aldaize 29

[ 29.alea ]

2008kourria

ILLATIK 5 URTE BETEDITUUrritik abendura arteekintza ugari antolatudira urteurrenaospatzeko

MAITERE AUZMENDIHAMASEI URTETATIKHERRIKO KUTXAN LANEGIN ONDOREN, LANAAHAZTEA ERABAKI DU

“Kostatu egin zitzaidanerabakia hartzea, bainaorain oso gustura nago”

/ / H I Z K E TAN14

KONBENTZIONALAALA ALTERNATIBOA?

M E D I K U N T Z A K N O R A B I D E U G A R IH A R T U D I T U A Z K E N U R T E O T A N .B I A D A R N A G U S I T A N M U R G I L D UG A R A

/ / Z E BERR I8-9

ELIZALDE, "SOZIDADE"BERRIA

Elkarte berria izango daherrian otsailetik aurre-ra. Bazkide gehiagoren-tzat lekua dago oraindik.

ALDAIZE 29.qxp:ALDAIZE 10 8/10/08 17:01 Página 1

aldaize 29 > 3

illatiren txokoa

#29AALLDDAAIIZZEE:: Idiazabalgoherri aldizkariaAArrggiittaarraattzzaaiilleeaa:: lllati euskara elkartea [Kultur Etxea_20213IdiazabalTfnoa: 943 18 72 08 E-maila: [email protected] ]

EErrrreeddaakkzziioo ttaallddeeaa:: Eider Alustiza, IñakiArriaran, Unai Begiristain, Eunate Elio, MaddiGarcia, Itziar Mujika, Ion Telleria, IruneUrteaga eta Xabier Urteaga.

AAllee hhoonneettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaakk:: Ixone Telleria,Imanol Garcia, Joseba Agirrezabala, HerriEskola, Xapobixi Aisialdi Elkartea, GAztetxea,Anttonio Berasategi, Iñaki Aranburu, Jon Arano,Izaro Oiarbide, Ainitze Otamendi, Ana MariAnsalas, Agenda 21 taldea.

DDiisseeiinnuuaa eettaa mmaakkeettaazziiooaa:: ZUM Edizioak.

IInnppiimmaakkeettaa:: Gráficas Ona.

TTiirraaddaa:: 1.000 ale.

LLeeggee ggoorrddaaiilluuaa:: SS-0151/04

IISSSSNN:: 1697-512X

Aldaizek ez du bere gain hartzen aldizkarianadierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

Idiazabalgo Udalak eta Gipuzkoako ForuAldundiak diruz lagundutako aldizkaria.

Idiazabalgo Udala Gipuzkoako Foru AldundiaKultura, Euskara, Gazteria eta Kirol

Departamentoa

EUSKARA ELKARTEKO BAZKIDE egiteko edota ALDAIZE herritik kanpo jasotzekoIzen Abizenak: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Helbidea: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Helbide elektronikoa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Telefono zk.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kontu korronte zenbakia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bazkidetza:

BIDALI ZURE DATUAK: [email protected], Kultur Etxea 20213 Idiazabal edo utzi udaletxean

Langileak: 30€ Ikasle, langabetu eta jubilatuak: 5€ Harpidetza (Idiazabaldik kanpo): 10€

IILLLLAATTII EETTAA AALLDDAAIIZZEERREENN PPOOSSTTAA EELLEEKKTTRROONNIIKKOOAA:: aallddaaiizzee..iillllaattii@@ggmmaaiill..ccoomm

Azaroan beteko ditu Illatik bost urte. Bost! Akasoinork gutxik esperoko zuen 5 urtera iristea ere,baina tira, iritsi, iritsi gara.

2003ko udazkenean hiru hausnarketa saiorenondoren erabaki zen Illati Euskara Elkartea sor -tzea. Saio horiek oso mamitsuak izan ziren etaoso ondo baloratu zen jendearen parte hartzeaktiboa. Izan ere Illatiren sorrera bideratu zenhiru bileretan hogei bat herritarrek parte hartuzuten, guztiak ideia ezberdinetakoak, baina guz-tiak euskararen erabilerarekin arduratuta zeu-denak.

Euskararen inguruko kontzientziazio maila altuaerakutsi zen bilera horietan eta ondorioz, ekar-penak sakonak eta onak izan ziren. Ondorio -etariko bat izan zen herrian gaztelaniazko pren -tsa irakurtzeko joera zegoela eta horretanlagundu behar zuela sortu berri zen euskaraelkarteak, Illatik. Horregatik erabaki zen Aldaizebihilabetekaria argitaratzen hastea.

Bai Illatik eta bai Aldaizek honezkero bosna urtebete dituzte eta hori ospatzeko modukoa delako-an hainbat ekintza antolatu ditugu. Zeberri atale-an dago ospakizunetako ekintza guztien berri.

Azaroaren 15ean Urteko Batzarra egingo dugu,urtero legez. Aurtengoa ezberdina egitekotangara, 5. urteurrena tarteko. Sortu zen garaikobilera horietan parte hartu zuten guztiengana jonahi dugu, atzera orduan esandakoak gogoratu

eta aurrera begirakoak lantzeko. Orduan esan-dakoak bete diren, horien balorazioa, jaso nahidira; ondo egindakoak eta ez hain ondo eginda-koak. Horiek abiapuntutzat hartuta, aurrerabegirako pausoak guztien artean adostea nahikogenuke, Illatiren sorreran egon zen adostasunamantentzeko.

Aldaizeren kasuan, 2009an irakurleen gainekoazterketa egin nahi dugu Aztiker enpresarenbitartez. Aldaize zenbatek irakurtzen duen, zeinadinetakoak diren… informazio ugari lortu nahidugu azterketa horren bitartez, aldizkariarenedukia eta mamia hobetzeko pistak jasotzeko.

ILLATIREN SORRERA BIDERATU ZEN HIRU BI-LERETAN HOGEI BAT HERRITARREK PARTEHARTU ZUTEN, GUZTIAK IDEIA EZBERDINETA-KOAK, BAINA GUZTIAK EUSKARAREN ERABI-LERAREKIN ARDURATUTA ZEUDENAK

DUELA 5 URTE GUZTION ARTEAN ADOSTUTA-KOAK GOGORATU ETA ONDO EGINDAKOAK ZEINEZ HAIN ONDO EGINDAKOAK IDENTIFIKATUNAHI DIRA, AURRERA BEGIRAKO NORABIDEAGUZTION ARTEAN, ADOSTASUNEZ, ZEHAZTEKO.

AAZZAARROOAANN IILLLLAATTIIKK 55 UURRTTEE BBEETTEEKKOO DDIITTUU..AALLDDAAIIZZEEKK EERREE OOTTSSAAIILLEEAANN BBEESSTTEE BBOOSSTTBBEETTEEKKOO DDIITTUUOSPATZEKO EKINTZA UGARI ANTOLATU DIRA. ALDAIZEREN IRAKURLEEN INGURUKO AZTERLANA EGINGO DA 2009AN.


4 < aldaize 29

iritzie

((DDEESS))BBEERRDDIINNTTAASSUUNNAAKK((DDEESS))BBEERRDDIINNTTAASSUUNNIdiazabaldik Bizkaiara, Markinara, etorrieta dena desberdina dela, edo ematenduela, esan behar. Berdintasunak edo desberdintasunak bilatu behar.

Hitz egiteko modua, euskalkia, esaterako. Beti iruditzen zaigu Bizkaieradela euskalkietan zailenetako bat. Bizkaieraz hitz egiten duen batekintopatuz gero, eta are gehiago bizkaiera itxi batean hitz egiten duen bate-kin, ezer ez ulertzearen inpresioarekin geratzen gara. Edo, gutxi ulertzea-renarekin, behintzat. Hara joan, eta gipuzkera entzuten dutenean, aurpe-gi arraroak jartzen dituzte zenbaitzutan. Ez dutela ulertzen ere bai, askok.Ez gara euskalki desberdin baten aurrean harritzen garen bakarrak.Asteartea, ostirala, martitzena, barikue… Eta horrekin, hasi bakarrik.

Kalean ere, kolore ugaritako jendea. Idiazabalen ere, hori pixkanakanabarmentzen ari den arren, ez da hainbeste nabari oraindik. Atentzioadei diezaioke horretara ohituta ez dagoenari. Behin baino gehiagotanentzun izan da, askori grazia gehiegirik egingo ez liokeen txantxa: ‘Nongaude, Markinan ala Nigerian?’.

Bizkaiko kostatik gertu, paisaia ere ederra da. Hori, desberdintasunabaino gehiago, berdintasuna, ezin ukatu. Baina, kilometro gutxi batzuta-ra, hondartza paregabeak. Kosta gustatzen zaionarentzat, hori bai des-berdintasuna!

