ankara İlİ ŞereflİkoÇhİsar İlÇesİ · gölün ortalama su seviyesi 40 cm. civarında,...

ANKARA İLİ ŞEREFLİKOÇHİSAR İLÇESİ TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİNE AİT

1/ 50000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN DEĞİŞİKLİĞİ

ARAŞTIRMA VE AÇIKLAMA RAPORU

Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni Plan Değişikliği

Araştırma ve Açıklama Raporu

1

1.YERLEŞMENİN ÜLKE VE BÖLGESİ İÇİNDEKİ YERİ

1.1. Planlama Alanının Bölgesindeki Yeri ve Yerleşmenin Genel Tanımı

Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Hamzalı Köyü, Doruç Mevkii, Tuz Gölü

Havzası sınırları içerisinde kalmaktadır. Planlama alanı yaklaşık 5000 hektar olup;

1/50000 ölçekli K30-B paftasında yer almaktadır.

Tuz Gölü, Ankara, Konya, Aksaray illeri sınırlarında kalmakta olup, havza

kuzeyde ve doğuda dar, batıda ve güneyde oldukça genişleyen bir ovanın

zeminini kaplamaktadır. Tuz Gölüne ait genel özellikler aşağıdaki tabloda

verilmiştir.

Tablo 2.1. Tuz Gölü ve Havzasının Genel Karakteristikleri

Tuz Gölü Havzasının Su Toplama Alanı 20.200 km2

Tuz Gölü Havzasının Yağış Alanı 11.900 – 18.000 km2

En Uzun Yeri 85-90 km

Ortalama Uzunluğu 65 km

En Geniş Yeri 35-45 km

Ortalama Genişliği 30 km

En Derin Yeri 150 - 200 cm

Ortalama Derinliği 70 cm

Yüzey Alanı 1200 – 1960 km2

Ortalama Yüzey Alanı 1660 km2 (Ankara İlinde 160 km

2)

Tuz Oluşan Ortalama Alan 1200 km2

Tuzluluk Oranı %32,9

(Kaynak: Tuz Gölü Yeni Tuz Sahaları Proje ve Fizibilite Değerlendirme Raporu (Çukurova Ünv. Aralık 2011)

Türkiye’nin tuz ihtiyacının yarıdan fazlası Tuz Gölü Bölgesindeki bu 3

tuzladan (Kaldırım, Kayacık ve Yavşan tuzlaları) karşılanmaktadır.

Yağış alanı 11.900 km² olan Tuz Gölü, dışarıya akıntısı olmayan kapalı bir

havza gölüdür. Koçhisar gölü olarak da bilinir. Yağış alanının genişliğine rağmen

beslenme kaynakları zayıftır. Göle su getiren akarsular, yazın suları iyice azalan

ya da tamamen kuruyan derelerdir. Bunlar Şereflikoçhisar'dan gelen Peçenek

Çayı, Aksaray'dan gelen Melendiz Çayı, güneyden ve batıdan gelen İnsuyu,

Karasu, Kırkdelik çaylarıdır. Bunlardan başka Beyşehir Gölünün fazla sularını

Konya'nın atık sularıyla beraber Tuz Gölü'ne boşaltan DSİ tahliye kanalı da Tuz

Gölü'nün su seviyesinin yükselmesine sebep olmaktadır.

Gölün ortalama su seviyesi 40 cm. civarında, yağışın arttığı mayıs ayında

ise yaklaşık 110 cm'dir. Ağustos ayında göl büyük ölçüde kurur. Tuz oranının fazla

oluşu, buharlaşma sonucunda göl sahasının büyük kısmında her yıl yenilenen 10-

30 cm.lik tuz tortulaşmasına neden olmaktadır. Yaz sonlarına doğru Kaldırım

Tuzlası ile karşı kıyı arasında yürümek mümkündür. Bu mevsimde tuzluluk oranı

Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni Plan Değişikliği

Araştırma ve Açıklama Raporu

2

binde 329 gibi dikkat çekici bir orana erişmektedir. Kimyasal bileşim itibariyle

burada mutfak tuzu (sodyum klorür) karakterinde bir tuzluluk hakimdir ve sodyum

klorür oranı, magnezyum klorür ve sodyum sülfat oranlarından yüksektir.

Planlama Alanının Yer Buldur Haritası

TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİNE AİT 1/50000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI

Plan Değişikliği Araştırma ve Açıklama Raporu

3

KAYACIK TUZLASI



4

2. FİZİKSEL YAPI-ÇEVRESEL KAYNAKLAR

2.1 İklim

Bölgede Karasal iklim özellikleri görülmektedir. Karasal iklim tipi yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve yağışlıdır.

Basınç Dağılımı; Kulu Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 900,9 hPa

dır. Ölçülen maksimum basınç 917,5 hPa ile Aralık ayında, ölçülen minimum basınç ise 876,0 hPa ile Ocak ayında gerçekleşmiştir.

Basınç Değerleri

Ort

ala

ma

Basın

ç (

hP

a)

Ma

ksim

um

B

asın

ç (

hP

a)

Min

imu

m

Basın

ç (

hP

a)

Ock 902.1 916.4 876

Şbt 900.7 914.2 883.6

Mrt 899.5 914 880.7

Nsn 899 910 882.7

Mys 899.8 910 887.7

Hzn 899.6 908.4 884.7

Temz 898.8 907.3 886

Agus 899.4 906.7 883.6

Eyl 901.7 910.4 887.4

Ekm 903.4 913.4 891.7

Ksm 903.7 914.5 889.7

Arlk 902.8 917.5 878

Yıllık 900.9 917.5 876

Basınç Değerleri Grafiği



5

Sıcaklık Dağılımı; Kulu Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 10,3 0C,

maksimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 17,0 0C, minimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 4,1 0C olarak gerçekleşmiştir. Ölçülen maksimum sıcaklık 40,2 0C ile Temmuz ve Ağustos aylarında, ölçülen minimum sıcaklık ise -22,3 0C ile Ocak ayında gerçekleşmiştir.

Sıcaklık Değerleri

Para

metr

e

Ort

ala

ma S

ıcaklı

k

(°C

)

Ma

ksim

um

S

ıcaklıkla

rın

O

rtala

ması (°

C)

Min

imu

m

Sıc

aklıkla

rın

O

rtala

ması (°

C)

Ma

ksim

um

S

ıcaklık

Min

imu

m

Sıc

aklık

Ocak -1.8 2.9 -5.7 15.4 -22.3

Şubat -0.2 5.4 -4.7 18.4 -22.1

Mart 4.3 11.1 -1.5 27.4 -20

Nisan 9.6 16.5 3.4 30.2 -8.2

Mayıs 14.5 21.5 7.3 32.8 -3.9

Haziran 18.9 26.2 10.8 37 1.6

Temmuz 22.5 29.9 14 40.2 5

Ağustos 22 29.9 13.9 40.2 4.5

Eylül 17.2 25.7 9.9 36.5 -0.2

Ekim 11.3 19.2 5.2 32.4 -7.4

Kasım 4.7 11.2 -0.2 23.7 -15.2

Aralık 0.2 4.8 -3.5 18.6 -19.3

YILLIK 10.3 17 4.1 40.2 -22.3

-30

-20

-10

00

10

20

30

40

50

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Ortalama Sıcaklık (°C) Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C)

Minimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C) Maksimum Sıcaklık (°C)

Minimum Sıcaklık (°C)

Sıcaklık Değerleri Grafiği



6

Yağış Dağılımı; Kulu Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış

miktarı 387,7 mm dir. Maksimum yağış ise Haziran ayında 87,2 mm olarak gerçekleşmiştir.

