analiza investicijskog potencijala u srebrenici

ANALIZAINVESTICIJSKOG

POTENCIJALAU SREBRENICI

Razvojni program Ujedinjenih nacijaBosna i Hercegovina

Finansira Europska unijaImplementira Kronauer Consulting

SAMO TOKOM 2007. GODINE, PLANIRANO JE DA E PREKO 21 MILION BITI DIREKTNO

ULOENO U POBOLJANJE POSLOVNOG I IVOTNOG OKRUENJA U SREBRENICI.

GLEDAJUI NA INVESTICIJSKI POTENCIJAL, PRAVI JE MOMENAT DA SE OVA OPTINA

UKLJUI U RAZVOJNI PROCES BOSNE I HERCEGOVINE I JUGOISTONE EVROPE.

29. avgust 2007. godine

ANALIZAINVESTICIJSKOG

POTENCIJALAU SREBRENICI

SAMO TOKOM 2007. GODINE, PLANIRANO JE DA E PREKO 21 MILION BITI DIREKTNO

ULOENO U POBOLJANJE POSLOVNOG I IVOTNOG OKRUENJA U SREBRENICI.

GLEDAJUI NA INVESTICIJSKI POTENCIJAL, PRAVI JE MOMENAT DA SE OVA OPTINA

UKLJUI U RAZVOJNI PROCES BOSNE I HERCEGOVINE I JUGOISTONE EVROPE.

Razvojni program Ujedinjenih nacijaBosna i Hercegovina

Finansira Europska unijaImplementira Kronauer Consulting

S R E B RSREBRENICU karakterie DIVERZIFICIRANA EKONOMIJA U USPONU koja

investitorima nudi KONKURENTNE PODSTICAJE. Optina Srebrenica,

zajedno sa okolnim optinama, je trenutno JEDNA OD NAJATRAKTIVNIJIH

LOKACIJA ZA INVESTIRANJE u Bosni i Hercegovini (BiH).

Atraktivnosti poslovnog okruenja ove optine svakako doprinose NISKA

STOPA POREZA NA DOBIT PREDUZEA OD 10 POSTO, KONKURENTAN SISTEM

INDIREKTNOG OPOREZIVANJA, te ubrzani sistem registracije djelatnosti, u

procesu implementacije, koji e omoguiti da se POSLOVNI SUBJEKTI

REGISTRUJU U ROKU OD PET (5) DANA. Srebrenica je takoer smjetena u

srcu regiona koji je Sporazumom o slobodnoj trgovini u centralnoj

Evropi proglaen JEDINSTVENIM REGIONALNIM TRGOVINSKIM PODRUJEM.

Srebrenica ima naroit POTENCIJAL ZA RAZVOJ DRVNE, METALNE,

PREHRAMBENE INDUSTRIJE, POLJOPRIVREDE I TURIZMA, koji se ogleda u

NEDAVNOM PROIRENJU POSTOJEIH INVESTICIJA I NAJAVI NOVIH PODUHVATA

u optini Srebrenica.

ZATO INVESTIRATI U SREBRENICU?

E N I C A Najvei iznos javnih investicija po stanovniku u Bosni i Hercegovini i

regionu. Planirano je da e samo u 2007. godini vie od 21 miliona (oko 2,100 po stanovniku) biti direktno investirano u poboljanje poslovnog iivotnog okruenja.

Podsticaje za investitore koji se namjeravaju registrovati u Srebrenici, to ovisio dogovoru sa Optinom.

Vie od 200,000 m2 industrijskog zemljita e biti stavljeno na raspolaganjeinvestitorima po niskim cijenama. Cijena prigradskog zemljita se kreeizmeu 1.64 i 6.14 po m2.

Obilje prirodnih resursa, ukljuujui umski, poljoprivredni, rudni ituristiki potencijal.

Novo-registrovane poslovne aktivnosti na podruju optine Srebrenicaizuzete su obaveze plaanja komunalnih taksi i naknada.

Relativno nisku cijenu radne snage. Raspoloiva je radna snaga iz cijelesjevero-istone Bosne i Hercegovine, sa populacijom veom od jednog milionastanovnika.

Planirano osnivanje Poslovnog parka koji e obezbijediti usluge podrkeposlovnim djelatnostima smjetenim u Srebrenici. Poslovni park e sesastojati od centraliziranog sistema altera za registrovanje poslovne djelatnostii centra za obuku koji e obezbijediti podrku u smislu unapreenja vjetina.

Rast poslovne zainteresovanosti za optinu, te stalni rast priliva investicija.

Putem projekta Srebrenica digitalni grad, koga e sprovesti Cisco Systems,Srebrenica e postati centar beinog pristipa internetu.

Vie od 1 miliona je dodijeljeno za 2007./2008. godinu za izgradnjuadministrativnih kapaciteta, te privlaenje visokokvalifikovanog osoblja uovu optinu.

S R E B R E N I C A N U D I . . .

A NA L I Z A I N V E S T I C I J S KO G P O T E N C I JA L A U SR E B R E N I C IST R A NA 4

DIO I:

EKONOMIJA SREBRENICE 7

Srebrenica i susjedne optine 8

Prirodni resursi 8Rude i minerali 8ume i drvo 8Poljoprivredno zemljite 9

Ljudski resursi 10Demografija 10Trite rada 10

Infrastruktura 13Industrijska infrastruktura 14Industrijska zona Potoari 14Industrijska zona Zeleni Jadar 15Rudarstvo 16Turizam 17Centar grada - Komercijalna zona 17

Industrijski i resursni potencijali 19

Procjena sektora 19umarstvo i drvo-preraivaka industrija 19Poljoprivreda i prehrambena industrija 21Turistiki potencijal 25

Usluge, javni sektor i mogunosti za razvoj biznisa 27

Usluge podrke biznisu 27Javni infrastrukturni projekti 27Poslovni park 28

Ideje za investicije i mogunosti za projekte 29

SADRAJ


Uspjene investicije 30Resursi i programi javnog sektora 32

Programi vlade 32Prisustvo donatora 33

Zakljuci i preporuke 34

DIO II:SREBRENICA U IREM KONTEKSTU:PROFIL SJEVEROISTONE BOSNE IHERCEGOVINE 36

Geografske karakteristike i topografski profil 36Prirodni resursi 36Ljudski resursi 37Obrazovanje 37Centri za podrku biznisima 38

DIO III:INVESTICIJSKA KLIMA U BOSNI IHERCEGOVINI 39

Kratki pregled investicijskog okruenja u BiH 40Zakonski i regulatorni okvir za investicije u BiH 40Regulatorno okruenje za poslovanje 42Kratak opis makroekonomskog okvira 43Mogunosti za trgovinu 44

DIO IV: REFERENCE 45

DIO V: PRILOZI 47


DIO I

Gledajui na investicijskipotencijal, pravi je momenat dase ova optina ukljui u razvojniproces Bosne i Hercegovine ijugoistone Evrope.

DIO I:

EKONOMIJA SREBRENICE

Na sadanju strukturu ekonomije Srebrenice uveliko su utjecali njeni prirodniresursi te nedavna ulaganja investitora.

Najznaajniji sektori ekonomske aktivnosti u optini Srebrenica oslanjaju se nakoritenje prirodnih resursa kojim ovo podruje obiluje. Stoga, rudarstvo(eksploatacija cinka, olova, srebra i boksita), obrada metala, umarstvo i obradadrveta, kao i prehrambena industrija predstavljaju sr ekonomskog razvoja oveoptine. Rast proizvodnje zabiljeen je i u poljoprivredi. Takoer je zaivio iturizam (banje/eksploatacija izvora mineralne vode, lov, ribolov), koji sve viepoprima na znaaju.

U Srebrenici su registrovane 34 kompanije i 138 malih preduzea. etiri najveekompanije koja posluju u Srebrenici vre eksploataciju i upravljanje prirodnimresursima (ruda, minerali, drvo), te upoljavaju najvei broj radnika u optini(ukupno 536 radnika).

Priliv novih investitora u optinu dodatno je doprinio razvojunovih grana ekonomije u Srebrenici. est novih kompanija otvoriloje pogone iz oblasti proizvodnje automobilskih dijelova, poslastica,berbe/skupljanja i prerade voa, te tekstilne industrije. Njihovadjelatnost nije direktno vezana za prirodne resurse u Srebrenici. Tesu kompanije otvorile pogone u Srebrenici zbog jeftine radne snagete dostupnosti sirovina. Dodatna stimulacija bili si su i podsticajikoje je osigurala optina Srebrenica (npr. radne prostorije), kao iTuzlanski kanton, a takoer i Vlada Federacije Bosne iHercegovine, te neke meunarodne nevladine organizacije (NVO).Pored toga, optina ne naplauje nikakve komunalne takse i porezena tek oformljene poslovne djelatnosti u optini. Gore pomenutihest kompanija danas zapoljavaju nekih 190 zaposlenika.

Pored ovih kompanija, postoji i niz malih preduzea (maloprodajneradnje, restorani, zanatske radnje) koja su veinom locirana u uojgradskoj trgovinskoj zoni. Osim toga, postoji i jedno preduzee kojeprua usluge prevoza putnika.

Iz gore navedenog, ekonomija Srebrenice moe se okarakterisatikao ekonomija malog obima, ali relativno raznolika.

Komercijalne djelatnosti odvijaju se u industrijskim zonama Potoari i Zeleni Jadar,komercijalnoj zoni ueg centra grada, i rudnicima na podruju optine(eksploatacija ruda i minerala). Poljoprivredna proizvodnja zastupljena je naprostoru cijele optine.

Detaljan pregled kompanija koje posluju u Srebrenici i Bratuncu nalazi se u Dodatku4 ovog dokumenta.


DIO I

Rudarstvo(eksploatacija cinka,olova, srebra iboksita), obradametala, umarstvo iobrada drveta, kao iprehrambenaindustrijapredstavljaju srekonomskograzvoja ove optine.

SREBRENICA I SUSJEDNE OPTINE

PPrriirrooddnnii rreessuurrssii

Rude i mineraliOptina Srebrenica raspolae velikim rezervama vrijednih minerala,poput boksita, cinka i olova. Rezerve boksita na podruju Srebrenice iMilia meu najveima su u Evropi; procjenjuju se na 69.6 miliona tona.Zalihe cinka i olova procjenjuje se na 6 miliona tona. Pored navedenih,postoje takoer i nalazita kadmija, ljunka, pijeska, krenjaka, gline, kaoi manja nalazita srebra i zlata.

U optinama Srebrenica i Bratunac postoje i znaajne rezerve dacita. Dacitje ekstruzivni vulkanski kamen iroko primijenjen u proizvodnji betona,putnoj i graevinskoj industriji. Pogodan je za protuklizne agregate zaasfaltiranje aerodromskih pisti. Dacit se takoer moe koristiti i udekorativne svrhe. Do danas u Srebrenici nije zabiljeeno komercijalnoiskopavanje ovog kamena.

ume i drvoumski resursi optina Srebrenica, Bratunac i Milii su meu najveim inajkvalitetnijim u Bosni i Hercegovini. umsko zemljite pokriva oko67,100 ha ili oko 60% ukupne povrine regije, i ima ukupne zalihe od oko13,750,000 m3. Vie od 70% stalnih zaliha je listopadno irokolisnodrvee, veinom bukva i hrast, a nekih 30% ini crnogorino drvo - jela,smra i bor.


DIO I

umski resursioptina

Srebrenica,Bratunac i

Milii su meunajveim i

najkvalitetnijimu Bosni i

Hercegovini.

umski resursi optina Srebrenica, Bratunac i Miliiumske povrine (ha)Dravne umeVisoka uma 31.993Visoka degradirana uma 4.453Niska uma 5.158umska kultura (sastojina) 3.168Ogoljeno zemljite (poumljavanje) 1.757Podruje za vjetako poumljavanje 2.494Minirano umsko zemljite 1.586Privatne umeVisoka uma, ukljuujui degradiranu 8.225Niska uma, ogoljeno zemljite, ikara 8.243Ukupno 67.077

Poljoprivredno zemljiteOptine Srebrenica i Bratunac pokrivaju povrinu od 82.437 ha, odkojih su 51.767 ha kategorisani kao poljoprivredno zemljite.Raspoloivost obradivog zemljita po glavi stanovnika (1 ha postanovniku) prevazilazi prosjek u Zapadnoj Evropi. Oko 50%obradivog zemljita (16.000 ha) smatra se visokokvalitetnim ipogodnim za intenzivnu proizvodnju. Ovo je zemljite veinomsmjeteno u Podrinju i na platoima. Uglavnom je ravno, uz nagibmanji od 8%, i sa nadmorskom visinom manjom od 300 m. Drugidijelovi regije su brdovitiji i manje plodni, prvenstveno su pogodniza uzgoj stoke i voarstvo, posebno jagodiastog voa, na padinamabrda i planina sa nadmorskom visinom od 400 m do 1.500 m.Tabela u donjem dijelu teksta prikazuje raspoloivo poljoprivrednozemljite prema klasifikaciji zemljita po svrsi. Prema klasifikaciji uBosni i Hercegovini, ume se takoer smatraju poljoprivrednimzemljitem1.


