/ / Z E B E R R I ?

INSTITUTUAK SOJALANTZEKO ENPRESASORTU NAHI DU

Soja lantzeko proiektuakIdiazabalgo (Euskal Herria)Udalaren laguntza jaso du.

8-9

/ / H I Z K E TA N11

/ / E RT Z E T I K [argentina]12

[ 14.alea ]

2006komartxoa

GURIDIREN EL CASERIOZARTZUELA MAIATZAREN6AN

Donostiako Sasibil elkartelirikoak egingo du emanal-dia. Herri eskolaren 25urteurreneko batzordeaketa Udalak elkarlaneanantolatu dute ekitaldia.

JOXE EZIOLAZA URRETATXOMENANEKO ZERBITZARIA IZANDAKOA

“Pena handia eman zidanhorrelako etxe dotorea izanzena utzita ikusteak”

MARTXAN DA IDIAZABALGO EUSKARA PLANAMARTXAN DA IDIAZABALGO EUSKARA PLANA

H E R R I T A R R E K , I L L A T I K E T A U D A L A K E G I ND I T U Z T E A U R R E L A N A K2 0 0 6 - 2 0 0 9 E P E R A K O Z E H A Z T U T A K O H E L B U R U A K L O R T Z E K O B I D E A N L A N E G I N G O D A

Idiazabalgo Udala

aldaize 14 > 3

illatiren txokoa

KKOONNPPRROOMMIISSOOAA,, GGUUZZTTIIOONNAALuze eta zabal aritu gara ale honetan herri-rako martxan jarri den euskara planariburuz eta ez da gure asmoa errepikatzea.Baina azpimarratu nahiko genukeIllatirentzat plan horrek duen ardura etaerronka. Bere sorreraz geroztik, esku arte-an izan dugun proiekturik potoloena Aldaizeargitaratzea izan da; Euskara Plana berriz,bigarrena.

Konpromisoa hartu dugu Udalarekin elkar-lanean lan eginez herriko euskararen egoe-ra hobetzeko bideak zabaltzeko. Ahalik etalan finena egin nahiko genuke. Hori delaeta, ezinbestekotzat jotzen dugu noiz behin-ka bada ere, Illatiko bazkide diren 80tikgora lagunei kontsultak egin eta ekarpenakjasotzeko aukera ematea. Planaren arra-kastan herritarren parte hartzea eta inpli-kazioak pisu handia duela uste dugu, ikus-puntu ezberdin guztiek izan behar duteberen lekua.

Txalotzekoa dela iruditzen zaigu Udalak etaherritar taldetxo batek adierazi duten inpli-kazioa. Zorionak, animo eta segi horrela IonEsnaola, Ana Goñi, Irantzu Arrizabalaga,Xabi Urteaga, Jose Luis Garmendia, IonMujika, Jose Luis Alustiza, EiderDorronsoro, Aratz Imaz, Unai Azurmendi,Anjel Oiarbide eta Asier Oiarbide.

Agian lanik errazena egin dugula esan dai-teke: 2008ra arte zeri emango diogunlehentasuna erabakitzea eta hartuko direnneurriak adostea. Zailena hemendik aurre-rakoa, euskararen erabileran aurrera pau-soak ematea, hobetzea eta errekonozimen-duak egitea. Izan ere, ez baita inondik erelan erraza eta are gutxiago epe motzeanemaitzak ikustea. Beraz, izan dezagunpazientzia, aletxoak jarrita urrutira heldukogara, poliki bada ere; baina helduko gara.

# 14AALLDDAAIIZZEE:: Idiazabalgoherri aldizkariaAArrggiittaarraattzzaaiilleeaa:: lllati euskara elkartea [Kultur Etxea_20213IdiazabalTfnoa: 943 18 72 08 e-maila: illati@topagunea.com ]

EErrrreeddaakkzziioo ttaallddeeaa:: Eider Alustiza, IñakiArriaran, Unai Begiristain, Eunate Elio, MaddiGarcia, Itziar Mujika, Ion Telleria, IruneUrteaga eta Xabier Urteaga.

AAllee hhoonneettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaakk:: Irati Arostegi,Lierni Elortza, Ana Mari Ansalas, AitaIparragirre Herri Eskola, Jose Maria Paz ins-titutua (Argentina), Gaztetxea, AnttonioBerasategi, Naiara Mujika, Ihintza Imaz,Garazi Dorronsoro, Ane Telleria.

DDiisseeiinnuuaa eettaa mmaakkeettaazziiooaa:: ZUM Edizioak.

IInnppiimmaakkeettaa:: Gráficas Ona.

TTiirraaddaa:: 1.000 ale.

LLeeggee ggoorrddaaiilluuaa:: SS-0151/04

IISSSSNN:: 1697-512X

Aldaizek ez du bere gain hartzen aldizkarianadierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

Idiazabalgo Udalak, Gipuzkoako ForuAldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruzlagundutako aldizkaria.

Idiazabalgo Udala Gipuzkoako Foru AldundiaKultura, Euskara, Gazteria eta Kirol

Departamentoa

Eusko JaurlaritzaKultura Saila

“KONPROMISOA HARTU DUGU UDALAREKIN ELKARLANEAN LAN EGINEZ HERRIKO EUSKARA-REN EGOERA HOBETZEKO BIDEAK ZABALTZEKO”

EUSKARA ELKARTEKO BAZKIDE egiteko edota ALDAIZE herritik kanpo jasotzekoIzen Abizenak: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Helbidea: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Helbide elektronikoa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Telefono zk.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kontu korronte zenbakia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bazkidetza:

BIDALI ZURE DATUAK: illati@topagunea.com, kultur etxea 20013 Idiazabal edo utzi udaletxean

Langileak: 30€ Ikasle, langabetu eta jubilatuak: 5€ Harpidetza (Idiazabaldik kanpo): 10€

“ALETXOAK JARRITA URRUTIRA HELDUKO GARA,POLIKI BADA ERE; BAINA HELDUKO GARA”

4 < aldaize 14

iritzie

IDOIAUGARTEMENDIA

Beharrezkoa dalairuitzen zat eunhori ospatzea.Asko baitau hobe-tzeko. Bi aldebanauko nittuzke.

Batetik kanpon eitten dan lana eta bestetiketxekoa. Ekonomikoki independentzie lortubadeu re, badau pentsatzeko modu bat etxe-ko lanak ein behar dittuna emakumea dala,nahiz eta etxetik etxea re ezberdintasunekeman.

OOPPAARRIIAA ZZEENNTTZZUUMMEENNEENNTTZZAATT

San Blas egunerako bi egun besterik gera-tzen ez, koadrilakoak ostiraleko mozorroariazken ukituak ematen, anaia azterketen hurbiltasunaren ondorioz urdu-ri jartzen, eta han nengoen ni, Loiuko aireportuan, bi maleta handieskuetan harturik, Europa mendebaldeko “Venecia”-ra bost hilabeteluze/motz-ez eramango ninduen hegazkinaren zain. Eta hiru ordu beran-duago berriz...

GANTE!! Oooo, ze ederra! Esana zidaten honen kasko historikotik pase-atzea opari bat zela norberaren begientzako, eta egia esan, ez zitzaienarrazoirik falta. Erdi Aroan oinarrituriko hiritxoa, kanalek zeharkatzendutena, eta gauez zentzu guztietan pizten dena.

Beno baina ez dago kaleko fatxada guztietara begiratu beharrik begiakalaitzeko, e! Erakusleihoei so egitearekin soilik, txokolatea gustuko duenedonork disfruta lezake; baina ez ordea ahoarekin! Momentuz gurasoakbisitan noiz etorriko zain geratu beharko dugu hemengo plazer handie-netariko bat dastatu ahal izateko. Ikasleak izanik zer nahi duzue ba! Etagaragardoa? Uff, konparaziorik ere ez hangoaren aldean!! Hemengobarietatea nekez aurki genezake Euskal Herrian; marrubizkoak, men-dazkoak, banillazkoak ...

Eta gauza gehiago kontatzen jarraituko nuke, adibidez, kaleetan barre-na paseatzen zoazen bitartean sekulako gofre usaina egon ohi dela,berrogei kanpai dituen bost elizetako baten melodiak orduoro entzunlitezkeela, mundu guztia bizikletaz ibiltzen dela, eta adi egon ezean, ado-kinen gainetik datorren tranbiak edozein momentutan harrapa zaitzake-ela.

Dena den, hilabete eskas daramat paraje polit hauetan eta ezinezkoazait hau ezin hobeto ezagutzen dudala esatea, kalean lehen oina jartze-arekin bat, gauza berri eta liluragarriak deskubritzen baitituzu. Etaoraindik udaberria ere heltzeko dago, beraz, geratzen zaizkidan lau hila-bete hauek, lehen momentutik maitemindu nauen hiritxo honi ahalik etazukurik gehiena ateratzen pasatzeko asmoa dut.