Yağış Değerleri

Parametre Toplam Yağış

Ortalaması (mm)

Maksimum Yağış (mm)

Ocak 42.5 35.7

Şubat 35.4 27.2

Mart 34.9 26.8

Nisan 46.1 32.2

Mayıs 46.7 34.2

Haziran 31.5 87.2

Temmuz 11.1 41.2

Ağustos 6.5 36

Eylül 13.8 39.9

Ekim 29.9 28.5

Kasım 39.1 39.8

Aralık 50.2 35.5

YILLIK 387.7 87.2

0102030405060708090

100

Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış (mm)

Yağış Değerleri Grafiği



7

Nem Dağılımı; Kulu Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama nem %62,9 olarak

gerçekleşmiştir. Minimum nem ise %1,0 ile Ağustos ve Eylül aylarında gerçekleşmiştir.

Nem Değerleri

Nem Değerleri Grafiği

Parametre Ortalama Nem (%)

Minimum Nem (%)

Ocak 78.6 20

Şubat 73.9 9

Mart 65.8 3

Nisan 62.9 3

Mayıs 59.1 2

Haziran 53.2 2

Temmuz 47.8 2

Ağustos 47.3 1

Eylül 51.6 1

Ekim 62 2

Kasım 72.9 11

Aralık 79.8 12

YILLIK 62.9 1



8

Buharlaşma: Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması: Kulu Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına

göre en yüksek aylık ortalama açık yüzey buharlaşması 251,2 ile Temmuz ayında gerçekleşmiştir.

Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Değerleri

Parametre Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm)

Ock

Şbt

Mrt

Nsn 47.5

Mys 148.3

Hzn 197.3

Temz 251.2

Agus 248

Eyl 178.8

Ekm 101.3

Ksm 15.4

Arlk 0.8

Yıllık

Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Değerleri Grafiği



9

Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması: Kulu Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına

göre, günlük maksimum açık yüzey buharlaşması 14,2 mm ile Mayıs ayında gerçekleşmiştir.

Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma Değerleri

Parametre Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm)

Ock

Şbt

Mrt

Nsn 10.9

Mys 14.2

Hzn 12.6

Temz 14

Agus 14

Eyl 14

Ekm 8.8

Ksm 6

Arlk 2.3

Yıllık 14.2

Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma Değerleri Grafiği



10

Bölgenin sayılı günler dağılımı

Kar Yağışlı ve Kar Örtülü Günler: Kulu Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına

göre yıllık ortalama kar yağışlı gün sayısı 22,6 gündür. Yıllık ortalama kar örtülü günler sayısı 30,5 gündür. Maksimum kar kalınlığı ise 101 cm ile Şubat ayında gerekleşmiştir.

Sisli, Dolulu, Kırağılı ve Orajlı Günler Sayısı: Kulu meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sisli günler sayısı 22,0 gündür.

Kulu Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama dolulu günler sayısı

1,6 gündür. En yüksek ortalama dolulu gün sayısı 0,5 ile Mayıs ayında gerçekleşmiştir.

Kulu Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama kırağılı günler sayısı 65,5 gündür. En yüksek ortalama kırağılı gün sayısı 13,5 ile Kasım ayında gerçekleşmiştir.

Kulu Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama orajlı günler sayısı 23,3 gündür. En yüksek ortalama orajlı gün sayısı 7,0 ile Mayıs ayında gerçekleşmiştir.

Sayılı Günler Değerleri

Kar Yağışlı Günler Sayısı

Kar Örtülü Günler Sayısı

Maksimum Kar Kalınlığı

Sisli Günler Sayısı

Ortalaması

Dolulu Günler Sayısı

Ortalaması

Kırağılı Günler Sayısı

Ortalaması

Toplam Orajlı Günler Sayısı

Ortalaması

Ocak 6.1 10.4 55 7.1 0 11.2 0

Şubat 5.9 8.5 101 3.2 0 11 0.1

Mart 4 3.4 98 1.1 0.3 10.8 0.6

Nisan 0.7 0.3 9 0.2 0.4 3.1 3.4

Mayıs 0.1 0 0.5 0.4 7

Haziran 0.2 5.3

Temmuz 0 2.2

Ağustos 0 1.5

Eylül 0 0 0.1 1.9

Ekim 0.1 0 1 0.5 0 3.9 1.1

Kasım 1.4 1.3 16 2.7 0.1 13.5 0.2

Aralık 4.3 6.6 43 7.2 0.1 11.5 0

YILLIK 22.6 30.5 101 22 1.6 65.5 23.3



11

00

05

10


Sisli Günler Sayısı Ortalaması



00

10





00

00

00

01


Dolulu Günler Sayısı Ortalaması



00

05

10

15


Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması

Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması

. Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması



12

00

05

10

15




Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalaması

00

50

100

150


Maksimum Kar Kalınlığı (cm)

Maksimum Kar Kalınlığı (cm)

Maksimum Kar Kalınlığı

00

02

04

06

08


Toplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması



2.2 Ekolojik Çevre

Kışın kapladığı çok geniş su alanı su kuşları için önemli bir kışlama alanı

oluşturmaktadır. Tuzlu ortamlara uyum sağlamış olan flamingo, kılıçgaga, angıt ve

benzeri kuşların yanı sıra yağmurcunlar, turnalar, yaban kazları ve yaban ördekleri

gölde büyük topluluklar halinde yaşamaktadır. Göl çevresinin nispeten ıssız oluşu

nedeniyle kuşlar, etraftaki su birikintilerinde, meralarda ve ekili alanlarda rahatça

beslenmekte, kışın en soğuk günlerinde dahi donmayan göl sularında

yüzebilmektedir. İlkbaharda Göl içinde oluşan adalar ve bataklıklar Bataklık Kırlangıcı



13

(Glareola prantincola), Suna (Tadorna tadorna), Angıt (Tadorna ferruginea),

Çamurcun (Anas crecca), Kılıçgaga (Recurvirostra avocetta), Kocagöz (Burhinus

oedicnemus) ve martı türlerinin (Larus sp.) kuluçka yapmalarına imkân

sağlamaktadır.

Bölgede tuzcul stepler ve endemik türlerden oluşan ekolojik açıdan hassas bitki

toplulukları bulunmaktadır. Bir ekosistem bütünlüğü arz eden Tuz Gölü ve yakın

ilişkide olan çevresindeki göller (Tersakan Gölü, Düden Gölü, Bolluk Gölü, Eşmekaya

Gölü, Köpek Gölü, Akgöl) sayısız kuş türü ve özellikle Avrupa'da nesli tükenmekte

olan flamingolar (Phoenicopterus ruber) için yaşam alanı niteliğindedir. Tuz Gölü,

flamingoların ülkemizdeki en önemli kuluçka alanı olup, Gölün orta kesimlerinde

herbiri 5-6 bin yuvadan oluşan dev kuluçka kolonileri bulunmaktadır.

2. 3 Jeolojik Durum

Planlama alanını da içerisine alan Tuz Gölü havzası; gerek petrol olanaklarının

varlığı, gerekse Tuz Gölü’nün bulunması nedeniyle, değişik kişi, kuruluş ve şirketler tarafından çeşitli amaçlarla pek çok araştırmanın yapıldığı bir havzadır. Havzada ilk jeolojik harita çalışması Kleinsorge H., (1940) ile başlamış olup, Tuz Gölü dolaylarında Tersiyer yaşlı birimlerin, kumlu kireçtaşı ve çakıltaşı tabakalarından oluştuğu ve jipsli serileri de içerdiği belirlenmiştir. Bu çalışma, Tromp, S.W.,(1942) ve Buchardt,W.S,(1957)’ın aynı amaçlı çalışmaları izlemiştir.

