Shkolla e mesme e mjekësisë “ Elena Shkolla e mesme e mjekësisë “ Elena Gjika”,Gjika”,FerizajFerizaj

Punim i Integruar nga praktika profesionale Punim i Integruar nga praktika profesionale Lënda : analiza laboratorike ,rentgenologjike,diagnostike në sëmundje emergjenteLënda : analiza laboratorike ,rentgenologjike,diagnostike në sëmundje emergjente

Mësimdhënësi: Mësimdhënësi: Dr.Besnik Halil iDr.Besnik Halil i

Nxënëset :Nxënëset :

Blearta SpahiuBlearta SpahiuFilize DautiFil ize Dauti

Leonora SalihuLeonora Salihu

Permbajt ja:Permbajt ja:

► Permbajtja Permbajtja ► 1.1. Aborti …………………………………… Aborti ……………………………………

1.1 Aborti spontan …………………………..1.1 Aborti spontan …………………………..1.2 Aborti imminent…………………………. 1.2 Aborti imminent………………………….

► 1.3 Aborti incipient………………………….. 1.3 Aborti incipient………………………….. ► 1.4 Aborti inkomplet………………………….1.4 Aborti inkomplet………………………….► 1.5 Aborti komplet……………………………1.5 Aborti komplet……………………………► 1.6 Aborti febri l ………………………………1.6 Aborti febri l ………………………………► 1.7 Aborti habitual……………………………1.7 Aborti habitual……………………………► 1.8 Aborti septic……………………………….1.8 Aborti septic……………………………….► 1.9 Aborti I deshtuar……………………………1.9 Aborti I deshtuar……………………………► 2.Gjakderdhjet ……………………………2.Gjakderdhjet ……………………………► 2.1 Ruptura e mitrës…………………………………… 2.1 Ruptura e mitrës…………………………………… ► 2.2 Abrupcio placentae………………………………….2.2 Abrupcio placentae………………………………….► 2.3 Gravidanca molare…………………………………. 2.3 Gravidanca molare…………………………………. ► 2.5 Placenta previa……………………………………… 2.5 Placenta previa……………………………………… ► 2.6 Ndihma e parë tek gjakderdhjet gjatë shtatezënisë..2.6 Ndihma e parë tek gjakderdhjet gjatë shtatezënisë..

AbortiAborti► AbortiAborti -paraqet ndërprerjen e shtatëzënisë deri në javën e 22-të të -paraqet ndërprerjen e shtatëzënisë deri në javën e 22-të të

jetës intrauterine të frytit . jetës intrauterine të frytit . ► Aborti mund të jetë :Aborti mund të jetë :► • • spontan; dhespontan; dhe► • • klinik klinik ► EtiologjiaEtiologjia :shkaqet që qojnë në abort janë të ndryshme : si ndryshime :shkaqet që qojnë në abort janë të ndryshme : si ndryshime

ne karyotipin ,infenksione të ndryshme ( treponema pallidum ne karyotipin ,infenksione të ndryshme ( treponema pallidum ,chlamidya ,herpes simplex virus ),sëmundje të ndryshme si diabeti ,chlamidya ,herpes simplex virus ),sëmundje të ndryshme si diabeti ,çrregullimet ,çrregullimet kardiovaskularekardiovaskulare ,renale,defekte të uterusit ,çrregullime ,renale,defekte të uterusit ,çrregullime imunologjike ,traumat e ndryshme etj.imunologjike ,traumat e ndryshme etj.

► Simptomat:Simptomat: gjakderdhje e cila në mënyrë progressive rritet,dhembje gjakderdhje e cila në mënyrë progressive rritet,dhembje abdominale,temperaturë,plogështi,vjellje,dhembje shpine ,etj.abdominale,temperaturë,plogështi,vjellje,dhembje shpine ,etj.

Aborti SpontanAborti Spontan► Aborti spontanAborti spontan është ndërprerje e shtatëzënisë prej ndikimeve që nuk mund është ndërprerje e shtatëzënisë prej ndikimeve që nuk mund

të vërehen aspak nga jashtë.Ky mund te paraqitet në qfarëdo kohe të barrës.të vërehen aspak nga jashtë.Ky mund te paraqitet në qfarëdo kohe të barrës.

Shkaqet për abort spontan Shkaqet për abort spontan mund të jenë :mund të jenë :

► -trasheguese ;ose-trasheguese ;ose► -çrregullime të shkaktuara gjatë zhvillimit të spermatozoidëve ,ose të qelizës -çrregullime të shkaktuara gjatë zhvillimit të spermatozoidëve ,ose të qelizës

vezëvezë..► Gjithashtu,përgatitja jo aq sa duhet mukozës së mitrës e cila kur bëhet ngulitja e Gjithashtu,përgatitja jo aq sa duhet mukozës së mitrës e cila kur bëhet ngulitja e

vezës së fekonduar qelizore nuk mund ti ofroj kushte të përshtatshme për zhvillimin vezës së fekonduar qelizore nuk mund ti ofroj kushte të përshtatshme për zhvillimin e ovulumit.Kështu që në shumicën e rasteve shtatëzëna aborton që në ditët e para e ovulumit.Kështu që në shumicën e rasteve shtatëzëna aborton që në ditët e para të zhvillimit të vet.Deri te dështimi mund të shpiejnë edhe anomalitë e lindura ose të zhvillimit të vet.Deri te dështimi mund të shpiejnë edhe anomalitë e lindura ose tumorët në mitër. tumorët në mitër.