Bien bitartean, besarkada bat Europaren bihotzetik!

IIZZAALLDDAARRRRAAKK

1988an hartu genuen Izalen bizitzekoasmoa, bertan lan egiten genuela bikoteaketa semea eskolaratu behar genuela aitza-kiatzat hartuz. Ez zen orduan ere errazaerrentan etxebizitzarik aurkitzea, eta laguntza pixka bat jaso ondoren,azkenean herriko erdigunean izan genuen aukera.

Garai hartan Zepai Jatetxean egiten nuen lan, ordu ugari egiten geni-tuen jatetxean, baita lankide eta bezeroekin hainbat momentu ederigaro ere. Haietako bat bezero-gazte batzuekin hartutakoa izan zen.Xumeko peña batean sartu ginen, beste peña batean diru mordoskatokatu zela eta. Aurten arte hortxe jarri dugu astero-astero dirua, bainadirutan behintzat ez gara aberastu, ilusio mantendu dugun arren.Hainbat arrazoi direla medio edo urteak pasatzen direnen heineanaldatzen joaten garela eta, bertan behera gelditu dira peñak, ziklo batbukatutzat emango dugu.

Lana utzi ondoren beste bi alaba eduki genituen. Goizetan Pepineanflauta hartu ondoren, arratsaldean frontoi atzeko parkean. Frontoianumeen bueltan talde polita elkartzen ginen, umeak zaindu eta “tentem-pié” bat hartzekotan.

Urteak pasa ahala saiatu gara eguneko 24 ordutan sartzen eginbeha-rrak eta gustuko ekintzak, eskola, mendia, familia, liburutegia, ostala-ritza...eta askotan eguna luzatzeko gogoz geratu.

Jatorra dugu guk koadrila, bai horixe. Ostiralero elkartzen gara elkarteanederki afaldu eta kontu-kontari aritzeko asmotan. Horrenbeste ordu elka-rrekin egin eta zenbait ekintza eta irteera egin ditugu, hala nola,Chamonixen, Insbrucken, Faenzan, Venezian...izan gara. Baina urrutirajoan gabe ederki pasatzen dugu Astigarretan urtean bitan eta bapo baz-kaldu ondoren, batzuek musean egiten duten bitartean, besteok elizaikusten dugu gidari eta guzti. Aukera honetaz baliatu nahi nuke aipamenaegiteko duela gutxi gure artetik ustekabean joan zen Lari betiko lagunari.

Azkenik, gomendio bat luzatuko nuke hemendik: herriko partaide senti-tzeko, herriko ekintzetan parte hartzea hitzaldi, ikastaro, festa eta parran-detan ederki pasatu eta elkar ezagutzeko paraje ezin hobea delako.

Beno, Mutiloan jaio, Seguran bizi, Beasaindik pasa eta Zegamatar bate-kin Izalen bizi eta hazi den “neska gazte” honen partez bi muxu lagunguztioi eta AUPA IZAL!!

[ HERRIKO PLAZA ] Martxon zortzie emakume langilen eune da. Ze iruitzen zaizu eun hori ospatzea?

[ HEMENDIK ] idiazabal

iirraattiiarostegi lliieerrnniielortza

[ HANDIK ] gante (belgika)

AIMARJAUREGI

Emakumen egoeratristea da oso.Langileri mailan,enpresak emaku-mek hartzen hasidie. Hori alde

batetik pozgarrie badare, ean burue zuritze-ko modu bat e badala uste det. Hon kondizioibeittuta berdintasunik ez baita ikusten.Oaindik lan asko dau eitteko. Emakumen lanazoritxarrez ez dau balorauta: ean lana asko-tan onartu gabe dau eta lan-baldintzak txa-rragok die.

ANEIRIZAR

Emakumek urteguztin zehar gealangilek, ez eunhortan bakarrik.Martxon 8n baka-rrik akordatzen die

komunikabidek hortaz, eta urte guztin zeharahaztu eitten gaittue. Emakume langileneunek urteko danak die, ez hori bakarrik.

Illati euskara elkarteak, Udalak eta herritar talde batek 2006-2008 epealdirako herriko hainbat sektoretako euskararenegoera aztertu eta hobetzeko lehentasunak adostu dituzte.Hutsuneak batez ere lan munduan (industria eta komer-tzioak) antzeman dira, baina badira sektore gehiago ere kon-tuan hartzekoak; hala nola, aisia, kirola, familia bidezkojarraipena (transmisioa), corpusa eta administrazioa.

aldaize 13 > 5

IIDDIIAAZZAABBAALLGGOO EEUUSSKKAARRAAPPLLAANNAA MMAARRTTXXAANN

PLANEAN HERRITARREN PARTE HARTZEA HANDIA IZAN DA ETA HORRI EUTSI NAHI DIOTE AURRERANTZEAN ERE

EUSKARA PLANA ILLATIKO ETA UDALEKO ORDEZKARIEK AURKEZTU ZUTEN OTSAILEAN. //

6 < aldaize 14

erreportajea

Idiazabal herri euskal-

duna denik ezin ukatu.

Herritarren %80tik gora

euskaraz hitz egiteko gai

da. Euskararen egoera,

ordea, ez da bere eza-

gutzaren arabera baka-

rrik neurtzen. Bere era-

bilera ere kontuan hartu

behar da. Azken horre-

tantxe nabari izan da

hutsunea Idiazabalen.

Jakin, jakin bai, baina

erabili, erabili… ez ahal

beste behintzat. Eider

Dorronsorok dioenez,

“Izal herri euskalduna

izanik, askotan ez gara

konturatzen euskararen

inguruan zer-egina

badagoenik, baina azale-

ko inpresioa besterik ez

da izaten; sakonago

begiratu bat eginez gero,

konturatzen gara non hobetua badagoela”.Angel Oiarbidek Eiderren haritik azaldu digu-

nez, “euskara jakitetik, erabiltzera dagoen

amildegia aurrez aurre azalduko zaigu Izalen

kasuan”.

Illatik eta Udaleko Kultura Batzordeak egoera

horri buelta eman nahian edo, herrira begirako

plana martxan jartzeko konpromisoa hartu

zuten elkarrekin. Horren

helburua hasieratik izan da

herriko sektoreetan euska-

rak bere garapen osoa izan

dezan bidea zabaltzen has-

tea.

Bi entitateek argi izan dute

hasieratik plan honen pro-

tagonismoa herriak izan

behar duela; plana herria-

rentzat eta herrirako dela-

ko, guztiontzako. Hori dela

eta, Illati eta Udala hainbat

herritarrekin jarri zen

harremanetan (hainbat sek-

toretakoak) asmoen berri emateko eta batez

ere aurrera begirako lanak egiten hasteko, guz-

tiok batera. Guztien arteko lehen bilera

2005eko martxoa aldera izan zen eta bertan

adostu zen bi plan hartuko zirela oinarrian.

Bertan parte hartu duten herritarrak hauek

dira: Ion Mujika, Eider Dorronsoro, Jose Luis

HELBURUA DA HERRIKO SEKTOREE-TAN EUSKARAK BERE GARAPENOSOA IZAN DEZAN BIDEA ZABALTZENHASTEA

AARRAATTZZ IIMMAAZZEra askotako herritarrak elkartugara. Ideia ezberdinak, sektoreezberdinak… dena onerako izan da.Plan honekin hasi ginenetik lan errti-mo polita izan dugu. Akaso hasteakostatu da, baina geroztik ekarpenonak izan dira. Beste horrenbesteinplikazioarekin. Askotan erreparoaematen zuen bilerara ez joateak!

Euskara Plana garrantzitsua daherriarentzat. Bideak eta baliabideak jarri izanak asko lagundu du.

Batzordean kontsentsuz hartu dira erabakiak eta hori seinale ona da.Hainbat sektore lehenetsi ditugu. Denok bat etorri ginen lan mundua,aisia eta kriola izan behar zutela garrantzitsuenak. Lan munduakgarrantzia handia du, baina lanetik kanpo aisialdian igarotzen ditugunordu horiek ere asko dira eta euskara hor lekua izatea garrantzitsuada.

AANNGGEELL OOIIAARRBBIIDDEEHerri ekimen honek, duen oinarri

zabala izanik, hasieratik balorazioaoso ona izan dela esango nuke.Zabaltasun horrek dakarren anizta-sunak sortzen duen aberastasunaizango litzeke aipagarriena.Horrelako ekimen bat sortzea baka-rrarik ja ona da. Lorpen bat da.

