1

Nükleik Asid Metabolizması

Prof.Dr.Tülay Akçay

2

3

4

5

6

7

A TŞ Ş

P

G SŞ Ş

P

P

T AŞ Ş

P

P

S GŞ Ş

P

A+G=T+S

8

Nükleotidlerin Metabolizması

-Pürin nükleotid’lerinin yapım ve yıkımı-Primidin nükleotid’lerinin yapım ve yıkımı-Nükleotid metabolizması ile ilgili

bozukluklar

9

Pürin Nükleotid’lerinin Biyosentezi• De nova Sentez Endojen pürin sentezinde kullanılan maddeler;-Karbon kaynağı olanlar: Glisin, Format, Karbondioksit-Azot kaynağı olanlar: Glisin, Glutamin, Aspartik asid CO2’den

Glisin’den

C

N

CN N

CC

C

N6

1

2

39

5

4

7

8 Format’dan (N 10 –formil tetrahidrofolat)

Glutamin’den

Aspartat’dan

Format’dan

10

Riboz-5-fosfat

PRPP

5-fosforibozilamin

IMP

AMP GMP

ADP GDP

ATP GTP

1

2

1 PRPP sentetaz2 PRPP amidotransferaz

Denova pürin nükleotid Sentezinin düzenlenmesi

11

A) PRPP sentetazB)PRPP amidotransferaz

12

Nükleotidler,

sadece RNA ve DNA nın önemli yapı birimleri değildir,

biyokimyada bir çok anahtar biomoleküllerin yapısına da girerler.

NAD,FAD ve Koenzim A, ATP den sentezlenir

13

Pürin Nükleotidlerinin Katabolizması

AMP GMP H2O H2O

Nükleotidaz Pi Nükleotidaz Pi

Adenozin Guanozin Adenozin H2O Nükleozid Pi

Deaminaz NH3 Fosforilaz Riboz-1-P

İnozin Guanin Nükleozid P Guanaz H2O

Fosforilaz Riboz-1-P NH3

H2O + O2 H2O2 H2O + O2 H2O2

Hipoksantin Ksantin Ürik asid (keto şekli) Ksantin Oksidaz (enol şekli) Ksan.Oks.

İnozin: Hipoksantin + RibozKanda normal ürik asid miktarı: 2-7 mg/dl (Kadında; 2.2-6.0 mg/dl

Erkekte; 3.5-7.2 mg/dl)

14

Dokularda Ürik Asid Birikimi Sonucu Gut Oluşur

Gut hastalığı vücut sıvılarında, ürik asid düzeylerinin normalin üzerine çıkması

ile oluşur (nomal düzey 2- 7.0 mgdl)

Ürik asid ve onun kristalleri suda az çözünürler üratın aşırı birikimleri, iğne şeklinde ürat kristallerinin

çökelmesinineneden olur kristaller sıklıkla yumuşak dokuda toplanır.

15

Pürin Nükleotidleri Metabolizma Bozuklukları

I. Ürik asid düzeyi ile ilgili bozukluklar

II. Adenozin deaminaz (ADA), yetersizliği ile ilgili bozukluklar

III.Nükleozid fosforilaz yetersizliği ile ilgili bozukluklar

16

Primidin Metabolizması

17

18:

19

Pirimidin Metabolizmasının Bozuklukları

Tip I : orotat fosforibozil transferaz ve orotidilat dekarboksilaz eksikliği; idrarla orotik asit atılmakta, gelişmede gerilik ve anemi görülmektedir. Oral yolla üridin verilerek tedavi edilir.Tip II : orotidilat dekarboksilaz eksikliği;idrarla orotik asid atılır, üridin verilmesi karbomoil fosfat sentetaz II üzerine geri beslenme, inhibisyon yapmakta ve orotik asid oluşumu azalmaktadır.