► Njëri ndër shkaqet e rëndësishme të dështimeve spontane është edhe çrregullimi I Njëri ndër shkaqet e rëndësishme të dështimeve spontane është edhe çrregullimi I marrëdhënieve hormonale,në rradhë të parë mungesa e progresteronit dhë marrëdhënieve hormonale,në rradhë të parë mungesa e progresteronit dhë gonadostimulinës së shtratit.gonadostimulinës së shtratit.

► Dështimi spontan mund të paraqitet edhe te mitra jo mjaftë e Dështimi spontan mund të paraqitet edhe te mitra jo mjaftë e zhvilluar e ashtuquajtur mitra infantile.Përpos këtyre edhe sëmundjet zhvilluar e ashtuquajtur mitra infantile.Përpos këtyre edhe sëmundjet infective në shtatëzëni ,të shkaktuara prej bakterieve ose infective në shtatëzëni ,të shkaktuara prej bakterieve ose virusëve,shpeshherë shkaktojnë në raste të lehta virusëve,shpeshherë shkaktojnë në raste të lehta embriopatinë,ndërsa në raste të rënda edhe vdekjen intrauterine të embriopatinë,ndërsa në raste të rënda edhe vdekjen intrauterine të embrionit apo të frytit dhe nxjerrjen e tij në ambientin e jashtëm.Gati embrionit apo të frytit dhe nxjerrjen e tij në ambientin e jashtëm.Gati gjithmonë pas dështimit spontan mbesin disa pjesë të ovulumit ,të gjithmonë pas dështimit spontan mbesin disa pjesë të ovulumit ,të cilat shkaktojnë gjakderdhje atonike nga mitra dhe krijojnë kushte të cilat shkaktojnë gjakderdhje atonike nga mitra dhe krijojnë kushte të përshtatshme per infektim që përhapet në organet gjenitale.Prandaj përshtatshme per infektim që përhapet në organet gjenitale.Prandaj pas dështimit tek rastet e vogla duhet bërë revizionin digjital të pas dështimit tek rastet e vogla duhet bërë revizionin digjital të kavitetit të mitrës .Pas intervenimit ,me qëllim që të zvogëlohet kavitetit të mitrës .Pas intervenimit ,me qëllim që të zvogëlohet rreziku prej ndonjë infektimi eventual ,të sëmurën duhet mbajtur në rreziku prej ndonjë infektimi eventual ,të sëmurën duhet mbajtur në shtrat më së paku për 3 ditë ,duke I dhënë njëkohësisht antibiotikë shtrat më së paku për 3 ditë ,duke I dhënë njëkohësisht antibiotikë dhe duke vënë qese me akull në pjesën e poshtme të barkut.dhe duke vënë qese me akull në pjesën e poshtme të barkut.

Aborti klinik ndahet : Aborti klinik ndahet : 1.2 Aborti imminent [abortus imminens]1.2 Aborti imminent [abortus imminens]

Dështimin e mundshëm e karakterizon vetëm gjakderdhja e lehtë nga mitra .Qafa e mitrës është e mbyllur dhe kontraksionet ende nuk janë paraqitura.Në qoftëse ovulumi është gjallë ,që e tregojnë reaksionet biologjike të shtatëzënisë dhe analiza citohormonale ,dështimi mund të pengohet.Të sëmurën duhet vënë në shtrat ,ti jepen sedativë dhe spazmolitikë ,e pas konsultimit të gjendjes citohormonale duhet aplikuar shërimin substicional me hormone zakonisht duke dhënë depoprogresteron.

1.3 1.3 Aborti incipient (abortus Aborti incipient (abortus incipiens )incipiens )

► Në fazën e mëtutjeshme të këtij Në fazën e mëtutjeshme të këtij dështimi,e sëmuara ka dështimi,e sëmuara ka gjakderdhje të lehta ose të gjakderdhje të lehta ose të bollshme ,kohë pas kohe I bollshme ,kohë pas kohe I paraqiten kontraksionet e mitrës paraqiten kontraksionet e mitrës ,ndërsa kanali cervical është I ,ndërsa kanali cervical është I hapur pjesërisht.Me këtë rast hapur pjesërisht.Me këtë rast gjasat për shpëtimin e barrës janë gjasat për shpëtimin e barrës janë mjaft të vogla,kjo aq më shumë mjaft të vogla,kjo aq më shumë kur në shumicën e këtyre rasteve kur në shumicën e këtyre rasteve ovulumi është I vdekur .Megjithatë ovulumi është I vdekur .Megjithatë ,nëqoftëse embrioni është ende ,nëqoftëse embrioni është ende gjallë ,sikurse edhe tek dështimi gjallë ,sikurse edhe tek dështimi imminent mund të shpëtohet një imminent mund të shpëtohet një përqindje e konsiderueshme e përqindje e konsiderueshme e shtatëzënisë.Megjithatë,po të shtatëzënisë.Megjithatë,po të jenë gjakderdhjet e shumta ,ose jenë gjakderdhjet e shumta ,ose po të përfitohet përshtypja se po të përfitohet përshtypja se ovulumi ështe I vdekur ,nuk duhet ovulumi ështe I vdekur ,nuk duhet pritet që femra të ketë gjakderdhje pritet që femra të ketë gjakderdhje por duhet qe me anë të kiretazhës por duhet qe me anë të kiretazhës të bëhet mënjanimi I ovulumit dhe të bëhet mënjanimi I ovulumit dhe të pjesëve të tij nga mitra.të pjesëve të tij nga mitra.

