aas 08 [1916] - ocr

APOSTOLICAE SEDIS

COMMENTARIUM OFFICIALE

ANNUS V I I I - VOLUMEN V I I I

R O M A E

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS

MCMXVI

i t

\ i Si

; t i f

5 '. îï '

' f

1 f;

.il

r i

Ir

li

i l k il

I Î

Annus VI I I - Vol. VI I I Die 18 Ianuari i 1916 Num. 1

ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE

ACTA BENEDICTI PP. XV

E P I S T O L A

AD CAROLUM HAMEL ET HENRICUM SAINT-OLIVE, COETUS MODERANDO OPERI

« A PROPAGATIONE FIDEI » ALTERUM PARISIIS ALTERUM LUGDUNI

PRAESIDES, GRATULANDI HORTANDIQUE CAUSA.

Dilecti Filii, salutem et apostolicam benedictionem. — Ad christiani

apostolatus apicem divina miseratione evectis, nihil sane optatius Nobis,

dilecti Filii, quam vos alioqui praesentes et consilia vobiscum commu

nicare. Catholicorum enim universitatem quoties animo intuemur, toties

monemur alias esse oves, quae non sunt ex Ecclesiae ovili, easque Nos

ad illud adducere oportere : et ex hac cogitatione sponte sua ad vos et

ad pium Opus, cui praepositi estis, cupida mens pro voi at, in studiis ac

coeptis vestris rerum in dies meliorum anquirens auspicia. Vera, ut fatea

mur, non exiguos sollertiae diligentiaeque vestrae respondisse, Dei bene

ficio, fructus tes tantur corrogatae piorum stipes multiplicataeque, earum

ope, evangelicorum virorum expeditiones. Sed, proh dolor! quo potis

simum tempore effusiorem, eamdem in rem, catholicorum caritatem

desiderabamus, ea incidisse vidimus rerum adiuncta, quae iure admodum

pietas vestra eam etiam ob caussam deplorat, quod Ecclesiae Missio

nibus sacrorum adminis t rorum copiam, et necessaria subsidia sub

t rahant . At vero spectata virtus vestra vix àdmonitos vos vult ne ad

surgentes ingravescentesque difficultates animum despondeatis. Opus

enim Fidei Propagandae adeo, ut nostis, cohaeret cum hominum aeterna

salute, cui s tudet impense, ut Is, qui vult omnes homines salvos fieri

6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

et pro omnibus mor tuus est, et semen seminanti praes t i turus sit et

incrementa aucturus frugum, quos evangelici eduxerint operarii . Hoc

unum a vobis pe t imus: ut, nimirum, quam adhuc Apostolicae Sedi et

Ecclesiae probastis operam, eam utr ique probare alacres perseveretis.

Consiliis industr iaeque vestrae si quae forte obstiterint impedimenta,

optatos ea quidem minuent laborum fructus, non minuent profecto apud

Deum merita, expectandaque vobis ab Eo aeterna praemia.

Delata interim officia grato complectimur animo, vobisque, dilecti

Filii, vest r isque, quotquot per orbem sunt, ad iu tor ibus , caelestium

auspicem munerum Nostraeque testem benevolentiae omnino singularis,

Apostolicam Benedictionem peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, d i a vr ianuari i MGMXVI, Pontificatus

Nostri anno secundo.

BENEDICTUS P P . XV

Suprema S. Congregatio S. Officii 7.

ACTA SS. CONGREGATIONUM

SUPREMA S. CONGREGATIO S. OFFICII

D E C R E T U M

DECLARANTUR ET EXTENDUNTUR CONCESSIONES QUAEDAM PRO TEMPORE BELLI.

Die 16 decembris 191Ô.

SSmus D. N, D. Benedictus div. prov. Pp . XV, in audient ia R. P.

D. Adsessori S. Officii imperti ta, exhibitis postulat ionibus [satisfacere

volens, benigne declarare dignatus est, privilegia et facultates, indul

gentias respicientia, sive apud omnes na t iones , sive apud aliquot earum,

occasione diuturni belli hodieque per Europam grassantis , t r ibuta, nimi

r u m : 1° privilegium Missarum, quae ubilibet in suffragium animarum

illorum, qui in bello obierunt, celebrantur (S. G. S. Officii, die 28 ianua

rii 1915); 2° dispensationem a clausula De consensu Ordinarii, circa

benedictionem devotionalium pro Sacerdotibus, qui inter milites versan

tur (S. G. S. Officii, 4 februarii 1915); 3° et 4* facultatem pro Sacerdo

t ibus militiae adscriptis, impertiendi christifidelibus apostolicam Bene

dictionem cum plenaria Indulgentia in articulo mortis, et applicandi,

unico signo Crucis, coronis, c ra t ibus , crucifixis, ss. numismat ibus et

parvis statuis Indulgentias apostolicas nuncupatas (S. C. S. Officii, die

17 iunii 1915), extendi ad omnes nat iones bello dimicantes, usque ad

exitum belli vali tura. Contrariis quibuscumque non obstant ibus.