DIO I

Rezerve drveta ili stalne zalihe optina Srebrenica, Bratunac i Milii (m3 )Kategorija umeVisoka uma 11.300.829,30Visoka degradirana uma 866.553,80Niska uma 1.517.407,80umska kultura (sastojina) 50.054,40Ukupno 13.734.845,30

Godinji prinos umskih resursa optina Srebrenica, Bratunac i Milii (m3/ha)Kategorija umeVisoka uma 8,49Visoka degradirana uma 5,29umska kultura (sastojina) 13,82Niska uma 3,21

1 Ukupno poljoprivredno zemljite je suma obradivog zemljita i uma.

U optinamaSrebrenica iBratunacraspoloivostobradivogzemljita po glavistanovnika (1 hapo stanovniku)prevazilazi prosjeku Zapadnoj Evropi.

Vrsta zemljita Povrina zemljita (ha)Privatni sektor Javni sektor Ukupno

Ukupna povrina 40.281 42.156 82.437Obradivo zemljite 28.241 3.744 31.985

Zemljini usjevi 20.074 432 20.506Vonjaci 1.372 13 1.385Panjaci 3.968 229 4.197Livade 2.827 3.070 5.897

ume 11.488 36.247 47.735Ukupno poljoprivrednozemljite 39.729 39.991 79.720

LLjjuuddsskkii rreessuurrssii

DemografijaOptina Srebrenica i njene okolne optine imaju sline demografske karakteristkekao i ostali dijelovi Bosne i Hercegovine. Ovo se najveim dijelom odnosi na poraststarosne dobi stanovnitva uopte, pri emu je posebno uoen porast brojastanovnika u kategoriji od 65 i vie godina. U isto vrijeme, broj djece koja pohaajukolu je konstantno opadao na godinjem nivou u toku protekle etiri godine.Uprokos tome, zabiljeen je porast stope nataliteta u toku zadnje dvije godine tonagovjetava buduu promjenu u strukturi stanovnitva ove regije.

U tabeli ispod nalaze se demografski podaci o stanovnitvu iz 1991. godine i danas.Podaci iz 1991. godine prikupljeni su slubenim popisom stanovnitva, dok susadanji demografski podaci zasnovani na procjeni prema broju registrovanihstanovnika kao i povratnika u Srebrenicu koji su jo uvijek registrovani u optiniu kojoj su prethodno prebivali kao raseljena lica.

Struktura stanovnitva u regiji prema starosnoj dobi i spolnoj pripadnostiprikazana je u grafikonu ispod. Brojke predstavljaju prosjenu vrijednost,zasnovanu na informacijama prikupljenim od strane lokalnih nevladinihorganizacija (NVO).

Trite radaOvo poglavlje sadri informacije o raspoloivoj radnoj snazi na podrujuSrebrenice. Tekst obuhvata i ire podruje, poto je veliki broj prijeratnihstanovnika Srebrenice raseljen i nalazi se u Tuzlanskom i Sarajevskom kantonu.

Podaci iz ovog dijela dokumenta se moraju tretirati kao indikativni, jer ne postojeprecizni i pouzdani podaci.

U sljedeoj tabeli predstavljena je struktura radne snage. Brojke u tabeli dobijenesu od Zavoda za zapoljavanje Srebrenice, Bratunca i Milia (podaci onezaposlenosti), i od Fonda za penziono osiguranje Republike Srpske (podaci ozaposlenosti). Meutim, podaci ne ukljuuju neregistrovane uposlenike, kao inezaposlene koji se nisu registrovali u birou za zapoljavanje.


DIO I

Starosna struktura Struktura stanovnitva po spolu (%)

Starost 18

Starost 18-35

Starost 35-65

Starost 65

Muki

enski

20%

23%

47%53%42%

16%

Optine Popis iz 1991. Danas (procjena)Srebrenica 37.211 11.000Bratunac 32.943 22.866Milii 15.920 10.151Ukupno 86.074 44.017

Tabela desno predstavljainformacije o kvalifikacijama licakoja su se prijavila za povratak uSrebrenicu (iz Federacije Bosne iHercegovine). Informacije jeobezbijedilo Ministarstvo zaljudska prava i izbjeglice BiH, kojestoji na raspolaganju za dodatneinformacije.

Pregled optih karakteristika aktivne radne snage rezultati ankete

Anketa provedena metodom sluajnog uzorka na oko 700 lica u Srebrenici iBratuncu daje indikacije o karakteristikama raspoloive radne snage u tompodruju. Broj anketiranih ini blizu 7% aktivne radne snage sa prostora Srebrenicei Bratunca, procijenjene na oko 10.000 lica. Anketirana grupa ima sljedeekarakteristike: 42% je enska populacija; 70% anketiranih ima prethodno radnoiskustvo; i 46% su zaposlena lica.

Detaljan pregled je priloen u Dodatku 3. Opti zakljuci su:

1. Procenat zaposlenih je najvii u starosnoj grupi izmeu 35 i 45 godina. Uokviru date starosne grupe, 47% zaposlenih su ene dok su 62% zaposlenihmukarci.

2. Prosjeno radno iskustvo je oko 5 godina.

3. U okviru starosne grupe izmeu 18 i 35 godina, prosjeno radno iskustvo je2 godine.


DIO I

SLUBENI PODACI O RADNOJ SNAZI (optine Srebrenica, Bratunac, Milii)

Slubeno zaposleni Slubeno nezaposleni Ukupno

Radnici Mu. en. Ukup. Mu. en. Ukup.Nekvalifikovani 817 396 1213 2.771 1.610 4.381 5.594Niskokvalifikovani 214 126 340 154 176 330 670Srednjekvalifikovani 2.030 619 2.649 2.660 1.308 3.968 6.617Visokokvalifikovani 178 10 188 128 12 140 328Tehniari 1.001 905 1.906 892 1.522 2.414 4.32

Univerzitetski nivo (2 godine) 223 209 432 72 123 195 627

Univerzitetski nivo (4 godine) 327 222 549 52 71 123 672

Magistrat 2 0 2 0 0 0 2Ukupno 4.792 2.487 7.279 6.729 4.822 11.551 18.830

Potencijalna radna snaga meu raseljenompopulacijom trenutno nastanjenom uFederaciji BiH

M UkupnoStudent 6 6 12Uitelj 14 - 14Ininjer 9 - 9Pravnik 1 - 1Ekonomista 4 2 6Radnik 505 40 545inovnik 34 15 49Zanatlija 7 6 13Poljoprivrednik 115 9 124Ostalo 59 50 109Ukupno 754 128 882

4. Procenat ispitanika koji imaju zavrenu tehniku kolu je vei meu mlaimgeneracijama (od 18 do 35 godina) u odnosu na starije generacije (iznad 35godina). Pomenuto se jednako odnosi na mukarce i ene, s tim to je procenatnekvalifikovanih radnika mukog pola u okviru starosne grupe izmeu 35 i 40godina vei nego u drugim starosnim grupama.

5. Radno iskustvo je uglavnom koncentrirano u sljedeim sektorima: metalnaindustrija (23%), graevina (14%), drvna industrija i umarstvo (14%), usluge(11%), i poljoprivreda i prehrambena industrija (9%).

6. Sa aspekta polne strukture, mukarci uglavnom stiu radno iskustvo iz oblastimetalne industrije (28%), graevine (15%), drvne industrije i umarstva (13%)i usluga (12%).

12. Nezaposlena radna snaga sa prethodnim radnim iskustvom iz razliitihindustrijskih sektora ima sljedeu zastupljenost: graevinarstvo (23%), usluge(17%), poljoprivreda (14%), trgovina (10%), metalna industrija (9%).Analizirano sa aspekta polne strukture nezaposlene radne snage sa prethodnosteenim iskustvom: nezaposleni mukarci uglavnom imaju steeno radnoiskustvo iz oblasti graevine (33%), usluga (16%) i metalne industrije (13%).Nezaposlena enska radna snaga ima uglavnom steeno radno iskustvo izoblasti poljoprivrede (26%), trgovine (23%), i usluga (20%).

13. Posao u graevinskom sektoru je uglavom sezonski i radnici veim dijelomnisu registrovani. Graevinske firme zapoljavaju radnike na privremeniperiod i na bazi trenutnih potreba.

Generalno, dostupna radna snaga ima prosjeno 5 godina radnog iskustva.Radne sposobnosti i kvalifikacije mlae radne snage uveliko odgovarajupotrebama sektora sa rastuom tendencijom razvoja kao to su umarstvo iobrada drveta, metalna industrija, poljoprivreda i prerada hrane.2


DIO I

2 Anketa ne daje procjenu steenog radnog iskustva

Dostupna radnasnaga ima prosjeno

5 godina radnogiskustva. Radne

sposobnosti ikvalifikacije mlae

radne snage uvelikoodgovaraju

potrebama sektora sarastuom

tendencijom razvojakao to su umarstvo

i obrada drveta,metalna industrija,

poljoprivreda iprerada hrane.

7. ene uglavnom stiu radno iskustvo iz oblasti trgovine (21%),usluga (17%), rada u javnim ustanovama (13%), prehrambenojindustriji (10%) i poljoprivredi (8%).

8. U metalnoj industriji, radnici sa najvie steenog iskustva su starosnedobi izmeu 18 i 35 godina (53%). Procenat dostie i 76% ukoliko sestarosna granica pomjeri na 45 godina. Ukupno 82% radnikaprethodno zaposlenih u metalnoj industriji su u radnom odnosu i usadanjosti, dok je 18% pomenutih trenutno nezaposleno.

9. Isto se odnosi i na drvnu industriju, gdje je procenat radnika izmeu18 i 35 godina sa radnim iskustvom iz oblasti procijenjen na 59%.Procenat dostie 81%, ukoliko gornju starosnu granicu pomjerimona 45 godina. Ukupno 81% radne snage iz oblasti prerade drvetatrenutno je zaposleno, dok 18% nije u radnom odnosu.

10. Iz oblasti rudarstva, kvalifikovana radna snaga veinom dostiegornju starosnu grupu - 67% dostupne radne snage je izmeu 45 i 65godina. Radnika starosne dobi izmeu 18 i 35 godina ima svega 10%.

11. Meu enskom populacijom sa radnim iskustvom iz oblastiprehrambene industrije, 65% su ene izmeu 18 i 35 godina. Izoblasti trgovine, procenat za istu starosnu grupu iznosi 64%.

IInnffrraassttrruukkttuurraa

Drumski saobraajOptina je dobro povezana asfaltnim putevima sa Tuzlom, Sarajevom, Bijeljinomi Beogradom (Srbija). Regionalni put povezuje Srebrenicu i Bratunac sa putemBijeljina - Sarajevo. Na grafikonu je prikazana udaljenost izmeu Srebrenice i veihgradova u Bosni i Hercegovini i Srbiji.

Lokalno transportno preduzee prua usluge autobuskog prevoza putnika.Isto preduzee bavi se meugradskimg prevozom u druge gradove regije.Meugradskim i meunarodnim prevozom putnika u Sarajevo, Tuzlu,Bijeljinu, Zvornik, abac (Srbija) i Beograd (Srbija) bavi se est drugihprivatnih operatera.

eljezniki saobraajSrebrenica nema eljeznikog saobraaja. Najblia eljeznika stanica nalazise u Zvorniku, 60 km od Srebrenice. Zvornik je prugom povezan sa Tuzlom,a odatle sa razliitim domaim i meunarodnim destinacijama.

Vazduni saobraajSrebrenici je najblii meunarodni aerodrom u Sarajevu.

Elektro-energetska i vodoprivredna mreaSva gue naseljena podruja optine su uredno snabdjevena elektrinom energijom.Rijetki prekidi u snabdijevanju mogu se desiti zimi, tokom obilnih snjenih padavina.Optina je snabdjevena vodom u dva urbana dijela, grad Srebrenica i Skelani. Javnokomunalno preduzee upravlja sistemom vodosnabdijevanja.

KomunikacijeJavni telekomunikacijski operater pokriva grad Srebrenicu i naselje Skelani. Manjaseoska podruja nemaju fiksne telefonske linije, ali su pokrivena barem jednomod mobilnih mrea u Bosni i Hercegovini.3 Pristup internetu omoguen je dial-up-om ili ISDN-om. U Srebrenici postoji beini internet operater, ali su njegoveusluge nepouzdane. Opsean pristup internetu jo uvijek nije mogu, no projekatkoji e u skoro vrijeme implementirati Cisco Systems, Srebrenica Digitalni grad,omoguie brzi beini pristup internetu.


