SUNUM PLANI

•Açık Erişim-AE (Open Access-OA) Nedir?

•Türkiye’de Gelişimi

•Neden Açık Erişim•DEÜ Kurumsal Akademik Açık Arşivi

AÇIK ERİŞİM (AE)/AÇIK ARŞİVTANIMI VE GELİŞİMİ

• TANIM2001 Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi’nde; bilimsel literatürün internetaracılığıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın erişilebilir, okunabilir,kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir,yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimdekamuya ücretsiz açık olması şeklinde tanımlanmaktadır.

Bütün dünyanın gündeminde olan “Açık Erişim ve Açık Bilim” ile ilgili YükseköğretimKurulu (YÖK) bünyesinde de çalışmalar sürdürülmektedir.

• GELİŞİMYÖK bünyesinde kurulan “Açık Bilim ve Açık Erişim Çalışma Grubu”nun ilktoplantısında (2012) ülkemizdeki bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda “AçıkAkademik Arşiv Sistemi” ve Açık Bilim ve Açık Erişim çalışmalarından sorumlu birkomisyon kurulması kararı alınmıştır. (Türkiye’de YÖK Başkanlığında 2012-2019 arasıolmak üzere toplam 7 Açık Erişim Toplantısı düzenlenmiştir.) 7. Ulusal Açık BilimKonferansı, 19-20 Kasım 2019, İzmir’de, Ege Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezi,Konak’da düzenlenecektir.

AÇIK ERİŞİM (AE) NEDEN TERCİH EDİLMELİDİR?

YEŞİL YOL(Green Road OA Self Archiving)

ALTIN YOL(Gold Road OA Publishing)

Kendi Kendine Arşivleme (Self Archiving):Çoğunlukla okuyucudan ücret alan (abonelik gerektiren) dergilerde yayımlanmış makalelerin yazarlarının Web sitelerinde ya da kurumsal açık arşivlerinde orijinal ya da farklı sürümleriyle depolanması ve görünürlüğünün sağlanmasına yöneliktir (yayıncı haklarının ihlal edilmeden kurumsal arşive yüklenmesi).

Açık Erişimli Dergilerde Yayın Yapma:Bilimsel dergilerde yayımlanan makalelerin

açık olmasını öngörmektedir.

Araştırmacılar bilimsel literatürdeki yayınları okuyabilmek, indirebilmekiçin kütüphanelerin abonelik ya da lisans anlaşmaları aracılığıyla erişimsağlamaktadır.

Bilimsel dergilerde yayımlanmak için kabul edilenmakalelerin makale işlem ücreti(article processingcharge) yazarlar ya da yazarların çalıştığı kurumlarveya fonlar tarafından yayıncılara önceden ödenir.

Yazarlar yayına kabul edilen makalelerinin bir kopyasını ve üst verilerini (metadata) hemen kendi kurumsal arşivlerinde depolamakta, bu kopyayı yayıncı ambargosu yoksa hemen erişime açmaktadırlar. Kurumsal arşivler aracılığıyla erişime açılan genellikle makalenin yayıncı kopyası değil, hakem denetiminden geçmiş ama yayıncı tarafından henüz formatlanmamış yazar kopyasıdır. Bazen yayıncılar yazar kopyasının erişime açılmasına 6 ile 24 ay arasında değişen ambargo sürelerinden sonra izin vermektedirler. Yayıncı ambargosu varsa yayınlar ambargonun bitiminde kurumsal arşiv aracılığıyla erişime açılmakta.

Bunun sonucu olarak yayımlanan makalelereyayımlandığı andan itibaren herkes herhangi birücret ödemeden Internet aracılığıyla erişebilir.

Açık Erişim Yayın Yapma Modelleri

Günümüzde büyük yayıncıların çoğu hem “okur öder” (yeşil yol) hem de “yazar öder” (altın yol) ekonomik modellerini birlikte kullanan karma (hybrid) dergiler yayımlamaktadırlar.

Karma (hybrid) dergiler: Aynı dergide yayımlanan bir makaleye ücretsiz olarak erişilebilirken, bir diğerine erişmek için abonelik/lisans ücreti ödemek (ya da makaleyi satın almak) gerekmektedir.

Karma (HYBRİD) Dergiler

Açık Erişim Yayın Yapma Modelleri

DEÜ KURUMSAL AÇIK ARŞİVİAMACI

DEÜ Kurumsal Arşiv Adresi: http://acikerisim.deu.edu.tr/

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde oluşturulan kurumsal arşiv ile;akademik personel tarafından üretilen bilimsel bilginin veyayınların; derlenmesi, uzun dönemde korunarak bilgiye erişimingüvence altına alınması ve bu doğrultuda üniversitemize aitbilimsel ve entelektüel bilgi birikiminin geniş kitlelercepaylaşılmasına imkan yaratılması amaçlanmaktadır.

Kurumsal Arşivler Neden Tercih Edilmelidir

• Kurumun bilimsel faaliyetlerinin çıktıları dünya ile paylaşılır

• Üniversite/Araştırma Merkezinin Web’deki görünürlüğünü ve tanınırlığını arttırır

• Üniversiteyi potansiyel paydaşlara tanıtır

• Dijital çıktıları toplar, yönetir ve uzun süreli koruma sağlar

• Kurumsal araştırma ve üretim faaliyetlerinin ölçülmesine katkı sağlar

• Akademisyenlerimizin farklı dergilerde farklı araştırmacılarlayaptıkları yayınları açık arşiv sistemine aktarmak.

• Böylelikle, akademisyenlerimizin ulusal ve uluslar arası arenada dahada görünürlüğü artacak, yapmış oldukları çalışmaları gün yüzüneçıkacak ve akabinde de çalışmalarına yapılacak olan atıfsayıları artacaktır.

DEÜ KURUMSAL ARŞİVİHEDEFİ

DEÜ KURUMSAL ARŞİVİ POLİTİKA / MEVZUAT KONUSU

• Kütüphane tarafından Açık Arşiv Politikamız oluşturuldu. Tıkla

TELİF HAKLARI

• Eser sahipleri hangi eserlerinin arşivleneceğine kendileri karar vererek eserlerinin elektronik ortama aktarılma işlemlerini doğrudan kendileri yerine getirebilirler. Ancak yayınevleri ile yaptıkları sözleşmede kurumsal arşiv politikası olan açık erişim ilkelerini benimsemeyen bir yayınevi ile anlaşma imzalanması durumunda söz konusu eserler arşivlenemezler.

• Bununla beraber, yurt dışında açık erişim hareketini destekleyen yayınevlerinin sayısı her geçen gün atış göstermektedir. Bu konuda dünyadaki yayınevlerinin telif haklarına yönelik politikalarına erişmek için “Sherpa/Romeo Publisher Copyright Policies” web sayfasına bakılabilir.

ÖNEMLİ NOKTALAR

Bir yayını kurumsal arşivde depolarken yasal kontrol noktaları:

• Yazarın elektronik ortamda paylaşım, kullanım hakları

• Yayıncı politikası

• Yayıncı baskısına link verilmesi

• Yazarların dünya çapında kullanılan tekil adreslere sahip olması. (ORCID, RESEARCHERID)

RESEARCHERID hesabınızı oluşturduktan sonra eğer Web Of Science’da bir yayınınız var ise veya yayınlandıktan sonrasiz de bu sayfadaki aramalarda olabileceksiniz

http://akademik.deu.edu.tr

….TEŞEKKÜRLER….

İletişim Adresi

Ali TAŞali.tas@deu.edu.tr

Tel:3018026