bazat e imanit dhe llojet e teuhidit

7/27/2019 Bazat e Imanit Dhe Llojet e Teuhidit

1/23

BISMIL-LAHIR RRAHMANIR RRAHIM

Shkputur nga Libri i Imanit

Bazat e besimit dhe Llojet e teuhidit me shprehje te Shejhul Islam IbnTejemije


2/23

FALENDERIMET I TAKOJN VETEM ALLAHUT

T gjitha falenderimet i takojn vetm All-llahut, Atij i lutemi dhe tek AI kerkojm ndihm.Lusim All-llahun q t na i fali mkatet dhe tek AI krkojm strehim nga e keqa e veteve tona dhe e

keqa e veprave tona.At q e prudh All-llahu ne rrug t drejt, nuk ka kush e humb dhe at q All-llahu e l t humburnuk ka kush e udhzon.Dshmoj dhe deklaroj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve All-llahut i cili sht Nj i vetmdhe pa shok dhe dshmoj dhe deklaroj se Muhammedi sel All-llahu alejhi we ehlihi we selam sht robdhe i Drguar i Tij.Dobia e t gjitha punve sht vetm ne dor t All-llahut, e na udhezoft All-llahu me Udhzimin e Tijdhe e bft kt pune t dobishme pr kt bot dhe pr botn tjetr si pr lexuesin ashtu dhe prshkruajtsin.

AMIN

Burimi i 'do t keqeje sht devijimi nga e vrteta dhe rruga e saj e drejt dhe burimi i 'do t miresht ndjekja e s vertets dhe aderenca ne rrugn e drejt. E vrteta sht nj stad i fiksuar n t cilinAll-llahu subhanehu we te ala ka Krijuar krijimin e Tij.All-llahu sht Perfekt dhe larg 'do mangsie, nuk egziston asgj n gjithsi e t mos e ket AtSubhanehu we te Ala si Krijues, Mbikqyrs , Furnizues e Rregullues.Krijimi i qiejve dhe i toks dshmon pr Fuqin , Urtsin dhe largsine e tejskajshme t All-llahut nga'do gabim apo mangsi.AI sht Shpiksi i qiejve dhe i toks pa nj model t mparshem [El-Fatir] dhe AI shtEhad (ivetm) pa shok dhe AI sht Samed (gjithka i mbshtett ATIJ dhe i drejtohet ATIJ pr 'do nevojedhe AI nuk ka nevoj pr asgj e asknd!).

Sikur t kishte n to (n qiej e ne tok) zota t tjer pos All-llahut , ato t dyja do t shkatrroheshin.Larg asaj q i prshkruajn sht All-llahu, Zoti i Arshit1.

[Enbija : 22]

Njeriu sht krijese e All-llahut, e t mirat n jetn e tij jan ne varesi t diturise s tij ndaj s vrtetsdhe pasimit t saj. Nga ana tjetr t keqiat dhe korrupsioni i jets se njeriut varet nga injoranca e tij ndajs vrtets ose mosbindja ndaj se vrtets dhe mospraktikimi i saj.Ai subhanehu we te ala sht EL-HAKK (i Vrteti) prej Tij derivon e verteta dhe komandat dhemenaxhimet e Tij jan e vrteta.

Shkaku i korrupsionit dhe dizintegritetit , lajthitjes (t keqiave , krimeve,) t njerzimit rrjedhin ngamosbesimi n All-llahun Krijuesin e qiejve dhe t toks nga mosbesimi (mohimi) i Urdhrave t Tijdhe nga mosbesimi n t vertetn dhe shkak pr t gjitha t mirat ne kt bot sht besimi n All-llahun, n urdherat e Tij dhe ndjekja e se vrtets [Kur'ani dhe suneti].

All-llahu xhel-le xhelalu thot ne Furkan:..kush i prmbahet Udhzimit Tim ai nuk ka pr t humbur(ne dynja) e as nuk ka pr t dshtuar

(ne jetn tjetr). E kush ja kthen shpinn Udhzimit Tim do t ket jet t vshtire dhe n ditn e

1 Arshi Froni i All-llahut


3/23

kijametit do ta ringjallim t verbr

[Ta Ha: 123-124]

Askush nuk e ndjek udhzimin e All-llahut prve atyre q besojn tek All-llahu, e prkujtojn at, endjejn prezencn e Tij , Atributet dhe Madheshtin e Tij Subhanehu we te ala.Ata q harrojn ta prkujtojn All-llahun jan t udhezuar keq.

Njeriu sht i provuar ne kt bot me 2 gjera:

E para, me prkujtimin e All-llahut dhe ndjekjen e udhzimit t Tij.E dyta me harrimin e All-llahut dhe daljen nga rruga e Tij.Kshtu q njeriu sht n nj udhekryq n kt bot. N rrug t besimit, ndjekjen e s vrtets ,udhzimit e lumturis n kt bot dhe ne botn tjetr, e n rrug t mosbesimit, devijimit ngaudhzimi dhe mizrise (s qenies se tij) ne kt bot dhe ne tjetrn. E kjo e bazuar ne ajetin emsiprm.Kshtu q dija me fisnike me an t s cils njeriu mund t msoj veten dhe t msoj t tjert sht dijambi Besimin dhe kushtt e Tij. E masa me e mir pr ta mbrojtur veten sht dija mbi karakteristikat emohimit - mosbesimit (Kufrit).

Nj njeri q i ka n brndsi t tij keto dy kushte ai do e dij rrugn pr n lumturin e tij dhe do endjeki at rrug duke qen person i lumtur n kt bot e n botn tjetr dhe duke u shmangur ngamizerja (e qnies se tij) ne kt bot dhe n botn tjetr.

All-llahu subhanehu we te ala sht AI i cili na udhzon ne n t vrtetn e nse ne bjm mir kjosht vetm prej All-llahut e nse gabojm kjo sht prej veteve tona dhe shejtanit.E lusim All-llahun t na i fali gjynahet dhe t na i fali lshimet tona ose kur harrojm.

BAZAT E BESIMIT (IMANIT)

All-llahu thot ne Kur'an:

I drguari i besoi asaj q ju shpall prej Zotit t Tij , e ashtu edhe besimtart, Secili i besoiAll-llahut, engjjve t Tij, shpalljeve t Tij, t drguarve t Tij, Ne nuk bjm dallim ne asnjrin ngat drguarit e Tij dhe than : Ju prgjigjem (thirrjes), dhe respektuam (urdhrin). Krkojme faljen

Tnde o Zoti yne! Vetm te Ti sht ardhmria jon.

[Bekare: 285]

Ai subhanehu we te ala thot:O ju q besuat, besoini vazhdimisht All-llahut t drguarit t Tij, librit q gradualisht ja shpalli tdrguarit t Tij dhe librit q e pat zbritur m par, Kush nuk i beson All-llahut, engjjve t Tij,

librave t Tij, t drguarve t Tij dhe bots tjetr, ai ka humbur tepr larg.[En Nisa : 136]

All-llahu gjithashtu thot ne suren [Bekare: 177]Nuk sht tr e mira (e kufizuar) t ktheni fytyrat tuaja kah lindja ose perndimi, por mirsi evrtet sht ajo e atij q i beson All-llahut, dits s gjykimit, engjjve, librit, pejgamberve...


4/23

Kur Xhibrili alejhi selam i erdhi profetit sel All-llahu alejhi we selam n formn e njriut ndrkoh qishte me sahabt e pyeti pr Islamin, Imanin dhe Ihsanin dhe Resulullahu sel All-llahu alejhi we selampr Imanin ju prgjigjse sht Besimi n All-llahun, Engjjt e Tij, Librat e Tij, Pejgambert e Tij,ditn e gjykimit dhe Kadan e Kaderin2.Kto jan 6 shtyllat e imanit dhe me keto u derguan Librat dhe profett. Nse dikush nuk besonplotsisht n t gjitha keto shtylla n menyren e legalizuar nga All-llahu (Kur'an dhe Sunet), ose mohon

cilndo nga kto shtylla athere ai prson behet Kafir (jobesimtar).

KUPTIMI I IMANIT [BESIMIT]

Kjo pjes sht shkputur nga tefsiri i Ibn Kethirit n komentimin e ajetit 3 bekare (el-ledhineju`minune..) ju`minun-amenu-iman.

Ebu El-Ahwas ka thn se Àbdullah ka thn "Iman sht t besosh''. Àli bin Ebi Talha Ka raportuarse Abdullah Ibn Àbbas ka thn: (t cilt besojn) q kan besim.

Gjithashtu, Ma`mar ka thn se Az-Zuhri ka thn, "Iman jan veprat'' ne vazhdim, Ebu Xha`fer Er-Razi tha se Er-Rabi` bin Enas ka thn se, Àta kan besim', do t thot se kan frik All-llahun.

Ibn Xherir ka komentuar, "Kndvshtrimi m i preferuar sht ai i t prshkruarit q besojn tfshehtn me zemr, vepra dhe goj. N kt rast, frika e All-llahut sht e prfshir n kuptimin eprgjithshm t imanit i cili kerkon implementimin ne vepra dhe fjal. ''

kshtu q Iman sht t besuarit e All-llahut, Engjejve t Tij, Librave t Tij, Pejgamberve t Tij, Ditss Gjykimit, kadase dhe kaderit duke e besuar me zemr, shprehur me gjuh e praktikuar me gjymtyr.

N baze t ajetve kur'anore Imani prfshin besimin, veprat dhe pohimin me gjuh.Pra sht kusht q t mos ket konflikt midis besimit t zemrs me pohimin e gjuhs dhe aplikimin me

gjymtyr pasi n munges t njrs prej ketyre besimi sht Fals dhe nuk vlen.Ka shume hadithe q flasin pr Imanin i cili ngrihet dhe ulet ne baze t veprave3, dhe kjo edhe njheredshmon at q tham m sipr.Disa dijetar e kan shpjeguar Imanin edhe si frik ndaj All-llahut dhe frika sht zemra e besimit dhe edituris, ashtu si All-llahu thot ne Kur'an:...Po All-llahut nga robrit e Tij ja kan frikn vetm dijetart...[ Fatir : 28 ]

BESIMI NE ALL-LLAHUN SUBHANEHU WE TE ALA

Besimi n All-llahun e Lavdruar dhe t Madhruar sht bindja (e besimi) e patundshme dhe epaluhatshme se All-llahu sht Krijuesi, Mbizotruesi, Zoti i gjithkaje dhe se AI subhanehu we te aladhe vetm AI meriton adhurim t pandashem dhe t dedikuar vetm Atij (adhurim i cili merr formn enamazit, zekatit, agjrimit, lutjeve, shpress, dashuris, friks, nnshtrimit, dorzimit) q AI sht i

2 Transmeton Muslimi prej Umer ibn hatabit e Buhariu prej Ebu Hurejres3 Murxhiat jan ai grup i humbur q e mohojn kt, duke thn se Imani sht i panvarur nga veprat.