DIO I

3 M:tel (Telekom Srbije), BH Telecom i Eronet.

Udaljenost od glavnih urbanih centara (u km)

Bijeljina

Tuzla

abac (Srbija)

Brko

Sarajevo

Beograd (Srbija)

100

120

125

210

140

150

Projekat koji e uskoro vrijemeimplementiratiCisco Systems,SrebrenicaDigitalni grad,omoguie brzibeini pristupinternetu.

IInndduussttrriijjsskkaa iinnffrraassttrruukkttuurraa

Industrijska zona PotoariIndustrijska zona Potoari je geografsko podruje gdje su bili smjeteni industrijskikapaciteti prije 1992. godine (industrijska zona sa kapacitetom za proirenje).Nalazi se pored puta Bratunac - Srebrenica i raspolae svom potrebnom poslovnominfrastrukturom (struja, industrijska voda, kanalizacija i telekomunikacije).Preduzea koja se danas nalaze u ovoj zoni raspolau vlastitom imovinom(ukljuujui zemljite).

U ovoj zoni je smjeteno 6 preduzea, u kojima je zaposleno 239 radnika na punoradno vrijeme i 70 radnika na pola radnog vremena. Sljedea tabela daje prikazpreduzea kao i informacije o njihovoj djelatnosti i broju zaposlenih.

Udruenje domaih proizvoaa voa svake sezone otvori otkupnu stanicu.


DIO I

Naziv kompanije Djelatnost4

Puno Pola

Fabrika zapocinavanje(A.D.)

Metodom vrue galvanizacije prerauje oko7,000 t cinka godinje. Sirovina se uvozi, agotov proizvod plasira na domaem tritu.

63 -

11. mart (A.D.)

Proizvodnja metalnih proizvoda, poput ice,ipki i lemova, koji se prave od razliitihobojenih metala, kao to su: lim, bakar, srebro,legura cinka i olova. Sirovine se kupuju (istemetalne legure) na razliitim tritima u regiji.Prodaja se vri na meunarodnom (bivaJugoslavija) i domaem tritu.

21 -

CimosAutomobilskaindustrija(D.O.O.)

Proizvodnja autodijelova. Sirovina se nabavljaod 246 dobavljaa iz Francuske, Italije, Slovenije(sirovina se isporuuje preko sjedita uSloveniji). Preduzee je 100% orijenatisano naizvoz.

80 20

Boss agro-food

Sarajevo,PJ.Srebrenica(D.O.O.)

Otkup i skladitenje jagodiastog voa i izvozukupne proizvodnje. 20 50

PrevozSrebrenica (A.D.) Prua usluge prevoza putnika. 38 -

Vinarija (ZZSrebrenica)(zadruga)

Prerada jagodiastog voa uzgojenog uSrebrenici (33 ha i 460 kooperanata). Glavnotrite je Bosna i Hercegovina.

17 -

Uposleno(radno vrijeme)

4 Opis djelatnosti nekih preduzea nalazi se u Dijelu IV: Prie o uspjehu investitora

Vrlo je znaajno napomenuti da e se poslovne aktivnosti vezane za ovuindustrijsku zonu uveliko proiriti dolaskom novih meunarodnihinvestitora. Veliki strani ulaga iz Slovenije (Primorje Group izAjdovine) nedavno je u zoni kupio ogromne prostorije bive tvornicebetonskih elemenata (GP Radnik). Primorje Group je vrlo uspjena ivisokokvalitetna graevinska kompanija, koja je specijalizovana zaizgradnju auto-puteva i zahtjevnih ininjerskih konstrukcija, posebnovijadukata i mostova. Vodei je proizvoa prefabrikovanih sistema uSloveniji, vodei ponua za prefabrikovanu proizvodnju i jedan odnajveih izvoaa radova nove stambene izgradnje. Specijalizovan je i zaizgradnju hidroelektrana i aparata za proiavanje, te je preduzimavrhunskog kvaliteta za sve druge vrste izgradnje. Planovi u vezi sa novimprostorijama u Srebrenici jo nisu javno objelodanjeni.

Ukupna povrina zone nije nikada definisana (izmjerena), a zbognedostatka prostornog plana, granice zone nisu jasno definisane. Topraktino znai da se zona moe proiriti na cjelokupno okolno podruje.

Prema sadanjim optinskim procjenama, zona se moe proiriti na jododatnih 85,000 m2 do 200,000 m2. Veina tog zemljita je u privatnomvlasnitvu. Dodatnih 5,000 m2 moglo bi se takoer uiniti dostpunim, alito ovisi o likvidaciji bive kompanije Feros. Male parcele su trenutno uvlasnitvu optine. Sve parcele mogu se jednostavno prikljuiti nakomunalnu i infrastrukturalnu mreu u zoni (neki novi investitori su touinili bez problema).

Optina Srebrenica je definisala nezvanian nacrt prostornog plan. Prematom planu, optinsko zemljite (industrijsko, graevinsko, poljoprivredno,ili drugo zemljite u vlasnitvu optine) je podijeljeno u etiri zone. Cijenasvih tipova optinskog zemljita ovisi o udaljenosti zone od samog centragrada kao i o raspoloivosti komunalne i druge infrastrukture u zoni.Cijena po metru kvadratnom u ove etiri zone kree se: 3.98 u zoni I 2.96 u zoni II 2.30 u zoni III, i 1.64 u zoni IV.

Memorijalni centarPodruje Potoara je takoer poznato po Memorijalnom centru i mezarju Potoari(lociranom u bivoj Fabrici akumulatora, unutar industrijske zone). Memorijalnicentar i mezarje spomen su na rtve ubijene tokom pada Srebrenice, u julu 1995.godine. Memorijalni centar je u izgradnji, a sastojae se od tri dijela: sakralnog,memorijalnog i komercijalnog (muzej, arhiv, i dodatni odjeli).

Industrijska zona Zeleni JadarZeleni Jadar je geografsko podruje optine Srebrenica na kome dominira drvo-preraivaka industrija. Industrijska zona Zeleni Jadar je locirana 10 km od centragrada na putu Srebrenica-Skelani-Bajina Bata i ima obezbijeenu infrastrukturnumreu (voda, el. energija, telefon).

Nivo ekonomskih aktivnosti u industrijskoj zoni je trenutno veoma nizak jer uzoni posluju samo dva preduzea. Zeleni Jadar je ogromno prijeratno drvo-preraivako preduzee koje je imalo 1.300 uposlenika. Preduzee Petro projekt


DIO I

Veliki straniulaga izSlovenije(PrimorjeGroup izAjdovine)nedavno je u zonikupio ogromneprostorije bivetvornicebetonskihelemenata (GPRadnik).

Prema sadanjimoptinskimprocjenama, zonase moe proiritiza jo nekih200,000 m2.

iz Bratunca je privatizovalo ovo preduzee i danas zapoljava 165 radnika.5Preduzee Makljen je drugo drvo-preraivako preduzee koja se nalazi na irempodruju Zelenog Jadra. U poreenju sa firmom Zeleni Jadar, radni kapacitet firmeMakljen je znatno manji.

Kao to je to sluaj sa industrijskom zonom Potoari, ukupna povrina industrijskezone Zeleni Jadar nije nikada definisana (izmjerena). Usljed nedostatka prostornogplana, granice zone nisu jasno postavljene. To praktino znai da se zona moeproiriti na cjelokupno okolno podruje. Optinski zvaninici tvrde da se privatnozemljite moe otkupiti za proirenje zone (nema preciznih podataka).

RRuuddaarrssttvvoo

U Srebrenici rade dva rudnika: A.D. Rudnik boksita Srebrenica i A.D. SaseSrebrenica (rudnik olova i cinka).

A.D. Rudnik boksita Srebrenica ima 39 uposlenih. Ukupna proizvodnja prodajese kompaniji Glinica iz Zvornika koja prerauje boksit eksploatisan na podrujuSrebrenice i Milia (Vlasenica). Kompanija ima dozvolu Vlade Republike Srpskeza eksploataciju boksita na podruju Srebrenice.

A.D. Sase Srebrenica (rudnik olova i cinka) ima 357 uposlenih. U julu 2004.godine Vlada Republike Srpske potpisala je ugovor sa kompanijom Mineco izVelike Britanije i na nju prenijela pravo upravljanja nad dravnim kapitalom urudniku (Rudnik Sase, a ne kompanija iz Velike Britanije, ima koncesiju naeksploataciju ruda). Rudnik Sase ostvaruje godinji prihod od 4,9 miliona. Olovoi cink se veinom izvoze u kompaniju Zorka iz apca (Srbija), a tamo se daljeprerauju i izvoze na meunarodno trite. Nije napravljena nijedna studija kojabi utvrdila moe li se prerada olova i cinka koja se vri u Srbiji obavljati i napodruju Srebrenice.


DIO I

Naziv preduzea Djelatnost Broj uposlenih

Zeleni Jadar A.D.Primarna obrada drveta.Preduzee orijentisano kaizvozu.

Do 165, ali samo 5 registrovanih uSrebrenici. Drugi uposlenici suregistrovani u Bratuncu.

Makljen D.O.O. Primarna prerada drveta. 10

5 Prema zvaninim optinskim podacima, privatizovano preduzee trenutno upoljava samo 5radnika registrovanih u Srebrenici. Ipak, dodatnih 160-ak radnika, koji takoer rade u preduzeu,su registrovani u optini Bratunac

TTuurriizzaamm

Bivi objekti za medicinsku rehabilitacijuKompanija Guber A.D. vlasnik je dva hotela, Domavija i Argentarija,te nekih unitenih objekata blizu izvorita Guber. Nakon oteenja u ratu1992. 1995., hoteli i drugi objekti nisu nikada rekonstruisani. Uprkosinjenici da je veinski vlasnik kapitala privatna kompanija6, Banja Gubergotovo da i ne radi u usporedbi sa prijeratnim aktivnostima (trenutnoupoljava samo 15 radnika, u poreenju sa 120 zaposlenih prije rata).

Vlada Republike Srpske nije izdala koncesiju za eksploataciju mineralnevode Crni Guber, te stoga ta voda, sa izuzetnim ljekovitimkarakteristikama, trenutno se ne eksploatie u komercijalne svrhe.7

Smjetajni kapacitetiU Srebrenici postoje dva hotela: Hotel Misirlije ima 45 kreveta u 24 sobe, a HotelDomavija ima 3 dvokrevetne i 2 sobe sa francuskim krevetima. Osim toga,stanovnici Srebrenice nude privatni smjetaj u svojim kuama sa oko 60 kreveta uponudi (iako nisu slubeno registrovani). U gradu djeluje Turistika organizacijaSrebrenica8, koja turistima prua osnovne usluge (informacije o smjetaju,posjetama lokalnim znamenitostima).

Infrastruktura na jezeru PeruacInfrastruktura pogodna za razvoj turizma brzo se uspostavlja na jezeru Peruac.Radi se na tri velika projekta. Optina ulae u izgradnju asfaltnog puta premajezeru. Plan je da se jezero uini dostupnijim tokom 2007. godine. U saradnji sadomaim i meunarodnim NVO, Optina takoer ulae u izgradnju male luke najezeru. Radovi bi se trebali zavriti tokom 2007. godine. Lokalna Turistikaorganizacija takoer je kupila i brod (kapaciteta 20 osoba), koji bi trebao bitikoriten za obilazak lijeve obale (strana pripada Bosni i Hercegovini). Nemapreciznih planova za izgradnju infrastrukture u budunosti, ali lokalni NVO-i,Optina i privatne firme najavljuju nova potencijalna ulaganja.

CCeennttaarr ggrraaddaa -- kkoommeerrcciijjaallnnaa zzoonnaa

Podruje centra grada sastoji se iz stambenog dijela, komercijalne zone (zanatskeradnje, restorani, banke, gradska uprava, maloprodaja) i dva mala proizvodnaobjekta (proizvodnja poslastica i konfekcije). Objekti biveg centra za medicinskurehabilitaciju takoer su u centru.

Poslovne prostorije (kancelarije) mogu se iznajmljivati u lokalnom kulturnomcentru, kao i irom grada (u privatnom vlasnitvu). Optina posjeduje dva prostorakoja se mogu ponuditi potencijalnim ulagaima drugi i trei sprat zgrade Sudai bivu zgradu Gimnazije. U centru ima jo uvijek mnogo naputenih i oteenihposlovnih objekata. Podruje se moe klasifikovati kao investicijska mogunost


DIO I

6 Preduzee RiS iz Prnjavora vlasnik je 61.2% kapitala. Dionicama Guber-a A.D. trguje se naBanjalukoj berzi (BLSE skraenica GUBE-R-A, www.blberza.com)

7 Po kvalitetu i sastavu, mineralna voda Crni Guber se obino ubraja meu najpoznatije mineralnevode u Evropi.

8 Kontakt: Srebrenikog odreda bb, Srebrenica 75430; Tel/faks: ++387 56 440 072

Vlada RepublikeSrpske jo nijeizdala koncesijuza eksploatacijumineralne vodeCrni Guber.

zbog pogodnih cijena za iznajmljivanje i mogunosti kupovine nekretnina, kojese mogu koristiti ili prilagoditi za razliite svrhe. Tabela dole prikazuje veapreduzea smjetena u centru grada.