1.4 Aborti inkomplet (abortus incompletes)1.4 Aborti inkomplet (abortus incompletes)

Ky është stadium në të ci l in disa pjesë të ovulumit janë nxjerrë nga mitra.Në ato raste,femra ndjen dhimbje në regj ionin e kryqeve dhe nëpjesën e poshtme të barkut,si dhe ka gjak-derdhje të shumta nëpër kanalin cervical ,I c i l i është I hapur plotësisht. Në qoftëse nuk I ndihmohet,mund të ketë gjakderdhje të mëdha ,kur spontanisht gjakderdhja f i l lon të zvogëlohet.Vdekjet e shkaktuara prej gjakderdhjeve me rastin e dështimit janë mjaft raste të radha ,e po për këtë shpeshherë haset anemia në shkallë më të lartë.Në rast in e dështimit jo të plotë,është e domosdoshmë që më parë të bëhet kiretazha,më anë të së ci lës do të mënjanohen pjesët e mbetuara të ovulumit dhe me këtë të bëhet e mundshme retraksioni I mitres ,në ç’mënyrë pengohet gjakderdhja e mëtejme.Menjëherë pas kësaj ,duhet kompensuar gjakun e humbur,përkatësisht lëngun me anë të transfuzionit të gjakut ,ose duke I dhënë solucion f iziologjik dhe duke e luftuar infekt imin me anë të sulfanoamideve dhe ant ibiot ikëve.Të sëmurën duhet mbajtur në shtrat deri në përmirësimin e plotë kl inik.

1.5 1.5 Abort i komplet (abortus completes)Abort i komplet (abortus completes)

Ky është dështim,me rastin e të cilit mitra e ka hedhur ovulumin në tërësi.Me rastin e këtij dështimi, ajo retrahohet fort pasi që mitra është e zbrazur ndërsa gjakderdhje nuk ka.Por,pasi që asnjëherë nuk jemi të sigurt se aborti është I plotë,e konsiderojmë si shumë të arsyeshme që edhe me këtë rast të bëjmë kiretazhën me shumë kujdes,që për qdo rast eventual të mos e rrezikojmë jetën nga gjakderdhjet që mund të shkaktohen nga moskujdesi I kiretazhës së bërë,pra me kiretazhë të lehtë e bëjmë mënjanimin e pjesëve që eventualisht kanë mundur të ngelin brenda,duke mos shkaktuar kështu kurrfarë komplikimesh.

1.6 Aborti Febril1.6 Aborti Febril► Dështimi febril ështe I përcjellur me temperaturë të lartë.Temperatura e lartë Dështimi febril ështe I përcjellur me temperaturë të lartë.Temperatura e lartë

dhe gjendja e çrregulluar e përgjithshme e të sëmurës më shumë është pasojë dhe gjendja e çrregulluar e përgjithshme e të sëmurës më shumë është pasojë e veprimit të toksinave se sa të vetë infektimit.Dëshmia më e mirë për këtë e veprimit të toksinave se sa të vetë infektimit.Dëshmia më e mirë për këtë është se pas zbrasjes së mitrës,ateherë temperatura në rastet më te shpeshta është se pas zbrasjes së mitrës,ateherë temperatura në rastet më te shpeshta zbret ne gjendje normale.Prej tij më I rrezikshmi është dështimi septic I zbret ne gjendje normale.Prej tij më I rrezikshmi është dështimi septic I përcjellur me infenksion.përcjellur me infenksion.

1.7 Aborti Habitual1.7 Aborti Habitual► Abort habitual quajmë ndërprerjen e përsëritur spontane të Abort habitual quajmë ndërprerjen e përsëritur spontane të

gravidancës njërën pas tjetrës,së paku tri barra të njëpasnjëshme tek gravidancës njërën pas tjetrës,së paku tri barra të njëpasnjëshme tek e njejta femër.Zakonisht secila ndërprerje e barrës që pason,ndodh e njejta femër.Zakonisht secila ndërprerje e barrës që pason,ndodh gati në të njejtën moshë të gravidancës.Në profilaksi dhe terapi gati në të njejtën moshë të gravidancës.Në profilaksi dhe terapi kryesorja është që të gjendet shkaku ose shkaqet e dështimit,gjë që kryesorja është që të gjendet shkaku ose shkaqet e dështimit,gjë që nuk është gjithnjë e lehtë dhe të bëhen perpjekje që ato të nuk është gjithnjë e lehtë dhe të bëhen perpjekje që ato të mënjanohen.Në këtë drejtim duhet analizuar statusin e hormoneve në mënjanohen.Në këtë drejtim duhet analizuar statusin e hormoneve në shtatëzëni ,marrëdhenieve anatome,në radhë te parë në mitër dhe të shtatëzëni ,marrëdhenieve anatome,në radhë te parë në mitër dhe të bëhet hulumtimi I shkaqeve të tjera eventuale të jashtme,të cilat e bëhet hulumtimi I shkaqeve të tjera eventuale të jashtme,të cilat e shkaktojnë ndërprerjen spontane të shtatëzënise.Hulumtimet e shkaktojnë ndërprerjen spontane të shtatëzënise.Hulumtimet e realizuara me sukses të shkaqeve dhe aplikimi I terapisë në mënyrë të realizuara me sukses të shkaqeve dhe aplikimi I terapisë në mënyrë të rregullt,e bëjne të mundur që femra të mbajë barrën edhe pas rregullt,e bëjne të mundur që femra të mbajë barrën edhe pas dështimeve habituale që ka pasur.dështimeve habituale që ka pasur.