5/23

dalluar me atributet e perfeksionit dhe askush nuk i prgjan Atij n asnj prej Cilsive apo Emrave tTij dhe se All-llahu sht larg 'do inperfeksioni dhe sht Mbizotruesi Absolut i gjithkaje.

LLOJET E TEUHIDIT

Besimi n All-llahun prfshin teuhidin (njsimin e Tij) n 3 fusha:1) - Njsimin e Tij n Zotrim [Rububije]2) - Njsimi i All-llahut n adhurim [Uluhije]3) - Njsimi i Tij n Emrat dhe cilsit (atributet) e Tij [ Esma wes Sifat ]

jan 3 lloje teuhidi t cilt tregojn kuptimin e t besuarit ne All-llahun t Parin pa fillim dhe t Funditpa mbarim.4

NJESIMI NE ZOTERIM TEUHIDI RUBUBIJE

Fjala Zot (Rabb) n vetvete relacionohet me Dominimin dhe Kontrollin.5 Zotrimi i All-llahut mbikrijimin e Tij do t thot q vetm AI sht Krijuesi, Zotruesi, Rregulluesi i punve t tyre, (krijimit).Q t atribuohet kriteri i Zotrimit (absolut) n mnyre t rregullt duhet q t jet bindja q jeta dhevdekja jan t pashmangshme dhe jan vetm ne Dorn e Tij, All-llahu sht Krijuesi i prgjithshm,q All-llahu ka fuqi mbi njeriun dhe mund ti dhuroj dhe mund ti shtrngoj, krijimi dhe Fuqia jan tTij.

All-llahu subhanehu we te ala thot ne Kur'an:...Ja, vetm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madheruar sht All-llahu, Zoti i botve

[ Araf : 54]

Brenda ktij teuhidi gjendet dhe besimi se All-llahu Di dhe ka prcaktuar t ardhmen dhe se asgj nukdel jasht Dijes s Tij.Kjo sht bindja q 'do gj ndodh me Dijen, Vullnetin, dhe Fuqin e All-llahut.6

N fjal t tjera ky teuhid do t thot besim se All-llahu sht Ndrmarrsi dhe Egzekutuesi Absolut iveprave n univers ndrmjet krijimit, administrimit, organizimit, ndryshimeve, shtimit, paksimit, jets,vdekjes , si dhe veprimeve t tjera e askush nuk sht i asociuar me All-llahun, e Atij i takon e trKrenaria dhe vetm i Tij sht Pushteti.

Ekspresione shum t qarta t teuhidit gjenden n 'do kaptin t Kur'anit, sht si nje baz (themel)pr 'do lloj tjetr t teuhidit, ku vetm Krijuesi, Rregulluesi, Zotruesi, Meriton adhurim, nnshtrim ,lutje, e Atij dhe vetm Atij i takon lavdrimi, falenderimi, madhrimi, prkujtimi, tek Ai duhen drejtuart gjitha shpresat dhe frika.T gjitha aktet e adhurimit duhet t drejtohen vetm tek Ai i cili ka Fuqi t Krijoj dhe t Komandoj.

4 Shih : Sharh el Akide el Tahawijeh f 76, dhe Teisir el Aziz el Hammed f 17 si dhe Er Rawda en Nidijjeh f 9bazuar n Medarixh es Salikin. Gjithsesi ka prej dijetarve q kan thn se jan 2 lloje t teuhidit (shih Sharh elAkide el Tahawijeh f 88 dhe Fethu el Mexhid f 15.

5 Shih : El Misbaah el Munir6 Sharh el Akide Tahewijjeh f 76,77 dhe Teisiir El Aziz El Hamed f 17,18


6/23

Nga ana tjetr, Krijuesi, Rregulluesi, Zotruesi sht i vetmi q i meriton atributet e Madhshtis,Bukuris7 dhe perfeksionit.Esht e pamundur q keto karakteristika ti zotroj dikush q nuk sht i Gjith-dijshm, i Gjithfuqishm,i Gjithdgjueshm, Shikuesi i gjithkaje, Veprues i 'do gjje q deshiron, i Dijshm dhe Perfekt n'do Fjal dhe Vepr t Tij.8

Kjo sht pse n Kur'an e gjejm t cekur teuhidin rububije (t zotrimit) n kontekstin e falenderimitt All-llahut, adhurimit t Tij, nnshtrimit dhe dorzimit ndaj Tij gjithashtu n kontekstin e informimitt Cilsive (Atributeve) dhe Emrave t Tij Subhanehu we te Ala.

N kontekstin e falenderimit(Hamd-it) muslimant recitojn 'do her n namazet e tyre:

Falenderimi i takon vetm All-llahut, Zotit t botrave

[Fatiha : 1]

All-llahu subhanehu we te ala thot:

Ather Falenderimi i qoft All-llahut, Zotit t qiejve dhe Zotit t toks, Zotit t botrave

[El Xhathije : 36]

Ne kontekstin e dorzimit dhe nnshtrimittek All-llahu, Ai subhanehu we te ala thot:

Thuaj: Ska dyshim, udhzimi i All-llahut sht udhzimi i vetm, dhe ne jemi urdheruar tidorzohemi Zotit t gjithsise .[alemin (engjejve, njerzve, xhineve, t gjith krijimit)]

[El En Ame : 71]

Ne kontekstin e drejtimit t qllimit dhe vullnetit ne menyr t sinqertkah All-llahu, All-llahuxheleshanuhu thot n Kur'an:

Thuaj: Pa dyshim Namazi im, kurbani im, jeta ime , vdekja ime jan vetm pr All-llahun Zotin ebotve.

[El En Ame : 162]

Ne kontekstin e t krkuarit ndihmvetm nga All-llahu, N Kur'an thuhet:

Thuaj: A prve All-llahut, Krijues i qiejve dhe i toks, q ushqen t tjert ndersa Vet nukushqehet, t pranoj Zot tjetr? Thuaj: Une jam i urdhruar t jem i pari q bindem dhe

(urdhrohem) t mos bhem kurrsesi nga idhujtart

[El En Ame : 14]

Ne kontekstin e thirrjes dhe lutjes All-llahu xheleshanuhu thot:

Lutni Zotin tuaj t prulur e n heshtje (duke e fshehur adhurimin), Ai nuk i do ata q e teprojn.[El Arafe: 55]

N kontekstin e adhurimitAI subhanehu we te ala thot:

E 'kam un q t mos e ardhuroj at q m krijoi dhe te Ai kthehemi.[Ja Sine : 22]

O ju njerz, adhuroni Zotin tuaj i cili ju krijoi juve dhe ata q ishin para jush ashtu q t jeni t

7 Profeti sel All-llahu alejhi we selam ka thn:Allahu sht I Bukur dhe e do t bukurn, kurse mendjemadhsiasht mosmirnjohja ndaj Allahut dhe nnmimi i njerzve . [Muslimi]8 Fathu El Mexhiid f 13 si dhe El Asilah wel Ajwibah (pyetje dhe prgjigje) f 29, 30


7/23

devotshm (t shpetuar). Ai, i Cili pr ju e bri tokn shtrat (vendbanim) e qiellin kulm, e prej qiellitju leshoi shi me t cilin ju siguroi lloje t frutave si ushqim pr ju, pra mos i prshkruani All-llahut

shok , duke qen se ju e dini (q Ai shok nuk ka).[Bekare: 21 22]

Ne gjithashtu gjejm n Furkan ajete n t cilat kombinohet teuhidi Rububije, me at Uluhije dhe meat t Emrave dhe Cilsive t Tij.

Nj ajet i till sht edhe ajetul Kursij:All-llahu sht Nj, nuk ka zot tjetr prve Atij. Ai sht Mbikqyrs i Prhershm i Prjetshm. at

nuk e kap as kotje as gjum, gjithka ka ne qiej dhe n tok sht vetm e Tij. Kush mund tndrmjetsoj tek Ai, pos me lejen e Tij, e di t tashmen q sht pran tyre dhe t ardhmen, nga ajoq Ai Di, t tjert din vetm aq sa Ai ka dshiruar, Kursija e Tij (dija sundimi) prfshijn qiejt dhe

tokn, kujdesi i Tij ndaj t dyjave , nuk i vjen rnd, Ai sht m i Larti, m i Madhi[Bekare : 255]

Krijuesi i qiejve dhe i toks sht Nj i vetm larg 'do prngjasimi, sht i Pari pa fillim dhe i Funditpa mbarim, Sunduesi, Mbikqyeresi, i Pastri, i Shenjti, Madhshtori, Nnshtruesi, Dgjuesi, Fisniku,Gjithprfshirsi, Jetdhensi, Jetmarrsi, i Vetmi, i Dukshmi, i Padukshmi, i Dhembshuri, Udhzuesi,

Drita, Atij i takojn Emrat me t bukur, nuk ka Zot tjetr prve Tij, Zot i arshit bujar m i Larti me iMadhi, Fisniku Krenar.thot All-llahu ne Kur'an:

Ne e kemi krijuar njeriun dhe e dim se 'pshprit ai n vetvete dhe Ne jemi m afr tij se sadamari i qafs s tij.

[Kaf : 16]

A nuk e di Ai q ka krijuar, kur dihet se Ai deprton n thellsi t sekreteve , i njeh hollesit[El Mulk : 14]

Nuk ka absolutisht asnj lloj dyshimi q Ai q krijoi njerzimin sht Ai i cili Mbikqyr mbi njerzit iCili Di misteret e tyre m ekstreme dhe sht i Mirinformuar me gjithka q ata bjn.