(Des)Berdintasun ederra izan liteke, Durangon autobusa hartutakoan,Goierriko jendearekin topo egiteak. Hizketan entzun, eta:

-Aizu, nongoa zara ba?-Goierritarra.-A bai? Ni ere bai!-Toki guztietan agertzen garela…-Bai, bai!

Goierrira etorritako bizkaitarrei ere berdina gertatuko zaie. Beraz,(des)berdintasuna. Berdintasunak berdintasun, desberdintasunak des-berdintasun.

AAUURRTTEENN BBAAII!!!!!!

Berriro ere iritsi da agorra, jendea Euskadialtxatzera, beste batzuk horretarako pres-tatzera, korrikalari ugari Behobiatik Donostiarakoa prestatzen, igande-ro telebista aurrean azkazalak jan eta jan egotea… ezer aldatu al da?

Gehienak uztailean utziriko lekura itzuli beharko dute eguneroko ogibila, egongo da lana aldatu duenen bat edo lehen aldiz lanean hasi denikere. Ikasleak ere aldaketa asko jasaten dituzte, batzuk lehen aldizDBHra, batxilerrerako jauzia emanak ere izango dira eta unibertsitate-ra ere, iritsiko ziren bat baino gehiago. Gurasoen gonapetik alde egineta independizatuak ere ez dira faltako, emantzipatuak. Bai neskalagu-narekin, bakarrik, izango da lagunen batekin pisua konpartitzen jarridenik ere. Esaten den bezala zenbait buru hainbat aburu. Bakoitzarenerrealitatea ezberdina izango da baina bi asteren buruan denok gabo-nak bitartean iraungo duen errutinan sartuko gara. Astea joan eta asteaetorri abenduaren 24a iritsi arte.

Baina denok nahi dugu pasaden urtean eginikotik ikasi eta zerbait alda-tu, eginak izango ditugu jada hamaika proposamen; kirola egiten hasteaedo 2007an baino gehiago egitea, trontzan eta lastoa altxatzen ikastea,dieta orekatuagoa eramatea, erretzeari uztea, ikasketak serio hartu etaegunean egunekoa egitea, Donostiako maratoia prestatzea… izango daigande goizak ohean ez pasatzeko asmoa duenik ere. Denok nahi duguzerbait aldatu, pentsa Lance Amstrongek ere txirrindularitzara itzulinahi omen du, eta Tourra irabaztera.

Proposamenak eginak ditugu, bai zuek eta nik, orain ditugun asmo guztihauek eguneroko errutinen barnean sartu eta aurrera eramaten hasibehar gara. Errutinak ere gauza onak baditu eta. Aurten ezberdina izan-go ote da? Baiezkoan nago proposamen denak beteko ditugu, aurtenbai! ANIMO.

[ HEMENDIK ] Idiazabal

iixxoonneetelleria iimmaannoollgarcia

[ HANDIK ] Markina-Xemein

[ BERTSOA ]

Hosto guztiak gorritzen doazholako kasu mordoaguk udazkena hemen daukagueta badaukat gogoaeskolan hasi, hasiak garaordua aldatzera doauda ederra pasatu dugualaia eta beroaudazkenakin gure rutinakhartu du erreleboa

Baina guztia ez da hain txarraegin dezagun atzeraudaberriak eman baizionguzti honi hasieraeta ordutik mundu guztiakizan du bilakaeraziklo denetan nere ustetanola esplikatzen gerahasiera bat duen guztiakizango du bukaera

UUddaazzkkeennaaDDooiinnuuaa:: SSeennttiimmeenndduu ssaarrttuu zziittzzaaiiddaannEEggiilleeaa:: JJoosseebbaa AAggiirrrreezzaabbaallaa


IIKKAASSTTUURRTTEE BBEERRRRIIAA MMAARRTTXXAANN DDAA JJAADDAANNIIKK

aldaize 29 > 5

kolaborazioak [herri eskola]

Udako egun epelak amaitzearekin bat ikasturteberria martxan jartzen da urtero bezala. Aurtenzenbat berrikuntza eta aldaketarekin gainera.Ikastetxeak hiru proiektu nagusi izango dituaurten: Kalitatea Hezkuntzan, Bizikidetza etaAgenda 21.

Klaseak hastearekin bat, zerbitzuak ere hastendira hala nola zaintza, garraioa, jangela, oinez-koen trena, kirola e.a. Esan beharra dago zerbi -tzu hauek geroz eta arrakasta gehiago izaten aridirela. Hona hemen datuak:

IRAKASLE BERRI UGARI DITUGU AURTEN HERRI ESKOLAN. BEGIRA!

DDAATTUUAAKK::

»» OOiinneezzkkooeenn ttrreenneeaann llaauurrooggeeiittaa hhaammaarrrreennbbaatt llaagguunn mmuuggiittzzeenn ddiirraa eegguunneerroo..

»» JJaannggeellaann 8822 iikkaassllee ddaauuddee iizzeennaa eemmaann ddaa..

»» ZZaaiinnttzzaa zzeerrbbiittzzuuaann 1111 iikkaassllee bbiillttzzeenn ddiirraa..

»» EEsskkoollaa kkiirroollaa eerree mmaarrttxxaann ddaa jjaaddaanniikk,, aauurr--tteenn ggaaiinneerraa aarrdduurraadduunn bbeerrrriiaa iizzaannggoo dduugguu,,hheerrrriittaarrrraa dduugguunn XXaabbiieerr IInnttxxaauussttii.. 7700llaagguunneekk eemmaann dduuttee iizzeennaa..

»» BBii uurrtteekkoo ggeellaann 3300 iikkaassllee hhaassii ddiirraa eettaa bbii ggeellaattaann bbaannaattuu ddiirraa..

[ LABURRAK ]

* Oinezkoen trenaren ibilbidean zehar bal-dosa berezi batzuk kokatu dira. Oso politakdira eta logotipoa adierazten dute.Konturatu al zarete non dauden?

* Irailaren azken astean mugikortasunastearen barnean burutu dira ekintza des-berdinak. Ostiralean bizikleta ibilbide bategin zen kolorez jantziz herriko kaleak.

Astelehenean berriz eskola atarian jokokooperatiboak egin ziren, arrakasta handialortuz. Joko hauetan ez da konpetitibotasu-nik lantzen, elkarlaguntza izaten da helburunagusia, ez da irabazlerik edo galtzailerikizaten. Bi ekintza hauek arrakastatsuakizan ziren eta zapore ona utzi zuten gureikasleen artean.

AAllooññaa

EEbbaa eettaa AAiinnhhooaa

JJooxxee MMaarrii

NNeekkaannee XXaabbii

MMiirreeiiaa

GGoorraannee

CCeelliiaa eettaa MMiirreenn


6 < aldaize 29

kolaborazioak

IIKKAASSTTUURRTTEE BBEERRRRIIAA LLUUDDOOTTEEKKAA BBEERRRRIIAANNKKuullttuurr EEttxxeekkoo llaannaakk ddiirreellaa--eettaa lluuddootteekkaa bbeerrrriiaa iizzaannggoo ddaa aauurrrreerraannttzzeeaann..DDaannttzzaa iikkaassttaarrooeekkiinn jjaarrrraaiittzzeeaazz ggaaiinn,, bbeessttee kkuullttuurr eellkkaarrtteeeekkiinn bbaatteerraaeekkiinnttzzaa bbeerrrriiaakk aannttoollaattzzeekkoo aassmmooaa dduu XXaappoobbiixxiikk..

Ikasturte berriarekin batera Xapobixi aisialdi elkartea ere martxan haste-ko indarberrituta dator. Urtero bezala, ekintza ezberdinak antolatuko dira.Honela, ludoteka zerbitzua, dantza ikastaroa, opor-garaiko ekintza ezber-dinak eta abar aurrera eramango dira.

Xapobixik, dagoeneko hiru urteko ibilbidea bete du eta urteen poderioz,esperientzia hartu ondoren, kalitatezko zerbitzuak eskaintzea du helburu.Honetarako jadanik zabaldu dira izen emate epeak eta erantzuna ona izandela esateko moduan gaude.

Ludotekari dagokionean, lehenik eta behin esan, aurten leku ezberdin ba-tean kokatuta egongo dela. Kultur Etxean egiten ari diren lanak direla eta,ludoteka zerbitzua udaletxeko eraikineko bigarren solairuan eskainiko da.Ordutegia, urtero bezala arratsaldeko bostetatik zortzietara izango da.Sei eta erdiak bitartean 4 urtetik 6 urte bitarteko haurren txanda izangoda eta handik itxi artean 7tik 9 urte bitartekoena. Urriaren 13an irekikodugu ludoteka, orduan ezagutuko dute umeek aurtengo hezitzaile berria.Maiatzaren bukaera arte emango da ludoteka zerbitzua.