► Viteve të fundit janë arritur rezultate të kënaqshme në trajtimin e Viteve të fundit janë arritur rezultate të kënaqshme në trajtimin e aborteve habituale ,për shkak të dobësisë së grykës së brendshme të aborteve habituale ,për shkak të dobësisë së grykës së brendshme të mitrës me ndihmë serklazhës,përkatësisht duke e operuar lidhjen e mitrës me ndihmë serklazhës,përkatësisht duke e operuar lidhjen e cerviksit në nivel të grykës së brendshme.cerviksit në nivel të grykës së brendshme.

1.8 Aborti septik.1.8 Aborti septik.► Si komplikim haset tek dështimet me forcë (me Si komplikim haset tek dështimet me forcë (me

dhunë),zakonisht tek tentimet e dështimeve kriminale dhe dhunë),zakonisht tek tentimet e dështimeve kriminale dhe kjo aq me shpesh kur ndërprerja e gravidancës bëhet në kjo aq me shpesh kur ndërprerja e gravidancës bëhet në kushte të vështira.Infektimi , I cili pason ,e që shumë kushte të vështira.Infektimi , I cili pason ,e që shumë shpejtë lidhet me intervenimin e tentuar ose të kryer,e shpejtë lidhet me intervenimin e tentuar ose të kryer,e shpie të sëmurën në një situatë të vështirë.Në rastet e shpie të sëmurën në një situatë të vështirë.Në rastet e lehta gjendja e përgjithshme e të sëmurës fare pak lehta gjendja e përgjithshme e të sëmurës fare pak ndryshon,ndërsa në rastet e rënda dhe serioze pasqyra ndryshon,ndërsa në rastet e rënda dhe serioze pasqyra klinike mund të jetë mjaftë dramatike.E sëmura ndjen klinike mund të jetë mjaftë dramatike.E sëmura ndjen dhembje spontane në pjesën e poshtme të barkut,ka dhembje spontane në pjesën e poshtme të barkut,ka temperaturë të lartë ,ka rrënqethje dhe temperaturë të lartë ,ka rrënqethje dhe drithërima.Gjakderdhjet janë të bollshme.Gjendja e drithërima.Gjakderdhjet janë të bollshme.Gjendja e përgjithshme është e vështirë,ka pamje të frikësuar,buzët përgjithshme është e vështirë,ka pamje të frikësuar,buzët dhe gjuhët janë tharë,të bardhët e syve shpeshherë janë dhe gjuhët janë tharë,të bardhët e syve shpeshherë janë subikterike ,pulsin e ka të shpejtuar dhe filiform.subikterike ,pulsin e ka të shpejtuar dhe filiform.

► Gjatë ekzaminimit ,pjesa e poshtme e Gjatë ekzaminimit ,pjesa e poshtme e barkut është mjaftë e barkut është mjaftë e ndjeshme.Megjithatë,zakonisht arrihet ndjeshme.Megjithatë,zakonisht arrihet që të preket mitra e rritur me kanalin e që të preket mitra e rritur me kanalin e hapur cervical,prej të cilit derdhet hapur cervical,prej të cilit derdhet gjaku.Nën ekarter vërehën lëndimet ,të gjaku.Nën ekarter vërehën lëndimet ,të shkaktuara prej intervenimit të tentuar të shkaktuara prej intervenimit të tentuar të mëparshëm.Në qoftë se dyshohet se mëparshëm.Në qoftë se dyshohet se egziston perforacioni I mitrës,duhet të egziston perforacioni I mitrës,duhet të bëhet shumë kujdes ekzaminimi I fundit bëhet shumë kujdes ekzaminimi I fundit I mitrës dhe të bëhet intervenimi operativ I mitrës dhe të bëhet intervenimi operativ .Në të kundërtën,të sëmurën duhet .Në të kundërtën,të sëmurën duhet hospitalizuar,ti vendoset akull mbi bark hospitalizuar,ti vendoset akull mbi bark dhe në mënyrë parenterale të bëhet dhe në mënyrë parenterale të bëhet kompenzimi I lëngjeve të humbura,e kompenzimi I lëngjeve të humbura,e sipas nevojës ti bëhet edhe transfuzioni sipas nevojës ti bëhet edhe transfuzioni I gjakut dhe te aplikohet në mënyrë I gjakut dhe te aplikohet në mënyrë energjike dhënia e terapisë parenterale energjike dhënia e terapisë parenterale me antibiotikë.me antibiotikë.

► Për shkak të rrezikut nga zgjerimi I Për shkak të rrezikut nga zgjerimi I mëtutjeshëm I infenksionit mëtutjeshëm I infenksionit septic,kiretazha nuk duhet të aplikohet septic,kiretazha nuk duhet të aplikohet përveq kur kërcënohet rreziku nga përveq kur kërcënohet rreziku nga gjakderdhja e madhe,pas së cilës mund gjakderdhja e madhe,pas së cilës mund të rrezikohet jeta e të sëmurës të rrezikohet jeta e të sëmurës ,përndryshe perdorimin e kiretazhës ,përndryshe perdorimin e kiretazhës duhet shtyrë deri në qetësimin e procesit duhet shtyrë deri në qetësimin e procesit inflamator.inflamator.