Hasiera batean, badirudi Izal bezala-ko herri euskaldun batean, euskara

plan batek ez lukeela horrelako eraginik eduki behar. Hala ere, planakurratsak ematen dituen heinean, hasiera batean zirudien baino espa-rru gehiagotan izango da zeregina. Hori da azken finean, planarenfuntsa! Euskara Plan honen inguruan herritarrak biltzea, ja ekarpenpositibo bat izan daiteke. Horrelako oinarria duen ekimen batek,aurrera begira argi izpiak besteik ezin ditzake ekarri.

HERRIKO SEINALEAK ORO HAR, EUSKARAZ ETA GAZTELANIAZ DAUZKAGU. EUSKARA HUTSEAN ERE BADAUDE BATZUK

AIPATZEKOA DA URTEOSOAN ZEHAR HA-MABI HERRITARREKADIERAZI DUTEN INPLIKAZIOA ETAEKARPENA

aldaize 14 > 7

erreportajea

Alustiza, Unai Azurmendi, Ion Esnaola, Aratz

Imaz, Ana Goñi, Angel Oiarbide, Irantzu

Arrizabalaga, Xabi Urteaga, Jose Luis

Garmendia, Asier Oiarbide eta Eider Alustiza.

Horren haritik, Jaurlaritzaren Euskara

Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) eta beste-

tik, Kontseiluaren Bai Euskarari Akordioa

Herrietan ekimenak jarriko dira martxan Aste

Santua aurretik. Euskal Herriko herri eta hiri

askotan daude plan horiek, bakoitza bere alde-

tik batez ere. Ez da horrelakorik nahi izan

Idiazabalerako. Biak uztartu eta batera egitea

erabaki da. Nahiz eta metodologia eta abiapun-

tu ezberdina eduki, elkarrekin ondo ezkontzen

direla ikusi da, euskararen erabilera areagotze-

ko bideetako batzuk erakusten dituztelako.

Bi planak esku artean direla eta bakoitzak dio-

nari kasu eginez, sektorez sektore helburuak

adostu dira 2006an hasi eta 2009 artekoak: lan-

mundua (erdaldunena bera dela ondorioztatu

da), aisia, kirola, familia bidezko jarraipena

(transmisioa), corpusa eta administrazioa.

Adostu diren helburu guztiak ez dira neurri

berekoak; batzuk girotze-lanak egiteko dira eta

beste batzuk konpromisoak bultzatu eta susta-

pen-lanetarako. Esate baterako, 2006an zehar

herriko komertzioetan Bai Euskarari ziurtagiria

bultzatuko da kanpaina baten bidez. Guardi

Gain, Errota eta Eziolatzako enpresa guztietara

bisitak egingo dira guzti honen berri eman eta

aurrera begira egin daitekeenaz jabetzeko eta

horren arabera 2007rako lanak aurreikusteko.

Sektore guztietarako izango da zerbait. Aratz

Imazek adirazi digunez, “orain arte ez da

herrian euskararen inguruan planifikaziorik

egin eta horixe da berritasuna”. Azken finean,

lortu nahi dena da “euskara gutxienez gaztela-

niaren mailan jartzea Idiazabalen”, Jose Luis

Garmendiak dioen bezala.

Hori guztia posible egiteko, Udala eta Illati aritu

dira bideratzen, baina aipatzekoa da urte osoan

zehar hamabi herritarrek adierazi duten inplika-

zioa eta ekarpena. Horrek ekarri du plana ikus-

pegi askotakoa izatea eta batez ere, kolore eta

ideia ezberdinetako kideen gunea izatea.

Aratzen esanetan, “askotan erreparoa ematen

zuen bilerara ez joateak!”.

Orain artekoa planaren diseinua egin eta era-

bakiak hartzea izan da. Hemendik aurrera plana

martxan jarri eta poliki-poliki eragiten hastea

dagokigu. Horretarako dagoeneko sortuta

dagoen batzorde horrek jarraipen lanak egingo

ditu eta kontratatu berri den Emun aholkulari

enpresak egingo ditu adostutako ekintza eta

helburuak.

Plana irekia da eta gerturatu nahi duenak bidea

egina dauka.

EEIIDDEERR DDOORRRROONNSSOORROOJendea animatuta etorri dela uste dut bilere-tara. Hainbat lan-ingurunetako pertsonakbildu izanak ere ikuspuntu zabalagoa eduk-itzen laguntzen du noski. Giro atsegina sortuda eta horrek ere aurrera egiten lagundukodigu. Helburuak zehazteaz gain, horiek gau-zatzeko baliabideak ere erabaki direnez, kon-tua ez da paperea idatzitako ideietan bakarrikgeratuko. Emaitzak ikustea motibagarria izan-go da herriarentzat. Gure hizkuntza ondore-goetaratzea nahi badugu, konstanteak izaneta ttarra-ttarra bereike aurrera egin beharda.

JJOOSSEE LLUUIISS GGAARRMMEENNDDIIAAHerriko sektoreetako diagnostiko batetikabiatuta jarri ditugu helburuak sektorebakoitzerako. Sektore ugari dira. Niri komer-tzioen sektoreak ukitzen nau eta esan dezaketplan honek lagundu diezagukela komertzioe-tako hitz-teknikoak euskaraz ondo jartzeko.Euskara txukunean jartzeko balioko digu.

Tresna baliagarria izan daiteke euskara gu-txienez gaztelaniaren mailan jartzekoIdiazabalen. Euskarak ez du maila txarraherrian baina badago zer hobetua.

JAURLARITZAREN ETA KONTSEILUA-REN PLANAK ONDO EZKONTZEN DI-RELA USTE DELAKO JARRI DIRA BIAKMARTXAN

BAI EUSKARARI ZIURTAGIRIA BUL-TZATUKO DA KOMERTZIOETAN ETAGUARDI GAIN, ERROTA ETA EZIOLA-TZAKO ENPRESA GUZTIETARA BISI-TAK EGINGO DIRA

BILERAK ILLATIREN BULEGOAN EGIN DIRA, UMOREA EZ DA FALTA IZAN.

8 < aldaize 14

ze berri ?

Idiazabali buruzko 4.015 agiri aurkitu ditu IñigoImaz historialari errenteriarrak hainbat artxiboaztertu ondoren. Udalak eta Eusko Ikaskuntzakhasitako elkarlanaren ondorioa da ikerketa lanhau. Iñigo Imaz bost hilabetez aritu da Idiazabaliburuzko dokumentazio eta bibliografía guztiaaurkitu eta baloratzen. Orain agiri horien guztienerreferentziak datu base batean bilduko dituzte.Hala Idiazabalgo Udalean edonork konsultatuahal izango du herriari buruzko zein agiri daudenartxiboetan eta agiri horietan zer agertzen den.

Herriari buruzko agiriak aurkitzeko Iñigo Imazhistorialariak ondoko artxiboak aztertu ditu:Gipuzkoako Agiritegi Orokorra, GipuzkoakoProtokoloen Agiritegi Historikoa, Udal

Agiritegiak, Idiazabalgo leinuen eta beren ondo-regoen agiritegiak, Elizbarrutiko Agiritegiak,Gernikako Batzar Etxea eta Espainiako AgiritegiNazionalak. Agirien erdia baino gehiagoGipuzkoako Agiritegi Orokorrean eta GipuzkoakoProtokolen Agiritegian aurkitu ditu ikertzaileak.Horiez gain Segurako Udal Agiritegian daudeIdiazabalgo erreferentzia gehien.

Idiazabali buruzko dokumentazioa aurkitzekolana Udalak eta Eusko Ikaskuntza sinatutako hi-tzarmenaren ondorioa da. Hurrengo urratsa aur-kitutako erreferentzia guztiekin datu basea egi-tea izango da. Azken helburua Idiazabali buruzkomonografia bat egitea da.

IIDDIIAAZZAABBAALLII BBUURRUUZZKKOO LLAAUU MMIILLAA AAGGIIRRII AAUURRKKIITTUUDDIITTUUZZTTEE AARRTTXXIIBBOOEETTAANNUDALAK ETA EUSKO IKASKUNTZAK EGIN DUTE IKERKETA

Idiazabalgo Agenda 21 foroak herrirako ekintzaplana adostu berri du. Agenda 21 oinarri hartutaIdiazabali buruz egin zen diagnostikoan oinarritu-ta hartu dira erabakiak. Ekintza planaren helbu-rua diagonostiko horretan agertzen diren gabe-ziei aurre egitea da. Lan horretan laguntzeko Laiaenpresaren laguntza izango dute. Enpresa horiaritu da orain arte Idiazabalen Agenda 21areninguruko ekimenak koordinatzen eta Udalak lanhorretan jarraitzeko kontratatu du.