. L . © S .

R. CARD. MERRY DEL VAL, Secretarius.

f Donatus, Archiep. Ephesinus, Adsessor S. O.


SACRA CONGREGATIO CONSISTORIALIS

I

ERECTIO NOVAE DIOECESIS

SSmus D. N. Benedictus P P . XV, Sacrae Congregationis Consisto

rialis decreto 15 decembris 1915, terri torium uti exstabat archidioecesis

Mariannensis in duas par tes d i visit, in quarum par te occidentali archi

dioecesim Mariannensem coarctavit, in par te vero orientali, ubi civitas

Garatinga exstat, novam ac distinctam dioecesim Carathingensem nun

cupandam perpetuo erexit, eosdem quoquoversus servaturam fines quibus

avulsa orientalis pars ipsius archidioecesis Mariannensis antea circum-

scribebatur, adeo tamen ut eadem nova dioecesis secernatur ad occiden

tem ab archidioecesi Mariannensi per limites civilium municipiorum

Garatinga, Manhuassú et Garangola quae u n a cum aliis municipiis

José Pedro, S. Manuel do Mutum et Aymorés ad novam dioecesim spe-

ctabunt, a tque ita ipsa intra suum ambi tum complectatur sequentes

paroecias : S. Ioannis Baptistae de Caratinga, S. Antonii do Rio José

Pedro, S. Manoel do Mutum, Gonceiçao do Guietê, S. Helena, S. Francisco

de Vermelho, S. Margarida, SS. Sacramento, S. Simâo, S. Lourenço do

Manhuassú, Divino do Garangola, S. Luzia do Garangola, S. Francisco

da Gloria et Tombos do Garangola.

Hanc noviter erectam dioecesim Carathingensem, quousque aliter

provisum fuerit, suffraganeam ecclesiam constituit archidioecesis Marian

nensis.

II

PROVISIO ECCLESIAE

Sacrae Congregationis Consistorialis decreto, Ssmus D. N. Benedi

ctus P P . XV hanc quae sequitur ecclesiam de proprio pastore providit,

nempe :

3 ianuarii 1916. — Cathedrali ecclesiae Nottinghamensi praefecit

R. D. Thomam Dunn, canonicum Metropolitanae ecclesiae Westmona

steriensis.

S. Congregatio Consistorialis 9

I I I

NOMINATIO

1 ianuarii 1916. — Decreto sacrae Congregationis Consistorialis,

Ssmus D. N. Benedictus P P . XV R. P. D. Andream Caron, archiep.

tit. Chalcedonensem, Delegatum Suum nominavit cum facultatibus Admi

nistratoris Apostolici pro Abbatia Nullius Ss. Vincentii et Anastasii ad

Aquas Salvias.

SACRA CONGREGATIO CONCILII

INCRIMINATIONIS

Die 31 iulii 1915

1. Biennio vix expleto ex quo dioecesi N. novus episcopus datus

fuerat, diffusa passim in vulgus sunt complurima exemplaria typis clam

edita cuiusdam publicae epistolae ad clerum adversus episcopum, nullius

t amen nomine subscripta. Huic, quasi ex condicto, paucis post diebus,

alter libellus contestationis ad auctorem praecedentis, typis pari ter editus

fictoque nomine signatus, respondere per ironiam ita visus est, ut gra

vamina adversus episcopum supra modum exaggerarentur, cum ingenti

scandalo eorum omnium ad quorum manus hae litterae pervenerunt .

Quibus permotus idem episcopus, peractis opportunis investigationibus,

t amquam reos seu auctores famosorum libellorum ad hanc S. Congre

gationem Concilii quinque sacerdotes denunciavit. Exist imabat enim

- prout suis litteris aperuit - non oportere ut adversus eosdem epi

scopus per se procederet, ad vi tandam ulciscendi cupidinis suspicionem;

expedire autem quam maxime, ad exemplum salutare, ut in reos sacra

ipsa Congregatio animadverteret .