Dantza ikastaroei dagokionez, iaz izandako hainbat gorabehera argituasmoz, dantza ikastaroa hasi aurretik gurasoekin bilera bat egingo da. Bi-lera horren helburua dantza saioen ordutegia, taldekatzeak eta abar ze-

haztea izango da, horren arabera irakasle bat edo gehiagoren beharra otedagoen baloratuko da, ahalik eta azkarren ikastaroa martxan jarri ahalizateko.

Xapobixi aisialdi taldearen lan eremu nagusiak aipatu ditugun bi hauekdiren arren. bestelako ekintzak ere baloratuko dira, ikasturtean zeharsortzen diren beharren arabera.

Honez gain aipatu nahiko genuke, Xapobixik aurtengorako finkaturiko hel-buruen artean, kultur talde ezberdinekin harremanak sendotzea dela. Ho-rretarako, saiakera egingo dugu eta honekin batera kultur talde ezberdi-nekin ekintzak antolatzeko hainbat proposamen luzatuko ditugu.

KKAATTEEKKOO PPEESSTTAAKK 22000088

Etorri dira, eta igaro ere bai, Kateko Pestak. Bertan hainbat ekintza izandira ikusgai, baita parte hartzeko ere.

Ostegunean, San Inazio egunean, Idi probekin ekin genion jardunari. Honisagardo dastaketak jarraitu zion, eta jende andana agertu zen bi ekintze-tara. Gauean, 12etan txerri harrapaketa izan zen. Ioritz eta Antti izan zirenazkarrenak, 10 segundu ingurutan harrapatu baitzuten. Bigarrenak,Lander eta Axier izan ziren, 12 segundutan. Horren ondoren, Unsainanaiekin dantzaldia izan zen, eta jende mordo bat aritu zen dantzan.

Hurrengo egunean txerri-harrapaketak eman zion hasiera jardunaldiari.jende ugari bildu zen bertan, eta ondoren umeek gozatu zuten eurentzatprestatutako jokuekin.Gauean, afaria izan zen, 40 bat lagun bildu ginela-rik. Horren ondoren, Lortu talde gaztea izan zen.

Azken egunean mus-txapelketarekin hasi genuen eguna. 23 bikotek partehartu zuten eta garaileak Pello eta Jon Kepa izan ziren, finalean Juanitoeta Angelen aurka jokatu zutelarik. Toka txapelketan, berriz, Txintxo izanzen garaile, eta bertan ere 20 bat lagunek parte hartu zuten.

Gauean herriko gazteen emaldia egon zen, eta horrelaxe eman genionbukaera Pestei.

Gure eskerrik beroenak bertara inguratu eta parte hartu zenuten guztiei!

KULTUR ETXEAN EGITEN ARI DIREN LANAK DIRELA ETA, LUDOTEKA ZER-BITZUA UDALETXEKO ERAIKINEKO BIGARREN SOLAIRUAN ESKAINIKO DA

URRIAREN 13AN ZABALDUKO DITU ATEAK ETA ORDUTEGIA MANTENDUEGINGO DA, EZ DA ALDATUKO

XAPOBIXIK HERRIKO GAINERAKO KULTUR TALDEEKIN HARREMANAKSENDOTU NAHI DITU

[xapobixi]

[IGA]

TRATATZEKO»


aldaize 29 > 7

kirolak

Zazpigarren denboraldiari ekingo diote GorkaZudaire eta Leire Iparragirrek nesken areto fut-boleko taldeko entrenatzaile lanetan. Leirek, gai-nera, aurretik ere urte asko eman ditu kirol hone-tan jolasten. Aurreko denboraldia, bidaia ezberdi-nak eta helburu berriak izan dituzte hizpide.

BBiiookk aarriittzzeenn zzaarreettee eennttrreennaattzzaaiillee llaanneettaann aarreettooffuuttbboolleeaann.. GGoorrkkaa ZZuuddaaiirree:: Bai, hala da. Orain senior mailandagoen taldea entrenatzen aritzen gara.Kadeteak zirenean hartu genituen eta bi urteeman genituen maila horretan. Jubeniletan erebeste bi urte egin genituen eta orain hirugarrendenboraldia hasiko dugu senior mailan. Neskatalde berdina entrenatzen aritzen garen zazpiga-rren urtea da hau.

EEnnttrreennaattuu eettaa jjoollaassttuu eerree bbaaii zzuukk,, LLeeiirree.. LLeeiirree IIppaarrrraaggiirrrree:: Bai, aspalditik gainera.Herrian neskek osatutako lehendabiziko aretofutbol talde federatuan nengoen. FernandoPradosekin izan zen hori. Ordutik jolasten aritunaiz eta gero entrenatzen ere bai. Orain, jolastueta entrenatu, biak egiten ditut. Astean bitanentrenatzen dugu eta asteburuan partidak jolas-ten ditugu. Aurre-denboraldian, adibidez, asteanhirutan entrenatzen dugu.

IIaazzkkoo ddeennbboorraallddiiaann eemmaaiittzzaa oonnaakk lloorrttuu zzeenniittuuzztteenn..LL..II:: Bai, hala da. Bigarren urtea zen senior mai-lan jolasten genuena eta lortutako emaitzarekinoso gustora gaude. Laugarren geratu ginen sail-kapenean. Hamabi talde zeuden guztira, etalehenengo hiru postuetan geratu zirenakGipuzkoako talderik onenetakoak dira. Beraz, ezda txarra lortu genuen postua. Gustura egoteko

moduan gaude. Aurten talde handiagoa daukagu,hamazazpi fitxa ditugu guztira, jende asko gaude.Baina helburua iazko berdina izango da: sailka-penean postu on bat lortzea. Horretaz gain,noski, elkarrekin jolasten ikastea eta gauzaberriak ikastea ere izango da gure helburua.Elkar ezagutzea eta ongi pasatzeaz gain, futbole-an jokatzen ikastea ere bai.

KKaannppooaann eerree iizzaann zzaarreettee ttaallddeeaarreekkiinn bbeehhiinn bbaaiinnooggeehhiiaaggoottaann.. GG..ZZ:: Bai, hala da. Bi aldiz izan gara Bartzelonaneta beste hiru aldiz Italian, behin Cesenaticoneta bitan Viareggion. LL..II:: Fernando Pradosekin eta orduko taldearekinBartzelonara joanda nengoen behin baino gehia-gotan. Esperientzia oso onak izaten ziren ordukohaiek, oso ongi pasatzen genuen, eta bagenuenoraingo taldearekin ere gisako zerbait egitekogogoa. Helburua, hasiera batean, areto futboltorneo batetan parte hartzea zen. Internet bidezbila eta bila aritu ginen baina neskentzako hala-ko gauza oso gutxi daude. Zera pentsatu genuenorduan, zelai handian jolastu genezakeela. Etahala egin genuen. Gogorra egin zitzaigun, horiere egia da. Maiatza edo ekaina aldera denbo-raldia amaitzen genuen eta entrenamenduakorduan eten beharrean luzatu egiten genituen,udan izena emandako txapelketa horretan jolas-tu ahal izateko. Eta, ondoren, urri hasieran den-boraldia berriro hasten zenez, abuztu amaieranirail aldean berriro hasten ginen entrenatzen.Kanpora joaten garenean ideia okerra egin deza-ke jendeak. Askok oporretara edo denbora-pasagoazela pentsatuko dute, baina lan handia eska -tzen digu horrek guri: dirua lortu behar dugu, seimila eurokoa izaten da gutxi gora behera gastuguztien batura. Urte batean postontzi banaketa

lan bat ere hartu genuen bidaia ordaintzeko.Gipuzkoa guztian zehar ibili ginen postontziz pos-tontzi afixak banatzen dirua ateratzeko. Eta, tor-neoa jolasten den tokira iristen garenean ere,askotan ez da oso erraza izaten egin beharrekoa.Partidak izaten ditugu egunero. Lekuak eta ikus-teko ere probesten dugu denbora, daukagun hei-nean. Baina ez da denbora-pasa bat izaten inon-dik inora.

