Tytu oryginau: NLP: The New Technology of Achievement Tumaczenie: Anna Zawadzka (podzikowania, rozdz. 1-7), Wojciech Sztukowski (rozdz. 8 - 12, dodatek) ISBN: 83-7361-950-X Copyright 1994 by NLP Comprehensive. Polish edition copyright 2006 by Wydawnictwo Helion. Ali Rights Reserved. Ali rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from the Publisher. Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd towarowymi ich wacicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice. Drogi Czytelniku! Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres http://onepress.pl/user/opinie7nlpnot Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj. Wydawnictwo HELION ul. Chopina 6, 44-100 GLIWICE tel. 032 231 22 19, 032 230 98 63 e-mail: onepress@onepress.pl WWW: http://onepress.pl Printed in Poland.

PodzikowaniaRozpowszechnione jest wyobraenie penego powicenia autora pochylajcego si w samotnoci nad swoimi sowami. Dzi jed nak wiemy, e w rzeczywistoci w procesie ukoczenia czego kolwiek uczestniczy wiele rk i umysw, takich, ktrym wyra a si podzikowanie, i tych anonimowych. Powstawanie tej ksiki zaczo si od propozycji wykonania zestawu kaset dla firmy Nightingale Conant1. W trakcie pracy do zespou doczyo szeciu autorw i redaktorw oraz mnstwo innych osb. Wielu nale si podzikowania. W szczeglnoci chcielibymy zacz od podzikowa dla pierwotnych wsptwrcw NLP, Richar da Bandlera i Johna Grindera, oraz ich pierwszych wsppra cownikw: Leslie Cameron-Bandler, Judith DeLozier, Roberta Diltsa i Davida Gordona. Zesp trenerski NLP Comprehensive chciaby rwnie podzikowa Steve'owi i Connirae Andreasom, wspzaoycielom organizacji NLP Comprehensive, ktrych praca w roli redaktorw, autorw i nauczycieli sprawia, e wielu z nas w ogle zaczo zgbia ten nowy wiat. Byli naszymi mentorami i przewodnikami. Czujemy si zaszczyceni, e mo glimy z nimi wsppracowa. Chcielibymy take wspomnie o innych czonkach zespou trenerskiego NLP Comprehensive, ktrzy nie pracowali bezporednio nad tworzeniem tej ksiki, jednak ich instrukcje i przykady byy dla nas inspiracj i wska zwk. S to Lara Ewing, Gay Faris, Tom Best i Tamara Andreas. Poniewa ksiki nie pojawiaj si znikd i my o tym wiemy, chcielibymy podzikowa wielu osobom, ktre pracoway1 NLP Comprehensive, NLP: The New Technology of Achievement, Nightingale-Conant, Chicago 1991, kasety audio.

6

N

L

P

nad tym, by wszystko si udao. Na czele tej listy stoi Lisie Jackson, dyrektor generalny NLP Comprehensive. Jej wysiki pomogy doprowadzi t prac do miejsca, w ktrym znajduje si teraz. Po stronie Nightingale Conant chcielibymy wyrazi podzikowania Mike'owi Willbondowi, wiceprezesowi ds. dzia alnoci wydawniczej, producentowi nagra audio Georgene Cevasco oraz producentowi nagra wideo Maitreyee Angelo za ich wkad we wspprac z NLP Comprehensive. Cho wymie nionych zostao ju dwch redaktorw, nasze podzikowania nale si rwnie Sue Telingator, naszemu wewntrznemu redaktorowi" w Nightingale-Conant, Willowi Schwalbe, dyrek torowi wydawniczemu z William Morrow and Company oraz Karen Cooper za jej pnonocne dopieszczanie tekstu na ostatni chwil. Na koniec chcielibymy przekaza najpeniej sze i tysickrotne podzikowania praktykom NLP, ktrych na uczalimy podczas opracowywania materiaw. To byli nasi najsilniejsi poplecznicy, nasi najtwardsi krytycy i najzdolniejsi przewodnicy. Wiele osb po wprowadzeniu w tajniki NLP dowiadcza zainteresowania moliwymi zastosowaniami i naduyciami tej technologii. W uznaniu dla niewiarygodnej mocy informacji za prezentowanych w tej ksice zalecamy ostrono podczas nauki i stosowania tych technik.

Zadedykowana radosnemu sercu i wzbijajcemu si duchowi kadego dziecka sigajcego po lepszy wiat, zwaszcza wewntrz siebie.

Spis treci

Rozdzia 1. Zmieniaj swj umys Rozdzia 2. Co to jest NLP? wiczenie 1. Muzyka filmowa wiczenie 2. Obramowanie wiczenie 3. Krg doskonaoci Rozdzia 3. Motywowanie wiczenie 4. Rozpoznawanie tego, co powoduje, e dowiadczenie jest pocigajce wiczenie 5. Zwikszanie motywacji wiczenie 6. Generator nowego zachowania

13 27 41 43 49 61 79 82 86

Rozdzia 4. Odkrywanie swojej misji 89 wiczenie 7. Jeste uczniem 94 wiczenie 8. Odkrywanie pasji swego ycia 100 wiczenie 9. Rozpoznawanie na nowo swych najgbszych wartoci i zasad 103 wiczenie 10. Opracowanie wizji 109 wiczenie 11. Szukanie okrelonego kierunku dla wizji 111 wiczenie 12. Dostosowanie siebie do misji 113 Rozdzia 5. Osiganie swoich celw wiczenie 13. Korzystanie ze swojego ulubionego bohatera wiczenie 14. Odkrywanie rl indywidualnych dla misji wiczenie 15. Odkrywanie rl zawodowych dla misji 123 129 135 137

10

N L P wiczenie 16. Odkrywanie rl osobistych i rodzinnych dla misji wiczenie 17. Odkrywanie rl obywatela dla misji wiczenie 18. Tworzenie atrakcyjnej wizji przyszoci wiczenie 19. Opracowanie planu rozwoju wiczenie 20. Szybka powtrka wiczenie 21. Podejmowanie dziaania

SPIS

TRECI

11 303 319 324 326

138 140 152 153 155 156 159 163 166 174 183 198 204 211 219 221 225 232 234 239 246 255 265 271 276 286 297

Rozdzia 11. Ksztatowanie pozytywnego mylenia wiczenie 38. Przyjcie pozytywnego nastawienia wiczenie 39. Znajd swoj osobist lini czasu wiczenie 40. Niszczyciel decyzji

Rozdzia 6. Budowanie kontaktu i trwaych relacji wiczenie 22. Wczanie ludzi do Twoich celw wiczenie 23. Ustalanie celw zwizku wiczenie 24. Rozwijanie umiejtnoci harmonizowania gosu Rozdzia 7. Skuteczne strategie perswazji wiczenie 25. Szukanie sygnaw spjnoci i niespjnoci wewntrznej wiczenie 26. Osiganie wewntrznej zgodnoci Rozdzia 8. Pozbywanie si obaw i fobii wiczenie 27. Asocjacja i dysocjacja wiczenie 28. Ogldanie filmu od koca wiczenie 29. Szybka technika zwalczania fobii wiczenie 30. Przyjmowanie perspektywy innego wiczenie 31. Neutralny obserwator Rozdzia 9. Rozwijanie pewnoci siebie wiczenie 32. Przeramowanie wewntrznego gosu wiczenie 33. Od frustracji do elastycznoci Rozdzia 10. Rozwijanie umiejtnoci doceniania siebie i budowanie wiary w siebie wiczenie 34. Rozwijanie silnej wiary w siebie wiczenie 35. Autobiografia wiczenie 36. Swish Pattern wiczenie 37. Zrwnowaona reakcja na krytyk

Rozdzia 12. Osiganie szczytowych moliwoci 331 wiczenie 41. Swish Pattern w odzyskaniu wewntrznej siy 340 wiczenie 42. Wytaczanie szczytowych moliwoci" 347 wiczenie 43. Uwalnianie perspektywy dla nieograniczonych osigni 21-dniowy program nieograniczonych osigniSOWNICZEK NLP BIBLIOGRAFIA BIOGRAFIE SKOROWIDZ

354 361393 401 403 407

R O Z D Z I A 1.

Zmieniaj swj umysNajwiksz rewolucj naszego pokolenia jest odkrycie, e czowiek, zmieniajc swoje wewntrzne nastawienie, moe zmienia zewntrzne aspekty swego ycia. WILLIAM JAMES, wybitny amerykaski psycholog Kada wystarczajco zaawansowana technologia do zudzenia przypomina magi. ARTHUR C. CLARKE

Wkraczanie w wiat przemian

T

a ksika odmieni Twoje ycie. Jestemy o tym przekonani, gdy zawarty w niej materia zmieni ju nasze. Jestemy trenerami i konsultantami organizacji NLP Comprehensive, ktrej celem jest pomaganie innym w dotarciu do ich nieograni czonych zasobw wewntrznych. Przedstawione w kolejnych rozdziaach opisy wewntrznej przemiany przydarzyy si praw dziwym osobom. W wielu przypadkach taka zmiana wymagaa tyle czasu, co przeczytanie jej opisu. Wspomniane przemiany, do ktrych naley midzy innymi zaliczy przeksztacenie lku w pewno siebie, rozpaczy w pragnienie oraz rozpamitywania przeszoci w dziaania pozwalajce doj do celu, s wynikiem okrelonych i moliwych do nauczenia technik. Owe techniki prezentowalimy ju grupom doradcw, konsultantw, trenerw, menederw, inynierw, sportowcw, przedsibiorcw, czon kw zarzdw i rodzicw, czyli przernym grupom osb zain teresowanych efektywn osobist i profesjonaln przemian. Wsplnie zredagowalimy lub napisalimy ponad dziesi kluczo wych podrcznikw na temat omawianej technologii transfor macji, a take wydalimy ponad trzy razy tyle programw na tamach audio i wideo.

14

N

L

P

ZMIENIAJ

SWJ

UMYS

15

Przez ostatnie dziesi lat dziki naszym ksikom, tamom i sesjom szkoleniowym z t now moliwoci ycia zapoznali my miliony ludzi w przernych sytuacjach i miejscach, po czynajc od sal konferencyjnych, poprzez jednoklasowe szkoy i zapenione audytoria, a po onkologiczne sale szpitalne. Zaczynalimy jednak od czego zupenie innego. Prawdopo dobnie zaczynalimy tak jak Ty, czyli z niczym poza szczerym pragnieniem i nadziej, e wiadoma zmiana jest moliwa. Przez wiele lat analizowalimy rne kierunki psychologii i rozwoju wasnej osobowoci w poszukiwaniu sposobw urzeczywistnie nia trwaej przemiany. Nasze odkrycia ocenialimy w oparciu o wyniki uzyskane w rnych sytuacjach i miejscach, poczwszy od uniwersytetw i szk z trudn modzie po drogie semi naria szkoleniowe i cich samoocen. Niektrzy z nas na poszukiwaniu klucza do rzeczywistej i trwaej zmiany spdzili ponad dekad. Kierowalimy si moty wami osobistymi i zawodowymi. Chcielimy pomc naszym klien tom w przezwycianiu ich przeszych trudnoci i naoonych przez nich samych ogranicze, by pomc im ruszy w dalsz przygod ich wasnego ycia. Chcielimy wpywa na zysk firm i ludzi, ktrzy w nich pracuj, zwikszajc produktywno, do chd oraz osobist satysfakcj. Chcielimy te zrobi co dla siebie. Jako rzecznicy zmian pragnlimy zdoby umiejtnoci wzbogacajce tych, ktrzy ju co osignli, oraz doprowadza jce do rozwinicia tego, co byo ju wietnie rozwinite. Dla wasnej satysfakcji chcielimy przej od naprawy problemw do tworzenia moliwoci. Zawsze wierzylimy, e moemy robi, by, mie i sta si kim wicej oraz e dotyczy to kadego z nas, take Ciebie. Teraz, bardziej ni kiedykolwiek w historii ludzkoci, wiele starych i nowych metod dy do zwikszania ludzkiego poten cjau i moliwoci. Cz z nich jest dobrze znana, poczwszy od postawy pozytywnego mylenia, wizualizacji, afirmacji, odkry wania wewntrznego dziecka, wyznaczania celw i indywidualnej siy. By moe wyprbowae ju przynajmniej jedn z tych

metod. Jeli Twoje dowiadczenia s podobne do naszych, nie ktre z nich dziaay, a wyniki byy prawdziwie zdumiewajce. Zdarzao si jednak, e nie daway one adnego efektu bez wzgldu to, jak bardzo tego pragnlimy. To dlatego wanie trwalimy w naszych poszukiwaniach prawdziwych rde zmian. Wiedzielimy, e cz drogi ju za nami. Chcielimy jed nak konsekwentnie uzyskiwa podobne wyniki. Chcielimy do wiedzie si, co powodowao rnic midzy przypadkow lub tymczasow doran pomoc a gbok trwa zmian. Chcieli my umie celowo pomaga, by zmiana bya transformacj, oraz naucza innych, by potrafili dokona tego dla siebie.