Poljoprivredna zadruga Srebrenica ima kancelarije u centrugrada (veina aktivnosti deava se na poljoprivrednomzemljitu u optini). Graevinska kompanija Jata izSrebrenika (izgradnja puteva) nedavno je kupila kancelarijskeprostorije u gradu, ali do danas nema znakova konkretnihaktivnosti. Fabrika duhana Sarajevo kupila je devastiranuzgradu u centru grada (biva zgrada Energoinvest-a). Premainformacijama optinskih zvaninika, kompanija vjerovatnoplanira izgraditi novi hotel.


DIO I

Naziv preduzea DjelatnostBroj uposlenih(radno vrijeme) puno pola

Alma Ras D.O.O.Srebrenica Proizvodnja finog rublja 18

Gusto-e-SaporeD.O.O. Srebrenica Proizvodnja poslastica 43

Guber A.D.Srebrenica Medicinska rehabilitacija 15

umsko gazdinstvoDrina Srebrenica Odravanje ume 95

Bosswood D.O.O.Srebrenica

Sjea drveta i transport sirovine,veinom u Nizozemsku 12

Robna kua Maloprodaja 25

Svjetlost D.O.O.Srebrenica

tamparija i knjigovodstvo(usluge) 8

Centar grada komercijalna zona se

moe klasifikovati kaoinvesticijska mogunostzbog pogodnih cijena za

iznajmljivanje imogunosti kupovine

nekretnina, koje se mogukoristiti ili prilagoditi za

razliite svrhe.

Biva zgradaEnergoinvest-a

INDUSTRIJSKI I RESURSNI POTENCIJALI

Procjena sektora

U ovom poglavlju su predstavljena tri sektora: umarstvo i drvo-preraivaka industrija, poljoprivreda i prehrambena industrija, te turizam.

Ovi sektori su odabrani na osnovu njihovog potencijala za razvoj.

1. umarstvo i drvo-preraivaka industrijaZbog bogatih umskih resursa, umarstvo i drvo-preraivaka industrijasu meu najrazvijenijim sektorima u regiji, koja ima dugu tradiciju uproizvodnji proizvoda od drveta. Kompanije i organizacije su zastupljeneu cijelom proizvodnom lancu.

Prijeratna umska industrija zasnivala se na znaajnim i pogodnimzalihama drveta, profesionalnoj radnoj snazi, modernoj tehnologiji idobrom domaem i meunarodnom tritu. Prije rata, proizvodnjanamjetaja bila je jedna od vodeih industrijskih aktivnosti.

Drvna industrija je trenutno u fazi restruktuiranja: proces privatizacijeumskih gazdinstava (i posljedini porast eksploatacije), te tetauzrokovana ratom uticali su na lokalni klaster. Posljedica rata su smanjeneaktivnosti sekundarne obrade drveta. Situaciju pogorava nedostatakodgovarajuih finansijskih sredstava, nedostatak modernih tehnolokihunapreenja, gubitak tradicionalnog trita i nedostatak kvalifikovaneradne snage, koja je, zbog ratnih deavanja, napustila podruje.

U srebrenikoj regiji ve je uspostavljen klaster drvnih preraivaa, a sastoji se odupravljanja umama (dravna umska preduzea/gazdinstva), sjee uma (nedavnoprivatizovan sektor), primarne obrade drveta (privatne pilane koje lokalno kupujudrvo i obino se bave izvozom), kao i sekundarne obrade drveta (namjetaj, drvenigraevinski materijal i proizvodi od drveta). Aktivnosti i podaktivnosti unutarvrijednosnog lanca drvnog klastera navedene su kako slijedi:

Lanac snabdijevanja drvnog klastera


DIO I

Upravljanjeumama

Sadnja

Dravna umskapreduzea

Regionalna privatnapreduzea

Regionalna privatnapreduzea

Kompanije u /van regije

Upravljanje Sjea Sakupljanje Prodaja /Distribucija RezanjeVlaenje /

suenje FiniranjeProiz-vodnja Prodaja

Koritenje uma

Primarna obrada drveta

Sekundarnaobrada drveta

Zbog bogatihumskih resursa,umarstvo i drvo-preraivakaindustrija sumeunajrazvijenijimsektorima u regiji.

Grafikon lijevo prikazuje broj utvrenih, zakonskiregistrovanih kompanija u umskom i drvo-preraivakom sektoru u regiji. Broj kompanija uklasteru (26) je u stvarnosti vei, jer ova brojka neukljuuje transportne kompanije, uslunuindustriju niti sivu (nelicenciranu) industriju sektor pilana.

Glavni akteri umskog i drvo-preraivakogklastera odluili su 2007. godine uspostavitiklaster-forum registrovanjem lokalnog udruenja,iji je cilj poboljati inovaciju i konkurentnostklastera. Klaster ukljuuje i privatne i dravnekompanije. Tabela ispod sadri listu s nazivimakompanija koje ine klaster. U sektoru dominirajukompanije koje su ukljuene samo u primarnuobradu. Meutim, postoje dobri pokazatelji da seinteres vodeih kompanija poveava zaprilagoavanje proizvodnje onom sektoru koji estvoriti veu dodatnu vrijednost i vee mogunostina meunarodnom tritu.

Dravne ume u Republici Srpskoj su pod upravom javnog preduzea umarstvaume Republike Srpske. Ovo javno preduzee je decentralizovano na manjejedinice koje pokrivaju po dvije do tri optine. Lokalno umsko gazdinstvo (.G.)u Srebrenici Drina pokriva optine Srebrenica i Bratunac. Podruje u njihovojnadlenosti podijeljeno je u 12 umskih zona. Okolne optine Milii i Vlasenica supod upravom .G. Bira.

UNDP, uz sredstva obezbjeena od strane vlade Holandije, trenutno obezbjeujepomo vodeim kompanijama u regiji vezano za sticanje certifikacije gazdovanjaumama (FSC). Certifikacijom se obezbjeuje proizvodnja FSC-certifikovanogdrveta. FSC je lanac sirovina-prerada-finalni proizvod od ume do potroaa,ukljuujui sve sukcesivne faze prerade, transformacije, proizvodnje i distribucije.


DIO I

Drvni klasterbroj kompanija

Srebrenica

Bratunac

Milii

10

11

5

Naziv kompanije.G. Drina Srebrenica .G. Bira Srebrenica Pelet D.O.O. Srebrenica Bosswood D.O.O. Srebrenica Agapos D.O.O. Srebrenica Suvenir D.O.O. Srebrenica Feroles D.O.O. Srebrenica Drvo trend D.O.O. Srebrenica

Prim

arna

obra

da

Seku

ndar

naob

rada

Fina

lna

obra

da

Uslu

geek

splo

atac

ijeili

tran

spor

ta

Potencijal

.G. Drina Srebrenica, koje upravlja umama u Bratuncu i Srebrenici,osnovano je 1996. godine. Ova organizacija ima 91 uposlenika, u dravnojje svojini i nadlena je za sveukupno upravljanje umskim zemljitemsrebrenike regije, to je ukupno oko 37.792 ha zemljita (35.729 ha sulistopadne irokolisne ume, a 2.063 ha su etinarske ume). Preduzeeupravlja sa 22.658 hektara gustih uma, sa 5.326 ha uma niske gustoe isa 2.516 ha degradiranog umskog zemljita. Od ukupne povrine zemljitapod upravom .G., 2.882 ha se obrauje radi drvnog potencijala, dok 4.413ha ini neproduktivnu povrinu. Tokom 2006. godine preduzee jeeksploatisalo 3.995 m3 etinara i 59.945 m3 irokolisnog listopadnogdrvea. Godinji rast ume koju pokriva ovo preduzee je 6-7 m3/ha. Ciljpreduzea je isjei 80% od maksimalno dozvoljenog godinjeg obima, alitako da se izbaci 100% degradiranog podruja kako bi se obezbijediloodrivo i produktivno zemljite.

Ovo javno preduzee vri prodaju drveta lokalnim kompanijama za primarnuobradu drveta, koje sijeku sirovinu za sekundarnu obradu i finalni proizvod uregiji. Nakon mnogo godina popraenih finansijskim potekoama, preduzee sadaradi iznad take pokria i na putu je da prikae profit od ove godine. Neto-prihodod prodaje u 2006. godini iznosio je 2.148.839.

2. Poljoprivreda i prehrambena industrija

Profil poljoprivrednih posjeda9

U srebrenikoj regiji dominiraju mali privatni posjedi prosjene veliine 2.6 ha.Procjenjuje se da na ovom podruju ima blizu 10.000 malih posjeda, kojiobuhvataju 85% poljoprivrednog zemljita i 70% proizvodnje. Zadruge upravljajuostatkom zemljita i proizvodnjom.

Na malim privatnim posjedima u regiji se uzgaja stoka i proizvode itarice, koji seutroe na mjestu proizvodnje. Kukuruz (za stoku) i penica (za domau upotrebu)glavne su itarice, a uzgaja se i neto stoke. Glavni izvor novanih primanja jeprodaja ivotinjskih proizvoda, voa i povra.

Poljoprivreda je u regiji prepoznata kao vaan sektor ekonomskog razvoja izamjena za regularno uposlenje s obzirom na kolaps teke industrije uposlijeratnim godinama. Stoga su lokalne vlasti, vlada i meunarodna zajednicauinili mnogo napora u posljednjih pet godina da taj sektor unaprijedeprogramima, projektima i mjerama kojima se poboljavaju efikasnost iprofitabilnost komercijalnih posjeda u specifinim podsektorima sa potencijalomza rast.

Proizvodnja voa i jagodiastog voa

Proizvodnja jagodiastog voa

U Srebrenici i okolnim optinama postoji profitabilna industrija jagodiastog voa,koja proizvede oko 2.000 tona godinje, a postoji mogunost da se ta koliina ipovea. Gotovo 200 ha zemljita obrauje se za proizvodnju jagodiastog voa.


DIO I

9 Podaci predstavljeni u ovom dijelu moraju se uzeti s oprezom, jer zvanini statistiki podaci nisudostupni. Brojke su u veini sluajeva zasnovane na informacijama koje su rezultat procjenaopinskih vlasti, zatim na izvjetajima FAO-a, Savjetodavne strune slube Bratunac,poljoprivrednih udruenja i UNDP-a.

.G. DrinaSrebrenica, kojeupravlja umamau Bratuncu iSrebrenici, naputu je da prikaeprofit od ovegodine.

Veliki dio tih usjeva izvozi se na trita visoke vrijednosti u Evropi, uobliku zamrznutih proizvoda. Agro-klimatski i ekonomski uslovi regijeSrebrenica idealni su za proizvodnju jagodiastog voa. Postoji potencijalza visoki prinos, to zahtijeva visoku potranju za sezonskim radnicima,time otvarajui mogunost za zapoljavanje u ruralnim podrujima, aindustrija je orijentisana ka izvozu. Umjerena su potrebna ulaganja napojedinanim posjedima, a povrat se realizuje ve od prve godine.

Lokalne vlasti i meunarodne organizacije, ulaganjima i subvencijamapoljoprivrednicima, ine znatne napore da se proiri proizvodnja ipoveaju prinosi, te maksimizira profitabilnost. U okviru programapodrke poljoprivredi, Ministarstvo poljoprivrede Republike Srpske, usaradnji sa lokalnim vlastima u Bratuncu i Srebrenici, podralo je vieod 100 poljoprivrednika obezbjeenjem sistema navodnjavanja isubvencijama za nove plantae. Subvencije u iznosu od 200 po hadobijaju poljoprivrednici za nove obraene povrine/proizvodnju.Narednih godina planira se vea podrka tom podsektoru zbog njegovevanosti.

vedska agencija za meunarodni razvoj (SIDA) finansira, putem CARITAS-a,razvojni projekat jagodiastog voa, u koji je ukljueno 80 poljoprivrednika.Ministarstvo poljoprivrede RS je u naredne tri godine planiralo budet od oko200 miliona za regiju Bira10, a oekuje se da e veliki dio novca biti dodijeljenSrebrenici i okolnim optinama.

Zbog potencijala za rast sektora jagodiastog voa u iroj regiji, ukljuujui isusjedne optine u Srbiji, od 2005. godine realizovana su jedno domae i dva stranadirektna ulaganja u rashladne objekte, kao i jedno domae ulaganje u vinarijujagodiastog voa. U lancu dodate vrijednosti postoje dodatne anse za ulaganjepostoje, tj. u sekundarnoj i tercijarnoj preradi, te dodatnoj proizvodnji poputpakovanja, opreme itd., kao i u proizvodnji pratee opreme, kao to su sisteminavodnjavanja i poljoprivredna oprema.