Arıkan (1975), Tuz Gölü havzasının Üst Senoniyen-Oligosen süresince gelişip, tam

bir sedimanter çevrimi temsil eden, 10.000 metreden fazla kalınlıktaki sedimenter kayaçların havzanın en derin yerinde biriktiği belirtilmiştir.

Uğurtaş (1975), yaptığı jeofizik çalışmalarıyla, Tuz Gölü havzası Sultanhanı güneyinde, 2-4 km derinliklerde tuz domlarının varlığı belirlenmiş ve ayrıca havzanın doğu ve batısında farklı taban birimlerinin bulunduğu savunmuştur.

Uygun ve diğ., (1978), Tuz Gölü projesi adı altında yapılan çalışmalarda, Tuz Gölü havzasının doğu ve güneydoğu kenarının jeolojisi ayrıntılı olarak tanımlanmış olup, bölgede 5 ayrı evaporasyon dönemi belirlenmiştir. Öte yandan aynı çalışmalar kapsamında, Tuz Gölü projesi hidrojeoloji çalışmalarında kullanılacak, baz jeoloji haritalarının hazırlanması amaçlanmıştır.

Uygun ve diğ., (1982), 1976-1980 yılları arasında, Tuz Gölü havzasında yapmış oldukları çalışmaları toparlayarak, havzanın stratigrafisini, evaporit oluşumlarını ve hidrokarbon olanaklarını ortaya koymuştur.

Hidrojeoloji ve Tuz Gölü kimyası ile ilgili ilk çalışmalar, Calvi ve Kleinsoge (1939), Tuz Gölü ve çevresindeki diğer göllerin (Boluk Gölü ve Tersekan Gölü) kimyasının incelenmesiyle başlamıştır. İlgili raporda, Tersekan Gölü’ndeki Na2SO4 rezervinin yaklaşık 640.000 ton dolaylarında olduğu belirtilmiştir.



14

Gawlik (1956), M.T.A. Şereflikoçhisar ve Tuz Gölü çevresinin hidrojeolojisini inceleyerek, Paleojen serilerinin yeraltısuyu bakımından fakir, Pilyosen serilerinin ise bol yeraltısuyu taşıdığını belirtmiştir.

Erol (1967-1969) Bolluk Gölü, Cihanbeyli ve Tuz Gölü havzası ve yöresinin Jeolojik ve jeomorfolojik incelemeleri tamamlayarak, bölgedeki tüm köyleri arazi kullanımı ve su temini açısından incelemiştir.

Turgut (1978), Tuz Gölü havzasının stratigrafik ve çökelsel gelişimini çalışmış ve konu ile ilgili raporu, bildiri olarak. Türkiye IV. Petrol Kongresinde yayınlamıştır.

Değirmenci (1981), Peceneközü yöresinin hidrojeolojik incelemesinde, akiferin Pilyosen yaşlı seri alüvyon olduğunu belirtmiş ve alüvyonda emniyetli verimi 9.5x106 m3/yıl olarak bulunmuştur

Konya ve Tuz Gölü Kapalı Havza Oluşumu Tuz Gölü alt havzasını da içeren Konya Kapalı Havzası kabaca son 60 milyon yıldır

çevresi günümüzde olduğu gibi yükseltilerle çevrili bir kapalı havza konumunda olmuştur. Bu sürecin ilk bölümünde (Paleojen) havza dış denizler ile bağlantılı olup, bu denizlerden havzaya giren deniz suyu yüksek atmosferik sıcaklık koşullarında buharlaşarak diğer bazı çökellerin yanısıra sodyum-klorür (NaCl, Halit minerali) ve kalsiyum-sülfat (CaSO4.2H20, jips minerali; CaSO4, anhidrit minerali) gibi buharlaşmaya bağlı (evaporit) çökellerinin de oluşmasını sağlamıştır.

Bu süreçte havzanın çökmeye devam etmesine bağlı olarak evaporit çökelleri bazı

yerlerde 1500 m’yi aşan kalınlığa ulaşmıştır. Sürecin devam eden bölümünde (Neojen) Anadolu’nun yükselmesine bağlı olarak kapalı havzanın denizle bağlantısı kesilmiş, havza içinde kendi dreanaj alanından kaynaklanan çoğunlukla karasal kökenli çökelim etkili olmuştur. Bu dönemde de havzanın çukur bölümlerinde, genellikle karbonat, kısmen evaporit mineralleri ağırlıklı gölsel çökeller oluşmuştur (Bayarı, 2009).

Kabaca son 2 milyon yılı kapsayan yakın jeolojik geçmişte ise havza dünya

genelindeki buzullaşma koşullarından etkilenmiştir. Bu dönemde hava sıcaklığı günümüze göre 6-8 °C kadar azalmış; azalan sıcaklığa bağlı olarak kar şeklindeki yağış ağırlık kazanmış, olasılıkla artan bulutlanmanın da etkisi ile iklimde pozitif su bütçesi koşulları oluşmuştur. Bu durumun bir sonucu olarak Toros Dağlarının eteklerindeki kar erimesinden kaynaklanan yüzey ve yeraltısuyu akışı havzaya azalan sıcaklık ve artan bulutlanma nedeniyle sınırlanan buharlaşma-terleme kayıplarından daha fazla miktarda su girdisinin oluşmasını sağlamıştır.

Pozitif su bütçesinin süreklilik göstermesi nedeniyle havzanın güney bölümünde

Konya Alt Havzasında -günümüzde mevcut olmayan- Eski Konya Gölü oluşmuştur. Batıda Konya’dan, doğuda Ereğli-Bor dolayına uzanan Eski Konya gölünde maksimum su derinliği 20 m dolayında bir düzeye ulaşmıştır.

Zamanla iklimin günümüzdekine benzer yapıya dönüşmesi sonucu negatif su bütçesi

koşullarının oluşması sonucunda Eski Konya Gölü kurumaya başlamış, kabaca günümüzden 6 bin yıl kadar önce tamamen yok olmuştur. Aynı dönemde havzanın kuzey bölümünde maksimum su derinliği 100 m dolayında olan Eski Tuz Gölü oluşmuştur.



15

a) Bölge Jeolojisi

Bölgede Paleozoyik’ten başlayıp Kuvaterner’e kadar uzanan tortul, magmatik ve

metamorfik kayaçlardan oluşan bir istif yer almaktadır. Yörenin temelini Paleozoyik yaşlı Kaman grubu adı verilen Kalkanlıdağ formasyonu, Tamadağ formasyonu ve Bozçaldağ formasyonu oluşturur. Bu temeli Kampaniyen yaşlı Ortaköy granitoyidi keser. Bu formasyonların üzerine uyumsuz olarak Üst Kretase yaşlı Kartal formasyonu ve Asmaboğazı formasyonu, Paleosen yaşlı Çaldağ formasyonu ve Kırıkkavak formasyonu, Eosen yaşlı Boyalı formasyonu gelir. Bu istiflerin üzerine Mezgit grubu olarak adlandırılan Üst Eosen-Oligosen yaşlı Karapınar formasyonu, Boğazdere formasyonu, Tepeköy formasyonu, Şereflikoçhisar üyesi ve Şıhkuyusu formasyonu gelir. Tüm bu istiflerin üzerine uyumsuz olarak Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Peçenek formasyonu, Kavak üyesi ve Kışladağ üyesi ile bunların üzerine uyumsuz olarak gelen Kuvaterner yaşlı alüvyon yer almaktadır. İnceleme alanının jeoloji haritası, genelleştirilmiş stratigrafi kolonu tablolarda yer verilmiştir.