Prsa i prket atyre prsonave q e pranojn All-llahun si Krijuesin e prgjithshm t qiejve dhe t tokspor nuk e besojn at si Zot t vetm dhe i shoqrojn t tjer n adhurim, apo mohojn ose shtrembrojnEmrat dhe Cilsit e Tij duke i mohuar apo duke i prngjasuar ato me Cilsi t krijesave teuhidi prketa persona nuk ka asnj lloj vlere pasi ky teuhid, ata nuk i sjell nga pozita e Kufrit (mosbesimit,mohimit) ne pozitn e Imanit (besimit, bindjes, respektimit).All-llahu subhanehu we te ala na thot ne Kur'an q ata (politeistt) pranuan q All-llahu sht Krijues igjithsis por prsri ata mbetn politeist (mushrik).9 E kjo pr arsye se ata refuzuan q ta marrin All-llahun si Zot t vetm, dhe i shoqronin t tjer n adhurim dhe ishin q mohonin disa prej Emrave dheCilsive t All-llahut, apo i prshkruanin All-llahut Cilsi prej atyre t krijesave, e I Lartmadhruar e iLartsuar sht AI dhe larg sht All-llahu nga ato q i prshkruajn jobesimtart.All-llahu thot n Kur'an pr kt rast:

Dhe shumica e tyre, nuk e beson ndryshe All-llahun vetm se duke i shoqruar (zota t tjer).[Jusuf : 106]

Muxhahidi ka komentuar kt varg duke thn: Besimi i tyre n All-llahun manifestohej tek thnia etyre q All-llahu sht krijuesi i tyre, i furnizon dhe u merr jetn , por ky besim isht i shoqruar mepoliteizm q i shtynte ti shoqronin All-llahut t tjer n adhurim. 10

All-llahu subhanehu we te ala na tregon se ata besuan q AI sht Krijuesi, Furnizuesi , Zotruesi:

9 Shih : Sharh el Akide el Tahawijeh f 79 , Teithir el Itikad f 5, Fethu el Mexhid f 1710 Shih Tefsir et Taberi Volumi 16 , f 287


8/23

E nese ti i pyet: Kush i krijoi ata, me siguri do t thon: All-llahu! E si pra i kthejn shpinn?[Ez Zuhruf : 87]

Thuaj: Kush ju furnizon me ushqim nga qielli e toka, kush e ka n dor t dgjuarit e t pamt(tuaj), kush e nxjerr t gjallin nga i vdekuri dhe e nxjerr t vdekurin nga i gjalli, kush rregullon 'do

shtje? Ata do t thone: All-llahu. Thuaj: A nuk i friksoheni?(dnimit)[Junuz : 31]

Ajetet na tregojn q kur pyeten kush krijoi qiellin e tokn ata prgjigjen All-llahu, por i gjejm qvazhdojn t adhurojn t tjer prve Tij.11

Kshtu q jo gjithkush q thot se All-llahu sht Zoti i gjithsis sht besimtar (Njsues) sepse gabonn adhurim, (i shoqron t tjer) dhe gabon ne Emrat dhe Cilsit e All-llahut (mohon prej Tyre, ose icilson me cilsi t krijesave).12

Shumica e njerzve nuk mohojn Krijuesin apo Zotrimin e Tij mbi t gjith krijimin por shumica emohimit t tyre vjen nga adhurimi i t tjerve prve All-llahut subhanehu we te ala.13

NJESIMI NE ADHURIM TEUHIDI ULUHIJE

Njher, nj mjek, po kalonte nj rrug afr nj lumi dhe nga larg dgjon dik q po krkonte ndihm,dhe nxiton pr tek zri dhe shikon nj njeri q po mbytej, e nxjerr nga lumi dhe i jep ndihmn e pardhe ditn tjetr duke kaluar po n t njjtn rrug kesaj rradhe sheh jo m nj por dy njerz q ishinduke u mbytur dhe thot q ksaj here nuk kam mundsi ti shptoj t dy, gjithsesi mendon se farshkakton q keta njerz t perfundojn n lum dhe shkon sipr rrugs e shikon nj njeri me t metamendore i cili i kapte njerzit dhe i hidhte n lum. Menjher merren masat dhe zgjidhet problemi nga

rrnjt e tij.Esht e njjta gj q ndodh sot, sht e kot q t merremi me probleme te cilat her mbas here do tdalin pasi ne luftojm problemin vet dhe jo at q e ka shkaktuar at problem dhe burimi kryesor i tgjith t kqave sht mosbesimi n All-llahun dhe brja shok e dikaje tjetr n adhurim, pra shembulliyn do t ishte si shembulli i atij personi q prdit do t kalonte afr lumit e prdit do t zhytej ne t prt shptuar njerzit, ndrkoh nse therrasim n teuhid, pikrisht n kt teuhid ather do t merremidrejtprsdrejti me t mendurin (shirkun e kufrin) q i hedh njerzit n lum (n xhehenem).Prandaj All-llahu Subhanehu we te Ala na rikujton n Kuranin e Tij me shembullin e profetve t ciltt gjith pa asnj perjashtim thrritn n teuhid dhe ai ishte misioni i tyre.

Ne drguam n 'do popull t drguar q tu thon: Adhuroni vetm All-llahun e largohuni

tagutve (djajve)[adhurimit t tyre]![En Nahl : 36]

Ata (profett) alejhi selam (paqa dhe Mshira e All-llahut qoft mbi ta) thrritn ne teuhid pasi e ditnq nse njerzit i prgjigjen thirrjes dhe bhen njsues t All-llahut ata automatikisht i largohen dhe

11 Ibn Kethir e ka prmendur kt nen autorittin e Abdullah Ibn Abas, Muxhahid, A`ta, Ikrimeh, Esh-Shabee, Katade, Ed-Dahhak, shih Tefsir Ibn Kethir Vol 2 , f 494

12 Fethu el Mexhid f 1713 Ihija Ulum Ed-Din Vol 1 f 182 dhe Sharh el Akide el Tahawijeh f 78


9/23

veprave t shmtuara.Njsimi i All-llahut n adhurim.Kjo do t thot se besimtari mban bindjen e patundshme q All-llahu xheleshanuhu sht Zoti i Vrtetdhe nuk ka zot tjetr prve Tij dhe ai (besimtari) e drejton adhurimin e tij n menyr eskluzive vetmpr All-llahun pa i shoqruar Atij asgj n adhurim. All-llahu sht El MA`LUL 14(Ai i Cili meriton tadhurohet).

Adhurim n arabisht (kuptimi gjuhesor) do t thot bindje (degjueshmri) , nnshtrim , dorzim.

15

Disa dijetar e kan prkufizuar si dashuri e plot e shoqruar me nnshtrim t plot.Adhurimi i All-llahut Subhanehu we te Ala nuk do t ishte korrekt vetm se me keto dy kushte:1)Dashuri e Plot (e kompletuar, komplete)2)Nnshtrim i Plot ( i kompletuar, komplete)Nse mungon njra nga keto dy kushte, adhurimi nuk sht i plot dhe nuk sht korrekt.All-llahu subhanehu we te ala duhet t jet m i Dashur dhe m i Lart (i Madheruar) se 'do gj tjetrne zemrn e robit.16

Teuhidi Uluhije sht i mbshtetur n adhurimin e dedikuar eskluzivisht pr All-llahun kshtu q asnjaspekt i tij sht i drejtuar tek t tjer prve All-llahut.Nj individ i cili beson All-llahun dhe adhuron vetm All-llahun dhe asknd tjetr prve Tij, do, ka

frik, i bindet, respekton, lutet, pendohet, krkon strehim, shpreson, dhe t gjitha format e adhurimit idrejton ato n menyr t sinqert vetm te All-llahu pa i shoqruar All-llahut t tjer dhe duke idedikuar keto adhurime vetm dhe vetm pr All-llahun.

Ky lloj i teuhidit prfshin n vetvet edhe teuhidin Rububije dhe Esma wes Sifat dhe e kundrta nuksht e vertet. Kjo sepse teuhidi Rububije i robit nuk do t thot edhe q njeriu e adhuron All-llahun pai br shok n adhurim. Dhe si e prmendm m sipr shumica e njerzve pranojn Zotrimin eAll-llahut porse kthejn shpinn prsa i prket adhurimit t Tij, Subhanehu we te Ala.Nga ana tjetr, Ai i cili pranon Njshmrine e All-llahut si i Vetmi q meriton t adhurohet dhe askushprve Tij nuk meriton qoft dhe nje grimcnga ky adhurim automatikisht sht e ditur q pohon n tnjjtn koh q All-llahu sht Zot i botrave, q t Tij jan Emrat e Prsosur e t Tij jan Cilsit eProsura e t Pamangsishme.

Adhurimi i sinqert duhet t dedikohet devotshmrisht vetm tek Nj Zot, e jo tek gjithkush apo 'do gjq ka n nj far mnyre mangsi.17 Si mund t adhuroj robi at q nuk ka krijuar njerzimin dhe assht Mbikqyres dhe Ruajts i njerzimit? Apo t adhuroj dik q n nj mnyr apo tjetr sht imangt? Pr kt arsye Dshmia e Besimit ESH SH-HEDU ENNELA-ILAHE IL ALL-LLAH WEESH-HEDU ENNE MUHAMEDEN ABDUHU WE RESULUHU prfshin t gjitha format e tjera tteuhidit. N shpjegim t ksaj, njsimi i All-llahut n adhurim, prfshin automatikisht njsimin e All-llahut ne Zotrimin e Krijimit t Tij, si dhe ne Emrat dhe Cilsit e Tij.

Ky lloj teuhidi sht caku i fillimit t dinit (dinit islam) dhe caku i fundit t tij.18

M tej, i gjith njerzimi, xhindt njerzit u krijuan pikrisht pr praktikimin dhe zbatimin e ktij

teuhidi (t adhurimit [Uluhije]).All-llahu thot n Kur'an:

Un nuk i krijova xhindt dhe njerzit prve q t m adhurojn (t vetm e pa shok)[Edh Dharijat : 56]

14 Esht nje forme e Faa'l me kuptimin Maful, si prshembull Kitab me kuptimin Maktub shih El Misbah el Munir15 Shih Asaas el Beleghah.16 Sharh Kasidet Ibnu el Kajjim Vol 2 f 259, El Ubudijjeh (ibn tejemije) f 917 Shih : Sharh el Akide el Tahawijeh f 7918 Robi bhet musliman vetm mbasi ka pranuar dhe deklaruar shehadetin, e del prej tij kur mohon, ose bn shirk t madh.


10/23

Ibn Tejemije ka shkruajtur: Ky teuhid (Uluhije) shnon kufirin (diferencn) midis monoteistve dhepoliteistve dhe dnimi n kt bot dhe n botn tjetr sht ne baz t ktij teuhidi. Ata q nukbesojn n t jan mushrik (idhujtare politeist).19

Pr kt qllim, All-llahu drgoi profett dhe zbriti Librat e Tij, pr t thrritur njerzit q ta adhuroninat t Vetm si Zotin e tyre pa i br shok n adhurim. Ky lloj i teuhidit sht esenca dhe themeli isecilit prej ktyre mesazheve. AI Xheleshanuhu thot:

Ne drguam n 'do popull t drguar q tu thon: Adhuroni vetm All-llahun e largohunitagutve (djajve)[adhurimit t tyre]! Por, pati nga ata q All-llahu i udhzoi dhe pati nga ata qishin t gjykuar me humbje pra udhetoni npr bot dhe shihni se si ishte fundi i gnjeshtarve.

[En Nahl : 36]

Ne nuk drguam ndonj pejgamber prpara teje e t mos i kemi shpallur atij se: Nuk ka Zot tjetrprve Meje, pra m adhuroni!