Tworzenie zmianyZanim jednak pomoemy stworzy nowe moliwoci mylenia, odczuwania i dziaania dla Ciebie i Twoich bliskich, chcielibymy pokrtce przedstawi si oraz poda krtkie informacje o tym, co robimy oraz jak pracujemy. Steve Andreas, magister nauk humanistycznych, wspzao yciel NLP Comprehensive, trener, autor i innowator NLP, siedzi i z uwag sucha kobiety opisujcej sytuacje, w ktrych wypywa czasami na powierzchni wstydliwe wydarzenie z przeszoci. Opowiada ona, jak to powtarzajce si wspomnienie ogranicza jej uczucia i wybory yciowe. Steve delikatnie przerywa jej opowie i prosi, by opisaa, jak wedug niej powinno wszystko wyglda. Kobieta rozpogadza si i opowiada o swoim pomyle na now karier i inne ycie. Steve zadaje kilka do niezwy kych pyta o jej pierwsze przeycie, potem drugie. Przynajm niej wedug niej s one niezwyke. Nikt wczeniej nie pyta jej o to, czy jej wspomnienia s czarno-biae, czy kolorowe. Nastp nie zostaje przeprowadzona przez co, co wydaje si by pro st wizualizacj, jednak na koniec jej oczy s pene ez, ale nie

16

N

L

P

Z M I E N I A J SWJ UMYS

17

smutku a radoci. Czuje si uwolniona z przeszoci. Nie mino trzydzieci minut. Do dzi pozostaje wolna od wspomnie. Charles Faulkner, trener, autor i ekspert w modelowaniu, ko czy wywiad z najlepszym doradc finansowym w pewnej fir mie. Oto mczyzna, ktrego myli i opinie decyduj o prze pywie milionw dolarw dziennie. Charles wskazuje na notatki, ktre zapisa na tablicy. Jzykiem obrazkw, sw i uczu opi suje szczegy strategii decydenta, korzystajc z atwo zrozu miaych poj. Do czonkw zespou zaczyna powoli dociera, e mog stosowa te same praktyki, by znacznie podnie wa sn umiejtno podejmowania decyzji. Reszta poranka upywa na zastosowaniu tych nowych umiejtnoci do wielu proble mw i moliwoci. Kelly Gerling, doktor, trener zespoowy i motywator przywd cw wchodzi do sali konferencyjnej i obserwuje rozgrywajc si przed nim scen. Widzi na twarzach napicie i rozpacz. Stawk jest kierunek rozwoju firmy, a zarzd od tygodni jest w martwym punkcie. Na pocztek prosi kadego kierownika o spostrzeenia zwizane ze wspomnian sytuacj. Przyjmujc do wiadomoci ich obawy, prosi, by opowiedzieli o swoich war tociach. Nastrj na sali zaczyna ulega zmianie. Jeszcze nikt z nimi w ten sposb nie rozmawia. Zaczynaj wierzy w nad chodzce zmiany. Dwa dni pniej opracowuj nowy plan stra tegiczny. Po roku przekazane na tych zebraniach wartoci roz powszechniaj si w firmie, zwikszajc morale i na powrt zmieniajc przedsibiorstwo w czoow firm na rynku. Tim Hallbom, magister nauk spoecznych, trener, autor i badacz zastosowania terapii (NLP) w profilaktyce zdrowotnej, dowie dzia si wanie od innowatora NLP, Roberta Diltsa, e reakcje alergiczne mona porwna do fobii systemu odpornociowego. Cho nie ma prawdziwego niebezpieczestwa z zewntrz, re akcja systemu odpornociowego ciaa jest tak silna, e on sam

staje si zagroony. Tim wspomina o tym uczestnikom pewnego seminarium, a jeden z nich owiadcza, e jest uczulony na wszyst ko. Okazuje si, e przy tak rozlegej alergii pokarmowej stosowa nie specjalnej diety kosztuje go ponad dwiecie dolarw tygodnio wo. Stosujc metod Roberta Diltsa, prowadzc do zmniejszenia reakcji alergicznych, Tim pomaga mu zneutralizowa pokarmy, ktre w jego przypadku wyzwalaj alergi. Przeprowadzenie bardzo dokadnych i zachowawczych testw pozwala stwierdzi, e w cigu kilku nastpnych dni wszystkie reakcje alergiczne zniky. A co waniejsze, nigdy nie powrciy. Po kilku latach i kilku tysicach wyleczonych przypadkw Tim uczestniczy w oficjalnych badaniach klinicznych w orodku medycznym w Vail w stanie Kolorado w celu naukowego przebadania tej no wej metody. Robert McDonald, magister nauk cisych, trener, autor ksiek i uzdrowiciel uwaa, e najgbszymi relacjami w naszym yciu s nasze zwizki (relacje z ludmi). W to samo chciaaby te wie rzy siedzca przed nim zraona do siebie para. Robert pomaga si otworzy najpierw jednej, potem drugiej stronie. Pozwala im oddzieli rozczarowania od marze i rozpali ponownie to, co ich na pocztku poczyo. Nastpnie pomaga im odseparowa si od starych wspzalenych wzorcw i uzyska nowe poczucie peni w sobie i dla siebie. Na koniec zaprasza par do uczestni czenia w rytuale uzdrowienia, podczas ktrego wnosz peni siebie do wsplnego, ywego i kochajcego zwizku. zy poja wiaj si nie tylko w oczach pary, ale i Roberta. Nie do, e maestwo przetrwao, to jeszcze kwitnie. Gerry Schmidt, doktor, nauczyciel, trener i psychoterapeuta, cze ka, a dobrze ubrany mczyzna na stanowisku kierowniczym uspokoi si i opanuje. Ponad rok temu uczestniczy on w wy padku, w ktrym w bok jego auta wjecha inny samochd. Mimo upywu czasu wci wpada w panik, gdy z tej strony wyjeda na niego jaki pojazd. Wie, e jest to irracjonalne, i przyszed

18

N

L

P

Z M I E N I A J SWJ UMYS

19

tu za namow kolegi. Gerry prosi, by opowiedzia o miejscu, w ktrym to si stao, oraz jak mogo to wyglda z drugiej strony ulicy, z okna przejedajcej takswki lub patrolujcego ulice helikoptera. Po krtkim czasie obaj miej si z tego, waciwie nie wiedzc dlaczego, a mczyzna zaczyna sobie nawet z tego wypadku artowa. Po jednogodzinnej sesji wraca spokojnie do domu samochodem. Jego lki nie powracaj. Suzi Smith, magister nauk cisych, trener, autorka i badaczka zastosowania terapii w profilaktyce zdrowotnej, uwaa si za on, matk, badacza i trenera zespoowego. Jednak nie po trafi myle o sobie jako o midzynarodowym autorytecie nowej dziedziny psychologii i to wydaje si jej nienaturalne. Po przele dzeniu rde swoich odczu odkrywa duo wczeniejsze prze ycie. Rozumie, e jej uczucia pasuj bardziej do niepewnej swej wiedzy nastoletniej uczennicy, ktr oczywicie ju nie jest. Poniewa to ograniczajce przekonanie powstrzymuje j tylko od przekazywania wanych odkry dokonanych przez ni i jej wsppracownikw, postanawia je zmieni. Przypominajc so bie chwile, w ktrych czua si pewna siebie i kompetentna, wykorzystuje te cechy, by przeksztaci wspomnienie z dzie cistwa w co twrczego i budujcego. Cay proces zajmuje nie wicej ni 10 minut. Powysze historie wydaj si zapewne do przerysowane i nie prawdopodobne, a nawet zakrawajce na cud. Gdy po raz pierw szy usyszelimy o podobnych rewelacjach i nam wydaway si czym niemoliwym. Jednak teraz, gdy od ponad dziesiciu lat je stemy praktykami NLP, trenerami, konsultantami i doradcami, z tysicy podobnych osobistych dowiadcze wiemy, e naga, gboka i trwaa zmiana jest faktycznie moliwa. Jako wsp autorzy tej ksiki wiemy, e NLP przeciwstawia si temu, co zwykle uwaa si za moliwe. To wydaje si wyolbrzymione i tak mao prawdopodobne, e niektrzy uywaj tego jako wy mwki, by nigdy nie sprawdzi, jak jest naprawd.

Gdyby jednak przyjrze si uwanie ostatniemu wiekowi zmian, na pewno zadziwioby nas odkrycie, e samolot i samo chd nie maj jeszcze stu lat. Pomys przesyania gosu i muzyki powietrzem do odlegych miejsc bez drutw uwaano za nie moliwy i niewart powanych bada. Potem wynaleziono radio. Nowoczesna medycyna z chirurgi i zdumiewajcymi lekami ma mniej ni 75 lat. Telewizja, ktra tak zdecydowanie zmienia nasz wiek, nie ma jeszcze pidziesiciu lat, komputery osobiste za nawet dwudziestu. Wikszo ludzi nie ma pojcia, e Zyg munt Freud, ojciec koncepcji ego, id i kompleksu Edypa, zacz publikowa swoje teorie w 1900 roku. Cho nikt nie chciaby je dzi samochodem z 1900 roku przynajmniej nie na co dzie wiele osb uwaa, e psychologia nie ulega wikszym zmianom od czasw Freuda. Zdziwiliby si. Byo wiele rewolucji psycho logicznych, ktre zrewidoway nasze pogldy na umys i posze rzyy moliwoci wprowadzania zmian.

Zmienia si czy cierpie?Kady z nas stara si kiedy zmieni swj umys. Kiedy ostat nio usiowae przesta o czym myle, rzuci nag lub zmie ni nieprzyjemne uczucie? Bez wzgldu na to, czy chodzi o brak motywacji, wybuchowo, poczucie izolacji czy po prostu o pra gnienie sukcesu, raz na jaki czas kady chciaby by inny. Kady chciaby si zmieni. By moe podje nawet wiadom decyzj o zmianie, po pare j postanowieniem w formie pisemnej i powiedziae o tym kilku znajomym. Wybrae kilka ksiek i kaset, moe nawet zapisae si do klubu. Po kilku miesicach ksiki pozostay przeczytane do poowy, tamy si gdzie zapodziay, a przyja ciele, zwaszcza ci prawdziwi, byli na tyle mili, by Ci tego nie wypomina. Jeli Twoje dowiadczenia byy cho troch zblio ne do naszych, to wbrew najlepszym intencjom i prawdziwemu

20

N

L

P

ZMIENIAJ

SWJ

UMYS

21

pragnieniu zmiany okazao si, e wci trwasz przy starych przyzwyczajeniach. By moe jednak udao Ci si odnie fantastyczny sukces, a nawet osign ustalone cele. Wtedy patrzye z bezsilnym przeraeniem, jak wszystko nieubaganie wracao do stanu sprzed zmian. Jest to szczeglnie powszechne dowiadczenie czce osoby prbujce pozby si kilku kilogramw lub zmieni styl ycia. Co gorsza, wydaje si, e im wikszy wysiek i starania woone s w transformacj, tym bardziej staje si ona ulotna i frustrujca. Cz z nas uwiadamia sobie, e jest to cakowicie sprzecz ne ze wiatem, w ktrym yjemy. W kocu wok nas zmiany zachodz z niewiarygodn szybkoci. Patrzymy, jak nowe pro dukty coraz szybciej wypieraj stare. Nasze dzieci graj w gry wideo, ktre ledwie rozumiemy. Okazuje si, e musimy si do datkowo doksztaca tylko po to, by wykonywa prac, ktr ju mamy. Syszymy, e zmiana jest jedyn sta w yciu, e jest wszdzie. Widzimy to i wierzymy, jednak do czasu, gdy chcemy zmieni siebie. Zastanawiamy si, o co w tym chodzi. Czy to my? Czy to, co chcemy zmieni, jest naprawd takie trudne? Gdyby tak na chwil przystan i spojrze na wasne ycie z troch innej perspektywy, okazaoby si, e podlegamy sta ym zmianom. W kocu na pocztku bylimy wacymi tylko par kilo niemowlakami. Nastpnie stalimy si dziemi, potem nastolatkami, a teraz dorosymi. Nasz wygld co roku ulega w mniej lub bardziej widoczny sposb cigym zmianom bez wzgldu na to, czy nam si to podoba, czy nie. Kiedy nade wszystko na wiecie lubilimy cukierki, maso orzechowe, lalki lub motocykle czy te co zupenie innego. I cho by moe wci to lubimy, teraz znacznie waniejsze stay si inne rzeczy, ktrych kiedy bymy nigdy nie polubili. Z upywem lat ulegy zmianie nasze zainteresowania, ewoluujc od rowerw do pit kowych baletw, bonw skarbowych lub pudeek wdkarskich. Nawet teraz daoby si na pewno wymieni rzeczy, ktre zmie nie bez adnego problemu. To bya jedna z tych sytuacji, nad

ktrymi czowiek si nawet nie zastanawia. To byo prawie tak, jakby odkry, e robie co inaczej. Przestae po prostu je okrelon potraw lub ubiera si w jakim stylu. A moe znala ze nowe hobby. Nie zastanawiae si nad tym. Potrzebo wae dopiero przyjaci, by Ci uwiadomili zmian. C" powiedziae Zmieniem zdanie". Kada naprawd skuteczna metoda zmiany musi wyjani, dlaczego zmiana jest czasami dla nas niesamowicie trudna, a tak e wykorzysta t niezwyk atwo, z ktr niekiedy udaje si nam do tej zmiany doprowadzi. Gdyby si nad tym zastanowi, zmiana nie jest czym, co zaj muje duo czasu. Zdarza si natychmiast. By moe zawsze de nerwowae si, stajc przed grup osb, a pewnego dnia wsta e i odkrye, e ju tak nie jest. Przez lata siedziae przed telewizorem, po czym zdecydowae si pj na spacer lub zaj si jakim sportem. Znalaze czas, by wrci do szkoy, lub wo ye dodatkowy wysiek w kierunku nowej kariery. By moe zamartwiae si tym od tygodni, miesicy lub lat. Nagle zauwa ye, e si zmienio. Kiedy wiesz, jak czego dokona, reszta powinna by prosta. W kocu nie narzeka si, gdy samochd rusza bez kopotw po przekrceniu kluczyka lub gdy pilot od telewizora prawidowo wybiera kanay. To do paradoksalne, e jestemy zachcani do mierzenia znaczenia osobistej zmiany wedug trudnoci, stopnia cierpienia lub czasu, jaki nam ona zaja. To ilustracja powiedzenia: Bez pracy nie ma koaczy". Jakby wszystko, co bolesne w yciu, byo jednoczenie korzystne. Jeli prawd jest, e im wiksze cierpienie, tym wiksza korzy, to powinnimy go szuka zamiast unika. Gdyby drog do sukcesu bya duga walka i cierpienie, wszyscy chodzilibymy do pracy na piecho t, wci uywalibymy owkw i poczty konnej. Bl jest sy gnaem, e czas na zmian. Jeli poczujemy, e powierzchnia jest gorca, odsuniemy rk. Bl jest sygnaem, e stosowana metoda jest nieodpowiednia. Mwi nam, e czas co zmieni. Duga walka bez sukcesu to znak, e to, co robilimy, nie dziaa.