Bölgenin Jeoloji Haritası



16

Bölgenin Genel Stratigrafik Kesiti



17

Tuz Gölü havzası, içinde Geç Kretase – Tersiyer yaşlı çeşitli sedimanter birimler izlenen havzalarından biridir. Havza, kuzeyinde Ankara yükselimi, doğusunda Orta Anadolu Kristalen Karmaşığı, güneyinde Ulukışla Volkanitleri ve batısında Sivrihisar – Bozdağ masifi ile çevrilmiştir (Arıkan, 1975). Tuz gölü havzası Geç Kretase-Oligosen zaman aralığında gelişmiştir (Arıkan,1975). Tuz Gölü Havzasının doğu kenarında izlenen sedimanter istifin temelini Orta Anadolu Kristalen Karmaşığının mermer, şist ve gnays türü metamorfikleri oluşturur (Seymen, 1982). - Kaleboynu Formasyonu (Pzka)

Kırşehir masifinde, mermer ara katkılı kuvarsit, kuvarşist, kalkşist, gnays vb. kaya türlerinden oluşan birim, Göncüoğlu (1977 ve 1981) tarafından Kaleboynu formasyonu olarak adlandırılmıştır. Kaleboynu formasyonu, Kervansaraydağ formasyonu (Kara ve Dönmez,1990), Tamadağ formasyonu (Seymen, 1982) ve Kervansaraydağ şistleri ile eşdeğerdir. Dış görünümü yeşil, sarı ve kahverengi olup ince tabakalıdır. Kayaçlardaki başlıca mineraller albit, oligoklas, kuvars, biyotit, muskovit ve klorittir (Ayhan ve Papak, 1988). Birimin tabanı gözlenememektedir. Mostra verdiği alanda Üst Miyosen yaşlı Ürgüp formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Birim, Bozçaldağ formasyonu ile yanal ve düşey yönde geçişlidir - Bozçaldağ Formasyonu (Pzb)

Gri, beyaz renkli, orta-kalın tabakalı, yer yer erime boşluklu mermerler ve çok az oranda şistlerden oluşan birim, Seymen (1982) tarafından Bozçaldağ formasyonu olarak adlan-dırılmıştır. Bozçaldağ metamorfikleri planlama alanında som, kalın tabakalı, gri-boz renkli iri kalsit kristallerinden oluşan mermerlerle temsil edilmektedir. Mermerler bol kırık-çatlaklıdır. Orta-iri kristalli olan mermerler, yer yer granitoyitik kayaçlarla kesilmiş ve ayrıca kontak metamorfizmaya uğramıştır. Bu bölümlerde skarnlaşma ve yeniden kristalleşmeler gelişmiştir. Birimin tabanı görülmemektedir. Üst dokanağında ise uyumsuz olarak Ürgüp formasyonuna ait çökeller, ignimbiritler ve Üst Miyosen- Piliyosen yaşlı volkanik kayaçlar yer alır. - Orta Anadolu Granitoyidi (Kog)

Orta Anadolu Kristalen Karmaşığı içerisinde Orta Anadolu Granitoyidleri olarak adlandırılan bazı Granitoyid bileşimli kayalar yer yer gabro-diyorit bileşimli kayaları içermekte ve bu gabro-diyoritler daha çok yüksek tepelerin üst kısımlarında yüzeylemektedir (Kadıoğlu ve Güleç, 1995; Kadıoğlu ve Güleç, 1996). Granitik kayaçlar granit-alkali granit siyenit ve granodiyorit-monzodiyorti-monzonit türü olmak üzere iki şekilde yüzeylemektedir. Birinci tür kayaçlar gri boz, pembe renkli, iri kristallidir. Bu tür kayaların bulunduğu yerlerde ayrışma sonucu granit arenası oluşmuştur. İkinci tür kayaçlar siyahımsı-gri-boz renkli, iri-orta tanelidir. Granitoyidin yaşı Kampaniyen- Maestrihtiyen’dir.

- Asmaboğazı Formasyonu (Ukra)

Asmaboğazı formasyonu; esas olarak çakıllı kumtaşı, Orbitoidesli kumtaşı, hippuritesli kumlu kireçtaşı ve merceksel geometrili çakıltaşı yapılıdır. Birimin alt seviyelerinde belirgin bir çakıltaşı merceği bulunmaktadır. Kumtaşı ve kireçtaşı arasında ardalanmalı olarak yeşilimsi giri renkli, çok ince tabakalı marnlı seviyeler yeralır. Çakıllı kumtaşı seviyeleri, açık gri, yeşilimsi sarı renkli, orta-iyi dayanımlı, sert, sağlam, sıkı dokulu ve küt köşeli kırıklıdır. - Boyalı Formasyonu (Tb) Uygun ve diğ. (1982) tarafından adlandırılmıştır. Kalın tabakalı,kötü boylanmalı,orta-ince kum tane boyutlu, gözenekli, gevşek çimentolu, sarımsı-gri renkli kumtaşlarından oluşmuştur.



18

Tabandaki kumtaşları içersinde magmatik,metamorfik kayalardan türemiş çakıllar vardır.Kaba taneli, kalın tabakalı kumtaşı ardalanımı sık görülür.Yer yer de alacalı marn düzeyleri izlenir.Sığ denizel kökenli kumtaşları yukarı doğru karasal katkılar içermektedir. Boyalı formasyonu tabanında, Çaldağ kireçtaşı bloklarını kapsamaktadır. Formasyon, inceleme alanının batısında yeralan ve Tuz Gölü’nün doğusundaki yarımadanın tamamında, Şereflikoçhisar’ın kuzeyinden Çalören beldesinin güneyine kadar geniş bir alanda yayılım gösterir. - Kızılöz Formasyonu (Tk) Atabey ve diğ. (1987) tarafından adlandırılmıştır. Formasyon kırmızı şarabi renkli kaba kumtaşı ile çamurtaşı, som katmanlı marn, anhidrit ve jips seviyelerinden oluşmaktadır. Birim içinde kil ve kayatuzu düzeyleri vardır. Kalınlığı 50 m’ dir. Üstte Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Peçenek formasyonu tarafından uyumsuzlukla örtülür. Kızılöz formasyonu Üst Eosen-Alt Miyosen yaşlı olmalıdır. - İncik formasyonu Şıh kuyusu Üyesi (Toiş) Yeşil, beyaz, alacalı renkli, ince katmanlı jips, kiltaşı, kumtaşı ve çakıltaşlarından oluşan birim, daha sonra alacalı marnlar olarak sınıflandırılmıştır. Uygun ve diğ. (1981) tarafından ise Şıh kuyusu formasyonu olarak adlandırılmıştır. Alt kısımlarında çakıltaşı, kumtaşı, çakıllı kumtaşlarını kapsayan birimin üst kısımlarında kumtaşı, jipsli kumtaşı, kiltaşı ve marnlar yer alır. Alacalı rengi ile kolay tanınan birimde, yer yer 1-2 metre kalınlığında camsı tüf düzeyleri bulunur. - Boğazdere Formasyonu (Tob) Atabey ve diğ. (1987) tarafından adlandırılmıştır. Genel litoloji jips katkılı çamurtaşı, kiltaşı ile anhidrit ve jips ardalanımı şeklindedir. Anhidrit ve jipsler denizel birimlerin aşınma yüzeyleri ve yamaçlarını doldurmuş izlenimini verirler. Birim, çökelmesini Üst Miyosen’den önce tamamlamıştır. Tabanda Karapınar formasyonu ile uyumludur. Kalınlığı 90 metre kadardır. Birimin yaşını, Arıkan (1975), Uydun ve diğ. (1982) Üst Eosen-Oligosen kabul etmişlerdir. Boğazdere formasyonunun yaşı, alt ve üstündeki birimlerle ilişkisi dikkate alınarak Alt Miyosen öncesi Üst Eosen-Oligosen kabul edilmiştir. - Mezgit Formasyonu Karasal konglomera, kumtaşı ve yer yer jipsli seviyelerle temsil edilen birim tabanda

regresif çakıltaşları ile başlamaktadır. Dış görünümü kırmızı-kirli sarı- kahverengi olan

