieuw West heeft in de persoon van de portefeuillehouder Cultuur van stadsdeel Osdorp zitting in de agendacommissie van dit overleg dat drie keer per jaar plaatsvindt. Daarnaast zal de Wethouder Cultuur eens per jaar het portefeuillehouderoverleg Kunst en Cultuur Nieuw West bijwonen. De door de gemeenteraad vastgestelde hoofdlijnen zijn bedoeld als ambities, doelen en strategie. Met het kunstenplan 2009-2012 zullen de volgende vier hoofdlijnen gedetailleerd worden uitgewerkt:4 1 Talentontwikkeling 2 Laboratorium 3 Wereldklasse 4 Prachtstad De gemeente Amsterdam stelt in deze nota nadrukkelijk dat ‘alleen een integrale samenwerking op bestuurlijk niveau en met andere partners het realiseren van onze ambities kansrijk maakt.’ 5 De in 2006 ingezette samenwerking en wisselwerking tussen de stad en de stadsdelen is dus van groot belang voor succesvol Amsterdams

4 Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012, Gemeente Amsterdam, DMO, mei 2007, p. 25/26

5 Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012, Gemeente Amsterdam, DMO, mei 2007, p. 26



10

cultuurbeleid. Het maken van verbindingen tussen de vier hoofdlijnen van de Gemeente Amsterdam en het cultuurbeleid op stadsdeelniveau zal de komende vier jaar centraal staan. De door de stadsdelen van Nieuw West op het gebied van cultuur ingezette intensivering van de samenwerking betekent dat het gebied ten westen van de ring A10 daar waar mogelijk en noodzakelijk integraal zal werken om de koppeling met de vier hoofdlijnen te realiseren. Ingegeven door deze aanpak zal stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer de komende vier jaar zich hieraan verbinden, met dien verstande dat sommige acties nieuw zijn, en andere voortzetting van ingezet beleid betekenen: Op het gebied van Talentontwikkeling: Nieuw ontwikkelen: - alle basisscholen in het stadsdeel dienen cultuureducatie in hun curriculum opgenomen te hebben. Intensieve samenwerking tussen de schoolbesturen, expertisecentrum MOCCA (Match Onderwijs Cultuur Amsterdam) en bureau OOG (Over Onderwijs Gesproken), de vier stadsdelen en Koers Nieuw West moet de aansluiting op dit gebied met de rest van de stad bewerkstelligen. Om te beginnen wordt een quick scan uitgevoerd op alle basisscholen, waarmee duidelijk wordt hoe ver elke school hierin is; Verbreden - het project Schatkamer zal in de bovengenoemde integrale aanpak meegenomen worden; Voortzetten - bevorderen van een laagdrempelig podiumaanbod op diverse locaties in het stadsdeel, zoals schoolaula’s, verzorgingshuizen en buurtcentra zodat mensen in hun eigen buurt kunnen genieten van muziek en theater, en ook zelf op het podium kunnen staan. Voortzetten - we ondersteunen projecten op dit gebied en werken samen met culturele instellingen zoals de Muziekschool Amsterdam, Jong Rast, Studio West, Stichting Dock, 4 West Jeugdtheater en Video en ISH. De hoofdlijn Laboratorium zal vertaald worden door de versterking van creatieve industrie en waar mogelijk de ondersteuning van cultureel ondernemers en initiatiefnemers op het raakvlak van cultuur en economie. Nieuw ontwikkelen - in het kader van de stedelijke vernieuwing kunstenaars en culturele ondernemers werkruimte bieden. Door nauwere samenwerking tussen het stadsdeel, woningcorporaties en de stedelijke partner Bureau Broedplaatsen moeten meer ruimtes aan kunstenaars worden toegewezen, ook als deze tijdelijk beschikbaar zijn (zie ook paragraaf 3.4). Met betrekking tot de hoofdlijn Wereldklasse zullen wij het accent leggen op het versterken van het naoorlogs cultureel erfgoed. Hierbij willen wij: Nieuw ontwikkelen - in samenwerking met de stadsdelen Bos en Lommer en Westerpark ontwikkelen we de Radiaal West. Door deze en deels groene ‘as’ (gevormd door de Brettenzone) zullen op het gebied van natuur, cultuur, architectuur en industrieel erfgoed routes ontwikkeld en ontsloten worden, die de historische ontwikkeling van Amsterdam Westwaarts belichten. Naast de genoemde stadsdelen wordt de Rijksdienst voor



11

Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) te Amersfoort samenwerkingspartner in dit project; Verbreden - verhalen van buurtbewoners ontsluiten door middel van het project Geheugen van West, en daarbij in samenwerking met Koers Nieuw West dit project uitbreiden (uitrollen) naar de andere stadsdelen van Nieuw West. Beoogde partner in dit verband is het Amsterdams Historisch Museum. Onderzocht zal worden of er een koppeling te maken is tussen onder meer het Geheugen van West en het project ‘Buurtwinkels’, dat dit museum in 2008 is gestart; Voortzetten - het erfgoed van bouwmeester Van Eesteren bewaren, door het Van Eesterenmuseum in Slotermeer – met de op handen zijnde vernieuwing aldaar – in stand te houden; Met betrekking tot de laatste hoofdlijn Prachtstad, willen wij: Nieuw ontwikkelen - brede scholen, met een daar in te integreren zaal met podiumfunctie, zoals die reeds gerealiseerd in is in ’t Koggeschip in Geuzenveld. In Slotermeer biedt de te realiseren gezamenlijke nieuwbouw van het NOVA-college en de Ottho Heldringschool eenzelfde gelijkwaardige kans; Nieuw ontwikkelen - in het kader van de stedelijke vernieuwing in Slotermeer en het overige deel van Geuzenveld projecten op het gebied van community art stimuleren;

Kunst als empowerment: schildercursus van de Hippe Heks. Foto: De Hippe heks Verbreden - de samenwerking met culturele organisaties uit de stad versterken en het gewenste tweerichtingsverkeer daarin ondersteunen;



12

Verbreden - het integreren van kunst en cultuur binnen de taalwijzer, inburgeringtrajecten en empowermenttrajecten; Verbreden - muziekverenigingen en theatergezelschappen stimuleren in de wijken uitvoeringen te geven; ontwikkeling van het Muziekplatform en concerten in de serie ‘Uit in eigen buurt’; Nieuw ontwikkelen - kunstwerken in de openbare ruimte onderhouden op basis van een meerjarenplan. 1.2. Manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’

Bij het formuleren van ambities die op het niveau van Nieuw West uitwerking verdienen, werd in 2006 geanticipeerd op de al eerdere genoemde versterkte samenwerking tussen de betrokken stadsdelen. Daarbij is geconstateerd dat de stadsdelen van Amsterdam Nieuw West op het gebied van cultuur steeds meer projecten en onderwerpen delen die vragen om gezamenlijke strategie en financiering. Deze samenwerking kreeg in februari 2007 een gezicht met het portefeuillehouderoverleg Cultuur Nieuw West, waartoe stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer het initiatief nam. Om richting te geven aan een gezamenlijke visie en een gedeelde strategie te bepalen, schreven de vier portefeuillehouders in april 2007 het manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’. Hierin zijn drie richtinggevende thema’s gekozen voor het cultuurbeleid van Amsterdam Nieuw West: cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurmanifestatie.6 1.2.1. Cultuureducatie Cultuureducatie is een eerste en zeer belangrijk instrument in de culturele ontwikkeling van kinderen. Het manifest noemt talentontwikkeling en kennismaking de leidende gebieden in deze ontwikkeling.7 Cultuureducatie begint met activiteiten en projecten die op de basisscholen worden uitgevoerd en kan leiden tot een vervolg bij Studio West, de 5 O’ Clock Class West, Jong Rast of ISH. Deze organisaties hebben zich de laatste jaren sterk in Nieuw West gepositioneerd en gemanifesteerd op het gebied van theater, ‘urban’ cultuur, rap en dans. Naast een voortzetting in deze lijn moet met het oog op andere toekomstperspectieven ook voortzetting in andere en meer toegepaste kunsten gestimuleerd worden, zoals in webdesign, grafische vormgeving, mode, architectuur en film. De schoolbesturen dienen hun visie op en hun behoefte aan cultuureducatie in het binnensschoolse curriculum te bepalen. Zij zijn daartoe de eerste aangewezene, en de ene school is daar soms aanzienlijk verder in dan de andere. Het stedelijk expertisecentrum MOCCA ondersteunt de scholen in de ontwikkeling van de doorlopende leerlijn en levert maatwerk in vraag en aanbod, daar waar het gaat om de structurele implementatie van activiteiten op het gebied van kunst en cultuur in de lessen.

6 Manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’, april 2007, p.1




13

1.2.2. Cultuurparticipatie Cultuurparticipatie is het tweede thema uit het manifest. Kunst en cultuur zijn in deze context ‘voertuigen’ om bewoners te laten genieten van hun wijk, van de creatieve uitingen van zichzelf én van anderen. Het aanbod van activiteiten moet laagdrempelig zijn, en de drempel om zelf activiteiten te ontplooien moet al even laag zijn. Kunst en cultuur raken hier aan andere krachten zoals empowerment, sociale binding en het gevoel trots te zijn op de wijk. Kunstprojecten waaraan buurtbewoners meewerken en die een beroep doen op hun creativiteit en kunstzinnigheid worden geschaard onder ‘community art’. Dit is een relatief nieuw begrip in het cultuurbeleid van de Amsterdamse stadsdelen, ook al worden er in de praktijk al regelmatig projecten uitgevoerd die daaronder vallen, zoals in ons stadsdeel in 2005 ‘De imaginaire verbouwing’ en in 2007 ‘Portretten van de Ruychaverflat’. Kunst heeft hier geen autonoom doel, maar is veel meer een instrument bij het betrekken van bewoners bij hun wijk, en ter bevordering van verbondenheid. Marieke Leeuwenburgh, studente CMV aan de Hogeschool van Amsterdam, onderzocht in 2006 de Amsterdamse stadsdelen op hun beleid ten aanzien van deze kunstvorm en onderstreepte in haar conclusie de positieve effecten: ‘de kracht van een community arts project is dat het een zeer positief effect heeft op de sociale cohesie in wijken, zonder dat dit het doel is van een dergelijk project. Dat heeft de praktijk inmiddels bewezen. Community art projecten hebben zowel een positief effect op het persoonlijke leven als op het gemeenschapsleven en die effecten kunnen in verband worden gebracht met sociale cohesie’.8

Project ‘De imaginaire verbouwing’ in buurt 9, zomer 2006. Foto: Stadsdeel G-S.

8 Zéker geen koud kunstje! – Community arts als onderdeel van het Amsterdams cultuurbeleid,

Marieke Leeuwenburgh, CMV, Hogeschool van Amsterdam, 2006, p. 55



14

1.2.3. Cultuurmanifestatie Met Cultuurmanifestatie, het derde thema uit het manifest, wordt bedoeld de plekken die nodig zijn om kunsten cultuuruitingen te presenteren. Een belangrijke factor in het mogelijk maken van de al eerder genoemde lage drempel, is de aanwezigheid van een podium of zaal in de wijk, waarop niet alleen de culturele activiteiten van buurtbewoners een plek hebben, maar ook gevestigde professionele kunstenaars, musici of theatermakers. Maar het gaat om meer dan alleen het podium. Blijvende aandacht is er ook voor de vestiging van de bibliotheek, voor kunstenaarsbroedplaatsen en voor festivals. Met name op het gebied van festivals nam het manifest al een voorsprong op een verbeterslag: ‘Het is wel zaak dat de timing van deze festivals op elkaar wordt afgestemd, zodat ze niet met elkaar gaan concurreren. Daarnaast geeft het meerwaarde om in samenwerking een festival op grotere schaal met meer mogelijkheden te programmeren, ook goed voor het imago en voor het benadrukken van de gezamenlijkheid.’9 1.2.4. Richting 2012: hoofdlijnen, werkomgevingen en focusnotitie In het verlengde van het door de portefeuillehouders Cultuur Nieuw West vastgestelde manifest is in december 2007 door het Bestuurlijk Overleg Koers Nieuw West (BOK) de interventie ‘Kunst en Cultuur 2008-2012’ vastgesteld. Deze interventie beschrijft de brede linie waarlangs cultuur in Nieuw West de komende jaren ontwikkeld moet worden en geeft een toekomstperspectief richting 2012. Het jaar 2012 is uitgekozen als een ‘kapstok’, een nader in te vullen themajaar (‘cultuurmanifestatie’) om integraal naar toe te werken, en waarmee dan het 60-jarig bestaan van de Westelijke tuinsteden gemarkeerd en gevierd zal worden. In de genoemde interventie zijn voorts de andere twee hoofdlijnen ‘cultuureducatie’ en ‘cultuurparticipatie’ als centrale opdrachten voorzien van een eerste plan van aanpak. Deze hoofdlijnen worden uitgewerkt in drie thema’s c.q. ‘werkomgevingen’: Beeld, Geluid en Theater. Elke omgeving biedt plaats aan initiatiefnemers, culturele instellingen, opleidingen en dergelijke en heeft als doel op dat gebied in Nieuw West een bepaalde gemeenschap te vormen door bijvoorbeeld samenwerking, informatievoorziening, coalitievorming of cofinanciering tot stand te brengen. Tot de werkomgeving ‘Beeld’ worden bijvoorbeeld gerekend mode, vormgeving, media, film, kunst in de openbare ruimte en community art. Bij ‘Geluid’ zijn muziek, media en podia belangrijke onderdelen van de omgeving en bij ‘Theater’ zijn dat podia, theater- en dansgezelschappen (amateur en professionele), talentontwikkeling en werkplaatsen. De bovengenoemde werkomgevingen zijn in 2008 gestart. Van langere adem is het denken over en invullen van gemeenschappelijk festivalbeleid richting 2012, zoals beschreven in paragraaf 2.4). Een ander richtinggevend document is de ‘Focusnotitie voor de Koers van Nieuw West’ van juli 2008. Hierin worden zes actielijnen beschreven die leidend zijn bij de uitvoering van het programma van Koers Nieuw West tot en met eind 2010. De actielijnen zijn: ‘Economie’, ‘Leren en Opgroeien’, ‘Integreren en Participeren en Werken’, ‘Wonen en Leven’, ‘Sport’ en ‘Kunst en Cultuur’. Daarbij moet worden vermeld dat deze laatste twee




15

lijnen ‘dienen ter versterking van de doelen gesteld bij de eerste vier actielijnen’. 10 De gedachte daarbij, is dat Kunst en Cultuur verbonden zijn aan alle lijnen, en raken aan alle gebieden. 1.3. Bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’

Na de verkiezingen voor de gemeenteraad in maart 2006, trad in stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer een nieuwe deelraad aan en kwam er een nieuw dagelijks bestuur. Het beleidsterrein ‘cultuur’ werd gepromoveerd tot een volwassen onderdeel van de integrale werkwijze op het gebied van onder meer wijken, participatie, ruimtelijk beheer en stedelijke ontwikkeling. Het dagelijks bestuur legde zijn ambities neer in het bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’. Als onderdeel van het thema ‘Kansen bieden’ werden vijf aandachtspunten geformuleerd 11: 1 het in stand houden van de twee filialen van de Openbare Bibliotheek Amsterdam, als

basisvoorziening voor cultuuruitwisseling; 2 het betrekken van musea, theaters en bibliotheken bij het uitbouwen van

cultuureducatie; 3 het beschikbaar stellen van budget om jeugd te stimuleren om zelf met ideeën te

komen; 4 het aanstellen van een gezamenlijke cultuurscout voor Nieuw West, met onder meer

als beoogd resultaat het door laten stromen van talent, het versterken van samenwerking en in het verlengde daarvan het uitbreiden van culturele manifestaties door middel van sponsoring;

5 aandacht houden voor het cultuurhistorisch erfgoed en de ontstaansgeschiedenis van de tuinstad ter versterking van gedeelde trots.

Van deze vijf aandachtspunten worden er drie uitgewerkt op stadsdeelniveau: de bibliotheken (zie paragraaf 2.1), een budget voor jeugd (prioriteit; zie paragraaf 3.3) en de aandacht voor erfgoed (zie paragraaf 2.6). Voor de overige twee zou dat in principe ook kunnen gelden, ware het niet dat met name de laatste twee jaar gebleken is dat de stadsdelen in Nieuw West er meer bij kunnen winnen als er bij het realiseren van dergelijke ambities gezamenlijk wordt opgetrokken. 1.4. Trend: culturele toestroom van binnen de ring naar buiten

Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer zal de komende jaren intensiever gaan samenwerken met culturele organisaties uit de binnenstad. Deze organisaties rekenden van oudsher alleen de binnenring van Amsterdam tot hun werkterrein, en bereikten daar hun publiek.

