บทที่ 7 (หนี้บ่อเกิดแห่งหนี้)...

บทท 7 (หน-บอเกดแหงหน) กฎหมายธรกจ อาจารย ปดเทพ อยยนยง

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม วชากฎหมายธรกจ (บรรยาย 60 นาท)

FUNDAMENTAL BUSINESS LAW (176220)

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2559

วตถแหงหน • ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

• มาตรา 194 ดวยอ ำนำจแหงมลหน เจำหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนช าระหนได อนงกำรช ำระหนดวยงดเวนกำรอนใดอนหนงกยอมมได

• มาตรา 195 เมอทรพยซงเปนวตถแหงหนนนไดระบไวแตเพยงเปนประเภท และ ถำตำมสภำพแหงนตกรรม หรอตำมเจตนำของคกรณไมอำจจะก ำหนดไดวำทรพยนนจะพงเปน ชนดอยำงไรไซร ทำนวำลกหนจะตองสงมอบทรพยชนดปานกลาง ถำลกหนไดกระท ำกำรอนตนจะพงตองท ำเพอสงมอบทรพยสงนนทกประกำร แลวกด หรอถำลกหนไดเลอกก ำหนดทรพยทจะสงมอบแลวดวยควำมยนยอมของเจำหนกด ทำนวำ ทรพยนนจงเปนวตถแหงหนจ ำเดมแตเวลำนนไป

วตถแหงหน • มาตรา 196 ถำหนเงนไดแสดงไวเปนเงนตางประเทศ ทำนวำจะสงใชเปนเงนไทย กได กำรเปลยนเงนน ใหคดตำมอตรำแลกเปลยนเงน ณ สถำนทและในเวลำทใชเงน • มาตรา 197 ถำหนเงนจะพงสงใชดวยเงนตราชนดหนงชนดใดโดยเฉพาะ อนเปน ชนดทยกเลกไมใชกนแลวในเวลำทจะตองสงเงนใชหนนนไซร กำรสงใชเงนทำนใหถอเสมอน หนงวำมไดระบไวใหใชเปนเงนตรำชนดนน • มาตรา 198 ถำการอนมก าหนดพงกระท าเพอช าระหนนนมหลายอยาง แตจะตอง กระท ำเพยงกำรใดกำรหนงแตอยำงเดยวไซร ทำนวำสทธทจะเลอกท ำกำรอยำงใดนนตกอยแกฝำย ลกหน เวนแตจะไดตกลงกนก ำหนดไวเปนอยำงอน

วตถแหงหน • มาตรา 199 การเลอกนนทำนใหท ำดวยแสดงเจตนำแกคกรณอกฝำยหนง กำรช ำระหน ไดเลอกท าเปนอยางใดแลว ทำนใหถอวำอยำงนนอยำงเดยวเปนกำร ช ำระหนอนก ำหนดใหกระท ำแตตนมำ • มาตรา 200 ถาจะตองเลอกภายในระยะเวลาอนมก าหนด และฝายทมสทธจะเลอก มไดเลอกภายในระยะเวลานนไซร ทำนวำสทธทจะเลอกนนยอมตกไปอยแกอกฝำยหนง ถำมไดก ำหนดระยะเวลำใหเลอกไซร เมอหนถงก ำหนดช ำระฝำยทไมมสทธจะ เลอกอำจก ำหนดเวลำพอสมควรแกเหต แลวบอกกลำวใหฝำยโนนใชสทธเลอกภำยในเวลำอนนน • มาตรา 201 ถำบคคลภายนอกจะพงเปนผเลอก ทำนใหกระท ำดวยแสดงเจตนำ แกลกหน และลกหนจะตองแจงควำมนนแกเจำหน ถำบคคลภำยนอกนนไมอำจจะเลอกไดกด หรอไมเตมใจจะเลอกกด ทำนวำสทธ ทจะเลอกตกไปอยแกฝำยลกหน

