Canlıların Temel Bileşenleri 7 

Nükleik Asitler DNA ve RNA  

­ Ders Notu ­ Hazırlayan: Ali DAĞDELEN | Kaynak: Nükleik Asitler Ders Notu İndir  

Nükleik Asitler DNA ve RNA Biyoloji Konu Anlatımı 

// Sevgili gençlik biyoloji dersini sevmeye / sevdirmeye tam gaz devam 

ediyoruz. Önemli ama gayet basit konulardan birine geldik DNA ve RNA.. 

arkadaşlar bu terimleri daha sonra da sıklıkla duyacağız ilavetenYGS + LYS 

BİYOLOJİ sorularınızda Nükleik Asitlerle ilgili bilgi ve yorumlama gücünüzü 

ölçen farklı sorular gelecektir bunlara karşı hazırlıklı olmak, a bu sorular ne 

kadar uyduruk sorularmış diyebilmek için beni takip etmeye devam edin.// 

NÜKLEİK ASİTLER DNA ve RNA Nedir? 

● Genetik bilgilerin depolanması ve yeni nesillere aktarılmasından sorumlu 

organik moleküllerdir. 

● DNA ve RNA olmak üzere iki çeşit nükleik asitimiz bulunmaktadır. 

● Çekirdek içerisinde yoğun olarak bulunduklarından «nükleik», yapılarında 

fosforik asit grubu bulunduğundan «asit» adını alırlar 

● Nükleik asitlerin yapı birimi Nükleotidlerdir. Özetle DNA ve RNA 

nükleotidlerin birleşmesiyle meydana gelmektedir. Nükleotidlerin yapısında 

azotlu organik baz, 5 karbonlu şeker ve fosforik asit grubu yer alır. 

 

Yukarıdaki şekilde de gördüğünüz gibi abiler DNA olsun , RNA olsun bu 

nükleotid denilen yapı birimlerinden meydana geliyor yani bu 

nükleotidlerden çok sayıda // 3,5,3978 gibi =) // birleşince DNA veya RNA 

zincirleri meydana gelir. 

AZOTLU ORGANİK BAZLAR: Arkadaşlar bu bazlar çift halkalı (pürin) ve tek 

halkalı (primidin) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 

Pürin Bazları: Çift halkalı olan bu bazlar Adenin (A) ve Guanindir (G)Pürin 

bazları hem DNA hem de RNA da bulunabilir. 

Primidin Bazları: Tek halkalı olan bu bazlar Timin (T) , Sitozin (C) veUrasil (U) 

olup Urasil sadece RNA da  ve Timin sadece DNA dabulunabilir. 

Aşağıda renkli bir grafikle gösterelim ki aklınızda kalabilsin. 

 

5 Karbonlu Şeker: Riboz şekeri RNA nın yapısında Deoksiriboz şekeri DNA 

nın yapısında bulunur. 

Fosforik Asit: Tüm nükleotidlerde fosforik asit H3PO4 ortak olarak bulunur 

● DNA nükleotidlerin yapısını incelemeniz için aşağıdaki şekile bir göz 

atmanızı öneriyorum. 

● Dikkat edin orta kısımdaki BEŞGENler 5 Karbonlu Deoksiriboz şekerleri 

bunun ucuna da FOSFAT bağlanmış (H3PO4) soldaki şekli değişenler ise 

Azotlu Organik Bazlar.. 

● DNA’da Adenin, Guanin , Sitozin ve Timin ile oluşan nükleotidler vardır 

KESİNLİKLE URASİL YOKTUR. 

● Eğer bir nükleotidde Adenin bazı varsa o nükleotide artık “Adenin 

Nükleotid” diyebiliriz. Benzer şekilde Guanin bazı varsa “Guanin Nükleotid” 

diyebiliriz. 

  

 

RNA nükelotidleri de tıpkı DNA nükleotidleri gibidir tek farkla.. RNA da Timin 

Nükleotid yoktur bunun yerine Urasil Nükleotid bulunur. 

 

NÜKLEOTİDLERİN BİRBİRİNE BAĞLANMASI 

 Nükleotidler birbirine şeker ve fosfat grupları arasındanbağlanarak bir 

polinükleotid zinciri oluşturur bu nokta önemlidir arkadaşlar sakın nükleotid içindeki 

elemanların birbirine bağlanmasıyla karıştırmayın! Burada nükleotidlerin alt alta 

gelerek birbirine bağlanmasından söz ediyorum aşağıdaki şekile bir göz atın. 