AAsskkoottaann eennttzzuutteenn ddaa nneesskkeenn ffuuttbboollaa gguuttxxii bbaalloorraa--ttuuttaa ddaaggooeellaa.. ZZeerr ddeerriittzzoozzuuee??LL..II:: Nire ustez hori da gertatzen dena. Aurten 26fitxa ditugu neskekin bakarrik, eta herri mailan,oso gutxi baloratzen da kirol hau. Neskek egitenbadute, are gutxiago. Gainera, badirudi neskakadin batetara iristen direnean derrigor kirola utzibehar dutela. Eta ez dut uste hori hala denik. GG..ZZ:: Neskek gainera, ez dute etxean edota ingu-runean kirola egiteko, agian, mutilek bezainbes-te animo edo indarrik topatzen. Eta hori pena batda.

EEttaa,, ddeennbboorraallddii bbeerrrriiaarrii bbeeggiirraa,, zzeeiinn hheellbbuurruu ddiittuu--zzuuee??GG..ZZ..: Talde handia daukagu denboraldi honetara-ko, eta jende helduagoa eta gazteagoa gaudenahastuta. Baina helburua orain artekoa izangoda: ondo pasatzea eta futbolean jolasten ikastea. LL..II:: Transizio moduko bat izango da aurtengodenboraldia. Gure artean jolasten ikasteko etaelkar ezagutzeko balioko digu denboraldi berrihonek. Talde ona daukagu aurten ere eta lehe-nengo postuetan amaitzea ere helburutako batizango da. Gainera, areto futbol talde handi batbezala, mutilak eta gazteagoak ere kontutanhartu behar dira. Denok talde handi bat osatzendugu. GG..ZZ:: Kirola egitea da helburua. Ikasten ari gara,baina elkarbizitzen ere bai. Orain dela bi urtetruke bat hasi genuen Reuseko futbol talde bate-kin. Beraiek etorri ziren lehendabizi eta gu joanginen gero. Talde osoa joan ginen, bai neskak etabaita mutilak ere, eta oso esperientzia polita izanda. LL..II:: Esku artean dugun beste proiektu bat dawebgune bat egitearena. Kirola pixka bat bultza-tu eta dinamika bat sortzeko, batez ere.Aurrekontu bat eskatuta daukagu eta herrikoKirol Elkarteko beste taldeekin ere hitz egin nahidugu, parte hartu nahi ote duten jakiteko. Hala,Idiazabalgo Kirol Elkartearen webgunea izangolitzateke bere osotasunean.

GORKA ZUDAIRE ETA LEIRE IPARRAGIRRENESKEN ARETO FUTBOLEKO TALDEAREN ENTRENATZAILEAK

““FFUUTTBBOOLLEEAANN JJOOLLAASSTTEENN IIKKAASSTTEEAA EETTAA OONNGGII PPAASSAATTZZEEAA DDAAGGUURREE HHEELLBBUURRUUAA””


8 < aldaize 29

ze berri ?

GGEERRRRYY RREEYYNNOOLLDDSS EESSKKOOZZIIAARRRRAAIIDDIIAAZZAABBAALLEENN IIZZAANN DDAA HHEERRRRIIEEKKIIMMEENNEEKKOOEEKKIINN

IILLLLAATTIIRREENN 55.. UURRTTEEUURRRREENNAA

Herriko dendetan euskararen erabilera are-agotzeko kanpaina berri bat da hau.

Herriko denda guztietan erosketa-poltsaekologikoak banatu dira doan, plastikozkoenerabilera jaitsi dadin. Baina ez hori bakarrik,poltsetan euskara erabiltzeko gonbita ereegiten da.

Ekintza hau oso ongi baloratu da EuskaraBatzordean. Izan ere, euskara bestelako gaibatekin lotzen den lehen aldia da eta gai horiingurunearekiko errespetua bultzatzea iza-tearena begi onez ikusi da.

Erosketak herritik kanpo egin beharrean,herrian bertan egiteko bultzatzea ere baduzeharka zerikusia.

Euskara ekologia bultzatuz, erabili euskaraeta poltsak behin eta berriro!

EEUUSSKKAARRAA PPLLAANNAA EETTAAAAGGEENNDDAA 2211 EELLKKAARRRREEKKIINN LLAANNEEAANN

IIllllaattii EEuusskkaarraa EEllkkaarrtteeaakk 55 uurrttee bbeetteekkoo ddiittuu aazzaarrooaann.. DDaattaa bbeerreezzii hhoorrii oossppaattzzeekkoo gguussttuu gguuzzttiieettaa--rraakkoo eekkiittaallddii aauukkeerraa zzaabbaallaa pprreessttaattuu dduu IIllllaattiikk uuddaazzkkeenn hhoonneettaarraakkoo..

Aurreko Aste Santuetako bidaianlaguntza handia eman zien Rey-nolds-ek Idiazabalgo Autodeter-minazio Eskubidearen AldekoHerri Ekimenekoei. Eskozian eginzituzten herri kirol saioetariko bi,Inverness herrikoak, Reynolds-enbitartez antolatu zituzten. Harre-manetan jarraitzen dute bi alde-ek, izan ere, 2009ko uztailean Es-kozian ospatuko den mundukoherri kirol txapelketan gonbidatugisa joateko aukera dauka Idiaza-balgo Taldeak.

DATA ORDUA LEKUA EKINTZA

UUrrrriiaakk 1100 2222::0000 GGuurraassoo EEllkkaarrtteeaaOOIIHHUULLAARRII CCLLOOWWNN:: VVIIRRGGIINNIIAA IIMMAAZZHelduentzako antzezlan umoretsua, emaku-mezkoen ikuspegitik landuta.

UUrrrriiaakk 2244 1188::0000 GGuurraassoo EEllkkaarrtteeaa

DDAANNTTZZAA--PPLLAAZZAAPlazako dantzak ikasteko ikastaro laburra, 2ordutakoa, helduentzat. Ez dago dantzari finaizan beharrik!

UUrrrriiaakk 2299 1199::3300 GGuurraassoo EEllkkaarrtteeaa AALLBBEERRTTOO IINNUURRRRAATTEEGGII ““BBEEGGIIZZ BBEEGGII””Albertoren azken lana, mendiari buruzkoa.

AAzzaarrooaakk 1155 1166::0000 PPiillaarrrreenneeaann

IILLLLAATTIIRREENN BBAATTZZAARR NNAAGGUUSSIIAA ++ HHAAUUSSNNAARRKKEE--TTAA SSAAIIOOAAUrteko batzarra egingo dugu. Illatiren hurren-go urteetako norabideaz ere arituko gara.

AAzzaarrooaakk 2299 1144::0000 AArrrreettxxeennKKAANNTTUU BBAAZZKKAARRIIAAKantuen liburuxka banatuko dugu, hasi ezta-rria prestatzen!

AAbbeenndduuaakk1177

1199::3300 PPiillaarrrreenneeaann““IIZZAALLGGOO EEUUSSKKAARRAA”” MMAAHHAAII IINNGGUURRUUAAHerriko euskararen erabileraren ingurukoa.Gaur egungo esperientziak.

AAbbeenndduuaakk2200

AALLDDAAIIZZEEKKOO GGEEHHIIGGAARRRRII BBEERREEZZIIAAIllati, Aldaize eta euskara planari buruzkoa


aldaize 29 > 9

ze berri ?

EELLIIZZAALLDDEE ““SSOOZZIIDDAADDEEAA””,, EELLKKAARRTTEE GGAASSTTRROONNOOMMIIKKOO BBEERRRRIIAA

HHAASSII DDIIRRAA HHEERRRRIIKKOOFFUUTTBBIITTOO TTXXAAPPEELLKKEETTAA--KKOO PPAARRTTIIDDAAKKIGAK URTERO ANTOLATZEN DITUETA SANBLASETAN JOKATZEN DAFINALA

Hamabi partida jokatuko ditu talde bakoitzak.Aurten zazpi taldek parte hartuko dute eta dagoe-neko hasi dira partidak jokatzen. Orain arte KulturEtxearen ondoan jokatu izan dira, baina KulturEtxea Udaletxe berria bihurtzeko lanetan ari dire-nez, Herri Eskolan ari dira jokatzen.