10 Focusnotitie voor Dé Koers van Nieuw West, juli 2008, p. 5

11 Bestuursakkoord 2006-2010: ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer, april 2006,

p. 2



16

Recentelijk worden steeds meer culturele organisaties in dit deel van Amsterdam actief, starten ze er projecten en beogen ze nieuw publiek aan te boren. Ingegeven door de wens een groter Amsterdams publiek te willen trekken, leeft bij steeds meer instellingen een ‘outreach’ gedachte. Deze gedachte kan overigens ook ingegeven zijn door praktische zaken als locaties, vergunningen, en planning. Ter illustratie van deze ontwikkeling volgen hieronder een aantal voorbeelden van culturele instellingen die recentelijk actief zijn geworden in Nieuw West:

• het Amsterdams Fonds voor de Kunst startte in 2006 met een proefproject ‘cultuurverkenners’. Medewerkers van dit fonds fungeren in de Amsterdamse stadsdelen als aanspreekpunt voor kunstenaars en kunstinstellingen die een aanvraag bij dit fonds overwegen of voorbereiden. De eerste drie cultuurverkenners werden bij wijze van proef gestationeerd in Noord, Zuid Oost en Nieuw West. Na de evaluatie van de succesvolle proef zijn er nu met ingang van medio 2007 in zes stadsdelen cultuurverkenners werkzaam. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft in haar businessplan 2009-2012 haar ambitie ten aanzien van deze cultuurverkenners verwoord: zij ‘trekken er op uit om kunstenaars, initiatieven en organisaties in hun stadsdeel te bezoeken. Zij bieden informatie over het Fonds en ondersteuning bij aanvragen. Voor ons zijn de verkenners ook belangrijke contactpersonen met de verantwoordelijke bestuurders en ambtenaren van de stadsdelen’; 12

• het in april 2008 gestarte project Amsterdam Wereldboekenstad zal een jaar lang aandacht besteden aan lezen, schrijven en de vrijheid van expressie. De organisatie van dit project, dat in het teken staat van lezen, schrijven en de vrijheid van het woord, zoekt aansluiting bij projecten, platforms en activiteiten in de stadsdelen, ook hier om een groter en vooral meer divers publiek te bereiken;

Ud speler Mehmet Polat, bij ‘Poëzie in het Park’, Amsterdam Wereldboekenstad/ Sloterparkbad/West Beach Filmfestival, September 2008. Foto: Juan Jose Islas

• het Amsterdams Historisch Museum is in 2008 gestart met de voorbereidingen

voor het grote project ‘De buurtwinkel’. Het AHM wil nadrukkelijk de bewoners van

12 Businessplan Amsterdams Fonds voor de Kunst 2009-2012, januari 2008, p. 22



17

de naoorlogse wijken hierbij betrekken, onderzoekt mogelijkheden dit te doen hetgeen uiteindelijk moet leiden tot een grote expositie;

• het Stadsarchief Amsterdam zocht in 2007 de samenwerking met ons stadsdeel voor het realiseren van een vervolg op het proefproject van ‘Buurt en Stad’. Bij een eerdere en succesvolle proef in stadsdeel Westerpark maakten schoolklassen samen met het archief een website. Daarbij werd gebruik gemaakt van de online beeldbank van het stadsarchief, zodat de buurt ‘toen en nu’ in beeld kon worden gebracht. In stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer werd ‘Buurt en Stad’ uitgevoerd op de Timotheus- en de Burgemeester de Vlugtschool.

In bijlage 1 wordt nog verder in gegaan op de rol van de instellingen: ‘het is van belang dat deze instellingen, meestal uit het ‘grootcentrum’, hun cultureel kapitaal delen met de minder bedeelde wijken. De stadsdelen buiten de ring zullen dus een beroep moeten kunnen doen op de instellingen daarbinnen. De centrale stad zou hier de regie in moeten nemen door die instellingen te belonen die hun expertise ook daadwerkelijk over de stad verspreiden en in de buitenwijken terecht laten komen. Idealiter leidt dat ook tot een programmering voor de locaties in die wijken, bijvoorbeeld in de brede scholen. Zodat de uitingen van cultuur die zich manifesteren in Nieuw West een wisselwerking hebben met de cultuurinstellingen in de rest van de stad’. 13 Dergelijke ontwikkelingen vragen om een herijking van de reactie op en de rol van het stadsdeel in dergelijke ontwikkelingen vanuit de culturele sector. Het stadsdeel is een subsidiënt, maar ook regisseur, coördinator of doorgeleider. Elk project of initiatief vraagt om een gestroomlijnde actie of reactie, om een integrale aanpak vanuit het beleidsterrein, het wijkgericht werken (Wijkweb en het Sociaal Interim Beheer), het evenementenbeleid en vergunningen. Tenslotte: bij het vaststellen van nieuw cultuurbeleid kunnen wij niet voorbijgaan aan die gegevens die een beeld geven van hoe onze bewoners er voor staan, van wat de staat is van de wijk waarin zij leven, en in welke mate er geparticipeerd wordt aan kunst en cultuur. In bijlage 2 van dit plan zijn deze ‘feiten aan de basis’ opgenomen, in de vorm van de jongste gegevens uit de ‘Cultuurmonitor’ uit 2006 en het rapport ‘De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer’ uit 2007.

13 Manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’, april 2007, p. 5



18

2. Voortzetting en versterking

Dit hoofdstuk beschrijft de breedte van het beleidsterrein cultuur en laat zien met welke ontwikkelingen en plannen we door zullen gaan. In de inleiding werd daar al een beeld van geschetst, maar in de komende paragrafen wordt hier uitvoeriger op in gegaan. Daarbij gaat het om ontwikkelingen die fysiek van aard zijn (zoals de vestigingen van de Openbare Bibliotheek, het onderhoud van kunstwerken in de openbare ruimte, infrastructuur en cultureel erfgoed), die meer een methodisch karakter hebben (Wijkgericht werken, Talentontwikkeling en Cultuureducatie) of anders (Festivals, Ateliers & broedplaatsen). 2.1. Bibliotheken

Aan het einde van de vorige eeuw heeft de deelraad van Geuzenveld-Slotermeer gekozen voor twee wijkfilialen van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA). Van die twee filialen is de vestiging op de tweede etage van het stadsdeelkantoor de oudste (sinds 1995), de vestiging in het Pluspunt aan het Lambertus Zijlplein de jongste (sinds 2002). De OBA heeft in haar tussentijdse evaluatie 14 aangegeven voorstander te zijn van het in stand houden van twee wijkfilialen, omdat het verzorgingsgebied met 41.000 inwoners aan de grote kant is voor één wijkbibliotheek. Bij die afweging spelen nog meer factoren een rol, zoals ‘het Amsterdamse spreidingsbeleid van vestigingen waarbinnen o.a. de sociaal-maatschappelijke opbouw en de infrastructuur van het verzorgingsgebied gestalte krijgen. Ook het normeringbeleid, het vestigingsbeleid en de investeringen zijn mede bepalend voor de keuzen van het aantal filialen in het stadsdeel.’ 15 Het bestuursakkoord van stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer steunt de voorkeur van de OBA voor het in stand houden van de twee filialen. Deze worden gezien als basisvoorzieningen voor cultuuruitwisseling en informatievoorziening. Een veelal eerste en laagdrempelige plek dus waar de stadsdeelinwoners ‘cultuurwijs’ kunnen worden. Naast het uitlenen van boeken heeft de OBA er de laatste jaren een belangrijke taak bij genomen onder invloed van de voortschrijdende digitalisering van onze samenleving. Er zijn pc’s beschikbaar voor internet en e-mail en er wordt digitaal audiovisueel materiaal uitgeleend. De OBA vestigingen in ons stadsdeel zijn daarnaast ook betrokken bij andere activiteiten, zoals exposities, samenwerking met basisscholen, samenwerking met de taalwijzer, festivals en projecten zoals Amsterdam Wereldboekenstad en Mediawijsheid. De komende periode, met als streefjaar 2011, zal OBA de vestiging in het stadsdeelkantoor verruilen voor een nieuwe plek in het nieuwe multifunctionele Jan de Loutercomplex aan de Slotermeerlaan. Daar waar de huidige vestiging in het

14 De bibliotheekfilialen in Slotermeer en Geuzenveld, OBA, april 2007, p.8

15 De bibliotheekfilialen in Slotermeer en Geuzenveld, OBA, april 2007, p. 1



19

stadsdeelkantoor met 480m2 ver onder norm blijft, zal het nieuwe filiaal kunnen beschikken over een vloeroppervlak van 850m2. Naast de verbetering van de positie van de OBA in ons stadsdeel, is de ontwikkeling van dit complex een goed voorbeeld van de nieuwe samenwerking en rolverdeling tussen de lokale overheid en de woningcorporaties. Volgens de raamovereenkomst Parkstad is de lijn uitgezet dat de corporaties verantwoordelijk zijn voor het bouwen van het vastgoed, inclusief het maatschappelijk vastgoed en dat de gemeente zich gaat richten op de sociale component, de invulling van het maatschappelijk vastgoed. In de raamovereenkomst hebben de gemeente en de corporaties voor ieder uitwerkingsplan afspraken gemaakt over de hoeveelheid te ontwikkelen maatschappelijk vastgoed. Verder is in de raamovereenkomst afgesproken, dat de corporaties op eigen risico het maatschappelijk vastgoed ontwikkelen en tegen vooraf gestelde prijzen verhuren aan maatschappelijke voorzieningen. Mocht de gemeente niet kunnen zorg dragen voor een huurder dan is de corporatie gerechtigd het maatschappelijk vastgoed anders te bestemmen, bijvoorbeeld door het om te zetten in een commerciële ruimte 2.2. Wijkgericht werken

Het wijkgericht werken in het stadsdeel Geuzenveld Slotermeer biedt goede aanknopingspunten voor verdere ontwikkeling van het culturele landschap. De ingrijpende veranderingen door de stedelijke vernieuwing in Geuzenveld en buurt 4 en 5 zet de komende jaren door in Slotermeer. Hierdoor komen er niet alleen in fysieke zin meer geschikte plekken voor culturele uitingen, ook wordt er onder de noemer ‘sociaal interim beheer’ geïnvesteerd in het bevorderen van sociale samenhang van de wijk, middels sociale en culturele projecten met bewoners. De hierna volgende definitie van het sociale interim beheer is vastgesteld door het dagelijks bestuur en in de stuurgroep Stedelijke Vernieuwing: Het sociale interim beheer behelst de sociale maatregelen, gericht op (sociale) veiligheid, cohesie en samenhang die het stadsdeel en de woningcorporaties als opdrachtgevers faciliteren bovenop het reguliere beheer, die primair zijn gericht op het in stand houden en versterken van de leefbaarheid en de empowerment van burgers in een buurt, sterk ingegeven door signalen vanuit de samenleving. Wijkmanagement is een strategie die uitgaat van het zelforganiserend vermogen van de lokale gemeenschap. Het bouwt op de talenten, het inzicht en de activiteiten van bewoners en ondernemers. Burgers en buurtprofessionals ontwikkelen hun wijk. Naast twee wijkmanagers zijn er vijf buurtcoördinatoren en vijf assistenten, die op steunpunten voor leefbaarheid en veiligheid in de wijk werken, en twee coördinatoren van het wijkweb. Doelstellingen van het wijkmanagement zijn: • Bottom-up ontwikkeling van de wijk; • De ontwikkeling van de bewoners (empowerment); • Bewoners de ruimte geven om zelf verantwoordelijkheid te nemen; • Maatschappelijke participatie van zoveel mogelijk bewoners; • Interculturele netwerkvorming; • Sociale cohesie.



20

Wijkweb is een instrument van het wijkmanagement. Een web ontstaat vanuit een aanleiding (een probleem, idee, vraag uit de buurt). Het gaat bij wijkweb uitdrukkelijk om de agenda van de burger. De wijkmanager brengt alle betrokken partijen (bewoners, buurtprofessionals, collega’s van het stadsdeel/gemeente, etc.) rondom het thema bij elkaar en stelt de vraag: wat zou u willen in uw buurt en wat kunt u er zelf aan bijdragen? Het is wijkontwikkeling door de wijkbewoners zelf, die in dit proces ook zichzelf ontwikkelen. Bij deze vorm van wijkontwikkeling kunnen bewoners ook coalities aangaan met maatschappelijke en culturele instellingen.

Binnen het Wijkweb en met steun van het sociaal interim beheer worden er nu bijvoorbeeld cursussen georganiseerd, exposities ingericht, musicals opgevoerd en zomeractiviteiten gehouden. Daarnaast fungeert het Wijkweb ook als een informatieplatform voor diverse activiteiten: wijkwebleden krijgen informatie aangereikt over culturele activiteiten, projecten en festivals die door het stadsdeel worden georganiseerd. De buurtcoördinatoren zijn naast het dagelijks aanspreekpunt voor bewoners met vragen, klachten en problemen, steeds vaker ook sparringpartner voor plannen en ideeën. Ze zijn een belangrijk aanspreekpunt voor mensen die culturele activiteiten of kunstzinnige projecten willen uitvoeren, vooral die projecten die beroep doen op de betrokkenheid van buurtbewoners. Zij zijn wegbereiders voor kunstenaars die actief willen zijn in de wijk, geven hen advies en ontsluiten hun netwerk voor ze. In Geuzenveld werden recentelijk kunstprojecten uitgevoerd waarbij de buurtcoördinatoren intensief betrokken waren, zoals in Buurt 9 ‘De imaginaire verbouwing’, in de Nicolaas Ruychaverstraat de ‘Portretten-galerij’ en het in 2008 gestarte project ‘Expeditie Nieuw West’.

Kunstproject ‘West Kunst Straat Kunst’ door Hugo Kaagman in het kader van Sociaal Interim Beheer, september 2008. Beeld: Jeanette de Keuckeleire/Art Kitchen



21

Uitingen van kunst en cultuur dragen bij aan de doelen van wijkmanagement, zoals bijvoorbeeld de activiteiten van SPARK dat ook doen. Bij al deze projecten is de kwaliteit van belang, maar staat het participeren van bewoners voorop. Het is bij het wijkgericht werken belangrijker dat de deelnemende bewoners de kans krijgen hun talenten te ontwikkelen, dan een hoogstaand kunstproduct af te leveren. Het streven is om deze activiteiten in de toekomst te continueren en uit te bouwen. De signalen uit de buurt zijn dat er een grote behoefte bestaat onder de bewoners om hun kunsten te ontplooien en te tonen; er is dus alle reden om in de toekomst in te zetten op versterken en uitbouwen van de middelen die ons ter beschikking staan. 2.3. Talentontwikkeling en podiumkunsten: theater en muziek

De komende jaren zullen we verder gaan met het ontwikkelen van aanbod op het gebied van met name theater en muziek in ons stadsdeel. Dit ondanks het gegeven dat er geen echte theaterzaal of concertfaciliteit van formaat beschikbaar is, zoals elders in Amsterdam. Er zijn goede alternatieven, bijvoorbeeld in de vorm van schoolaula’s, kerken en zorginstellingen. Naast ons beleid ten aanzien van cultuureducatie (zie paragraaf 2.7), dat gericht is op het stimuleren en ontwikkelen van kunst en cultuur op school, streven wij ook naar het versterken van het vrijetijdsaanbod en de samenhang daarin. Kunst en cultuur kan een vrijblijvende hobby zijn, maar het kan voor de meest getalenteerde ook leiden tot een vervolg in het kunstvakonderwijs. In Nieuw West zijn met name Studio West, de 5 O’ Clock Class West en ISH aanbieders van talentontwikkelingsprogramma’s voor jong volwassen. Zoals ook in de inleiding van dit plan werd aangegeven, is ook stichting Dock een steeds belangrijkere rol gaan spelen op cultureel gebied, hetzij door zelf activiteiten te organiseren, hetzij door jongeren door te leiden naar andere trajecten en organisaties, zoals Studio West, de Muziekschool en bijvoorbeeld het project ‘Your hood in the picture’. Het initiatief van 4 West Jeugdtheater en Video biedt kinderen uitdagende lessen en workshops aan op basisscholen. Deze programma’s zijn verbindende schakels tussen cultuureducatie, podiumkunsten en het kunstvakonderwijs. Ten aanzien van het project van de 5 O’ Clock Class West, dat verder zal gaan onder de naam Jong Rast, zullen we de komende vier jaar doorgaan met de ondersteuning van dit project, samen met de stadsdelen Osdorp, Slotervaart en Bos en Lommer, en het Amsterdamse Kunstenplan. Het project wordt uitgevoerd door theatergroep Rast en onderhoudt sterke samenwerkingsverbanden met de Meervaart, Studio West, Podium Mozaïek, het ROC, de stadsdelen en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Steeds meer jong volwassen uit Nieuw West nemen deel aan hun theaterprojecten. Het resultaat van die samenwerking is steeds vaker in de stadsdelen te zien, zoals in april 2008, toen een van de groepen een voorstelling speelde in ons het stadsdeelkantoor. Aan deze ontwikkeling, het laten kennis maken van steeds meer jong volwassen uit Nieuw West met theater, besteedde Het Parool begin 2008 uitgebreid aandacht door te spreken met deelnemende jong volwassen en de docenten: ‘Die mix van culturen en niveaus is wel gelukt. We hebben veel jongeren echt van de straat geplukt. Ik nam geen genoegen met de doorgaans brave mensen die je ziet op de toneelschool. We willen juist deze jongeren



22

interesseren voor theater en ze de kans geven door te stromen naar het theatervak-onderwijs’ 16, aldus Elike Roovers, een van de docenten.

Jong Rast speelt Young Hearts, Tuinstadhuis, april 2008. Foto: Anne Eisenschmid

Er is naast dit aanbod voor jong volwassen op het gebied van theater ook voor kinderen steeds meer gelegenheid aan muziek te doen, of op zijn minst hiermee kennis te maken. De Muziekschool Amsterdam is zeer actief in dit deel van Amsterdam, en participeert in Geuzenveld-Slotermeer in het Muziekplatform. Hetzelfde geldt voor het orkest Excelsior, dat in het gebouw van ’t Koggeschip repeteert, er uitvoeringen verzorgt en kinderen in aanraking laat komen met muziek en het bespelen van een instrument. De komende jaren willen we verbindingen tot stand brengen en doorstroming van de ene leeftijdscategorie naar de volgende stimuleren waardoor van een ketenbenadering kan worden gesproken. Omdat er voor deze tak van kunst plekken nodig zijn om te laten zien en horen, gaan we voort op de ingeslagen weg door gebruik te maken van schoolaula’s, festivals, verzorgingshuizen, kerkgebouwen. Dit zijn de laagdrempelige locaties die in de wijken liggen, in de directe omgeving zodat bewoners gemakkelijk toegang hebben en kunnen genieten van muziek of theater. De bredere context van deze talentontwikkeling wordt gevormd door het in 2008 door de Stuurgroep Brede Talentontwikkeling/Jong Burgerschap van Jong Amsterdam/Kinderen Eerst opgestelde notitie ‘Kader brede talentontwikkeling voor alle jeugd in Amsterdam 2007-2010. Naast Cultuur maken daar onder meer Sport, Techniek, ICT, Wetenschap, Communicatie en Sociale vaardigheden onderdeel van uit. Vertrekpunt voor het uitwerken

16 ‘De boef spelen, niet de boef zijn’, door Mariane Lamers in Het Parool, 11 januari 2008, p. 16



23

van dit kader op stadsdeelniveau is een eerste inventarisatie van wat er voor de onderscheiden leeftijdscategorieën en niveaus van bekwaming al aangeboden wordt.