Mezgit formasyonunun orta seviyelerini oluşturan konglomeralar ise çoğunlukla

granit, gabro, diyabaz çakıllarının yanısıra Eosen yaşlı kireçtaşlarına ait çakıllar

içermektedir. Orta seviyeleri oluşturan bu konglomeralar, orta-iri taneli, gevşek

tutturulmuş olup kötü boylanmalıdır. Birimin içerisinde kaba taneli-gevşek çimentolu

olarak gözlenen kumtaşı seviyeleri de yine aynı kökenli kayalardan türeyen

malzemelerden oluşmuştur. Mezgit formasyonu içerisinde gözlenen evaporitli

seviyeler ise beyaz-yeşilimsi beyaz anhidrit ile ince-orta tabakalı jipslerden meydana

gelmektedir.

- İnsuyu Formasyonu (Tmi) Beyaz, gri renkli kalın-orta katmanlı gölsel kireçtaşı, marn, çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve yer yer volkanik ara katkılardan oluşan birim, Ulu ve diğ. (1994) tarafından İnsuyu formasyonu



19

olarak adlandırılmıştır. Formasyon genellikle ince marn ve kil ara katmanlı kireçtaşları ile temsil edilir. Kireçtaşları, beyaz, gri renkli, mikritik ve sparitik dokulu ve bol gastropodludur. İnsuyu formasyonunu temel kayalar üzerinde diskordanslı olarak yer alır. Üst Miyosen yaşlı kabul edilen İnsuyu formasyonu, karbonat çökeliminin yoğun olduğu bir göl ortamının ürünüdür. - İç Anadolu Grubu (Ti) İç Anadolu bölgesindeki Orta Miyosen - Pliyosen yaşlı ayrılmamış karasal fasiyesler, İç Anadolu grubu adı altında toplanmıştır. Karasal koşullarda çökelen birimin, yamaç molozu ile temsil edilen kesimleri kırmızı renkli, tane desteksiz çakıltaşı ve çamurtaşlarından oluşur. Karasal fasiyeslerini oluşturan kesimleri kızıl, kahve renkli, çapraz katmanlı, çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşı bant ve mercekleri şeklindedir. Göreceli olarak birimin üst kesimlerini oluşturan ve havza ortası gölsel fasiyeslerle temsil edilen kesimleri, bazı yerlerde tutturulmamış kumtaşı, çakıltaşı, jips ve anhidritlerden, bazı yerlerde ise çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı ve ignimbirit ara düzeylerinden oluşmaktadır. İç Anadolu grubuna ait çökeller Miyosen öncesi kayaçları uyumsuzlukla örter. Üstünde ise Kuvaterner çökelleri yer alır. - Peçenek Formasyonu (Tpc) Formasyon çakıltaşı, teknesel çapraz tabakalı, gevşek tutturulmuş, orta ince tabakalı kumtaşı, marn ve yer yer tüfit ara düzeyleri ile silttaşından oluşmaktadır. Peçenek formasyonu, Peçenek vadisinin Alt Pliyosen’de düşey faylanma ile havza haline dönüşmesi ve bu havzaya masife ait malzemenin taşınıp doldurulması ile oluşmuştur. Birimin kalınlığı 150 metredir. Tabanda Oligosen yaşlı birimlerle uyumsuzdur. Peçenek formasyonunu yaşı Üst Miyosen – Pliyosendir. Üst seviyelerindeki yatay tabakalı karbonat çökelleri Kışladağ Üyesi olarak ayırtlanmıştır. Alüvyal yelpaze, örgülü akarsu ve göl ortamında depolanmıştır. - Kışladağ Üyesi (Tpa) Pasquare’nin (1968), Ürgüp havzasındaki adlandırması kullanılmıştır. Kışladağ üyesi kalın ve belirsiz tabakalı, beyaz-gri renkli, gözenekli, çakıllı kireçtaşından oluşmaktadır. Tebeşirimsi görünümlü ve 8 metre kalınlığında olabilmektedir. - Göstük Tüfü (plkü) Göstük tüfü tabanda masif kalın tabakalı, çakıl boyutunda yuvarlak, köşeli pomza kırıntılı, beyazımsı-pembemsi tüfler ile yine pomza kırıntılı kumlu tüflerden oluşmaktadır. Üste doğru içerisinde gabro, bazalt, andezit çakılları içeren tüfler yer almaktadır. Kalınlıkları yaklaşık 3 -10 m. arasında değişmektedir. İgnimbritlerin rengi griden pembeye kadar değişmekte olup içlerinde tane ve çakıl iriliğinde koyu kırmızı ve siyah bazalt parçaları yer almaktadır. Ufak boyutta bazen 20-30 cm. çapında beyaz pomza parçalarına da rastlanmaktadır. İgnimbritlerin kalınlığı yaklaşık 50m’dir. Birimin yaşı Üst Miyosen-Pliyosen’dir (Atabey, 1989). - Tuzgölü Formasyonu (Qtu) Birbirine yatay ve düşey yönde geçişli, çoğu zaman gevşek tutturulmuş, kum, kil, çakıl ve karbonatlı çökellerden oluşan birim, Ulu ve diğ. (1994) tarafından Tuzgölü formasyonu olarak adlandırılmıştır. Yine aynı araştırmacılar birimi, Ulu ve diğ. (1994) Hotamış ve Uzundere formasyonları ile denetleştirmişlerdir. Formasyon planlama alanında özellikle Sultanhanı-



20

Aksaray karayolunun kuzeyinde geniş alanlarda yayılım gösterir. Jips üyesi, Ulu ve diğ. (1994) tarafından, Yeşilova üyesi, Alibekağılı üyesi ve Bataklık üyesi olmak üzere üç üyeye ayrılmıştır. İklimsel-mevsimsel değişmelere bağlı olarak, Tuzgölü formasyonu çökellerinde farklılıklar gözlenmektedir. Bazen gölsel, bazen bataklık ortam, bazen de buharlaşma ve kuraklaşmaya bağlı çökelleri birbirleri ile yatay ve düşey geçişli olarak izlemek olasıdır. - Alüvyon (Qal) Kuvaterner yaşlı alüvyonlar inceleme alanında, akarsu vadilerinde ve çevrelerinde, tutturulmamış çakıl, kil, kum ve toprak şeklinde gözlenmektedir. İnceleme alanının GD-KB yönünde kat eden Peçenek deresi ve kolları ile Tuz Gölü ile Şereflikoçhisar-Aksaray fay hattı arasında kalan alanda geniş bir alüvyon düzlüğü yer alır. Kuvaterner yaşlı alüvyon, çakıl, kum ve kilden oluşmaktadır. Formasyon kontakt olduğu birime göre litolojik yönden farklılık gösterir. Tuz Gölü’nün doğusunda kalan ovada alüvyon kalınlığı yaklaşık 80 m’dir.

b) Proje Alanı Jeolojisi

Bölge, Üst Kretase-Pliyosen döneminde kuzey-güney doğrultulu sıkışmaların ve

doğu-batı dogrultulu gerilmelerin etkisinde kalmıştır. Alanda E-W, SW-NE doğrultulu kıvrımlar ile NW-SE doğrultulu normal ve doğrultu atımlı faylar bulunmaktadır (Çemen ve diğ. 1992, 1995 ve 1999). Tektonik bir göl olan Tuz Gölü geç Neojende oluşmuş olup, kil tabanlı bir havzada yer almaktadır. Pliosen sırasında vadi çevresindeki litolojiyi yansıtan maddelerle dolmuştur. Pliosen ve daha yaşlı formasyonların arasında faydan kaynaklanan farklılaşma tektonik hareketlerin Pliosen sırasında da devam ettiği teorisini desteklemektedir.