PPAARRTTZZOONNEERRIIKKOO EEHHIIZZAA-- PPOOSSTTUUEETTAARRAAKKOOZZOOZZKKEETTAA EEGGIINN DDAAIdiazabali hainbat postu tokatu zaizkio. Hauek postu horiek:AAPPOOTTAA,, 33,, 1133 eettaa 1155 // LLAARRRREEBBIILL 1100,, 1166 eettaa 1188 // IITTUURRGGAAIINN 22 eettaa 88 // AARRAATTZZ 88 eettaa 22PPEEAAZZUULLUUEETTAA 33 // LLEETTAAIINN 55,, 66 eettaa 1133 // TTXXAABBOOLLAATTXXOO 11Horretaz gain, Partzoneritik Udalari hainbat postu erabiltzeko baimena ematen zaio.Horietako batzuk egun jakinetan erabiltzeko aukera eman die Udalak:LLAARRRREEBBIILL 1199:: uurrrriiaakk 1111,, aazzaarrooaakk 44 eettaa aazzaarrooaakk 1122AAÑÑAABBAASSOO 77:: uurrrriiaakk 88,, uurrrriiaakk 1166,, uurrrriiaakk 2244,, aazzaarrooaakk 99IITTUURRGGAAIINN 99:: uurrrriiaakk 44,, uurrrriiaakk 1122,, aazzaarrooaakk 55 eettaa aazzaarrooaakk 1133Udalak bere konpromisoetarako hainbat postu ditu bere ardurapean. Honako hauek izangoditu aurten: LLAARRRREEBBIILL 1199:: uurrrriiaakk 1199 eettaa uurrrriiaakk 2277 // AAÑÑAABBAASSOO 77:: aazzaarrooaakk 11IITTUURRGGAAIINN 99:: uurrrriiaakk 2200 eettaa uurrrriiaakk 2288

Uztailaren bukaeran hasi ziren “sozidadea” egi-teko lanak. Bertako bazkideek esan dutenez, lau-rogei lagunentzako jantokia izango du, nahiz etaegun berezietarako ehun eta hogeirentzakolekua ere izatea aurreikusita duten. Bazkideenbikotekideek ere bazkideen adinako baimenaketa eskubideak izango dituztela azpimarratu nahiizan dute.

Herriko festetarako, Sanblasetarako, amaitukodira obrak. Garai batean leku horretan zegoenElizalde baserriaren izena hartuko du Elkarteak.

Elkarteak ekintza kulturalak ere bultzatzekoasmoa du; horien artean legoke Osinalde bertsotxapelketa esaterako.

Hirurogei bazkide dira gaur egun eta bestehamarrentzako lekua dago oraindik. Adin tarteaskotariko bazkideak daude, neska zein mutil.Hori dela eta, ordaintzeko modua oso malguaezarri dute, edonoren eskura egon dadin.Interesa duenak edozein bazkiderena jo dezake.


10 < aldaize 29

ertzea [izal ezautuz]

EETTXXEEBBEERRRRII HHAAUUNNDDIIAA aannttttoonniiooberasategi

KONBENTZIONALA ALA ALTERNATIBOA?Medikuntzak norabide ugari hartu ditu azken urteotan. Bi adar nagusitan murgildu gara

Gure herriko etxeen inguruko kontu zahar etagorabeherez osatzen dudan atal honen zaleok,beharbada, gogoan izango duzue nola, azkene-koan, izen batzuen iraunkortasun ezaz eta alda-kortasunaz aritu nintzen; zehatzago esanda, ka-leko etxeen izenez nioen hori, batez ere, erabatahaztuta geratu eta galtzeraino ere egin duteeta, batzuetan. Uste dut gaur aztergai dugunhau adibide ezin hobea dela, esan nahi izannuen horretaz konturatzeko.

Dokumentatutako lehen aipamenetan (1652...),“Arresse/Arressea” deitura ageri da etxeaizendatzeko; pentsatzekoa da, grafia horrek hiz-

tunen ahoan “Arretse/Arretsea” izango zenaadierazi nahi zuela; “etxe”ren aurrekari izanda-ko “etse” forma ageri da, hortaz (hor dugu,tankera horretakoa, “Goatse” bera ere). “Ha-rrizko etxe” izate horrek, etxea egin zenean,beste batzuekin zeukan berezitasuna erakutsi-ko zuen, seguruenez. Izen zahar hori hartu dute“Arretxe” elkartekoek bere txokoa izendatzeko.

Baina gure etxearen izenak ez zuen luzaroaniraun. XVII. mendearen bukaera aldeko etaXVIII.aren hasierako dokumentuetan, “Donjoa-nenea” izena ageri da; garbi dago “DonJuan”en baten etxea izan zela. Baliteke “Juan

de Urbizu” apaizarena izatea, 1578an inguruhorretantxe baitzuen berea; baliteke izena ereordudanikoa izatea. Etxeko jaunaren deituraerabiliz sortu bide zen etxearena bera ere etahori erabiliko zuen jendeak.

1708. urtean, etxe berria egin zen lehenagokoa-ren lekuan. Dokumentuetan “Zufiaurre” edo“Zubiaurre” deritzote; ez dakigu izen hori lehe-nago ere erabilia izango zen, baina, gerora, be-hintzat, ez zuen iraun. Ez berarenik, ez besteizen batenik, ez da euren inongo zantzurik iritsigureganaino.

Etxe berria haundia ere bazen (begiratu bestelaXX. mende hasierako argazkiari) eta garbi zego-en kontua: “Etxeberri Haundia” izan zen idiaza-baldarrentzat aurrerantzean. Haunditasun horiaprobetxatuz edo, XX. mendearen hasieran,Ipar Euskal Herriko Beloketik etorritako fraidebeneditarren komentu bihurtu zen; laster aldeegin zuten, ordea, Lazkaora.

Eta orain artekoa nahikoa ez bada, tori errema-tea. 1920 aldera etxea bota eta indiano batekgaurko egunean ere hortxe daukagun palazioikusgarria eraikiarazi zuen; hortik etorri zenizen berria: “Jauregialzorenea”. Eta, nahi badu-zue, inoiz dokumentatuta dagoen “Juankruze-nea” ere bai.

Bukatzeko, izenburuan, leku faltan, ipini ezinizan dena -lekuko modura, behintzat- gera bedijasota hemen, etxearen histori hari osoari zorzaio eta: “Arretsea-Arretse-Donjoanenea-Zu-fiaurre-Zubiaurre-Etxeberri Haundia-Juankru-zenea-Jauregialzorenea-”ren gainean aritugara gaur. Bada zerbait gero!


KONBENTZIONALA ALA ALTERNATIBOA?Medikuntzak norabide ugari hartu ditu azken urteotan. Bi adar nagusitan murgildu gara

Medikuntza alternatiboaren definizioak bat baino gehiagoharritu dezake. Ohiko medikuntzak edo medikuntza kon-bentzionalak dituen tratamenduen ordez praktikatzen denmedikuntza da askorentzat. Beste askorentzat, aldiz, horrenosagarria besterik ez da. Medikuntza mota bat edo bestearenaldeko sutsuak badira, baita bietan sinesten dutenak ere.Baina beti ere, muga norberak jartzen du. Gai hau, ordea,zerbaitek polemiko egiten badu, ‘alternatibo’ hitzaren defini-zioak berak egiten du.


12 < aldaize 29

erreportajea

Hala hasi dira, bizpahiru idiazabaldar, kafetxobat hartzen ari diren bitartean, behin gaia ate-rata. Askotan entzun liteke luze eta zabal jodezakeen eztabaida honen zertzeladarik kalee-tan. Baita etxeetan ere, edo lagun artean.Medikuntza alternatiboa eta tradizionalarenarteko talkak egunerokotasunean ere utzi deza-ke arrastoa. Askorentzat guztiz kontrakoak,beste zenbaitentzat osagarriak, elkarrekinbidea egin beharko luketenak beste zenbaiten -tzat. Iritziak askotarikoak dira.

Zer da bat eta zer bestea? Landareekin eginiko ukenduak, sendagaiakedota gisako produktuek konbinatzen dutemedizina alternatiboa batzurentzat. Beste asko-rentzat, oinarri espiritualak, metafisikoak edotaerlijiosoak, ongizate gizartetik at erabiltzendiren teknikak, sendabide berritzaileak edotabeste zenbait sendabide ere badira medikuntza.Medikuntza tradizionalak, berriz, zientifikokioinarrituta eta frogatuta aurkitutako sendabi-deak lantzen ditu. Eta, bataren eta bestearenarteko desberdintasunak, askotan txikiak izandaitezke, baina beste zenbaitetan, pausu erral-doiek osa dezakete desberdintasun hau. Azkenkasu honetan, bataren eta bestearen defendat-zaileek talka handiak izan ohi dituzte.

Mediku sutsuek, lanbide honen adar alternati-boak ilegalak izan daitezkeelaa diote zenbai -tzuetan. Aditu hauen portzentaje handi batekzera dio: baimen legala ez duten pertsonek ezdutela diagnosiak egin eta tratamenduak edota

terapiak hasteko baimenik. Horrek, ordea, ezdu esan nahi medikuntza honetako baliabideakosagarri bezala erabiltzen ez dituztenik. Aregehiago: honen onurak medikuntza tradiziona-lak ere onartu egin ditu, eta erabili ere bai,geroz eta gehiago.