Agenda 21 foroa duela urtebete sortu zen.Goierriko gainerako herrietan bezala, Idiazabaliburuzko txostena egin zuen Goiekik. Txosten har-tan Idiazabalen dauden gabeziak eta beharrak

zehazten ziren. Haiei konponbidea nola eman era-bakitzeko sortu zen foroa. Foro horretan 15, 20lagun bildu dura. Taldea irekia da. Herriak nola-koa izan behar duen, hobetzeko zer egin liteke-en… horiei buruzko hausnarketa egitea da talde-aren helburua.

Sanblasetan Kale Nagusia autoentzat ixtea forohorretatik sortutako ideia izan zen. Festetan kale-an izandako txikizioei buruz Udalak ateratzekoidatzia ere foroan egindako hausnarketarenemaitza da. Taldeak lanean jarraitzeko asmoa du.Herriari buruzko hausnarketa egin edo iritziaeman nahi duen edonori gonbita egin dioteAgenda 21 foroko partaideek.

EKINTZA PLANA ADOSTU DU AGENDA 21 FOROAKIDIAZABALDAR TALDE BAT ARI DA LANEAN DUELA URTEBETETIK

// AUTOBUS GELTOKI BERRIAGoiko panaderiko txabola bota eta huradagoen lekuan autobus geltokia jarrikodute. Aldaketa horren helburua zera daahal den trafiko guztia Kale Nagusirabideratzea. Bikuña Kalea oinezkoentzakoibilbidea izatea nahi du Udalak etahorretarako urbanizazio lanak egingodituzte apiriletik aurrera.

// FRONTOIKO TABERNA ITXITAOtsaila bukaeran itxi zuten frontoikotaberna. Aitor Aseginolaza izan da taber-nako arduraduna azken bost urteetan.Udalak pilotalekuari berritu bat ematekoasmoa du eta tabernarekin zer eginaztertzen ari dira.

// SINDIKATOA BERRITZEKOOBRAKSindikatoak itxura berria izango du las-ter. Kanpoko aldetik denda itxura hartu-ko du eskaparate eta guzti. Barruan ereizango dira aldaketak, baratzerako boti-kak gordetzeko gela berezia egin dute.Lokalean zoru berria jarri eta pintatuegin dute. Sindikatoak 60 bazkide ditugaur egun. Duela gutxi sindikato zaha-rreko lokala saldu zuten eta handik lor-tutako diruarekin ordainduko dituzteobrak.

[ laburrak ]

aldaize 14 > 9

ze berri ?

ESKOLARI BURUZKO ERAKUSKETAETA MENDI IBILALDIA NEURTUA ERE EGINGO DIRA

Jesus Guridi musikagile gasteiztarrak idatzitako ElCaserio zartzuela eskainiko dute maiatzaren 6an,gaueko 10:00etan, Zelaako kiroldegian. Udala eta25. urteurreneko batzordea ari dira elkarlaneanemanaldi hori antolatzen. Zartzuela DonostiakoSasibil elkarte lirikoak eskainiko du. Taldea duela 6urte sortu zen.

Emanaldi horrekin 25. urteurreneko ekitaldienazken txanpa hasiko da. Maiatzean HerriEskolaren historia gogoratuko duen erakusketaegingo da. Argazki zaharrak, eskolako materiala, haurrek egindakolanak.... jaso eta ikusgai jarriko dira eskolak eta hezkuntza arloak

bizi izan duten bilakaera ezagutu eta uler-tzeko. Herritarren laguntza eskatzen da lanhonetan, batez ere, argazki zaharren bilke-tan. Horretarako antolatzaileek etxekoarmairuak astindu eta aurkitutako argazkizaharrak eta bestelako materiala eskolaraeramateko eskatu dute. Maiatzeko biga-rren jarduera garrantzitsuak, aldiz, mendi-ra eramango gaitu. Ibilaldi neurtua izangoda Idiazabal inguruko mendietan, maiatza-ren 21ean, igandea. Maiatzaren bukaeranherri eskolako ikasle izandakoek beraienibilbide profesionalaren berri emangodiete ikasleei.

Martxoaren 17an herriko kirolariekinmahai ingurua egin zuten eskolako haurrek. Apirilaren 28an, berriz,Super Sue ingelesezko antzerkia izango da.

GANBARAKO TERTULIAK

DANI ARIZALADani Arizala kazetaria izan zen otsailekoGanbarako Tertulietako gonbidatua.Irratian eta telebistan egindako lanaz arituzen andoaindarra. Hona hemen berakesandako batzuk:

[ Herri Eskolak 25 urte ]

EELL CCAASSEERRIIOO ZZAARRTTZZUUEELLAA MMAAIIAATTZZEEAANN 2255.. UURRTTEEUURRRREENNEEKKOO EEKKIITTAALLDDIIEETTAANN

“Euskaraz egiten ez zirenelkarrizketak egiten hasinintzen gaueko saioan”.

“Guardia Zibilari euska-raz elkarrizketa egitekoIntxaurrondora deitu etazera esan ziguten: ezdago arazorik, badaudeeuskaraz egiten dutenGuardia Zibilak”.

“Ez dakigu zergaitikkendu duten Beste gusaioa”.

BBEESSTTEE MMUUSSIIKKAAKKMaiatzean egingo den zartzuela emanaldia-rekin hasiko da martxan Kultura Batzordeakantolatutako Beste Musikak izeneko kontzer-tu-sorta. Ekimen horren helburua Idiazabalaez ohikoak diren musika motak ekarri etaemanaldiak antolatzea da. Hala, bestelakomusikak ezagutzeko aukera eskaini nahi zaieidiazabaldarrei. Zartzuela bezala, jazza, gos-pela… eta bestelako doinu eta musikamoten berri ematea izango da Beste Musikakekimenaren helburua.

10 < aldaize 14

kolaborazioak [herri eskola]

Ohitura zaharrak irauteko eta tradizio bihurtze-ko, urtez urte errepikatu behar izaten diraekintzak. Horixe izan zen joan zen otsailaren24koa. Idiazabalgo Herri Eskolako ikasle etairakasle guztiok elkartu ginen eta ihaute-ostira-la ospatu genuen. Baina ez pentsa bakarrikospakizuna egiten dugunik, aurrez hainbat pres-takizun egin behar izaten baititugu.

Bi aste lehenago, gelaka edo zikloka elkartu etamozorroak egiteko ideiak ematen hasi ginen.Ihauteri eguna baino lehenago, jo ta ke arituginen gure dantzak, antzerkiak, gidoiak eta abarprestatzen.

Ostiralean, goizeko entsegua egin ondoren,10:00etan patiora atera, eta aurten ikasi dugun,

Abaltzisketako txantxoen modura dantzatugenuen, baita beste dantza hauek ere:Baztango esku dantza, Balkarlos...

Dantzatu ondoren, herrian zehar ibilbide txikibat egin genuen, herriko plaza helmuga izanik.Plazan Eskolako patioan eginiko dantzak errepi-katu genituen bertaratu ziren guraso eta herri-kideen aurrean.

Arratsaldean berriz, Eskolako kiroldegian elkar-tu ginen gure antzezlanak aurkezteko.

Barre pila bat egin ondoren, den-dena jaso etaplazan, Guraso Elkartekoek eskainitako askariadastatuz amaitu genuen eguna.

IIHHAAUUTTEERRIIEETTAAKKOO KKRROONNIIKKAAIKASLEEK ETA IRAKASLEEK IHAUTE-OSTIRALA OSPATU ZUTEN

[ iruditan ]

[ laburrak ]

// 2 urteko 27 ikasle eta 3 urteko 30 ikasleekeman dute izena Herri Eskolan datorren urterako.

// Eskolan egin beharreko handitze lanak(obrak) oraindik hasi gabe daude. Inork ez dakinoiz hasiko diren. Hasiko ote dira noizbait?

ESKOLAKO HIRU URTEKO GELAKO HAURRAK, PIRATAZMOZORROTUTA. JARE ETA AIMAR “ ERASORA” OHIU-KATZEN ARI DIRA.

KARMELE ETA IRUNE BERE UME TXIKIEKIN PIRATAZMOZORROTUTA. ASKOK MARRADUN KAMISETA DUTE.

KIROLDEGIAN ANTZERKIA IKUSI GENUEN; PIRATABATZUK TXALUPAN ETA BESTEAK LURREAN MOZKOR-TUTA.

PLAZAKO KIOSKOAN GAUDE PIRATAZ JANTZITA.JENDEA DANTZATZEN ARI ZEN ETA GU BEGIRA GEUN-DEN. NAGORE ETA JARE DAUDE.