Voorjaarsfeest 2008 op het Lambertus Zijlplein: Jong Excelsior. Foto: Stadsdeel G-S/Wijkweb

2.4. Festivals

Openbare en vrij toegankelijke festivals zijn in Geuzenveld-Slotermeer de meest voor de hand liggende locaties waar bewoners van kunst en cultuur kunnen genieten. Ook al is weliswaar alleen de zomerperiode hiervoor geschikt, de festivals in ons stadsdeel bieden veelal diverse programma’s en thema’s. Het festival ‘Geuzenveld-Slotermeer Verandert!’ combineert informatie over de stedelijke vernieuwing, brengt diverse Wijkwebmarkten samen en biedt een podiumprogramma en een markt waar maatschappelijke organisaties zich kunnen presenteren. Het tot nu toe tweemalige ‘Docklands’ is een vooral op jong volwassen gericht zomerfestival dat georganiseerd wordt door Stichting Dock en het stadsdeel. En sinds 2004 is er het openlucht filmfestival ‘West Beach’, dat een aantal weekenden in september een afwisselend filmaanbod heeft. Ten behoeve van het filmfestival wordt samengewerkt met het Sloterparkbad, dat zijn buitenterrein beschikbaar stelt. Met name gezien de ligging ten opzichte van andere openlucht filmlocaties in Amsterdam (dichtst bijzijnde bijvoorbeeld het Marie Heinekenplein, het Ketelhuis of het Stenen Hoofd), en de centrale plek aan de Sloterplas, heeft ‘West Beach’ de potentie om uit te groeien tot hét openlucht filmfestival voor heel Nieuw West. Nog een ander festival, dat inmiddels al een paar keer heeft plaatsgevonden, is Loveland, eveneens op het buitenterrein van het Sloterparkbad. Het stadsdeel heeft bij dit festival echter geen ondersteunende of organiserende rol, met uitzondering van het beoordelen en afgeven



24

van de benodigde vergunning. Dit grote festival vindt in augustus plaats en trekt zeer veel jongeren naar Nieuw West. Van festivals dient de planning, programmering, organisatie en locatie op elkaar afgestemd te worden. Daarnaast vraagt het ook om inpassing in het evenementenbeleid en dienen in een vroeg stadium communicatieve (promotie) en handhavingaspecten (vergunningen) gewogen te worden. De oevers van de Sloterplas zijn de komende jaren voor nog een groter en gemeenschappelijk festival - dat uiting geeft de ambitie ‘cultuurmanifestatie’ zoals verwoord in het manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’ (zie ook paragraaf 1.2) - de eerst aangewezen locatie. De stadsdelen van Nieuw West trekken daar samen in op.

West Beach Filmfestival aan de Sloterplas. Foto: Michael Jacobs Ten aanzien van een gezamenlijk festival streeft ons stadsdeel naar een festival dat voor heel Nieuw West diverse elementen combineert: -ontmoeting tussen diverse culturen; -benutten van de ruimtelijke kwaliteit van het Sloterplasgebied en de oevers; -inbedding van culturele programma’s uit Nieuw West in dit evenement; -doorstroom van podiumaanbod uit de stadsdelen van Nieuw West naar het festival; -regie op planning, programmering en organisatie door organisatie in Nieuw West; -verankering van de festivalgedachte door sterke thema’s; -afstemming met festivals en evenementen die op stadsdeelniveau plaatsvinden; -gezamenlijke strategie en planvorming richting themajaar 2012. Het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer zal zich de komende periode extra inspannen om bestaande kunst en cultuur podia toegankelijk te maken voor brede maatschappelijke groepen, door:

• het versterken en verbreden van de sociale cohesie in ons stadsdeel; • het versterken van het Sociaal interim Beheer middels cultuur en kunst activiteiten; • het stimuleren kunst en cultuurinitiatieven via wijkweb; • het bevorderen van economische activiteiten middels kunst en cultuur; • en het stimuleren en faciliteren van initiatieven van op het gebied van kunst en

cultuur.



25

Het stadsdeel heeft de intentie om in het voorjaar 2009 op Plein ‘40 – ‘45 een kleinschalig cultureel festival te houden om de integratie en participatie te bevorderen van diverse groepen bewoners in het stadsdeel en een podium te bieden aan kunsten cultuurbeoefenaars in de breedste zin.

2.5. Podia, infrastructuur en accommodaties

In de inleiding en hiervoor in paragraaf 2.4 werd het al genoemd: er zijn in ons stadsdeel geen concertpodia, toneelzalen, filmhuizen en bioscopen. Wel zijn er de laatste jaren locaties gevonden om theater, muziek en film te programmeren. De belangrijkste plekken waar dergelijke en met name muziek- en theateractiviteiten plaatsvinden zijn de Multibox, ’t Koggeschip, De Kade, het A. H. Gerhardhuis, het NOVA-college en de raadzaal van het stadsdeelkantoor. In de directe omgeving gebruiken de culturele instellingen in Nieuw West ook de podia van de Meervaart en Podium Mozaïek, de Van Eesterenzaal en Studio West. Er zijn diverse mogelijkheden en de komende jaren zelfs nog meer. Zo is een multifunctionele zaal, vergelijkbaar met die in ’t Koggeschip onderdeel van het nieuwbouwplan voor de Ottho Heldringschool en het NOVA college, om ook in Slotermeer een ruimte te ontwikkelen waar podiumactiviteiten ontwikkeld kunnen worden. Daarnaast zal een zaalcomponent onderdeel zijn van de herontwikkeling van Paviljoen Oostoever, zodat er naast de hoofdfunctie Horeca nog een plek komt voor ondersteunende culturele activiteiten. Ook in de jaren waar dit beleidsplan betrekking op heeft, zal het stadsdeel niet streven naar een ‘losstaand’ podium voor kunst en cultuur. Het huidige voorzieningenniveau qua ‘podia’ in de wijk en daarbuiten is hoog genoeg om de komende jaren het aanbod op te kunnen presenteren. Los daarvan speelt er in Amsterdam op stedelijk niveau al geruime tijd het probleem dat bij cultuurgebouwen er wel voldoende middelen zijn om deze te bouwen, maar over het algemeen niet om ze daarna ook te kunnen exploiteren, beheren dan wel onderhouden. De Amsterdamse Kunstraad schreef in 2006 in zijn advies ‘Tot hier en nu verder’ over deze problematiek en waarschuwde voor het ontwikkelen van cultuurgebouwen zonder uitzicht op dekkende exploitatie op de lange termijn. Samen met de stadsdelen Osdorp en Slotervaart ondersteunen wij Theater de Meervaart. Deze ondersteuning is gebaseerd op de in een samenwerkingovereenkomst neergelegde afspraken. Met ingang van 2010 zal een nieuwe overeenkomst (geldig tot en met 2013) van kracht worden. De laatste jaren heeft de Meervaart zich sterk ontwikkeld en is het podium met vele andere culturele organisaties en projecten in Nieuw West een samenwerking aangegaan, dit onder meer volgens het credo ‘Powered by de Meervaart’. Zo biedt De Meervaart onderdak aan Studio West, participeert het in programma’s van Jong Rast en 4 West Jeugdtheater en is het een belangrijke factor in het tot stand komen van een nieuw festival voor Nieuw West. Met ingang van 2008 zal het theater bijvoorbeeld ook zijn promotie- en communicatiekanalen beschikbaar stellen ten behoeve van het West Beach filmfestival. Het stadsdeel zal ook de komende jaren dit theater blijven ondersteunen en kunnen profiteren van de meerwaarde die ontstaat door de culturele en strategische coalities die er rondom dit podium tot bloei zijn gekomen.



26

2.6. Cultuurhistorie en cultureel erfgoed

Het bestuursakkoord ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer’ vraagt extra aandacht voor de ontstaansgeschiedenis van de tuinstad. Dit is een nieuw onderdeel van het cultuurbeleid van het stadsdeel, en wordt geschaard onder de noemer ‘Cultuurhistorie en cultureel erfgoed’. De komende jaren zullen we langs twee hoofdlijnen deze ambitie ontwikkelen. Door ondersteuning van het project het Geheugen van West is er aandacht voor het ontsluiten en vertellen van verhalen over het leven in Nieuw West, toen en nu. Door de projecten ‘Van Eesterenmuseum’ en ‘Radiaal West’ is er aandacht voor het behoud van stedenbouwkundig en architectonisch erfgoed en de ontwikkeling van gezamenlijke routes langs de Westelijke as van Amsterdam. 2.6.1. Geheugen van West Sinds 2004 bestaat het project ‘Geheugen van West’. Het is een interactieve website waarop bewoners verhalen kunnen schrijven over hun leven in Amsterdam Nieuw West. De site staat inmiddels vol met verhalen, anekdotes en reportages en vooral ook veel - en deels historisch – beeldmateriaal. Het schrijven en plaatsen van verhalen wordt voorafgegaan door een training in het interviewen en schrijven, en in het omgaan met de computer. Voor met name oudere bewoners van het stadsdeel is het project een stimulans voor het leren omgaan met een computer, terwijl het ook hun verhalen ontsluit. Stichting Geheugen van West voert dit project uit met steun van het stadsdeel. Met ingang van 2009 wordt beoogd de schaalgrootte en het bereik uit te breiden tot heel Nieuw West. Ontwikkeling van dit project past binnen twee actielijnen van Koers Nieuw West: de focus op ‘Wonen en Leven’ en ‘Kunst en Cultuur’. 2.6.2. Van Eesterenmuseum In 2006 is een gedeelte van Slotermeer op initiatief van de deelraad aangewezen als beschermd stadsgezicht, omdat daar de verenigde kernwaarden op het gebied van stedenbouw, architectuur en de inrichting van de openbare ruimte (en met name het groen) het hoogst zijn. Het beschermen van dit stadsgezicht is van belang in het licht van de stedelijke vernieuwing die in Slotermeer de komende jaren plaats zal vinden. Het behoud van deze vooroorlogs bedachte, maar naoorlogs gerealiseerde wijk staat daar mee op gespannen voet, wat voor het dagelijks bestuur reden was om in het bestuursakkoord de ambitie te formuleren dat het aandacht wil houden voor het cultuurhistorisch erfgoed en de ontstaansgeschiedenis van de tuinstad, ter versterking van gedeelde trots. Uitgangspunt van het museum is dat het gedachtegoed van Cornelis van Eesteren behouden moet blijven. Na het initiatief vanuit de deelraad was het maken van een wandelroute door het gebied een tweede stap. Deze wandeling verscheen in boekvorm in juni 2007, en beleefde haar première op de landelijke ‘Dag van de Architectuur’ dat jaar. Onder grote belangstelling van pers en publiek - zeer veel bewoners en ook oud bewoners - werd de route gelopen en sindsdien wordt het boekje met de wandeling regelmatig besteld door belangstellenden. In de aanloop naar de première van de wandeling schreef de Volkskrant er een paginagroot artikel over en liet daarin architectuurhistoricus Jeroen Schilt en stedenbouwkundige Vincent van Rossum aan het woord: ‘Kijk dames en heren, dat vinden wij nou schoonheid.’ Schilt wijst op een rijtje duplexwoningen met een strook gras en wat bomen er voor. Eenvoudiger kan het bijna



27

niet. ‘Maar wat is daar dan bijzonder aan’, vraagt een van de aanwezigen verbaasd tijdens de rondleiding. ‘Hier zie je beschaving’, zegt Van Rossum. ‘Hier zie je dat we het ruim vijftig jaar geleden ook belangrijk vonden om ook gewone mensen aan een nette, betaalbare woning en een goede woonomgeving te helpen. Wat je hier ziet is de triomf van het fatsoen’. 17 Een volgende stap in dit project is het realiseren van een permanente expositieruimte die bij voorkeur wordt ingericht in een accommodatie binnen het gebied van het museum. Hier kunnen bezoekers dan allerlei informatie vinden over Van Eesteren, het AUP, de inrichting van de Westelijke tuinsteden en het specifieke gedeelte van Slotermeer dat als openlucht ‘museum’ is aangewezen. Bij de realisatie van een dergelijke ruimte zullen we samenwerken met de woningbouwcorporaties, terwijl voor de inhoudelijke invulling er andere beoogde samenwerkingspartners zijn zoals de Van Eesteren-Fluck & van Lohuizen Stichting (EFL) en het Bureau Monumentenzorg en Archeologie van de Gemeente Amsterdam. Met name de EFL Stichting uit Den Haag is een actief pleitbezorger en medebewaker van het erfgoed van Van Eesteren, en geeft opdrachten voor onderzoek en publicaties, zoals in 2006 de uitgave ‘De culturele kwaliteiten van Amsterdam Nieuw-West – De Tussenstand’. De context van dit erfgoedbeleid wordt gevormd door de aandacht die op Rijks- en stedelijk niveau recentelijk geïntensiveerd is in de vorm van overzichten van te behouden gebouwen. Zo kwam het ministerie van OC&W in 2007 met een eerste lijst van circa honderd topmonumenten uit de wederopbouw- periode en werd voorgesteld daar de status van beschermd rijksmonument aan te verlenen. Het gaat daarbij om gebouwen met bijzondere architectuur of nationale herinneringswaarde gebouwd tussen 1940 en 1958. Het is de bedoeling dat deze lijst de komende jaren nog aangevuld wordt. Op deze lijst staat ook de ‘Westereindflat’ aan de Harry Koningsbergerstraat in Slotermeer. In navolging op de lijst van OCW presenteerde het Amsterdamse Bureau Monumentenzorg en Archeologie op stedelijk niveau een vergelijkbare lijst met als doel een discussie los te maken over de waardering voor en de omgang met het jonge erfgoed in onze stad. De relatie tussen deze Amsterdamse lijst en het Van Eesterenmuseum moet gelegd worden. 2.6.3. Radiaal West Het project Radiaal West is in januari 2008 gestart door drie Amsterdamse stadsdelen (naast ons stadsdeel ook Westerpark en Bos & Lommer) en ambieert op verschillende deelgebieden - met name groen, cultuur, architectuur en industrieel erfgoed - meer eenheid in het gedeelde gebied te creëren, door het verbinden en ontsluiten van routes door deze Westelijke radiaal van Amsterdam. De bekendheid van de diverse culturele, historische en industriële waarden in de Radiaal kan door middel van dit gemeenschappelijke vergroot worden. Daarnaast worden routes door het gebied ontwikkeld. Bij deze vertrekpunten wordt gedacht aan de ligging van de oude IJdijken, de relatie met culturele en historische elementen in de stadsdelen, en de plannen die Cornelis van Eesteren had met de Brettenscheg, in het bijzonder de verbinding die hij tot stand wilde brengen tussen het stedelijk weefsel en deze scheg. 17 ‘Waar is het getto? – Het Van Eesterenmuseum in Geuzenveld-Slotermeer, door Harmen Bockma, in De

Volkskrant, 21 juni 2007



28

Naast de genoemde stadsdelen zijn de Haven Amsterdam, Teleport en de Dienst Ruimtelijke Ontwikkeling beoogde samenwerkingspartners. Op Rijksniveau is de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) partner bij de ontwikkeling van dit gezamenlijke project, waarvan de context wordt gevormd door de ‘Metropoolgedachte’ en ‘Amsterdam Internationale Topstad’ en het leggen van verbanden met de creatieve industrie. 2.7. Cultuureducatie

Cultuureducatie is een speerpunt in het beleid de komende jaren. Het is een van de drie hoofdthema’s uit het manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’, en het is ook een van de ambities in het bestuursakkoord. Ten opzicht van de overige delen van Amsterdam moeten om te beginnen de basisscholen in Nieuw West een inhaalslag maken, daar waar het gaat om het opnemen en verankeren van kunst en cultuur in de lessen. De afgelopen jaren is er heel veel gebeurd binnen de basisscholen op cultuureducatief gebied. Het expertisecentrum Match Onderwijs Cultuur Amsterdam (MOCCA) is aan de slag gegaan, het Matchpoint Cultuureducatie werd in de vorm van een pilot ingesteld en de scholen kregen van verschillende kanten extra financiële middelen. Deze inzet heeft ervoor gezorgd dat een aantal scholen een flinke inhaalslag hebben gemaakt, maar nog lang niet alle scholen zijn zover dat ze weten wat ze willen met cultuureducatie. Om cultuureducatie te ontwikkelen en op het niveau van de rest van Amsterdam te brengen, is structurele inspanning nodig van de schoolbesturen. Zij zijn de eerst aangewezen partijen die ertoe moeten besluiten deze weg in te slaan. De ondersteuning van de scholen komt in handen van het stedelijk centrum MOCCA, de ondersteuning van de schoolbesturen in handen van bureau OOG (Over Onderwijs Gesproken). De stadsdelen van Nieuw West, verenigd in Koers Nieuw West, zijn medeontwikkelaar. Gestreefd wordt naar een situatie waarin de stadsdelen de regie behouden en het proces verstevigen. Hierbij nemen de schoolbesturen de verantwoording voor de uitvoering. Door deze transparante samenwerking kunnen de culturele instellingen vraaggericht werken waardoor scholen direct de programma’s kunnen opnemen in hun onderwijsprogramma. Tot 2012 zal in fases worden toegewerkt naar een effectieve deelname van 40 basisscholen uit Nieuw West. Om dit traject te laten slagen zullen alle krachten worden benut en programma’s zo transparant mogelijk worden ontwikkeld en uitgerold. Er wordt aangesloten op de ontwikkeling en uitvoering van de wijkgerichte dagarrangementen en de buitenschoolse cultuureducatie. De beleidsmatige context van de versterking van cultuureducatie bestaat onder meer uit: • de Hoofdlijnennotitie Kunst en Cultuur 2009-2012, Dienst Maatschappelijke

Ontwikkeling; • het stedelijke beleid verwoord door de adviesraad Diversiteit en Integratie – ‘Op naar

de creatieve buitenwijk’; • Jong Amsterdam / onderwijs en jeugdplan, Brede Talentontwikkeling,

dagarrangementen en combinatiefuncties; De doelstellingen van de stadsdelen van Nieuw West op het gebied van cultuureducatie tot 2012 zijn:



29

• een structurele inzet van cultuureducatie binnen het lesprogramma van het primair- en voortgezet onderwijs;

• duurzame en kwalitatief goede cultuureducatieve trajecten; • het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen; • structurele financiering van totale programma’s; • inzage krijgen in zowel de vraag op welk onderdeel verdieping moet plaatsvinden als

ook in de wijze waarop iets ontwikkeld kan worden; • nieuwe werkwijzen en benaderingen stimuleren; • de organisatiekracht van scholen verbeteren en het versterken van de kwaliteit van het

aanbod; • in vier jaar een integraal cultureel meerjaren programma creëren voor het primair- en

voortgezet onderwijs. 2.7.1. Schatkamer Brede school- en talentontwikkeling en dagarrangementen zijn speerpunten van onderwijsbeleid. Een aanbod naschoolse activiteiten, onderdeel uitmakend van de Brede school- en talentontwikkeling én van dagarrangementen, zijn een ultiem instrument voor de lokale overheid om jeugdbeleid inhoud en vorm te geven. Om de kinderen een optimale mogelijkheid te geven zich breed te ontwikkelen is de aanpak van Schatkamer een belangrijke sleutel om deze kinderen zich te laten ontwikkelen naar een volwaardig burgerschap. Hiertoe heeft Schatkamer twee doelstellingen: • talentontwikkelingskansen van kinderen versterken; • maatschappelijke participatie en toerusting van de kinderen bevorderen. De manier waarop Schatkamer te werk gaat, moet de kinderen stimuleren en uitdagen, moet kinderen uitnodigen tot activiteiten, en het nemen van initiatieven. Talenten en competenties van kinderen zijn sleutelbegrippen van deze aanpak in combinatie met een positieve en activerende benadering ten opzichte van de kinderen. Schatkamer is toegankelijk voor alle leerlingen van de deelnemende school en houdt rekening met de verschillen en overeenkomsten in de schoolpopulatie. Schatkamer biedt activiteiten met kwaliteit, die actueel en aansprekend zijn, die ervaringen van kinderen verbreden en hun ontwikkeling (sportief, creatief, educatief) versterken alsmede hun pedagogische basis en hun sociale competentie vergroten. De Schatkameractiviteiten bestaan voor 80% uit kunst en cultuureducatie. Daarnaast zijn er ook activiteiten op het gebied van sport, techniek en natuur- en milieueducatie. Het Schatkamerprogramma draait nu inmiddels ruim zes jaar in stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. Het is begonnen op drie basisscholen en stapsgewijs uitgebreid naar zes scholen. Door deze stapsgewijze uitbreiding is er een zorgvuldig samengesteld programma ontstaan dat inspeelt op de behoeftes van de scholen, dat aansluit bij het schoolprogramma en kwalitatief, actueel en aansprekend is. Er is een manier van werken ontwikkeld waar de scholen elk op hun eigen manier goed mee overweg kunnen.



30

Schatkamerproject ‘Radio’. Foto: Stadsdeel G-S/Schatkamer Schatkamer biedt een structuur voor het aanbieden van naschoolse activiteiten, waarbinnen verschillende opties tot de mogelijkheden behoren. Omdat het programma een duidelijke structuur heeft, is het overzichtelijk voor de scholen en uitvoerenden, en is het snel aan te passen aan de behoeftes en behoudt het zijn kwaliteit. Schatkamer gaat met ingang van het schooljaar 2008/2009 uitbreiden met twee scholen in Geuzenveld-Slotermeer, twee scholen in Osdorp en twee in Slotervaart. Dit wordt financieel mede mogelijk gemaakt door Koers Nieuw West. Het streven is dat op termijn alle twaalf basisscholen in Geuzenveld-Slotermeer een ‘Schatkamerschool’ worden.

2.8. Ateliers, broedplaatsen en creatieve industrie

Kunstenaars en culturele ondernemers (ook wel aangeduid als de creatieve industrie) hebben een plek nodig om te kunnen werken. Daarbij gaat het om atelierruimtes, studio’s en andere plekken, voor doelgroepen als galeries, media, vormgeving, mode, entertainment en reclame. Van oudsher zoekt de creatieve industrie werkruimte in de binnenstad van Amsterdam, of in de wijken daar direct omheen. Het leven in de grote stad is een voortdurende inspiratiebron. Ontwikkelingen van de laatste jaren laten zien dat kunstenaars en culturele ondernemers zich ook in de stadsdelen buiten de Ring A10 beginnen te vestigen. Dit komt vooral door de toenemende druk op het aantal beschikbare m2 binnen die ring: de vraag is daar vele malen groter dan het aanbod, en het aanbod wordt ook steeds moeilijker betaalbaar. In kleine aantallen vestigen kunstenaars en culturele ondernemers zich daarom weliswaar in ons stadsdeel, maar voor een grote meerderheid is het vestigingsklimaat nog niet ideaal. Om deze voorzichtige ontwikkeling te stimuleren, en de spreiding van kunstenaars en culturele ondernemers over andere delen van Amsterdam (ook Noord en Zuid Oost) te faciliteren is in 2008 een nieuw stedelijk handhaving- en toewijzingskader voor atelier- en werkruimte voor kunstenaars van kracht geworden. Daarbij is er een nieuwe Commissie Ateliers en (Woon)werkpanden Amsterdam (CAWA) ingesteld die bemiddelt in vraag en aanbod van werkruimte voor



31

kunstenaars. CAWA heeft deze overgenomen van de stichting Woon- en Werkruimten voor Kunstenaars (SWWK). Los van deze nieuwe systematiek is het stedelijke Bureau Broedplaatsen het overkoepelende orgaan voor broedplaatsen en stimuleert het de verbindingen tussen kunst en cultuur, vastgoed (corporaties) en economische zaken. Dit bureau heeft in november 2007 zijn beleid voor de periode 2008-2012 vastgelegd in het document ‘Werken aan de basis van de creatieve stad’. De instelling van de genoemde CAWA werd daarin aangekondigd, en de hoofddoelstelling van dit beleid - passende huisvesting (werken of woon/werken) in en rond Amsterdam realiseren voor professionele kunstenaars en broedplaatsengroepen - is daar in beschreven. De in ons stadsdeel gelegen broedplaats ‘1800 Roeden’ is een succesvol voorbeeld van de door dit bureau ondersteunde ontwikkeling van een locatie met de bestemming creatieve industrie. Los van de ambities die er op stedelijk niveau geformuleerd zijn ten aanzien van het stimuleren en spreiden van de creatieve industrie en zelfs het komen tot een ‘creatieve metropoolregio Amsterdam’, moeten wij als stadsdeel reëel zijn. De komende jaren valt niet te verwachten dat een grote toestroom van kunstenaars en culturele ondernemers zich in ons stadsdeel zal vestigen. Omdat het stadsdeel zelf een kleine vastgoed-portefeuille beheert, kunnen we weinig aanbieden. Daarnaast is ons stadsdeel vooral een (groene) woonomgeving, terwijl kunstenaars en culturele ondernemers voorkeur zullen blijven houden voor de meer stadse wijken. Het jongste onderzoek naar de stand van zaken in de creatieve industrie laat zien dat deze bedrijfstak zich door de aangetrokken economie weliswaar gestimuleerd weet, maar ook dat die ontwikkelingen zich nog niet in ons stadsdeel zullen afspelen: ‘Naast het centrum en Oud Zuid, alwaar de creatieve industrie al geruime tijd gevestigd is, blijkt het aandeel in creatieve werkgelegenheid hoog in Zeeburg (14%), Oud-West en Westerpark (beide 12%). Daarnaast lijkt het erop dat ook Noord, Bos & Lommer en De Baarsjes steeds meer creatieve werkgelegenheid naar zich toe trekken.’ 18 Niettemin liggen er de komende jaren kansen, zij het dan op kleine schaal. Met name de vernieuwing van Slotermeer biedt mogelijkheden om op veelal tijdelijke basis ruimtes aan kunstenaars toe te wijzen, in nauwe samenwerking met de CAWA en corporaties. Het stadsdeel zal creatief moeten zijn in het denken aan mogelijke bestemmingen voor creatieve industrie, en flexibel en integraal (vanuit cultuur, economie en vastgoed) reageren op verzoeken van kunstenaars. De in ons stadsdeel werkzame culturele ondernemers willen we betrekken bij culturele activiteiten en projecten, bijvoorbeeld op het gebied van educatie, wijkgericht werken of manifestaties.

2.9. Kunstwerken in de openbare ruimte

In ons stadsdeel beschikken we over vele kunstwerken in de openbare ruimte: beelden, wandversieringen en objecten die voor het grootste deel in de jaren na de voltooiing van de bouw van de wijken werden geplaatst in parken, op (school)pleinen en in gebouwen. Ten aanzien van deze collectie wordt het beheer langs verschillende lijnen uitgevoerd:

18 Monitor Creatieve Industrie 2007 O&S, december 2007, p. 34



32

onderhouden, verplaatsen en terugplaatsen en behouden. Daarnaast spelen we een rol in de ontwikkeling van kunsttoepassingen in de vernieuwing. 2.9.1. Onderhouden Met de komst van de stadsdelen werd destijds de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van kunstwerken vanuit de centrale stad overgeheveld. Het onderhouden van kunstwerken werd de verantwoordelijkheid van de afdelingen Beheer van de stadsdelen. De afgelopen jaren zijn aan diverse kunstwerken onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. De komende jaren zal dit onderhoud aan kunstwerken wordt voortgezet en komt er een meerjaren onderhoudsplan, zodat elk jaar duidelijk is welke beelden geïnspecteerd moeten worden en welke een onderhoudsbeurt moeten krijgen. 2.9.2. Verplaatsen en terugplaatsen Naast het onderhouden van kunstwerken ligt er de komende jaren ook de opgave om (incidenteel) kunstwerken te verplaatsen doordat de stedelijke vernieuwing de openbare ruimte doet veranderen. Zo staat er een staalplastiek van Kees Otten in Geuzenveld Zuid dat een nieuwe plek zal moeten krijgen, en verhuist een beeld van Cornelius Rogge (de Windzuil) binnen het Gerbrandypark.

Staalplastiek, van Kees Otten Windzuil, van Cornelius Rogge

Foto’s: Jeroen Alberts

Ook het kunstwerk van Theo Jansen, de Animaris Rhinoceros Transport zal op de Geuzenbaan verhuizen naar een andere locatie op de Albardagracht. Het stadsdeel heeft recentelijk goede ervaring opgebouwd door het grote project van de verplaatsing van de beeldengroep van Ben Guntenaar van het Confuciusplein naar het talud aan de kop van de Australiëhavenweg. Afstemming met de kunstenaar, of anders zijn nabestaanden of belanghebbenden is daarbij van groot belang. Op dat gebied is de trend de laatste jaren dat de belangen van beeldend kunstenaars behartigd worden door stichtingen die werken van deze kunstenaars beheren, opsporen, laten restaureren of laten beschrijven in biografieën of kunsthistorische studies. Voorbeelden van kunstwerken die de komende tijd teruggeplaatst moeten worden zijn het glaskunstwerk van Louis La Rooy, dat verwijderd is uit het oude Sloterparkbad en een glasappliqué van Aart Roos dat verwijderd is uit de



33

Dr. O. Noordmansschool. Bij beide kunstwerken zal ook nauw samengewerkt worden met woningbouwcorporaties, die steeds vaker verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van kunstwerken die zich in hun gebouwen bevinden. 2.9.3. Behouden Een derde dimensie van het omgaan met kunstwerken is het anticiperen op sloop van gebouwen waar kunstwerken in aanwezig zijn, bijvoorbeeld als raam of mozaïek. Met name de laatste jaren is er in Amsterdam (en ook in andere grote steden) veel aandacht gevraagd voor de zogenaamde ‘wederopbouwkunst’: de veelvuldige opdrachten aan Nederlandse kunstenaars na de oorlog leidde tot vele kunstwerken, zo ook in ons stadsdeel in met name de jaren ’60 van de vorige eeuw. Ze vonden een plek in bijvoorbeeld scholen, verzorgingshuizen en kerken. Gezien de stedelijke vernieuwing en plannen met betrekking tot de herontwikkeling van gebouwen is het belangrijk om kunstwerken in die gebouwen te kennen, en in een vroeg stadium te bewaken dat zij behouden blijven. Met name erfgoedhouder Instituut Collectie Nederland stimuleert de belangstelling en vooral ook de oplettendheid bij overheden aangaande deze kunstwerken, opdat er niets ongemerkt onder de slopershamer valt. Volkskrantjournalist Rob Gollin scheef in 2006 een groot artikel over dit gevaar: ‘De afgelopen jaren zijn er al veel kunstwerken gesloopt, verwaarloosd of weg gekalkt. Niet elke projectontwikkelaar, vastgoedonderneming of woningbouwvereniging is even onder de indruk van al die reliëfs, in beton of natuursteen, mozaïeken, beglazingen, tegelwanden, sgraffito’s, muurschilderingen en wandkleden.’ 19 Concreet zijn er twee kunstwerken die de komende jaren bewaakt moeten worden. Het ene is het tegelmozaïek van Harry Op de Laak, boven de ingang van het NOVA college aan de Burgemeester De Vlugtlaan, en waarvoor nieuwbouw samen met de Ottho Heldringschool gepland staat voor 2011. Het andere kunstwerk is ‘De Feniks’, het glaskunstwerk van Joop van den Broek, dat zich bevindt in het stadsdeelkantoor en waarvan al in de vorige beleidsnota werd aangegeven dat het behouden moet blijven en weer in haar geheel te zien moet zijn. Gezien de plannen voor de herontwikkeling en verbouwing van het tuinstadhuis wordt dit kunstwerk met zorg meegenomen. 2.9.4. Ontwikkelen Woningcorporaties hebben zich recent ontwikkeld als nieuwe en zelfstandige opdrachtgevers voor kunsttoepassingen. Deze ontwikkeling is mede geïnitieerd door het Amsterdams Fonds voor de Kunst, dat in 2007 samen met Ymere gestart is met een ‘matchingsfonds’ voor beeldende kunst in de openbare ruimte. Dit is een fonds waarin privaat en publiek geld wordt verzameld. De bij dit fonds aangesloten bedrijven, instellingen en overheidsorganen kunnen een aanvraag indienen voor grootschalige projecten voor beeldende kunst in de openbare ruimte. Bij de ontwikkeling en de realisatie van kunstopdrachten en -toepassingen, voortvloeiend uit genoemd fonds of anderszins, zullen wij een actieve rol spelen, bijvoorbeeld in processen als bewonersinformatie, regelgeving (bouwvergunning) en ondersteunende cofinanciering.

19 ‘Vogelvrij aan de wand’ – ICN probeert vergeten wandkunst te behouden, door Rob Gollin,

in De Volkskrant, 14 december 2006



34

Zomerfeest 2008: dans. Foto: Stadsdeel G-S/Sociaal Interim Beheer



35

3. Aandachtsgebieden en accenten

Zoals beschreven in de inleiding en voorafgaand in hoofdstuk 2 heeft kunst en cultuur zich de laatste jaren sterk ontwikkeld. Reeds ingezette ontwikkelingen zullen worden voortgezet, en in het verlengde van kaders die door de gemeente Amsterdam voor de periode 2009-2012 zijn gekozen, en de cultuurvisie van de stadsdelen van Nieuw West, wordt kunst en cultuur versterkt. Dit hoofdstuk bevat de beschrijving van vijf aandachtsgebieden en plannen die de komende vier jaar prioriteit zullen krijgen. Bij de voorbereiding van deze beleidsnota heeft participatie plaatsgevonden met professionals, bewoners en ambtenaren. De professionals (betrokkenen van culturele instellingen, scholen, corporaties, kunstenaars en dergelijke – zie bijlage 2) hebben zich uitgesproken over beleidskaders, aandachtsgebieden en de rol van het stadsdeel. In een eerder stadium vond een interne, visievormende ronde plaats met betrokkenen van diverse sectoren. Bewonersparticipatie vond hoofdzakelijk plaats in de vorm van interviews (zie bijlage 5). De uitkomsten van deze processen hebben hun weerslag gevonden in onderstaande paragrafen. Het zijn de prioriteiten die de komende vier jaar zullen gaan gelden. De sleutelbegrippen daarbij zijn verandering, uitwisseling, jeugd, samenwerking en informatievoorziening. 3.1. Een stadsdeel in verandering

Met als kader de stedelijke vernieuwing en de daardoor veranderende woon- en leefomgeving, worden projecten en initiatieven gestimuleerd die in het teken staan van deze transitie, waaraan bewoners actief deelnemen. Projecten in deze categorie worden beleidsmatig wel geschaard onder het begrip ‘community art’, daar waar het gaat om de betrokkenheid van buurtbewoners, om eenvoudige realisatie, om verbindingen tussen enerzijds kunstenaars, kunstenaarscollectieven, culturele organisaties en anderzijds de bewoners van die wijken die vernieuwd worden. De nadruk in deze projecten moet liggen op de leefomgeving, op plannen met kwaliteit en op gedrevenheid en capaciteit van kunstenaars. 3.2. Culturele uitwisseling

Het stimuleren van culturele uitwisselingen tussen bewonersgroepen, bijvoorbeeld in de vorm van verhalen en theater, fotografie, muziek, film, beeldende kunst en graffitikunst. Parallel hieraan moeten locaties voor dergelijke activiteiten verkend en ontwikkeld worden, en dienen deze laagdrempelig te zijn.



36

3.3. Doelgroep jeugd

Het stimuleren van deelname aan cultuur door kinderen en jong volwassenen tot 23 jaar. Deze prioriteit is een uitwerking van de in het bestuursakkoord geformuleerde ambitie, om jeugd te stimuleren zelf plannen op het gebied van kunst en cultuur te ontwikkelen. Voorgesteld wordt om voor activiteiten die dit beogen een specifiek subsidiebudget van jaarlijks € 15.000 beschikbaar te stellen. De besteding van het budget dient gericht te zijn op projecten en activiteiten voor en door kinderen en jong volwassenen.