Beste askorentzat, medikuntza naturala soilikda medikuntza alternatiboa. Belarren sendatze-ko gaitasunean oinarritzen den medikuntza,edota produktu natural edota ekologikoak soilikerabiliz gaixotasunak eta gaitzak sendatzekomodua eta bidea.

Herrian bertan, medikuntzaren bi adar hauekinidentifikatzen diren pertsona ugari dago. “Ezdut uste frogatuta ez dagoen zerbaitekin gehie-gi sinetsi ahal izango nukeenik”, jarraitzen duelkarrizketak. “Baina, saiatzeagatik ez da ezergertatzen. Hori da medikuntza honek duena: ezduela kalterik eragiten gorputzean. Beraz,saiatzea da kontua”. Era guztietako iritziakinondik ere.

Toki guztietan, iritziak orotarikoak izan daitez-ke. Baita gai honen inguruan ere. Bakoitzak,bere osasunarekin eta gorputzarekin nahiduena egiten ei du. Hala izan da orain arte, halaizango da aurrerantzean ere.

-Niri, fundamentuzko kontsulta batean fun-damentuzko mediku batek esaten didanakbakarrik balio dit.

-Bai, niri horrek ere balio dit, baina ezinukatu kuranderoek eta gisakoek, adibidez,egiten duten lana. Niri behintzat ez didatehutsik inoiz egin. Eta, belarrak ere, kontuanhartu beharrekoak dira askotan.

- Hori ere egia da, baina beti ez dute asma -tzen. Eta asmatzearen zain geratzen bagara…Ez asmatzea ere iritsi liteke.

- Bai, baina, zenbat aldiz gertatu da, medi-kuenetan bueltaka ibili eta gaitzik aurkitu ez,eta kuranderoarengana edo gisako batenganajoan eta lehenengoan aurkitu eta sendatzea?

“

”Medikuntza tradizionalak,berriz, zientifikoki oinarritutaeta frogatuta aurkitutako sen-dabideak lantzen ditu


aldaize 29 > 13

erreportajea

Herrian ere baiJesus Martinez, Soria bezala gehiago ezagutzendenak, garatxoak eta antzekoak sendatzekomodua ezagutzen du. Bere jaioterrian ikasita,ez omen dio inoiz inori esango nola egiten duen.Teknika erraza omen da: urdai gantz zati bate-kin garatxoak marraskatzen ditu. Horren aurre-tik edota ondoren egiten duena, ordea, sekre-tua da. “Eta, garatxoak sendatu egiten dira.Ehuneko ehunean agian ez, baina jende askorisendatu dizkiot garatxoak modu honetan”, dio.Eskuak garatxoz josita zituen inor joana daberarengana, baita urteetan garatxoren batkendu ezin zuenik ere.

Badira, herrian, sendabideak ideia espirituale-tan edota arimaren ongizatean oinarritzendituztenak ere. Norberaren sendatzeko gaitasu-nean, adibidez. Eskuak sendatu nahi den per -tsonaren buruan jarrita, eta energia tarteko,gaitzen sendabidean sinesten dutenak. Baita,norbere gorputzaren energien konpentsazioansinesten dutenak ere.

Anamari Ansalasek, berriz, belarrek eta elika-gaiek dituzten sendatzeko baliabideak ongi eza-gutzen ditu. Aldaizeko kolaboratzaile fina duguLilimallu atalean. Alero-alero eskaintzen diguelkarrizketatxo bat, aldiko gaitzen bat sendatze-ko orientabideak emateko. Ilusio handiarekinkontatzen dizkigu berak dakizkien guztiak.

Anamari Nafarroako Etxalarkoa da jaiotzez.Batez ere bere amonarengandik jaso omen dubelarren munduaren berri. Bere gurasoek erebelarrak erabiltzen omen zituzten. Anamariren

ama zena baserriz baserri ibiltzen omen zengaixoei enplastoak jartzen. Bere aita zenak ereezagutzen zituen belarrak, baina batez erebaserriko ganadua zaintzeko eta sendatzekoerabiltzen omen zituen. Txiki-txikitatik ezagut-zen du Anamarik hau, baina 21 urte zitueneanMiarritzen ikastaroa egin zuen eta bere eza-gutzari teoria jarri zion. Medikuntza Orokorrekoikastaroa izan zen eta ohiko gaixotasun arrun-tak (asma, zirkulazio txarra, pneumonia…)belarren eta elikagaien bidez nola sendatu ikas-ten aritu zen.

Harrezkero, Anamarik askori lagundu dio etagaur egun ere astero du norbait laguntza eske-an. Kontsulta-lekua etxea du. Jende ugarik bisi-ta egiten dio, baina telefonoz ere asko aritzenda. Azpeitia, Andoain, Irurtzun, Lezaun,Calahorra… bazter ugaritan da ezagunaAnamari; bai herritik kanpora, baina baitaIdiazabalen bertan ere. Uste baino jende gehia-gok jotzen du berarengana aholku eske.Anamarik urte guztian behar ditu belarrak,baita horien garaia ez denean ere. Horregatik,bigarren goian, ganbaran, belar asko ditu gor-deta kontserba gisa.

Landareekin eginiko uken-duak, sendagaiak edota gisakoproduktuek konbinatzen dutemedizina alternatiboa batzurentzat.

Konbentzio

nalaAlter

natiboa


14 < aldaize 29

hizketan

IIddiiaazzaabbaallddaarr gguuzzttiiaakk eeddoo ggeehhiieennaakk eezzaagguuttuu dduutteeMMaaiitteerree AAuuzzmmeennddii bbaannkkuukkoo mmoossttrraaddoorreeaarreennbbeessttee aallddeeaann.. CCaajjaa ddee AAhhoorrrrooss PPrroovviinncciiaall ggaarraaiibbaatteeaann,, GGiippuuzzkkooaakkoo KKuuttxxaa bbeerraanndduuaaggoo,, KKuuttxxaaoorraaiinn.. BBeerree aaiittaarreennggaannddiikk iikkaassii zzuueenn ooffiizziiooaa,, eettaaoossoo ggaazztteettaattiikk hhaassii zzeenn bbeerraa eerree eettxxeekkoo nneeggoo--zziiooaann llaanneeaann.. EEttxxeeaann bbeerrttaann lleehheennddaabbiizzii,, KKaalleeNNaagguussiiaann oonnddoorreenn.. AAttzzeerraa bbeeggiirraakkoo bbiiddaaii bbaattiihhaassiieerraa eemmaann ddiioo oorraaiinn..

BBeettiiddaanniikk eezzaagguuttuu dduuzzuu bbaannkkuukkoo llaannaa.. GGaarraaii bbaa--tteekkoo CCaajjaa ddee AAhhoorrrroossaa eettxxeeaann bbeerrttaann zzeennuueenn..Bai, hala da. Etxean txikitatik ikusi genuen girohori. Aita zen garai batean arduraduna, eta bes-terik ez dut ezagutu. Etxean zegoen gainera bu-legoa orduan, egongelan. Eta bezero guztiak gu-rera etortzen ziren. Baita igandetan ere! Ez ze-goen ordutegi finkorik, ezta jai egunik ere. Fami-liako negozioa zen. Gurasoekin batera hasi nin -tzen gaztetatik, idazten ikasi nuenean, esangonuke. Kartilak-eta betetzen hasi nintzen hasie-

ran, pixkanaka. Lehen lana askozaz ere erraza-goa zen, oraingoarekin konparatuta. Libreta bateta plazoko nomina, besterik ez zen izaten.Dirua batean edo bestean sartu behar zen.Kontu korronteak enpresentzat izaten ziren.Argi eta uraren dirua ere etxez etxe biltzen zen,ez zen bankutik egiten. Eta soldatak ere, garaihartan, diruz ematen ziren. Orain dirua kontukorrontean izan behar da, garai hartan etxean.Soldata ematen zizutenean, behar zenuena etxean utzi eta sobratutakoa eramaten zen Cajade Ahorrosera. Pentsioen kontua ere, hilarenlehen hamabostaldian erreziboak sinatuta egi-ten zen. Hileko lehenengo igandean ordaintzenziren gero, meza aurretik edo ondorenean. Hanetortzen ziren denak, bata bestearen atzetik,gurera. Askotan ohean egoten ginen gu, etaetxea jendez beteta zegoela nabaritzen genuenohetik. Tinbrerik ere ez zen garai hartan, eta atehotsak handiak izaten ziren! Gu bakarrik ez, in-gurukoak ere esnatuko ziren artean. Baina alda-ketak handiak izan dira. Enpresak ordainketa

sistemak aldatzen hasi zirenean jende asko bel-dar zen. Iraultza bat izan zen hura jendearen ar-tean, baina ohitu egin ginen segituan. Eta, ho-rrela, aldaketa guztiekin.