[El Enbija : 25]

Kurani na thot q profett Nuh, Hud, Salih dhe Shuajb alejhi selam i than keto fjal popujve t tyre:

Adhuroni All-llahun, nuk ka Zot tjetr prve Tij

[Muminun : 23 | Hud : 61 | El A`raf : 65]Gjithashtu All-llahu na tregon n Kur'an se Ibrahimi i tha popullit t tij:

Une kam kthyer fytyren time Atij q krijoi qiejt e tokn, Hanifen (adhurimi i All-llahut i vetm,monoteizm) larg besimeve t tjera; un nuk jam prej atyre q i prshkruajn shok!

[El En Ame : 79]

Ky teuhid sht esenca e fese islame, dhe dy dshmit e besimit jan shtylla e saj e pare. [Shehadeti]

Profeti sel All-llahu alejhi we selam ka thn : Islami sht themeluar n pes (5) shtylla: Dshmia senuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve All-llahut dhe se Muhamedi sht rob dhe i drguari i Tij,falja e namazit, dhnia e zekatit, agjrimi i ramazanit, dhe pelegrinazhi n kabe20

KUSHTET E TEUHIDIT ULUHIJE KUSHET E NJESIMIT NE ADHURIM

Njsimi i All-llahut n adhurim (teuhidi uluhije) na obligon ne q ti drejtojm dhe ti dedikojm vetmAtij t gjitha format dhe llojet e adhurimit dhe t pastrojm zemrat tona nga 'do lloj forme tjetradhurimi. Kjo prfshin shum obligime, e ndrmjet tyre kemi :

1. Kushti (Obligimi) i dedikimit t dashuris n menyr t sinqert vetm All-llahut subhanehu wete ala.

Kjo do t thot q robi nuk duhet t marri asgj (qoft prej krijesave apo prej sendeve) si objektdashurie m shum apo aq sa All-llahun e Madhrishm. Pra dashuria e tij (robit) duhet t jet ededikuar vetm pr All-llahun dhe askush asgj nuk duhet ta barazoje kt dashuri.N fakt, ai i cili i bashkangjit kesaj dashurie t tjer prve All-llahut nuk mund t prshkruhet ndryshevese si idhujtar (politeist).All-llahu xhel-le Xhelalu thot ne Furkan:

19 Risalat El-Hasana we Es-Sejjiah nga Ibn Tejemije ne koleksionin e letrave , f 26120 Transmeton Buhariu dhe Muslimi shih Zaad el-Muslim feema ittefeka alejhi El Bukhari we Muslim vol 1 f 139


11/23

E nga njerzit ka asish q n vend t All-llahut besojn idhujt, q i duan (i madherojne) ata, sikur(q besimtart e vertet e duan) All-llahun, po dashuria e atyre q besuan All-llahun sht shum

m e fort...[Bekare : 165]

Pr kt ajet, n tefsirin e Ibn Kethirit gjejm:Abdullah Ibn Mesu`d tha: O i drguari i All-llahut, cili sht mkati m i madh? Ai Sel All-llahu

alejhi we selam ju prgjigj: Ti bsh shok All-llahut duke e ditur q Ai t ka krijuar ty.Porse besimtart e duan m shum All-llahun, e kjo sepse e njohin Madhshtin e Tij, dhe nukvendosin asgj para dashuris pr T Subhanehu we te ala.Pr robin t doj dika apo dik aq sa do All-llahun sht shirk i madh (Shirk Ekber) , gjynah t cilinAll-llahu mund ta fali vetm mbas pendimit t plot e t sinqert.21 Nga natyra e tij njeriu ka tendenc tdoje veten e tij, t afrmit, vendlindjen, paln (gruan), si dhe pasurin. Dashuria e sinqert ndaj All-llahut nuk do t thot mohim apo abrogim i ktyre dashurive q prmendm. Ajo q krkohet nga robisht q dashuria pr gjrat e prditshme t ksaj bote t zr vend t dyt e sekondar dhe q dashuriapr All-llahun t jet m e madhe dhe m e rndsishme se gjith t tjerat. Kjo gjendje e prgatit robinpr sakrificen e asaj q do dhe e mon pr hir t All-llahut kur t vij koha pr t br zgjedhjen midisdy dashurive. Zgjedhja (vendimi i marr) tregon se cila dashuri sht m e madhja dhe nse del q ajo e

All-llahut sht m e madhe athere robi sht besimtar dhe njesues i All-llahut, e n t kundrt ai shtidhujtar e ka rn n shirk pasi i ka dhn dikujt tjetr at q i takon vetm Allahut. All-llahu pr ktshtje trheq vrejtjen pr dnim n Kur'an:

Thuaj (o i drguar): Ne qoft se etrit tuaj, djemt tuaj, vllezerit tuaj, bashkshortet tuaja, farefisijuaj, pasuria q e fituat, tregtia q frikoheni se do t dshtoje, vendbanimet me t cilat jeni t

knaqur, (t gjitha keto) jan me t dashura pr ju se All-llahu, se i Drguari i Tij dhe se lufta pr nrrugn e Tij, athere, pritni vendimin (pr dnim), All-llahu nuk v n rrugn e drejt njerzit e

prishur.[teube : 24]

Imam Ahmedi ka treguar se Zuhrab Bin Ma`bad ka thn se gjyshi i tij ka thn: Ishim me t

Drguarin e All-llahut ndrkoh q Ai Sel All-llahu alejhi we selam ishte duke mbajtur dorn e Umerbin Hatab ndrkoh q Umri tha: Pasha All-llahun, ti o i Drguar i All-llahut je m i dashur tek unse 'do gj tjetr prve vetes time. Resulullahu Sel All-llahu alejhi we selam tha: Askush prej jushnuk ka besuar deri sa un t jem pr t m i dashur se 'do gj tjetr, edhe se vetja e vet Umri tha:Pasha All-llahun tani je m i dashur te un edhe se vetja ime e Resullahu tha: Tani po o Umr.22

Imam Ahmedi dhe Ebu Davudi (ky sht versioni i Ebu Davudit kan shnuar se Ibn Umer ka thn:Kam dgjuar Resulullahun t thot: Kur t shkmbeni me Ilijin (lloj kamate), t ndiqni bishtin e lops(simbolizon dynjan), kur t knaqeni me bujqsin e te lini xhihadin, All-llahu do t sjelli nj dnimmbi ju e nuk do ta heqi deri sa ju t ktheheni n fen tuaj

2. Kushti (obligimi) i dedikimit t lutjes, mbshtetjes dhe shpress vetm All-llahut n shtje qvetm AI ka fuqi.

All-llahu i Lartmadhruar thot ne Kur'an (prsa i prket lutjes):

Dhe mos lut tjetr k pos All-llahut, ndonj (idhull) q nuk t sjell as dobi e as dm, e nse bnather dije se i ke br padrejtsi vetes

[Junuz : 106]

21 Sharh Kasidet Ibnu el Kajjim vol 2 f 26822 Hadithi transmetohet gjithashtu nga Buhariu


12/23

Dhe kur t t pyesin robrit e mi pr Mua, Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet.[El Bekare : 186]

Nga Ebu ed-Derda r.a. transmetohet se e ka dgjuar t Drguarin e All-llahut Sel All-llahu alejhi weselam duke thn: Nuk ka rob musliman, q e lut All-llahun pr vllan e tij jo t pranishm, e qengjlli mos ti thot: Edhe ty t qoft po ashtu.! 23

All-llahu thot ne Kur'an (prsa i prket mbshtetjes [tewek-keltu ala-llahi]) :

Thuaj: Neve nuk na godet asgj tjetr prve ka na sht caktuar nga All-llahu; Ai shtndihmtari yn. Prandaj vetm All-llahut le ti mbshteten besimtart.

[Tewbe : 51]

Dhe vetm All-llahut mbshtetjuni nse jeni besimtar t sinqert.[El Maide : 23]

Ata t cilve kur u than njerzit: Po tubohen njerzit pr shkak tuajin, kini frik, e ajo ua forcoiedhe m shum besimin dhe than: Na mjafton All-llahu, eh sa Zot i mir sht Ai dhe u kthyenaleatt me mirsin e All-llahut.Nuk i qlloi (besimtart) kurrfar e keqe dhe pasuan knaqsin e

All-llahut. All-llahu sht i mir pa mas.

[Ali-Imran : 173-174]Kush mbshtetet tek All-llahu, pa dyshim Ai i mjafton atij.[Talak : 3]

E kur t vendossh, ather mbshtetu tek All-llahu. .[Ali-Imran : 159]

Transmetohet nga Ibn Abbasi r.a. se ka thn: Hasbunall-llahu ve nime-l-wekil (Na mjafton All-llahu, Ai sht m i miri Mbrojts). Kt shprehje e ka thn Ibrahimi alejhi selam kur e kan hedhurn zjarr. E ka thn Muhammedi Sel All-llahu alejhi we selam kur (armiqt) than: Vrtet njerzit(armiqt tuaj) kan tubuar grumbull t madh (ushtri) kundr jush, andaj friksohuni. Prkundrazi, kjo

ua shtoi e ua forcoi besimin (besimtarve) dhe than: Hasbunall-llahu ve nime-l-wekil.((Na mjaftonAll-llahu, Ai sht m i miri mbrojts ))

Transmetohet nga Umeri radi All-llahu anhu se e ka dgjuar tDrguarin e All-llahut Sel All-lalhualejhi we selam duke thn:Sikur ju t mbshteteshit n All-llahun me mbshtetje t njmendt (tplot), do t'ju furnizonte si i furnizon shpezt, gdhijn t uritur ndrsa ngrysen t ngopur.

All-llahu thot n Kur'an prsa i prket shpress:

Vetm te Zoti yn e mbajm shpresn[Kalem : 32]

Ai te i cili kam shpres se do t mi fal mkatet e mia n ditn e gjykimit.[Shuara : 82]

O ju q keni besuar, mos u miqsoni me nj popull q All-llahu ka shprehur hidhrim kundr tij,popull q ka humbur shpresn ndaj bots s ardhshme, ashtu si nuk kan shpres jobesimtart prej

t vdekurve (q do t ngjallen) n kt bot, ose n ringjallje (n botn tjetr).[Mumtehineti : 13]

Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e All-llahut s.a.v.s duke thn:All- llahu i Madhruar thot: O biri i Ademit, derisa t m thrrassh dhe t krkosh ndihm ngaUn, do t fal ka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mkatet e tua deri te vransirat e qiellit dhe nse

23 Muslimi Marre nga Rijadus Salihin


13/23

krkon falje nga Un, do t t fal ty. O biri i Ademit, nse tek Un vjen me mkatet m t mdha gatisikur toka, pastaj m drejtohesh, duke mos m shoqruar asgj, do t vij me falje po aq t madhe .24

3. Kushti (obligimi) i t pasurit frik vetm All-llahun.

Ai i cili beson se disa nga krijesat e All-llahut, mund ta dmtojn at me vullnetin e tyre dhe me fuqin etyre 25, dhe si pasoje i friksohet atyre i kan br shok All-llahut n adhurim dhe po bn shirk t madh.