Straatspeeldag, 28 mei 2008. Foto: Stadsdeel G-S/Sociaal Interim Beheer

3.4. Versterken van samenwerking

Op diverse terreinen zal de komende jaren intensiever worden samengewerkt, in het bijzonder door: • het betrekken van ondernemers en economische activiteiten bij cultuur, waardoor

creatieve industrie bevordert wordt en er op dit terrein meer publiekprivate samenwerking kan ontstaan;

• in het kader van de stedelijke vernieuwing kunstenaars en culturele ondernemers

werkruimte bieden. Door nauwere samenwerking tussen het stadsdeel, woningcorporaties en de stedelijke partner Bureau Broedplaatsen moeten meer ruimtes aan kunstenaars worden toegewezen, ook als deze tijdelijk beschikbaar zijn;

• koppelingen te maken en te stimuleren tussen de terreinen van groen, natuur en cultuur.

Het groen in ons stadsdeel wordt zeer hoog gewaardeerd en biedt ruimte aan activiteiten op het gebied van cultuur.



37

3.5. Verbeteren informatievoorziening

Het stadsdeel moet de regisserende rol nemen, om te kunnen fungeren als knooppunt, makelaar of smeder van allianties. Daarbij is het van belang dat alle betrokkenen elkaar kunnen vinden, van elkaar weten wat ze aan het doen zijn. Het stadsdeel kan dan indien nodig koppelingen maken en kansen benutten. Het stadsdeel zal meer dan voorheen deze rol van verbinder en ‘facilitator’ vervullen door: • alle culturele activiteiten structureel aan te kondigen via een agenda of kalender; • een overzicht te maken - en bij te houden - van personen en organisaties die actief zijn

op het gebied van kunst en cultuur in het stadsdeel, zodat men elkaar weet te vinden (zie bijlage 4);

• het netwerk van betrokkenen onderhouden en uitbreiden, bijvoorbeeld door halfjaarlijks

een informeel ‘cultuurcafé’ te organiseren. Zo ontstaat een terugkerende gelegenheid om contacten op te doen, kennis te delen en plannen, ideeën en ervaringen uit te wisselen. Een dergelijke ontmoeting kan desgewenst worden ingevuld of inhoudelijk uitgediept met een debat of thema of gecombineerd worden met de zogenaamde ‘Westgesprekken’ die door Koers Nieuw West geëntameerd worden. Ook het Wijkweb kan hierin een belangrijke rol spelen, als verbinder van betrokkenen met eigen inzet.

3.6. Facetbeleid en middelen

Binnen de sector Beleid is het cultuurbeleid onderdeel van het raadsprogramma ‘Sport, recreatie en cultuur’. Voor de uitvoering van dit programma zijn structurele middelen begroot voor de filialen van de Openbare Bibliotheek, het in stand houden van theater de Meervaart (samen met de stadsdelen Osdorp en Slotervaart), voor het project Schatkamer, voor projectsubsidies aan kleinschalige initiatieven, voor festivals en voor het jongerentheaterproject Jong Rast. Bovendien zijn er binnen dit programma structurele middelen beschikbaar in de vorm van waarderingssubsidies, om daarmee activiteiten op het gebied van kunst en cultuur mede te ondersteunen. Bij festivals wordt jaarlijks gezocht naar aanvullende middelen in de vorm van sponsorinkomsten, met name van corporaties. Bij Beleid ligt ook de verbinding met het programma ‘Welzijn en Zorg’: cultuur als bijdrage aan maatschappelijke en sociale participatie van bewoners, en de relatie met de WMO. En bij Beleid is er de verbinding het programma ‘Onderwijs en Jeugd’: cultuureducatie, talentontwikkeling, relatie met jongerenwerk. Naast de ontwikkeling en ondersteuning vanuit de sector Beleid worden onderdelen van het cultuurbeleid door andere sectoren gedragen: -sector Burger: het programma ‘Burger Centraal’, daar waar het gaat om het wijkgericht werken, Wijkweb en het Sociaal Interim Beheer, en alle communicatie en promotie van activiteiten, evenementen en festivals en het verlenen van vergunningen. Inzet van



38

incidentele middelen als Sociaal Interim Beheer en Wij Amsterdammers, ten behoeve van kunstprojecten. Daarnaast is er structureel budget voor bewonersinitiatieven; -sector Ruimtelijk Beheer: inzet van incidentele middelen ten behoeve van kunstprojecten bij herinrichting, bijvoorbeeld bij de vernieuwing van het Gerbrandypark; - sector Ruimtelijk Beheer: inzet van incidentele middelen ten behoeve van verplaatsingen van kunstwerken; - sector Ruimtelijk Beheer: het programma ‘Ruimtelijke inrichting en beheer’, daar waar het gaat om het onderhouden van kunstwerken en om ruimtelijke projecten als Radiaal West, het Van Eesterenmuseum en de verbinding met het groen. Inzet van structurele middelen ten behoeve van het beheren en onderhouden van kunstwerken in de openbare ruimte; - programma Stedelijke Ontwikkeling: de koppeling tussen de vernieuwing van het stadsdeel en activiteiten en projecten op het gebied van kunst en cultuur, de ontwikkeling van nieuwe faciliteiten (schoolgebouwen met podia e.d.), en werkruimte voor kunstenaars. Inzet van incidentele middelen ten behoeve van kunstprojecten in het kader van nieuwbouw; - programma Economie en Werkgelegenheid: het betrekken van ondernemers en economische activiteiten bij cultuur, waardoor creatieve industrie gestimuleerd wordt; - Koers Nieuw West: interventies, onder meer op het gebied van Cultuureducatie, Muziekplatform en Broedplaats; - Wijkaanpak: middelen ten behoeve van bewonersinitiatieven. Aanbeveling Voor de periode 2009-2012 wordt aanbevolen voor de doelgroep Jeugd een nieuw structureel subsidiebudget van € 15.000 per jaar te creëren op de stadsdeelbegroting. Dit als aanvulling op de reeds inzetbare structurele en incidentele middelen. Met de besteding van het budget wordt gestreefd meer kinderen en jong volwassen in contact te laten komen met kunst en cultuur. 3.7. Externe partners

Voor het welslagen van het cultuurbeleid is de relatie en samenwerking met externe partijen essentieel. Kunstenaars en culturele ondernemers, bewoners, scholen, podia, corporaties, broedplaatsen, culturele organisaties en verenigingen, fondsen, de andere stadsdelen van Nieuw West en Koers Nieuw West. Ze spelen allemaal een belangrijke rol, ontwikkelen projecten en starten samenwerking. Hun aanwezigheid, dynamiek en energie is een voorwaarde voor een succesvolle ontwikkeling van kunst en cultuur in Nieuw West, en dan met name voor ons stadsdeel. De bijlagen 4 en 6 laten zien waaruit het veld van externen bestaat, maar deze overzichten zijn zeker niet uitputtend, maar zullen de komende jaren verder groeien en bijgewerkt worden.



39

Samenvatting

Het nieuwe beleidsplan Cultuur van het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer geldt voor de periode 2009-2012. Het plan beschrijft eerst het bredere kader bestaande uit het gemeentelijke kunstenplan voor genoemde periode, de hoofdthema’s uit het cultuurbeleid van de vier stadsdelen van Nieuw West en het bestuursakkoord. Dit hoofdstuk beschrijft aan het einde de interessante trend dat culturele organisaties uit de binnenstad steeds vaker actief worden buiten de ring. Daarna volgt het overzicht van de breedte van het beleidsterrein, en wordt uiteengezet welke reeds ingezette ontwikkelingen we verder zullen brengen. Dan volgen vijf aandachtsgebieden en prioriteiten die voor ons stadsdeel leidend zullen zijn in het cultuurbeleid. Ten slotte is er een korte beschrijving van de interne en externe samenwerking en een overzicht van partners. Ontwikkelingen in het cultuurbeleid Met name de laatste jaren zijn de ontwikkelingen op het gebied van kunst en cultuur in het stadsdeel in een stroomversnelling geraakt. Op een steeds grotere schaal worden initiatieven genomen en projecten gesubsidieerd. De samenwerking met culturele organisaties - die soms van binnen de ring komen - heeft een vlucht genomen en bij de woningcorporaties is er meer aandacht en draagvlak voor kunst en cultuur gekomen. Met de komst van Koers Nieuw West wordt er bovendien een sterke impuls gegeven aan dit beleidsterrein en werken de vier stadsdelen van Nieuw West nauw samen. Binnen deze stormachtige ontwikkelingen is het belangrijk voor het stadsdeelbestuur om na vier jaar opnieuw keuzes te maken in het cultuurbeleid. Relatie met de gemeente en Nieuw West De hoofdlijnen van het nieuwe Amsterdamse kunstenplan voor 2009-2012 zijn neergelegd in vier kernbegrippen talentontwikkeling, laboratorium, wereldklasse en prachtstad. Ons cultuurbeleid sluit aan bij deze begrippen, en werkt ze uit op stadsdeelniveau. De vier stadsdelen van Nieuw West hebben samen daarnaast drie hoofdthema’s benoemd, die leidend zijn bij de ontwikkeling van cultuur de komende jaren: cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurmanifestatie. Ontwikkeling van de breedte van het beleidsterrein cultuur We gaan door met het versterken van ontwikkelingen die recentelijk zijn ingezet. Daarbij gaat het om Bibliotheken, Wijkgericht werken, Talentontwikkeling, Festivals, Infrastructuur, Cultureel erfgoed, Cultuureducatie, Ateliers & broedplaatsen en Kunstwerken in de openbare ruimte.



40

Vijf aandachtsgebieden en accenten Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer legt in zijn cultuurbeleid de komende vier jaar deze accenten:

• met als kader de stedelijke vernieuwing en de daardoor veranderende woon- en leefomgeving, worden projecten en initiatieven gestimuleerd die in het teken staan van deze transitie en waaraan bewoners actief deelnemen;

• het stimuleren van culturele uitwisselingen tussen bewonersgroepen, bijvoorbeeld

in de vorm van verhalen en theater, fotografie, muziek, film, beeldende kunst en graffitikunst;

• het stimuleren van deelname aan cultuur door kinderen en jong volwassenen tot

23 jaar. Deze prioriteit is een uitwerking van de in het bestuursakkoord geformuleerde ambitie, om jeugd te stimuleren zelf plannen op het gebied van kunst en cultuur te ontwikkelen. Voorgesteld wordt om voor activiteiten die dit beogen een specifiek subsidiebudget van jaarlijks € 15.000 beschikbaar te stellen;

• op diverse terreinen zal de komende jaren intensiever worden samengewerkt. Dit

krijgt vorm door het betrekken van ondernemers en economische activiteiten bij cultuur, door in het kader van de stedelijke vernieuwing kunstenaars en culturele ondernemers werkruimte te bieden en door koppelingen te maken en te stimuleren tussen de terreinen van natuur en cultuur;

• het stadsdeel moet de regisserende rol nemen, om te kunnen fungeren als

knooppunt of makelaar en in informatie te voorzien. Er komt een agenda of kalender die alle culturele activiteiten structureel aankondigt. Daarnaast is er een overzicht gemaakt (in de bijlage) van personen en organisaties die actief zijn op het gebied van kunst en cultuur in het stadsdeel. Ten slotte zal het netwerk van deze personen en organisaties versterkt worden, bijvoorbeeld door halfjaarlijks een informeel ‘cultuurcafé’ te organiseren.



41

Bronnen

Bestuursakkoord 2006-2010: ‘Groeien in Geuzenveld-Slotermeer, april 2006 Manifest ‘Ontwikkelen en verbinden’, april 2007 Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2012, Gemeente Amsterdam, Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, mei 2007 Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2006, O&S, juli 2006 Monitor Creatieve Industrie 2007, O&S, december 2007 Focusnotitie voor Dé Koers van Nieuw West, Koers Nieuw West, juli 2008 De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer, O&S, augustus 2007 ‘Hans Kazan in Bos en Lommer’ – Fluwelen culturele revolutie in de Amsterdamse stadsdelen. Door Joris Vermeulen, in Boekman 72, Kunst en Publiek, najaar 2007 Zéker geen koud kunstje! – Community arts als onderdeel van het Amsterdams cultuurbeleid, Marieke Leeuwenburgh, CMV, Hogeschool van Amsterdam, 2006

Businessplan Amsterdams Fonds voor de Kunst 2009-2012, januari 2008 De bibliotheekfilialen in Slotermeer en Geuzenveld, Openbare Bibliotheek Amsterdam, april 2007 ‘Tot hier en nu verder’: Advies Amsterdamse Kunstraad inzake budgettaire consequenties van investeren in verbouw en nieuwbouw van musea, film-, theater- en concertzalen, maart 2006 ‘Verdeeld/Verbeeld’: Advies Amsterdamse Kunstraad, inzake beheer en behoud van kunstwerken, januari 2008 ‘Vogelvrij aan de wand’ – ICN probeert vergeten wandkunst te behouden, door Rob Gollin, in De Volkskrant, 14 december 2006 ‘Waar is het getto? – Het Van Eesterenmuseum in Geuzenveld-Slotermeer, door Harmen Bockma, in De Volkskrant, 21 juni 2007 ‘De boef spelen, niet de boef zijn’, door Marianne Lamers in Het Parool, 11 januari 2008



42

Bijlage 1 Ontwikkelen en Verbinden - Kunst en Cultuurmanifest Nieuw West

Begin 2007 is onder regie van bureau Parkstad de brochure ‘De verbindende kracht van kunst’ uitgekomen. Onder andere hieruit blijkt dat er opvallend veel op het gebied van kunst en cultuur in de Westelijke Tuinsteden te vinden is. Er is echter sprake van weinig samenhang en veel van de cultuurprogramma’s worden ingezet in de stedelijke vernieuwing en zijn daarmee tijdelijk van aard. In de beleidsnota’s van alle vier de stadsdelen is juist de potentie van kunst en cultuur terug te vinden om bewoners zich te laten ontwikkelen (empowerment) en aan elkaar te verbinden (sociale cohesie). De onlangs verschenen Hoofdlijnennota Kunst en Cultuur van wethouder Gehrels spreekt van het belang van ‘cultuurwijsheid’ en ‘cultuurverbondenheid’. Reden om binnen het sociaal investeringsprogramma Koers Nieuw West aandacht te vragen voor een betere borging van Kunst en Cultuur. Het blijkt dat de stadsdelen hiervoor onvoldoende capaciteit hebben en ook bureau Parkstad kan deze rol niet meer vervullen, daarom wordt voorgesteld om tijdelijk een externe coördinator aan te stellen die als een soort kwartiermaker de contacten moet leggen met de culturele wereld en een meerjarig programma moet ontwikkelen. Dit manifest, opgesteld door de vier portefeuillehouders Kunst en Cultuur, benoemt de gezamenlijke ambitie en geldt daarmee als opdrachtformulering voor deze intendant. De ambitie is om te komen tot een gezamenlijke programmering op die gebieden waar samenwerking een meerwaarde heeft in termen van bereik en effect. Tijdelijke projecten in het kader van stedelijke vernieuwing en typische stadsdeeltaken als onderhoud van kunst in de openbare ruimte vallen daarom buiten dit manifest. Uit de diverse beleidsnota’s vallen drie hoofdonderwerpen te destilleren die voor een dergelijke samenwerking in aanmerking komen:

• Cultuureducatie, het stimuleren van talenten persoonlijkheidsontwikkeling en het meegeven van cultureel kapitaal aan alle bewoners op jonge leeftijd;

• Cultuurparticipatie, het middels kunst en cultuur stimuleren van bewoners om

actief deel te nemen aan de maatschappij (community art) en ruimte geven aan een diversiteit aan spontane cultuuruitingen (urban culture);

• Cultuurmanifestatie, het ontwikkelen van een samenhangende en duurzame

infrastructuur, in de zin van zowel plekken als evenementen, voor de manifestatie van cultuuruitingen, zonder elkaar als stadsdelen te beconcurreren.

Het is uitdrukkelijk de bedoeling eerder bereikte successen (zoals bijvoorbeeld het Matchpoint cultuureducatie) een breder vervolg te geven (zowel in de tijd als in bereik) en



43

bestaande culturele instellingen (zoals bijvoorbeeld het Amsterdams Historisch Museum) hierbij een grote rol te geven. Cultuureducatie – kennismaken, ontwikkelen en bekwamen Cultuureducatie moet enerzijds de ontwikkeling van een eigen identiteit stimuleren door de kennismaking met allerlei creatieve activiteiten. Het ontdekken en ontwikkelen van de eigen (artistieke) talenten maakt daar expliciet onderdeel van uit. Cultuureducatie moet anderzijds het historisch besef versterken door kennismaking met een diversiteit aan cultureel erfgoed. Hierdoor delen we als samenleving een zeker cultureel kapitaal.

Alle kinderen zouden in staat gesteld moeten worden hun talenten op het gebied van kunst en cultuur te ontdekken. Voor een gemeenschappelijk cultureel kapitaal is het noodzakelijk dat alle kinderen kennis kunnen nemen van de gedeelde cultuurhistorie. Het is daarom onze ambitie dat alle scholen in Nieuw West een beleidsvisie cultuureducatie en een concreet uitvoeringsplan ontwikkelen. De lokale overheid kan hierin een ondersteunende rol spelen, als stadsdelen willen we deze verantwoordelijkheid voor wat betreft het basisonderwijs op ons nemen, dit sluit aan bij de ambitie van de centrale stad op het gebied van talentontwikkeling. De gemeente Amsterdam heeft met dit streven expertisecentrum Mocca in het leven geroepen dat verbindingen legt tussen culturele instellingen en scholen. Meestal betreft dit scholen die al ver zijn in het integreren van cultuureducatie als doorlopende leerlijn. In de Westelijke Tuinsteden is wat dat betreft (door de soms ‘broze’ infrastructuur op de scholen, de weinige bagage van leerlingen op cultureel gebied en door grotere achterstanden in algemene zin) meer begeleiding van de scholen nodig in het afstemmen van de educatieve wensen met de culturele instellingen.