Tuz Gölü Zemininin 1 Metre Altına Ait Zemin Özellikleri (Uyanık, 2004)

Jeoteknik Parametreler Üretim Havuzlan Açık Göl Sahası

Tabii birim hacim ağırlığı (gr/cm3) 1,85-1,90 1,85-1,90

Dane birim hacim ağırlığı (gr/cm3) 2,55-2,60 2,52-2,62

İçsel Sürtünme açısı (ton/m2) 0-5° 0-5°

Kohezyon(UU)c(ton/m2) 1,5-3,0 1,5-3,0

Serbest basınç mukavemeti qu (ton/m2) 4-6 4-6

Tabii su muhtevası Wn (%) 37-42 38-42

Likit Limit WL (%) 47-54 45-52

Plastisite indisi lp 27-32 22-32

Zemin sınıfı CL-CH CI-CH

Kıvam indisi lc 0-0; 25; 0,25-0,50 0-0,25, 0,25-0,50

Organik madde miktarı (%) 22-30 25-32

Üst Kresate-Tersiyer yaslı çökelleri barındıran Tuz Gölü havzası coğrafik olarak

Doğuda Kırşehir Masifi, Kuzeyde Paşadağ ve Karacadağ, Batıda Bozdaglar, Güneyde ise Karacadağ ile çevrili, 1200 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. Ancak jeolojik olarak bu sınırları çizmek olanaksızdır; çünkü söz konusu olan çökelme döneminde havza Kuzeybatıdan Haymana, Kuzeyden Bala ve Güneyden Ereğli havzası ile bağlantılı olmuştur (Uygun ve Şen, 1981).



21

c) Depremsellik ve sismik risk

Neojen zamanda alanın güneydoğu kısmında epirojenik ve volkanik faaliyetler

olmuştur. Aksaray-Şereflikoçhisar fayı da bu süre içerisinde oluşmuştur. Volkanlardan çıkan tüfler neojen göllerinde istiflenmiş olup bu periyod süresince birçok kıvrılma ve kırılma olmuştur. Miyosen zamanda, İnsuyu vadisi boyunca kuzeybatı-güneydoğu yönünde ofiolit serilerini etkileyen fay oluşmuştur. İnsuyu vadisindeki bu faya dik olan diğer fay ise daha sonra oluşmuştur. Faaliyet alanına en yakın diri fay hattı Tuz Gölü Fayı olup, üretim alanına yaklaşık 15-18 km uzaklıkta bulunmaktadır. Faaliyet alanının fay hattına göre konumu fay sınıflaması tablosunda yer verilmiştir.



22

Tuz Gölü Bölgesi Diri Fay Haritası

Faylar: Genellikle N-S doğrultu atımlıdırlar. Bunların yanında E-W doğrultulu düşey faylarda gelişmiştir. En önemli fay Şereflikoçhisar-Aksaray fayıdır. Bu fay doğrultu atımlı sağ yönlü ve aynı zamanda düşey atımlı bir faydır. Şereflikoçhisat-Aksaray fayı planlama alanı içersinde 75km uzunluğundadır. Bu fay yer yer doğrultu atımlı NE-SW doğrultulu küçük faylarla ötelenmiştir. N35W doğrultuludur. Üst Miyosen-Pliyosen’de Tuz Gölü kısmı çökmüştür. Düşey atım Mezgit grubu birimlerinin taban kotuna göre 400m tahmin edilmiştir.

İkinci önemli fay, Şereflikoçhisat-Aksaray fayına paralel ve 1km doğusunda NW-SE doğrultulu faydır. Bu fay, Acıpınar yöresinde esas fay ile birleşir. Bu iki fay arasındaki blok yükselerek Üst Kretase-Eosen yaşlı denizel birimleri yüzeylemiştir. Peçenek formasyonu birimlerinin yataya yakın tabakalnma göstermesi faylanmanın Üst Miyosen-Alt Pliyosen’de olduğunun belirtisidir.

Üçüncü önemli bir fay NW-SE (N45W) doğrultulu Peçenek fayıdır. Peçenek fayıda

yaklaşık 70km uzunluğundadır. Diğer bir fay NE-SW doğrultulu Peçenek fayına dik olan Hüsrev ve Kaderli’den geçen N60E doğrultulu Hüsrev fayıdır. Şereflikoçhisar yarımadasındaki Boyalı formasyonu iki yandan faylarile sınırlanmıştır.

PLANLAMA ALANI



23

Faaliyet Alanını ve Önemli Fayları Gösterir Jeolojik Harita (Kaynak: Prof. Dr. Yaşar Eren, 2000)

Tuz Gölü fayı 1000 yıldır aktif olmamasına rağmen tali faylar da orta büyüklükte

deprem üretebilir. Bala-Kulu arasında uzunlukları 5-10 kilometreyi bulan güneybatı, kuzeydoğu istikametli irili ufaklı faylar mevcuttur. Fayların kısa oluşu ve yüzeysel depremler meydana getirmesi nedeniyle bölgede büyük deprem meydana getirmemektedir. Faaliyet alanına en yakın fay 15 – 18 km arasında olup büyük deprem riski barındırmamaktadır.

Ters Faylar: Mezgit kireç ocağı doğusundaki Karaboğazdere’de N30E doğrultulu ters

bir fay vardır. Ters fay ile Asmaboğazı ve Çaldağ formasyonları, Mezgit grubu birimleri üzerinde yer almaktadır. Bu da bize kuzeyden güneye doğru bir itilmenin mevcut olduğunu göstermektedir.

Kıvrımlar: Kıvrımların kıvrım ekseni E-W doğrultulu ve birazda saat yönünde

rotasyon göstererek N, NE-S, SW eksen doğrultulu gelişmiştir. En önemli kıvrımlar, Çaldağ antiklinali, Bademtepe antiklinali, Kaletepe antiklinalidir. Çaldağ antiklinali, NE-SW eksen gidişli ve Bozçaldağ formasyonu içersindedir. Bademtepe antiklinali Bademtepe’de Tamadağ formasyonu içersinde yer almaktadır. Kaletepe antiklinali Kartal formasyonu içersinde, Kaletepe mevkiinde yer alır. İlk kıvrımlanma muhtemelen Lütesiyen sonunda, son kıvrımlanma ise Alt Miyosen’de meydana gelmiştir. Miyosenden sonra düşey tektonik etkili olmuştur.

PLANLAMA ALANI



24

Proje sahalarının bulunduğu bölge, Bakanlar Kurulunun 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası”na göre 3. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır.

Ankara İli Deprem Haritası

PLANLAMA ALANI



25

3. NÜFUS ve SOSYO-EKONOMİK YAPI

3.1 Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre

dağılımı, hane halkı yapısı)

Ankara İli’ne bağlı Şereflikoçhisar İlçesi’nin 2011 yılı adrese dayalı nüfus kayıt

sistemi verilerine göre toplam nüfusu 36.071 olup, bunun 29.195’i il ve ilçe merkezinde, 6.876’sı ise merkeze bağlı belde ve köylerde yaşamaktadırlar. Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yayımlanan İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması 2004’te Şereflikoçhisar İlçesi nüfus yoğunluğu (km2’ye düşen kişi sayısı) 38 kişi/km2 olarak verilmiştir.