22

N L P

ZMIENIAJ

SWJ

UMYS

23

Czas zrobi co innego, cokolwiek by to byo. Czas zrozumie, e bl, walka, cierpienie i czekanie to znaki, e czas sprbowa innego podejcia. S one zbdnymi dodatkami do procesu zmiany, ktre atwo porzuci.

Oprogramowanie dla umysuNiedawno uwag naukowcw, w szczeglnoci psychologw, przycigny komputery jako model naszego mzgu. Jeli nasz mzg to rodzaj komputera, to nasze myli i dziaania s jak opro gramowanie. Gdybymy mogli zmienia nasze umysowe programy tak, jak robimy to podczas wymiany lub aktualizacji oprogramo wania, uzyskalibymy natychmiastow zmian w funkcjonowa niu. Otrzymalibymy automatyczn popraw sposobu myle nia, odczuwania, dziaania i ycia. Porwnanie z komputerami wyjania rwnie, dlaczego zmia na bywa czasami tak trudna. Bez wzgldu na to, jak bardzo czego pragniemy lub o tym marzymy, nie spowoduje to aktu alizacji naszego oprogramowania. Nie pomoe w tym rwnie wcieko lub cige wprowadzanie tych samych starych instruk cji. Musimy do aktualnych programw wprowadzi w odpowied nie miejsce nowe instrukcje. W przypadku komputera sposb wykonania tych czynnoci opisany jest w doczanym do opro gramowania podrczniku uytkownika. Gdy chodzi o ludzi, jest to wiksze wyzwanie. Jak powiedzia jeden z trenerw NLP: Istoty ludzkie to jedyne superkomputery, ktre mona produ kowa, czy raczej reprodukowa, przy uyciu niewykwalifiko wanej siy roboczej... I nie docza si do nich adnej instrukcji obsugi". Tak byo do dzisiaj. Za chwil zaoferujemy podrcznik uytkownika oprogramo wania wasnego umysu. Kady z nas ma prawdopodobnie w do mu lub w pracy komputer osobisty, a w nim wiele rnych pakietw oprogramowania takich, jak procesor tekstu, arkusz

kalkulacyjny, program graficzny, program do skadu, narzdzia i moe kilka gier. Gdyby sprzedawca w sklepie komputerowym powiedzia nam, e do kadego programu potrzebny jest oddziel ny komputer, odpowiedzielibymy mu, e nie ma mowy. Jednak mimowolnie wikszo ludzi postpuje wanie tak. Ucz si, jak robi co dobrze sprzedawa, zarzdza, moty wowa, rozwizywa problemy czy projektowa i po jakim czasie uwaaj si za mistrzw na tym polu. Rozwijaj pewien obszar specjalizacji, po czym po prostu nie wiedz, jak zmieni swj program umysowy, by wyksztaci kolejny. Gdyby Twj komputer nie potrafi uruchomi procesora tekstu i arkusza kal kulacyjnego, zanisby go do naprawy. Ale gdy ludzie nie po trafi przeczy swoich programw umysowych, zazwyczaj zaczynaj si usprawiedliwia. Tumacz si brakiem talentu, nieodpowiednim typem ciaa, profilem osobowoci lub nawet znakiem zodiaku. Nikt jednak nie uwaa, e ksztat, konfigu racja lub data produkcji komputera automatycznie ograniczaj jego dziaanie do okrelonych programw. Ograniczenia le gwnie w oprogramowaniu, a nie sprzcie. Oto sowa dr. Wildona van Dusena, byego gwnego psycho loga w szpitalu stanowym Mendocino w Kalifornii: Obserwo waem dziedzin psychoterapii od czasw, gdy jej gwnym go sem by Freud. Wtedy krtka psychoterapia trwaa zwykle sze miesicy. Teraz wyleczenia metod NLP mamy po trzydziestu czy nawet piciu minutach. Tu nie chodzi o szybko. Przybliamy si do rzeczywistego modelu czowieka". Aby zmieni to, co chcemy, musimy zmieni sposb, w jaki jestemy zaprojekto wani do zmian. Zastanwmy si, co mona by osign, gdyby otrzyma pod rcznik obsugi wasnego mzgu. W kolejnych rozdziaach do wiemy si, jak: Uruchamia superkomputer, czyli wasny mzg, w sposb, w ktry zosta do tego zaprojektowany.

24

N

L

P

ZMIENIAJ

SWJ

UMYS

25

Zmienia swoje myli, dziaania i uczucia w ustalony przez nas sposb i o okrelonym czasie. W krcej ni godzin przeksztaca wasne nawyki, nawet jeli walka z nimi trwaa od lat. Zmieni si w osob, ktr zawsze chcielimy by: pewn siebie w czasie kryzysu, wytrzyma i zmotywowan, gdy jest to naprawd wane, a take wraliw oraz otwart na ukochanych i dary losu. Niewtpliwie zdarzay Ci si chwile, w ktrych wszystko gra o, wszystko si udawao, czyli po prostu kwito". W innych sy tuacjach wszystko si sypao i nic nie wychodzio, jak naley. Dziki programowaniu neurolingwistycznemu zdobdziesz umie jtno zebrania rozsypanych kawakw w jedn cao i to na danie. Na pewno zauwaye, e na wiecie s ludzie, ktrym wszystko przychodzi z atwoci. Dowiesz si, jak zbada przy padki takich osb, by ich udane programy umysowe stay si bardziej przystpne. Nasze poszukiwania istoty zmiany dopro wadziy nas od penych nadziei marze i dobrych zamiarw do konkretnej i skutecznej technologii transformacji. Metoda ta wraz z zestawem umiejtnoci jest tak precyzyjna jak program i tak wygodna jak stary przyjaciel. Pozwoli Ci zmieni to, co chcesz, i pozostawi bez zmian, co jest warte zachowania. Zwana jest programowaniem neurolingwistycznym lub inaczej NLP.

uywanych przez fachowcw NLP w celu uzyskania tych i in nych zmian. Po pierwsze, poznasz podstawowe zasady NLP. Odkryjesz, jak dziaa Twj mzg, oraz dowiesz si, jak moesz prociej przepro wadza zmiany. Nastpnie poznasz i przewiczysz konkretne techniki NLP, aby mg wprowadza zmiany, ktrych pragniesz i potrzebujesz, w cigu caego ycia. NLP pomoe: Wzi odpowiedzialno za wasn motywacj. Stworzy atrakcyjn przyszo oraz prowadzc do niej ciek. Budowa blisze zwizki i rozwin techniki perswazji. Oczyci si z negatywnych dowiadcze z przeszoci, ktre mogyby powstrzymywa rozwj wasny. Zwikszy poczucie wasnej wartoci i godnoci. Stworzy solidn pozytywn postaw mentaln. Zdoby wicej moliwoci dojcia do najskuteczniejszego dziaania. Jednoczenie zapoznamy Ci z wieloma cechami charakte ryzujcymi osoby osigajce najlepsze wyniki, czyli z mapami umysowymi, dziki ktrym wszystko im si tak udaje. Zosta niesz krok po kroku przeprowadzony przez szczegowe progra my prowadzce do poznania i wykorzystania tych cech. Odkry jesz, jak wykorzysta NLP do przyspieszenia zdolnoci nauczenia si dowolnej umiejtnoci. Ten szerszy zakres zastosowa NLP jest dla niektrych osb trudny do zrozumienia. Dziwi si, jak mona stosowa te same metody do tremy, negocjacji, poczu cia winy, samooceny, planowania strategii, motywacji, reakcji alergicznych i doskonalenia si. Mona to porwna do sposobu, w jaki elektryczno dostarcza energi do przernych urzdze, poczwszy od komputerw i telefonw, a skoczywszy na od twarzaczach pyt kompaktowych. Elektryczno jest dla kadego z tych urzdze podstaw. W przypadku kadego osignicia

NLP w akcji i w dziaaniuOglnie rzecz biorc, NLP pozwala wybra, co chce si osign. Trenerzy i praktycy NLP od wielu lat czsto przez krcej ni godzin potrafi nauczy ludzi, jak agodzi traumy, wyzwala bardziej pozytywne uczucia, zmienia wieloletnie nawyki, roz wizywa wewntrzne konflikty i budowa nowe przekonania. Ta ksika przedstawi niektre z najpopularniejszych metod

26

N L P

ludzkoci tak fundamentaln rol odgrywa umys. NLP jest osi rozwoju ludzkoci, poniewa uczy zasad dziaania mzgu. Bez wzgldu na sytuacj NLP pokazuje, jak mona dokona wicej, mie wicej i sta si kim wicej. Aby wzbogaci wiedz oraz pogbi zmian, kady rozdzia zawiera wiczenia mylowe, ktre Albert Einstein nazywa eks perymentami mylowymi". Pomog one opanowa okrelone techniki NLP. S to wiczenia, ktre przyniosy efekty u do sownie milionw osb. Pomog i Tobie, jeli tylko rzeczywi cie je zastosujesz. Zdajemy sobie spraw, e yjemy w wieku przeadowanym informacjami. Niektrzy chtnie przeczytaliby te wiczenia pobienie, aby sprawdzi, czy s interesujce. To dobry pocztek, ale wyniki uzyska si tylko poprzez ich faktyczne wykonanie. NLP to rodzaj doznania. Dlatego wiczenia naley wykonywa niespiesznie, uwanie i dokadnie. Naley wybra tak por dnia, ktra pozwala na powicenie im odpowiedniej iloci czasu i caej koncentracji. Naley faktycznie wyobrazi sobie okrelone, sugerowane przez nas sytuacje i wykona uwa nie instrukcje. W wikszoci przypadkw wiczenia mylowe" zajm od dziesiciu do dwudziestu minut. By moe w uzy skaniu najlepszych wynikw pomoe czytanie instrukcji przez przyjaciela. Naley take pamita, e te wiczenia nie s prze znaczone do jednokrotnego wykonania. Jeli ta ksika ma przy nie korzyci, wanie jest, by te techniki stosowa w codzien nym yciu.

ROZDZIA 2,

Co to jest NLP?Na pocztku NLP wydawao si jak lnica gwiazda; potem mylaem o nim jak o bardzo tajemniczym iluzjonicie; teraz jest raczej lojalnym, godnym zaufania przyjacielem, bez ktrego nie mam pojcia, jak do tej pory yem. trener NLP Comprehenswe GERRY SCHMIDT,

Co to jest NLP?NLP to studium ludzkiej doskonaoci. NLP to zdolno czstszego bycia najlepszym. NLP to potna i praktyczna metoda prowadzca do osobi stej zmiany. NLP to nowa technologia osigania sukcesw. NLP to skrt od sw Neuro-Linguistic Programming, czyli programowanie neurolingwistyczne. Ta supernowoczenie brzmi ca nazwa jest czysto opisowa, jak buty do koszykwki, rasa golden retriever lub klasyczne coupe ze skadanym dachem. Neuro odnosi si do naszego systemu nerwowego, neurologicznych cieek naszych piciu zmysw, dziki ktrym widzimy, sy szymy, czujemy dotyk, smak i zapach. Lingwistyczne dotyczy naszej zdolnoci uywania jzyka oraz tego, jak okrelone sowa i zwroty odzwierciedlaj nasze umysowe wiaty. Lingwistyczne odnosi si rwnie do naszego bezgonego jzyka" postaw, gestw i przyzwyczaje, ktre midzy innymi ujawniaj na sze style mylenia czy przekonania. Programowanie zostao za poyczone z terminologii informatycznej, aby zasugerowa, e nasze myli, emocje i zachowania s po prostu programami

28

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

29

nawykowymi, ktre mona zmienia poprzez aktualizacj na szego umysowego oprogramowania".

