toplu taşımacılığın organizasyonu

Toplu TaĢımacılığın OrganizasyonuĠdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki

ĠliĢkilerin Yönetimi

Ġstanbul Üniversitesi Toplu TaĢımacılık Yönetimi Dersi

18 Ekim 2010Kaan Yıldızgöz

Karar Alma Sürecine Temel YaklaĢım

Seviyeler

• Stratejik

• Taktik

• Operasyonel

Politika

Yönetim

STRATEJĠK

TAKTĠK

OPERASYONEL

Ulaşım Politikasının Belilrnmesi

Genel Hizmet Özelliklerinin Belirlenmesi (Bölge, Network, Tür)

Ulaşım Arzının Belirlenmesi (Miktar, Nitelik)

Ücret Politikası, Tarife

İşletme ve Bakım

Maliyet Yönetimi

Toplu TaĢımacılık Organizasyonun ÇeĢitli Seviyeleri

Günlük

Orta

Uzun Dönem

Toplu TaĢımcılıkta PaydaĢlar

Vatandaşlar / Yolcular

Politikacılar / Belediye Meclisi/ Belediye Başkanı

İşletmecilerToplu Taşımacılık

Otoritesi /İdaresi

Müşteri İlişkisi

Kontrat İlişkisi

Vatandaş İlişkisi

Yönetimsel İlişkisi

Pazar KoĢullarına GöreToplu TaĢımacılığın Organizasyon Türleri

İDARE GİRİŞİMİ

DOĞRUDAN

YÖNETİM

DELEGE EDİLMİŞ

YÖNETİM

KAMU ŞİRKETLERİ ÖZEL ŞİRKETLER

PAZAR GİRİŞİMİ

OTORİTELİ REJİM GİRİŞE AÇIK PAZAR

KAMU ŞİRKETLERİ ÖZEL ŞİRKETLER

Toplu TaĢımacılıkta Organizasyonel Türlerin Kıyaslanması

• Esneklik

• Üretimde Verimlilik

Dezavantajlar

Deregülasyon

Rekabetin

Yönetilmesi

Ġdare Ġnsiyatifi

• Toplu Taşımacılık şebekesinin

dağılımı ve entegrasyonunda zayıflık riski

• Düşük kalite riski

• Şeffaflık

• Eşitlik•Rekabetçi Baskı

• Çok yoğun ve uzun

prosedürler

• İstikrar

•Entegre Toplu Taşıma Ağı

•Finansal erişilebilirlik

• Verimsiz işletmeden

kaynaklanan yüksek maliyetler

Organizasyonel

Sistemler Avantajlar Dezavantajlar

Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde ÇeĢitli Organizasyon Türleri

1. Politik Seviye tarafından toplu taşımacılık şebekesinin organizasyonu ve planlaması için kurulurlar – Madrid, Barselona, Paris, Lyon, Münih, Berlin, Prag, Amman

2. Uzun zamandır taşımacılık işletmecisi olan kurumlar toplu taşımacılık idaresine dönüşür.– Stokholm’de 10 yıldan uzun süre toplu taşımacılık işletmecisi olan SL,

kendi ulaşım türlerine ait alt bölümlerini bir süre sonra bağımsız işletmecilere dönüştürmüş sonrasında özelleştirmiştir. SL halihazırda sadece toplu taşımacılık şebekesinin planlanması ve işletcilerle kontratların yapılmasından sorumludur.

– Transport for London, Roma ve Milan...

Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde ÇeĢitli Organizasyon Türleri

3. Toplu Taşımacılığn dışında da konularla ilgilenen toplu taşımacılık idareleri– Kopenhag, Helsinki, Dubai– Kopenhag’da HT önce toplu taşımacılıktan sonra idare görevini

yürütüyordu, akabinde HT’ninde görevlerini alan HUR kuruldur. HUR aynı zamandaKopenhag bölgesinde turizm ve kültür aktivitelerinden de sorumlu.

– Dubai Road Transport Authority ulaşım ve trafikle ilgili tüm konulardan bütün ulaşım modlarında sorumlu olarak kuruldu. Planlama, altyapı yapımı, regülasyon ve kontrolden sorumlu. Ayrıca, otobüs, taxi ve deniz ulaşımın (abra) işletmecikliğinden sorumlu.