De afgelopen jaren hebben we (zoals ook Zuidoost) goede ervaringen hiertoe opgedaan met de pilot Matchpoint Cultuureducatie dat de samenwerking tussen een aantal basisscholen met Mocca en culturele instellingen intensief begeleidt om projectmatig maatwerk te leveren. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt voorzetting en uitbreiding van het Matchpoint opgenomen. Doel is om voor alle basisscholen projecten met culturele instellingen op poten te zetten en ze te ondersteunen in het ontwikkelen van een doorlopende leerlijn cultuureducatie. Kunstzinnig talent is, net als andere talenten, natuurlijk eigendom van de getalenteerde die uiteindelijk beslist er wel of niet iets mee te doen. Net als in de sport kunnen school en verenigingen en instellingen de ontwikkeling van vaardigheden in belangrijke mate stimuleren. Bijzondere aandacht vragen wij in deze voor vaardigheden op het vlak van toneel en theater. Ontwikkeling hiervan draagt bij uitstek bij aan persoonlijkheidsontwikkeling door vergroting van de uitdrukkingsvaardigheid, andere sociale competenties en de vaardigheid om de werkelijkheid met meer afstand te bekijken.

Diverse basisscholen in Nieuw West hebben ook goede ervaring met verschillende aanbieders van theaterschoolactiviteiten. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt uitbreiding van de theaterschool opgenomen (naar meer basisscholen en naar meer buitenschoolse activiteiten). Onderzocht wordt wat hiervoor de



44

meest efficiënte organisatievorm is (aantal aanbieders, wenselijkheid aparte fysieke locatie). Uiteindelijk leidt de herkenning en ontwikkeling van talent voor een kleine groep tot de mogelijkheid zich te bekwamen richting beroepsopleiding. In termen van beroepskansen bieden ook hier theatertalenten de meeste mogelijkheden. Nieuw West kent twee ‘eigen’ instellingen op het vlak van naschoolse bekwaming van creatief talent voor jong volwassen in het voortgezet onderwijs:

1. Studio West, dat laagdrempelige mogelijkheden biedt om kennis te maken met en zich te bekwamen in diverse cultuurdisciplines zoals zang of media. Hier is op initiatief van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunst ook de 5 ‘O Clock Class actief, waar talentvolle jong volwassen begeleid worden richting theateropleidingen.

2. Het instituut ISH, waar jong volwassen worden gestimuleerd zich te bekwamen in

diverse aspecten van ‘urban culture’ zoals rap of skating. Het instituut maakt theaterproducties die de hele wereld overgaan en brengt daarmee de jeugdcultuur in West op ‘wereldklasse’.

In het cultuurprogramma binnen ‘Koers Nieuw West’ wordt voorzetting en uitbreiding van de activiteiten van Studio West en van de 5 ‘O Clock Class opgenomen. Onderzocht wordt welke rol het instituut ISH kan spelen in het jeugdbeleid van de stadsdelen. Hierdoor krijgen jong volwassen in West de kans te excelleren op het vlak waar hun talenten liggen. Cultuurparticipatie – aandeelhouderschap in een prachtwijk De stimulering van kunst en cultuur in meer algemene zin is gericht op het ontwikkelen van uitingen van kunst en cultuur die confronteren en vernieuwen en op het overbrengen van een diversiteit aan cultuurhistorie als gemeenschapskapitaal. Het is van belang dat niemand daarbij buitengesloten wordt, noch van het in de gelegenheid zijn om zelf creativiteit te ontwikkelen, noch van het in de gelegenheid zijn van de creativiteit van anderen te genieten.

Een laagdrempelig aanbod van activiteiten op het gebied van zogenaamde Community Art kan een belangrijke rol spelen. Hiermee krijgt een ieder de gelegenheid zich onderdeel te voelen van dezelfde lokale gemeenschap en daar een bijdrage aan te leveren. Sinds kort betiteld als het vormen van een prachtwijk waar bewoners trots op zijn.

De stadsdelen hebben in het sociaal interim beheer als onderdeel van stedelijke vernieuwingsprojecten al de nodige ervaring met deze vorm van maatschappelijke participatie. Meestal staat de kunstzinnige inhoud bij deze projecten niet voorop. Het vormen van de beleving te leven in een prachtwijk is in Nieuw West al een grote opgave in zichzelf door de continue confrontatie met allerlei achterstanden. Binnen Koers Nieuw West wordt daarom afstemming gezocht tussen het programma ‘buurt op eigen kracht’ en het cultuurprogramma. De spontane ontwikkeling van kunsten cultuurparticipatie is niet te vatten in categorieën en disciplines. Belangrijker is het aansluiting te vinden bij wat er in diverse subculturen



45

zelf leeft. De bewoners van de wijken moeten zelf kunnen bepalen hoe ze hun creativiteit willen ontplooien. Door een veelheid aan initiatieven te stimuleren vanuit diverse culturele invalshoeken en deze lokaal te ondersteunen met ruimte en door de inzet van deskundige coaches ontstaat een levensvatbaar ‘ecosysteem van creativiteit’. De ambitie van het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West is niets minder dan uitgroeien tot creatieve (pracht)wijken waarin bewoners het voortouw nemen en hun eigen kunst produceren.

Interessant is dat veel bewoners van Nieuw West gelden als relatieve buitenstaanders op het gebied van gevestigde kunst en cultuur, maar tegelijkertijd in eigen kring een zeer betekenisvolle ‘urban culture’ hebben. In die zin is de culturele diversiteit in deze stadsdelen een voedingsbodem voor mogelijke nieuwe initiatieven. De opgave is om deze laboratoriumfunctie te stimuleren los van bestaande kaders en toch een cross-over te laten ontstaan met gerenommeerde instellingen. Community centers, zoals de brede school, zijn als podium voor amateurkunst hiervoor onmisbaar. Om deze kunstontwikkeling tot stand te brengen worden in het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West nieuwe initiatieven vanuit ‘de eigen cultuur van de wijk’ gestimuleerd. Onderdeel daarvan is het onderling delen van de inzet van diverse (culturele) instellingen in met name de (brede) scholen. De vele projecten die gestart zijn in het programma ‘Eigen Wijsheid’ zijn een mooi voorbeeld van het stimuleren van creativiteit en maatschappelijke participatie door het confronteren met kunst. Het bestuderen van de collectie van het Amsterdams Historisch Museum met de vraag ‘wat wil ik voor mijn kind’ leidde tot het uitwisselen van opvoedingstips én een tot de verbeelding sprekende tentoonstelling. Een schildercursus mondde uit in een rondreizende tentoonstelling van zeer persoonlijke schilderijen die de gesprekken losmaakt over thema’s als heimwee naar het land van herkomst, gebrek aan vrijheid en het belang van natuurbeleving. De filmvoorstellingen in de Balie gaven aanleiding tot verhitte debatten over de rol en positie van vrouwen in de maatschappij. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt voorzetting gegeven aan het programma ‘Eigen Wijsheid’. Hiermee krijgen vrouwen en mannen de kans hun verhaal te vertellen en daarmee hun ervaringen met anderen te delen en zelf aan zelfvertrouwen te winnen. Cultuurmanifestatie – ruimte voor culturele vrijheid Kunst en cultuur maken van Amsterdam een attractieve stad. De stadsdelen moeten oog hebben voor de rol die zij daarin kunnen vervullen. Dat betekent niet dat de stadsdelen elkaar moeten beconcurreren met allemaal hun eigen podia en festivals. Beter is het als de stadsdelen elkaar versterken en ieder hun eigen culturele kracht benutten, want elke wijk heeft zijn eigen specifieke plekken waar energie in zit. In Nieuw West lijkt die energie vooral te zitten in de confrontatie tussen een diversiteit aan culturen. De ontwikkeling van plekken en evenementen voor de manifestatie van cultuuruitingen moet hier aansluiting bij zoeken.

De bibliotheek vormt van oudsher een culturele voorziening in de wijk waarheen een ieder zijn weg vindt, jong en oud, met of zonder kleurtje. De bibliotheek biedt een schatkamer voor wie informatie van welke soort dan ook zoekt, of gewoon een goed boek. Je kunt er rustig een krant lezen of nieuwe media gebruiken. Of afspreken met je vrienden. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt, middels tentoonstellingen, activiteiten



46

en festivals, aan de bibliotheken meer gelegenheid geboden een spilfunctie te vervullen in het alledaagse culturele leven van de wijk. Met Podium Mozaïek en de (kleine zaal van de) Meervaart lijkt het erop dat de Westelijke Tuinsteden voldoende specifiek voor theater bedoelde buurtlocaties hebben. Interessant is de groei van het aantal theaterfaciliteiten in nieuwe (brede) scholen en multifunctionele centra. Deze vormen laagdrempelige voorzieningen waar meer ‘cultuur’ te beleven is dan alleen het theater zelf. Zij moeten het podium zijn voor het tonen van een diversiteit aan cultureel erfgoed. Een faciliteit als een brede school is onmisbaar voor een goede verknoping tussen cultuur, onderwijs, talentontwikkeling en (lokale) gemeenschap. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt de planning van culturele voorzieningen en programma’s in de brede schoolontwikkeling (en in de ontwikkeling van andere multifunctionele centra) op elkaar afgestemd. In Nieuw West zijn twee grotere zogenaamde kunstenaarsbroedplaatsen aanwezig, S104 en de 1800 Roeden, daarnaast zijn vele kunstenaren woonachtig in de diverse wijken. De broedplaatsen en werkruimtes van kunstenaars vormen in veel opzichten een wat van de buitenwereld afgesloten enclave, waar wel veel creativiteit broeit. En dat terwijl de culturele diversiteit van de buitenwereld tot zoveel inspiratie zou kunnen leiden. Het is een opgave om in het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West deze werelden meer met elkaar te verbinden door kunstenaars uit de wijk, en met name de aanwezige kunstenaarsbroedplaatsen, uit te dagen samen met de wijk culturele evenementen te ontwikkelen. Geen cultureel medium is zo populair als de film. Een film kan tot de verbeelding spreken, je confronteren met een andere cultuur, een aangrijpend verhaal vertellen. De filmvertoningen van het Zina platform en de filmfestivals West Beach, Africa in the picture en Cinéma Arabe hebben getoond welke verbindende kracht het gezamenlijk kijken naar een wereldfilm kan hebben. Ook met diverse andere openbare filmvertoningen is geprobeerd de potentie van dit medium te benutten. Voor het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt onderzocht op welke wijze (jaarlijks terugkerende) filmfestivals de meeste meerwaarde leveren. Festivals vormen bij uitstek de gelegenheid om kennis te maken met uitingen vanuit diverse culturen. In onze stadsdelen hebben we daar ook goede ervaringen mee met onder andere het Bos en Lommerfestival, de festivals Sloterplas Koninklijk Verlicht en Geuzenveld-Slotermeer verandert en talloze kleinere festivals. Het is wel zaak dat de timing van deze festivals op elkaar wordt afgestemd, zodat ze niet met elkaar gaan concurreren. Daarnaast geeft het meerwaarde om in samenwerking een festival op grotere schaal met meer mogelijkheden te programmeren, ook goed voor het imago en voor het benadrukken van de gezamenlijkheid. Waterval heeft een formule gevonden die steeds beter de diversiteit in Nieuw West laat zien, de Sloterplas blijkt hiervoor ongekende mogelijkheden te bieden. In het cultuurprogramma binnen Koers Nieuw West wordt voortzetting van het jaarlijkse festival ‘Waterval’ opgenomen en wordt de planning van diverse festivals op elkaar afgestemd.



47

De rol van de instellingen In het voorgaande is de rol van culturele instellingen en kunstenaars uit Nieuw West uitgebreid aan bod geweest. Het is ook expliciet de bedoeling instellingen uit de rest van Amsterdam en het land te committeren aan het (vergroten van) het culturele leven in onze stadsdelen. In het cultuurprogramma binnen ‘Koers Nieuw West’ moet specifiek aandacht zijn voor het betrekken van een zo breed mogelijk scala aan culturele instellingen.

Kunstinstellingen kunnen een belangrijke rol vervullen in bijvoorbeeld cultuureducatie. Hiervan zijn talloze goede voorbeelden: lessen op scholen en concerten met schoolkinderen door het Concertgebouworkest, concert in de buurt met NedPho, het Gras-project waarin de Amsterdamse musea dag in dag uit VMBO-klassen uit het hele land ontvangen voor speciale rondleidingen (www.grasproject.nl), ‘Stad en Taal’ een programma van het Stedelijk en het Historisch waarmee inburgeraars kennismaken met de kunst en geschiedenis van Amsterdam en de daarbij behorende taal leren, enzovoorts.

Het is van belang dat deze instellingen, meestal uit het ‘grootcentrum’, hun cultureel kapitaal delen met de minder bedeelde wijken De stadsdelen buiten de ring zullen dus een beroep moeten kunnen doen op de instellingen daarbinnen. Voorbeeld daarvan is de tentoonstelling ‘wat wens ik voor mijn kind’ waarbij het Amsterdams Historisch museum vrouwen uit de Westelijke Tuinsteden actief heeft betrokken en tot cultuurparticipatie heeft aangezet.

De centrale stad zou hier de regie in moeten nemen door die instellingen te belonen die hun expertise ook daadwerkelijk over de stad verspreiden en in de buitenwijken terecht laten komen. Idealiter leidt dat ook tot een programmering voor de locaties in die wijken, bijvoorbeeld in de brede scholen. Zodat de uitingen van cultuur die zich manifesteren in Nieuw West een wisselwerking hebben met de cultuurinstellingen in de rest van de stad.



48

Bijlage 2 ‘Cultuurmonitor’ en ‘Staat van de aandachtswijk’

De jongste gegevens uit de Cultuurmonitor (een vierjaarlijks onderzoek van de Dienst Onderzoek en Statistiek) en het rapport ‘De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer’ vormen de context van veel van wat wij op het gebied van cultuur willen ontwikkelen en bereiken. Ten aanzien van de participatie aan cultuur wordt hieronder eerst naar de meest recente gegevens uit de Cultuurmonitor verwezen, gevolgd door informatie uit het jongste onderzoek ‘De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer’. Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2006 De vorige beleidsnota ‘Bouwen aan kunst’ bevatte informatie uit de eerste cultuurmonitor (uit 2002), die liet zien dat de participatie aan kunst en cultuur door bewoners van ons stadsdeel gemiddeld genomen laag scoorde. In 2006 is opnieuw onderzoek gedaan naar de Amsterdamse cultuurparticipatie. De resultaten werden uitgesplitst naar de diverse deelgebieden van kunst en cultuur: Podiumkunsten, Museum, Film, Dance, Festivals, Informele Cultuur, Openbare Bibliotheek, Deelname aan amateurkunst en cultuureducatie, De invloed van ouders en school en Aspecten van het Amsterdamse culturele klimaat. De tweede cultuurmonitor is in zijn rapportage niet uitgesplitst naar stadsdelen, maar signaleert wel algemene trends en trendverschuivingen en benoemt participatie van diverse Amsterdamse bevolkingsgroepen: jongeren en volwassenen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond, Nederlandse jongeren en volwassenen en jongeren en volwassenen met een Surinaams/Antilliaanse achtergrond. De samenvatting van het rapport presenteert een aantal belangrijke bevindingen. Om te beginnen wordt de uitgangspositie van allochtone jongeren en met name met een Turkse of Marokkaanse achtergrond, beter. Factoren die daar een positieve rol in spelen zijn de aandacht voor onderwijs en cultuureducatie, de ouders die kinderen steeds vaker meenemen naar culturele voorzieningen en de stijging van het opleidingsniveau. De tweede bevinding is dat Amsterdammers erg tevreden zijn over het cultuuraanbod in de stad, maar dat tot die Amsterdammers niet de jongeren en volwassenen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond behoren. Deze groep richt zich qua cultuurdeelname overwegend op het circuit van informele feesten, en in die setting komen zij met hun eigen groep samen zonder dat ze verder aan het culturele leven van Amsterdam deelnemen. De derde bevinding is dat de landelijk waargenomen trend van de zogenoemde ontlezing niet geldt voor Amsterdam. Jongeren lezen meer dan ouderen, en zijn vaker lid van de bibliotheek. De vierde bevinding is de constatering dat niet iedereen voldoende wegwijs is in het vinden van het cultuuraanbod en sommige groepen moeilijk aan informatie op dat gebied komen. Hier worden de volwassenen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond expliciet genoemd. 20

20 Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2006 O&S, juli 2006, p. 5, 6



49

Zich baserend op de feiten uit het onderzoek schetst de Dienst Onderzoek en Statistiek drie ontwikkelingen die de komende jaren voor cultureel Amsterdam te verwachten zijn. Ten eerste de algehele trend dat groepen die nu minder participeren dat in de nabije toekomst meer zullen gaan doen. Ten tweede een toename in de diversiteit van het aanbod: nieuwe Amsterdammers brengen hun eigen cultuur mee. En als laatste het ontstaan van mengvormen, zowel in de samenstelling van het publiek als in het culturele aanbod. 21 Over het geheel genomen is er sprake van een positieve ontwikkeling, en wordt een belangrijke rol toegekend aan onderwijs. De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer 2007 In augustus 2007 verscheen een eerste en door de Dienst Onderzoek en Statistiek uitgevoerde analyse van de staat van de wijk. Op buurtniveau zijn 17 buurten in Amsterdam onderzocht, dit alles in het kader van de wijkaanpak die van Rijkswege aandachtswijken in prachtwijken wil transformeren. Ons stadsdeel werd in dit onderzoek opgesplitst in Slotermeer-Noordoost, Slotermeer-Zuidwest en Geuzenveld, en uitgebreid met de buurtcombinatie Eendracht. 22 Het rapport is duidelijk in zijn weergave van de sociaalmaatschappelijke positie van veel stadsdeelbewoners: • het welzijnsniveau is laag; • inwoners zijn minder vaak gezond; • de CITOscores zijn lager en de voortijdige schooluitval is hoger dan het Amsterdamse

gemiddelde; • er zijn weinig kleine ondernemingen, de werkloosheid in sommige buurten is hoog en

daarmee samenhangend het aandeel minima ook; • de sociale cohesie in deze wijken is laag en de participatie aan cultuur en sport is lager

dan het Amsterdamse gemiddelde. Bovengenoemd onderzoek doet op stadsdeelniveau een uitspraak over de participatie aan cultuur. Gezien de welzijnsproblematiek die dit onderzoek belicht en die in de praktijk de participatie aan cultuur op zijn minst hindert of zelfs geheel belemmert, is het van belang bij de uitvoering van ons cultuurbeleid deze invloedrijke factoren niet uit het oog te verliezen.