Studium modelowania doskonaociAby lepiej zrozumie sposb, w jaki NLP pomaga nam mode lowa ludzk doskonao, przyjrzyjmy si na pocztek wsp czesnemu narciarstwu. Jeszcze w latach 50. wikszo ludzi uwaaa, e umiejtno jazdy na nartach zaley gwnie od wrodzonego talentu. Przypinao si par nart i otrzymywao in strukcj, by nie dopuci do ich skrzyowania oraz jecha na d za bardziej dowiadczonym narciarzem, naladujc jego ruchy. Jeli udao si to zrobi bez zbyt wielu wywrotek lub zama nych koci, a w dodatku doznane przeycie sprawio przyjem no, to tak osob uwaano za dobrego kandydata na narcia rza, by moe z wrodzonym talentem. Zdarzyo si jednak co, co cakowicie zmienio ten sposb mylenia. Jak odnotowuje profesor Edward T. Hall, autor ksiki The Silent Language1, nakrcono na 16-milimetrowym czarno biaym filmie przejazdy kilku wykwalifikowanych narciarzy w Al pach. Naukowcy po przejrzeniu filmu klatka po klatce podzielili pynne ruchy wykonywane podczas zjedania na nartach na co, co nazywali jednostkami podstawowymi (ang. isolates) lub naj mniejszymi jednostkami zachowania. Przygldajc si w ten sposb jedzie na nartach odkryli, e cho narciarze mieli bar dzo rne style, stosowali te same podstawowe jednostki ruchu. Wystarczyo, aby te jednostki zostay opanowane przez prze citnych lub pocztkujcych narciarzy, a natychmiast stawali si lepsi. Kady mg poprawi jazd na nartach, wykonujc ruchy,E. T. Hall, The Silent Language, Fawcett Publications, Greenwich 1959. Polskie wydanie: Bezgony jzyk, PIW, Warszawa 1997.1

ktre profesjonalnym narciarzom przychodziy w sposb natu ralny. Kluczem byo zidentyfikowanie istoty tej biegoci, czyli wyizolowanych ruchw, dziki ktrym wielcy narciarze byli wa nie wielcy. Teraz mogli si tego nauczy take inni. W NLP to podejcie okrela si pojciem modelu. Zasada ta zostaa w NLP rozszerzona na kady obszar ludz kiego dowiadczenia. By moe chciaby udoskonali swj zwi zek, wyeliminowa troski i niepokoje lub te sta si bardziej konkurencyjny na rynku. Kluczowe ruchy nie wymagaj wcale uycia muskuw, ale bazuj na Twoich wewntrznych repre zentacjach" takich, jak sowa, obrazy, emocje czy nawet wierze nia. Praktycy NLP prowadz badania nad wielkimi mistrzami rnych obszarw ycia, aby odkry ich metod na sukces. W ten sposb poznaj niepowtarzalne techniki, tworzc unikalny system nauki prowadzcy do uzyskiwania tych samych wyni kw, czyli stosowania modelu ludzi wybitnych, ktrym si udao wbrew przeciwnociom i wyzwaniom napotykanym take przez nas kadego dnia. Ponisze przykady poka, jak olbrzymi r nic mona zaobserwowa dziki modelowaniu z NLP. Wyobra sobie rodzica, ktry motywuje dziecko czstym krzy kiem. Zanim takie dziecko doronie, prawdopodobnie zacznie wewntrznie utosamia t potn i negatywn form motywacji i nauczy si rozmawia ze sob przy uyciu tego bardzo negatyw nego jzyka. Taka osoba, cho zmotywowana, zapaci za to zymi emocjami wywoanymi przez krytyczne sowa. Z NLP mona nauczy si zmienia to wewntrzne postpowanie i zastpi je tym samym rodzajem pozytywnej motywacji i dobrymi emocjami, ktre stosuj wybitni sportowcy i kreatywni wynalazcy. Gboko rozdarty przed podjciem wanej decyzji biznesmen odczuwa konflikt i brak zaufania do wasnych umiejtnoci. Po zastosowaniu technik NLP w celu zmiany sposobu myle nia i wprowadzenia tych samych mentalnych metod, z ktrych korzystaj skuteczni decydenci, reaguje bardziej pozytywnie.

30

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

31

Zanim jeszcze w jego umyle pojawi si myl: Czy powinie nem to robi? Nie jestem pewny. Nie stra tego, tylko nie przepu nastpnej okazji", zadaje sobie przydatne pytania, ktre pomagaj zebra informacje potrzebne do skutecznego podjcia decyzji i zwikszenia wydajnoci. S to midzy in nymi takie pytania, jak: Co musz wiedzie, by podj t de cyzj?" lub Jakie s gwne korzyci i jak mog je osign?". Cieszca si popularnoci sportsmenka decyduje si wystpi w nowej dyscyplinie sportowej. Ostatni raz trenowaa j na stu diach. Aby si przygotowa, wizualizuje sobie mentalnie naj lepsze osignicia z przeszoci w dyscyplinie, w ktrej zwyciaa dotychczas. Nastpnie, zachowujc koncentracj oraz energi py nc z tych chwil, wyobraa sobie zastosowanie tych emocji do swego nowego denia. Fizycznie wykonuje program treningowy nowej dyscypliny, a w umyle na nowo weryfikuje wszystkie za oenia. Podczas pierwszych rozgrywek komentatorzy sportowi peni zdumienia mwi o jej wrodzonym talencie. Jest bardzo zadowolona, e pracowaa tak ciko i tak mdrze. Wszystko, co wspomniane osoby robiy, byo produktem ich zwyczajowych sposobw mylenia. Rwnie to, co Ty nauczy e si robi, jest efektem Twojego przyzwyczajenia. Zaczyna jc od sposobu budzenia, poprzez sposb, w jaki chodzisz do pracy czy ulubiony rodzaj wypoczynku, jeste jednostk zbudo wan z nawykw osob posugujc si schematami. Wszy scy tacy jestemy. Jaka jest Twoja ulubiona potrawa? Jak drog wracasz zazwyczaj do domu? Gdy ubierasz si rano, najpierw zakadasz gr czy d? Naukowe badania psychologiczne ujaw niy, e zachowanie czowieka prawie cakowicie skada si z przy zwyczaje. Owe przyzwyczajenia lub wzorce s bardzo przydatne. Oprcz tego, e pozwalaj wykonywa nam tak wiele rzeczy bez koniecznoci mylenia o nich, stanowi rwnie podstaw tworzenia nowych zachowa i rozpoznawania sytuacji niezwy kych. Wady takich nawykw staj si widoczne dopiero wtedy,

gdy chcemy je zmieni. Mczyzna, ktry uywa negatywnej strategii motywacji, sdzi, e jest to naturalne i waciwe, gdy do tego si przyzwyczai. Nie wiedzia, e co innego jest moliwe. Biznesmen wiedzia, e jego strategia nie nadawaa si do okrelo nych sytuacji, ale nie wiedzia, jak to zmieni. Moda sportsmenka wiedziaa, e do wypracowania nowych zwyczajw musi wykorzy sta stare. Wiedziaa, e jeli sobie wyobrazi siebie z nowymi nawykami, jej mzg w naturalny sposb zacznie tworzy men talne i fizyczne cieki. Z NLP jeste w stanie zmienia swoje myli, emocje i zacho wania, a take dodawa nowe, ktre stan si tak samo upo rzdkowane i regularne jak te stare a w dodatku duo przy jemniejsze.

Na pocztek: szybkie i proste zmiany przy uyciu NLPwiczenia NLP to rodzaj eksperymentw mylowych, gimna styki umysu czy zabawy. Laboratorium lub boisko jest wewntrz umysu. Pomyl o nich jak o szansie wyprbowania czego no wego, robienia rzeczy w nowy sposb i rdle dobrej zabawy. Oto kilka prostych wicze, ktre dadz przedsmak tego, jak to dziaa. Czy jechae kiedykolwiek kolejk lub korzystae z innej podobnej atrakcji w parku rozrywki? Przez chwil postaraj si przypomnie sobie jedn konkretn przejadk. Nastpnie wy obra sobie, e jazd t obserwujesz z do duej odlegoci, na przykad siedzc na awce w parku. Odlego ta pozwala Ci obserwowa siebie jadcego w wagoniku. Zwr uwag na to, co czujesz, obserwujc siebie z tej odlegoci. Nastpnie wsid do wagonika, tak by mg poczu swoje donie na znajdujcej si przed Tob porczy. Patrzc na tory, obserwuj przemykajce

32

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

33

widoki, poczuj wibrujcy ruch pojazdu, usysz odgosy krzykw wok. Zwrot uwag na to, jak ponownie przeywasz t jazd. Jazda w wagoniku kolejki, odczuwanie jego rzucajcych ruchw jest zupenie innym dowiadczeniem ni wyobraanie siebie obserwujcego t jazd z daleka. Te dwie zupenie odmienne perspektywy maj rne sche maty umysowe. Przejadka kolejk jest angaujca i ekscytu jca. W terminologii NLP nazywa si to asocjacj. Obserwowanie swojej jazdy z dystansu jest kojce i bezstronne. W terminologii NLP nazywa si to dysocjacj. Czytajc t ksik odkryjesz, e kade dowiadczenie skada si z tych oraz wielu innych okrelonych schematw dowiadczenia. Odkrycie owych rnic i ich zastosowanie jest podstaw metodologii NLP. Aby mie z czego przyjemno, trzeba wzi w tym aktywny udzia tak fizycznie, jak i mentalnie, wkraczajc w to dowiadczenie i wta piajc" si w nie. NLP pozwala nauczy si takiego wchodzenia w wybranym miejscu i momencie. Z drugiej strony, kady z nas ma rwnie takie przeycia, w ktrych pewien obiektywizm, men talny dystans byby kojcy i bardzo pomocny. Wychodzc poza dowiadczenie i poza wzbudzane przez nie intensywne emocje, moemy w prosty sposb zmieni nasze postpowanie w takich sytuacjach na bardziej zaradne i kreatywne. Wanie taka umie jtno wiadomego wykorzystania tych systemw reprezentacji rzeczywistoci2 jest jednym z celw tej ksiki. Zastanwmy si przez chwil nad nastpujcym problemem. Gdyby tak czowiek mg bra aktywny udzia we wszystkich wspaniaych przey ciach, jakich dowiadczy w yciu, oraz zdystansowa si, od izolowa od wszystkich nieprzyjemnych wspomnie i wyj poza nie, uzyskaby emocje pochodzce ze wszystkich swoich pozytywnych dowiadcze oraz pewien dystans do wasnych bdw. Zastanw si, jak wpynoby to na jako ycia. Jeli potrafisz sobie uwiadomi, jak potnym i pozytywnym2

Inne okrelenie na umysowe schematy dowiadczenia przyp. red.

byoby to narzdziem, zaczynasz rozumie, co ma do zaofero wania NLP. Zanim przejdziemy do kolejnego eksperymentu mylowego, przez minut lub dwie sprbuj oczyci swj umys ze spraw biecych. Najprociej zrobi to, rozluniajc wszystkie czci ciaa. Wyszukaj wszystkie obszary napicia i postaraj si je roz luni lub przed rozlunieniem najpierw napnij je mocniej. Wy szukaj wszystkie napite miejsca i rozluniaj je, najpierw napr ajc jeszcze mocniej, a nastpnie pozwalajc im odpocz. Teraz pomyl o bardzo przyjemnym dowiadczeniu, konkret nym i miym momencie swego ycia o czym, o czym z przy jemnoci teraz by sobie przypomnia. Gdy ju wyobrazisz so bie t sytuacj, zaobserwuj, jak si czujesz. Nastpnie pozwl, by to dowiadczenie przybliyo si do Ciebie, stao si wiksze, janiejsze i barwniejsze. Ponownie zwr uwag na towarzyszce Ci odczucia. Czy ulegy zmianie, na przykad stajc si inten sywniejsze? Teraz pozwl, by to samo dowiadczenie oddalio si od Ciebie, i obserwuj je wewntrznym okiem umysu". Zmniejsza si, staje mniej wyrane, a do momentu, gdy zmaleje do rozmiaru znaczka pocztowego. Zwr uwag na towarzyszce Ci teraz odczucia. Po ukoczeniu tej czci wiczenia pozwl, by obraz przeycia powrci do swego pierwotnego rozmiaru. W przypadku wikszoci ludzi ich przyjemne odczucia staj si zauwaalnie silniejsze wraz z przyblianiem si wyobraenia dowiadczenia oraz znacznie sabsze, gdy jest ono oddalone. To, jak i dlaczego tak si dzieje, jest podstawowym elementem NLP i omwimy go szczegowo w dalszych rozdziaach tej ksi ki. Teraz chcemy co podkreli. Wikszo osb nie ma pojcia, e mona tak atwo wpywa na sposb, w jaki myl i odczu waj, zwaszcza przy zastosowaniu tak prostego procesu jak zmiana waciwoci swojej umysowej reprezentacji. Potrafi wy obrazi sobie zmian ubrania, samochodu, nawet pracy i miasta, w ktrym mieszkaj, ale wikszoci nigdy nawet przez myl by nie przeszo, eby wiadomie zmienia umys. Aby pozytywne wspo mnienia stay si bardziej intensywne, wystarczy je wprowadzi

34

N

L

P

COTOJESTNLP?

35

w pole wiadomoci. Aby trudne wspomnienia byy mniej inten sywne, mona je odsun od siebie na pewien dystans. Jeste w stanie tak samo postpi z kadym aspektem wa snego ycia. Jeeli masz mczcy problem, posiadasz rwnie zdolno umysowego i (lub) wiadomego odsunicia go daleko poza siebie. Z dystansu uzyskuje si wicej mentalnej prze strzeni". Mona wwczas si odpry i wszystko przemyle z janiejszym umysem. Odprasz si i janiej mylisz, patrzc z tej nowej perspektywy. Prawie wszyscy potrafi wymyli wi cej i wpa na lepsze rozwizania przy neutralnych emocjach, ni czujc si w puapce lub pod presj. W przypadku jakiego pozytywnego przeycia, gdy na przykad bdziesz chcia co w yciu zdoby lub osign, wystarczy przybliy to wyobra enie, aby stao si bardziej wyrazist i zajmujc czci ycia. Prawie wszystkie techniki wizualizacji czsto podkrelaj zna czenie pielgnowania swoich marze i celw w umyle. NLP daje zdolno wykonywania tego w szybki i prosty sposb. A byy to tylko dwa przykady. Nauczye si tylko dwch sposobw, w jaki mzg koduje" doznania. Poznae par podstawowych elemen tw NLP, ktre mog zmieni Twoje ycie. Niektrzy w tym miejscu zatrzymaj si, pytajc: Nie umiem tak dobrze wszystkiego sobie wyobrazi. Czy bd mg uywa NLP?". Odpowied brzmi tak. NLP wykorzystuje wszystkie pi zmysw: wzrok, such, dotyk, smak i wch. Przeprowadzone ponad dekad temu badania NLP odkryy, e u wikszo ludzi jeden z piciu zmysw jest rozwinity bardziej od reszty. By moe na przykad zawsze uwielbiae rysowa, fotografowa lub ukada pikne rzeczy. W takim przypadku tworzenie w wy obrani umysowych obrazw i wizualizacja prawdopodobnie nie sprawiaj Ci adnych kopotw. A moe kochasz ksiki, so wa, rozmowy lub muzyk, a take jeste bardziej wraliwy na to, co mwi ludzie, oraz na ich ton gosu. W takim przypadku bardziej naturalne bdzie dla Ciebie korzystanie z ucha, a nie