Türkiye İstatistik Kurumunun 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımlarına göre Ankara İlinin İlçe nüfus bilgileri ağadaki tabloda verilmiştir.

Proje kapsamında işletme aşamasında toplam inşaat döneminde 5 kişi işletme aşamasında 21 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin hayata geçmesi ile birlikte yakın çevredeki yerleşim yerlerine doğrudan veya dolaylı yönden ek mali kaynak sağlanacaktır.

Ankara İli ve Nufus Yoğunluğu

İl/ilçe merkezleri Belde/köyler Toplam

Ankara Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

Akyurt 26.138 13.348 12.790 642 335 307 26.780 13.683 13.097

Altındağ 365.915 183.499 182.416 365.915 183.499 182.416

Ayaş 8.277 4.268 4.009 4.889 2.362 2.527 13.166 6.630 6.536

Bala 8.115 4.135 3.980 10.746 5.454 5.292 18.861 9.589 9.272

Beypazarı 36.334 17.973 18.361 10.684 5.208 5.476 47.018 23.181 23.837

Çamlıdere 2.840 1.435 1.405 4.153 2.015 2.138 6.993 3.450 3.543

Çankaya 813.339 391.129 422.210 813.339 391.129 422.210

Çubuk 77.258 38.730 38.528 4.898 2.444 2.454 82.156 41.174 40.982

Elmadağ 42.952 22.289 20.663 1.188 590 598 44.140 22.879 21.261

Etimesgut 414.739 215.412 199.327 414.739 215.412 199.327

Evren 2.016 1.006 1.010 1.211 588 623 3.227 1.594 1.633

Gölbaşı 103.627 52.755 50.872 1.379 686 693 105.006 53.441 51.565

Güdül 2.623 1.311 1.312 6.268 3.051 3.217 8.891 4.362 4.529

Haymana 8.782 4.428 4.354 23.923 12.085 11.838 32.705 16.513 16.192

Kalecik 8.959 4.542 4.417 5.010 2.462 2.548 13.969 7.004 6.965

Kazan 40.343 20.836 19.507 1.747 876 871 42.090 21.712 20.378

Keçiören 831.229 409.904 421.325 831.229 409.904 421.325

Kızılcahamam 16.605 8.278 8.327 8.361 4.072 4.289 24.966 12.350 12.616

Mamak 558.223 284.649 273.574 558.223 284.649 273.574

Nallıhan 12.323 6.033 6.290 18.028 8.900 9.128 30.351 14.933 15.418

Polatlı 100.736 50.971 49.765 18.774 9.539 9.235 119.510 60.510 59.000

Pursaklar 114.833 57.924 56.909 114.833 57.924 56.909

Sincan 468.129 237.211 230.918 468.129 237.211 230.918

Şereflikoçhisar 29.195 15.007 14.188 6.876 3.351 3.525 36.071 18.358 17.713

Yenimahalle 668.586 327.967 340.619 668.586 327.967 340.619

Toplam 4.762.116 2.375.040 2.387.076 128.777 64.018 64.759 4.890.893 2.439.058 2.451.835

Kaynak: TUİK,2009



26

İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması 2004 göstergelerine göre Planlama Alanının içinde bulunduğu Şereflikoçhisar İlçesi’nin ortalama hane halkı büyüklüğü 4,88 kişidir.

Hamzalı Köyü Nüfus Bilgileri 2011 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verilerine göre Hamzalı Köyü toplam nüfusu (66’sı erkek, 54Ü kadın) 120 kişi olarak belirlenmiştir. (Kaynak: www.tuik.gov.tr-2011 verileri)

Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)

Bölgedeki sağlık kuruluşlarından alınan bilgilere göre bölgede endemik bir hastalığa rastlanmamıştır.

4.PLANLAMA ÇALIŞMASININ GEREKLİLİĞİ ve MEVCUT DURUMU

Planlama Alanına ait Ankara Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,

Ankara-2 Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunun 06.04.2012 tarih 26 nolu

kararında:

“…….. yapılan görüşmeler sonucunda;

1- Maden İşleri Genel Müdürlüğünün III. Grup (Tuz-Gaz) arama ruhsatı

verdiği alanlar (201101075 / 201101068 / 201101043 / 201101083 /

201101074 / 201101073) Şereflikoçhisar İlçesi, Tuz Gölü Özel Çevre

Koruma Bölgesi 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kapsamında I. Derece

Doğal Sit sınırları içinde kalmaktadır. …….”

Alana ait tespitler sonucunda:

“Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 728 sayılı ilke

kararının 1/f bendi gereğince alanın özelliğinden kaynaklanan faaliyetlerin

yapılabilmesi için;

1- 1/50000 ölçekli Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Çevre Düzeni

Planında gerekli değişikliklerin Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü

tarafından yapılması. ……..”

Gerekliliği belirlenmiş bu amaçla yapılan çalışmalar sonucunda Tabiat

Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün 4396 sayı ve 26.06.2012 tarihli yazısında

Mekansal Planlama Genel Müdürlüğüne yazmış olduğu yazısında:

“… Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesinde 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni

Planındaki “Tuz Üretim Sahaları” olarak tanımlı alanlar dışında Enerji ve Tabi

Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğünce bazı firmalara arama ruhsatı

verilmiş olup, söz konusu Çevre Düzeni Planında bu alanların önemli bir bölümü

“Göl”, “Göl Kış Seviyesi”, ve tamamı “I. Derece Doğal Sit Alanı”nda kalırken,



27

Er3270289 erişim nolu ruhsat sahasının “Hassas A Zonu”, “ Hassas B Zonu” ve

“Askeri Alan” da kaldığı tespit edilmiştir.

……

Yürürlükte bulunun Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/50000 ölçekli

Çevre Düzeni Planı Plan Hükümlerinde ise;

Doğal (Tabii) Sit Alanında: “Bu alanlarsa Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma

Yüksek Kurulunun 19.06.2007 gün ve 728 sayılı İlke Kararlarıyla getirilmiş koşullara

uyulacaktır. 1. Derece Doğal Sit alanlarında Hassas A Zonu Hükümleri geçerlidir.”

Hassas A Zonunda: “Bu alanlar biyolojik çeşitliliğin çok yoğun olduğu, tam

koruma altındaki alanlardır. Bu alandaki doğal yaşamın korunması için aşağıda

belirtilen faaliyetler yapılamaz.

- tarımsal kullanım

- kuşların üreme beslenme ve kışlama alanlarının tahribatı, su canlılarının

yuvalarının bozulması ….

- bitkilerin sökülmesi, kesilmesi,…

- rekreasyon, turizm kullanımları

-geçici veya daimi sığınma barınma üniteleri

- ulaşım araçları (motorsuz taşıtlar bile)

- her türlü atık maddenin çevreye atılması,

- sulak alanlar ve sulak alanları besleyen sisteme hiçbir surette arıtılmış evsel

veya endüstriyel atık su verilmesi,

- ticari ve sportif balıkçılık, tarım ve rekreasyonel amaçlı avlanma,

- sulak alanların doldurulması ve kurutulması,

- doğal sulak alanların ekolojik karakterini ve fonksiyonlarını olumsuz yönde

etkileyecek yerüstü ve yeraltı suyu alınması, akarsu ve yüzey sularının yönlerinin

değiştirilmesi, sistemde ilave su depolanması

- kum çakıl alınması, bu alanlarının doğal yapılarının bozulması,

- madencilik yapılması

gibi her türlü insan faaliyetleri.