ZZuu eerree llaasstteerr hhaassii zziinneenn bbeerrttaann llaanneeaann..Bai, hamasei urterekin hasi nintzen bertan lane-an. Batxilergoa amaitu eta kontabilitatea ikaste-ri ekin nion, eta negozioa ere ezagutzen nuenaspalditik. Aitak utzi zuenean nik hartu nuen.Baina inguruan ibili behar izaten zuen berak ere,nik artean ez bainituen 18 urte, eta sinadurakberea izaten jarraitzen baitzuen. Hasi nintzene-an ez zen ordutegirik izaten eta egiten genuenlanaren araberakoa izaten zen gure soldata ere.Garai hartan, 1971n, hamabost bulego bakarrikzeuden Gipuzkoan. Ordu gutxiz lan egiten zutenbertan, askotan bertako langileek beste lan batere izaten zutelako. Hura normalizatzea erabakizutenean oposaketak egin zituzten. Nik ere eginnituen eta 1972ko urtarrilaren 1etik naiz langi-lea ofizialki.

MAITERE AUZMENDI.

““KKOOSSTTAATTUU EEGGIINN ZZIITTZZAAIIDDAANN EERRAABBAAKKIIAA HHAARRTTZZEEAA,, BBAAIINNAAOORRAAIINN OOSSOO GGUUSSTTUURRAA NNAAGGOO””HAMASEI URTETATIK HERRIKO KUTXAN LAN EGIN ONDOREN, LANA AHAZTEA ERABAKI DU

MAITERE AUZMENDI, ELKARRIZKETAKO UNE BATEAN


aldaize 29 > 15

hizketan

UUrrttee gguuzzttii hhaauueettaann hhaammaaiikkaa ggeerrttaaeerraa iizzaannggoozziirreenn KKuuttxxaann..Bai, makina bat gertatu izan dira! Lan honek aldeon eta txarrak ditu, denek bezala. Gauzak ongiegiten zenituenean, edota norbaiti laguntzealortzen zenuenean momentu onak izaten ziren.Aldiz, txarrak ere izaten ziren: inbertsio bat gaiz-ki ateratzen zenean, norbaiti lagundu ezin zenio-nean… Lapurretak ere izan ziren bolada bate-an! Garai oso txarra izan zen hori, beldur askopasa genuen. Ez nik bakarrik, eskualdeko langileguztiak ere bai. Bost aldiz gutxienez gertatu zenhori Idiazabalen. Hirutan ez nintzen bertan toka-tu, baina azkeneko bitan bai, eta izugarrizko bel-durra pasatu nuen. Ez ginen lanean lasai egoten.Lanetik joaterako leihotik kanpora begira, ateakitxi nahian, beste bulegoetakoekin telefonotikzintzilik… Beldur handiak pasa genituen.

AAllddee hhaannddiiaa dduu sseekkttoorreeaann lleehheenn eeggiitteenn zzeenn llaannaakkoorraaiinnggooaarreekkiinn,, eezzttaa??Oso handia gainera. Lehen ez zen ordenagailu-rik, terminala izeneko tramankulu bat izatenzen. Izugarrizko hotsa ateratzen zuen gainera!Jendea harrituta geratzen zen paperetik termi-nalerako aldaketa egin genuenean. Gero, berriz,terminala ere atzera geratu zen, eta makina isi-lagoak iritsi ziren. Zuzendaria ere bulegotik ate-ratzen zen, zaratarik entzuten ez zuela eta, bule-goan inor ez ote zebilen galdezka. Jendeak, gai-nera, askotan galdetzen zuen datuak Donostia-ko zentralera ongi iristen ote ziren ordenagailubitartez! Baietz esaten genien, noski.

BBeettii IIddiiaazzaabbaallggoo bbuulleeggooaann llaann eeggiinn dduuzzuu ggaaiinneerraa..Bai, hala da. Zorte handia izan dut, nire ustetanbehintzat. Horrek alde onak eta txarrak ere ba-ditu, noski! Baina, ni oso gustura egon naiz lane-an aritu naizen denbora guztian, ez nuke aldatu-ko. Herritarrekin halako harreman estu bat sor -tzen da. Baina, alde txarren artean dago, adibi-dez, sekula santan ezin deskonektatu izana. Ho-rrekin bizitzen ere ohitu egin nintzen.

EEttaa,, oorraaiinn??Orain oso gustura nago. Azkeneko urteetannekea nabaritzen ari nintzen, eta banuen des-kantsatzeko eta deskonektatzeko gogoa. Asko-tan esaten nuen, urte sabatiko bat hartzekogogoa neukala, gustura egingo nuela hori, bainaez nintzen inoiz ausartu. Itzulera zein gogorraizango zen pentsatzen jartzen nintzen eta atzeraegiten nuen beti. Baina iazko urte amaieran edo,langileon asmoen berri galdetu ziguten goitik,ordezkapenak eta aldaketak aurreikusten joate-ko. Horrexek animatu ninduen egin dudana egi-tera. 57 urterekin lizentzia eskatu dezaket,aurre-erretiroaren aurreko pausoa dena. Lasteregingo ditut 57 urte eta bitartean eszedentziaeskatu dut. Beranduago ikusiko da lizentziaemango didaten eta hori aurre-erretiroarekinlotzerik izango dudan edo ez. Agian lanera itzulibeharko naiz berriro, hilabete batzuetarako.Baina oraintxe horrek ez dit inporta. Ikaragarrigustura nago, lasaitasun handiarekin bizi naiz.

“BOST LAPURRETA EGIN ZIZKIGUTEN BO-LADA LABUR BATEAN. BOST HORIETATIKHIRUTAN TOKATU NINTZEN ETA IZUGA-RRIZKO BELDURRA PASATU NUEN”

“JENDEAK ASKOTAN GALDETZEN ZUENDATUAK DONOSTIAKO ZENTRALERA ONGIIRISTEN OTE ZIREN ORDENAGAILU BITAR-TEZ! BAIETZ ESATEN GENIEN, NOSKI”


16 < aldaize 29

iparrorratza

Holandara eskolako lan praktikak egitera hiruhilabeteko epean. Hasiera batean inondik inorajakin gabe nora joan behar nintzen Breda-ra bidalizidaten lan praktikak egitera Holandako hegoal-dean kokatzen den herri handi batera. Lan prakti-kak kanpoan egiteko laguntza eman zidateneanasko poztu nintzen, zeren mundua zertxobait ikus-teko aukera eman zidatelako eta esperientzi berribat izateko aukera izango nuelako. Kurtsoa mar -txoan bukatu nuen eta martxoaren bukaeran Ho-landara abiatu nintzen. Goierritik bi lagun joanginen beste gainontzekoak , Donostiakoak, Bilbo-koak, Markinakoa, Aguraingoa eta beste zenbaittokitakoak.

Gure etxea Breda-n oso ondo kokatua zegoen,herriko zentrotik bost bat minutura bizikletaz. He-rria oso polita, zentroan eliza handi bat eta ingu-

ruko etxeak oso politak holandar estilora, etxegehienak baxuak hiru edo lau solairukoak eta kan-poalderantz aldenduz etxe gehienak indibidualakbakoitza bere belardi txikiarekin. Lurralde osolaua da haize errota eta ur kanal asko daude. Bizi-kletaz oso erraz mugitu daiteke. Bizikleta erabil -tzen nuen lanera joateko garraioa bezala. Bestegarraio publiko bat asko erabiltzen dena trena da,holandartar gehienak lanera joateko txirrinduaeta trenak erabiltzen dute garraioa bezala.

Lanari dagokionez gure lantokia Breda-tik ho-geita hamar bat kilometrora zegoen kokatua etatrena eta bizikleta erabiltzen genuen. Lantokianjende oso jatorra, Holandako jendea oso jatorraeta lasaia da. Gure lanera joaten ginen lantokiankanpotar asko zeunden, turkoak, makokoak, polo-niarrak… nahiko enpresa mistoa da. Oso gustura

aritu nintzen laneanjende asko ezagutunuen.

Bestela hiru hilabeteak aprobetxatuz turismopixka bat ere egin genuen. Holandan toki asko bi-sitatu genuen, Amsterdam, La Haya, eta Eindoveneta beste herri txiki batzuk ere bisitatu genituen,ez da herrialde oso handia. Herrialde honek baduberezitasun bat lurra itsas maila baino baxuagoadagoela, dikeak eta itsaso ateak dauzkate itsaso-ko ura ez sartzeko. Hau ikustera ere gerturatuginen kostaldera. Belgikan ere izan ginen, Berlineta Alemaniako beste herri txiki batean ere bai.

