Akılcı Antibiyotik

Kullanımı

Prof.Dr.Ayşe Willke Topcu

25 Nisan 2014, Muğla

1

Tanım

Akılcı (rasyonel, doğru) Antibiyotik Kullanımı; ◦ Klinik ve lab.la doğru tanı konmuş

◦ Gerekli olduğuna karar verilmiş

◦ Doğru ( en dar spektrumlu) ilaç seçimi ile

◦ Doğru dozda

◦ Doğru sürede

◦ Doğru doz aralıkları ile

◦ Hastaya uygun antibiyotiğin

◦ En ucuzunun kullanılması

2

İrrasyonal kullanımın

nedenleri

3

Yetersiz süre

Yetersiz laboratuvar

Ayırıc tanı zorluğu

Tıbbi hata konusu

Hasta talebi

Eğitim eksiği

Firma promosyonu

Antibiyotiklerin reçetesiz satılması

İrrasyonel kullanım sonuçları

Direnç ◦ Acinetobacter

◦ MRSA

◦ Karbapenem dirençli Pseudomonas

◦ MDR Klebsiella

Yan etkiler

Ekonomik yük

Döviz kaybı

Hasta kaybı

4

Antibiyotik Kullanma amaçları

Tedavi

◦Ampirik

◦Hedefe yönelik (spesifik)

Profilaktik

◦Cerrahi profilaksi

◦Cerrahi dışı (dahili) profilaksi

5

ANTİBİYOTİK KULLANILMASI

GEREKLİ Mİ?

6

Önce tanı

Anamnez

Fizik Muayene

Laboratuvar

7

8

9

10

11

Hasta tetkik kağıtlarından ibaret

değildir

12

Sonra etkeni saptama veya

tahmin etme

Enfeksiyonun

◦Yeri

◦Şiddeti

◦Kaynağı

13

Ampirik tedavi gerektiren

durumlar

Sepsis

Nötropenik hastada ateş

Enfektif endokardit

Bakteriyel menenjit

Akut nekrotizan sellülit

14

Ampirik tedavi gerektiren

durumlar

Septik artrit

Pnömoni

Piyelonefrit

İmmün yetmezliklerde ateş

Aspleniklerde ateş

Bakteriyemi

15

Ampirik tedavi gerektiren

durumlar •Septik emboli •Protez enfeksiyonu •Toksik şok sendromu •Tifo •Şarbon •Veba

16

Ampirik tedavi gerektiren

durumlar

17

Akut sinüzit

Akut otitis media

Beyin apsesi

KOAH alevlenmesi

Ampirik tedavi ≠

Körlemesine tedavi

Enfeksiyonun yeri

Toplum/hastane kökenli

Hastanın yaşı

İmmün durumu

18

Ampirik tedavi ≠ Körlemesine

tedavi

Lökosit sayımı ve formülü

CRP değeri

Radyoloji

Gram boyama

Serolojik testler

Antibiyotik direnç paterni

19

Antibiyotik kullanımının üç

elemanı

20

Antibiyotik

Mikroorganizm

a

Hast

a

Etkeni belirlemek için kültür

Hastadan;

◦ Antibiyotik başlamadan önce

◦ Başladıktan sonra

◦ Enfeksiyonun yerine göre

◦ Uygun örnekler alınarak kültür

yapılmalıdır

Laboratuvarda standart yöntemler

kullanılmalıdır

21

Etken üretildiğinde

antibiyogram Disk difüzyon

MIC belirleme

◦ Makro tüp dilüsyon

◦ Mikro tüp dilüsyon

◦ E-test

22

23

Disk difüzyon: Zon çapına göre

değerlendirilir

Makro tüp

dilüsyon

Mikrodilüsyon yöntemi

E-test

Enfeksiyon yerine ulaşımı

BOS’a geçiş

Hücre içine giriş

Çeşitli vücut dokularına geçiş

Biyofilm içine penetrasyon

Bakterisidal/bakteriyostatik

olması

27

Antibiyotiğin özellikleri

İn vitro etkinlik

Etki spektrumu

Farmakodinamik

Farmakokinetik

Klinik etkinlik

◦ Faz II, faz III ve faz IV

çalışmaları

28

Antibiyotiğin farmakokinetik

özellikleri Aby.in emilimi

Biyoyararlanım (oral veya i.m)