วตถแหงหน • มาตรา 202 ถาการอนจะพงตองท าเพอช าระหนนนมหลายอยาง และอยางใด อยางหนงตกเปนอนพนวสยจะท าไดมาแตตนกด หรอกลายเปนพนวสยในภายหลงกด ทานให จ ากดหนนนไวเพยงการช าระหนอยางอนทไมพนวสย อนงการจ ากดอนนยอมไมเกดมขน หากวา การช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายทไมมสทธจะเลอกนนตอง รบผดชอบ

ผลแหงหน-การไมช าระหน

• มาตรา 203 ถำเวลาอนจะพงช าระหนนนมไดก าหนดลงไว หรอจะอนมานจาก พฤตการณทงปวงกไมไดไซร ทำนวำเจำหนยอมจะเรยกใหช ำระหนไดโดยพลน และฝำยลกหน กยอมจะช ำระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถำไดก ำหนดเวลำไว แตหำกกรณเปนทสงสย ทำนใหสนนษฐำนไวกอนวำเจำหน จะเรยกใหช ำระหนกอนถงเวลำนนหำไดไม แตฝำยลกหนจะช ำระหนกอนก ำหนดนนกได

• มาตรา 204 ถำหนถงก าหนดช าระแลว และภำยหลงแตนนเจาหนไดใหค าเตอน ลกหน แลว ลกหนยงไมช ำระหนไซร ลกหนไดชอวำผดนดเพรำะเขำเตอนแลว ถำไดก าหนดเวลาช าระหนไวตามวนแหงปฏทน และลกหนมไดช าระหนตาม ก าหนดไซร ทำนวำลกหนตกเปนผ ผดนดโดยมพกตองเตอนเลย วธเดยวกนนทำนใหใชบงคบแก กรณทตองบอกกลำวลวงหนำกอนกำรช ำระหน ซงไดก ำหนดเวลำลงไวอำจค ำนวณนบไดโดย ปฏทนนบแตวนทไดบอกกลำว

• มาตรา 205 ตรำบใดกำรช ำระหนนนยงมไดกระท ำลงเพรำะพฤตการณอนใด อนหนงซงลกหนไมตองรบผดชอบ ตรำบนนลกหนยงหำไดชอวำผดนดไม

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 206 ในกรณหนอนเกดแตมลละเมด ลกหนไดชอวำผดนดมำแตเวลำ ทท ำละเมด • มาตรา 207 ถำลกหนขอปฏบตการช าระหน และเจาหนไมรบช าระหนนนโดย ปรำศจำกมลเหตอนจะอำงกฎหมำยไดไซร ทำนวำเจำหนตกเปนผ ผดนด

• มาตรา 208 การช าระหนจะใหส าเรจผลเปนอยำงใด ลกหนจะตองขอปฏบตกำร ช ำระหน ตอเจำหนเปนอยำงนนโดยตรง แตถำเจาหนไดแสดงแกลกหนวา จะไมรบช าระหนกด หรอเพอทจะช าระหน จ าเปนทเจาหนจะตองกระท าการอยางใดอยางหนงกอนกด ลกหนจะบอกกลำวแกเจำหนวำได เตรยมกำรทจะช ำระหนไวพรอมเสรจแลว ใหเจำหนรบช ำระหนนน เทำนกนบวำเปนกำรเพยงพอ แลว ในกรณเชนนทำนวำค ำบอกกลำวของลกหน นนกเสมอกบค ำขอปฏบตกำรช ำระหน

• มาตรา 209 ถำไดก าหนดเวลาไวเปนแนนอนเพอใหเจำหนกระท ำกำรอนใด ทำนวำทจะขอปฏบตกำรช ำระหนนนจะตองท ำกแตเมอเจำหนท ำกำรอนนนภำยในเวลำก ำหนด

• มาตรา 210 ถำลกหนจ าตองช าระหนสวนของตนตอเมอเจาหนช าระหนตอบแทน ดวยไซร แมถงวำเจำหนจะไดเตรยมพรอมทจะรบช ำระหนตำมทลกหนขอปฏบตนนแลวกด หำก ไมเสนอทจะท ำกำรช ำระหนตอบแทนตำมทจะพงตองท ำ เจำหนกเปนอนไดชอวำผดนด

