GENETİK MATERYAL : DNA(NÜKLEİK ASİTLER:YÖNETİCİ MOLEKÜLLER)

Konu süresi: 2 Ders saati

Hedefler

• DNA’nın keşfine yol açan deneyleri özetlemek• DNA basit yapısının şeklini kavramak• Ökaryotik kromozomun yapısını kavramak.

Temel kavram

• Nükleik asit:Hücresel bilgilerin depolanmasını sağlayan karmaşık yapıdaki biyomolekül

yapıdır.

Yeni kavramlar

• Nükleotid• Polinükleotid• Organik baz• Riboz , Deoksiriboz• Pürin , Pirimidin• Adenin, Guanin , Sitozin, Timin, Urasil• mRNA , tRNA ,rRNA

•Aynı cinsiyetteki iki insanın DNA ları % 99,9 oranında birbirine benzerdir.

•Yüzlerce hastalığın sebebi olan genler günümüzde saptanmıştır.

Örnek:Parkinson hastalığı

• Gizemli cinayet romanları ya da filmlerin de cinayetin çözümlenmesi sırasında kullanılan kanıtlar nelerdir ?

• Uçak kazaları sonucunda kimlik belirlemede hangi yöntem kullanılır?

• Göç sonucu dağılan ailelerin tespiti , çocukların anne ya da babasının belirlenmesi , soyu tükenmeye başlayan canlıların korunması, ölümcül genlerin aile soy ağacı üzerinde izin sürmek hangi yollarla gerçekleştirilir ?

Günümüz

Yönetici moleküllerin keşfi

•1928 Yılında İngiliz Frederick Griffith farelerde zatürre etkeni olan Streptococcus pneumonia adlı bakterinin iki alt türü üzerinde deneyler tasarlamıştır.

•S-Tipi bakteri hücresi farelerde öldürücü etki yapmaktadır.Çünkü bu tür kapsüllüdür ve farenin savunma hücrelerinden korunmaktadır.

Patojen=Hastalık yapıcı etken

•Canlı R-Tipi bakteriler ise farelerde öldürücü değildir.Çünkü kapsülsüz oldukları için farenin savunma hücreleri tarafından yok edilirler.

•Isıtılarak öldürülmüş S-Tipi bakteri hücreleri neden farelerde öldürücü etkide bulunmamaktadır ?

•Isıtılarak öldürülmüş S-Tipi bakteri hücreleri ile canlı ama zararsız R-Tipi hücreleri karıştırılırsa nasıl değişimler gözlenir ?

•Zararsız R-Tipi hücrelerinin zararlı S-Tiplerine dönüşümüne ne sebep olmuştur?

•Bir hücre tarafından dış ortamda bulunan DNA’nın hücre içerisine alınmasına Transformasyon denir.

• Sonuç

Bakteri ve diğer canlı tüm hücrelerin kalıtsal özelliklerinde meydana gelen

değişimlerden DNA sorumludur.

DNA Yapı modelinin keşfi

Nisan 1953 Yılında İngilizBilim insanları James Watsonve Francis Crick DNAmolekül modelini açıklamışlardır.Bu buluş onlara Nobelödülü kazandırmıştır.

•DNA çift sarmalı nükleotit adı verilen birimlerden oluşur.Her bir nükleotit de organik baz , şeker ve fosfat bulunur.

•DNA da beş karbonlu şekerlerden Deoksiriboz RNA da ise Riboz bulunur.Bazlardan DNA da A,G,S,ve T RNA da ise A,G,S, ve U vardır.

•Çift zincir DNA molekülünde Adenin Timin ile Guanin de Sitozinle eşlenir.A ile T arasında 2 tane G ile S arasında 3 tane hidrojen bağı bulunur.

• Bakteri hücrelerinde DNA sitoplazmada bulunur.Diğer tüm tek hücreli ve çok hücreli canlılarda DNA hücre çekirdeği, mitokondri ve kloroplastlarda bulunur.

• RNA molekülü tek zincirlidir.Görevi DNA dan aldığı bilgiyi ribozoma taşımaktır.

• mRNA,tRNA ve rRNA olmak üzere 3 tip RNA vardır.

Etkinlik 1

• DNA molekül modeli oluşturmak

Araç ve Gereçler 1.Renkli kalemler 2.Renkli kartonlar 3.Makas 4.Yapıştırıcı

Etkinlik 2• Soğan hücrelerinden DNA’nın elde edilmesi Araç ve gereçler1.Soğan2.Bir sürahi buz3.Saf su4.Sofra tuzu5.Proteaz enzimi6.%95’lik etanol7.Süzgeç kağıdı

Kromozom yapısı

Ökaryotik kromozomlar uzunlamasına bir DNA molekülü içerir,yaklaşık bir insan kromozomunda 2*108 nükleotid çifti bulunur.Açıldığında 6 cm uzunluğuna erişir.

Üstün paketleme sistemi DNA’yı küçük bir hacim içine sığdırmayı başarmıştır.Ökaryotik hücrelerde çekirdek DNA’sının tümü ve özel proteinler birleşerekkromatin yapıyı meydana getirirler.

Kavram Haritası

Numaralı yerlere hangikavramlar yazılmalıdır ?

7

Ölçme Değerlendirme

• DNA ile RNA arasındaki farklar nelerdir?• Watson ve Crick DNA modeli nasıldır?• Genom ve Gen kavramlarını neyi ifade

etmektedir?• Canlı hücreler arasında DNA alışverişi

gerçekleşebilir mi?• DNA ve RNA hangi hücresel kısımlarda

bulunur?