► Është e nevojshme të theksohet se në Është e nevojshme të theksohet se në rastet më të rënda të dështimit septic rastet më të rënda të dështimit septic dominon pasqyra e shokut endotoksik.E dominon pasqyra e shokut endotoksik.E sëmura qëndron e shtrirë në mënyrë sëmura qëndron e shtrirë në mënyrë passive në shtrat,është e pafuqishme ,me passive në shtrat,është e pafuqishme ,me një puls shumë të shpejtë dhe mezi një puls shumë të shpejtë dhe mezi preket ,lekurën e ka të ftohtë dhe të preket ,lekurën e ka të ftohtë dhe të djersitur,nuk ka temperaturë,është e djersitur,nuk ka temperaturë,është e zbehtë,të bardhët e syve e ka zbehtë,të bardhët e syve e ka subikterik,me tension të ulët arterial,dhe subikterik,me tension të ulët arterial,dhe me oligori e cila mund të arrij deri në anuri.me oligori e cila mund të arrij deri në anuri.

► Prognoza tek këto të sëmura është me të Prognoza tek këto të sëmura është me të vërtetë e rëndë.Në qoftëse nuk vdes prej vërtetë e rëndë.Në qoftëse nuk vdes prej shokut ose prej infektimit ,të sëmurës I shokut ose prej infektimit ,të sëmurës I kërcënohet rrezik I madh prej anurisë kërcënohet rrezik I madh prej anurisë ,përkatësisht prej azotemisë .,përkatësisht prej azotemisë .

1.9Missed abortion(aborti I deshtuar1.9Missed abortion(aborti I deshtuar

Gjendja kur embrioni është I vdekur por nuk nxirret nga mitra quhet dështim I përmbajtur ose missed abortion. Në f i l l im femra I ka të gjitha shenjat të ci lat e përcjell in gravidancën e hershme : • mungesa e menstruacioneve;•vjell jet e mëngjesit ;•ndjenja e tensionit në gjinjë dhe eventualisht paraqitja e kollostromit.Në qoftë se ekzaminimin e bën mjeku atëherë ky e vëren l ividitetin e grykës dhe të mukozës së vaginës ,rrit jen dhe zbutjen e mitrës. Gjatë kësaj kohe edhe reaksionet biologj ike janë posit ive. Me vonë kur embrioni ka vdekur ,shenjat subjective të gravidancës zhduken ndërsa reaksionet biologjike janë negative.Në qoftë se gravidanca ka qenë më e vjetër se 4 muaj e gjysmë ,lëvizjet e frytit nuk paraqiten atëherë kur shtatëzëna I pret ato, ose pushojnë së vepruari në qoftëse I ka ndier më parë .

► Tek gravidanca më e vjetër se 5 muaj lunarë ,vdekjen e frytit në mitër mund të Tek gravidanca më e vjetër se 5 muaj lunarë ,vdekjen e frytit në mitër mund të vërtetojmë edhe me anë të ekzaminimit rentgenologjik.Në gravidancën e vërtetojmë edhe me anë të ekzaminimit rentgenologjik.Në gravidancën e hershme missed abortion nuk paraqet ndonjë rrezik për shtatëzënën ,ovulumi I hershme missed abortion nuk paraqet ndonjë rrezik për shtatëzënën ,ovulumi I vdekur mund të mbetet gjatë në mitër pa kurrfarë pasojash për të sëmurën. vdekur mund të mbetet gjatë në mitër pa kurrfarë pasojash për të sëmurën. Megjithatë , po të jetë gravidanca më e vjetër se 5 muaj qëndrimi për një kohë Megjithatë , po të jetë gravidanca më e vjetër se 5 muaj qëndrimi për një kohë më të gjatë I frytit në mitër mund ta shkaktoj paraqitjen e hipofibrinogenemisë më të gjatë I frytit në mitër mund ta shkaktoj paraqitjen e hipofibrinogenemisë dhe të paraqitjes së rrezikut për gjakderdhje të mëdha.Prandaj duhet që mitrën dhe të paraqitjes së rrezikut për gjakderdhje të mëdha.Prandaj duhet që mitrën ta çlirojmë prej frytit të vdekur.Kur konstatohet në missed abortion në trimestrin e ta çlirojmë prej frytit të vdekur.Kur konstatohet në missed abortion në trimestrin e parë ,duhet të tonizohet muskuli I mitrës për disa ditë me stilbestrol dhe në spital parë ,duhet të tonizohet muskuli I mitrës për disa ditë me stilbestrol dhe në spital duke siguruar sasinë e gjakut për transfuzionin eventual me anë të kiretazhës duke siguruar sasinë e gjakut për transfuzionin eventual me anë të kiretazhës bëhet mënjanimi I ovulumit.Në qoftëse barra është e shtyrë ,nuk duhet shpejtuar bëhet mënjanimi I ovulumit.Në qoftëse barra është e shtyrë ,nuk duhet shpejtuar me intervenimin ,I cili në këtë rast mund të jetë shumë I rrezikshëm ,por duhet me intervenimin ,I cili në këtë rast mund të jetë shumë I rrezikshëm ,por duhet tentuar me provokimin e abortimit ,të cilin tani e kompletojmë. Provokimi bëhet tentuar me provokimin e abortimit ,të cilin tani e kompletojmë. Provokimi bëhet në spital ,me anë të hormoneve ovariale,si dhe me doza te vogla të Kininit,të në spital ,me anë të hormoneve ovariale,si dhe me doza te vogla të Kininit,të cilat duhet dhënë më shpesh ,përkatësisht me dhënien e solucionit të zbutur të cilat duhet dhënë më shpesh ,përkatësisht me dhënien e solucionit të zbutur të oksitocines në menyrë intravenoze.Për të njejtin qëllim mund të përdoret ,si oksitocines në menyrë intravenoze.Për të njejtin qëllim mund të përdoret ,si shumë I suksesshem preparati I prostaglandinit.Po qe se këto metoda nuk shumë I suksesshem preparati I prostaglandinit.Po qe se këto metoda nuk tregohen efikase e kjo ndodh rrallë herë tek gravidanca e shtyrë ,atëherë mitra tregohen efikase e kjo ndodh rrallë herë tek gravidanca e shtyrë ,atëherë mitra duhet patjetër të çlirohet prej frytit,dhe prej pjesëve të tjera të ovulumit me duhet patjetër të çlirohet prej frytit,dhe prej pjesëve të tjera të ovulumit me intervenimin intervenimin Cesaresk (secsio cesarea).Cesaresk (secsio cesarea).