Quae quum sacrae huic Congregationi probarentur , deputatus est

archiepiscopus finitimae dioecesis ut inquireret et referret, iis etiam

auditis quos episcopus denunciaverat. Archiepiscopus idem, quum reni

alacriter absolvisset, peramplam relationem peractae inquisitionis misit,


ex qua constabat praeter duos libellos, tertium fuisse interea typis

editum, at nondum plene divulgatum, quartum vero prelo iam para tum ;

item praeter quinque sacerdotes ab episcopo denunciatos, qua tuor alios

eidem incriminationi esse subiiciendos. Attamen, quum archiepiscopus

non verum processum, sed solam inquisitionem peregisset, reosque tan

tummodo ut testes audivisset , praevio etiam iuramento de veri tate

dicenda; auctoritate SSmi, qui causam cognosci mandavera t in hac

S. Congregatione, acta i terum remissa sunt eidem archiepiscopo, qui

singula capita accusat ionum rite descripta et definita unicuique ex reis

t amquam iudex notificare!, ac defensiones omne genus quas adducerent

sedulo colligeret, quin tamen eisdem reis iu ramentum deferret.

Hisce igitur expletis omnibusque ad iudicium ferendum rite paratis ,

proposita causa in plenariis Emorum Pa t rum comitiis, dubio An et quo

modo animadvertendum sit in singulos [novem] sacerdotes incrimina tos

in casu, responsum est : « Interim suspendantur a divinis et a beneficio,

« si quod habent, ad nu tum S. Sedis sacerdotes AA, BB, CC.». Quam

Emorum Pat rum sententiam SSmus Dnus Noster in audientia postmo

d u m infrascripto Secretario concessa, adprobavit .

% In facto certum prorsus erat commissum crimen ea certitudine

qua maior concipi nequit, nempe quae procedit ex notorio facti perma

nentis, prout a DD. (v. g. Schmalzgr., in tit. I, 1. V, Decr., num. 1 ss.)

describi tur: « Notorium facti permanent is est, quod notorie se exhibet

« oculis et facti continuationem habet ut videre omnes possint ». Si

quidem in actis habeba tur omnino corpus ipsum delicti, videlicet ade

rant alligata exemplaria plurima, h inc inde per dioecesim collecta, libel

lorum de quibus accusatio facta fuerat. Por ro satis fuit ea fidelibus oculis

subiicere, ut statim constaret de notorio, non t an tum in ratione facti,

sed etiam in ratione delicti (cfr. Schmalzgr., 1. c, n. 14) et quidem adeo

ut « huiusmodi crimen nulla posset tergiversatione celari » (cap. Tua, 8,

tit. II, lib. III Decretal).

In primis manifestum ex illis erat delictum iniuriarum, quin etiam

atrocis calumniationis in episcopum, qui passim in libellis vocabatur

« flagellum Dei », « iustitiae trucidator », « lupus mit ra tus », etc. Gravius

apparebat delictum diffamationis, et iam prout in hodiernis codicibus

iuris poenalis describitur: non deerant enim specificae - ut a iunt - male-

factorum at tr ibutiones eaeque calumniosae : ut ecce, in altero libello -

« quod episcopus consuetos oeconomiae administratores officio deiecisset,

« ut absque ullo teste pro arbitrio de redit ibus disponere posset > et

alia id genus facta nàr rabantur , unde, si vera fuissent, episcopo gra

vissima labes inureretur avaritiae, iniustitiae, simoniae, etc. Prae terea

S. Congregatio Concilii

apertissima erat provocatio ad rebellionem contra propr ium episcopum;

quin etiam ea ut scopus manifeste assumebatur libellorum edendorum :

« ut nempe clerus dioecesis adversum episcopum insurgat sub vexillo

« redemptionis (la bandiera della riscossa) »; quin immo in iis iam « pro-

« di tores novae Cruciatae » vi tuperabantur , ac in tertio libello auctores

sese audacter subscribebant : « qui rebelles sumus (i ribelli) ». Ad hunc

criminosum effectum obt inendum hi omnes auctores apertissime fate-

ban tur se conspirationem seu coniurationem interposito foedere inivisse.

« Ut nempe episcopus aufugere cogatur, immo vero ad nihilum unde

« est redigatur - ita illi - conveniendum nobis fuit in secretum strenuum-

« que foedus; et revera convenimus edicta tessera, ac iuravimus ut pat res

« nostri ad Pont idam (sic), nec fieri poterit ut in certamine vincamur ».