 

Dikkat ederseniz burada nükleotidlerin azotlu organik baz kısmı 

gösterilmemiş ama sağda kalıyor..bizim ilgilendiğimiz kısım ise fosfatların 

şekerlere bağlandığı kısım bir nükleotidin 5 karbonlu şekeri diğer nükleotidin 

fosfat grubuna bağlanıyor.  

Bu bağın adı arkadaşlar FOSFODİESTER bağıdır. Dıştaki her fosfat grubu 

hem kendi 5 karbonlu şekeriyle hem de bağ yaptığı komşusunun 5 karbonlu 

şekerine bağlanmış olur. 

DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) 

Arkadaşlar ben biyoloji dersi gördüm ama DNA nedir bilmiyorum deyip adamları 

kendinize güldürmeyin :)  DNA konusu aslında çok kolay.. nasıl bilgisayarınızın bir 

mikro işlemcisi (CPU) varsa her hücrede benzer bir teknoloji var.. hücrenin hem 

yöneticisi , hem hafızası olması da bilgisayar teknolojisinden çok daha üstün 

olduğunu göstermektedir. Çünkü bilgisayar mikroişlemcileri bilgi saklayamaz 

sadece işlem gerçekleştirir. Gelelim DNA olayına, 

● Deoksiribo Nükleik Asit = D.N.A (Adını deoksiriboz şekerinden alır) 

● Karşılıklı iki nükleotid zincirinden oluşmaktadır (Bu özellik RNA da yok!) 

● DNA helezon şeklinde sarmal bir yapıya sahiptir (Bu özellik RNA da yok!) 

● DNA canlının her türlü bilgisinin kaydının kuydunun tutulduğu bir bilgi bankasıdır 

saç renginden göz rengine, yaşlanmadan hastalanmaya kadar aklınıza 

gelmeyecek kadar özellik DNA tarafından kontrol edilir 

● DNA kendini eşleme özelliğine sahiptir (RNA’da bu özellik yok!) 

● Yapısında Adenin Timin Guanin ve Sitozin bulunur 

● Timin bazı sadece DNA da bulunur RNA da bulunmaz 

● DNA’nın kendini eşlemesine replikasyon denir 

● DNA üzerinde yer alan kod parçaları GEN ler protein senzeti için gerekli bilgiyi 

taşır 

● RNA lar DNA üzerindeki bilgiye göre sentezlenir 

● Hücre bölünmesi sırasında karşılıklı zincirler birbirinden ayrılır ve her zincir kendini 

yeni bir DNA molekülüne tamamlar 

 

Yukarıdaki şekile dikkatlice bakın SOLDA => HELEZON ŞEKLİNDE DNA 

Molekülü , SAĞDA => KOLAYLIK için ŞEMATİK GÖSTERİM yer almaktadır. 

Her iki şekildende çıkarabileceğimiz bir takım sonuçlar var ve bunlar çok 

önemli! 

● Adeninin karşısına Timin gelir (yani Adeninli Nükleotidin karşısına Timinli 

Nükleotid gelir) 

● Guaninin karşısına Sitozin (Citosin) gelir. 

● Adenin ile Timin arasında 2 li hidrojen bağları vardır. 

● Sitozin ile Guanin arasında 3lü hidrojen bağları vardır. 

● Eğer adenin karşısına timin geliyorsa tersi de geçerlidir yani timinin 

karşısına adenin gelir. 

● Eğer bir DNA molekülünde (çift zincirde) toplam 100 adenin nükleotid varsa, 

100 tane de timin nükleotid olmak zorundadır 

● Benzer mantıkla , bir DNA molekülünde 75 tane Guanin nükleotid varsa 75 

tane de sitozin nükleotid olmak zorundadır 

  

ÖRNEK SORU: Bir DNA Molekülünde 45 Adenin nükleotid, 60 Sitozin 

nükleotid vardır. Buna göre bu DNA molekülündeki, 

a) Timin Nükleotid Sayısını Bulunuz? 

Eğer adenin nükleotidlerin sayısı 45 ise Adenin=Timin olması gerektiğinden 

Timin nükleotid sayısı da 45 dir 

b) Guanin Nükleotid Sayısını Bulunuz? 