►Secsio Secsio cesareacesarea

2. Gjakderdhjet gjatë gravidancës2. Gjakderdhjet gjatë gravidancës► Kur bëhet fekondimi dhe veza e fekonduar implantohet në decidua,ndërpritet Kur bëhet fekondimi dhe veza e fekonduar implantohet në decidua,ndërpritet

procesi I zakonshëm I këmbimit të veprimit të hormoneve mbi mukozën e procesi I zakonshëm I këmbimit të veprimit të hormoneve mbi mukozën e mitrës dhe me këtë ndërpritet gjakderdhja menstruale dhe çdo lloj gjakderdhje mitrës dhe me këtë ndërpritet gjakderdhja menstruale dhe çdo lloj gjakderdhje tjetër nga mitra.tjetër nga mitra.

► Gjatë gravidancës së hershme shkaku më I shpeshtë I gjakderdhjeve është Gjatë gravidancës së hershme shkaku më I shpeshtë I gjakderdhjeve është aborti spontan.Në qoftë se gruaja është gravide dhe në këtë kohë paraqitet aborti spontan.Në qoftë se gruaja është gravide dhe në këtë kohë paraqitet gjakderdhja dhe dhimbja në abdomen duhet të mendojmë për shtatëzëni gjakderdhja dhe dhimbja në abdomen duhet të mendojmë për shtatëzëni ektopike.Gjakderdhjet gjatë gravidancës së hershme mund të paraqiten për ektopike.Gjakderdhjet gjatë gravidancës së hershme mund të paraqiten për shkak të :shkak të :

► ⊛⊛polipeve cervikale;polipeve cervikale;► ⊛⊛erozioneve të qafës së mitrës ;erozioneve të qafës së mitrës ;► ⊛⊛neoplazmave malinje;neoplazmave malinje;► ⊛ ⊛ kancereve etj.kancereve etj.

Për të përcaktuar shkakun e gjakderdhjeve dhe për të ndërrmarrë me kohë masat Për të përcaktuar shkakun e gjakderdhjeve dhe për të ndërrmarrë me kohë masat terapeutike është e nevojshme që te çdo grua shtatezënë të bëhet ekzaminimi me pasqyrë terapeutike është e nevojshme që te çdo grua shtatezënë të bëhet ekzaminimi me pasqyrë

vaginale ose me speculum.vaginale ose me speculum.

► Gjakderdhjet në gjysmën e dytë të gravidancës mund të jenë dramatike ,aq shumë sa Gjakderdhjet në gjysmën e dytë të gravidancës mund të jenë dramatike ,aq shumë sa që ta rrezikojnë jetën e gruas. Si shkaktarë mund të jenë :që ta rrezikojnë jetën e gruas. Si shkaktarë mund të jenë :

► ⊛⊛aborti imminent;aborti imminent;► ⊛⊛aborti incipient;aborti incipient;► ⊛⊛polipi cervical;polipi cervical;► ⊛⊛erozionet e ndryshme;erozionet e ndryshme;► ⊛⊛lezionet malinje;dhelezionet malinje;dhe► ⊛⊛kanceri I qafës së mitrës. kanceri I qafës së mitrës. ► Ekzaminimi bëhet me speculum ose me pasqyrë vaginale.Ekzaminimi bëhet me speculum ose me pasqyrë vaginale.► Në gravidancën e vonë përpos këtyre shenjave ekzistojnë edhe dy shkaktarë tjerë që Në gravidancën e vonë përpos këtyre shenjave ekzistojnë edhe dy shkaktarë tjerë që

mund të shkaktojnë hemoragji dhe të rrezikojnë jetën e gruas siç janë:mund të shkaktojnë hemoragji dhe të rrezikojnë jetën e gruas siç janë:► ⊛⊛placenta previa;placenta previa;► ⊛⊛shkolit ja e hershme e placentës së implantuar normalisht.shkol it ja e hershme e placentës së implantuar normalisht.► Ndër shkaktarët kryesor të gjakderdhjeve gjatë shtatëzanisë numërojmë :Ndër shkaktarët kryesor të gjakderdhjeve gjatë shtatëzanisë numërojmë :► ⊛ ⊛ ruptura e mitrës;ruptura e mitrës;► ⊛ ⊛ abprucio placentae;abprucio placentae;► ⊛ ⊛ gravidanca molare ;gravidanca molare ;► ⊛ ⊛ gravidanca ektopike ;gravidanca ektopike ;► ⊛ ⊛ placenta previa.placenta previa.