oka umysu3. Urodzeni sportowcy s zazwyczaj bardziej wiado mi swoich ruchw i napinania si mini. By moe te, gdy wchodzisz do pokoju, odczuwasz silne emocje dotyczce siedz cych tam ludzi. To wskazuje na to, e w Twoim przypadku bar dziej ni inne zmysy rozwinity jest zmys dotyku, kinestetyczny. Czytajc t ksik, atwo zauway, e rne wiczenia kad nacisk na rne zmysy. Jest to celowe. Po pierwsze, t ksik bd czyta rne osoby z rozmaicie rozwinitymi zmysami, a przecie chcemy zaoferowa co, co wydaje si naturalne" dla kadego stylu rozumowania i rozumienia. Po drugie, wane jest, by nauczy si dostrzega i rozwija kady ze zmysw, aby mie jeszcze lepszy dostp do wszystkich we wntrznych zasobw". Skupmy si teraz na jzyku bdcym kamieniem wgielnym programowania neurolingwistycznego, ktre jako jedyne wyko rzystuje zmys suchu. W prawie kadej rozmowie syszy si, jak ludzie uywaj zwrotw: Nie martw si" lub Nie myl o tym". Zastanwmy si chwil nad tym. Gdyby kto Ci powiedzia: Nie myl o tym duym czarnym niedwiedziu", co natychmiast staoby si w Twoim umyle? Wbrew temu, co usyszae, za czby o nim myle. Tak samo jest, gdy kto Ci powie: Nie myl o tym kopocie". Nasz mzg po prostu nie wie, jak wyraa negatywne pojcia. Aby wiedzie, o czym ma nie myle, mzg musi najpierw pomyle o tym. Wszyscy znaj menederw i rodzicw, ktrzy chcc pomc, mwi, czego nie robi. W ten sposb bezwiednie kieruj uwag w dokadnie tym kierunku, ktrego nie chcieli wskaza. Oto kilka przykadw: Nie przejmuj si humorami klienta", Nie panikuj", Nie uwaam, e jeste gupi" i Nawet nie myl o tym, e zo staniesz zwolniony". Rwnie wikszo z nas uywa negatyw nych wypowiedzi. Mwimy: Nie bd o tym myla" i to robimy.Mowa o suchowym systemie wewntrznej reprezentacji (ang. auditory) przyp. tum.

36

N

L

P

COTOJESTNLP?

37

Inne dobrze znane przykady to: Wicej ju tego nie zrobi", Nie denerwuj mnie" i Nie jedz sodyczy przed spaniem". Ma my zwyczaj mylenia o tym, czego nie chcemy zrobi, po czym czsto to robimy. Programowanie w nazwie programowanie neurolingwistyczne" oznacza, e moemy zmienia nasze aktualne myli, czyli programy, na takie, ktre chcielibymy mie. W przypadku ne gatywnego formuowania wypowiedzi moemy negatywne myli wyraa w formie pozytywnej. Zamiast mwi, czego nie chcemy, moemy powiedzie, co chcemy. Warto sprbowa. Pomyl teraz o negatywnej wypowiedzi, ktr stosowae wobec siebie, i poeksperymentuj z przemian jej w wypowied pozytywn. Za miast na przykad wmawiania sobie, e nie trzeba si martwi, sprbuj powiedzie sobie, e masz korzysta z okazji. Moesz te zastanowi si: Jak najlepiej przygotowa si do tego wy zwania?" lub Jak chciabym si czu?". To nie tylko poprawia humor, ale faktycznie zmienia orientacj mzgu i przygotowuje do osigania tego, co si chce, poprzez skupianie myli na po zytywnych rzeczach, ktrych pragniemy. Wystarczy zastosowa tylko przedstawione w tej czci trzy szybkie i proste pojcia NLP, by zauway, e dziki NLP mona wprowadzi do swojego ycia wiksz liczb pozytywnych i zwy ciskich zachowa. Po pierwsze, pragnienia i myli naley wy raa w pozytywnych sformuowaniach. Po drugie, naley zwik szy umysow wyrazisto tego, co chce si osign, aby stao si to bardziej atrakcyjne dla Ciebie. Po trzecie, naley wzi czynny udzia w tych prowadzcych do sukcesu zachowaniach oraz wiadomie je powtarza, aby okazay si czym natural nym. Ten program jest gwnym elementem NLP. Takie prak tyczne podejcie do zmiany w NLP jest gwn metod prowa dzc do transformacji osobistej.

Nowe reguy umysuJest ju prawdopodobnie jasne, e metodologia NLP opiera si na reguach, ktre rni si znacznie od tradycyjnej psycho logii. Podczas gdy tradycyjna psychologia kliniczna zajmuje si gwnie opisywaniem trudnoci, kategoryzowaniem ich i wy szukiwaniem przyczyn w ujciu historycznym, NLP jest zain teresowane tym, jak nasze myli, czynnoci i odczucia wsp pracuj w celu stworzenia naszych dowiadcze. NLP, ktrego podstaw s nowoczesne nauki: biologia, lingwistyka i infor matyka, rozpoczyna od nowych zasad okrelajcych sposb dzia ania umysu lub mzgu. Te zasady nazywane s zaoeniami NLP (ang. The NLP Presuppositions). Gdyby sprbowa pod sumowa wszystkie zaoenia w jednym zdaniu, brzmiaoby ono nastpujco: Ludzie pracuj perfekcyjnie (schematycznie). Nasze konkretne myli, dziaania oraz uczucia powoduj stae i okrelone rezultaty. Moemy z tych wynikw si cieszy lub smuci, gdyby jednak powtrzy te same myli, dziaania i uczu cia, uzyskalibymy te same wyniki. Proces dziaa i to doskonale. Aby zmieni wyniki, musimy zmieni myli, dziaania i uczu cia, ktre je wywoay. Kiedy ju zrozumiemy, jak utworzy oraz utrzyma swe wewntrzne myli i uczucia, z atwoci bdziemy mogli zmieni je na bardziej przydatne lub, gdy uznamy je za lepsze, bdziemy rwnie w stanie przekaza je innym. Zaoenia NLP s podstaw do robienia wanie tego.

Zaoenia NLP Mapa to nie terytorium. Nasze umysowe mapy wiata nie s tym wiatem. Reagu jemy raczej na nie, a nie na otaczajcy nas wiat. Duo prociej jest zaktualizowa takie mapy rzeczywistoci, zwaszcza uczucia i sposoby interpretacji, ni zmieni wiat.

38

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

39

Dowiadczenie ma struktur. Nasze myli i wspomnienia maj wasny wzorzec. Zmiana tego wzorca lub struktury powoduje, e automatycznie ulega zmianie take nasze dowiadczenie. W ten sposb moemy neutralizowa nieprzyjemne wspomnienia i wzbo gaca te, ktre bd nam suy. Jeli jedna osoba potrafi co zrobi kady moe si tego nauczy. Moemy przestudiowa umysow map osoby, ktrej wszystko si udaje, po czym uczyni j nasz wasn. Bardzo wiele osb uwaa, e pewne rzeczy s niemoliwe do wykonania, bez podjcia jakiejkolwiek prby wyjcia z problemowej sytuacji. Trzeba sobie wyobrazi, e wszyst ko jest moliwe. Jeli istnieje jakie fizyczne lub rodowi skowe ograniczenie, wiat przey powiadomi Ci o tym. Umys i ciao s czci tego samego systemu. Nasze myli wpywaj midzy innymi na napicie minio we, oddech lub emocje, a te z kolei oddziauj na nasze myli. Kiedy nauczymy si je zmienia, bdziemy rwnie potrafili ksztatowa inne rzeczy. Ludzie maj wszelkie niezbdne zasoby, jakich potrze buj. Umysowe reprezentacje, wewntrzne gosy, doznania i uczucia to podstawowe klocki skadajce si na cao naszych mentalnych i fizycznych zasobw. Mona je wy korzystywa do budowania dowolnych podanych myli, odczu lub umiejtnoci, po czym umieci je w naszym yciu tam, gdzie chcemy, lub tam, gdzie s nam najbar dziej potrzebne. Nie mona si NIE porozumiewa. Ludzie komunikuj si cay czas, przynajmniej niewerbal nie, i sowa s czsto najmniej wan czci przekazu. Westchnienie, umiech i spojrzenie to wszystko porozu miewanie si. Nawet nasze myli to sposb komunikacji

z nami samymi i s one ujawniane innym poprzez nasze oczy, ton gosu, postaw i ruchy ciaa. Sensem przekazu jest odpowied, ktr si otrzymuje. Inni odbieraj to, co mwimy i robimy, poprzez sw umy sow map wiata. Sytuacja, w ktrej kto syszy co in nego od tego, co mielimy na myli, pozwala zauway, e komunikacja to raczej to, co zostao odebrane. Naley zwraca uwag, jak odbierany jest nasz przekaz. Dziki temu nastpnym razem bdzie mona go dostosowa, aby by bardziej zrozumiay. W kadym zachowaniu kryje si jaka dobra intencja. Kade zachowanie, nawet to najbardziej ranice, krzyw dzce czy bezmylne, ma u swego rda pozytywny cel. Krzyk, aby zosta zauwaonym. Bicie, by odeprze niebez pieczestwo. Ukrywanie si, by poczu si bezpiecznie. Zamiast usprawiedliwia lub potpia takie czyny, mo emy je oddzieli od pozytywnych intencji danej osoby, aby mona byo znale nowe, lepsze i bardziej konstruk tywne sposoby na uzyskanie tego samego rezultatu. Ludzie zawsze dokonuj najlepszego wyboru spord do stpnych im opcji. Kady z nas ma swoj niepowtarzaln osobist histori. Ona pozwala nam pozna, co i jak robi, czego i jak chcie, co i jak ceni, czego i jak si uczy. To nasze do wiadczenie. W oparciu o t baz dowiadcze musimy dokonywa wszystkich wyborw; to znaczy dopki w na szej bazie nie znajd si nowe i lepsze dowiadczenia. Jeli to, co robisz, nie dziaa zrb co innego. Zrb cokolwiek innego. Jeli bdziesz cigle robi to samo, zawsze bdziesz to sa mo otrzymywa. Jeli chcesz czego nowego, zrb co no wego. Zwaszcza przy tak duej liczbie moliwoci.

Gdy czowiek uczy si czego nowego, ma siln pokus, by przeksztaci to w co, co ju zna. Gdyby NLP byo tylko nazw

40

N

L

P

CO

TO JEST

NLP?

41

czego ju znanego, atwiej byoby wyjani jego zaoenia i nie byoby potrzeby poznawania niczego nowego. Jednak NLP jest czym nowym. Nowym sposobem patrzenia na ten sam umys i zachowanie czowieka. NLP zadaje nowe pytania, ktre stymu luj nowe odpowiedzi. NLP zaczyna od nowych zaoe, ktre tworz nowe moliwoci. Aby efektywnie bada wzorce ludzkiej doskonaoci, przyjmuje si, e zaoenia NLP s prawdziwe nie dlatego, e zostay udowodnione, ale dlatego, e majc je w pamici, otrzymuje si znacznie wicej wolnoci wyboru i moliwoci. Kade zaoenie zostanie omwione bardziej szcze gowo w kolejnych rozdziaach. Teraz przyjrzyjmy si, jak za stosowanie kilku z nich moe doprowadzi do nowych i wy czerpujcych sposobw tworzenia zmiany.

Mapy, umysy, emocje i zmianaPierwsze zaoenie NLP brzmi: mapa to nie terytorium. To zda nie zostao wypowiedziane przez polskiego matematyka, Alfreda Korzybskiego. Zawsze podkrela, e mapa drogowa lub menu w restauracji moe pomc w znalezieniu drogi w miecie lub wyborze dania. Rni si one jednak cakowicie od obranej tra sy lub przyniesionej do stou potrawy. Realizacj tej zasady mo na codziennie obserwowa w dziaaniu, w czasie gdy ludzie jad do pracy. Kady z kierowcw kiedy, par miesicy lub nawet wiele lat temu, przejrza map, wyprbowa kilka rnych tras, po czym wybra najlepsz drog z domu do pracy i z powro tem. Od tego czasu wikszo z tych kierowcw jedzi codzien nie t sam tras. W tym czasie zbudowano nowe przecznice lub dojazdy. Jeli kierowca nie powici czasu na aktualizacj swojej mapy umysowej, midzy jego map a rzeczywistym tere nem z koniecznoci powstan pewne rnice. Nie bdzie to miao wielkiego znaczenia a do dnia, gdy na jego trasie do pracy roz poczn si roboty drogowe. Samochody zaczn si wycofywa,

gdy kierowcy ze starszymi mapami zostan wybudzeni ze swego umysowego upienia i odkryj, e maj tylko kilka tras, i zupe nie nie znaj innych. Tymczasem kierowcy z nowszymi i bar dziej kompletnymi mapami, ktre pokazuj wicej tras, skrcili ju w poprzedni przecznic i s wanie w drodze do pracy. Najlepszym sposobem, by doceni warto tego zaoenia, jest bezporednie jego dowiadczenie. W tym celu przez kilka mi nut wykonuj ponisze wiczenie. Pamitaj, e im peniejsz uwa g mu powicisz, tym dokadniejsze bd wyniki. Kady przey w yciu par rozczarowa, czyli dowiadcze, ktre po pewnym czasie okazay si nie by tak zotym intere sem, za jaki si je na pocztku uwaao. Ludzie czsto mwi, e zmieniaj si wraz z upywem czasu, ale to nie czas jest czyn nikiem decydujcym. Zmienia ich sposb, w jaki pamitali dane wydarzenie. Po ukoczeniu wiczenia Muzyka filmowa kod umy sowy, lub inaczej Twoja mapa dla takiego przeycia, ulegnie zmianie, poniewa przeksztacisz go celowo. Umiejtno wpro wadzania takich poprawek pozwala nie czeka na zmian swych uczu. Mona je zmieni od zaraz. WICZENIE 1. MUZYKA FILMOWA4 W tym wiczeniu poznasz sposb zmiany niemiych wspomnie. T technik najlepiej stosowa do codziennych problemw o ni skiej lub redniej intensywnoci. 1. Obejrzyj film o stwarzajcej problem sytuacji. Zacznij myle o codziennym problemie. Przypomnij sobie na przykad chwile, gdy bye rozczarowany lub zawstydzony. Momenty, gdy nie czue si zbyt dobrze. Wybierz konkretn i prawdziw sytuacj

C. Andreas, S. Andreas, Change Your Mind and Keep the Change, Real People Press, Moab 1987. Z tej ksiki zaadaptowano krtkie techniki NLP opracowane przez wsptwrc NLP Richarda Bandlera.