21 Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2006 O&S, juli 2006, p. 7

22 De staat van de aandachtswijken: Geuzenveld-Slotermeer, O&S, augustus 2007, p.5



50

Bijlage 3 Genodigden participatieoverleg professionals cultuurbeleid, juni 2008

Jeannette Dekeukeleire Art Kitchen Andreas Fleischmann 4 West Jeugdtheaer en De Meervaart Theo Haring Cream Club Jan van Muiden en Wijnanda Willemse 1800 Roeden Marina Brito de Campos P. J. Troelstraschool Bert Libregs De Meervaart Mirjam Terpstra Studio West Gerard Cornelisse ISH Mira Kho/Freek van Duijn Koers Nieuw West Marion Jonk Koers Nieuw West - cultuureducatie Jacco Minnaard Stichting NedPhoGo! Eefke van Nunen Amsterdams Fonds voor de Kunst Dunja Colman Amsterdams Fonds voor de Kunst Ruud Jansen De Vlugtschool Ron van Oostveen Slotermeerschool Jan van Velzen basischool ‘t Koggeschip Jan van Zijp Geheugen van West Adelaert Wijdom kunstenaar Leo van Munster kunstenaar Joachim Bosboom Muziekschool Amsterdam Nanko Horstmann Stichting DOCK Rick Goudsmit kunstenaar Joris Vermeulen freelance adviseur/ redacteur Marieke Leeuwenburgh premaster Sociologie UvA Tonguç Oksal Multitone/Difrin Beach Club Sloterplas Ineke Brunt Ymere Marieke Gerritsen De Principaal Lida Voorn De Key Iris Dik AWV Ethem Ileri en Esmeralda Huizen Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Corine Tetteroo Openbare Bibliotheek Amsterdam René Brouwer en Bart Wortman Far West Liesbeth Verweij Eigen Haard Linda Schalkwijk Stadgenoot Albert Ravestein Het Oosten Larry Bath De Alliantie Monique Brewster Rochdale Maia Wouters Amsterdams Historisch Museum Sebo Bakker Zid Theater Mieke van der Star Deelraadsleden Geuzenveld-Slotermeer (als toehoorders)



51

Bijlage 4 Verslag participatieoverleg professionals cultuurbeleid, juni 2008

Aanwezig namens het stadsdeel: Tys de Ruijter, voorzitter, portefeuillehouder Kunst en Cultuur Martijn de Graaf, beleidsmedewerker Kunst en Cultuur Jeannetta van Baarsen, Via.Vi Office Management, verslag De heer De Ruijter opent de bijeenkomst om 19.42 uur en heet de aanwezigen welkom. Hij licht het doel van de participatiebijeenkomst toe: met elkaar van gedachten wisselen over wat het stadsdeel op het gebied van kunst en cultuur kan toevoegen aan hetgeen Amsterdam al heeft, en over wat de stad mist, dat in Nieuw West wel te vinden is, maar nog moet worden aangeboord. Het is verheugend dat wordt gewerkt aan een nieuwe Nota Cultuur en dat kunst en cultuur steeds meer aandacht krijgen. Dit moet vervolgens naar stadsdeelniveau worden vertaald. De aanwezigen geven hierna, op daartoe uitgereikte briefjes, aan wat op het gebied van kunst en cultuur goed loopt in het stadsdeel en wat ontbreekt of voor verbetering vatbaar is. De heer De Ruijter constateert naar aanleiding daarvan een roep om meer, vooral grote, voorzieningen, zoals een theaterschool, een (drive-in) bioscoop en buitenateliers. De vraag daarbij is wat het stadsdeel hierin zou kunnen betekenen, hoe een klein stadsdeel dergelijke voorzieningen zou kunnen realiseren en hoe dit zich verhoudt tot voorzieningen die al in de stad aanwezig zijn. • De heer Van Munster (kunstenaar) stelt dat er veel kleine mogelijkheden en kansen

liggen, maar nog niet benut worden. Hierbij denkt hij aan, al dan niet tijdelijke, kunst in de openbare ruimte. Het stadsdeel kan realisatie daarvan makkelijker maken, door het snel verlenen van vergunningen.

• De heer Goudsmit (kunstenaar) suggereert bij kleinschalige projecten de buurtcoördinator een rol te laten spelen.

• De heer Wijdom (kunstenaar) zou graag zien dat de mogelijkheid wordt geboden om kleinschalige projecten te organiseren, met als doel de buurtbewoners voor kunst te interesseren, waardoor zij wellicht ook andere kunstuitingen gaan bezoeken.

• Mevrouw Hilberda (Geheugen van West) acht een meer structureel en laagdrempelig aanbod vanuit duidelijke locaties van belang. Als buurtbewoonster mist zij dat.

• De heer Fleischmann (4 West Jeugdtheater en de Meervaart) hecht vooral aan kleinschaligheid, in de zin van het in de buurt aanbieden.

• Mevrouw Kho (Koers Nieuw West) opteert voor samenwerking tussen commerciële en cultureel ondernemende en onderwijzende instellingen. Op het gebied van theater is het aanbod nooit te groot. Als er meer aanbod is, komen de mensen vanzelf.

• De heer Libregs (De Meervaart) meent dat initiatieven vanuit kunstenaars, ondernemers en omgeving moeten komen. Vervolgens is er een wisselwerking met het stadsdeel nodig om zaken te kunnen realiseren. Zijns inziens kan er niet genoeg gebeuren in Nieuw West. Dat leidt tot een beter imago. Daarbij is het niet nodig dat alles zich concentreert in en rond de Meervaart, maar juist sprake is van spreiding over een groot gebied.



52

• Mevrouw Dekeukeleire (Art Kitchen) stelt dat het gaat om aandacht en het neerzetten van een eigen gezicht. In Geuzenveld is potentieel alles aanwezig wat hiertoe nodig is. Van belang is aandacht te krijgen van Amsterdam en van de mensen die met plezier in het stadsdeel wonen. Het is een buurt die volop in verandering is. Dat geeft energie.

• De heer Vermeulen (freelance adviseur/redacteur) verwijst naar Amsterdam Noord waar door bepaalde trekkers, zoals het filmmuseum en MTV, mensen opeens vanaf de andere kant van het IJ naar noord kwamen. Dat zorgt voor dynamiek.

• Mevrouw Kho acht van belang dat laagdrempelig begonnen wordt, temeer daar het stadsdeel veel bewoners heeft, die niet als vanzelfsprekend de weg naar de gevestigde instellingen weten.

• De heer Wijdom meent dat de interesse van mensen verbreed kan worden door te beginnen met kleine dingen en vooral door aan te sluiten bij scholen.

• De heer Van Munster suggereert bij een opening geen bier te schenken, maar een barbecue te organiseren. Dat spreekt de bewoners van het stadsdeel aan.

• De heer Oksal (Enturktainment) wijst op het belang dat men weet wie men wil bereiken. Het stadsdeel telt meer allochtone dan autochtone bewoners. Om deze bewoners te bereiken, moeten dingen worden aangeboden vanuit de eigen cultuur, door bijvoorbeeld toneelgezelschappen of kunstenaars uit het land van herkomst uit te nodigen. Daarnaast is van belang rekening te houden met door de cultuur bepaalde gevoeligheden.

• Mevrouw Van Dijk stelt dat het enerzijds gaat om het benaderen van bepaalde bewonersgroepen en anderzijds om iets nieuws te programmeren bij een activiteit waar toch al veel mensen op af komen, zoals inderdaad een barbecue of een rommelmarkt. Mensen staan daar voor open.

• De heer Libregs geeft aan dat er een verschil is tussen de ondernemer en de kunstenaar als het gaat om het benaderen van de doelgroep. Voorkomen moet worden dat er concurrentie ontstaat tussen alle goede initiatieven die er zijn. De laatste jaren zijn absoluut positieve ontwikkelingen zichtbaar. Maar de initiatieven die er zijn moeten verder ontwikkeld worden. Hieraan kan worden bijgedragen door met de diverse betrokkenen met enige regelmaat bijeen te komen. Tot slot juicht hij samenwerking tussen de Meervaart en het openlucht theater bij de 1800 Roeden toe.

• De heer Wijdom stelt dat eerst moet worden ingezet op het bewerkstelligen dat bewoners hun huis uit komen om culturele activiteiten te bezoeken.

• De heer Oksal geeft aan dat dit mede beoogd wordt met de mediterrane sfeer in de Beachclub. Daarnaast blijkt dat het de laatste jaren makkelijker is geworden om een Turkse voorstelling in de Meervaart te programmeren. Hij zou graag zien dat er een voorziening komt tussen de Meervaart en een museum in.

• De heer Fleischmann brengt naar voren dat ook het nodige gebeurt in ’t Koggeschip, al is dat vaak niet bekend. Hij zou het toejuichen om met enige regelmaat bijeen te komen om van gedachten te wisselen, bij voorkeur in informele sfeer. Daarnaast hecht hij aan een betere podiumvoorziening. ’t Koggeschip is een goede plek, maar de voorzieningen zijn ontoereikend. Indien bestaande locaties efficiënter worden ingezet, is daar zeker winst te behalen.

• De heer Haring wijst op de plannen voor de Heldringschool, waar wellicht ook faciliteiten komen.

• De heer De Graaf onderschrijft dat een structurele oplossing moet worden gevonden voor het feit dat ’t Koggeschip niet verduisterd kan worden.

• De heer Van Muiden (1800 Roeden) vraagt wie zijn schouders daaronder zet. Is er iemand binnen ’t Koggeschip beschikbaar om dat op de rit te krijgen.

• De heer Haring wijst op het belang van een evenementenkalender. • Mevrouw Kho meent dat een evenementenkalender alleen niet genoeg is. Van belang

is een ruimere uitleg naar de bewoners toe en hen bij wijze van spreken aan de hand mee te nemen.

• De heer Wijdom wijst op de mogelijkheid om tijdens een markt iets uit een voorstelling voor te spelen, om zo de interesse van publiek te wekken.

• De heer De Ruijter stelt dat dit soort dingen al gebeuren, maar dat dan alsnog sprake is van een teleurstellende opkomst.



53

• De heer Bakker (ZID Theater) brengt naar voren dat het ZID Theater in Bos en Lommer pas na vijf jaar goed is gaan lopen. Het tot een succes maken van een dergelijke culturele activiteit vraagt dus om een lange adem. Hij nodigt iedereen uit een kijkje te komen nemen.

• De heer Libregs geeft aan dat in heel Nederland geldt dat 40-50% van de theaterbezoekers uit de directe omgeving en 60- 50% uit de wijdere omgeving komt. Sommige dingen hebben een grotere aantrekkingskracht en versterken daarmee het imago van het stadsdeel. Dat geldt voor alle vormen van kunst. Het gaat er om wat het stadsdeel wenst uit te stralen.

• Mevrouw Wouters (Amsterdams Historisch Museum) zegt dat vanuit het Amsterdams Historisch Museum geprobeerd wordt samenwerking binnen het stadsdeel aan te gaan rond wat er binnen het stadsdeel speelt en hoe het stadsdeel er vijftig jaar geleden uitzag, teneinde dichter bij de bewoners te komen.

• Mevrouw Dekeukeleire memoreert dat het stadsdeel is opgezet als groene arbeidersbuurt die is opgevuld met alle culturen die de stad rijk is. Dat is een mengelmoes die tot een positieve energie moet komen. Belangrijk is dat de diverse organisaties van elkaar weten wat ze aan het doen zijn om vervolgens tot één doel te komen.

• Mevrouw Kho stelt dat dit niet vanzelf gaat en gestimuleerd moet worden. Wellicht komt men tot uitwisseling en samenwerking door het organiseren van themagesprekken.

• De heer Van Muiden zou graag zien dat dit snel wordt opgepakt. Een aantal jaren geleden is dit ook geprobeerd, maar toen helaas tot niets uitgegroeid.

• De heer De Graaf zal ter ondersteuning hiervan een overzicht openbaar maken van iedere kunstenaar en iedere galerie die zich in het stadsdeel bevindt.

• Mevrouw Kho meldt dat vanuit Koers Nieuw West gesprekken zijn gevoerd rondom geluid, beeld en media, waaruit veel samenwerkingsverbanden zijn ontstaan. Dit kan ook op stadsdeelniveau.

• De heer Van Munster roept op scholen te betrekken en kinderen die interesse en talent hebben bijvoorbeeld mee te laten lopen met kunstenaars en dingen te laten ontwikkelen.

Hierop wordt de bijeenkomst van 21.00-21.23 uur onderbroken voor een pauze. De heer De Ruijter brengt de aandacht terug naar de rol van het stadsdeel. De heer De Graaf zal zich de komende weken buigen over het beleidsstuk waarover de politiek zich vervolgens moet uitspreken. Er zijn concrete punten naar voren gebracht, zoals: • maak het makkelijker en zorg dat culturele instellingen en kunstenaars hun ding kunnen

doen, • geef het positieve aandacht en stimuleer deze, • nodig culturele instellingen en kunstenaars uit bij andere gelegenheden en probeer op

die wijze verbindingen tot stand te brengen, • en tot slot streven naar het verbinden van de verschillende initiatieven, bijvoorbeeld

door het organiseren van een netwerkborrel. Hij nodigt de aanwezigen uit voor het Festival Geuzenveld-Slotermeer Verandert dat op 30 augustus plaatsvindt op Plein ‘40-’45. Diverse organisaties en instellingen zullen zich daar presenteren en wellicht kan ook ruimte worden gereserveerd voor kunst en cultuur. Voor het stadsdeel is met name een uitwisseling vanuit de diversiteit in culturele achtergronden van belang. Het doel achter het stimuleren van kunst en cultuur is om er voor te zorgen dat de diverse groepen, die nu min of meer langs elkaar heen leven, meer in aanraking komen met elkaars achtergrond en elkaar meer leren begrijpen. Wat kan het stadsdeel hiertoe bijdragen? • De heer Goudsmit memoreert dat indertijd op initiatief van Far West overleg is gevoerd

met kunstenaars om beschikbare ruimtes in het stadsdeel in kaart te brengen en te



54

kijken naar de mogelijkheid om meer te concentreren. Hij zou graag zien dat het stadsdeel in het kader van de stedelijke vernieuwing hierin een rol zou spelen, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van tijdelijke ruimten.

• Mevrouw Kho geeft aan dat vanuit Koers Nieuw West in Slotervaart broedplaatsen ontwikkeld worden voor jonge kunstenaars, die voor een heel lage huur één collectieve ruimte tot hun beschikking krijgen met als tegenprestatie dat zij hun expertise beschikbaar stellen voor culturele evenementen in het stadsdeel.

• De heer De Graaf stelt dat ook de bereidwilligheid bij de corporaties om kunst en cultuur tijdelijk ruimte te verschaffen de laatste jaren is toegenomen.

• Mevrouw Van der Star constateert dat in de discussie twee zaken door elkaar lopen, namelijk het feit dat kunst en cultuur thuishoren in een wijk of stad, omdat het bijdraagt aan levendigheid en een rol speelt als bindmiddel en economisch kracht, en daarnaast de discussie dat kunst en cultuur de bevolking uit huis moet halen. Deze twee zaken moeten naast elkaar bestaan, maar hebben ieder een heel andere benadering nodig. Kan een broedplaats de beoogde doelgroep van het stadsdeel bereiken? Wat is het ambitieniveau van het stadsdeel behoudens het inzetten van kunst en cultuur om bewoners met een culturele diversiteit met elkaar in verbinding te brengen, als sociaal instrument? Wat zijn de kaders? Het is goed om met instellingen en partners rond de tafel te gaan zitten, maar daarbij is het van belang om ook ondernemers en economische activiteiten worden betrokken. Het inzetten van kunst en cultuur draagt bij aan het succes en de waarde van een gebied.

• De heer Libregs onderschrijft dat kunst en cultuur leidt tot een verhoogde waarde van de leefomgeving. Een overheid moet daarin zijn positie bepalen.

• De heer De Ruijter geeft aan dat het ambitieniveau deels op papier staat. Het doel van de participatieavond is om het stadsdeel hierin te voeden.

• De heer Haring vraagt of het stadsdeel de creatieve sector ziet als kunstenaars of ondernemers. Is het zaak dat men aanklopt bij wethouder Dikken?

• De heer De Ruijter geeft aan dat dit deels het geval is. Hij is van mening dat een cultureel ondernemer het makkelijker heeft dan een kunstenaar, omdat de eerste kan aankloppen bij het ondernemershuis en daar begeleiding krijgt en kunstenaars te maken hebben met allerlei lastige weten regelgeving. Het stadsdeel wil dat de diverse partijen die zich met kunst en cultuur bezig houden de zaken laten bloeien en dat het stadsdeel daartoe het water en de potgrond levert. De participatiebijeenkomst dient tot de opbouw naar het benodigde kader.

• Mevrouw Dekeukeleire acht van belang dat partijen weten wat zij van het stadsdeel kunnen verwachten. Geuzenveld heeft een mooie geschiedenis, is een unieke locatie, en heeft veel energie, die goed gebruikt moet worden om dingen te laten ontstaan. Daarbij is echter helderheid nodig in wat bij welke instantie hoort, waarna die instanties elkaar kunnen bevruchten. Van belang is dat een gezicht wordt neergezet, zowel naar binnen als naar buiten gekeerd.

• De heer De Ruijter voelt zich aangesproken door de noodzaak het stadsdeel op het gebied van kunst en cultuur een gezicht te geven. Geuzenveld heeft al een sterk gezicht als het gaat om het groene karakter, hetgeen versterkt kan worden door toevoeging van kunst en cultuur. Daar start de ambitie.

• Mevrouw Kho licht toe dat het concept broedplaatsen wordt ingezet door corporaties om kunstenaars in buurten en wijken actief te laten zijn. Dus niet naar binnen gekeerd, maar naar buiten. Daarnaast gaat het om het sluiten van een alliantie tussen commerciële, culturele en onderwijsinstellingen.