2.1 Rutura e mitres2.1 Rutura e mitres► Ky është komplikimi që në rastet më të shpeshta e përcjell ndërprerjen e barrës me dhunë.Ky Ky është komplikimi që në rastet më të shpeshta e përcjell ndërprerjen e barrës me dhunë.Ky

komplikim mund të shfaqet edhe tek manipulimet e tjera intrauterine:komplikim mund të shfaqet edhe tek manipulimet e tjera intrauterine:► ⊛ ⊛ sondimi I mitres;sondimi I mitres;► ⊛ ⊛ kiretazha eksplorative;kiretazha eksplorative;

► ⊛ ⊛ histerografia.histerografia.

Perforacioni I mitrës shkaktohet lehtë nëse muri I saj është I ndryshuar në Perforacioni I mitrës shkaktohet lehtë nëse muri I saj është I ndryshuar në

mënyrë patologjike.mënyrë patologjike.

► (Mola kalaveshore ,plagët të cilat kanë ngelur në (Mola kalaveshore ,plagët të cilat kanë ngelur në rastin e intervenimit cesaresk ose te miomektomisë rastin e intervenimit cesaresk ose te miomektomisë ,dështimet e shpeshta të mëparshme apo kur ,dështimet e shpeshta të mëparshme apo kur kiretazha bëhet në puerperiumin e hershëm.Me këtë kiretazha bëhet në puerperiumin e hershëm.Me këtë rast e sëmura për arsye të çarjes së perineumit ,ka rast e sëmura për arsye të çarjes së perineumit ,ka dhimbje të fortë dhe mund të kolabojë .Në raste të dhimbje të fortë dhe mund të kolabojë .Në raste të këtilla ,jeta e femrës është e rrezikuar prej shokut këtilla ,jeta e femrës është e rrezikuar prej shokut traumatic ,të shkaktuar prej dhembjes,prej traumatic ,të shkaktuar prej dhembjes,prej gjakderdhjeve ose prej infektimit ,I cili zhvillohet në gjakderdhjeve ose prej infektimit ,I cili zhvillohet në masë të plotë vetëm disa ditë pas intervenimit. Këtu masë të plotë vetëm disa ditë pas intervenimit. Këtu na shfaqet mundësia e peritonisit difuz dhe sepsës së na shfaqet mundësia e peritonisit difuz dhe sepsës së gjeneralizuargjeneralizuar . .

►Rutura e mitresRutura e mitres

2.2 Abrucio placentae-2.2 Abrucio placentae-► Paraqitet nje gjendje kur placenta normale ndahet prej murit të uterusit parakohe me ç’ Paraqitet nje gjendje kur placenta normale ndahet prej murit të uterusit parakohe me ç’

rast aty krijohet një hematomë.Shkaku është I panjohur.rast aty krijohet një hematomë.Shkaku është I panjohur.► Faktorë të rrezikut që ndikojnë në shfaqjen e abrucio placentae janë:Faktorë të rrezikut që ndikojnë në shfaqjen e abrucio placentae janë:► ⊛ ⊛ tensioni I lartë arterial;tensioni I lartë arterial;► ⊛⊛traumat ;traumat ;► ⊛⊛përdorimi I kokainës;përdorimi I kokainës;► ⊛⊛përdorimi I duhanit ,etj.përdorimi I duhanit ,etj.► Pasqyra klinike:Pasqyra klinike: gruaja ka dhimbje në abdomen,mitra është më shumë e zmadhuar ,ka gruaja ka dhimbje në abdomen,mitra është më shumë e zmadhuar ,ka

konsiztencë të fortë,nga orificiumi I saj I jashtëm rrjedh pak gjak me ngjyrë të errët.konsiztencë të fortë,nga orificiumi I saj I jashtëm rrjedh pak gjak me ngjyrë të errët.► Forma më e rëndë e shkolitjes së placentës është apopleksia uteroplacentare e cila Forma më e rëndë e shkolitjes së placentës është apopleksia uteroplacentare e cila

paraqitet më shumë te shtatëzënat me Preeklampsi dhe Eklampsi.Gjendja e placentës paraqitet më shumë te shtatëzënat me Preeklampsi dhe Eklampsi.Gjendja e placentës është e vështirë,pulsi I saj është I dobësuar por I shpejtë,tonet e zemrës së fetusit nuk është e vështirë,pulsi I saj është I dobësuar por I shpejtë,tonet e zemrës së fetusit nuk dëgjohen dhe ai tashmë është I vdekur.dëgjohen dhe ai tashmë është I vdekur.

2.3 Gravidanca molare 2.3 Gravidanca molare ► Mola hydatitoza -ose shtatëzënia molare vjen si rezultat I rritjes së tepruar të indeve Mola hydatitoza -ose shtatëzënia molare vjen si rezultat I rritjes së tepruar të indeve

te cilat supozohet se zhvillohen brenda placentës.Normalisht placenta e ushqen te cilat supozohet se zhvillohen brenda placentës.Normalisht placenta e ushqen fetusin gjatë shtatëzanisë dhe në këtë gjendje indet rriten në mënyrë abnormale duke fetusin gjatë shtatëzanisë dhe në këtë gjendje indet rriten në mënyrë abnormale duke formuar një masë të madhe në formë të kalaveshit të rrushit.formuar një masë të madhe në formë të kalaveshit të rrushit.

Ekzistojne dy tipe të shtatëzënisë molare:Ekzistojne dy tipe të shtatëzënisë molare:⊛shtatëzënia molare e pjesërishme;dhe⊛shtatëzënia molare e pjesërishme;dhe

⊛shtatëzënia molare complete .⊛shtatëzënia molare complete .