All-llahu subhanehu we te ala thot:

E All-llahu tha:Mos adhuroni dy t adhuruar sepse Ai (All-llahu) sht vetm Nje Zot, pra vetmMua t ma keni frikn

[En Nahl : 51]

All-llahu thot ne Kur'an:

E nse All-lahu t provon ty me ndonj t keq, at s'mund ta largoj kush pos Tij, e nse dshiront jape ndonj t mir, s'ka kush q mund ta pengoj dhuntin e Tij. E shprblen me t, at q do

nga robrit e Tij. Ai fal dhe mshiron shum.[Junuz : 107]

AI Subhanehu we te ala thot:

O njerz, friksojuni Zotit tuaj! Me t vrtet dridhja e fundit (e Dits s Kijametit) sht ngjarje emadhe. At dit kur shihni q secila femr me fmij pr gjiri do ta l at, dhe secila shtatzn do tahedh frytin e vet (dshtoj) dhe do shohsh njerz t dehur, e ata nuk jan t dehur, por dnimi i

All-llahut sht i tmerrshm.[El Haxxh : 1,2]

AI Xhel-le Xhelalu thote:

Prkujto kur Ibrahimi tha: Zoti im, bje kt qytet (Mekn) t sigurt, dhe me mbro mua dhe bijt e

mij nga adhurimi i idhujve.[Ibrahim : 35]

Thot Ibn Tejemije :E kush mund t ket garanci kur dhe Ibrahimi bri kt dua?

4. Kushti (obligimi) i t dedikuarit n menyr t pastr e t plotnjesim vetm All-llahut n tgjitha format fizike t adhurimit.

Tek format fizike t adhurimit hyjn : Deklarimi i shehadetit (pasi sht vepr e gjuhes), falja enamazit, dhnia e zekatit, agjrimi i ramazanit, kurbani, haxhi (pelegrinazhi ne mek), e gjithashtu tekformat verbale (vepra t gjuhs) ku prmendm shehadetin hyjn edhe lutjet, krkimi i ndihms, krkimii faljes, t betuarit (duhet t bhet vetm n All-llah), e t gjith adhurimet e tjera nse i behen dikujttjetr prve All-llahut, apo duke i shoqruar All-llahut dika apo dike tjetr ne adhurim Kjo shtidhujtaria, e ata q i kryejn keto jan idhujtart (mushrik).

All-llahu i Lartmadheruar thot ne Kur'an:

24 Tirmidhiu Hadithi sht hasen.25 Ketu duhet bere dallimi midis friks ne adhurim dhe friks instiktive, e para duhet drejtuar vetm drejt All-llahut ne

menyre t plot , e tek robi egzsiton bindja se vetm All-llahu mund ti shkaktoj atij dem, me Fuqine , Dijen dheVullnetin e Tij dhe se 'do qnie tjetr sht thjesht efekt i ktij shkaku. E prsa i prket friks ndaj kafsheve t egra,armeve, keto jan frikra instiktive t cilat nuk mangesojn teuhidin mbasi jan t krijuara nga vet All-llahu.


14/23

Vrtet All-llahu nuk e fal mkatin ti bhet Atij shok, e pos ktij, t tjerat i fal atij q dshiron. Aiq i prshkruan shok All-lahut , ai ka humbur dhe ka br nje largim t madh (prej se vrtets).

[En Nisa : 116]

All-llahu Subhanehu we te Ala Thot:Thuaj: Namazi im, kurbani im dhe vdekja ime jan vetm pr All-llahun, Zotin e botve.

[En Am :162]

NJESIMI I EMRAVE DHE CILESIVE TEUHIDI ESMA WES SIFAT

Ky teuhid sht bindja se All-llahu subhanehu we te ala sht i karakterizuar me atributet e perfeksionitdhe sht Unik e pa shok ne Cilsit e Tij, e n Emrat e Tij, Subhanehu we te Ala, q sht i ndar ngai gjith krijimi me keto cilsi dhe atribute dhe sht larg 'do lloj mangsie dhe inperfeksioni.

Ky njsim (teuhid) prfitohet duke dshmuar t gjith Emrat dhe Cilsit (atributet) q All-llahu kathn pr Vetveten dhe ato q kan konfirmuar profett e Tij ne Kur'an dhe ne Sunet pa alteruarkuptimin e tyre dhe duke ju prmbajtur kriterit: Asnj send (asgj) nuk sht si Ai...(nuk iprngjan) [Esh Shura : 11]

AI Subhanehu we te ala thot:

Thuaj: Thrrisni: Allah ose thrrisni Er-Rrahman, me cilindo q ta thrrisni (prej ktyre dyemrave), emrat e Tij jan m t bukurit...

[Isra : 110]

Ai sht Allahu, nuk ka zot tjetr pos Tij. Atij i takojn emrat m t bukur[Ta Ha : 8]

Ai sht Allahu, Krijuesi, Shpiksi, Formdhnsi. T Tij jan emrat m t bukur.[El Hashr : 24]

N interpretimin e vargut Asgj nuk sht si Ai Imam Kurtubiu ka thn: Besohet n kt tem seAll-llahu me Madhshtin e Tij, Madhrine e Tij, Bukurin e Emrave dhe Cilsive t Tij, nuk sht siasgj n krijimin e Tij dhe sht larg 'do prngjasimi me 'do gj dhe asgj nuk mund t prshkruhetme prngjasim me t xheleshanuhu. N aspektin e sheriatit (Legjislacionit Hyjnor Islam) na bie q tprdorim t njjtat terma n aparenc pr t prshkruar krijimin dhe Krijuesin, porse n realitetCilsit (atributet) e El Mukaddim (Nismtari, Prparsidhnsi. sht Allahu Ai Q sjell do send nvendin e vet t duhur.) Subhanehu we te Ala, jan t pakrahasueshme me ato t krijimit t Tij .26

El Wasiti ka thn : Vetvetja e All-llahut nuk sht si asnj vetvete, as Emrat e Tij si emrat e kujtdotjetr, e as Cilsit e Tij si cilsit e kujtdo, e as Veprimet e Tij si veprimet e kujtdo tjetr, prve se nkuptimin q prdoren t njejtat terma (fjal) pr t prshkruar At dhe krijimin e Tij. I Prhershmisht larg t pasurit cilsit e asaj q sht e krijuar, dhe e krijuara sht e pamundur q t ketcilndo nga Cilsit e Tij t Prhershme. Ky sht besimi i njerezve t s vrtets, Ehlu sunneh welxhema`ah.27

26 Tefsiri el Kurtubi Vol 16 f 8 Metbea` Daar el Kutub el Misrijje27 Tefsiri el Kurtubi Vol 16 f 9 Metbea` Daar el Kutub el Misrijje


15/23

Nj tjetr komponent i ktyre principeve sht t vendosurit e bindjes dhe besimit ton prsa i prketCilsive dhe Emrave t Tij larg 'do gjje q sht n kontradikt me at q Ai subhanehu we te Ala e kaprshkruar Veten e Tij dhe Muhammedi sel All-llahu alejhi we selam e ka prshkruar.Ky Njsim ( i Emrave dhe Cilsive) do t thot q muslimani nuk duhet t besoj q All-llahu ka grua,fmije , t barabart, ndihms, ndrmjets (pa lejen e Tij), apo mbrojts! Subhanehu we te Ala!N shtes t kesaj, muslimani duhet t ket bindjen dhe besimin e tij t plot se All-llahu sht larg 'do

inperfeksioni si : gjumi, lodhja, vdekja, injoranca, padrejtsia (i padrejt), harrues, e kshtu me rradhe.T gjitha keto sqarojn principin e par i cili vjen me ajetin pr t cilin folm :Asgj nuk sht si Ai

Principi i dyt

Ky princip (parim) thot q t vetmit Emra dhe Cilsi t All-llahut jan ato q jan prmendur nKur'an dhe n Sunet (Fjaln e All-llahut, dhe Sunetin e pejgamberit sel All-llahu alejhi we selam).Ato jan t komunikuara n mnyr t drejtprdrejt tek ne dhe nuk jan fryt i interpretimeve apomanipulimeve. Ne e zbrtitm (Kur'aanin [fene islame]), dhe Ne e ruajm at

Kshtu q All-llahu duhet t Emrtohet dhe Cilsohet vetm me Emrat dhe Cilsit q AI subhanehuwe te ala e ka prshkruar veten dhe Resulullahu sel All-llahu alejhi we selam e ka prshkruar at.All-llahu sht i Gjithdijshm mbi Veten e Tij, Emrat e Tij, dhe Atributet (Cilsit) e Tij.

All-llahu thot ne Kur'an:A dini ju me mir apo DI All-llahu?

[Bekare : 140]

Meqnese AI sht i gjithdijshm pr Veten e Vet , dhe profett q u derguan ishin t besuar dhe tvrtet ather Emrat dhe Cilsit e Tij duhet t derivojn vetm nga Kur'ani dhe Suneti.Ahmed Ibn Hambel All-llahu e meshiroft ka thn: All-llahut duhet ti atribuohen vetm atokarakteristika q AI i ka atribuuar Vetvetes ose q jan prshkruar nga i Drguari i Tij sel All-llahualejhi we selam, Emrat dhe Atributet nuk duhet t dalin nga kufijt e Ku'ranit dhe Sunetit28

Naim Ibnu Hamed , shejhu i Buhairut ka thn: Nj njeri i cili e krahason All-llahun me krijimin e Tijbhet kafir (jobesimtar), dhe nj person q mohon Cilsit e All-llahut q Ai i ka prshkruar Vets ose

q Muhammedi sel All-llahu alejhi we selam i ka prshkruar Atij bhet jobesimtar (kafir), asnj ngaatributet e All-llahut prmban ndonj ngjashmri me krijimin29

Nga sa u tha rrjedh rregulli q adhuruesi i All-llahut sht i obliguar t besoj n Emrat dhe Cilsit eprmendura n Kur'an dhe Sunet. Besimtari duhet ti kuptoj ato duke marr kuptimin e tyre t pastrdhe t qart q kan si terma n gjuhn arabe pa kushte (pa refuzuar disa e pranuar t tjera) alterimekuptimi, apo hamendjeje.

Principi i tret.