• Mevrouw Dekeukeleire stelt dat dit niet kunstmatig kan worden opgezet. Daarbij zijn kunstenaars vaak juist naar binnen gekeerd. Bij de 1800 Roeden gaat het niet om een gekozen samenwerking tussen kunstenaars, men ontmoet elkaar immers daar pas.

• De heer Fleischmann wijst op het onderscheid tussen kunstenaars die besluiten gezamenlijk iets op te zetten, vanuit een idee, en het feit dat er onderdak is waarvoor vervolgens kunstenaars worden aangezocht. Uitgangspunt moet zijn dat eerst mooie ideeën worden bedacht, mooie projecten ontstaan en daarna pas wordt aangeklopt voor de benodigde voorzieningen.



55

• De heer Libregs stelt dat een unieke kans wordt geboden om inbreng te hebben. Daartoe is het interessanter om het kader open te laten en ruimte te bieden. Er wordt geluisterd en hopelijk komt daar een goed gevolg op.

• De heer Wijdom onderschrijft dit en zegt in het verleden hierin goede ervaringen te hebben gehad met het stadsdeel. De ideeën moeten vanuit de kunstenaars en culturele instellingen komen.

• Mevrouw Van der Star constateert dat partijen het leuk vinden om samen dingen op te pakken. Daarbij kan het stadsdeel een structuur of visie neerleggen, waarbij de vrije ruimte wordt opgezocht en een bepaald profiel of verwelkomend gezicht wordt geboden. Het stadsdeel hoeft geen afgebakend kader neer te zetten, maar wel een ambitie.

• De heer De Ruijter wijst op het feit dat Geuzenveld-Slotermeer een stadsdeel in beweging is, met nieuwe bewoners, die met de zittende bewoners in contact moeten komen. Het gaat om een stadsdeel waar mensen langs elkaar heen leven en waar een gevaar bestaat van radicalisering. Dit probeert men te voorkomen door een “wij-gevoel” te creëren. Hij zou graag zien dat daaraan vanuit kunst en cultuur wordt bijgedragen.

• De heer Goudsmit stelt dat door de stedelijke vernieuwing de samenstelling van de bevolking zal veranderen. Sociale woningen worden afgebroken en vervangen door koopappartementen.

• Mevrouw Kho acht het een mooi gegeven dat grote begrippen als ruimte, transitie, dialoog en ontmoeting kaderstellend zijn voor het geven van een betekenis aan kunst en cultuur. Daarnaast is het belangwekkend dat kunst en cultuur een grote rol wordt toegedicht en ruimte wordt geboden om kunst en cultuur meewerkend te laten zijn aan bepaalde ontwikkelingen

• Mevrouw Van Nunen (Amsterdams Fonds voor de Kunst) stelt dat ook bij het Amsterdams Fonds voor de Kunst gemerkt wordt dat hoe nauwer de doelstellingen geformuleerd worden en hoe meer regelgeving er is, hoe lastiger het wordt. Het is juist goed om de ruimte te geven om met ideeën te komen, zonder op te leggen wat men precies wil..

• De heer Van Munster suggereert, met verwijzing naar het succes van de fietsroute, iets dergelijks op te zetten met een beelden- of theaterroute of het wegnemen van de grens tussen particuliere tuinen en openbaar gebied, dat ook een ingang kan zijn voor kunst.

• Fleischmann roept op het stadsdeel een aantrekkelijke en spannende locatie te laten zijn zodat kunstenaars er willen werken.

De heer De Graaf geeft aan dat de beleidsnota op basis van gemaakte opmerkingen wordt voltooid. Ná de zomer vindt een inspraakronde met bewoners plaats, waarna de nota wordt voorgelegd aan de raadscommissie en vervolgens in oktober/november besluitvorming plaatsvindt in de deelraad. Hij betreurt het dat de scholen en corporaties ondervertegenwoordigd waren en zal trachten hen nogmaals extra te betrekken. Hij constateert dat het krachtenveld de laatste jaren intenser is geworden. Het stadsdeel kan steeds beter verbindingen maken tussen partijen, maar kan nog een verbeterslag maken. Het stadsdeel houdt zich aanbevolen voor ideeën. Mevrouw Dekeukeleire verzoekt bij een volgende bijeenkomst architecten uit te nodigen. Zij geven immers vorm aan het stadsdeel. De heer De Ruijter meldt dat de aanwezigen het verslag van de bijeenkomst toegestuurd zullen krijgen. Dat geldt tevens voor de beleidsnota, waarop men, indien gewenst, uiteraard kan reageren. Hierna sluit hij de bijeenkomst om 22.13 uur af. 07-07-2008/Vi.a.Vi/JvB



56

Bijlage 5 Bewonersparticipatie: vragen, stellingen en respons

In de aanloop naar van dit nieuwe beleidsplan Cultuur heeft de Commissie in februari het voorgestelde plan van aanpak goedgekeurd. In dat plan van aanpak is gekozen voor toetsende bewonersparticipatie. Om de mening van de inwoners van ons stadsdeel over het nieuwe cultuurbeleid te horen, zijn er in augustus en september twee trajecten doorlopen. Ten eerste zijn er op het festival ‘Geuzenveld-Slotermeer verandert!’ enquêtes gehouden onder de festivalbezoekers en op de markt van Plein ’40-’45. Daarnaast is er op de internetpagina van het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer een ‘poll’ geplaatst, bestaande uit stellingen waar men op kon reageren. Op zaterdag 30 augustus vond op Plein ’40-’45 het festival ‘Geuzenveld-Slotermeer verandert!’ plaats. Die dag zijn er steekproefsgewijs met circa 80 mensen korte gesprekken gevoerd naar aanleiding van onderstaande vragen. -Kent u het aanbod van culturele activiteiten (muziek, theater, film etc) in dit stadsdeel, en zo ja, wat vindt u er van? -Het stadsdeel geeft via internet, de Westerpost en het Stadsdeelnieuws informatie over culturele activiteiten. Is deze informatievoorziening voor u voldoende, of vindt u dat dit uitgebreid moet worden? ‘ -Het stadsdeel is van plan de komende jaren speciaal voor kinderen en jongeren extra subsidie te geven, zodat zij meer aan kunst en cultuur kunnen doen. Vindt u dat belangrijk? -Vindt u het belangrijk dat kinderen op de basisschool meedoen aan activiteiten op het gebied van kunst en cultuur? -Heeft u verder nog opmerkingen, aanvullingen? Respons Van die 80 mensen waren er 50 festivalbezoekers, en 30 bewoners op de markt. Het lagere aantal deelnemers op de markt komt doordat men minder bereidwillig was om over dit onderwerp te praten. Op de markt toonden veel mensen zich ontevreden over het bestuur, dan wel de politiek in het algemeen, en werd hier en daar al aangekondigd dat men niet meer zou gaan stemmen. Belangstelling voor kunst en cultuur was er gering. Er waren vooral ouderen op de markt. Naast de negatieve geluiden waren er weliswaar ook mensen die positief tegen het onderwerp aan kijken, maar deze groep was aanzienlijk kleiner. Uit de gesprekken met hen bleek dat men de informatievoorziening door het stadsdeel verbeterd vond, en het aanbod meer divers. Meer muziek, meer theater; dat wordt opgemerkt. De internetpagina en de Westerpost zijn belangrijk bronnen van informatie. Het voornemen om kunst en cultuur een belangrijkere rol te laten spelen op de



57

basisschool wordt gesteund evenals het beoogde extra subsidiebudget voor kinderen en jongeren. Dan de gesprekken op het festivalterrein. Tot de groep festivalbezoekers waarmee die dag gesproken werd behoren mensen van verschillende leeftijden en achtergronden. Er is met circa 50 mensen gesproken. De animo om aan een kort gesprek over kunst en cultuur mee te werken was er dus aanzienlijk hoger. De toon van de gesprekken was ook overwegend positief. De mensen gaven aan het aanbod aan culturele activiteiten redelijk tot goed te kennen. De stadsdeelwebsite, de Westerpost en ook het Stadsdeelnieuws werden genoemd als belangrijkste informatiebronnen. Over het algemeen is deze informatievoorziening goed. Als men wil weten wat op korte termijn het aanbod is, wordt vooral de stadsdeelwebsite geraadpleegd. Een aanvullende evenementenkalender, daar werd slechts in een aantal gevallen om gevraagd. Met betrekking tot het voornemen om met ingang van 2009 extra subsidiebudget beschikbaar te stellen voor kinderen en jong volwassen: dit werd nagenoegd unaniem positief beoordeeld. Een paar ondervraagden merkte daarbij op dat dit een goed instrument zou kunnen zijn ter voorkoming van overlast (rondhangen, ramen ingooien etc). Alle overige ondervraagden gaven daarentegen aan het belangrijk te vinden dat kinderen en jong volwassen meer met kunst en cultuur moeten komen, omdat dit goed is voor hun sociale, maatschappelijke en cognitieve ontwikkeling. Deze groep ondervraagden ziet ook graag dat er op de basisscholen meer activiteiten op dit gebied plaatsvinden. Er waren verder geen opmerkingen of toevoegingen. Begin september publiceerde het stadsdeel op haar website onderstaande stellingen en werden bewoners opgeroepen daarop te reageren. Van 5 tot en met 15 september konden bewoners reageren. Een oproep op de site en in de Westerpost vestigde hier de aandacht op. -Ik vind het belangrijk dat kinderen en jongeren meer in contact komen met kunst en cultuur, bijvoorbeeld door meer aan activiteiten deel te nemen. -Het stadsdeel moet meer informatie geven over het aanbod van culturele activiteiten, en wat er waar te doen is. -Ik zou het waarderen als er meer kunstenaars in de buurt/in mijn wijk actief zijn. -Als er meer aanbod is van culturele activiteiten in het stadsdeel, zal ik daar meer gebruik van maken/aan deel nemen/naar toe gaan. Ik vind het belangrijk voor de kwaliteit van mijn leefomgeving/stadsdeel er culturele activiteiten aangeboden worden. Respons In genoemde periode hebben slechts 3 bewoners op de stellingen gereageerd. Dat is helaas te weinig om hier als relevante uitkomst te vermelden.



58

Bijlage 6 Overzicht Cultuur in Geuzenveld-Slotermeer: ‘Wie is wie?’, september 2008

Muziek

Accordeonvereniging Aves Lydia Brunel, secretaris [email protected] Artisten Reünie Club Ria Berkhout, secretaris [email protected] Bert Cramer (Belcanto) [email protected] Nederlands Philharmonisch Orkest / NedPhoGo! Jacco Minnaard, projectleider [email protected] www.nedphogo.nl Excelsior Hans Ruesink, voorzitter [email protected] www.jongexcelsior.nl Muziekschool Amsterdam Jitske de Gelder, projectleider [email protected] www.msadam.nl Studio West Mirjam Terpstra, projectleider [email protected] www.studiowest.nl Loudfoundation Rivelino Rigters [email protected] www.loudfoundation.org



59

Het Musiforum Steinie Eggerding, secretaris [email protected] www.hetmusiforum.nl

Theater 4 West Jeugdtheater en Video Andreas Fleischmann, zakelijk leider [email protected] www.4west.nl Stichting Tuinstadtheater Lieke Mensink, voorzitter [email protected] www.tuinstadtheater.nl Theater Rast / project Jong Rast Gert de Boer, zakelijk leider [email protected] – [email protected] www.rast.nl Zid & Dizz Kids Theater Sebo Bakker, zakelijk leider [email protected] www.zidtheater.nl

Kunstenaars

Benjamin Benrakad [email protected] Leo van Munster [email protected] www.Leonardvanmunster.com Rick Goudsmit [email protected] Adelaart Weijdom [email protected] Jan van Muiden [email protected] www.janvanmuiden.nl Hedwig van der Heijden [email protected]



60

Broedplaatsen

1800 Roeden [email protected] www.1800roeden.nl Gemeente Amsterdam - Bureau Broedplaatsen [email protected] www.bureaubroedplaatsen.amsterdam.nl

Bibliotheken

Filiaal Slotermeer Plein ’40-’45 nr. 1 [email protected] www.oba.nl Filiaal Geuzenveld Albardakade 3 [email protected] www.oba.nl Marij Janssen, Hoofd Regio Nieuw West [email protected] www.oba.nl Corien Tetteroo Medewerker Cultuur en PR [email protected] www.oba.nl

Basisonderwijs en cultuureducatie ’t Koggeschip Lidy Nelissen Intern begeleider/coach Kunst- en cultuureducatie [email protected] www.tkoggeschip.nl Slotermeerschool Ron van Oostveen, directeur [email protected] www.slotermeerschool.nl



61

Burgemeester De Vlugtschool Ruud Jansen, directeur [email protected] www.vlugt.edu.amsterdam.nl St. Henricusschool Michel d’Arnault, directeur [email protected] www.sthenricus.nl P. J. Troelstraschool - Kunstmagneetschool Marina Brito de Campos, directeur [email protected] www.troelstraschool.nl MOCCA – Expertise Netwerk Cultuureducatie Amsterdam Peggy Brandon, directeur [email protected] Thijs van der Vossen, accountmanager Nieuw West [email protected]

Voortgezet Onderwijs NOVA college Rita Hendriks, docent CMV [email protected] www.nova.esprit-sg.nl Otto Heldringschool Ad van der Borst, docent theater [email protected] www.deheldringschool.nl

Organisaties

CreAm Club Theo Haring en Irene Kopp [email protected] www.creamclub.nl ISH Institute Marcel van Berkel, algemeen directeur [email protected] www. www.ish-events.com



62

Art Kitchen Galerie Jeanette de Keuckeleire [email protected] www.artkitchen.nl Geheugen van West Jan van Zijp, projectleider [email protected] www.geheugenvanwest.nl Catharsis Producties Conny Groot [email protected] Stichting Buurtbelangen Andre Bos, directeur a.i. [email protected] www.buurtbelangen.nl Amsterdams Historisch Museum Maia Wouters, medewerker outreach, afdeling educatie [email protected] www.ahm.nl Stichting Indisch Welkomst Monument Berthy Korvinus [email protected] Rob van den Broeke [email protected] Amsterdams Fonds voor de Kunst Ludmilla van der Kroon, cultuurverkenner Nieuw West [email protected] www.afk.nl Optisport Amsterdam / Sloterparkbad (o.m. West Beach Filmfestival) Marco van Leeuwen (manager) [email protected] www.sloterparkbad.nl No Academy Institute for Art & Society Paul Gofferjé, directeur [email protected] www.noacademy.org



63

Africa in the Picture Heidi Lobato, directeur [email protected] www.aitp.nl Stichting Dock Renske Abbink, Hoofd Jongerenwerk en JSP Geuzenveld-Slotermeer [email protected] www.dock.nl Difrin Beach Club Sloterplas Tonguç Oksal [email protected] www.difrinbeach.com Outdoor Cinema (West Beach Filmfestival) Roelof Fruithof, directeur [email protected] www.outdoorcinemal.nl

Podia De Meervaart Bert Liebregs, directeur [email protected] www.meervaart.nl Podium Mozaïek Zafer Yurdakul, zakelijk leider [email protected] www.podiummozaiek.nl

Kunst in de openbare ruimte Kunst en Stadswerk (onderhoud, uitvoering en projectleiding) Geert Lebbing [email protected] Wiseguys – advies beeldende kunst Harold Schouten, adviseur [email protected] www.wiseguysathome.nl



64

Corporaties Ymere Ineke Brunt, strategisch adviseur [email protected] www.ymere.nl Stadgenoot Linda Schalkwijk, gebiedsontwikkelaar [email protected] www.stadgenoot.nl De Key – de Principaal Marieke Gerritsen [email protected] www.dekey.nl Far West Bart Wortman [email protected] www.farwest.nl Eigen Haard Aggie Jorna Rayonhoofd West - Afdeling Participatie en Wijkbeheer [email protected] www.eigenhaard.nl de Alliantie Jürgen Klaassen, gebiedsontwikkelaar [email protected] www.de-alliantie.nl Rochdale Monique Brewster [email protected] www.rochdale.nl

Gemeente Amsterdam – Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling

Ethem Ileri, beleidsadviseur, kunst en cultuur [email protected] Esmeralda Huizen, beleidsadviseur kunst en cultuur [email protected]



65

www.dmo.amsterdam.nl/kunst_en_cultuur

Gemeente Amsterdam – Koers Nieuw West

Programma Kunst en Cultuur Mira Kho en Freek van Duijn, projectleiders Cultuur [email protected] & [email protected] www.koersnieuwwest.amsterdam.nl

Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer Portefeuillehouder Kunst en Cultuur,Tys de Ruijter [email protected] Beleidsadviseur, Martijn de Graaf [email protected] Wijkmanager Slotermeer, Maureen Linthout [email protected] Wijkmanager Geuzenveld, Bart van Ballegooijen [email protected] Wijkweb Geuzenveld Annemieke van der Graaf [email protected] http://wijkweb.web-log.nl/mijn_weblog/. Wijkweb Slotermeer Wouter Dolmans [email protected] http://wijkweb.web-log.nl/mijn_weblog/. Steunpunt Leefbaarheid en Veiligheid Buurt 1 & 2 Ruud Holla en Ires Rodriguez [email protected] & [email protected]

Steunpunt Leefbaarheid en Veiligheid Buurt 3 & 4 Soad Assaban en Sandy Rappa [email protected] & [email protected]



66

Steunpunt Leefbaarheid en Veiligheid Buurt 5 Andre Ormskerk [email protected]

Steunpunt Leefbaarheid en Veiligheid Buurt 6, 7 en 8 Kenneth Nelson en Shirly Elgin [email protected] en [email protected] Steunpunt Leefbaarheid en Veiligheid Buurt 9 & 10 Dennis Kalijan en Fatima Oulad Ahmed [email protected] en [email protected]

Schatkamer Sanne Rozemeijer, coördinator [email protected] Chantal Hazelaar, projectleider [email protected] Sociaal Interim Beheer Mechteld van Dijk, projectleider Buurt 9 [email protected] Karin Mulder, projectleider Buurt 5 [email protected] Dogan Oorthuis, projectleider Geuzenveld Zuid [email protected]

beleidsplan geuzenveld 2009-2012

Documents