Voe

Sadanja proizvodnja voa ve prevazilazi domae potrebe, a postoji iznaajan prostor za dodatno poveanje proizvodnje. Prednosti ovogsektora ukljuuju:

Neophodno je potai inicijative Ministarstva poljoprivrede RepublikeSrpske i meunarodnih organizacija koje za cilj imaju poboljanjekonkurentnosti ovog podsektora uvoenjem boljih kultura iefikasnijom te proizvodnjom orjentisanom ka izvozu. Mogunostiulaganja privlane su u svim fazama ovog podsektora, a posebno uoblasti uzgajanja, navodnjavanja, pakovanja i prerade.


DIO I

10 Regija Bira ukljuuje opine: Zvornik, Bratunac, Srebrenica, Milii, Vlasenica i ekovii

U Srebrenici iokolnim

optinama postojiprofitabilna

industrijajagodiastog

voa, kojaproizvede oko

2.000 tonagodinje, a postoji

mogunost da seta koliina i

povea.

Voe: U lancudodate vrijednosti

postoje dodatneanse za ulaganje

postoje, tj. usekundarnoj i

tercijarnoj preradi,te dodatnoj

proizvodnji poputpakovanja, opreme

itd., kao i uproizvodnji pratee

opreme

pogodne agro-klimatske uslove (uprkos povremenom mrazu igradu);

jeftine sisteme navodnjavanja; jeftinu radnu snagu i znaajnu potranju na domaem tritu.

Ljekovito bilje

Ljekovito bilje koje se koristi u lijekovima, kozmetici, hemisjkoj industriji idodacima u hrani jest visokovrijedan resurs, ije je svjetsko trite uporastu. Brdoviti i planinski dijelovi Srebrenice i okolnih optina suprikladni za takvu proizvodnju, jer to bilje raste samo na veoj nadmorskojvisini i tamo gdje je klima umjereno-kontinentalna. Pronaene su dvijestotine vrsta ljekovitog bilja. Meutim, prikupljanje i plasiranje takovisokovrijednih biljaka ogranieno je na male koliine, koje ZadrugaSrebrenica prodaje razliitim preraivaima u Bosni i Hercegovini. Japanskaagencija za meunarodnu saradnju (JICA) podrala je NVO Podrinje 1,obezbijedivi im objekte za suenje, tehniku pomo i edukaciju beraa. U2006. godini prikupljeno je oko 2,5 tone ljekovitog bilja, a postoje uslovi iza poveanje koliine. To ini vrstu osnovu za privlaenje ulaganja uprikupljanje, suenje i preradu.

Stoarstvo

Mali posjedi na livadama i panjacima i dalje dominiraju sektorom stoarstva. Tiposjedi, pored krmnih usjeva (kukuruza, djeteline), obezbjeuju veinu jeftineispae i sijena za zimsku ishranu.

Krave muzare

Agro-klimatski uslovi u Srebrenici i okolnim optinama prikladni su zaproizvodnju mlijeka, pri emu takoer dominiraju mali privatni posjedi. Uinakje i dalje nizak (1.540 litara mlijeka po kravi godinje 1991. godine) u usporedbi saprinosom u Zapadnoj Evropi (u prosjeku 5.000 litara po kravi godinje). To je zbogloe ishrane, kasnog odbijanja teladi (40 dana), te niske stope genetskogpoboljanja11. Sisteme proizvodnje karakteriu mala stada i sezonska proizvodnjamlijeka.

Iako je tokom rata veina stada bila unitena (77% gubitaka), proizvodnja mlijekapo grlu nije znaajno opala (2004. godine 1,500 litara po grlu godinje). Stada supostala manja nego to su bila prije rata.

UNDP-ovim Projektom razvoja podsektora mljekarstva, pokrenutim 2005. godine,uz finansiranje vlade Holandije, uveliko je poboljana situacija u ovom sektoru.Projekat je uspio uspostaviti osnovu za komercijalnu proizvodnju mlijeka krozinvesticije, tehniku pomo i druge mjere koje su poveale veliinu stada,poboljale proizvodnju i kvalitet mlijeka i uspostavile infrastrukturu za prikupljanjei plasiranje mlijeka. Danas se oko 5,000 litara mlijeka dnevno prodaje preraivauu Tuzli, a do 2008. godine oekuje se da e ta koliina dosei 8,000 litara dnevno.

Ovce

Uzgoj ovaca u Srebrenici nije bio znaajno tradicionalno zastupljen. Mali uzgajivaiovaca su obino u brdovitom podruju, gdje su dostupni panjaci. Veliina stadaiznosi od jedne do trideset ivotinja. Veina ivotinja su lokalna Vitinger iPramenka pasmina i ili Pramenka-Merino. Opi uinak je prilino lo, posebno upogledu proizvodnje mlijeka, koja iznosi prosjeno 20 litara godinje. Niskaproduktivnost uveliko je uslovljena loom ishranom i neadekvatnim upravljanjem


DIO I

11 Procjenjuje se da se samo 35% poljoprivrednika koristi metodom vjetake oplodnje stoke

Pronaene su dvijestotine vrstaljekovitog bilja.Meutim,prikupljanje iplasiranje takovisokovrijednihbiljaka ogranieno jena male koliine.

panjakom. Uopte, tradicionalna praksa sprijeila je bilo kakav razvojdomae proizvodnje. U protekle 3 godine meunarodne organizacijedonirale su vie od 8.000 ovaca sa visokim genetskim potencijalom, toje povealo veliinu stada i proizvodnju mesa (jagnjetina).

Ulaganja bi se mogla ostvariti u pogledu klaonice, prerade mesa, preradevune i proizvodnji poljoprivredne opreme i usluga.

Riba

Iako se trenutno malo zna o kapacitetu za proizvodnju ribe, a uzimajuiu obzir da je regija bogata rijekama i jezerima, proizvodnja ribe unekoliko manjih jezera oiglednao ima investicijski potencijal. Danaspostoji nekoliko manjih ribnjaka, ali ne rade punim kapacitetom. Mnogotoga se moe uiniti da se razviju komercijalne djelatnosti i poveauinak uvoenjem poboljanih sistema ishrane i zdravstveno-zatitnihmjera (posebno u rijekama).

Agroprerada i marketing

U prijeratnom razdoblju, veina vika agro-proizvoda bila je plasiranapreraivaima i BiH tritu putem dvije lokalne zadruge.

Nakon rata, poljoprivreda je postala glavna komponenta ekonomskog razvoja iotvaranja radnih mjesta. U prehrambenoj industriji realizovana su znaajnaulaganja, kao to je to hladnjaa kompanije Bos Agro Food, vinarija od strane ZZSrebrenica i fabrika poslastica Gusto-e-Sapore.

MMoogguunnoossttii ii pprreeddnnoossttii pprreehhrraammbbeennoogg sseekkttoorraa

Mogunosti i prednosti ulaganja u prehrambeni sektor mogu se rezimirati kakoslijedi: raspoloivost prirodnih resursa i agro-klimatski uslovi pogodni za

konkretne pod-sektore, kao to su jagodiasto voe, stoka; lokacija regije Srebrenica koja granii sa jednim od najveih

poljoprivrednih proizvoaa Srbijom, posebno stoke i jagodiastogvoa, to moe potaknuti industriju zasnovanu na agro-proizvodima iprivui investicije u regiju;

postoje uslovi za prekogranine projekte, koje e finansirati donatori, aposebno EU i

moe se ulagati u oblasti prerade, proizvodnje pratee opreme,mehanizacije i usluga podrke agro-sektoru.


DIO I

Ulaganja bi semogla ostvariti u

pogledu klaonice,prerade mesa,prerade vune i

proizvodnjipoljoprivredne

opreme i usluga.

3. Turistiki potencijalSrebrenica ima ogroman prirodni i kulturni potencijal za razvoj turizma. Podrujeoptine obiluje rijekama (Crvena, Jadar, Potoarska), te prekrasnim kanjonomrijeke Drine (14 km toka kroz optinu). Rijeka Drina bogata je ribom i imaprekrasne obale. Jezero Peruac nalazi se na rijeci (dugo 38 km), poznato pokanjonu visokim 700 m 1000 m. Planine u optini izuzetno obiluju divljai(ukljuujui i mrkog medvjeda), a sa njih se nude i prekrasni pogledi na okolnikrajolik.

Banjski turizam

Srebrenica je najpoznatija po svojim izvorima ljekovite vode. Imaturistiku tradiciju zasnovanu na upotrebi izvora Crni Guber u svrhelijeenja. Prema podacima iz 1990. godine, banju je posjetilo 16.800turista te godine, a zvanino je zabiljeeno 320.000 noenja. Danas jepotencijal ove banje neiskoriten, a investicijske mogunosti surehabilitacioni centar, terapeutske vode, smjetajni kapaciteti i flairanjeljekovite vode.

Tokom 2000. godine 150 posjetilaca je posjetilo banju, sa zabiljeenih1.000 noenja. Danas je centar za rehabilitaciju otvoren samo tokomljetnih mjeseci i radi niskim kapacitetom. Fabrike za flairanje vode neiskoritavaju izvorsku vodu u komercijalne svrhe, a trenutno nema nitakvih pogona.

Ljekovita voda Crni Guber12 zadnji put je ispitana 2005. godine, a njenaljekovita svojstva potvrena. Voda se uspjeno koristi za lijeenjeanemije, nedostatak apetita, opu slabost, gubitak tjelesne teine, umor,astenije, neurovegetativne poremeaje, hronine probleme s kosom,koom i drugim zdravstvenim poremeajima.

Nije data koncesija na vodu.

Ribolov i lov

Zahvaljujui izuzetnim prirodnim bogatstvima Srebrenice, u podruju iste postojiznatan potencijal za razvoj ribolova i lova. Planina Suica je prirodno zatieno podruje od 1965. godine, a raspolaeizvanrednim potencijalom za lov mrki medvjed, ptice, divlje svinje i ostaladivlja. .G. Drina i Lovako drutvo Javor upravljaju lovitima. .G. Drina upravlja poznatim lovitem Bijele Vode (poznatim kao Titovonajomiljenije lovite) i ima vei broj devastiranih lovakih kua. Postoji mogunostda se na ovaj dio lovita dobije koncesija za komercijalnu upotrebu. Lovako drutvo vlasnik je devastiranih prostorija na atraktivnoj lokaciji u centrugrada (biva Lovaka kua sa 17 kreveta).

Glavna lokacija za ribolov je rijeka Drina (14 km) sa pritokama i jezero Peruac(38 km).


DIO I

12 Glavni sastojci ove ljekovite vode su bivalentno eljezo i drugi bitni sastojci u obliku rijetkihmetala, kao to su bakar, kobalt, nikl i mangan, koji se pojavljuju u izuzetno skladnom omjeru

Srebrenica imaogroman prirodni ikulturni potencijalza razvoj turizma. Danas je potencijalza razvoj banjskogturizmaneiskoriten, ainvesticijskemogunosti surehabilitacionicentar, terapeutskevode, smjetajnikapaciteti iflairanje ljekovitevode.

Drugi investicijski potencijali

Pored glavnih investicijskih potencijala navedenih u gornjem dijelu teksta,srebreniki turistiki potencijal ukljuuje i broj manjih investicionih mogunostikoje bi se mogle realizovati ili individualno ili kao dodatak veim projektima. Srebrni put. U Srebrenici se vijekovima eksploatisalo srebro, koje se u

prolosti preko Dubrovnika prevozilo u Italiju. Ova istorijska injenica bimogla posluiti kao lajtmotiv za turizam ili neku drugu investiciju;

Geoloki park na lokalitetu Ludmer - dvadeset vijekova zabiljeeneistorije;

Vjerski objekti (Skender-begova/Bijela damija iz 14. vijeka, SASEmanastir, izgraen 1355. godine i Katolika memorijalna kapela u gradu).;

Arheoloki ostaci starih rimskih zgrada: parno kupatilo blizu Srebrenice(910 m2), ostaci grada Domavije (stare javne zgrade, spomenici i sud),Sase, Skelani, Dimii i Lijee;

Na teritoriji optine ima 800 steaka (srednjovjekovnih nadgrobnihspomenika);

Ostaci srednjovjekovnih tvrava starog grada Srebrenica i Klotjevac; Neistraena peina Divovaa kod Sueske; Derviagia kua u gradu stara 200 godina, a postoji mogunost da se

obnovi i pretvori u muzej.

Kulturna deavanja koja bi mogla posluiti kao platforma za promociju turizmasu Dani Srebrenice (maj - juni), Umjetnika kolonija (maj), Veeri sevdaha i folklora(juni), Osmaka sijela (avgust) i regata na jezeru Peruac (avgust).

Lokalno stanovnitvo bez ikakve dosadanje podrke - je prepoznalokomercijalne mogunosti za razvoj turizma uopte, posebno kada se radi oprivatnom smjetaju. Mnogi srebreniani su vlastitim sredstvima opremili sobe iapartmane u cilju obezbjeenja turistikog smjetaja. Do sada je registrovano 60kreveta (djelatnost nije zvanino registrovana).