• มาตรา 211 ในเวลำทลกหนขอปฏบตกำรช ำระหนนนกด หรอในเวลำทก ำหนด ไวใหเจำหน ท ำกำรอยำงใดอยำงหนง โดยกรณทบญญตไวในมำตรำ 209 นนกด ถำลกหนมได อยในฐานะทจะสามารถช าระหนไดไซรทานวาเจาหนยงหาผดนดไม

ผลแหงหน-การไมช าระหน

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 212 ถำมไดก าหนดเวลาช าระหนไวกด หรอถำลกหนมสทธทจะช าระหน ไดกอนเวลาก าหนดกด กำรทเจาหนมเหตขดของชวคราวไมอาจรบช าระหนทเขำขอปฏบตแก ตนไดนน หาท าใหเจาหนตกเปนผผดนดไม เวนแตลกหนจะไดบอกกลำวกำรช ำระหนไวลวงหนำ โดยเวลำอนสมควร

• มาตรา 213 ถำลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตน เจาหนจะรองขอตอศาลใหสง บงคบช าระหนกได เวนแตสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท ำเชนนนได เมอสภำพแหงหนไมเปดชองใหบงคบช ำระหนได ถำวตถแหงหนเปนอนให กระท ำกำรอนหนงอนใด เจำหนจะรองขอตอศำลใหสงบงคบใหบคคลภำยนอกกระท ำกำรอนนน โดยใหลกหนเสยคำใชจำยใหกได แตถำวตถแหงหนเปนอนใหกระท ำนตกรรมอยำงใดอยำงหนง ไซร ศำลจะสงใหถอเอำตำมค ำพพำกษำแทนกำรแสดงเจตนำของลกหนกได สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนกำรอนใด เจำหนจะเรยกรองใหรอถอน กำรทไดกระท ำลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคำใชจำย และใหจดกำรอนควรเพอกำลภำยหนำดวย กได อนงบทบญญตในวรรคทงหลำยทกลำวมำกอนน หำกระทบกระทงถงสทธทจะ เรยกเอำคำเสยหำยไม

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 214 ภำยใตบงคบบทบญญตแหงมำตรำ 733 เจำหนมสทธทจะใหช ำระหน ของตนจำกทรพยสนของลกหนจนสนเชง รวมทงเงนและทรพยสนอน ๆ ซงบคคลภำยนอกคำง ช ำระแกลกหนดวย

• มาตรา 215 เมอลกหนไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน ไซร เจาหนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอควำมเสยหำยอนเกดแตกำรนนกได

• มาตรา 216 ถำโดยเหตผดนด กำรช ำระหนกลำยเปนอนไรประโยชนแกเจำหน เจำหนจะบอกปดไมรบช ำระหน และจะเรยกเอำคำสนไหมทดแทนเพอกำรไมช ำระหนกได

• มาตรา 217 ลกหนจะตองรบผดชอบในควำมเสยหำยบรรดำทเกดแตควำม ประมำทเลนเลอในระหวำงเวลำทตนผดนด ทงจะตองรบผดชอบในกำรทกำรช ำระหนกลำยเปน พนวสยเพรำะอบตเหตอนเกดขนในระหวำงเวลำทผดนดนนดวย เวนแตควำมเสยหำยนนถงแมวำ ตนจะไดช ำระหนทนเวลำก ำหนดกคงจะตองเกดมอยนนเอง

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 218 ถำกำรช ำระหนกลำยเปนพนวสยจะท ำไดเพรำะพฤตกำรณอนใด อนหนงซงลกหนตองรบผดชอบไซร ทำนวำลกหนจะตองใชคำสนไหมทดแทนใหแกเจำหน เพอคำเสยหำยอยำงใด ๆ อนเกดแตกำรไมช ำระหนนน ในกรณทกำรช ำระหนกลำยเปนพนวสยแตเพยงบำงสวน ถำหำกวำสวนทยงเปน วสยจะท ำไดนนจะเปนอนไรประโยชนแกเจำหนแลว เจำหนจะไมยอมรบช ำระหนสวนทยงเปน วสยจะท ำไดนนแลว และเรยกคำสนไหมทดแทนเพอกำรไมช ำระหนเสยทงหมดทเดยวกได