► Simptomat:Simptomat:► ⊛⊛nauze;nauze;► ⊛⊛vjell je;vjell je;► ⊛⊛simptoma të hipertireodizmit;simptoma të hipertireodizmit;► ⊛⊛gjakderdhje vaginale dhe tension të lartë gjakderdhje vaginale dhe tension të lartë

arterialarterial ..► Mjekimi: mënjanohet përmbajtja e mitrës Mjekimi: mënjanohet përmbajtja e mitrës

me kiretazhë ose bëhet histeroktomia,dhe me kiretazhë ose bëhet histeroktomia,dhe 2 vjet radhazi I bëhen ekzaminime të 2 vjet radhazi I bëhen ekzaminime të sëmurës ,në rast të komplikimit merret sëmurës ,në rast të komplikimit merret materiali per ekzaminim histologjik.materiali per ekzaminim histologjik.

2.5 Placenta previa2.5 Placenta previa

► Placenta më së shpeshti implantohet në Placenta më së shpeshti implantohet në pjesën korporale të mitrës,në murin e saj pjesën korporale të mitrës,në murin e saj të përparëm ose të pasëm dhe rrallë të përparëm ose të pasëm dhe rrallë mbulon njërin nga këndet e mitrës .mbulon njërin nga këndet e mitrës .

► Në qoftë se placenta me implantim të ulët Në qoftë se placenta me implantim të ulët e mbyll plotësisht ose pjesërisht mbulon e mbyll plotësisht ose pjesërisht mbulon orif iciumin e brendshem të mitrës atëherë orif iciumin e brendshem të mitrës atëherë kemi të bëjmë me placenta previa.kemi të bëjmë me placenta previa.

► Placenta e Placenta e implantuar në këtë implantuar në këtë mënyrë e bën të mënyrë e bën të pamundur kalimin e pamundur kalimin e fetusit nëpër kanalin fetusit nëpër kanalin e l indjes.e l indjes.

► Ekzistojnë 3 forma Ekzistojnë 3 forma të placenta previa:të placenta previa:

► • • marginale –marginale –placenta është e placenta është e implantuar afër implantuar afër cerviksit por nuk e cerviksit por nuk e mbulon atë;mbulon atë;

► •• parciale – placenta parciale – placenta e mbulon një pjesë e mbulon një pjesë të cerviksit;të cerviksit;

► •• totale –placenta e totale –placenta e mbulon tërë mbulon tërë cerviksin.cerviksin.

► Faktorët që ndikojnë Faktorët që ndikojnë në shfaqejen e në shfaqejen e placenta previa janë:placenta previa janë:

► ••zhvil l imi abnormal I zhvil l imi abnormal I mitrës;mitrës;

► ••placenta e madhe ose placenta e madhe ose abnormale;abnormale;

► ••shtatëzënitë e mëdha;shtatëzënitë e mëdha;► ••shtatëzënitë multiple;shtatëzënitë multiple;► ••ndërhyrjet kirurgjike ndërhyrjet kirurgjike

(c-seciton)(c-seciton)► ••abori I menjëhershëm abori I menjëhershëm

;;► ••konsumimi I duhanit.konsumimi I duhanit.

Simptomat:Simptomat: dhimbje barku,gjakderdhje nga dhimbje barku,gjakderdhje nga vagina ,gjaku është I freskët në krahasim me vagina ,gjaku është I freskët në krahasim me abrucio placentae ku gjaku ka ngjyrë të errët.abrucio placentae ku gjaku ka ngjyrë të errët.

Mjekimi: për shkak të rrezikut të jetës së nënës Mjekimi: për shkak të rrezikut të jetës së nënës dhe të fëmijes, l indja normale nuk preferohet dhe të fëmijes, l indja normale nuk preferohet

për shkak të mundësisë të shfaqjes së për shkak të mundësisë të shfaqjes së gjakderdhjeve të mëdha dhe komplikimeve të gjakderdhjeve të mëdha dhe komplikimeve të

t jera,zakonisht bëhet secsio cesarean.t jera,zakonisht bëhet secsio cesarean.

2.6 Ndihma e parë tek gjakderdhjet gjatë 2.6 Ndihma e parë tek gjakderdhjet gjatë

shtatëzënisështatëzënisë ► Vendoset shtatëzëna në pozitë të Vendoset shtatëzëna në pozitë të

shtrirë,përderisa thirret gjinekologu,asaj I shtr irë,përderisa thirret gjinekologu,asaj I vendoset vija intravenoze dhe lëshohet infuzioni vendoset vija intravenoze dhe lëshohet infuzioni me tret je f iziologjike ,vendoset gazë steri le në me tret je f iziologjike ,vendoset gazë steri le në vaginë,kontrollohen shenjat vitale dhe vaginë,kontrollohen shenjat vitale dhe konstatohet prezenca ose mungesa e konstatohet prezenca ose mungesa e hipovolemisë,merren mostrat e gjakut për hipovolemisë,merren mostrat e gjakut për analiza ,përcil len rrahjet e zemrës së fetusit analiza ,përcil len rrahjet e zemrës së fetusit ,bëhet kateterizimi I fshikzës urinare ,merret ,bëhet kateterizimi I fshikzës urinare ,merret urina për analiza dhe regjistrohet diureza ,në këtë urina për analiza dhe regjistrohet diureza ,në këtë mënyrë trajtohen gjakderdhjet gjatë mënyrë trajtohen gjakderdhjet gjatë shtatëzënisë,e për ecurinë e mëtejshme e vendos shtatëzënisë,e për ecurinë e mëtejshme e vendos gjinekologu.gjinekologu.