HHeerrrrii EEsskkoollaakkoo iikkaasslleeaakk aarrggaazzkkii ooiinnaakk nnoollaa eeggiinniikkaasstteenn aarriittuu ddiirraa.. IIkkaassiittaakkooaarreenn eemmaaiittzzaa hheemmeenndduuzzuuee::

AARRGGAAZZKKII OOIINNAAKK LLAANNTTZZEEKKOO EERRAABBIILLIITTAAKKOO PPRROOZZEEDDUURRAA::

•Argazki oin ereduak ikusi•Talde txikitan, argazkiari buruzko hitzak

bota.•Andereñoak hitz (guztiak) idatziz jaso•Hitzak lotu esaldia osatu arte (laguntza

rekin)•Andereñoak, esaldia idatzi.

>>

**

aldaize 14 > 11

hizketan

GGooggooaann aall dduuzzuu hhoorr llaanneeaann hhaassii zziinneenneekkoo hhuurraa??

Bai, bederatzi urterekin hasi nintzen. Orain,hemen porlanarekin egindako bideak daude,baina orduan hartxintxarrarekin izaten zen etahandik belarra ateratzen zen; nire lana izatenzen baratzan aritzea eta bideak garbitzea.

Gure baserrian baziren hango lanetarakogehiago; anaia zaharrena, aita, aitona eta gai-nontzekoak, eta gu sakabanatu egin gintuzten.Gure arreba zaharrena ere kojonean izan zeneta ni hemen izan nintzen. Gero hemendikBikuñara joan nintzen.

Hemen podaketa lanak Anttiko Antoniok egitenzituen eta neskame lanak Veronikak, baina bitueta horrelako lanak nik egiten nituen.Veronikari ere laguntzen nion etxea garbitzen.

NNoollaakkooaa zzeenn TTxxoommeennaannee oorrdduuaann??

Hau, Rikardo Telleriaren etxera arte, denahesia zen eta ate handi bat zuen erdian. Hortiksartzen ziren garaje handira. Beste garaje txikihonetan [kaletik ikusten dena] hispano-suizoauto handi bat zuten, frenoa kanpoko aldetikzuen, baserriko goldeek duten moduan. Nihemen nintzela saldu zuten hura.Gero baratza ere bazen etxe inguruan. Seto bat

zen tartean eta alde batera baratza zen, bazte-rrean udarak zituen. Kanpotik oilategia zueneta hor antzarrak eta oiloak izaten genituen.

ZZuukk eezz zzeenniittuueenn hheemmeenn bbiizziittzzeenn eezzaagguuttuu,, eezz??

Ez, bizi ez, etorri egiten ziren, orduan sarrietortzen ziren; gero, ordea, etortzeari utzi zio-ten. Etortzen ziren garaiean guk etxe guztiakondiziotan izaten genuen. Ganbaratik hasitabeheraino dena txukuntzen genuen. Veronikaaritzen zen lan horietan, baina nik lagundu egi-ten nion. Badakizu esku bakarra beti bakar, etaalfonbrak astintzen eta nik laguntzen nion.

EEttoorrttzzeeaarrii uuttzzii zziiootteenneeaann uuttzzii zzeennuueenn llaann hhoorrii??

Ez, ni gero Bikuñara joan nintzen. Eurak etor-tzeari utzi arren Veronikak hor jarraitu zuen etaVeronika hil zenean ez zuten inor jarri hemen.Gero urtean hamabost egunetan garbitzen zuenBenita Goiburukoaren lehengusuak eta harekutzi zioenean Antonio harakina ibili zen hortan.

Orduan itokinak eta azaldu ziren eta apenasegiten zioten kasu horri, goiko aldean zuloadago itokinek eginda, kanpotik ere antzematenzaio. Pena handia eman zidan horrelako etxea,garai batean horrelako etxe dotorea izan zena,gero horrela utzita ikusteak.

OOrraaiinn gguuttxxii iizzaann zzaarraa bbeerrrriizz……

Bai, dena aldatuta dago. Kanpoaldeko kristalakapurtuta daude eta hura estaltzeko armarioajarri dute parean, hasieran hezetasunak ez zionutziko keari gora igotzen eta sua egin zuten etadena kez beteta zegoen.

SSaarrttuu zzaarreenneeaann oorrooiittzzaappeenn uuggaarrii eettoorrrriikkoo zzii--ttzzaaiizzkkiizzuunn ggooggoorraa……

Hainbeste urtetan hutsik egon ostean nabarizaio hutsik egote hori. Orduko gelak eta denaaldatuta dago, ordukoaren antzik ere ez du.

JOXE EZIOLAZA URRETA. TXOMENANEKO ZERBITZARI IZANDAKOA

““PPEENNAA HHAANNDDIIAA EEMMAANN ZZIIDDAANN HHOORRRREELLAAKKOO EETTXXEE DDOOTTOORREEAAIIZZAANN ZZEENNAA UUTTZZIITTAA IIKKUUSSTTEEAAKK””

“GURE BASERRIAN BAZIREN HANGOLANETARAKO GEHIAGO ETA GU SAKA-BANATU EGIN GINTUZTEN”

“ETORTZEN ZIREN GARAIEAN GUKETXE GUZTIA KONDIZIOTAN IZATEN GENUEN”

12 < aldaize 14

ertzetik [argentina]

IINNSSTTIITTUUTTUUAAKK SSOOJJAA LLAANNTTZZEEKKOO EENNPPRREESSAA SSOORRTTUU NNAAHHII DDUU

Jose Maria Paz institutua duela lau urte hasi zen “Soja elikagai berri-tzailea” izeneko proiektua lantzen. Duela bi urte “Jose Maria Paz ins-titutuko Mikroenpresa” sortu zuten. Enpresa txiki horren helburua sojaelikagaien produkzioa handitzea da. Bide batez ikasleei teoria eta prak-tika nahasian erakusteko aukera ematen die. Ekimenak hiru helburuditu: konzientziatzea, sojak dituen onurak jendeari jakinarazteko; ikas-leak trebatzea, soja lehengai modura nola landu behar den ikasi deza-ten eta produzitzea, legeak ezarritakoaren arabera elikagaiak sortuditzaten. Helburu horiek lortzeko Idiazabalen eta eskualdeko besteherri batzuetan hitzaldiak antolatzen dituzte.

Soja lantzeko proiektuak Idiazabalgo (Euskal Herria) Udalaren laguntzadu. 12 mila euroko laguntza jaso zuten argentinarrek Euskal Herritik.Diru horrekin soja elikagaiak produzitzeko tresneria erosi zuten. Horriesker Jose Maria Paz institutuak behar bezala egokitutako tailerrakditu.

Hasierako urratsak eginda, orain institutuko arduradunen asmoa pro-dukzioa handitzea da. Mikroenpresa bat sortu nahi dute. Horretarakoproiektua “Agroactiva 2005” azokan aurkeztu zuten. Azoka horiArgentinan nekazaritzaren inguruan egiten den azoka garrantzitsuenada. Idiazabalgo institutuak bi erakusmahai izan zituen Agroactivan.

Eliberto Favalli Idiazabalgo alkateaketa Udalak emandako laguntzari eskerlortu zuten azoka horretan egotea.Sojarekin egiten duten lana erakuste-ko aukera aparta izan zen.

Mikroenpresak ikasleentzat garrantzihandia duela uste dute institutukoarduradunek. Ikasleak konpromisoakhartzera behartzen dituelako eta pro-dukzio prozesua gertutik jarraitzendutelako.

Soja lantzeko egitasmoa daIdiazabalgo institutuaren proiektunagusiena. Hala ere, urtero beste arlobatzuetako ikerketa eta proiektuak erelantzen dituzte. Urtean behin erakus-keta egiten dute egindakoaren berri

herritarrei emateko. Azkena egindako erakusketan ondoko proiektuakaurkeztu zituzten: papera birziklatzekoa, baratze organikoa, enpresa-ren ingurukoa eta arbasoen nondik norakoa jakiteko ekimena.

JJoossee MMaarriiaa PPaazz iinnssttiittuuttuukkoo iikkaasslleeeekk eettaa iirraakkaasslleeeekk eeggiinnddaakkoo kkrroonniikkaa..

aldaize 14 > 13

[izal ezautuz] ertzea

Begiak dituen edonork ikusten du era askotako baserriak daudela: zaha-rrak, berriak, zaharberrituak... Bi begi izateaz gain, urte batzuk dituen edo-nor jabetuko da baserrien itxuran ere aldaketa franko izan dela azkenaldian. Eta ez da hori oraingo kontua bakarrik. Ondramuñoko bi etxeetarainguratu eta joandako urteen eta mendeen zurrunbiloan murgilduko gara,aldaketa prozesu hori begietara ez bada ere, irudimenera ekartzeko.

Erabat berrituta ditugu orain bi Ondramuñoak; kaleko etxeen itxura berbe-ra dutenik ez dut esango, baina bai horiek adinako erosotasun maila. Azken10-15 urteotako aldaketa izan da hau, batez ere. Baserri zaharrek edozeinetxe berriren itxura hartu dute.