4

42

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

43

z przeszoci. Mylc o tym okrelonym zdarzeniu, zwr uwag na obrazy i dwiki, ktre pojawiaj si w Twej gowie, i obej rzyj film z rozgrywajcego si przed Tob zdarzenia. Na koniec odnotuj swoje odczucia. 2. Wybierz muzyk przewodni. Teraz wybierz jak muzyk przewodni". Ma ona nie pasowa do odczu, jakie wywoa w Tobie obejrzany przed chwil film. Twoje wspomnienie jest prawdopodobnie powane i trudne. Dlatego wybierz co lekkie go i skocznego jak muzyka cyrkowa lub podkad muzyczny do filmu rysunkowego. Niektrzy wol szybk muzyk taneczn, inni nadmiernie dramatyczn muzyk klasyczn lub operow, jak uwertura do opery Wilhelm Tell" znana bardziej jako muzyka przewodnia ze starego serialu radiowego i telewizyjnego Samotny wczga". 3. Powtrz film z muzyk. Po wybraniu muzyki pozwl, by zagraa gono i wyranie w mylach, gdy zaczniesz ponownie oglda swj film. Niech gra do samego koca. 4. Sprawd rezultat Teraz ponownie przewi film do pocztku. Odtwrz go bez muzyki i odnotuj swoj reakcj. Czy Twoje odczu cia ulegy zmianie? Dla wielu osb ogldane w ten sposb zdarze nie staje si absurdalne lub humorystyczne. W przypadku innych zmniejszaj si bardzo lub przynajmniej neutralizuj nieprzyjemne odczucia. Jeli uwaasz, e te odczucia nie s jeszcze satysfakcjo nujce, sprbuj zastosowa inny rodzaj muzyki przewodniej do filmu, a znajdziesz melodi, ktra w Twoim przypadku zadziaa. Ten rodzaj zmiany jest dowodem, e mapa to nie terytorium. Wanie zmienie jedn ze swoich umysowych map, aktuali zujc j i oferujc nowe trasy zastpcze. Ta zmiana demonstruje rwnie inne zaoenie NLP: dowiadczenie ma struktur. Przed wiczeniem struktura lub wzorzec Twojego wspomnienia za wieray powan i pen negatywnych emocji scen. Dodanie niepasujcej muzyki filmowej tak bardzo zmienio pierwotn struktur przeycia, e musiay si zmieni take odczucia. Zanim przejdziemy do nastpnego wiczenia, wykonaj wicze nie 1., stosujc przynajmniej trzy inne typy nieprzyjemnych prze y. Poeksperymentuj z rnymi rodzajami muzyki przewodniej,

aby dowiedzie si, ktre najlepiej sprawdzaj si w Twoim przy padku w zalenoci od rodzaju dowiadczenia. Teraz przez chwil przywoaj ponownie jedno z tych zmienio nych wspomnie. Odkryjesz, e daje ono inne, bardziej twrcze emocje. Zauwa, e z tymi nowymi emocjami zaczynasz spon tanicznie myle o rzeczach, ktre mgby powiedzie lub zro bi w razie, gdyby taka sytuacja si powtrzya. To nowe odczucie jest czsto potn metod uwolnienia Twojej kreatywnoci w trudnej sytuacji. A oto inna metoda na uzyskiwanie podob nych emocji.

WICZENIE 2. OBRAMOWANIE 1. Wyobra sobie kopotliw sytuacj. Przywoaj wspomnienie innego, nieco problematycznego zdarzenia lub codziennej trud noci. Im czciej takie zdarzenie i towarzyszce mu emocje bd wystpowa, tym szybciej wpyn na Twoje ycie zmiany NLP. Jeli negatywne emocje z pierwszego wiczenia nie zniky lub nie zmieniy si tak, jakby sobie tego yczy, skorzystaj ponow nie z tej sytuacji. 2. Obejrzyj siebie na zdjciu. Szybko przewi" film ze wspo mnienia tego zdarzenia, ale tym razem wybierz jeden moment, czyli swoist klatk filmow, ktra wedug Ciebie najlepiej sym bolizuje cae przeycie. Patrzc na ten obraz, przyjrzyj si, czy widzisz modszego siebie w taki sposb, jakby patrzy na swoje zdjcie z tego zdarzenia. Jeli tak nie jest, zacznij po prostu cofa si w wyobrani, co pozwoli widzie coraz wiksz cz sceny, a zobaczysz si tak, jak wygldae w tamtym momencie. Patrz na wszystko z punktu widzenia obserwatora. 3. Dodaj ramk. Majc ju obraz w pamici, zastanw si nad tym, w jakiej ramce umieci to zdjcie. W kwadratowej czy okr gej, a moe owalnej? Jak szeroka powinna by ta ramka i ja kiego koloru? By moe wolaby nowoczesn ramk ze stali, a moe staromodnie zot z dekoracjami i gobkami. Po wy braniu ramki dodaj owietlenie punktowe. 4. Zmie je w obraz lub fotografi. Jak przeksztaci ten obraz w co bardziej artystycznego? Wystarczy wyobrazi go sobie jako

44

N

L

P

CO TO J E S T N L P ?

45

artystyczn fotografi wykonan przez Ansela Adamsa lub obraz w stylu znanego malarza, Renoira lub Van Gogha. Nastpnie we swoje oprawione w ramk przeycie i umie midzy innymi ob razami w prywatnej galerii swojego umysu. 5. Sprawd rezultat. Przez chwil oczyszczaj swj umys. Oddy chaj gboko. Teraz pomyl o tym zdarzeniu, ktre Ci niepo koio. Twoje odczucia ulegy prawdopodobnie zmianie. Jeli nie, powtrz to wiczenie, stosujc inn ramk i inny styl malarstwa lub fotografii, a znajdziesz ten, ktry satysfakcjonujco zmieni Twoje emocje. Niektrzy chc natychmiast wiedzie, jaka jest trwao tych zmian. Sprawd to teraz. Sprawd za godzin. Zanotuj sobie w notesie lub kalendarzu i sprawd za tydzie lub za miesic. Odkryjesz, e Twj sposb mylenia pozostanie zmieniony, po niewa do zmiany zastosowae t sam metod, przy ktrej uyciu mzg koduje informacje. I w kadej chwili moesz za decydowa o jej dalszej zmianie. Zauwa, e zmiana ta nie zostaa wymuszona. Nie powta rzae tygodniami mantry afirmujcej. Nie prbowae wykorzy stywa silnej woli. W zamian uye mzgu w sposb, w ktry naley go uywa. Zaczynasz poznawa pierwsze z kodw umy sowych NLP, elementy, ktre tworz nasze myli, emocje, dzia ania i przekonania. To, co zmienie, byo tylko pomniejszym rozczarowaniem, ale jeszcze kilka minut temu mylenie o tym zdarzeniu powo dowao, e czue si le. Teraz zostao trwale przeksztacone. W przyszoci zawsze, gdy je sobie przypomnisz, w sposb natu ralny i automatyczny poczujesz si bardziej zaradny. Poznae szybk technik przeksztacania negatywnego wspomnienia w takie, ktre nie bdzie wicej przeszkadza. Podobnie jak w przypadku poprzedniego wiczenia, opisane instrukcje zasto suj do rnych wspomnie. Poeksperymentuj z rnymi ram kami i stylami sztuki.

Ludzie od zawsze umieli zmienia swe wewntrzne obrazy i dwiki, upikszajc je i czc z innymi wspomnieniami. Jed nak do czasw NLP nikt nie wiedzia, jak systematycznie korzy sta z tej umiejtnoci do polepszenia nastroju, sposobu myle nia oraz podnoszenia jakoci ycia. Gdy nastpnym razem zacznie Ci niepokoi jakie zdarzenie lub stare wspomnienie, sprbuj spojrze na nie z nowej perspek tywy. Zrb to, podejmujc wiadome czynnoci majce na celu zmian sposobu, w jaki niewiadomie o nim mylisz. Obejrzenie tego wspomnienia jak filmu ze skoczn muzyk, woenie go w ramki lub przeksztacenie w obraz czy zdjcie pozwoli rzuci na nie nowe, bardziej korzystne wiato. Dziki NLP potrafisz zrobi to samo ze wszystkimi problemami, wykorzystujc umys w kreatywny sposb, aby odnie sukces we wszystkich dziedzi nach ycia.

Mistrzowie i (ich) modele doskonalenia siNie powinno nikogo zdziwi, e w historii wiele osb stosowao ju niektre z zaoe NLP jako napd do osignicia wielkiego sukcesu. Zdobywca Oscara, Anthony Hopkins przypisuje sw karier Welshmanowi Richardowi Burtonowi, ktrego pozna w wieku pitnastu lat. Hopkins twierdzi, e mia on duy wpyw na jego ycie, gdy uciek z domu rodzinnego i sta si aktorem. Wtedy stwierdzi, e te chciaby to zrobi5. Historia prezydenta Clintona, ktry spotka w wieku szesnastu lat prezydenta Ken nedyego, jest prawie identyczna. W biznesie praktyka wzoro wania si na przywdcach ma swoj nazw i dug histori. Jest R. Burton Dies at 58", Chicago Tribune, 6 sierpnia 1984

46

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

47

to mentoring. Wiele osb na kierowniczych stanowiskach ku puje garnitur, krawat i napj tej samej marki, co ich odnoszcy sukcesy szef, prbujc w ten sposb poczu, jak to jest by ta k osob. Niektrzy posuwaj si jeszcze dalej i opowiadaj te same arty, a nawet kopiuj gesty i wzorce mowy. S to wysiki prowadzce do tego, by wej w skr eksperta", aby odkry, co powoduje, e jest tald a nie inny. Ekspert" czsto si w to wcza, opowiadajc dzieje doznanych trudnoci i sugerujc kierunek dziaa lub nauki. Jeli mamy w pamici pierwsze dwa z zaoe NLP mapa nie jest terenem i dowiadczenie ma struktur wchodzenie w czyj skr przyjmuje nowe, bardziej dogbne znaczenie. Zamiast zwyczajnego kopiowania ubra i naladowania gestw owe wysiki mona by wykorzysta do odkrycia wewntrznej mapy umysowej mistrza. Zamiast zwykego uczenia si tego sa mego co ta osoba, mona by docenia to w ten sam sposb co ona. Poniewa dowiadczenia maj struktur, bdzie to mapa umysowa prawdziwej i konkretnej osoby odnoszcej sukcesy. Co, co mona odkry, skopiowa i wdroy do pracy, a take przekaza innym. Zastanwmy si teraz nad zaoeniem NLP: jeli jedna osoba potrafi co zrobi kady moe si tego nauczy. To jest jedna z najbardziej ekscytujcych rzeczy, gdy mylimy o NLP. Oznacza, e motywacja, perswazja, pewno siebie, poczucie wasnej war toci, podejmowanie decyzji, kreatywno i jeszcze wicej cech oraz umiejtnoci to te, ktrych mona si nauczy w taki sam sposb jak jazdy samochodem, uywania komputera, jazdy na nartach czy gry w tenisa. Osignicia maj struktur. Uczc si elementw doskonaoci, ktra charakteryzuje najwybitniejsze osoby na wiecie, mona nauczy si tworzenia tego samego rodzaju osigni dla siebie.

Ludzie maj wszelkie niezbdne zasoby, jakich potrzebujMoesz uwaa, e niektrzy s mdrzejsi lub w naturalny spo sb szczliwsi czy bardziej utalentowani od innych, e maj wicej naturalnych zasobw, z ktrych mog korzysta, lub e maj w yciu przewag. By moe tak jest. Bez wtpienia niekt rzy osignli wspania rwnowag midzy swym potencjaem wewntrznym a sprzyjajcymi okolicznociami na zewntrz. Bez wzgldu na to, czy przygldamy si Roseanne Arnold i jej po staci telewizyjnej, Michaelowi Jordanowi i koszykwce lub Ericowi Claptonowi i jego grze na gitarze, jestemy w stanie zobaczy mistrzw wyrniajcych si dziki wykorzystaniu swych zaso bw. I gdyby przyjrze si bliej tym zasobom, okazaoby si, e kady skada si z obrazw, dwikw, umiejtnoci motorycznych oraz odczu. Przypomnij sobie dwa wczeniejsze wiczenia. W pierwszym w pamici przechowywae dwiki muzyki przewodniej. Po pro stu nie wiedziae, e mogyby si przyda w tej kopotliwej sy tuacji i nigdy nawet nie przyszo Ci do gowy, by je w taki spo sb poczy. Kiedy jednak ju to zrobie, rezultat sta si potnym rdem zmiany. W drugim wiczeniu w Twojej pa mici znajdoway si wizerunki przernych ram do obrazw oraz rne artystyczne style malarskie i fotograficzne. Ponownie nie miae pojcia, e s to potne zasoby, ktre mona w poy teczny sposb poczy z nieprzyjemnym wspomnieniem. Zasoby ju tam byy. NLP pokazao po prostu, jak z nich skorzysta. Kady obraz, dwik lub uczucie jest pewnym zasobem. Nasz mzg obdarza nas umiejtnoci widzenia wewntrznych obra zw. Bez wzgldu na to, jakie s to obrazy, czy na pocztku s one zamazane czy te wyrane, te umysowe filmy mona prze tworzy, by stay si doskonale motywujcymi wyobraeniami. Kady ma moliwo syszenia wewntrznych dwikw. Na

48

N

L

P

COTOJESTNLP?