Ky princip, obligon robin q t besoj Emrat dhe Cilsit e prmendura n Ku'ran dhe Sunet painvestiguar mbrapa natyrs dhe menyrs s tyre. Meqnse Emrat dhe Cilsit varjojn n baz t Atij

q ato karakterizojn, t gjejm menyrn se si ato manifestohen varet nga njohja e Atij q i prmban atoKarakteristika , dhe si AI vepron me ato Karakteristika. Meqnse ne nuk mund t hetojm mbi natyrne All-llahut , Thelbin e natyrs s Tij, Menyrn se si Ai i zbaton Veprat e Tij kshtu q nuk mund tpyesim se si manifestohen Atributet dhe Cilsit e Tij.30 Pr kt arsye shume dijetar n rradhet eselefve kur jan pyetur pr mnyren se si All-llahu qndron mbi arsh kan thn : qndrimi mbi arsh

28 Er-Rraudah en Nidijeh f 2229 Ibid dhe Athaf el Kaianat , f 630 Menhexh we Dirasat liajaat al Esma we es Sifat shejh Muhammed el Emin esh Shenkiti f 25


16/23

dihet, menyra nuk dihet, besimi ne t sht obligim, pyetja pr t sht herezi.31

Nse dikush pyet, Si zbret All-llahu n qiellin e toks (pjesen me t ulet t qiejve) athere ne iprgjigjemi Cila sht Natyra e Tij? nse pyetsi thot Un nuk e di Natyrn e All-llahut ather neprgjigjemi dhe ne nuk dim mnyrn se si zbret!.Pr t prcaktuar mnyrn e manifestimit t nj Cilsie apo Atributi, ne duhet t njohim natyrn e atijq i prket kjo Cilsi apo Atribut, e atributi sht nj aspekt i atij q e posedon q varet nga ai

(poseduesi).Si mund t pretendosh q ne t shpjegojm menyrn se si All-llahu Sheh, Degjon, Di, Flet, Zbret,Qndron mbi Arsh, kur nuk e njohim Natyrn e Tij? Nse ti dshmon dhe pranon realitetin absolut seAll-llahu posedon t gjitha Cilsit e Perfeksionit q sht larg prngjasimit me krijimin , larg 'doinperfeksioni athere duhet t dshmosh dhe pranosh pr t q t Parit e Tij, t Dgjuarit e Tij, tFolurit e Tij, jan t vertta dhe q kto karakterizohen nga Perfeksioni dhe pangjashmria me asgjtjetr e nuk jan si e folura, e dgjuara, e ulura, e shikuara, e krijesave.32

Nga sa u tha me sipr, bhet e qart q ky teuhid (i Emrave dhe i cilsive) dmtohet nga disa element tndryshm q duhet t evitohen nga muslimanet.

Ato jan

1. Krahasimi - (tashbeeh)

T krahasosh Atributet e Krijuesit me atributet e krijesave, ashtu si bn (dhe bjn) kristiant dukekrahasuar All-llahun subhanehu we te ala me Isain , t birin e Merjemes, ifutt t cilt prngjasuan(krahasuan) Uzeirin me All-llahun, e politeistt (idhujtaret) q krahasojn idhujt e tyre me All-llahun eLartMadhruar. E n disa sekte t tjera krahasohet Fytyra e All-llahut, me fytyren e njeriut, Dora e All-llahut me doren e njeriut e kshtu me rradhe.33

2. Distorsioni (tahrief)

Distorsioni (lloj i ndryshimit) rrjedh nga falsitetet n interpretime, nga alterimet e kuptimit apondryshimet e kuptimeve. Si sht alterimi i kuptimit t Emrave dhe Cilsive , duke i shtuar apo hequr,ose duke ndryshuar konstruktin gramatikal si n rastin e ajetit Kur'anor : E All-llahu i Foli Musait meFjale (ne menyre t drejtprdrejt) ku fjala ne arabisht tregon se All-llahu i Foli Musait dhe nuk dothot q Musa i foli All-llahut, e ata q e than kt dhe alteruan kuptimin e fjals synonin mohimin eCilsis s t Folurit tek All-llahu. Metoda m e sigurt pr tu adoptuar pr kt problem sht ajo qadoptuan seleft34

Ata konfirmuan atributet q All-llahu i kishte konfirmuar pr Veten e Tij dhe q i drguari SelAll-llahu alejhi we ehlihi we selam kishte konfirmuar pr t, pa br ndryshime n kuptim (tahreef) dhepa krahasuar keto Cilsi dhe Emra me krijimin apo emrat dhe cilsit e krijimit.

Ne pohojm Cilsit dhe Emrat e prmendura n Ku'ran dhe Sunet si , Fytyra, Dy Duart, Qndrimi mbiArsh, Zbritja n qiellin m t ult, Zemrimin e Tij, Knaqsine e Tij, Xhelozin e Tij, e kshtu merradh.., pa i krahasuar kto atribute me ato t krijesave ose krijimit , e nuk i interpretojm dukendryshuar kuptimin e tyre qoft ky interpretim prej atyre q t ojn n alterimin e kuptimit.35

31 Er-Rraudah En-Nidijjeh f 2932 Er-Rraudah En-Nidijjeh f 3433 El-Asilah wel Axhwibah El-Usulij-jeh Abdul Aziz el Muhammed es-Selman f 3534 Seleft t paret e hershem [Sahabet, tabiinet, tabitabiinet, Dijetaret e hershem t ktij Dini]35 El-Fikh el-Akbar f 15


17/23

Imam Shafiu ka thn: Un besoj n All-llahun dhe n 'fare shpallja (Kur'ani dhe suneti) tregojn prt, n mnyrn q AI ka nnkuptuar (kujdes, behet fjale pr kuptimin primar t 'do fjale dhe jo prnnkuptim n ndryshimin e kuptimit primar) , dhe un besoj n t drguarin e Tij sel All-llahu alejhiwe selam dhe n ato q kan t bjn me Resulullahun n formn q ai nnkuptonte ('fare ka pasur prqllim me ato q thosht).36

3. Mohimi (te tiil)

Ky sht mohimi i Cilsive Hyjnore dhe mohimi i egzistencs s tyre tek All-llahu , si prshembullmohimi i perfeksionit t All-llahut duke mohuar Emrat dhe Cilsit e Tij, apo mohimin e detyrimitvetiak n drejtim t All-llahut duke lne adhurimin e Tij , apo largimin e Tij nga krijimi si sht rasti iatyre q mohojn q All-llahu ka krijuar universin dhe thon q sht krijuar vetvetiu.37

Mohimi i qoft njrs prei Cilsive dhe Emrave t All-llahut sht synim n mangsin e All-llahut, e iLartMadheruar sht AI nga ajo. E vet mrekullia e krijimit te qiejve dhe t toks, krijimit t njeriut,prshtatjes s toks pr banim dhe pr gjallrim e krkon nj Krijues Perfekt, pa ngjashmri dhe Unikn Qenien e Tij dhe Cilesit e Tij, e nse All-llahu Zot i qiejve dhe i toks paska t meta ather q tkrijonte gjith kt ka pasur nevoj pr t tjer, e nse ka pasur nevoj pr t tjer ather ka pasur zota

t tjer?Subhanallah, sikur t kishte zota t tjer prve All-llahut ata do t ishin veuar me krijimin e tyre, osedo t sundonte kaosi, e ne nuk po shohim as njrn e as tjetrn, e nuk po shohim as dika tjetr t ketkrijuar, dhe as t sundoj, e as te marri jetn e as t japi vdekjen, as t nxjerri ditn nga nata e as natnnga dita, e asknd tjetr t zbresi shiun prej s larti prve All-llahut, ja pra q Prve All-llahut nuk kaZot tjetr, e ata q thrrasin n politeizm thrrasin tek zotat e tyre fallco q as kan krijuar send, dhe asposedojn gj porse dhe vet jan t krijuar dhe kan nevoj pr Krijuesin.Ja, i gjith sundimi dhe falenderimi i Takon Vetm All-llahut Zotit t vetm, Krijuesit t qiejve dhe ttoks dhe gjithka ka ndrmjet tyre.

4. TekjifVerifikimi, i mnyrs n t ciln atributet e All-llahut zbatohen e gjithashtu prcaktimi i thelbit t tyre.

Metoda e besimit (dhe e marrjes) s Emrave dhe Cilsive t prmendura ne Kur'an dhe n Sunet, pa ikrahasuar, alteruar (ndryshuar), mohuar, apo verifikuar mnyrn se si ato Egzekutohen sht metodae shokve (sahabeve) t Resulullahut Sel All-llahu alejhi we selam, t pasuesve t tyre (tabiinve) dhe

t pasuesve t pasuesve t tyre (tabitabiinve).

Prmbledhje e elementve pr tu evituar.

Esh-Shawkani ka thn: Metoda e adoptuar nga sahabt , tabiint, dhe tabitabiint sht q t marrinprovat e Atributeve t All-llahut n kuptimin e tyre t par (kuptimin parsor), pa ndonj interpretim

fallco, krahasim e as mohim. Sa here q ata pyeteshin pr Emrat dhe Cilsit ata menjhere do janisnin recitimit t faktve nga Kur'ani dhe Suneti duke evituar 'do referenc tjetr. Ata than: All-llahu ka thn kshtu, dhe kjo sht e vetmja gj me t ciln ne preokupohemi. Ne nuk flasim pr 'farnuk kemi dije, dhe as jemi t lejuar nga All-llahu q ta bejme nj gj t till. E nse pyetsi do ttentonte t prfitonte m shum prej tyre (nse ai do t pyste pr mnyrat e Atributeve) ata do tihakrreheshin atij dhe do ta kritikonin pr interesimin ne at q nuk i prket atij (pyetsit). Ata(seleft) i ndaluan atij (pyetsit) t krkonte at 'far nuk mund t prfitohej n menyre tjetr vese

36 El-Asilah wel Axhwibah El-Usulij-jeh f 5037 Er-Rraudah En-Nidijjeh f 25


18/23

duke rene ne herezi e lajthitje e cila nuk ishte rruga e tyre t ciln e kishin mesuar prej Profetit Sel All-llahu alejhi we selam.N at koh fisnike kishte konsensus prsa i prket Emrave dhe Cilsive t All-llahut dhe rruga ishtenj e vetme. Preokupimi i tyre (t parve) i vetm [primarja me t cilen merreshin] isht 'fare i kishteurdhruar All-llahu pr t bre, dhe obligimet q u kishte prshkruar pr ti prmbushur.Kuprfshihen:

Besimi n All-llahun, falja e namazeve, dhnia e zekatit, agjrimi i ramazanit, haxhi, udhzimi i njrzvetek t gjitha llojet e t mirave dhe ndalimi i tyre nga 'do lloj e keqeje, xhihadi , sadakaja, krkimi idijes, krkimi i parajss dhe shmangja nga zjarri i xhehenemit, knaqsia n t mira (hallalle) dhendalimi i t kqiave (harrameve), t drejtonin ( ti sillnin n rrug t drejt) trasgresort (ata q kaloninkufinjt) sa me shum t ishte e mundur. Ata kurr nuk e preokupuan veten e tyre me ndonj shtjetjetr prve atyre q All-llahu i kisht Urdhruar q ti praktikonin dhe ti prmbushnin , e as e przienadhurimin e tyre me bidatin (inovacionin n fe) pr krkimin mbas Natyres se All-llahut. N ato dit,dini islam ishte i pastr (puro) dhe larg 'do lajthitjeje.38

LLOJET E ATRIBUTEVE

Atributet e prmendura ne Kur'an dhe Sunet (lloi i vetm) jan t dy katgorive:1. Atribute Individuale.