Srebrenica: Godinjica Genocida

Dogaaj koji za sada privlai najvei broj ljudi u Srebrenicu (80.000 u 2006. godini)je odravanje godinjice Genocida iz 1995. godine.13 Dogaaji koji prateobiljeavanje godinjice (izlobe, seminari, prezentacije, okrugli stolovi itd.)odravaju se izmeu maja i avgusta svake godine.


DIO I

13 Vidi odjeljak o Memorijalnom centru

Memorijalni centar Potoari Stari grad

USLUGE, JAVNI SEKTOR I MOGUNOSTI ZARAZVOJ BIZNISA

Usluge podrke biznisu

U Srebrenici se trenutno nalaze dvije banke, Nova banka i Nova banjaluka banka,te tri u Bratuncu, Nova banka, Nova banjaluka banka i NLB Razvojna banka.Pored banaka smjetenih u Srebrenici i Bratuncu, ire podruje takoer pokrivajusljedee banke: Raiffeisen bank, Volksbank B-H, Bor banka, NLB Tuzlanska banka,Procredit banka i Komercijalna banka d.d. Banja Luka. Informacije o kreditnimproizvodima koje nude ove banke, a namijenjeni su i pravnim i fizikim licima,nalaze se u Dodatku 5. Razliite mikrokreditne organizacije prisutne su u regiji, tenude razliite vrste finansijskih proizvoda fizikim licima i malim i srednjimpreduzeima.

Usluge podrke biznisu u Srebrenici prua Biznis centar Srebrenica. Centar pruausluge iz oblasti: finansijskog menadmenta, poslovnog planiranja, marketinga, upravljanja kadrovskim resursima, registracije preduzea i pristupa novim tehnologijama.

Za dodatno razvijanje svojih kapaciteta Centar dobija subvencije od meunarodnihrazvojnih agencija i Optine.

U poljoprivrednom sektoru, poljoprivrednim proizvoaima dostupne su strunesavjetodavne usluge. Usluge se kreu od uvoenja novih tehnologija ukomercijalnoj poljoprivrednoj proizvodnji do uspostavljanja demo-farmi u nekimsektorima, agro-marketinga, komercijalnog upravljanja posjedima i kontrolekvalitete.

Javni infrastrukturni projekti

Usljed nedostatk optinskog Razvojnog plana, projekti predstavljeni ovdje su idejei prijedlozi o kojima se razgovaralo sa lokalnim partnerima. Projekti ilustrirajupotencijal za dalji razvoj.

Okrug za poboljanje biznisaPodruje centra grada je u prilino loem stanju (fasade, naputenezgrade, nema parkova). Kako bi se popravio sveukupni izgled grada iuinio privlanijim za biznis i ivot, Optina Srebrenica mogla bizapoeti uspostavljanje Okruga za poboljanje biznisa u centru grada imotivisati druge interesne strane lokalnog razvoja (poduzetnike,graane, strane organizacije) da uestvuju u projektu.


DIO I

U poljoprivrednomsektoru,poljoprivrednimproizvoaimadostupne su strunesavjetodavne usluge.

Privatni investitori i strane organizacije ve su poeli ulagati u obnavljanje gradskogcentra. Svjetska banka finansira rekonstrukciju starih fasada i krovova. UNDP jerekonstruisao podruje centralne pijace. Najavljena su i nova privatna ulaganja(npr. hotel u bivoj zgradi Energoinvest-a). Sa odgovarajuim planom, zasnovanimna javno-privatnom partnerstvu (JPP), centar grada mogao bi promijeniti svojizgled i postati privlanijim za investitore, turiste i graane.

Koritenje banje GuberKoritenje banje Guber kompleksan je projekat koji takoer zahtijeva primjenukoncepta JPP-a. Optina bi u tom pogledu mogla preduzeti prvi korak i zahtijevati(moda ne direktno, ve putem JP Turistike organizacije) koncesiju na vodu odvlade RS. Koncesija bi se zasnivala na irem planu JPP-a - za otvaranje ljeilita (tj.da se ponudi zemljite i drugi resursi za izgradnju manjih objekata), smjetaja (usaradnji sa graanima) i ureenja okolnog podruja (to bi mogao biti zadatakoptine).

Javna infrastrukturaOptina Srebrenica izradila je Akcioni plan u pogledu razvoja javne infrastrukture.Ukupna potrebna vrijednost ulaganja je blizu 11.39 miliona. Ulaganja se veinomodnose na rekonstrukciju i poboljanje stanja puteva. Optina ne finansira Akcioniplan samostalno. Vlasti na drugim nivoima su se obavezale dati znaajna sredstvau ovu svrhu.

Optina planira razviti industrijsku zonu u Potoarima. Ulaganja se planiraju usvrhu obezbjeenja potrebne infrastrukture u ovoj zoni. U kasnijim fazama,Optina planira da razvije i industrijske zone Zeleni Jadar i Skelani.

Poslovni park

Optina Srebrenica, zajedno sa UNDP-om, izradila je projekat uspostave Poslovnogparka. Poslovni park sastojat e se od tri meusobno povezane komponente: Industrijske zone u Potoarima, Zelenom Jadru i Skelanima; Centra za obuku i Usluga podrke biznisu.

Centar za obuku namjerava obezbijediti uslove u kojima e sve kompanije koje senalaze u Srebrenici i okolnim optinama moi obuavati svoje radnike da koristenove i moderne proizvodne tehnologije. Nije namjera Centra da bude tradicionalnistruni centar, ve da ga pokreu potrebe privatnog sektora i da moe brzoreagovati na promjene u vezi sa potrebama preduzea. Sredstva potrebna zapoetak radova na uspostavljanju Centra su ve obezbjeena od strane vladaHolandije i Grke.

U okviru Poslovnog parka, Biznis centar Srebrenica pruae usluge podrke biznisu.Usluge e ukljuivati raunovodstvo, finansijski menadment, registraciju imarketing.

U kasnijim e fazama Optina e razmotriti mogunost kreiranja javno-privatnogpartnerstva za upravljanje poslovnim parkom, to e ukljuivati upravljanjeinfrastrukturom, industrijskim prostorijama, uslugama podrke biznisu i Centraza obuku.


DIO I

IDEJE ZA INVESTICIJE I MOGUNOSTI ZAPROJEKTE Tabela dole sadri popis kompanija koje su ve pokazale interes da ulau u Srebrenici.U Dodatku 6 nalaze se detaljnije informacije o ulaganjima. Ove kompanije mogupredstavljati pogodne prilike za partnerstvo u vidu zajednikih ulaganja, ukljuujuii uee putem finansiranja privatnim (equity) kapitalom. Detaljne informacije oprijedlozima ovih investicija, predstavljenih Optini Srebrenica i Vijeu ministaraBosne i Hercegovine, dati su u Dodatku 6. Kompanije navedene ispod samo su nekeod onih koje su iskazale interes. Glavni kriterij za njihovo predstavljanje u ovom dijeluizvjetaja je ukupan iznos predloene investicije.


DIO I

Kompanija Sektor djelatnosti Planiranainvesticija

CIMOS D.O.O. Srebrenica Automobilska industrija 10.225.994 KONDOR M.P.T. Bratunac Proizvodnja akumulatora 8.692.095 RUDNIK BOKSITA A.D.Srebrenica Ekstrakcija rude boksita 2.801.922

TER BEEK BEHEER B.V. The Netherlands Proizvodnja staklenika 2.045.199

PETRO-PROJEKT D.O.O.Bratunac

Drvo-preraivakaindustrija 1.533.899

BOBAR KOMPANIJA D.O.O.Bijeljina, PREVOZ A.D.Srebrenica

Komercijalni autobusniprevoz 1.278.249

COUNTRY D.O.O. Banja Luka Proizvodnja cipela 1.222.620KLESAR D.O.O. Hadii Kamenoklesarstvo 971.469FABRIKA ZA POCINAVANJEA.D. Srebrenica Metalna industrija 434.605

GUSTO-E-SAPORE D.O.O. Prehrambena industrija 338.353

BOSSWOOD D.O.O. R.J.Srebrenica

Drvo-preraivakaindustrija 332.345

AGAPOS D.O.O. Skelani Drvo-preraivakaindustrija 148.277

ALMA RAS D.O.O. Srebrenica Tekstilna industrija 102.260

ASZ-3 D.O.O. Tuzla Trgovina i usluge, usluge pakovanja 92.034

SM BH D.O.O. Sarajevo Proizvodnja metalnihokvira i konstrukcija 92.034

DRINA Z.Z. SkelaniPrikupljanje i prevozpoljoprivrednihproizvoda

76.695

RMR D.O.O. Skelani Drvo-preraivakaindustrija 76.695

DIRES D.O.O. Tuzla Proizvodnja konica 52.774

USPJENE INVESTICIJE

CIMOS Srebrenica d.o.o.Cimos je podrunica multinacionalne kompanije CIMOS d.d. sasjeditem u Sloveniji, koja ima 18 fabrika irom bive Jugoslavije.Nalazi se u industrijskoj zoni Potoari (7,350 m2 zemljita, 997.2m2 proizvodnog pogona). Otvaranjem CIMOS-a d.d. u Srebreniciostvaren je jedan od nauspjenijih poslovnih projekata koji su dotada implementirani u ovoj optini. Vie od 350 osoba iz cijelezemlje prijavilo se za posao u toj firmi. Firma je specijalizovana zaproizvodnju automobilskih dijelova. Tokom prve godine rada,CIMOS d.d. u Srebrenici proizveo je vie od 6 miliona dijelova, kojisu izvezeni u vodee firme svjetske automobilske industrije, kaoto su Fiat, Audi i Peugeot. Ukupna investicija bila je vrijedna oko 600.000. CIMOS d.d. je izrazio interes za dodatnim, znatnimulaganjima u Srebrenicu.14

GUSTO E SAPORE Gusto-e-Sapore je pekara koja proizvodi vie od 129 vrsta kolaa ipeciva, kao i nekoliko vrsta tjestenine. Ima pogon u Srebrenici (48uposlenih) i u Tuzli (142 uposlena). Svaki pogon funkcionie postrukturi posebnog drutva ograniene odgovornosti, ali su uvlasnitvu istog vlasnika. Kompanija je sa radom poela u Tuzli1999. godine, a zatim i u Srebrenici 2005. godine. PodrujeSrebrenice i Bratunca je glavno trite proizvodina kompanije(snabdijevaju oko 150 maloprodajnih objekata pekarskim iproizvodima od tjestenine), ali izvoze i trima kupcima uNizozemskoj, te e dalje iriti ovu mreu. Takoer izvoze i u Srbiju,a uskoro e izvozitii u Crnu Goru. (Prva isporuka dogovorena jeza 15. septembar). Kompanija svakog dana kupi 27.600 jaja od 28domaih proizvoaa.


DIO I

Neke su kompanije prepoznale povoljnosti i prednostiinvestiranja u Srebrenici te su zapoele svoje investicijskeaktivnosti ve u 2005. godini. Danas su to firme sastabilizovanom proizvodnjom koje se prevashodno baveizvozom. Broj uposlenih i trite konstantno rastu, a svekompanije planiraju nova ulaganja i proirenje poslovnihaktivnosti u budunosti.

14 Pogledati prethodnu stranu i Dodatak 6

ALMA RASKompanija ALMA-RAS je porodina firma za proizvodnjuodjee, osnovana 1999. godine u Olovu. Izgraena je natemelju porodine tradicije, bogatog iskustva steenog krozvrijeme, te jasne vizije kvalitetnog razvoja domae marke.Primarna djelatnost ove kompanije jest proizvodnja finogrublja za sve generacije. Rezultat te jasne vizije i strategije rastajest otvaranje novih proizvodnih pogona u Srebrenici i Olovu,u kojima je danas zaposleno 300 kvalifikovanih radnika (odega 18 u Srebrenici). Kompanija ALMA RAS se u tokuproteklih godina povezala sa partnerima u Italiji, Njemakoj,Austriji i drugim zemljama, a znaajan dio proizvodnje (oko60%) namijenjen je izvozu, esto za poznate marke kao to su:Fila, Lovable, H&M, Beti, itd.

BOS AGRO FOODKompanija je u 100%-tnom vlasnitvu Nordic Food Group,privatne kompanije koja ima oko 20 kompanija u svijetu.Kompanija je vlasnik tek izgraenog objekta sa modernomopremom u Srebrenici (Potoari) gdje se borovnice i malineduboko zamrzavaju (ukljuujui organske, one proizvedenekonvencionalno, te divlje borovnice) pa se u dubokosmrznutom stanju otpremaju preraivaima za pravljenjesokova, demova, kolaa i marmelada. Svoje proizvode upotpunosti izvoze u EU, SAD, Japan i Kanadu. Kompanijatakoer podrava uzgoj jagoda, malina i kupina i projekatuzgoja organskog jagodiastog voa koji ukljuuje 70proizvoaa organskog voa na zemljitu povrine 18 ha.Kompanija je uvela HACCAP sistem i posjeduje KRAV(vedska) certifikat o kvalitetu.1 Kompanija upoljava 20radnika na puno radno vrijeme i 50 sezonskih radnika.