49

przykad potrafimy sucha za pomoc suchowego systemu re prezentacji i sysze nasz wewntrzny gos oraz gosy znanych nam osb przyjaciela, nauczyciela lub rodzica. Cho wiele osb t wspania umiejtno wykorzystuje do krytyki siebie samego, pozytywny gos wewntrzny moe da nam poczucie wia ry i trzyma nas na dobrej drodze. Moe sta si sugestywnym mwc i motywatorem. W wiecie NLP talent i wewntrzny potencja s czym cakowicie odrbnym. To, co nazywamy talentem, jest po prostu zbiorem tak poczonych, poukada nych i wywiczonych zasobw, e stay si automatycznie wy konywan umiejtnoci. Kady z nas ma moliwo przekszta cenia wewntrznych zasobw w talenty, aby odnosi sukcesy w tym, co kochamy na wiecie. NLP moe nam pokaza, jak tego dokona. Obraz lub dwik wewntrzny moe nie prawdziwy poten cja. W kolejnym wiczeniu o nazwie Krg doskonaoci po prosimy Ci o przypomnienie sobie chwili, w ktrej miae silne wewntrzne poczucie pewnoci siebie. Wybierz ywe wspomnie nie. Takie, ktre z przyjemnoci przeyjesz na nowo. Przypo minajc sobie wyranie moment, w ktrym czue du pewno siebie, bdziesz pobiera te emocje z wewntrznego potencjau przeszych przey. Nastpnie pokaemy, jak utworzy specjal ny wyzwalacz pamici, aby to uczucie powracao dokadnie wtedy, gdy bdziesz tego chcia lub potrzebowa. W NLP Comprehensive czsto podejmujemy prby zastoso wania nowych technik lub moliwoci w celu uzyskania bardziej wyrazistych zmian. Poniewa nigdy wczeniej ich nie wyko nywalimy, wiemy, e pierwszy raz bdzie zdecydowanie daleki od perfekcji. Pozwala nam o tym nie zapomina takie powiedze nie: Wszystko, co warto zrobi, warto zrobi le... na poczt ku". Gdyby to wiczenie si nie udao lub udao si tylko poo wicznie, sprbuj powtrzy je, zwracajc baczn uwag na kady krok. Do wana jest tu synchronizacja, jak i cakowite sku pienie na wykonywanych czynnociach.

WICZENIE 3. KRG DOSKONAOCI Co mgby osign, gdyby w odpowiednich momentach by bardziej pewny siebie? Ktre z pozytywnych uczu z przeszoci chciaby ponownie przey, gdyby mg przenie je z momentu, w ktrym si zdarzyy w Twoim yciu, do miejsca, w ktrych ich potrzebujesz? W dokonaniu tego pomoe Ci wanie Krg doskonaoci. 1. Przeyj na nowo uczucie pewnoci siebie. Wsta i pozwl sobie wrci mylami do czasu, gdy bye bardzo, nawet nadmier nie pewny siebie. Ponownie przeyj ten moment, obserwujc to, co widziae, oraz suchajc tego, co syszae. 2. Krg doskonaoci. Czujc wzrastajc pewno siebie, wy obra sobie wok stp na pododze kolorowy okrg. Jakiego po winien by koloru? Czy chciaby, by wydawa take dwik, na przykad cichy pomruk, ktry podkrelaby, e jest on potny? Gdy uczucie pewnoci osignie najwysze natenie, wyjd z koa, pozostawiajc uczucie pewnoci w rodku. Jest to nietypowa proba, ale dasz rad. 3. Wybierz sygnay. Teraz pomyl o konkretnym momencie w przy szoci, w ktrym chciaby mie to poczucie pewnoci. Przyjrzyj si i posuchaj, co bdzie si dziao tu przed momentem, w ktrym potrzebna Ci bdzie pewno siebie. Sygnaem mog by drzwi do biura szefa, dwik telefonu lub wyczytanie Twojego nazwiska jako nastpnego mwcy. 4. czenie. Zaraz po wybraniu w umyle sygnau wejcia wkrocz ponownie do krgu i poczuj pewno siebie. Wyobra sobie przy szo, w ktrej wok Ciebie dzieje si ta sytuacja, a Ty masz dostpne uczucie pewnoci siebie. 5. Sprawd rezultaty. Teraz ponownie wyjd z krgu, pozostawia jc w nim uczucie pewnoci siebie. Poza krgiem pomyl jeszcze raz przez chwil o nadchodzcym wydarzeniu. Odkryjesz, e w Twoim umyle pojawia si automatycznie uczucie pewnoci siebie. To oznacza, e zaprogramowae si ju na nadchodzce wydarzenie. Czujesz si lepiej i spokojniej, cho to zdarzenie nawet jeszcze si nie wydarzyo. Gdy nadejdzie, okae si, e odpowia dasz z naturalnie wiksz pewnoci siebie.

50

N

L

P

CO

TO JEST

NLP?

51

W punkcie 1. wane jest pene przeycie na nowo dowiad czenia, aby wzmocni zwizane z nim emocje. Wyobra sobie, e znw jeste w takiej sytuacji. Sied lub stj w tej samej po zycji co wtedy i wykonuj te same gesty. W punkcie 2. musisz przez chwil utworzy obraz idealnego wedug Ciebie krgu doskonaoci. Nastpnie masz go doczy do uczucia pewnoci siebie z punktu 1. Czasami pomc moe kilkakrotne wchodzenie i wychodzenie z krgu, aby wzmocni emocje i upewni si, e obraz krgu sta si stymulatorem pozy tywnych odczu. W punkcie 3. musisz upewni si, e wanie te wybrane sy gnay zauwaysz tu przed momentem, w ktrym bdziesz chcia skorzysta z poczucia pewnoci siebie. Jeli sygna pojawi si zbyt pno, zaczniesz ju czu si le, zanim nastpi wywoanie pozytywnego uczucia. To atwo naprawi. Wystarczy wyszuka jaki wczeniejszy sygna i skorzysta z niego. W punkcie 4. chcesz wkroczy do krgu, gdy tylko zauwaysz sygna. To zagwarantuje, e wywoanie pozytywnego uczucia wy stpi, zanim jeszcze bdzie naprawd potrzebne. W ten sposb krg doskonaoci czy si z sygnaami, ktre wczeniej wskazy way na kopotliw sytuacj. W punkcie 5. sprawdzasz trwao poczenia. Przy takim po czeniu sygna bdzie si automatycznie koczy wywoaniem pozytywnych uczu z krgu doskonaoci. W przeciwnym razie naley wrci i znale saby punkt, aby go wzmocni. Przy stosowaniu NLP inicjatywa naley do Ciebie. Sam decy dujesz, jak chcesz reagowa na rne zdarzenia w yciu. W tym przypadku wzie dowiadczone w przeszoci uczucie pewnoci siebie i przyczye je do przyszej sytuacji, ktra wczeniej wyda waa si oniemielajca. Ten proces mona wykorzystywa do wielu rnych przyszych wydarze i z dowoln liczb rnych odczu. Co wicej, wiczenie Krg doskonaoci ma zastosowanie nie tylko do problemw. Mona rwnie ulepszy co, co robi si dobrze. Powiedzmy, e umiesz ju tworzy systematyczne i dobrze zorganizowane prezentacje. Czasami jednak syszysz komentarz,

e s rwnie troch za suche". Nie potrzebujesz wikszej pewnoci siebie, ale warto by byo doda troch figlarnoci, artobliwoci lub wawoci, dziki ktrym prezentacje sta yby si jeszcze lepsze. W tym celu mona zastosowa Krg doskonaoci i utworzy w nim kolejn doskonao w ten sam sposb, co w celu wyeliminowania problemw. Jeli kto mia kiedykolwiek jaki potencja, nawet tylko przez chwil, ma go na zawsze. Krg doskonaoci pozwoli Ci sko rzysta z tego potencjau w wybranym przez Ciebie momencie. W dowolnej sytuacji moesz zdecydowa, jak chcesz si czu i jak reagowa. Moesz y celowo. Naprawd posiadasz cay potrzebny potencja wewntrzny, ktrego mgby chcie i po trzebowa.

Jeli co, co robisz, nie dziaa, zrb co innegoJak mona mwi, e ludzie maj wszelkie niezbdne zasoby, gdy tak wielu z nas jest nieszczliwych? Kiedy co nie wy chodzi, wikszo ludzi dalej robi to, co robia i co nie zadzia ao zazwyczaj tylko mocnej i goniej si starajc. Naley jednak pamita, e nasze ograniczenia nie dotycz terenu, tylko naszych map. Aby oglda te same widoki, wystarczy i dalej t sam drog. Jeli jednak chcesz czego innego, zrb co ina czej. Nie wystarczy zbada, dlaczego dochodzisz lub nie docho dzisz tam, dokd chcesz. Bez wzgldu na liczb pyta dlaczego i po co, wci idziesz t sam star drog. Zamiast tego skon centruj si wic na sposobie, w jaki dochodzisz lub nie dochodzisz do wyznaczonego miejsca, oraz na tym, czego oczekujesz od ycia. Z NLP moesz polepszy i wzbogaci mapy umysowe, odkry, co powoduje rnic midzy niepowodzeniem a sukcesem, mi dzy dobrym a wietnym, midzy wypenieniem a spenieniem.

52

N

L

P

CO TO J E S T N L P ?

53

Krtka historia NLPHistoria NLP jest to opowie o nietypowym partnerstwie, ktre spowodowao nieoczekiwan wspprac i zapocztkowao wiat zmian. Na pocztku lat 70. przyszy wsptwrca NLP, Ri chard Bandler, by doktorantem studiw matematycznych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz. Pocztkowo wik szo swego czasu powica informatyce. Zainspirowany przez przyjaciela rodziny, ktry zna wielu nowatorskich terapeutw tamtych lat, zdecydowa si wkroczy na ciek psychologii. Po uwanym przestudiowaniu zachowania niektrych czoowych terapeutw Richard odkry, e przez dokadne powielenie ich osobistych wzorcw behawioralnych mg otrzymywa podobne, pozytywne rezultaty w pracy z innymi osobami. To odkrycie lego u podstaw przeomowej metody NLP znanej pod nazw modelo wania ludzkiej doskonaoci. Nastpnie pozna innego wsp twrc NLP dr. Johna Grindera, profesora nadzwyczajnego lingwistyki. Kariera Johna Grindera bya rwnie niezwyka jak Richarda. Jego umiejtno szybkiego przyswajania jzykw, akcentw i zachowa kulturowych zostaa udoskonalona podczas pracy w specjalnych siach zbrojnych Armii Stanw Zjednoczonych w Europie w latach 60. oraz pniej, gdy sta si czonkiem wywiadu amerykaskiego w Europie. Zainteresowania Johna psychologi odpowiaday podstawowemu celowi lingwistyki odkryciu ukrytej gramatyki mylenia i dziaania. Podobne zainteresowania wpyny na decyzj poczenia ich zdolnoci informatycznych i lingwistycznych oraz umiejtnoci naladowania niewerbalnego zachowania w celu opracowania nowego jzyka zmiany" (ang. language of change). Na pocztku, we wtorkowe wieczory Richard Bandler pro wadzi dla zgromadzonych studentw i mieszkacw grup Gestalt Therapy. W trakcie tych spotka wzorowa si na kontro wersyjnym twrcy terapii Gestalt, niemieckim psychiatrze Fritzie Perlsie. Richard zaszed tak daleko w naladowaniu dr. Perlsa,

e zapuci brod, sta si naogowym palaczem i zacz mwi po angielsku z niemieckim akcentem. W czwartkowe wieczory Grinder prowadzi inn grup przy uyciu werbalnych i niewer balnych wzorcw dr. Perlsa, z ktrymi si zapozna i ktrych stosowanie przez Richarda zaobserwowa we wtorek. Zaczli systematycznie pomija to, co uwaali za nieistotne fragmenty zachowania (niemiecki akcent, palenie), a odkryli istot tech nik Perlsa tego, co odrniao Perlsa od innych, mniej efektyw nych terapeutw. Tak dali pocztek dyscyplinie zwanej modelo waniem ludzkiej doskonaoci. Zachceni sukcesem przeszli do bada nad metodami jednej z wielkich twrczy terapii rodzinnej Virginii Satir, oraz nad przeomowymi pracami filozofa i myliciela Gregory'ego Batesona. Richard zebra swoje odkrycia w pracy magisterskiej opu blikowanej pniej jako pierwszy tom ksiki The Structure of Magie. Bandler i Grinder stali si zespoem, a ich badania trway nadal. Od wielu powstajcych w tym czasie kalifornijskich szk alternatywnej myli psychologicznej ich metody odrniao po szukiwanie esencji" zjawiska zmiany. Gdy Bandler i Grinder zaczli prowadzi badania nad ludmi z problemami, odkryli, e kada osoba, ktra miaa jak fobi, mylaa o tym, czego si baa, jak gdyby to si jej przytrafiao dokadnie w tym momencie. Podczas bada osb, ktrym udao si przeama swj lk, od kryli, e teraz swoje przeycia z fobi widz tak, jakby patrzyli na co, co przytrafio si komu innemu. Mona to porwna do ogldania z daleka przejadki na jednej z atrakcji parku roz rywki. Po tym prostym, a jednak niezwykle wanym odkryciu Bandler i Grinder zdecydowali si systematycznie uczy osoby z fobi, by odczuway swe lki, jak gdyby patrzyy na co, co przytrafia si komu innemu w oddali. W ten sposb lk znika natychmiast. Byo to fundamentalne odkrycie dla nurtu NLP. To, jak ludzie myl o czym, powoduje du rnic w tym, jak bd tego dowiadcza.