Keto Atribute jan Karakteristika prbrse n mnyr t vazhdueshme t Qnies s All-llahut.Ato prfshijn: Dijen e Tij, Jetn, Fuqin, Dgjimin, Shikimin, Fytyrn, Duart, t Folurit , Krenarin,Madhshtin, Mshirn, Vet Mjaftueshmrine dhe Urtsine e Tij.

2. Atribute q tregojn veprim.

Keto jan Atributet e lidhura me Vullnetin dhe Fuqin e All-llahut, si Qndrimi mbi Arsh, Zbritjen e

Tij, Qeshjen, Kenaqsine, Dashurin, Urrejtjen, Gzimin, Inatin, etj.

Obligimi yn prsa i prket t dy kategorive t Atributeve sht t konfirmojm dhe pohojm prkatsine tyre vetm tek All-llahu i Lartmadheruar n kuptimin parsor dhe t vrtet q ato jan larg 'doprngjasimi, mohimi, falsiteti (q nuk jan t prmendura ne Kur'an dhe Sunet) , apo tekj-jif. Ne duhett risjellim at q ka thn imam Shafiu Une besoj n All-llahun dhe n ato q AI ka dashur q tdim pr t, dhe besoj n t drguarin e Tij Sel All-llahu alejhi salatu we ehli we selam dhe n 'fare ai( Sel All-llahu alejhi salatu we ehli we selam ) ka thn pr t n mnyrn q e ka aprovuar

Emrat e All-llahut

Emrat e All-llahut jan Emrat me t Cilt Ai subhanehu we te ala ka Emertuar Veten e Tij n Kur'an,dhe I drguari i Tij sel All-llahu alejhi we selam e ka Emertuar n Sunet.Secili nga Emrat e Tij i ka si referenc nj apo me shum atribute t Tij. 'do emr derivon nga nj foljee panvarur (foljet tregojn lvzje ose veprim e n kete rast ky veprim mund t kryhet vetm nga All-

38 Et-Tuhaf fi Medh-hebi es Selef f 7 nga Esh-Shewkani


19/23

llahu). Si rasti i Emrit I Gjithdijshmi q derivon nga Dituria, Mshiruesi derivon nga Mshira, por sine rastin e Emrit si ne rastin e asaj prej nga derivon atojan t prvetshme dhe nuk kan ngjashmri measgj.

Emri i cili i prmbledh t gjith Emrat e tjer sht All-llah, e disa dijetar si Ibn Kajjim el Xheuzije, EtTaberiu dhe Sibawaih ishin t mendimit se All-llah derivon nga El-Ilah I Adhuruari, apo Zoti, t tjer

ju prmbajtn mendimit q nuk derivon nga asnj lloj fjale tjetr.

39

Emrat jan prshkruar si Shume t bukur (husna n arabisht), sepse ato prshkruajn Qnien e Prsosurne Cilsi dhe Karaktristia, larg 'do mangsie. Gjithashtu themi se pr 'do Emr q ka prshkruar prveten e Tij, duhen besuar dhe pasojat e atij Emri, si prshembull kur thuhet Mshiruesi duhet t besohetdhe n Mshirn e Tij si pasoj e ktij Atributi. E njjta gj gjen aplikim dhe n Emrat e tjer tprmendur ne Kur'an dhe Sunet.40

Numri i Emrave t All-llahut

Buhariu dhe Muslimi transmetojn nga Ebu Hurejre se Profeti sel All-llahu alejhi we selam ka thn:All-llahu ka 99 Emra, 100 pa 1, kush i numuron ato do t hyj ne xhennet , dhe All-llahu sht Tek dhee do tekun.41

Ka nj konsensus midis dijetarve , q numri i Emrav t All-llahut nuk jan t kufizuar me numrin eprmendur nga Profeti Sel All-llahu alejhi we ehli we selam n hadithin e njohur (pasi egziston dhetjetr si argument q ka m shum se 99 Emra), i cili thjesht ka treguar se ai musliman q i mson ato99 Emra do t hyj me siguri n xhenet, e nga ana tjetr nuk mohon egzistencn e Emrave t tjer.Profeti sel All-llahu alejhi we selam foli pr hyrjen n parajs, por pa thn t gjith Emrat e All-llahut.42

Prova q I Lartmadhruari ka Emra t tjer t cilt nuk na i ka treguar sht hadithi i Profetit sel All-llahu alejhi we sealm:Nse muslimanin e kap ndonj fatkeqsi duhet t bj kt lutje dhe lutja e tij dot pranohet: O All-llah, une jam robi yt, i biri i robit tnd, i biri i robit tnd. Ardhmria ime sht nDorn tnde. Urdhri Yt mbi mua Mbizotron, dhe Vendimi Yt mbi mua sht i drejt.Un t thrras me

t gjith Emrat prej Emrave t Tu t Bukur me t Cilt e prshkrove veten tnde, ose i tregove nLibrate Tu, ose ja msove ndonjrs prej krijesave t Tua, ose q zgjodhe ti mbash Dijen e gajbit43, ta bshKur'anin gzimin e zemrs sime , dritn e kraharorit tim, largim prej 'do t irrituare, t keqeje,shqtsimi All-llahu do ja largoj t irrituarat, shqtsimet , dhe do ja zvendesoje me kenaqsi dhelumturi. E sahabet than: a duhet ti msojm keto fjal? e Profeti Sel All-llahu alejhi we ehli weselam u prgjigj : Po, seciln q e dgjoni duhet ta msoni.44

T numrosh Emrat e All-llahut do t thot ti msosh ato, ti prmendsh n zemrn tnde, ti kuptoshato, t meditosh mir mbi to, ti ruash, t veprosh e ta therrassh All-llahun me to. kshtu q hadithishpjegohet se kushdo q i ka sjell ato Emra n memorje, ka menduar mbi implikimet midis tyre, karespektuar kuptimin e tyre, ka drejtuar vetveten ne prputhshmri me to, Shenjtruar Pronarin e Tyre pa

dyshim do t shprblehet me madhshtine e Parajses.

45

39 Fethu El-Mexhid f 1140 El Asilah wel Axhwibah El-Usulijjeh f 4441 Transmetojn Buhariu, Muslimi, Nesaiu, Ibn Maxhe. Shih Sahihul Buhari vol 5 f 37242 El Esma Wes-Sifat f 6 Buhariu , Sahihul Muslim Bishar an-Nawawi vol 17 f 543 E fshehta, e padukshmja.44 Sahih nga burime t ndryshme, Ahmedi, ebu-Ja`la, El-Bezzar,45 Al Esma Wes Sifat f 6, El Asilah wel axhwibah el Usulijjeh f45, etj


20/23

Prova pr teuhidin e Emrave dhe cilsive

Provat pr kt teuhid jan shum t gjera dhe nuk sht aspak vshtir t gjenden ne Kur'an dhe sunet,prkundrazi rralle gjenden sure dhe hadithe t cilat nuk prfshijn prmendjen e Emrave dhe Cilsive tAll-llahut. Kur'ani i numuron ato, na prkujton me to n aspektin e t gjith subjekteve t tij si teuhidi(Njsimi i All-llahut), adhurimi, legjislacioni, hallalli, harrami, premtimi, paralajmerimi, tregimet dheparabolat (lloj krahasimesh). Ne kt rast do t flasim pr nje sure e cila prfshin teuhidin e Emrave

dhe Cilsive t All-llahut, dhe nj ajet i cili konsiderohet nga m madhshtorit n Kur'an.Surja pr t ciln bhet fjal sht surja El-Ihlas e Resulullahu ka thn pr t q sht sa 1/3 eKur'anit46 e All-llahu thot ne Kur'an:

Thuaj: Ai All-llahu sht Nje.All-llahu sht Ai q 'do krijese i drejtohet pr 'do nevoj.

As ka lindur k, e as nuk sht i lindur.Dhe atij askush nuk i sht i barabart.

Kjo sure e prshkruan All-llahun me t gjitha perfeksionet dhe mohon 'do mangsi tek Ai Subhanehuwe te ala.

I Vetmi (Ehad) do t thot q nuk ka t ngjashm, AI subhanehu we te ala sht Unik dhe asgj nukgzon karakteristikat e perfeksionit t cilat jan vetm t All-llahut dhe t askujt tjetr.Es Samed - Strehimtari. sht Ai, tek mshira e t Cilit gjen strehim besimtari i prulur paraMadhshtis s Tij. sht Ai pr t Cilin ka nevoj do krijes, kurse Ai nuk ka nevoj pr asnj prejkrijesave. Ai sht Zotria dhe Sunduesi i vetm i Universit.

E ne kt rast,Ehad mohon 'do inperfeksion kurse Samed konfirmon atributet e Perfeksionit dheMadhshtis tek All-llahu.47

Kjo shpjegon se pse Profeti sel All-llahu alejhi we selam ka thn se kjo sure sht sa nj e treta eKur'anit. Ajo prmbledh m s miri t gjith besimin Islam i cili afirmon atributet e All-llahut mePerfeksion, dhe mohon 'do mangesi e n t njejtn koh tregon se vetm Ai meriton t adhurohet dhe

ti drejtohemi.Ne komentimin e tij pr kt sure Ibn Kajjim el-Xheuzijje ka thn: Surja El-Ihlas prfshin teuhidin edijes , besimit dhe gjithka q duhet konfirmuar pr All-llahun. Ehad ( I Vetmi) tregon mohiminabsolut t 'do lloj asocimi apo prngjasimi me dika tjetr.Es Samed tregon Vet Mjaftueshmrine nnj an dhe n ann tjetr nevojn e vazhdueshme t krijimit pr T. Vazhdohet me mohimin e 'dofamiljeje, fmije duke afirmuar edhe njher Vet Mjaftueshmrin, dhe refuzon 'do lloj prngjasimi ,krahasimi me 'fare do lloj gjje tjetr. 'do gj (egzistenca krijimi) sht e varur dhe relative prveAll-llahut q sht absolut. 'do gj varet ne menyr konstant prej Atij i Cili sht Unik n Qnien eTij, n Emrat e Tij , n Cilsit e Tij dhe ne t Drejtat e Tij.48

Ajeti pr t cilin donim t diskutonim sht Ajetul - Kursij, i cilsuar nga Abdullah Ibn Mesu`d (prejProfetit Sel All-llahu alejhi we selam) si vargu m madhshtor i Kur'anit.