Eta, noizkoak dira oraingo bi Ondramuñoak? Ehun urte inguru izango diraegin zituztela. Lehenagoko baserri zaharraren lekuan edo beraren ordezeginak ditugu, antzeko beste batzuk bezalaxe: Olariaga, Marzelagi etaAtsisain, konparazio baterako. Guztiek ere, oinplano luzatua dute eta ezlehenagoko teilatu zabalik; sarrera etxe alboetatik; aurrealdekan zurajearrastorik ez; leiho asko eta handi samarrak; pertsonentzako leku gehiago,abereentzat baino. Bizimodu erosoagoaren lagungarri izango zen etxeabehar zuten, inondik ere.

Izan ere, aurretik, Ondramuño zaharra egon baitzen, aspaldiko baserrientankerakoa, beraren aditzera dutenek esandakoari kasu eginez gero: laukoadrokoa; lau familiarentzakoa, erdi-erdian guztientzako sutokia zuena.Ondramuño zahar hura 1568tik aurrera, behintzat, dokumentatuta dago.Ordu hartan nolakoa izango zen pentsatu nahi duenak, hor du, Ezkion,Igartubeiti zaharberritua, lehen baserrien garaikoa, hots XVI. mendekoa,bera ere.

XVI. mendean, Ondramuño txipi edo Alzega ere (lehenagoko izena, behar-bada) aipatuta daude. Harrizko baserriak egiten hasi aurretik egon zirentxaboletakoren bat ote? Iritsi gara mendeen zurrunbiloaren barrenera etahorra azken galdera ere: nondik nora eta zergatik “ondraren muino” hura?Zer egon zen han edo zertarako zen?

OONNDDRRAAMMUUÑÑOO ONDRAMUÑO ZAHARRA 1568TIK AURRERADOKUMENTATUTA DAGO

aannttttoonniiooberasategi

Ondramuño 1920 inguruan //

70. hamarkadan //

Ondramuñok gaur egun duen itxura //

14 < aldaize 14

kolaborazioak [gaztetxea]

AAIIZZAANN,, BBAAAAUUKKEENN ZZEE EESSAANN!!UDA BITARTEAN GAZTE ASANBLADAK EMAKUMEA HARTUKO DU LAN ILDO NAGUSITZAT

Aizan, baauken ze esan! lemapean, IGAk ekainera arte emakumearen

inguruko lana egingo du. Batetik neskak Gaztetxera hurbil daitezen lortu

eta bestetik emakumearen problematikari buruzko kontzientziazio lana

egin nahi dugu.

Izan ere, gaur egungo gizartean emakume eta gizonezkoak berdintasun

egoera batera iritsi garela uste dugu, baina errealitatea oso bestelakoa

da. Emakume eta gizonezko batek osatutako bikote langile batean, ema-

kumeak hartzen ditu oraindik etxeko ardura gehienak (mutilek geroz eta

gehiago parte hartzen badute ere). Kirol munduan emakumea ia ez da

existitzen, eta egunkari eta telebistan agertzen diren kiroletan gizonez-

koek hartzen dute protagonismoa. Kiroldegira joanez gero, aise ohartuko

gara nesken partidak ikustera oso jende gutxi joaten dela!

Eta adibide hauei sinesgarritasuna ematen dien datu bat: 2005ean 12 eta

17 urte bitarteko nerabeei eginiko inkesta bateko

emaitzak. Gazte horiek argi esan zuten ama langilea eta

arau jarlea dela; aita berriz, jostagarria eta indartsua.

Garbi ikus dezakegu emakume eta gizonezkoen papera

oraindik ere ongi bereizturik dagoela eta generazio

berriei berdintasun heziketarik ez diegula eman.

Arazo larri hau ikusirik jarri genuen martxan ekimena:

Aizan, baauken ze esan!. Izan ere, Gaztetxean bertan

nesken parte hartzea oso txikia izan da urte hauetan,

neskek jasotako heziketaren erakusle. Badirudi aisia

antolatzeko mutilak bakarrik direla gai!

Ekintzekin hasteko, lehenengoa martxoaren 10ean izan

zen. Martxoaren 8a emakume langilearen eguna izanik,

ostiral horretan EBEL-eko (Emakume Baserritarren

Elkartea) neska bat egon zen Gaztetxean. Otsailean estreinatu berri

dugun Ikuiluko Berriketaldiak hitzaldi-tertulia atalaren barnean etorri

zen bisitan (informazio osoa www.izalgogaztetxea.gaztesarea.net-en ira-

kurri dezakezue).

Gaur egun baserritarrek bizi duten egoera tamalgarria bada, emakume

baserritarrek oraindik arazo gehiago izaten dituzte, eta gaztea izateak

ere areagotu egiten du baserritarrek bizi duten problematika.

Hausnarketa askoren ondoren, gure ekimenaren helburu nagusia,

Gaztetxera neskak hurbiltzea da, baina gazteon artean berdintasun ego-

era batera iristeko gogoarekin. Lehen esan bezala, orain arte Gaztetxea

mutilen gune bezala ikusi izan da, asanbladetan ere oso neska gutxik

parte hartu izan baitu.

EKIMENAREN IRUDIA //

Egun berezia da gaur kiroldegian. Osteguna da eta eguerdiko 14.30ak

dira. Gimnasioan, Xabier Intxausti “Gorri” bakarrik dago. Minutu batetik

bestera, jubilatuen soinketako klaseari hasiera emango dio. Pixkanaka-

pixkanaka, ikasleak “gela urdinera”, gimnasiora sartzen ari dira. Orotara

zazpi ikasle ditu Xabierrek soinketa klase horretan, eta denak emakume-

ak. Soinketara zergatik etortzen diren galdetuta, denek bat egiten dute

erantzunean: “Oso ona da gure osasunerako, eta hobeto sentiarazten

gaitu, gainera”.

Badira hamalau urte kurtso horri hasiera eman zitzaiola. 92-93. ikastur-

tea izan zen, hain juxtu. Orduan hasitako gehienek ez dute bertan jarrai-

tzen. Bada, ordea, tartean hasiera hartan hasitako ikaslerik oraindik.

“Gure gorputzak uzten digun heinean, denetarik egiten saiatzen gara”,

esan du Xabierrek. Barietateak duen garrantziari buruz hitz egin du behin

eta berriz. Gimnasioko makinak erabiltzen dituzte: txirrindua, arrauna,

zinta…

Astean bitan biltzen dira kiroldegian: astelehenetan goizeko 10.00etatik

11.00etara eta ostegunetan eguerdiko 14.30etatik 15.30etara.

Ostegunetan gimnasioan elkartzen badira, astelehenetan kiroldegiko

kantxan egiten dute. Toki aldaketarekin batera, klasean egiten dituzten

ariketak ere aldatu egiten dituzte: uztailak, baloiak, sokak… erabiltzen

dituzte, eta zenbaitetan, saskibaloian ere jokatzen dute. “Ariketa errazak

egiten ditugu, baina etxean inoiz egingo ez genituzkeenak”, diote

Xabierren ikasleek. Irakaslearen hitzetan, artikulazioak mugitzen saia-

tzen dira. “bisagrak engrasatzea deitzen diogu guk horri”, diote, barre

artean. Hala ere, bakoitzak ahal duena egiten duela azpimarratu dute

guztiek, bai irakasleak bai ikasleak. “Norbaitek gerriko mina badu ez du

gerriko ariketarik egingo, edota, ariketa hori aldatu egiten dugu”.

Giro ona da klase hauen ezaugarri nagusienetariko bat. Horren erakusle,

ikasturte amaieran egiten duten afaria. Diploma eta nota banaketa ere

egiten dute. Oso nota onak jasotzen dituzte, baina, kontrakoa gertatuta

ere, ezer txarrik ez da gertatzen: “Irailean etorri beharko dute, urrian

etorri beharrean. Baina hori ez da ezer txarra”, dio Xabierrek.

Parte hartzen duten emakume guztiek 66 urte edo gehiago dituzte. 66 ditu

gazteenak, eta 78 zaharrenak. Gehienak, beharra zutelako eman zuten

izena soinketako ikastaro horietan, eta euren adineko pertsona guztiak

ere, hori egitera animatu nahi dituzte. Eskola egun batean kiroldegira

joan daitezen gonbidatu dituzte: “Ikusi dezatela zer egiten dugun, eta

ondoren, inongo konpromezurik gabe, erabakia har dezatela”, dio

Xabierrek. Ikasturtea ia hasita egonda ere, ikasle berriek ez lukete inon-

go oztoporik izango soinketa klaseetara joateko.