• มาตรา 219 ถำกำรช ำระหนกลำยเปนพนวสยเพรำะพฤตกำรณอนใดอนหนง ซงเกดขนภำยหลงทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซร ทำนวำลกหนเปนอน หลดพนจำกกำรช ำระหนนน ถำภำยหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลำยเปนคนไมสำมำรถจะช ำระหน ไดไซร ทำนใหถอเสมอนวำเปนพฤตกำรณทท ำใหกำรช ำระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 220 ลกหนตองรบผดชอบในควำมผดของตวแทนแหงตนกบทงของบคคล ทตนใชในกำรช ำระหนนนโดยขนำดเสมอกบวำเปนควำมผดของตนเองฉะนน แตบทบญญตแหง มำตรำ 373 หำใชบงคบแกกรณเชนนดวยไม

• มาตรา 221 หนเงนอนตองเสยดอกเบยนน ทำนวำจะคดดอกเบยในระหวำงท เจำหนผดนดหำไดไม

• มาตรา 222 กำรเรยกเอำคำเสยหำยนน ไดแกเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความ เสยหายเชนทตามปกตยอมเกดขนแตกำรไมช ำระหนนน เจำหนจะเรยกคาสนไหมทดแทนได แมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแต พฤตการณพเศษ หำกวำคกรณทเกยวของไดคำดเหนหรอควรจะไดคำดเหนพฤตกำรณเชนนน ลวงหนำกอนแลว

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 223 ถำฝำยผ เสยหำยไดมสวนท ำควำมผดอยำงใดอยำงหนงกอใหเกดควำม เสยหำยดวยไซร ทำนวำหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝายผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอส ำคญกคอวำความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปน ผกอยงหยอนกวากนเพยงไร

• วธเดยวกนนทำนใหใชแมทงทความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยงละเลย ไมเตอนลกหนใหรสกถงอนตรายแหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต ซงลกหนไมรหรอ ไมอาจจะรได หรอเพยงแตละเลยไมบ าบดปดปอง หรอบรรเทาความเสยหายนนดวย อนง บทบญญตแหงมำตรำ 220 นนทำนใหน ำมำใชบงคบดวยโดยอนโลม

ผลแหงหน-การไมช าระหน • มาตรา 224 หนเงนนน ทำนใหคดดอกเบยในระหวางเวลาผดนดรอยละเจดกง ตอป ถำเจำหนอำจจะเรยกดอกเบยไดสงกวำนนโดยอำศยเหตอยำงอนอนชอบดวยกฎหมำย กให คงสงดอกเบยตอไปตำมนน ทำนหำมมใหคดดอกเบยซอนดอกเบยในระหวำงผดนด กำรพสจนคำเสยหำยอยำงอนนอกกวำนน ทำนอนญำตใหพสจนได

• มาตรา 225 ถำลกหนจ ำตองใชคาสนไหมทดแทนเพอราคาวตถอนไดเสอมเสยไป ระหวางผดนดกด หรอวตถอนไมอาจสงมอบไดเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนเกดขนระหวาง ผดนดกด ทำนวำเจำหนจะเรยกดอกเบยในจ านวนทจะตองใชเปนคาสนไหมทดแทน คดตงแตเวลา อนเปนฐานทตงแหงการกะประมาณราคานนกได วธเดยวกนนทำนใหใชตลอดถงกำรทลกหน จ ำตองใชคำสนไหมทดแทนเพอกำรทรำคำวตถตกต ำเพรำะวตถนนเสอมเสยลงในระหวำงเวลำ ทผดนดนนดวย

Thank You

Areas of Interest & Contact Information:

• Dr Pedithep Youyuenyong (อำจำรย ดร.ปดเทพ อยยนยง), LLB (School of Law, Bangkok University), LLM (School of Law, De Montfort University), PhD (School of Law, De Montfort University); Lecturer in Law, Faculty of Law, Chiang Mai University

• E-mail: pedithep.y@cmu.ac.uk Tel: +66.53.942920 Fax +66.53.942914 Fields of specialisation: Public Law, Environmental Law & Sports Law