……….

…sadece Ö.Ç.K.K.B.’ndan izin belgeli ….. eğitim amaçlı giriş izini verebilir. Bu

amaçlarla yapılacak (patika, vb.) her türlü faaliyet için ÖÇKKB nın olumlu görüşünün

alınması gerekmektedir.”



28

Hassas B Zonunda: “Bu alanlar içerisinde yer alan tarım alanlarında sadece:

Tarım İl Müdürlüğü’nün izni alınmak koşuluyla tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi

için tarımsal amaçlı depo, temelsiz, hafif yapılar yapılabilir. Bu alanda bu planın

onaylandığı tarih itibariyle yeni tescil dışı alanlar tarımsal amaçlı kullanımlara

açılamaz, mevcut tarım alanlarına ilave yapılamaz. Ancak, yerel ekonomiye katkıda

bulunması amacıyla bu alandaki tescilli meralarda 4342 sayılı mera kanunu

geçerlidir. Mera yaylak ve kışlağa, mera komisyonunca belirtilecek süreden ve

miktardan fazla hayvan sokulmaması şartıyla otlatma yapılabilir, aşırı otlatma

yapılamaz. …………………..”

Gölün Kış Seviyesi ve Geçici Göl Alanlarında: “Bu alanlarda (3. Derece Doğal

Sit sınırları içinde bulunan tuzla işletme ruhsat sahaları sınırları dışında) Hassas A

Zonu (mutlak koruma alanı) hükümleri geçerlidir.” Şeklinde yapılabilecek hususlar

tanımlanmıştır.

Ayrıca, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün ilgi (a(26.04.2012 tarih ve 606285

sayılı)) yazısında; Tuz Gölünün doğal dengesini bozmadan, gerek mahallinde yapılan

incelemeler ve gerekirse bilimsel ve teknik araştırmalar neticesinde tuz üretimi için

ihalelik alanların belirlendiği, söz konusu alanlarda Tuz Gölünü olumsuz yönde

etkileyecek yerüstü ve yer altı suyu alınması, akarsu ve yüzey sularının yönlerinin

değiştirilmesi, sistemde ilave su depolanması, kum-çakıl alınması, bu alanların doğal

yapılarının bozulmasını sağlayacak madencilik faaliyeti yapılmayacağı, gölde oluşan

tuzun üretiminin doğal yöntemlerle gerçekleştirileceği ifade edilmektedir.

Söz konusu tuz üretim sahaları ile ilgili ……… Tuz Gölü Özel Çevre Koruma

Bölgesinde yeni ruhsatların bulunduğu alan ve bu alanlar için gerekli yol

bağlantılarına ilişkin taleplerin 1/50000 ölçekli Tuz Gölü Çevre Düzeni Planına göre

Genel Müdürlüğünüzce değerlendirilmesi……”

Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun Doğal (Tabii) Sitler,

Koruma Ve Kullanma Koşulları İle İlgili 19/6/2007 tarihli, 728 sayılı İlke Kararı

“Doğal (Tabii) Sit: Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup,

ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli yer

üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlardır.

Bu alanlarda yapılacak tespit çalışmalarında, alanın özelliğine göre ilgili kurum

ve kuruluşların görüşlerinin alınması esastır.

………………………………………. Bu alanlarda, doğal kaynak suyu

kullanımına yönelik uygulamaların, ekolojik dengeye etkisine ilişkin Çevre ve Orman

Bakanlığı ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün görüşleri ile Üniversitelerin ilgili

bölümlerince hazırlanan rapor doğrultusunda; jeotermal kaynak suyunun kullanımına

yönelik uygulamalarda bunlara ek olarak Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı

(Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü) ve Bakanlığımız Yatırım ve



29

İşletmeler Genel Müdürlüğünün görüşleri ile, koruma bölge kurulunun uygun

göreceği şekliyle yapılabileceğine,

b) 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı veya 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı

doğrultusunda hazırlanacak projesine göre ilgili koruma kurulundan izin almak koşulu

ile halka açık rekreasyon amaçlı günübirlik tesisler (lokanta, büfe, kafeterya,

soyunma kabinleri, wc, gezi yolu, açık otopark ve benzeri) ile alanın ve çevrenin

özelliklerinden kaynaklanan faaliyetlerin korunması ve geliştirilmesi amacına yönelik

yapıların (iskele, balıkçı barınağı, bekçi kulübesi ve benzeri) yapılabileceğine,

…….

karar verildi.” denilmektedir.

Alanın niteliği gereği yapılmış olan tespitler ve bu tespitler neticesinde

öngörülen Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/ 50000 ölçekli Çevre Düzeni

Planında değişikliğe gidilme gerekliliği ortaya çıkmıştır.

PLAN KARARLARI

Planlama alanı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğünce ruhsatlandırılmış, on adet ruhsat sahasını kapsamaktadır.

Planlama bölgesine ait plan hükümleri korunarak ruhsat sahalarının “Tuz Üretim Sahası“ olarak Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni Planına işlenmiştir.

Söz konusu alana ait erişim numaraları: ER3270279, ER3270281, ER3270282, ER3270283, ER3270284, ER3270285, ER3270286, ER3270289, ER3270293, ER 3270297 olup; toplam alan yaklaşık: 4845.5 hektar dır.

Planlama alanına ait plan notunda:

PLAN NOTLARI

1- BU PLANIN SINIRLARI İÇİNDE BELİRLENMİŞ VE ANKARA 2 NO.LU

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KOMİSYONU’NUN 06.04.2012

TARİH VE 26 SAYILI KARARI DOĞRULTUSUNDA DEĞİŞİKLİĞE KONU

OLAN TUZ ÜRETİM SAHALARINDA YAPILACAK 1/5000 NAZIM VE

1/1000 UYGULAMA İMAR PLANLARINDA YETKİ ALANLARINA GÖRE

İLGİLİ TABİAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KOMİSYONUNDAN

UYGUN GÖRÜŞ ALINMASI VE TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA

BÖLGESİNE AİT 1/50.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN

NOTLARINA UYULMASI ZORUNLUDUR.

2- BU PLAN SINIRLARI İÇİNDE YAPILACAK OLAN DİĞER

UYGULAMALARDA TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİNE AİT

1/50000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN NOTLARI GEÇERLİDİR.

Maddeleri yeralmaktadır.



30

İÇİNDEKİLER Sayfa No:

1.YERLEŞMENİN ÜLKE VE BÖLGESİ İÇİNDEKİ YERİ ........................................ 1

1.1. Planlama Alanının Bölgesindeki Yeri ve Yerleşmenin Genel Tanımı .................. 1

2. FİZİKSEL YAPI-ÇEVRESEL KAYNAKLAR ......................................................... 4

2.1 İklim ................................................................................................................. 4

Bölgenin sayılı günler dağılımı .......................................................................... 10

2.2 Ekolojik Çevre ................................................................................................. 12

2. 3 Jeolojik Durum ............................................................................................... 13

a) Bölge Jeolojisi............................................................................................... 15

b) Proje Alanı Jeolojisi ...................................................................................... 20

c) Depremsellik ve sismik risk ........................................................................... 21

3. NÜFUS ve SOSYO-EKONOMİK YAPI .............................................................. 25

3.1 Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) ............................................................................... 25

4.PLANLAMA ÇALIŞMASININ GEREKLİLİĞİ ve MEVCUT DURUMU .............. 26

PLAN KARARLARI ................................................................................................. 29

ankara İlİ ŞereflİkoÇhİsar İlÇesİ · gölün ortalama su seviyesi 40 cm. civarında,...

Documents