Huius etiam certaminis a rma non obscure commonst rabant : « sint libelli

« quos edimus ac edituri sumus gladii et a rma »; ceterum proclamabant :

« sive typis, sive alio quocumque a n n o r u m genere certemus, insidie-

« mur oportet ac in fugam pellamus t igrem hunc mitra tum ».

3. Quum igitur in comperto essent crimina iniuriarum, diffamasi

tionis, provocationis ad rebellionem et conspirationis contra propr ium

episcopum, tantum inquirendum fuit in reorum personas et in poenas

iis i r rogandas. Porro actis diligenter expensis, videbantur quidem novem

sacerdotes accusati omnes et singuli communi consilio in praefata

delicta concurrisse, diverso tamen certitudinis gradu. De tr ibus enim

plene omnino constabat, praecipuos auctores eos fuisse libellorum et

Conspirationis, eamque fovisse opere, scripto et pecunia; quod ipsum

duo tandem confessi sunt coram archiepiscopo inquisitore, tert ius autem,

quamvis idipsum praefraote negaret, a criminis sociis omnibus veluti

uno ore accusatus, aliisque argument is convictus est. Igitur quoad hos

delictum notorietate iuris manifestum erat, ad t ramites cap. Vestra, et

cap. fin de cohabit., et cap. cum olim 24, de verb. signif. Quoad ceteros,

sive-propter imperfectionem actorum processus, seu potius inquisitionis,

sive alia de causa, plena probatio haberi non potuit nisi quoad coope

rationem seu complicitatem. Quod quidem satis esse poterat ad con

demnationem, quia - prout receptum est in iure - qui communi consilio,

licet diversa rat ione, physice in delictum concurrunt , omnes eamdem

seu parem imputabili tatem contrahunt . Quin imo, iuxta cap. 22, caus. XI,

quaest . I, quando agitur de conspiratione « non solum facientes, sed etiam

eis consentientes » aeque puniri possunt .

4. Quod tandem poenarum genus attinet, manifestum est, ubi plura

delicta commissa sunt , quae in eodem tamen ordine continentur et in

eamdem act ionem concurrunt, in primis speciem graviorem, seu sum-

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

mam esse puniendam (arg. 1. 14 D. de accus. XL VIII, 2), ita tamen ut de

reliquis quoque criminibus, quae t amquam media ad eamdem summam

speciem dispositive ordinantur , ratio habeatur , saltem ad evincendum

pravum del iberatumque consilium diutius animo conceptum ac enutr i -

tum, unde saltem gravitas praecipui criminis augeri solet, ei ex aequo

respondente maiore poenarum gravitate. In casu autem conspiratio con

tra proprium episcopum gravior prae ceteris, immo suprema criminis

species habebatur , de qua minime ambigendum erat, post reorum con

fessionem in iudicio redditam. Poenae vero quibus huiusmodi facinus

plectitur, sunt, ut omnes norunt , gravissimae. Etenim can. 18 et 31,

caus. XI, q. 1 Decr. Grat, comminantur clerico ob tale delictum poenam

«deposi t ionis et traditionis curiae (id e s tb r ach io saeculari) ut recipiat

quod inique gessit » ; can. 21-25 eod. pari ter degradationem et perpe

tuam infamiam conspiratoribus adversus episcopum clericis i temque eis

consentientibus, min i tan tur ; qui omnes canones nulla posteriore lege

aboliti vel temperat i apparent (cfr. Thesauro-Giraldi, de póen. eccl., p. II,

s. v. Conspiratio, cap. I).

Quoniam vero causa haec quae per se esset ordinis iudicialis, ob

peculiaria adiuncta rerum, deque explicita Apostolica auctoritate peracta

fuit t ramite disciplinari seu administrativo, placuit Emis Pat r ibus ut

non applicarentur poenae iuxta rigorem iuris, sed potius contra prae

cipuos reos, quorum crimen nulla poterat tergiversatione celari, animad

vertere tur poena aliqua, gravi quidem et exemplari , sed magis med i-:

cinali quam vindicativa ; circa ceteros autem denunciatos sententia dif

f e r e tu r , ad effectum corroborandi interea contra ipsos probationes, vel

pot ius eos adducendi, per exemplum sociorum, ad poenitentiam et ad

morum emendationem.

Et ita, me referente, conclusum ac iudicatum est.