Ikusten duzuenez hiru hilabetetan etxetikkanpo oso ongi pasa daitekeela jende eta tokiasko ezagutuz. Aukera izan ezkero animatzen dutjendea horrelako aukerak aprobetxatzea.

IIzzeennbbuurruuaa::MATERIA ORGANIKOA ETA GAINERAKOAK

TTaallddeeaa::KEROBIA

Talde iruindarraren azken lana da, eureka beraiek autoproduzi-tutakoa. Internetez eskuratu ahal izango duzue, euren webgu-nean bertan:

»» wwwwww..kkeerroobbiiaa..ccoomm

[ internet ]“EUSKARAZKO FIREFOX-A”

wwwwww..mmoozziillllaa..ccoomm//ffiirreeffooxxInterneten azkarrago eta seguruago nabigatzeko modua da.Gainera, euskarazko bertsioa ere badu nabigatzaile honek.

[ diska ]“MATERIA ORGANIKOA ETA GAINERAKOAK”

HHOOLLAANNDDAARRAAiiññaakkiiaranburu


aldaize 29 > 17

zaharrak berri

Mila hitz baino gehiago balio omendu irudi batek...

Eta alde erantziz ere bai: zenbatirudi ez ote datozkigu izen-abizenbat xuxurlatzen zaigunean, dataedo datu bat ematen zaigula?

Honoko hau da "Izalen" "zegoena"orain dela 58 urte, 1950eko Maria-ren urtean.

Idiazabalen eta Goierriko bestezenbait herrietan lagun batzueierakutsi herrian herrikoak, eta ar-gazki zaharrak adinako arrakastaizan dute zerrenda hauek.

Gertaerak idazten, ontzatzen edogogoratzen ez direnean, gertatu ezbaliera bezalatsu da.

Gogoratzeko, irudiak berreskura -tzeko, garai bateko Idiazabalgomundualdia pizteko edota nondikgatozen jakiteko balioko al du foto-kopia honek...

BBuurruuaa eerraabbiillttzzeenn eezz ddoooonnaakk,, hhaannkkaakk eerraabbiillii bbeehhaarr ddiittuu[ ESAERA ]

* HORTIK "PARADAKO ASTOA"ESALDIA...1950. URTEA; ANUARIO DE COMERCIONACIONAL DE ESPAÑA III. LIBURUKIA

ZZEEIINN ZZEENN NNOORR IIDDIIAAZZAABBAALLEENN 11995500EEAANN || jjoonnmmiikkeellarano


18 < aldaize 29

saski-naski

[ RZ ] [ LILI-MALLU ] iizzaarrooooiiaarrbbiiddee aannaamariaannssaallaass

BBAASSUURRDDEEAA SSAALLTTSSAANN> OSAGAIAK (6 lagun.)

• 2 kg basurde-haragi• 2 tipula gorri• Azenario 1• Reineta sagar 1• Baratxuri buru 1• Ardo txuria• Olioa • Gatza ura• 2 patata

> PRESTAKETA

Bezperan haragia salmueranjarri. Hau da, ontzi batean haragia, baratxuri buru tartean txikitutaduela jarri eta ardo txuria bota haragia tapatu arte. Haragia salmuera-tik atera, trapu garbi batekin lehortu eta gatz apur bat bota. Zartaginbatean olioa jarri eta haragia frijitu. Ondoren, zartagin berean tipula,azenarioa eta sagarra txikituta jarri eta doratzen direnean haragiadagoen kazuelara bota, ur pixka batekin eta egosten utzi. Haragia egos-tean, atera bertatik eta geratzen den saltsa batidoran txikitu eta berri-ro haragia bertara bota.Bukatzeko, bi patatak zuritu, zati handitanmoztu, frijitu eta kazuelara bota.

On egin.

Erreka bazterretan bizi den zuhaitza da haltza.Tamaina ertainekoa, altueran 20 metro izaterairitsi daiteke. Hosto galkorrekoa. Enbor zuzenaeta azala iluna du. Hazkunde azkarreko espezieada, gainera ipurditik moztuz gero berehala jaio -tzen da berriro.Urtarrila maiatzean loratzen da eta fruituakudazkenenan heltzen dira, apaingarritako erabi-liz.Euskal Herrian erabat hedatuta dago isurialdekantauriarrean eta urrituz doa mediterraneoan.Zuhaitz ilarak edatzen ditu ibai bazterretan etabasoak eratzera era iritsi daiteke hezetasun fre-atikoa duten mendi hegaletan.Badu bere garrantzi ekologikoa landare honek,izan ere, atmosferako nitrogenoa finkatzekoduen gaitasunagatik erraz kolonizatzen ditu lur-zoru pobreak, baldin eta nahiko hezetasuna due-nenan, eta horrela estaltzen ditu urbazterrak etaezpondak.

Egur arina du eta azkar desagiten da, baino ure-tan oso iraunkorra da. Altzarietarako, erregaigisa, papera, panel eta kutxak egiteko erabiltzenda besteak beste. Azala tanino ugarikoa da etaastringente gisa eta larruak ontzeko balio du.Hosto hartu berriak oin azpietan zapal zapal jarrizgero galtzerdien barrutik, asko ibiltzeagatikedota oinetakoak gaizki izateagatik sortutakomiña baretzen dute. Hostoak xehetuz gero kata-plasman eta emakumearen bularrean jarriz, haurjaio berrientzako esnea eteten da. Zauriak ondoixteko ere balio du. Haltzaren azala berriz,egosi eta gargarak eginez gero, hortzak finkatzenditu eta entziak gogortu, anginak baretzeko erebalio du.Espezie honetaz gain, erabili ohi da apaingarrita-ko eta baso birlandaketan beste haltz bat, inoizbasati bihurtzen dena, Korsika eta Italiako hego-aldekoa jatorriz, Alnus cordata.

HHAALLTTZZAA ((AALLNNUUSS GGLLUUTTIINNOOSSAA)) FFAAMMIILLIIAA:: BBEETTUULLAACCEEAAEE

IIDDOORRRREERRIIAA KKAASSUUEETTAARRAAKKOO,, BBAARRAAZZKKIIAAKKBarazkiek lagunduko digute komu-nera ohi bezala joaten. Lehortutaegonez gero, ez da ez, gorputzaldiona izaten. Anamarik dio barazkiakjatea baino hoberik ez dagoela.

Jarri lapiko batean honako barazkihauek:

-2 tipula-Porruaren hostoa (berde kolorekozatia)-Sagar 1, azal eta guzti-Erramu hosto bat.-Gatza-Olioa-Perrexila

Barazki horiek guztiak txiki-txikieginda jarri eta egosi litro bat ure-tan, 20 minutuz. Ur hori edan egin behar da, bazkal garaian, aldiko baso-kada bat.Ez bada horrela hartu nahi, ur horrekin zopa egin daiteke, fide-oa edo tapioka botata.Egositako barazkiak ere jan egin behar dira. En -tsaladan jan daiteke, limoa edo ozpina botata. Edo bestela, barazki ho-riekin tortillatxoa egin daiteke, oso goxoa geratzen da.

[ ABAROA ] »» aaiinniittzzeeotamendi


saski naski

D⁄⁄ ⁄

⁄

⁄F ;

:S

[ ARGAZKI ZAHARRA ]

[ ZE ASMA ]

S⁄S

Definizio hauekin lagunduta bete itzazu hutsuneak. Ondoren zenbakia duten hizkiak azpiko lerrora pasaeta Urtsuarango ermita noren babesean dagoen jakingo duzu.

aldaize 29 > 19

TTRRIIPPAAZZOORRRRIIAAKK

EErraannttzzuunnaakk::a. Kandelaria; b.Txomenarenea; c. Etxegarate; d.Iparragirre; e. Zegama; f. Illati;g. Zeasma. Urtsuarango ermita:Santa Engrazia.

1950eko otsailean hainbat izaldarrek “Tripazorriak” izeneko antzezla-na aurkeztu zuten. Antzerkirako mozorrotuta ageri direnak honakoakdira: Norberto Oiarbide, Antonio Etxeberria, Jose Urrestarazu, PedroGorrotxategi, Antonio Aseginolaza eta Eugenio Urteaga.

a. Otsailaren 2ab. Plazako etxeac. Nafarroara sartzeko atead. Herri Eskolari izena ematen dion apaizae. Goierriko herriaf. Euskara Elkarteag. Atal honen izena


aldaize 29

Documents