ROBNA KUA SREBRENICARobna Kua Srebrenica nalazi se u centru grada. Doproljea 2007. bila je devastirana zgrada i ruevina.Zahvaljujui ulaganju od 600.000, ruevina pretvorenaje u moderni oping-centar koji pokriva povrinu od1.800 m2 i kupcima nudi vie od 20.000 artikala.Kompanija upoljava 25 ljudi.


DIO I

15 vedsko udruenje koje obezbjeuje certifikaciju organskim proizvoaima hrane, a u skladu sastandardima koje je usvojila Meunarodna federacija za proizvodnju organske hrane (IFOAM)i resor EU-a za proizvodnju organske hrane. KRAV je priznat od strane IFOAM i ovlaten odstrane vedskih vlasti da vri kontrolu proizvodnje organske hrane u vedskoj.

RESURSI I PROGRAMI JAVNOG SEKTORA

Programi VladeSljedee institucije planiraju uloiti ili ve ulau u poboljanje poslovnog okruenjai ivotnih uslova u optini Srebrenica.

Vijee ministara Bosne i Hercegovine planira uloiti 5.112.919 u 2007./2008.godini. Ulaganja se planiraju za sljedee: rekonstrukciju infrastrukture /Dom kulture, Dom zdravlja, Gimnazija/,

stambene zgrade, sistemi vodosnabdijevanja, lokalni putevi ( 2.556.459), podrku MSP-ima (dodjeljivanje pomoi jo nije definisano)

(2.045.168), obrazovanje i zadravanje obrazovanog kadra u Srebrenici (dodjeljivanje

pomoi jo nije definisano) ( 511.292).

Vlada Republike Srpske planira uloiti 8.324.091 u 2007. godini. Ulaganja seplaniraju za sljedee: elektro-energetsku infrastrukturu ( 2.184.239), putnu infrastrukturu ( 3.783.556), rekonstrukciju stambenih jedinica ( 1.422.376), obnovu javnih zgrada ( 391.171), ruralni i razvoj poljoprivrede ( 327.227), poboljanje obrazovnih objekata ( 66.056), razvoj civilne zatite ( 61.114), direktna podrka optinskim projektima ( 51.129), poboljanje zdravstvene zatite ( 30.060).

Vlada RS-a takoer planira: inicirati izradu Razvojne strategije optine Srebrenica, sa jasnim ciljevima

i projektima, naroito onim vezanim za turizam; obezbijediti urbano/prostorno planiranje, izdati odgovarajue dokumente

i osigurati ekspertizu; donijeti zakon o ljekovitim banjama s ciljem privlaenja ulaganja u 10

postojeih ljekovitih banja u RS i podrati daljnji razvoj turizma vezanogza ljekovite banje, ukljuujui i onu u Srebrenici.

Vlada Federacije Bosne i Hercegovine odvojila je 1.789.522. Optina Srebrenicapredloie kako e se novac potroiti.

Vlada Tuzlanskog kantona odvojila je 511.292. Optina Srebrenica e predloitikako e se novac potroiti.

Investicijsko-razvojna banka Republike Srpske16 bi trebala upravljati fondovimakoji su uspostavljeni (ili se uspostavljaju) da podre daljnji razvoj RS. Ovi fondovi,koji e usmjeriti sredstva iz privatizacije u RS ka ekonomiji RS, ukljuuju Stambenifond, Fond za razvoj i upoljavanje, Fond kapitala, Fond za nekretnine i Fond zaupravljanje dugom. Procjenjuje se da e Banka putem ovih fondova investirati vieod 600 miliona u naredne tri godine.17 Putem komercijalnih banaka registrovanih


DIO I

16 http://www.vladars.net/lt/zakoni/irb.html17 53% od ovog iznosa e se usmjeriti na podrku razvojnih poduzetniih programa

u RS, Banka e ustupati sredstva po povoljnim uslovima za preduzetnitvo iinstitucije lokalne uprave.

Stambeni fond RS je uspostavljen s ciljem prikupljanja novca od privatizacijestambenih jedinica i koritenja tih sredstava za davanje kredita za daljnji stambenirazvoj u RS. Uspostavljeni su i Fond za restituciju, Akcijski fond i Fond za upravljanjenekretninama i potraivanjima. Fond za razvoj i zapoljavanje je u procesu registracijekod nadlenog Suda. Uspostavljen je s ciljem provedbe razvojnih projekata kojefinansiraju Svjetska banka, Vlada RS i druge strane i domae institucije.

Fond za razvoj istone RS uspostavlja se s ciljem podrke provedbi razvojnih projekatau istonoj RS. Vlada planira obezbijediti oko 51.100.000 za provedbu projekata(revolving fond), dok bi dodatna sredstva trebala pristii iz optinskih i budeta RS,kredita i drugih izvora. Projekti koji e se podrati trebaju se odnositi na: zapoljavanje i unapreenje trita rada, proizvodnju i preduzea orijentisana ka izvozu, poljoprivrednu proizvodnju, razvoj malih i srednjih preduzea, meunarodnu promociju investicionih mogunosti u istonoj RS, poboljanje postojeih infrastrukturnih objekata i izgradnju novih, zatitu okolia.

Fond za promociju stranih ulaganja uspostavilo je Vijee ministara Bosne iHercegovine. Cilj Fonda je obezbijediti finansijske poticaje stranim ulagaima.Fond ima na raspolaganju nekih 1 milion i namijenjen je stranim ulagaima kojiulau u razliite sektore, sem ugostiteljstva i trgovine.

Prisustvo donatoraHolandska vlada je trenutno najvei meunarodni donator u Srebrenici. Ona planiranastaviti sa redovnim ulaganjem od 5,000,000 godinje za podrku lokalnoj upravi,infrastrukturi i ekonomskom razvoju. Ubudue e se vie akcenta staviti na projekteekonomskog razvoja s posebnom panjom na oblast turizma, umarstva, drvo-preraivake industrije, poljoprivrede kao i poboljanje poslovnog okruenja. Do sadaje vlada Holandije implementirala projekte ukupne vrijednosti od 28 miliona Eurakako bi podrala: povratak raseljenih lica; razvoj civilnog drutva; unapreenje lokalnevlasti; rekonstrukciju javne infrastrukture; kao i ekonomski razvoj Srebrenice. Pomoje takoe pruena i Memorijalnom centru u Potoarima.

UNDP planira uspostaviti Poslovni park, koji e pruati tehniku infrastrukturupotencijalnim investitorima, obezbijediti usluge registracije, obuku uposlenih,odravanje objekata, te promovisati Srebrenicu kao investicionu lokaciju. Budetprojekta je oko 2.361.000, a sredstva koja su trenutno dostupna iznose 919.000(obezbijeena od strane UNDP-a i Optine Srebrenica).

Svjetska banka ulae 557.308 u rekonstrukciju krovova i fasada na 31 zgradi iutroie 242.863 na obnovu kanalizacionog sistema.

Ambasada Pakistana najavila je da vlada Pakistana planira donirati 1,000mehanizovanih runih oraica stanovnicima Srebrenice kojima je to potrebno(selekciju e izvriti lokalne vlasti), a ija se vrijednost procjenjuje na 3.5 milionado 4.0 miliona.

Svoju pomo najavila je i SIDA, Amerika agencija za meunarodni razvoj,Italijanska agencija za saradnju i vlada Distrikta Brko.


DIO I

ZAKLJUCI I PREPORUKE Uspjeh ranijih ulaganja pokazuje da Srebrenica ima potencijal da privueinvestitore. Srebrenica nudi razliite komparativne prednosti, koje je ineprivlanom. Najvanija prednost jesu obimne javne investicije i znaajno prisustvodonatora u regiji, tj. javna ulaganja u poboljanje infrastrukture, poljoprivrednuproizvodnju, usluge podrke biznisu, kao i u pruanju tehnike pomoipreduzeima u vidu nadogradnje vjetina radnika. Optina obiluje prirodnimresursima poput minerala, ruda, uma i poljoprivrednog zemljita. Agro-klimatskiuslovi ine je pogodnom za uzgoj razliitih poljoprivrednih proizvoda. OptinaSrebrenica otvorena je za ulagae i predstavlja podruje pogodno za poduzetnitvo,a uprava je proaktivna u pogledu stvaranja uslova za razvoj biznisa i razvojpartnerskih odnosa izmeu domaih vlasti i poslovnog sektora.

Poslovna sredina mogla bi se dalje poboljati ukoliko se rijee neki nedostaci.Glavni nedostaci su: zastarjeli prostorni planovi, ograniena veliina sadanjih industrijskih zona, ogranieni ljudski kapaciteti na optinskom nivou u smislu koordinacije

razvojnih aktivnosti koje provode domae institucije i donatori i ograniena raspoloivost vjetina potrebnih privatnom sektoru.

Domaim interesnim stranama i organizacijama aktivnim u regiji to nisu noviproblemi. Ve sada se definiu mjere za rjeavanja tih nedostataka. Optina jedonijela odluku o slubenom osnivanju tri industrijske zone u Srebrenici. Naosnovu ove odluke, Optina e moi: kupiti zemljite i time poveati raspoloivost zemljita za nova ulaganja,

i raditi na izradi novog prostornog plana.

Ovaj novi plan takoer e se pozabaviti rjeavanjem pitanja koordinacijepoboljanja infrastrukture.

UNDP planira uspostaviti Centar za obuku, koji e se pozabavitiproblemom strunih kvalifikacija radnika. Centar bi trebao poeti saradom poetkom 2008. godine. U meuvremenu, obezbijedie sesubvencije za edukaciju osoblja.

U septembru 2007. godine e otpoeti program obuke za obuavanjedomaih aktera u stratekom planiranju, upravljanju ciklusima projekta,ocjenjivanju projekata, pisanju projektnih prijedloga i pravljenju budeta.Namjera je izgraditi lokalne kapacitete za pristup fondovima EU.

Niz kompanija izrazio je vrlo konkretan interes za ulaganje u Srebrenicu. Iakoveinu njih privlae poticaji koje tuzlanska vlada obezbjeuje putem OptineSrebrenica, niz drugih ulagaa nedavno je investirao u Srebrenicu ne koristei ovupogodnost. Ovo je jasna naznaka koja razvojnom potencijalu Srebrenice dajekredibilitet.

Kako bi se Srebrenica uinila privlanom za ulaganje, potrebno je da domaeinstitucije i meunarodne organizacije potencijalnim ulagaima ponude poticajeza otvaranje proizvodnih pogona u Srebrenici. Treba obratiti panju na modalitetesmanjenja rizika od prevare, zloupotrebe javnih sredstava i korupcije.


DIO I

Srebrenica nudirazliite

komparativneprednosti.

Tim koji je pripremio ovu analizu eli predloiti na razmatranje sljedei paketpoticaja koji ukljuuje, ali nije ogranien na: Financijske subvencije, kao to su grant sredstva, sa jasno definisanim

transparentnim procedurama dodjele, a koje ukljuuju ali nisu ogranienena: Subvencionirane otplate kamata (i glavnice) na bankovne kredite

investitora, uz unaprijed utvren iznos i rok trajanja otplate, Dodjelu sredstava po svakom novouposlenom (sa odreenim

maksimalnim iznosom po novouposlenom i po pojedinanojfirmi); i/ili

Retroaktivan povrat plaenih obaveza za doprinose na platenovouposlenih, uplaene tokom perioda od jedne godine.

Usmjeravanje dijela raspoloivih sredstava na kupovinu zemljita i radnogprostora, koje bi se davalo ulagaima po veoma povoljnoj zakupnini, uzkasniju mogunost otkupa,

Subvenciranu obuku novog osoblja, Alokaciju sredstava u Garantni fond koji obezbjeuje sredstva osiguranja

(kolateral) za dobivanje komercijalnih kredita, Bolje poslovne usluge, od registracije do pravnih savjeta, Laki pristup pogodnijim finansijskim proizvodima.

Upravljanje ovim poticajima zahtijevae izradu transparentnih kvalifikacionihkriterija, kako bi se maksimizirao uinak javnih ulaganja i obezbijedilatransparentnost u dodjeljivanju poticaja. tavie, zbog trenutno jakodecentralizovanog sistema upravljanja sredstvima dodijeljenim od razliitih BiHorgana vlasti, preporuljivo je sredstva sliti u jedan centralizovan fond (koji moeimati vie podfondova, zavisno od namjene sredstava) kojim bi se upravljalo pounaprijed utvrenim kriterijima, a pod nadzorom predstavnika svih organa vlastikoji sredstva dodjeljuju Srebrenici.