Cmax değeri

Vücutta dağılımı

Plazma serbest konsantrasyonu

Proteine bağlanma oranı

Dokulara penetrasyonu

Vücuttan ekstraksiyon süresi t1/2

Atılım (KC veya böbrekten)

29

Antibiyotiğin farmakodinamik

özellikleri

MIC değeri esastır

T>MIC

Cmax/MIC

AUC/MIC

30

Farmakodinami

31

Konsantrasyona Bağlı Etki

(Cmax/MIC, AUC/MIC)

Florokinolonlar,

Aminoglikozidler,

Ketolidler,

Azitromisin,

Daptomisin,

Metronidazol,

Glikopeptidler zamana bağlı etki

yapanlar grubundan olmakla birlikte,

konsantrasyona bağlı etki de

gösterebilirler. 32

Konsantrasyona Bağlı Etki

(Cmax/MIC, AUC/MIC)

Güvenli tedavi: ◦ Cmax/MIC ≥10

◦ AUC/MIC ≥125

Tedavide başarısızlık ve direnç riski: ◦ Cmax/MIC <3

◦ AUC/MIC <100

33

Zamana Bağlı Etki (T>MIC)

Beta laktamlar

◦ Penisilinler

◦ Sefalosporinler

◦ Monobaktamlar

◦ Karbapenemler

Makrolidlerin çoğu

Klindamisin

Tetrasiklinler

Linezolid

Glikopeptidler

34

Zamana Bağlı Etki (T>MIC)

Maksimum öldürme

◦ MIC’in 4-5 katıdır

Bu konsantrasyondan sonra doz ne

kadar artırılırsa artırılsın, değişiklik

olmaz

T>MIC ne kadar uzunsa etkinlik o

kadar yüksek olur

35

Zamana Bağlı Etki (T>MIC)

T>MIC değeri; ◦ Patojene ◦ Enfeksiyon bölgesine ◦ Antibiyotiğe göre değişir

Genelde etkili süre; ◦ Gram (-) ler için İki doz arasındaki zamanın en az

%40-50’sidir

◦ Gram(+)ler için %20-30 (karbapenemler için)

36

Hastaya ait bilinmesi

gerekenler Yaşı

Karaciğer ve böbrek fonksiyonları

Gebelik

Emzirme

İmmün durum

İlaç alerjisi

Altta yatan hastalıklar

Diğer nedenlerle kullanılan ilaçlar

37

Hastaya ait bilinmesi

gerekenler

Nötropeni

İnvaziv girişim

Antibiyotik kullanımı

Katater kullanımı

Cerrahi girişim

Solunum yardımı

Uzun süre hastanede kalış

38

Gebelik durumunda

kullanılabilecek

antibiyotikler Penisilinler (Tikarsilin hariç)

Sefalosporinler

Ertapenem

Eritromisin

Rifampisin

Daptomisin

Fosfomisin

39

Bakterisidal antibiyotikler

Penisilinler

Sefalosporinler

Karbapenemler

Monobaktam

Aminoglikozidler

Glikopeptidler

Kinolonlar

Daptomisin

40

Bakteriyostatik antibiyotikler

Sülfonamidler

Kloramfenikol

Makrolidler

Tetrasiklinler

Klindamisin

Metronidazol

Tigesiklin

Linezolid

41

Kombinasyon amaçları

Polimikrobiyal enfeksiyonlar

Ağır enfeksiyonlarda ampirik

◦ Sepsis

◦ Menenjit

◦ Nötropeniklerde ateş

Sinerji sağlamak

Direnci önlemek

42

Kombinasyonun zararları

Farmakolojik etkileşim

Antagonizm

Yan etkide artış

Süperenfeksiyon

Çoğul dirençli bakteri gelişimi

Maliyette artış

43

Antibiyotiklerin doğru kullanımı

terziliğe benzer

Antibiyotik kullanımı terzilik gibidir,

ehil ellerde mükemmeldir

Terzilik Konfeksiyon

Hangi doktoru seçersiniz?

William Osler, 1900 yakışıklı genç doktor

Hangi doktoru seçersiniz?

Akıllı, deneyimli, yakışıklı genç doktor