– Helsinki

Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde ÇeĢitli Organizasyon Türleri

1. Geçmişten Gelen Kamu Monopolleri

2. Lokal Özel İşletmeciler

3. Uluslararası Özel İşletmeciler (Global Oyuncular)

Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecilerinde ÇeĢitli Organizasyon Türleri

• 1980’lerden sonra toplu taşımacılık hizmetlerinde liberalizasyon

• İlk önce UK, İskandinav ülkeleri ve Australasia

• Global işletmecilerin giderek artan yayılımı

• Özel işletmecilerin yansıra kamu tarafından sahip olunan bazı işletmecilerde uluslarlası pazara çıktı. (RATP Paris, BVG Berlin, Hamburger Hochbahn, TMB Barselona)

Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

• Araç Parkı Büyüklüğü

Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

KARAYOLU

ÖZEL ARAÇLAR

MINIBUS

I.E.T.T.

RAYLI SİSTEMLER

T.C.D.D.

ISTANBUL ULASIM

DOLMUS

TAXI

DENİZ

ÖZEL TEKNELER

I.D.O.

ÖZEL HALK OTOBÜSÜ

SERVİSLER

Ġstanbul’da UlaĢım Türleri

Ġdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki ĠliĢkilerin Yönetimi

Kontratlarde belirlenmesi gereken temel prensipler:

• Risklerin Dağılımı• İşletme Maliyetleri – (Endüstriyel Riskler)

• Ticari Gelirler (Ticari Riskler)

• Hakediş hesaplama türleri

• Tüm konulara ilişkin yetki ve sorumlulukların ĠDARE VE ĠġLETMECĠ ARASINDA NET DAĞILIMI

Kontrat Ġçerikleri (I)

• Hizmetlerin Tanımlanması– Güzergah, – Seyahat süresi,– Tarife, – Özel hizmetler.

• Bilet Ücretleri– Ücretleme,– İndirimli ve Ücretsiz Gruplara İlişkin Politikalar.

• Çalışan ve Çalıştırma Koşulları– Maaşlar, Çalışma Saatleri, – Kontrat süresi sonrası veya Kontrat iptali durumunda,

çalışanların durumu

Kontrat Ġçerikleri (II)

• Hizmet Kalitesi

Kontrat Ġçerikleri (III)

• Pazarlama

• Gelir Toplama ve Gelirlerin Yönetimi– Ücret Gelirleri– İkincil Gelirler (Reklam, Kira...)

• İşletmeci Hakedişleri – Bonus & Malus

• Varlık Yönetimi

• Kontrat Denetimi

Kontrat Türlerine Göre Risklerin PaylaĢımı

Yönetim Kontratı

Gross CostKontrat

Net Cost Kontrat

İdare Riski

Oprt.Riski

İdare Riski

Oprt.Riski

İdare Riski

Oprt.Riski

EndüstriyelRiskler

(Maliyetler)

X X X

Ticari Riskler(Gelirler)

X X X

Risklerin ve Sorumlulukların Dağılımı

Ġdare Tarafından

Gross-Cost Gross-Cost + TeĢvikler

Kontrollü Net-Cost

Net-Cost Deregüle

Gelir Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP OP

Fiyatlama Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP

Tarife Planlama

Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP

Kalite Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP OP

ĠĢletme Maliyeti

Ġdare OP OP OP OP OP

Sübvansiyon Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare -

Pazalama Bilgisi

Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP

Duraklar Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP

Bilet SatıĢ Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP OP OP

ĠĢletme Ġdare OP OP OP OP OP

Brüksel’de Ġdare –ĠĢletmeci Kontratı

• Brüksel Bölge Yönetimi & STIB

• 5 Yıllık

• Sorumluluk, Görevler, İşbirliği Kuralları, Kontrol Biçimleri

• Prosedürler, Kalite Hedefleri, Sefer Tarifeleri Politikası, Finans ve Değerlendirme

Toplu TaĢımacılığın OrganizasyonuĠdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki

ĠliĢkilerin Yönetimi

Ġstanbul Üniversitesi Toplu TaĢımacılık Yönetimi Dersi

18 Ekim 2010Kaan Yıldızgöz