54

N

L

P

CO

TO JEST NLP?

55

Szukajc esencji zmiany u najlepszych mistrzw zmian, Bandler i Grinder zadawali najpierw pytania o to, co naley zmie ni w pierwszej kolejnoci, zmiana czego jest najwaniejsza oraz jakie miejsce jest najlepsze, by rozpocz. Ich fachowo i ro snca sawa szybko umoliwiy im dostp do niektrych z naj lepszych przykadw ludzkiej doskonaoci na wiecie, w czajc w to Miltona H. Ericksona, doktora medycyny, zaoyciela Amerykaskiego Towarzystwa Hipnozy Klinicznej, uwaanego w wiecie medycznym za czoowego hipnotyzera. Dr Erickson by rwnie oryginalny jak Bandler i Grinder. Jako mody chopiec w latach 20. mieszka na farmie w stanie Winsconsin. W wieku lat osiemnastu zachorowa na polio i z po wodu kopotw z oddychaniem zosta umieszczony w elaznym pucu"6 i przelea ponad rok w kuchni domu rodzinnego. Cho dla wikszoci z nas byoby to wizienie, Ericksona zafascy nowao zachowanie ludzi i swj czas powici obserwacji wiadomych i niewiadomych interakcji rodziny i przyjaci. W oparciu o nabyte dowiadczenie skonstruowa uwagi, ktre wywoyway u ludzi wok niego zawahanie lub opnion re akcj, jednoczenie cay czas doskonalc swe umiejtnoci obser wacji i zdolnoci jzykowe. Gdy na tyle powrci do zdrowia, by opuci elazne puco", sam nauczy si chodzi obserwujc, jak robia to jego modsza siostra. Chocia wci potrzebowa kul, przed pjciem na studia wybra si na samotn wypraw kajakiem. Uzyska stopie naukowy doktora medycyny, a nastpnie psychologa. Jego wcze niejsze dowiadczenia i osobiste przejcia spowodoway, e sta si bardzo wraliwy na subtelne wpywy jzyka i zacho wania. Podczas studiw medycznych zacz interesowa si Respiratory wymuszajce oddech przez wytwarzanie ujemnego cinienia, takie jak elazne puco", powodoway wymian gazow poprzez wywieranie podcinienia w stosunku do cinienia atmosfe rycznego bezporednio na cian klatki piersiowej podczas wdechu przyp. red.6

hipnoz, wyprowadzajc j znacznie poza patrzenie na koyszce si wahadeko i monotonne sugerowanie sennoci. Zauway, e w momencie gdy przez mzgi jego rodzicw przepyway myli i odczucia, na krtko wchodzili w naturalny stan podobny do transu. Ten stan postanowi wykorzysta do wprowadzania w stan hipnozy. W pniejszych latach sta si znanym mistrzem hipnozy niebezporedniej i czowiekiem, ktry mg wprowa dzi osob w stan gbokiej hipnozy, opowiadajc tylko rne historie. W latach 70. dr Erickson sta si bardzo znany wrd lekarzy medycyny, a nawet napisano o nim kilka ksiek. Jednak nie wielu jego uczniw potrafio odtworzy jego prace lub wyniki. Dr Erickson by czsto nazywany zranionym uzdrowicielem", poniewa wielu jego wsppracownikw uwaao, e jego osobiste przejcia wpyny na to, e sta si wiatowej sawy terapeut. Kiedy Richard Bandler zadzwoni, by umwi si z dr. Ericksonem na spotkanie, przez przypadek telefon odebra on osobi cie. Cho Bandler i Grinder dzwonili z polecenia Gregory'ego Batesona, Erickson odpowiedzia, e jest bardzo zajtym czowie kiem. Bandler odpowiedzia wtedy: Niektrzy, doktorze Erickson, wiedz, jak stworzy czas"1, kadc nacisk na doktorze Erickson" oraz dwa ostatnie sowa. Erickson odpowiedzia Przyjdcie, kiedy chcecie", rwnie akcentujc ostatnie dwa sowa. Cho brak stop nia naukowego z psychologii Bandlera i Grindera by czym, co wedug dr. Erikcona przemawiao na ich niekorzy, zaintry gowao go, e ci dwaj mczyni mogli odkry to, co tak wielu pomino. Przecie dopiero co jeden z nich rozmawia z nim, sto sujc jedno z jego odkry jzyka hipnozy, znane teraz pod nazw polecenia osadzanego. Akcentujc sowa doktorze Erickson,

Nieprzetumaczalna gra sw. W jzyku angielskim w zdaniu Some people, Dr. Erickson, know how to make time" Richard Bandler osadzi zdanie Dr Erickson make time", czyli doktorze Erickson, niech pan znajdzie czas przyp. tum.

7

56

N

L

P

CO TO J E S T N L P ?

57

stworzy czas", utworzy w wikszym zdaniu drugie niezalene, ktre miao efekt polecenia hipnotycznego. Bandler i Grinder przyjechali do Phoenix w Arizonie do domu dr. Ericksona, w ktrym znajdowao si take jego biuro, aby zastosowa swe nowo zdobyte umiejtnoci modelowania do prac utalentowanego hipnotyzera. Poczenie legendarnych zdolnoci hipnotyzerskich dr. Ericksona z umiejtnociami modelowania Bandlera i Grindera spowodowao eksplozj nowych technik terapeutycznych. Ich wsppraca z dr. Ericksonem bya potwier dzeniem tego, e znaleli sposb na zrozumienie i odtwarzanie ludzkiej doskonaoci. Mniej wicej w tym samym czasie prowadzone przez nich zajcia w college'u oraz wieczorne grupy przycigay coraz wiksze rzesze studentw chtnych do poznania nowej techno logii zmiany. W kolejnych latach pewna ich liczba, wczajc w to Leslie Cameron-Bandler, Judith DeLozier, Roberta Diltsa i Davida Gordona, przyczyni si znacznie do dalszego rozwoju tej dziedziny. Nowe podejcie do komunikacji i zmiany zaczo si rozpowszechnia w kraju. Steve Andreas, w tym czasie znany terapeuta metody Gestalt, aby pozna nowe techniki, odoy na bok to, czym si zajmowa. Szybko zdecydowa, e NLP byo tak wanym i przeomowym odkryciem, e wraz ze swoj on i partnerk Connirae Andreas zaczli nagrywa seminaria prowadzone przez Bandlera i Grindera, a nastpnie przepisy wa je i wydawa w formie ksiek. Ich pierwsza ksika Frogs 8 into Princes staa si pierwszym bestsellerem o NLP. W 1979 roku obszerny artyku na temat NLP ukaza si w pimie Psychology Today i nosi tytu People Who Read People", czyli Ludzie, ktrzy czytaj ludzi". Nurt NLP by na dobrej drodze. Dzi metodologia NLP ley u podstaw wielu podej do komunikacji i zmiany. Spopularyzowane midzy innymi przezR. Bandler, J. Grinder, Frogs into Princes, Real People Press, Moab 1979. Polskie wydanie: Z ab w ksiniczki, Gdaskie Wydaw nictwo Psychologiczne, Gdask 2001.

Anthony'ego Robbinsa i Johna Bradshawa fragmenty NLP tra fiy do sal treningowych, na seminaria o komunikacji, do sal lekcyjnych i rozmw. Kiedy kto mwi o modelowaniu struktury ludzkiej doskonaoci, wchodzeniu w stan, budowaniu kontaktu, tworzeniu wizji optymalnej przyszoci lub jak bardzo jest wizu alny", posuguje si pojciami z NLP. Cieszymy si, e NLP staje si w kocu lepiej znan dziedzin nauki. May zasb wiedzy moe by niebezpieczny. Moe te nie wystarcza. Wiedza o mo delowaniu ludzkiej doskonaoci jest czym innym i mniej wa nym ni umiejtno jej stosowania. Pewna wiedza o NLP jest czym innym ni szansa, by wykorzysta t metodologi do wasnych celw. Dlatego napisalimy t ksik.

Czego si dowiedziaeNLP to studium ludzkiej doskonaoci. Jest to proces umysowe go modelowania myli, dziaa i uczu prawdziwych mistrzw takich jak my. Wsptwrcy NLP odkryli, jak zmienia wewntrz ne przeycia w ten prosty i elegancki sposb, poniewa zaczy nali od pewnych podstawowych zasad, ktre s istot progra mowania neurolingwistycznego.ZAOENIA NLP:

Mapa to nie terytorium. Dowiadczenie ma struktur. Jeli jedna osoba potrafi co zrobi kady moe si tego nauczy. Umys i ciao s czci tego samego systemu. Ludzie maj wszelkie niezbdne zasoby, jakich potrzebuj. Nie mona si NIE porozumiewa. Sensem przekazu jest odpowied, ktr si otrzymuje. W kadym zachowaniu kryje si dobra intencja.

58

N L P Ludzie zawsze dokonuj najlepszego z dostpnych im wy borw. Jeli to, co robisz, nie dziaa, zrb co innego.

CO

TO JEST NLP?

59

Gdy ju zrozumiemy, jak konkretnie tworzone s i przecho wywane nasze wewntrzne myli i uczucia, przekazanie tego innym jest czym prostym. Tak samo prosta jest zmiana tych myli w co bardziej uytecznego, jeli znajdziemy co lepszego. W tym rozdziale dowiedziae si, jak: Oddziela si od negatywnych przey i docza do po zytywnych. Zwiksza lub zmniejsza znaczenie obrazu wewntrz nych myli. Nakierowywa myli tam, gdzie chcesz, a nie gdzie nie chcesz. Neutralizowa negatywne uczucia dotyczce przeszoci przy uyciu technik Muzyka filmowa i Obramowanie. Generowa dla siebie wicej zasobw przy uyciu metody Krg doskonaoci po to, by umieci je w przyszoci, w czasie i miejscu, w ktrym bd potrzebne lub chciane. Gdzie wewntrz kadego z nas znajduje si marzyciel. Nie potrafimy przesta potrzebowa czy chcie, wic marzymy i pra gniemy. Jest to co naturalnego. Jest to czci tego, kim jestemy, co ley w samej naszej istocie i to wanie przenioso nasz ga tunek z jaski i chat a na Ksiyc. Marzymy i chcemy spe nia nasze marzenia. Chcemy otwiera drogi do realizacji na szych pragnie. T. E. Lawrence z Arabii napisa we wspomnieniach: Wszy scy ludzie marz, ale nie wszyscy tak samo. Ci, co marz no cami w zakurzonych zakamarkach swego mzgu, w dzie bu dz si, by odkry, e bya to tylko uuda. Jednak niebezpieczni s marzyciele dnia, gdy mog speni swe marzenia z otwar tymi oczami, aby stay si moliwe".

By moe nigdy si nad tym nie zastanawiae, ale takie rze czy, jak telefon, telewizja, odtwarzacz pyt kompaktowych, zmy warka, lodwka, kuchenka mikrofalowa, nie wspominajc ju o ubikacji i prysznicu, zaczynay jako czyje marzenie. Zmieniy nasz wiat, wiele z nich jeszcze podczas naszego ycia. Gdy chcesz zrealizowa najprostsze marzenie, powodujesz jak zmian i by moe kwestionujesz status quo, stan umysu, ktry mwi: Jest dobrze tak, jak jest". Takie wniesienie do swego wiata czego nowego moe zniszczy ustalone praktyki i za trz oczekiwaniami. Prosi siebie i innych o zmian. Jednym ze sposobw pomocy innym w dostosowaniu si do Twoich marze i zmian jest zaproszenie ich do towarzystwa. Najblisi, wsppracownicy i rodzina zobacz, co robisz, i praw dopodobnie bd chcieli si wczy. Mog jednak si wstydzi lub mie pewne opory przed zapytaniem o pozwolenie. Gdy wy rusz wraz z Tob w t podr, istnieje wiksze prawdopodo biestwo, e bd chcieli j kontynuowa. Kiedy czowiek ma w swym yciu wiele rozmaitych moliwoci wyboru, akceptuje take szeroki zakres wyboru i elastycznoci u innych. Progra mowanie NLP jest czym, czym naley si dzieli i praktyko wa z innymi ludmi, a nie na nich. NLP tworzy rodowisko dla penej wdziku przemiany oso bistej. Wystarczy j stosowa, by dziaaa i zmienia Twe ycie. Zacznij na przykad przezwycia problemy, przez ktre trafie do NLP, po czym zwrci uwag na tworzenie nowych moli woci i nowych przygd. NLP nie jest prostym sposobem na dojcie do koca, ale pozwala y wiadomie i uczestniczy w tworzeniu Twojego upragnionego wiata.

ROZDZIA 3.

MotywowanieTo, co ley za nami i przed nami, jest niczym to porwnaniu z tym, co ley w nas. RALPH WALDO EMERSON

Znaczenie motywacji

J

ak twierdzi Anthony Robbins (konsultant w zakresie motywacji i autor bestsellerw), dwie rzeczy motywuj ludzi do osi gnicia sukcesu: inspiracja i desperacja". Po stronie inspiracji znajduje si dr Edwin Land, wynalazca fotografii natychmiasto wej i zaoyciel korporacji Polaroid. Jego maa creczka chciaa oglda swoje zdjcie zaraz po jego zrobieniu i zadaa ojcu py tanie, dlaczego wywoywanie zdj trwa tak dugo. To zainspi rowao Landa do umieszczenia procesu wywoywania bezpo rednio na kliszy. Podobnie Bill Gates i Paul Allen, zaoyciele korporacji Microsoft, zauwayli reklam komputera osobistego w pimie Popular Mechanics i dostrzegli przyszo kompu terw. Bill nawet zadzwoni do matki, by j poinformowa, e prawdopodobnie nie bdzie do niej dzwoni przez nastpne p roku,