açık erişim kaynakları
TRANSCRIPT
AÇIK ERİŞİM KAYNAKLARI
Nuh Mehmet TOPKARAOĞLU
Bozok Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire BaşkanlığıKütüphaneci
Sunum Planı• Açık Erişim Nedir?
• Ortaya çıkışı• Türleri• Faydaları
• Türkiye ve Dünyada Açık Erişim• Açık Erişim Dergiler • Açık Erişim Arşivler• ANKOS Açık Erişim
Açık Erişim Nedir?TANIMI:“ Açık erişim, bilimsel literatürün internet aracıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olmasıdır.”
2001 Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi
Açık Erişim Nedir?TANIM 2:
“Açık Erişim akademik camiada faydalı ortak çıkarların yaratılması amacıyla bilginin paylaşılmasına armağan edilmiş toplumsal bir harekettir.”
P2P Foundation
ORTAYA ÇIKIŞI
• Yükselen Maliyetler• Bilimsel İletişimin Geniş Platformlara Taşınması• Araştırma Etkisinin Artışına Duyulan İhtiyaç• Dijital Miras’ın Korunması
ORTAYA ÇIKIŞIÜniversite:• Bilimsel çıktılar• Hakemlik yapan akademisyenlerin maaşları• Bilimsel yayınları satın alan kütüphaneler
Üniversiteler aynı ürün için üç kez ödeme yapıyorlar.
“Başka hangi işte müşterilerden alınan mal, gene aynı müşterilere müthiş fiyatlarla satılır ve kalite kontrolü de gene aynı müşteriler tarafından yapılır?”
(Bilimsel Bilgiye Açık Erişim: Hacettepe Açık Arşiv Uygulaması, Tonta & Ertürk, 2005)
TÜRLERİ
1) Altın Yol (Gold OA Publishing)
2) Yeşil Yol (Green OA Self Archiving)•DSpace
(Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi, 2002)
DSpace
• Tüm içerik (word, ppt, PDF, video vb.)• Dublin Core üst veri standardı• Özelleştirilebilir web ara yüzü• OAI uyumludur• İçerik sunumu için iş akışı işlemi• Tam metinde arama imkanı • Java API (Uygulama Programlama Arayüzü) • PostgreSQL veya SQL veri tabanlarını kullanır,• Çoklu dil seçeneği vardır,• OpenAIRE uyumludur.
FAYDALARI
• Globalleşme• Web görünürlüğü• Tanıtım• Dijital Bellek• Bilimsel Çıktı Takibi• Akademik işbirliği• Dijital Ders Materyalleri Yönetimi• Öğrencilerin Bilimsel Gelişimleri
FAYDALARI
• Bilimsel Bilgiyi Özgürleştirir• “Adil Kullanım” hakkı• Çalışmanın tanınırlığı ve görünürlüğü• Atıf oranları• Geniş Literatür Taraması
Türkiye ve Dünyada Açık Erişim
• Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi Bildirisi• IFLA Bilimsel Literatüre ve Araştırma Dokümantasyonuna Açık Erişim Bildirgesi, 2004 • Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu (ANKOS)• Ulusal Açık Erişim Çalıştayı
AÇIK ERİŞİM DERGİLER
Dünya:• DOAJ• OAIsterTürkiye:• Ulakbim Veri Tabanları
Dünya’da ve Türkiye’de Açık Erişim Kaynakları
Dünya’da ve Türkiye’de Açık Erişim Kaynakları
Dünya’da ve Türkiye’de Açık Erişim Kaynakları
AÇIK ERİŞİM ARŞİVLER
Dünya:• MITTürkiye:• Dokuz Eylül Üniversitesi Açık Erişim Sistemi
ANKOS AÇIK ERİŞİM
• Kaynaklara Erişim• İş birliği
• OpenAIREplus ve MedOANet• Destek
Dünya’da ve Türkiye’de Açık Erişim Kaynakları