DIO I

DIO II:

SREBRENICA U IREM KONTEKSTU:PROFIL SJEVERNOISTONE BOSNE IHERCEGOVINE

Geografske karakteristike i topografski profil

Podruje ima relativno povoljan geografski poloaj, u iroj regiji bive Jugoslavije(u centru) i na sjeverozapadnom dijelu Balkana, te je u blizini glavnih magistralnihputeva i eljeznica, ukljuujui panevropske koridore X i V18, koje ovo podrujepovezuju sa zapadnom, centralnom, istonom i jugoistonom Evropom.

Sjeverne nizije (nadmorske visine do 300 m) ukljuuju rijene slivove Save i Drineu njihovim donjim tokovima u regiji Semberije, kao i podruja u dolinamanjihovih pritoka. U ovoj oblasti se nalaze tri optine i imaju najpovoljnije uslove ifaktore proizvodnje. Ova oblast je najvanija oblast uzgoja itarica u BiH.

Centralna visinska podruja (nadmorske visine izmeu 300 i 700 metara)ukljuuju veinu optina. Oblast je veoma bogata razliitim mineralima ihidropotencijalom, to je bitan resurs za industrijsku proizvodnju. S obzirom nakonfiguraciju terena, vei dio oranica smjeten je na padinama, zbog ega supodlone eroziji, koja onemoguava koritenje modernih maina. Stoga je ovozemljite pogodnije za voarstvo i stoarstvo, a tome u prilog ide i povoljna klima.

Sa stanovita hidrografije, podruje je bogato nizom vodenih tokova, ukljuujuijezera, od kojih je veina vjetakog tipa. Najvee rijeke Bosne i Hercegovine, poputSave, Bosne i Drine, protiu kroz ovu regiju.

Klima je kontinentalna, sa zabiljeenim godinjim varijacijama u temperaturi ioborinama. Temperature se kreu od -2.8C u januaru do 19.2C u mjesecu julu.Prosjena godinja temperatura je oko 11C. Godinje padavine su 1,000 mm, iravnomjerno su rasporeene tokom godine. Maksimalni snjeni pokrov jeprosjeno 40 cm. Vjetrovi su veinom sjevernog i sjeverozapadnog smjera.Agroklimatski uslovi su pogodni za uzgoj veine usjeva u umjerenoj klimi i uzgojstoke.

Prirodni resursiire podruje raspolae ogromnim rezervama primarnih izvora energije,prvenstveno vrstim fosilnim gorivima (kameni ugalj i lignit), s ukupnimrezervama koje se procjenjuju na 3,4 milijarde tona. Ukupne rezerve uglja u ovompodruju su 50% ukupnih rezervi u Bosni i Hercegovini.

Pored uglja, podruje sadri znaajne depozite kamene soli (procjenjuju se na 340miliona tona), azbesta (potencijalne rezerve od 109 miliona tona), kaolina,kvarcnog pijeska (procijenjene na 150 miliona tona), gline (procijenjene na 5,6miliona m3), krenjaka (otprilike 250 miliona tona), dekorativnog kamena (1,5miliona m3) i mermera (500 hiljada m3).


PART II

18 Koridor Vc, koji e prolaziti kroz BiH, e se graditi u skoroj budunosti

Podruje je takoer bogato rudama metala. Velike koliine boksita, s ukupnimprocijenjenim rezervama od 69.9 miliona tona, otkrivene su u Vlasenici iSrebrenici. Meutim, svi ti resursi nisu u potpunosti ispitani. tavie, u podrujuSrebrenice otkrivene su znaajne koliine olova i cinka. Ukupne rezerve tih rudaprocjenjuju se na 17 miliona tona, to takoer nije dovoljno ispitano.

Ukupne rezerve zemljita u oblasti iznose 380.639 ha. Visok postotak obradivezemlje se i obrauje u odnosu na raspoloivo zemljite (78,9%).

Ukupno podruje pokriveno umom u sjeveroistonom dijelu Bosne i Hercegovineiznosi 284.436 hektara. Rezerve drveta procijenjene su na 38 miliona m3, topredstavlja 11,7% ukupnih drvnih zaliha u Bosni i Hercegovini.

Ljudski potencijalSjeveroistona Bosna i Hercegovina pokriva 14,2% ukupne teritorije Bosne iHercegovine (BiH ima ukupnu povrinu od 51.197m2). Sa populacijom veom odmilion stanovnika, ovu regiju naseljava 26,2% ukupnog stanovnita BiH (oko 3,8miliona stanovnika) to ukazuje na gustu naseljenost ovog podruja. Bosna iHercegovina ima prosjenu gustinu naseljenosti od 75 stanovnika po km2, dok jeprosjena gustina naseljenosti u ovoj regiji 140,1 stanovnik po km2. Oko 68%stanovnika regije ima kupovnu mo. Stopa nezaposlenosti (prema brojuregistrovanih lica) na ovom podruju je 45,9% od ukupnog broja radne snage, toje malo vie od prosjene stope na nivou Bosne i Hercegovine.

ObrazovanjeSistem srednjokolskog (strunog) ivisokokolskog obrazovanja usjeveroistoniom dijelu Bosne i Hercegovineprilino je konkurentan, a prua kako opte(gimnazija) tako i specijalizovano, strunoobrazovanje iz razliitih znanstvenih oblasti.Struno-obrazovni (srednjokolski) profilisu uglavnom iz oblasti mainstva ielektrotehnike, obrade drveta i metala,tekstilne industrije, medicine, poljoprivrede,tehnolokih procesa u sklopu prehrambeneindustrije, auto-mehaniarskih vjetina,turizma, ekonomije, saobraaja,knjigovodstva, hemije i fizikalne terapije.

U sjeveroistonoj Bosni i Hercegovini postoji nekoliko visokokolskih institucijakoje nude edukaciju iz oblasti prirodnih i drutvenih nauka. Univerzitet u Tuzli,ukljuujui svoje brojne fakultete, i ispostava Univerziteta u Istonom Sarajevu zasjeveroistonu Bosnu i Hercegovinu su dva najdominantnija univerziteta u ovompodruju. Univerzitet u Tuzli nudi obrazovanje iz oblasti poslovne administracijei ekonomije, tehnologije, medicine, rudarstva, graevinarstva, mainstva,elektroinenjeringa, prirodnih nauka i matematike, prava, stranih jezika,umjetnosti, obrazovanja i rehabilitacije, fizike kulture, farmacije, itd. IspostavaUniverziteta u Istonom Sarajevu za sjeveroistonu Bosnu i Hercegovinu nudiobrazovanje u oblasti poslovne administracije i ekonomije, vanjske trgovine,tehnologije, i pedagogije. Pored ove dvije javne univerzitetske ustanove takoepostoji i privatni Univerzitet Slobomir u Bijeljini. Univerzitet Slobomir nudiobrazovanje iz oblasti informacijskih tehnologija, ekonomije i menadmenta,


DIO II

Srednja kola uSrebrenici

prava, raunovodstva, umjetnosti i filozofije. U pogledu obrazovanja, sjeveroistonidio Bosne i Hercegovine predstavlja jedinu oblast u dravi (i jednu od rijetkih naZapadnom Balkanu) koja nudi fakultetsko obrazovanje amerikog tipa krozAmeriki univerzitet u Tuzli u saradnji sa Dravnim univerzitetom iz New York-a.Ameriki univerzitet u Tuzli nudi obrazovanje iz podruja meunarodnih finansijai bankarstva (CIFB) i informacijskih tehnologija i digitalne ekonomije. Univerzitetu Sarajevu je otvorio i odjel Pravnog fakulteta u Srebrenici.

Sektor istraivanja i razvoja u sjeveroistonom dijelu Bosne i Hercegovine veinomje organizovan putem Univerziteta i strukovnih Zavoda smjetenih u Tuzli(ekonomija, graevinarstvo, hemijska industrija i rudarstvo). Pored ovih, Centarposlovnih inovacija i tehnologije (BIT) osposobljava mlade strunjake i poduzetnike(putem istraivanja i razvoja) za uspostavljanje i razvijanje biznisa. BIT centarpoduzetnicima, mladim istraivaima i inovatorima obezbjeuje besplatanposlovni prostor opremljen najmodernijom opremom, te prua finansijske,marketinke, raunovodstvene, i pravne usluge.

Centri za podrku biznisa19

Sjeveroistono podruje Bosne i Hercegovine ima prilino razvijenu mreu zapodrku biznisa. Vlada Republike Srpske uspostavila je Agenciju za mala i srednjapreduzea, sa glavnim uredom u Banjoj Luci, u cilju poboljanja efikasnosti irazvoja malih i srednjih preduzea (MSP-a) i poduzetnitva. Pored tehnikepomoi, Agencija obezbjeuje nepovratna sredstva za razvoj klastera u RepubliciSrpskoj. U toku 2007. godine, Agencija je finansirala pojedinane djelatnosti dovrijednosti od 7.700 po preduzeu. Ministarstvo ekonomije, energije i razvojaRepublike Srpske prua finansijsku podrku (nepovratna sredstva) MSP-ovima kojiele uvesti ISO standard i oznaku CE. U 2007. godini, Ministarstvo e putem Javnipoziv za iskazivanje interesa plasirati 138.000 malim i srednjim preduzeima kojazapoljavaju od 1 do 49 uposlenika.

Da bi se pokrenuo proces regionalnog razvoja i podrke i ubrzao procesekonomskih reformi, kojim bi se pripremio teren za pristup EU, optinesjeveroistone Bosne i Hercegovine su dobrovoljno, i u skladu sa odgovarajuimEU standardima, uspostavile Regionalnu agenciju za razvoj sjeveroistonog dijelaBosne i Hercegovine (NERDA)20, koja promovie ekonomsku saradnju ikoordinaciju ekonomskog razvoja u regiji.

Pored NERDE, u sjeveroistonom dijelu Bosne i Hercegovine postoje i 4 poslovnainkubatora/razvojna centra (dva u Tuzli, i po jedan u Modrii i Brkom), 9 centaraza podrku biznisa (est u Tuzli, dva u Srebrenici i jedan u Modrii) i 5 centara zapodrku agro-biznisu (smjeteni u Odaku, Bijeljini, Bratuncu, Graanici iBrkom). Centri za podrku biznisa u Srebrenici (Biznis centar Srebrenica i Centarza samozapoljavanje) nude poduzetnicima i aktivnoj radnoj snazi irok izborobuka (treninzi, informacije, istraivanje). Drugi centri mogli bi potencijalniminvestitorima ponuditi korisne informacije o svim aspektima poslovanja u Bosni iHercegovini i regionu.


DIO II

19 Kontakt informacije nalaze se u Dodatku 120 Projekti za Srebrenicu iz Strategije regionalnog razvoja nalaze se u Dodatku 2

DIO III:

INVESTICIJSKA KLIMA U BOSNI IHERCEGOVINI

Uz stabilno makroekonomsko okruenje, ekonomija Bosne i Hercegovine jeostvarila solidan uinak, sa zapaenim napretkom u privatnom sektoru. U tomkontekstu, Bosna i Hercegovina je preduzela odreene ekonomske reforme kojesu dovele do poboljanja poslovne klime i poveanja investicija u privatnomsektoru - kako stranih, tako i domaih. Kao rezultat toga, Bosna i Hercegovinabiljei najbri ekonomski rast u cijeloj jugoistonoj Evropi. Bosna i Hercegovina jedrava sa:

pogodnim geografskim poloajem nalazi se na raskrsnici izmeuZapadne Evrope i Srednjeg istoka;

visokim potencijalom za ekonomski rast u regiji, a blizu je i imaekonomske veze sa ekonomskim tigrovima centralne i istone Evrope;

ekonomijom otvorenom ka Evropskoj Uniji i susjednim zemljama, savisokim nivoom regionalne trgovinske integracije i trgovinskimpovlasticama za pristup tritu EU;

statusom potencijalnog kandidata za lanstvo u EU, pokazujui svojustrateku orijentaciju ka integraciji u EU;

dobro obrazovanom, kvalifikovanom radnom snagom koja jekonkurentna u pogledu cijene rada;

znaajnim prirodnim resursima i potencijalima [umarstvo i preradadrveta, hidroenergetski potencijali, rudarstvo (energija i metali), turizam,poljoprivredno i industrijsko zemljite, graevinska industrija, itd.].

Postoje mnoge studije sa detaljnim informacijama o: poljoprivredi i prehrambenoj industriji, turizmu, umarstvu i drvnoj industriji, automobilskoj industriji, bankarstvu i finansijskom sektoru, izgradnji, energetici, informacijskoj i komunikacijskoj tehnologiji, rudarstvu i metalnoj industriji, pojedinim malim i srednjim projektima/kompanijama.

Vie optih informacija o Bosni

analiza investicijskog potencijala u srebrenici

Documents