O. GIORGI; Secretarius.

S. Congregatio Bituum 13

SACRA CONGREGATIO RITUUM

I

R O M A N A SEU N E A P O L I T A N A

DECRETUM BEATIFICATIONIS ET CANONIZATIONIS VENERABILIS SERVI DEI IOAN

NIS BAPTISTAE A BURGUNDIA, SACERDOTIS PROFESSI ORDINIS FRATRUM

MINORUM.

SUPER DUBIO

An constet de virtutibus theologalibus fide, spe et charitate in Deum

ac proximum, nec non de cardinalibus prudentia, iustitia, fortitudine

ac temperantia earumque adnexis in gradu heroico, in casu et ad effectum

de quo agitur ?

Venerabilis Dei Famuli Ioannis Baptistae a Burgundia beatifica

tionis causa quovis etsi careat externo factorum splendore, non ideo

tamen minui tur quod intimum est causae ipsius perinsigne meri tum.

Utraque siquidem apostolica et ordinaria inquisit ione collectis addu-

ctisque in iudicium probationibus plane constitit, quam noster Dei Servus

sacro in bapt ismate recepit, integram servasse morum innocentiam,

quaeque pro sui s ta tus conditione propria erant, sancte inviolateque, ad

obitum usque, adimplevisse munera .

Haec vero ut perficeret ille modoque reapse perficeret, quem acta

describunt, ass idua nec unquam intermissa ipsi Dei Famulo perferenda

fuit pugna adversus sive internos sive externos animae atque virtutis

notos satis sat isque validos hostes. Quorum cotidianos ut frangeret

incursus longeque a se propulsaret , caeleste auxilium sibi propitiare,

vel a teneris, magnopere s tuduit conatusque est Dei Servus, interposita

praesert im, erga augustam Dei Genitricem Matremque nostram, tener

r ima pietate, suaque exhibita diligentissima ac fidelissima divinae grat iae

cooperatione.

Ex quo factum, ut, brevi licet sex et viginti annorum nondum

expleto spatio conclusa, perfunctus esset vita, quod tamen mature alacri

terque Dei Famulus arr ipuerat , simillimum adeptus sit sanctitatis genus,

quo ind i tae Societatis Iesu tria illa coruscant sidera : Aloisius Gonzaga,


Stanislaus Kostka et Ioannes Berchmans. Quum autem quoddam quasi

fundamentum reliquae aetatis adolescentia sit, et quam semel viam

primis ab annis ingressi homines fuerint, ab ea difficile admodum iii

posterum deflectant, iuxta celebratam sacrae Scripturae sentent iam:

Adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedei ab ea

(Proverb., XXII , 6), ex hoc idcirco capite veluti sponte sua patent

seque produnt in conspectum causae huius praestant ia atque dignitas.

In venerabili quippe Ioanne Baptis ta a Burgundia adolescentes

nominat im, qui in studiis operam ponunt , praesto sibi haben t praecla

rum ad imitandum exemplar, ex quo quum illud in primis didicerint

mireque confirmatum perspexerint , quod scilicet, thesauri loco, omnium

pretiosissimi, vitae integritas sit habenda a tque innocentia morum, qui

buscum una quoque necessario extet oportet cunctorum adimplementum,

quae suae aetatis officia et munia sunt, eorum menti statim succurrit

insignis quidam locus celebris cuiusdam epistolae ad adolescentem datae,

qui in eo erat, ut disciplina erudiendus, in ephebeum sese conferret.

Epistolae locus in libro quamvis prostet, quem ephebi prae manibus

habent in scholis, peroppor tuna tamen occasione arrepta maximeque

adversis virtute temporibus, expedit sane, ut adolescentium nos t rorum

semel a tque i terum in memoriam revocetur eorumque alte insideat

animo ipsis, quibus ab Auctore descriptus est, graphicis hisce verbis:

« Prima di tut to conosci i beni che possiedi, accio tu possa apprezzarli

« per esserne grato a Dio, che te gli ha conceduti , e finalmente farne

« l'uso, che devi Altri comincerebbe dal raccomandart i lo studio, ed

« io comincio dal raccomandart i la bontà, e ti prego di custodirtela nel

« cuore, come un tesoro senza prezzo. La dottr ina spesso è u n a vana

« suppellettile, che poco ci serve agli usi della vita, e della quale per

« lo più si fa pompa nei giorni di gala, come dei tappeti e delle posate

« di argento. Ma la bontà è un utensile di pr ima necessità, che dob

b i a m o aver t ra mano ogni ora, ogni momento. Senza uomini dotti ,

«credi lo pure, i l mondo potrebbe andare innanzi beniss imo; senza

« uomini buoni ogni cosa sarebbe sovvertita » (Epistolario di Giuseppe

Giusti, T ediz., Vol. U n i e , pagg. 165-166. Let tera a Giovannino Piacen

tini, 7 dicembre 1840).