Ordubeteko saioa erdira mugatu dute jaso gaituztenean. Egun berezia

dute, irakaslearen urtebetetzea ospatu behar baitute. “Norbaitek urteak

betetzen dituen bakoitzean, guk kolokioa deitzen dioguna egiten dugu”,

azaldu dute. Gimnasioko materialarekin inprobisatutako mahai bat egin

du irakasleak, ikasleak azken ariketak egiten ari diren bitartean. Ariketa

guztiak bukatuta, mahaiaren inguruan bildu dira, pasta kaxa bat eta txan-

pain botila bat eta guzti. Zorionak zuri abestu ondoren, saio guztietan

falta izaten ez den umorea gailendu da berriro ere “gela urdinean”.

aldaize 14 > 15

kirolak

JJUUBBIILLAATTUUEENNTTZZAAKKOO SSOOIINNKKEETTAA:: BBAARRIIEETTAATTEEAA GGOORRPPUUTTZZAARREENN MMUUGGEENN BBAARRRRUUAANNHALAMAU URTE DIRA, IA ASTEAN BITAN, JUBILATU TALDE BAT SOINKETA EGITEKO ELKARTZEN DELA

16 < aldaize 14

iparrorratza

[ liburua ]“Ametsek ez dute kartzelarik”

(Juanma Sarasola Murgia “Xaun”)

Idiazabalgo kirol elkarteko mendi sailak, urtean zehar egiten diren besteibilaldiez gain, oraingoan, gazteentzako ibilaldi bat antolatu du. Jendeaanimatzeko asmoz, kartelak itsatsi genituen herriko kaleetan etaGoierriko hitzari ere eman genion honen berri. Gazteei mendi zaletasunabultzatzea izan zen helburu nagusia, nahiz eta ez zuen guk nahi adinakoerantzunik jaso.

Azkenean, taldetxo bat bildu ginen eta Anttonio Berasategi izan genuengidari.

Larunbatean ( urtarrilak 13), Azpeitiarantz abiatu ginen. Lehenik etabehin, Beasaina joan ginen autobusez; handik, trenez Zumarragara etabertatik berriro ere autobusa hartu eta Azpeitiara. Han bueltatxo bateman ondoren, Izarraitz HANDIrantz (Anttonioren esanetan) jo genuen,eta segituan jarri ginen aterpetxera heltzeko irrikaz malda malkartsu etahaize hotzak eraginda.

Xoxoten afaldu, mus partidatxo batzuk bota, eta inguru paregabeaz goza-tu ondoren oheratu ginen.

Hurrengo goizean, nahiko lo egin bagenuen ere, nahiko komeri ibili geni-tuen gosaltzera jaisteko, baina Anttonioren laguntzarekin espabilatuginen.

Gosaldu, dena bildu eta berriro bideari ekin genion, oraingoanZestoarantz, bideko “ttonttor” batzuk zapalduz.

Zestoara iristean berriro ere autobusaren eta trenaren bidez etxera itzu-li ginen.

“Frexko” bazen ere, mendirako eguraldia lagun izan genuen. Bazterberriak ezagutuz ederki pasatzeko aukera izan genuen eta ea hurrengobatean gazte gehiago animatzen den.

IIDDIIAAZZAABBAALL-- XXOOXXOOTTEE IIBBIILLAALLDDIIAAHERRIKO GAZTE TALDE BATEK IZARRAITZ IGO ZUEN URTARRILAREN HASIERAN

iihhiinnttzzaaimaz / ggaarraazziidorronsoro / aanneetelleria

IIzzeennbbuurruuaa::Ametsek ez dute kartzelarikEEggiilleeaa::Juanma Sarasola Murgia “Xaun”AArrggiittaalleettxxeeaa:: Maiatz

PPrreezziiooaa:: 12€

1969an Irunen jaiotako kazetarihonek kaleratutako lehenengo liburuadugu hau. Poesia liburua da, eta ber-tan, autorearen esanetan, “barnekokezka eta sentimendu asko isladatzendira”. Gai ugari jorratu ditu liburuhorretako hainbat poesia idazterakogaraian; esaterako, maitasuna edotamunduko gatazka ezberdinak.

[ webgunea ]Gaztesarea

www.gaztesarea.info

Gazteentzako ataria, gazteek egina. Horixe daGaztesarea. Gazte mugimendu eta errealitate ezberdi-nentzat bilgune izan nahi duena. Atal ezberdinak ditu:Kalaportu (kultura jorratzen duen atala), Arbela (ikaslemugimeduaren ingurukoa), Musikale (musikari eta musi-kariei eskeinitako tartea) edota Gozategi (sexuaren ingu-ruan hitz egiten duen atala).

aldaize 14 > 17

zaharrak berri

Idiazabal ezaguna zaigu gu guztioi. Bai behintzat gaur egungoa. Bertakogaren aldetik hartu-eman zuzena dugu, ez soilik ingurunearekin, bai etabertako gizartearekin ere. Herri bati nortasuna ematen dioten ohitura,bizimolde, eta jokaerak ditugu. Horretara iristeko bidea, ordea, sendotzenjoan den ibilgailua baino ez da. Apika-apika erabakitzen eta eraikitzenjoandako gizartea, kanpo zein barne baldintza batzuetara mugatua izandena, alegia. Artxibategien ipuinetan murgilduz, historiagileak inspekto-rearen papera jokatzen du: antzinako aztarnak jaso eta gaurdaino ekarrigaituen korapiloa askatu, jolas bat bailitzan.

Idiazabal, izen horrekin, dokumentu batean agertzen den lehen aldia feu-dalismo garaikoa da, 1199. urteakoa, juxtuki. Izkribu horretanIdiazabalek Mañeruko “Real Monasterio de Seroras de Bargota” ospita-lera dohaintza bat egin zuela ageri da.

Idiazabalek nortasuna hartu ahala segurtasun eskasia nabariko zuen, etaalboan zuen Segurako hiribildura elkartuko zen 1384ko martxoan.Alfontso X.ak Segura, bere kokapena zela eta, Gipuzkoako puntu estrate-gikotzat hartu zuen. Eta bi herrien arteko lotura zeregin juridikoez bainoez zen arduratuko; ekonomiaz, alegia, eta mendi-lurren kudeaketaIdiazabali zegozkion. Boterea segurar herriko familia indartsuenen arte-an banatuta zegoen. Idiazabalek bere nortasunari eutsiko zion, hala ere.“Uniberstate” izendaturik azalduko zen. Herriko etxe guztiek izango zutenbatzarren bidez beraien jarrera aurkezteko beta.

Partzoneriak elkar-lotura hori indartu egingo zuen. Zegama eta Zerain ereSegurarekin lotuak zeuden, eta lauren artean, itundutako mendiaren era-bilpen mota berriak, abantailak ekarriko zizkieten talde hartako herriei.Altzaniako mendietan, esaterako, edozein herritako larreetara eramanahal izango zituzten abereak, bai eta hango basoetatik egurra atera ere,etxeetarako, burdinoletarako edota etxebizitzen eraikuntzarako nahizkonponketetarako. Ateratako zuhaitz bakoitzeko bi txiki landatu beharzituzten.

Partzoneria Segura eta bere menpe zeuden herriez gain, Agurain etahonen babesean zeuden anaiartutako Egiluzek eta Zalduondok ere era-

biltzen zituzten. 1430ean San Adriango koban bildu ziren larre horien era-bilpena definitzeko, abereak non eta zein baldintzetan egon zitezkeenzehazteko. Hogei urte beranduago berriro elkartu ziren lau herri handiakmendi eta bideetako segurtasuna bermatzeko. Herrietako zaintzak txan-dakatuz jarri zituzten. Partzoneriko lurren jabetza zela eta, ingurukoherriekin iskanbila ugari izan zituzten.

Seguraren menpe zegoen Idiazabal ere indartzen joan zen. Gainera,Segurak jasandako gertakariek eragin zuzena izango zuten Idiazabalen.Hala nola, 1418an Seguran izandako izurritearen ondorioz, biztanle askokkanpora jo behar izan zuen babes bila. Idiazabal izan zen horietako ba-tzuen jomuga. Pixkanaka egoera egunerokotasunera bueltatu ahala herri-tarrak etxeratzen hasi ziren. Ezbeharrak sutearen itxura hartuko zuenberanduxeago, hiribilduko 40 bat etxe errez.

Herri boteretsuek txikienei babesa ematen bazieten ere, luzera ez zenhori horrela gertatu. Segura eta Tolosa indartzen joan ahala eskumengehiago eskatzen hasi zitzaizkien herri txikiei. Ondorioz, hauek erregeariherriak “villa” izenez izendatzeko eskaera egin zieten. 1615. urtean,erregeari behar zen diru kopurua ordaindu ondoren, “villa” titulua lortuzuen Idiazabalek. Aurrerantzean autonomia propioa izango zuen bereburua gobernatzeko; esaterako, herriko etxea kontzeju etxe bihurtu zen;beraren altzoan sortu zen ostatua ere.