Eğer sitozin nükleotidlerin sayısı 60 ise Sitozin=Guanin olması gerektiğinden 

Guanin nükleotid sayısı da 60 dır 

c) Toplam Nükleotid Sayısını Bulunuz? 

Toplam Nükleotid = A + T + G + C = 45 + 45 + 60 + 60 = 210 

d) Toplam Pürin Bazı Sayısını bulunuz? 

Pürinler Adenin ve Guanin bazlarıdır bunların sayısı da  A + G = 45 + 60 =105 

dir 

e) Toplam Primidin Sayısını Bulunuz? 

Primidinler Timin, Urasil ve Sitozindir ama bu DNA molekülü olduğundan 

Urasil yoktur  T + C = 45 + 60 =105 

f) Toplam Fosfat Sayısını Bulunuz? 

Dikkat ederseniz her nükleotidde 1 tane fosfat vardır dolayısıyla Nükleotid 

Sayısı = Fosfat Sayısı = 210 dur. 

g) Toplam Şeker Sayısını Bulunuz? 

Dikkat ederseniz her nükleotidde 1 tane 5 karbonlu şeker var dolayısıyla 

Şeker Sayısı = Nükleotid Sayısı = 210 dur. 

h) Toplam Hidrojen Bağı Sayısını Bulunuz? 

Hidrojen bağları sitozin­guanin arasında 3 adet , timin­adenin arasında 2 adet 

bulunmaktadır. 

Sitozin veya Guanin Sayısı (ikisini birden değil arasında olduğu için bağlar) x 

3=180 buradan gelir 

Timin veya Adenin Sayısı x 2= 45 x2 = 90 

Sonuçta toplam 270 hidrojen bağı vardır bu DNA molekülünde. 

DNA MOLEKÜLÜNÜN KENDİNİ TAMİR ETMESİ 

● DNA nın karşılıklı zincir yapısı sayesinde zincirlerden birinde bir hasar 

oluştuğunda karşısındaki baz diliminde bir sorun yoksa kendini tamir 

edebilir 

● Eğer karşılıklı bir hasar varsa DNA kendini tamir edemez 

 

  

RNA ( Ribonükleik Asit) 

● Ribo Nükleik Asit = R.N.A 

● Yapısında Riboz şekeri bulunur 

● Nükleotidlerinde rganik bazlardanA,U,G,C bulunabilir Timin bulunmaz 

● Tek zincirlidir (DNA çift zincirlidir) 

● RNA kendini eşleyemez DNA nın yönetiminde RNA sentezi olur 

● DNA yönetici özelliğe sahiptir amaRNA nın yönetici özelliği yoktur 

● Tek zincirden meydana geldiği içinA=U ve G=C diyemeyiz bunlar sadece 

DNA için geçerlidir. 

● RNA protein senteziyle görevlidirbu nedenle protein sentezinin yoğun 

olduğu hücrelerde miktarı fazladır 

● DNA dan aldığı genetik bilgilere göre protein sentezini üstlenir 

● Üç çeşit RNA vardır bunlar mRNA , tRNA ve rRNA dır 

  

 

mRNA – Mesajcı RNA 

● DNA dan aldığı bilgiyi ribozoma taşır 

● Bu taşınan bilgi protein sentezi için gerekli kodun bilgisidir. Bu koddaki 

dizilişe göre proteindeki aminoasit dizilişi belirlenir. 

● Aşağıdaki şekilde her nekadar ingilizce de olsa tRNA ve mRNA 

görünmektedir. 

 

tRNA – Taşıyıcı RNA 

● Sitoplazmadaki aminoasitleri Ribozoma taşır 

● Bu taşıma işini aminoasitleri tanımasıyla yapar 

● tRNA üzerindeki her üçlü baz dizilişine anti­kodon denir. 

rRNA – Ribozomal RNA 

● Ribozomun yapısına katılan RNA dır. 

● Ribozom protein ve rRNA lardan oluşur 

Nükleik Asitler DNA ve RNA biyoloji konu anlatımımızın sonuna geldik 

arkadaşlar.. Umarım ki hazırladığım bu biyoloji ders notu sizin için faydalı 

olmuştur. Eğer bu notu PDF olarak indirmek isterseniz Biyoloji PDF ders 

notları sayfamızdan indirip yazıcınızdan çıktısını alabilirsiniz.