All-llahu sht Nje, nuk ka zot tjetr prve Atij. Ai sht Mbikqyrs i prhershm i prjetshm. Atnuk e kap as kotje as gjum, gjithka ka n qiej dhe n tok sht vetm e Tij. Kush mund t

ndermjetsoje tek Ai, pos me lejen e Tij, e di t tashmen q sht pran tyre dhe t ardhmen, nga ajo

46 Buhariu prej Ebi seid el khudra (sahihul Buhari vol 9 f 49 su dhe Zaad el mea`d Vol 1 f 8247 Fethu El Beerii vol 9 f 5048 Shtuar nga ai q e prgatiti.


21/23

q Ai Di, t tjert dine vetm aq sa Ai ka dshiruar, Kursija e Tij (dija sundimi) prfshijn qiejt dhetokn, kujdesi i Tij ndaj t dyjave , nuk i vjen rnd, Ai sht me i Larti, me i Madhi

[Bekare : 255]

Ne vazhdim komentimi i ktij ajeti do t shkputet nga Tefsiri i Ibn Kethirit , Ibid dhe At Tabariu.

N kt ajet gjenden 10 deklarata.

1.All-llahu sht Nj, nuk ka t adhuruar tjetr prve Atij.N kt pjes t par vihet re qart Njsimi i All-llahut n Adhurim dhe Zotrim dhe kjo deklaratsht e ngjashme me Dshmin e Besimit.2.Ai sht Mbikqyrs i prhershm i prjetshm.Imam Ahmedi prej Esma` Bint Jezid thot se Profeti sel All-llahu alejhi we selam ka thn pr dy ajetetku prmenden emrat El-Hajjul , El-Kajjum (ajetul kursij dhe Ali Imran ajeti 2): Ato prmbajnEmrat m Madhshtor t All-llahut49

El Hajjul Ky sht Allahu, i Gjall n Gjallrin e Tij t Prhershme, pa fillim dhe t prjetshme, pambarim.El Kajjum I prjetshm, T Cilit nuk i ka paraprir mosegzistenca dhe sht i Prjetshm e iPrhershm n sundimin e Tij.

AI i Cili kujdeset dhe mbron t gjith krijimin: AI i Cili kujdeset dhe mban t gjith jetn e krijimit, dhemenaxhon t gjitha shtjet e universit.Ai Mbikqyr gjithka: E Furnizon at, e Ruan at, Shikon mbi t,e menaxhon n mnyrn dhe pr qllimin q do.50

Dy EmratEl-Hajjul El Kajjum jan ndr Emrat m madhshtor t All-llahut, mbi ta jan bazuar Emrate tjer, dhe rreth tyre vrtitet kuptimi i tyre. Jetdhnsi kerkon Atributet e Perfeksionit dhe nuk mundt ket mangsi n njrin prej atributeve pasi shnon mangsi pr t gjith atributet e tjera. Kshtu qAll-llahu sht i prshkruar vetm nga perfeksioni dhe vetm Ai sht q jep Jet dhe Vdekje. Aisubhanehu we te ala sht larg t pasurit nevoj pr diknd apo dika pasi gjithsia sht nn Mshirne Tij.51

3.At nuk e kap as kotje as gjum. Do t thot q All-llahu sht larg do t mete, qoft kjo lodhje,nevoj pr pushim apo pr dika, sht i Informuar dhe i Gjithdijshm pr gjithka dhe asgj nuk isht e fshehur (sekrete). Me kt deklarat All-llahu thot se At nuk e kap kotja e as gjumi stad i cilisht m i fuqishm se i pari (kotja). Esht regjistruar n Sahihet se Ebu Musa ka thn: Resulullahumbajti nje fjalim q kishte t bnte me katr gjra: All-llahu nuk fl gjume e as i takon Madhris sTij t fl gjum. AI ul peshoret dhe i ngre ato. Veprat e dits paraqiten prpara Tij para veprave t natsdhe veprat e nats paraqiten prpara Tij para veprave t dits. Velloja e Tij sht Drit, ose Flak, e nsee heq at (vellon) Rrezet nga Fytyra e Tij do t digjnin do gj nga krijimi q takonte shikimi i Tij

4. Gjithka ka n qiej dhe n tok sht vetm e Tij. Tregon se do gj sht dhe i prket vetm All-llahut , sht pjes Mbretris s Tij , sht nn Pushtetin dhe Autoritetin e Tij.

Kjo e ngjashme me ajetin Kuranor:

Nuk ka asgj n qiej e ne tok, vetm se vjen tek All-llahu si rob.Ai me Diturin e vet i ka prfshirt gjith ata, dhe i ka numruar e evidentuar do gj t tyre n mnyr t sakt. Dhe n ditn e

kijametit secili do t'i paraqitet Atij i vetmuar.[Merjem : 93-95]

49 Ebu Davud, Tirmidhiu, Ibn Maxhe, Tirmidhiu ka thn pr t q sht Hasen Sahih Shih Tefsir Ibn Kethir.50 Tefsir et Taberi Vol 5 f 388, Sharh el Akide at-Tahawije f 124 , El Esma wes Sifat f 4851 Sharh El Akide at-Tahawijje f 124-125


22/23

5.Thnia e All-llahut : Kush mund t ndrmjetsoj tek Ai, pos me lejen e Tij e bn t qart satusin eteuhidit Rububije, dhe Uluhije. 'do njeri sht rob i All-llahut. Njeriu nuk i kalon kufinjt e atij statusikshtu q nuk mund t interferoj me All-llahun pa lejen e Tij. Akidja jone bn nj dallim shum tqart midis Qnies Supreme dhe adhuruesve. Ata jan larg ngjashmrive, qoft edhe n njkaraktristik t vetme.52

6 dhe 7.All-llahu Thot: .. e Di t tashmen q sht pran tyre dhe t ardhmen, nga ajo q Ai Di, ttjert din vetm aq sa Ai ka dshiruar..Kjo dshmon edhe njher q Dija e Tij prfshin n mnyr konstante t gjitha vendet dhe 'do gj. Kyajet gjithashtu prek dobsin e qnieve njerzore dhe limitimet e njohurive t tyre, njohuri t cilat nuk ikalojn limitet t cilat All-llahu i ka prcaktuar e kshtu 7.t tjert din vetm aq sa Ai ka deshiruar.53

Dija pr kt e bn muslimanin t nnshtruar ndaj limiteve q ka prcaktuar All-llahu, t shpejt pr tjukthyer All-llahut me pendim dhe falenderime. E gjithashtu e bn ti shmanget arrogancs dhevetknaqsis.

8.All-llahu i LartMadheruar Thot: Kursija e Tij (dija sundimi) prfshijn qiejt dhe toknWaki` ka treguar ne tefisrin e tij se Abdullah ibn Abas ka thn se Kursija sht vendi ku vendosKmbt All-llahu subhanehu we te ala dhe askudh nuk sht i aft pr t konsideroj Fronin (Arshin) eAll-llahut Nga Ad-Dahhak transmetohet se Adbullah ibn Abas ka thn: Nse 7 qiejt dhe 7 tokat dot bashkoheshin perkrah njra-tjetrs, n krahasim me Kursin e All-llahut do t dukeshin si nj unaz ehedhur ne shkrettir.

9.Kujdesi i Tij ndaj t dyjave , nuk i vjen rnd..

Kjo do t thot q kujdesi , mirmbajtja , furnizimi i qiejve dhe i toks nuk i shkakton lodhje, pra kjosht shtje e leht pr t.Automatikisht AI q kujdeset pr Qiejt dhe Tokn dhe nuk ka lodhje nga kjo sjell q AI sht iGjithdijshm pr ato , posedon Mbikqyrje Perfekte mbi to, dhe ajo q nuk i vjen rnd n menaxhimine mirmbajtjen e qiejve , toks dhe gjithka ka ndrmjet tyre on n at q do gj qoft krijes apo

shtje sht e nnshtruar, e dobt dhe e parndsishme prball Tij e AI Subhanehu we te Ala Bnfar Dshiron, askush nuk i krkon llogari pr ato q bn, e gjithka sht n varsi dhe n nnshtrimt Tij.

10.All-llahu i LartMadheruar e mbyll kt ajet me dy nga Emrat e Tij t Bukur; M I Larti , M IMadhi q do t thot se AI subhanehu we te ala sht i Lartsuar mbi krijimin e Tij54 Askush i cilitejkalon kufinjt e tenton t kapi Statusin e Tij , pos vese shtrngohet n poshtrim dhe dnohet mednim ne botn tjetr. M i Madhi do t thot q asgj nuk i afrohet, largqoft asaj q All-llahu t kett afrt e t prngjashm me T Subhanehu we te Ala, gjithka sht posht Tij e Vetm Atij i takonKrenaria.55

Ka fakte pr Madhshtin e ktij ajeti, dhe 'do musliman duhet ta msoj at prmendsh, ta ket nzemrn e tij dhe t punoj me kuptimet e tij. Transmetohet nga Ebu Hurejre se Profeti sel All-llahualejhi we ehli we selam njher i kisht thn: Kur shkon n shtrat (n dark, n kohn e gjumit),duhet t recitosh Ajetin e Arshit (Fronit) nga fillimi deri n fund, njher q e recitove do t vendosetmbi ty nj Rojtar prej All-llahut i cili do t ruaj ty gjat gjith nats e shejtani nuk do t ket mundsi t

52 Ibid53 Tefsir et Taberi Vol 5 f 396 , 39754 Tefsir et Taberi Vol 5 f 40555 Ibid


23/23

t afrohet ty deri ne mngjes56

Nga Ubejje ibnu Ka`b transmetohet se Profeti Sel All-llahu alejhi we ehli we selam ka thn: AbdulMundhir! A e di se cili nga ajetet e Kur'anit sht m i madhi? Ubejje u prgjigj: All-llahu dhe iDrguari i Tij e din m s miri Pastaj Profeti Sel All-llahu alejhi we selam e pyeti prsri: O AbdulMundhir! A e di se cili nga ajetet e Kur'anit sht m i madhi? Ubejje u prgjigj: All-llahu Laaa IlaheIl-la Hu el Haujjul Kajjum.. Aty pastaj Profeti Sel All-llahu alejhi we selam m preku n gjoks dhe

tha: Lumturi n dijen tnde, o Abdul Mundhir

57

56 Sahihul Buhari Vol 2 f 42457 Sahihul Muslim Vol 6 f 93

xhamiambret.com

bazat e imanit dhe llojet e teuhidit

Documents