Gipuzkoako gobernu gorabeheretan tarteko izateko, Batzar Nagusietanesku hartzeko, eskubidea izan zuen, beste herri guztiek bezala. Bizilagungutxi samarrekoa izanik, inguruko herriekin bat egin ohi zuen Idiazabalekbere ordezkariak bidaltzeko: Beasainekin eta Ataunekin hogei urtez,beste hamar urtez Ataunekin bakarrik, gero, Segura ere elkartu zitzaien.1691ean Zegamarekin eta Mutiloarekin elkartu zen. 1726anArtamalastegi sortuko zen, eta inguruko herriak elkarkide bihurtu zituen.

Segurarekin izandako loturak, partzoneriak, zein eskualdeko beste herrie-kin izandako harremanak, Idiazabalen izaera finkatu dute. Segurak 750urte bete ditu, eta Idiazabal honi lotuta egon da urte luzez. Herrien arte-ko hika-miken atzean irribarrez aitortzen dute bateko eta besteko herri-tarrek elkar behar dutela. Horregatik, zorionak.

GGuurree llaappiikkooaann,, uurraa aasskkoo eettaa kkooiippeeaa gguuttxxii[ ESAERA ]

HIRIBILDUAREN MENPEKOTASUNA, PARTZONERIAETA ELKARKIDETZA IDIAZABALGO BILAKAERARENZUTABE

HHEERRRRII NNOORRTTAASSUUNNAA EERRAAIIKKIITTZZEENN

IDIAZABAL, IZEN HORREKIN, DOKUMENTU BATEANAGERTZEN DEN LEHEN ALDIA FEUDALISMO GARAI-KOA DA, 1199. URTEAKOA

18 < aldaize 14

saski-naski

[ RZ ] [ LILI-MALLU ] nnaaiiaarraamujika aannaamariaannssaallaass

TTXXOOKKOOLLAATTEEZZKKOOTTRRUUFFAAKK> OSAGAIAK

- 150 ml esnegain likido (gozogin- tzarako esnegaina)

- 250 g txokolate beltz- 25 g gurin- 2 koilarakada likore (koñaka,

rona, cointreaua, kafe likorea…)- Kakao hautsa

> PRESTAKETA

Esnegaina ontzi batean ipini eta irakin arte berotu. Sutik kendu etaaurrez oso fin moztutako txokolate beltza eta kubotan moztutako guri-na bota ontzira. Esnegainaren beroarekin txokolatea eta gurina desegi-ten diren bitartean, eragin ezazu zenbait alditan. Osagai guztiak ondonahastu ondoren katilu batera bota eta sartu hozkailuan. Gau guztiaeduki hozkailuan.

Hurrengo egunean nahasketa prest izango dugu eta trufak biltzen hasgaitezke. Azpil handi bat kakao hautsez hautseztatu ondoren, koilaraka-da bat txokolate eskutan hartu eta forma borobila eman. Ondorenkakao hautsarekin zipriztindu. Nahi izanez gero, txokolate txirbila erabildaiteke kakao hautsaren ordez, trufa estaltzeko. Osagai horiekin 20 battrufa egingo ditugu.

Beste zapore bateko trufak ere egin daitezke, nahasketari, hoztu aurre-tik, ur apur batekin desegindako berehalako kafe koilarakada bat bota-tzen badiogu. Trufak zatitxoekin nahi izanez gero, 25 gramo intxaur, huredo almendra xehetu bota.

Trufak paperezko edalontzitxo banatan jarri edo zerbitzatzeko azpilbatean pilatu. Toki fresko batean edo hozkailuan gordez gero, zenbaitegunetan ondo mantenduko dira. On egin.

BBIIHHOOTTZZEERRRREEAABapo jan eta gero bihotzerrea agertzea ohi-koa izan ohi da, ezta? Entzuna diogu bati baino gehiagori begiekin jatendugula ahoarekin baino. Gero gerokoak. Ezin mugitu, gorputza astunabihurtu ohi da. Badaukagu horretarako sendabidea:

>> EErrrraammuuaa::Erramu hosto lehorra da egokiena.Hartu pare bat eta edalontzi baturetan jarri egosten. Bost minutuzegosi eta gero, ura epeltzen deneanedan.

>> PPaattaattaa zzuukkuuaa::Patata bat zuritu eta garbitu.Ondoren, zukua egiteko makinan(licuadora) sartu eta atera zukua.Zuku hori edan behar da.

>> KKaammaammiillaa::Hartu bederatzi kamamila lore -hel-duentzako bada- eta baso bat ure-tan irakiten jarri. Bost minutuz edoegosten eduki eta gero, utzi epel-tzen. Ondoren, edan.

>> MMaannddaarriinnaa aazzaallaa::Eztularentzako ona dela esan izandugu, baita bihotzerrearentzakoere. Mandarina erdi baten azalahartu eta baso bat uretan egostenjarri. Berbena belar pixka bat erebota. Bost minutuz eduki egosteneta edan.

[ BERTSOA ] Idiazabalgo festetan, Andoni Egañak errezita-tutakoa eta ondoren idatzitakoa da hau. SanBlasetako bertso bazkarian, euskaraz ez zeki-ten Gasteizko bi neska zeuden. Saioaren amaieran, Andoni Egañarengana inguratu, eta inoizhorrelakorik entzun ez zutela eta, bere saioa asko gustatu zitzaiela esan zioten. Bietakobatek, gazteleraz abesteko eskatu zion, eta Andonik, gazteleraz ez zuela bertsorik abestukoerantzun zien, arrazoiak: gaztelerak dituen azentuek bertsoetako doinuetan dena aldatzenduela, errimak ez direla berdin geratzen, eta oso gaizki geratzen dela. Halere, Andonik argi-tu zien, ez zela gazteleraz hitz egiterakoan mailarik ez zuelako, gazteleraz maila ona zuelaberak. Halako batean, berari begira-begira jarri, eta hauxe bota zion, abestu gabe, bainaerrezitatuz:

ERDALDUNARI BERTSOA »»

No canto por no dar el canteporque tienes un amigoy en esto no me desdigoverdadero vascoparlanteno me seas tan tunantepues mañana tu retoñotenga cola, tenga moñoha de ser vasco verdaderono vale un “aunque” o un pero...aprende el euskera coño!

aldaize 14 > 19

saski naski

[ ZE ASMA ] Aurkitu 6 akatsak !!

Soluzioak: eskubi aldeko seinalea, eskubi aldeko espaloia, zebra-bidea, Kiroldegiaren teilatua, farola eta farola aurreko espaloia.

D⁄⁄ ⁄

⁄

⁄⁄F ++ ;[ ARGAZKI ZAHARRA ]

50. hamarkadaren bukaeran Luistarren festan ateratakoargazkia da. Herriko bi koadrila aritu ziren aurrez aurresokatiran. Uztaila zen. Argazkian agertzen direnek galduzuten jokoa, kontrakoak zaharragoak omen ziren.

ZZuuttiikk:: Joxe Mari Lizarralde, Joxe Azurmendi, TomasUrkia, Julian Urteaga, Bernardo Oiarbide eta EnrikeGalarraga.

MMaakkuurrttuuttaa:: Andres Iparragirre eta Pedro Katarain.

OOKKEERRRRAAKK ZZUUZZEENNDDUUZZ

Aurreko alean argitaratutako argazkian FrancoIdiazabaldik pasatu zenean ateratakoa zela genion.Irakurle batzuek jakinarazi digute egun hartako ospaki-zuna bestelakoa zela. Donostiako lehenengo gotzainari,Jaime Font y Andreu jaunari, ongietorria emateko ekital-dia zen. 1950eko irailaren 3ko argazkia da. Dantzariezgain, Gipuzkoako Foru Aldundi osoa, Gipuzkoako gober-nadore militarra eta Idiazabal, Azpeitia eta SegurakoUdaletako ordezkariak bildu ziren.

Argazkian agertzen direnen izen zuzenak hauek dira:

AAzzkkeenneekkoo iillaarraann,, eezzkkeerrrreettiikk hhaassiittaa:: Dorita Iraola, LorenAriztimuño, Maria Iparragirre, Maria Pilar Iparragirre,Maitere Mujika, Maribel del Rio eta Dolores Mugika.

EErrddiikkoo iillaarraann:: Lutxi Iparragirre, Arantxa Eziolaza(Zubimendikoa), Maria Luisa Mendizabal, MertxeTelleria, Mari Luz Goiburu, Enkarna Oiarbide, ArantxaEziolaza (Goatxekoa) eta Maria Jesus Legorburu.

BBaarrrreenneekkoo iillaarraann:: Juanita Mujika, Mari kruz Jaka, PilarAriztimuño eta Dolores Goiburu.

LUISTARRAK SOKATIRAN

:

S