Asitler ve Bazlar

08.05.2014

2

Arrhenius Asit-Baz Tanımı (1884)

Hidrojen içeren ve suda çözüldüğünde H+ iyonu oluşturan maddelere asit denir.

HCI H++Cl– HNO3 H+ + NO–3

H2SO4 2H+ + SO4

–2

H3PO4 3H+ + PO4 -3

08.05.2014

3

Bronsted-Lowry Asit-Baz Tanımı (1923)

Proton (H+ )iyonu verme eğiliminde olan maddelere asit denir.

HCl + H2O Cl– + H3O+

Asit Asit + + BazBaz Baz Baz + + AsitAsit

Proton (H+ ) iyonu alma eğiliminde olan maddelere baz denir.

NH3 + H2O NH4+ + OH-

Baz Baz + + AsitAsit Asit Asit + + Baz Baz

08.05.2014

4

Lewis Asit-Baz Tanımı

Elektron çifti veren tür baz, elektron çifti alan ise asittir.

Asit Baz

Asit Baz

08.05.2014

5

Konjuge Asit ve Baz Çiftleri

Konjuge çift

Asit+Baz Baz+Asit

Konjuge çift

HF + H2O F– + H3O+

Konjuge Konjuge Konjuge Konjuge

asit baz asit baz H2PO4

– + OH– HPO42– + H2O

Konjuge Konjuge Konjuge Konjuge asit baz baz asit

08.05.2014

6

Elektrolit

Suda ve bazı çözücülerde çözündüğü zaman iyonlaşarak elektriği ileten çözeltilere elektrolit denir.

Kuvvetli elektrolitler bir çözücüde tamamen, zayıf elektrolitler ise kısmen iyonlaşır.

08.05.2014

7Asit Ve Bazların Kuvveti

Asit Ve Bazların Kuvveti

Kuvvetli Asit Suda tamamen

iyonlaşan asitlere kuvvetli asit denir.

HCl, HBr, HI, HF , HCN, HNO3, H2SO4

Kuvvetli baz

Suda tamamen iyonlaşan iyonlaşan bazlara kuvvetli baz

denir.

NaOH, KOH, LiOH, RbOH, CsOH

08.05.2014

8

Asit Ve Bazların Kuvveti

Zayıf Asitler Suda kısmen iyonlaşan

asitlere denir. Örnek;

(RCOOH), CH3COOH C6H5COOH, H2S, H2CO3,

H2SO3

Zayıf bazlar

Suda kısmen iyonlaşan bazlara denir.

Örnek; (NH3) Aminler (RNH2, R2NH, R3N),

CH3CH2NH2,(CH3)2H, (C3H7)3N, C5H5N

08.05.2014

9

Asitlerin Özellikleri

1- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

2- Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi).

3- Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler.

4- Sulu çözeltilerine, (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler.

5- Plastik ve camlara etki edemezler.

6- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.

7- Yakıcı özelliktedirler.

8- Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir.

9- Aktif Metallerle tepkimeye girerek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar.

08.05.2014

10

Asitin Değerliği

HCl → H+ + Cl- (1 değerlikli)

HNO3 → H+ + NO3

- (1 değerlikli)

H2SO4 → 2 H+ + SO4-2 (2 değerlikli)

H3PO4 → 3 H+ + PO4-3 (3 değerlikli)

Bir asitin değerliği suya verdiği H+ iyonu miktarına yada (H) sayısına bağlıdır.

Not: Asitlerin üzerine su ilave edilmez.

08.05.2014

11

BAZI ASİT VE İYONLARI

H2SO4 H

+ + HSO4-

HNO3 H+ + NO3

-

HCIO4

H+ + CIO

4-

08.05.2014

12

Günlük Hayatta Kullanılan Bazı Asitler

Sirke, seyreltik bir asetik asit(CH3COOH) çözeltisidir.

Araba akülerinde sülfürik asit (H2SO4) kullanılır.

Nitrik asit (HNO3 ), boya ve gübre yapımında kullanılır.

Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit (HCl)çözeltisidir.

08.05.2014

13

Bazların Özellikleri

Baz içine fenolftalein çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır.

Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez.

Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletir.

NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.

Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.

08.05.2014

14

08.05.2014

15

08.05.2014

16

Günlük Hayatta Bazların Kullanım Alanları Sodyum hidroksit ( NaOH ) sabun yapımında

kullanılır. Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.

Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir.

Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır.

08.05.2014

17

Bazların Değerliği

NaOH Na+ + OH- (1 değerlikli )

KOH K+ + OH- (1 değerlikli )

Ca(OH)2 Ca+2 + 2OH- (2 değerlikli )

Al(OH)3 Al+3 + 3OH- (3 değerlikli )

Bir bazın değerliği suya verdiği OH- iyonunun miktarına yada yapısındaki OH- sayısına bağlıdır.

08.05.2014

18

Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi

pH Ölçüsü Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, pH ölçüsü olarak

adlandırılan bir yöntemle tespit edilir.

Bunun için pH kâğıdı ya da pH metre aleti kullanılır.

pH kâğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre renk değiştirir.

pH ölçüsüne göre çözeltinin asitliği 0 - 14 arasında değerlendirilir.

08.05.2014

20

pH Ölçüsü 0 - 7 arası değerler asit,

7-14 arası değerler baz için kullanılır.

pH değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir.

08.05.2014

21

Ph Nedir? pH , bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini tarif eden ölçü birimidir.

0'dan 14'e kadar olan bir skalada ölçülür. pH teriminde p; eksi logaritmanın

matematiksel sembolünden ve H ise Hidrojenin kimyasal formülünden

türetilmişlerdir.

pH = - log[H3O+] veya pH = - log[H+]

H2O(s) + H2O(s) H3O+ +OH

-

K[H2O]2Ksu = [H3O

+][OH

-] = 1.0 × 10

-14 (25 oC )

08.05.2014

22

08.05.2014

23 pH Saf suda Hidronyum iyonu ve Hidroksil iyonu konsantrasyonları eşittir. [H3O+] = [OH-] = 1.0 x 10-7 (25°C)

pH Hesaplamaları

Kuvvetli Asit ve Bazlarda

Kuvvetli asitlerde pH direkt kuvvetli asitten gelen H+ iyonu

konsantrasyonu kullanarak hesaplanır.

Burada suyun iyonlaşmasından gelen H+ ve OH- iyonları ihmal

edilir.

Zayıf Asit ve Bazlarda

Zayıf asit ve bazlarda asitlik veya bazlık denge sabiti kullanılır. Burada suyun

iyonlaşmasından gelen H+ ve OH- iyonları duruma göre ihmal edilir veya edilmez.

08.05.2014

24

Zayıf Asit ve Bazlarda İyonlaşma

HA(aq) + H2O(s) H3O+

(aq) + A (aq)

[H[H33OO++] [A] [A--]]

Ka = [HA][HA]

CH3COOH + H2O H3O+ + CH3COO-

[H3O+] [CH3COO-]

Ka= [CH3COOH]

Zayıf asit ve bazlarda asitlik veya bazlık denge sabiti kullanılır.

08.05.2014

25