Quam ob rem, egregiam profecto laudem ii sibi promeruissé dicendi

sunt, qui, altero ab obitu Servi Dei anno, super eiusdem sanctitatis vitae,

vir tutum et miraculorum fama Informativum processum in ecclesiastica

Neapolitana curia ins t ruendum curarunt ; morasque, quas subinde, pecu

liaribus incidentibus re rum adiunctis, passa est causa, redimere naviter

diligenterque sategit modernus Ordinis F ra t rum Minorum Postula tor

S. Congregatio Rituum 15

generalis. Cunctis namque iam absolutis prael iminaribus iudiciis, abhinc

biennium, die 26 augusti , in aedibus Reverendissimi Cardinalis Francisci

Cassetta, episcopi Tusculani , Congregatio antepraeparator ia super vir

tut ibus coacta fuit, eamque, hu ius vertentis anni die 22 iunii quum in

aedibus Vaticanis subsecuta esset Congregatio praeparatoria, die 7 supe

rioris mensis decembris, coram SSmo Domino nostro Benedicto P P . XV

habi ta est Congregatio generalis. In qua a nuper laudato Rmo Cardi

nali , causae Relatore, ad discutiendum propositum est Dubium : An con

stet de virtutibus theologalibus fide, spe et charitate in Deum et proximum,

nec non de cardinalibus prudentia, iustitia, fortitudine ac temperantia

earumque adnexis venerabilis Servi Dei Ioannis Baptistae a Burgundia,

in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur? Reverendissimi

Cardinales et Pa t res Consultores sua quisque ex ordine suffragia tule

runt , quibus laeto intentoque animo auditis, SSmus Dominus noster

supremum iudicium Suum de more prorogandum duxi t ; interim cunctos,

qui aderant , est adhor ta tus , ut effusas Secum funderent preces ad cae

leste Lumen implorandum.

Hodierna autem die Dominica pr ima post Epiphaniam, sacro devo

tissime peracto, ad se acciri voluit Reverendissimos Cardinales Antonium

Vico, episcopum Por tuensem et S. Rufinae, sacrae r i tuum Congregationi

Pro-Praefectum, et Franciscum Cassetta, episcopum Tusculanum, causae

Relatorem, una cum R. P. D. Angelo Mariani, Fidei Promotore, meque insi

mul infrascripto Secretario, iisque adstant ibus , solemniter pronuntiavi t :

Ita constare de virtutibus theologalibus fide, spe et charitate in Deum ac

proximum, nec non de cardinalibus prudentia, iustitia fortitudine ac tem

perantia earumque adnexis venerabilis Servi Dei Ioannis Baptistae a

Burgundia in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur, ut

procedi possit ad ulteriora ; ad discussionem nempe quatuor miraculorum.

Hoc decretum publici iuris fièri et in acta sacrae Rituum Congre

gationis referri mandavi t quinto idus ianuari i MCMXVI.

A . CARD. VICO, S. R. G. Pro-Praef.

L. © S.

Alexander Verde, S. R. G. Secretarius,


II

S A N C T I H I P P O L Y T I

DECRETUM DE INTRODUCTIONE CAUSAE SERVJ DEI IOANNIS BAPTISTAE.STOEGER,

LAICI PROFESSI CONGREGATIONIS SSMI REDEMPTORIS.

In pago Enrersfeld, prope Vindobonam, die 4 octobris anno 1810,

or tum duxit Ioannes Baptis ta Stoeger, qui pueri t iam exegit parentum

institutioni avunculique curis apprime respondens. Christ iana vivendi

ratione instructus, pietatis quoque exercitia prae deliciis habebat . A sacra

lectione et a gestis exemplisque sanctorum magis in dies incitabatur

non solum ad religionis praecepta servanda, sed etiam ad charismata

meliora assequenda. Quod, adolescente iam aetate, Deo adiuvante, per

fecit to tumque se divino servitio mancipa vit. Consulto enim ac probante

suo parocho, die 1 ianuarii an. 1836 in Congregationem SSmi Redem

ptoris, penes Collegium Vindobonense ad Scalas Beatae Mariae Virginis

nuncupa tum, a Ven. Dei Famulo Iosepho Passerai , t amquam frater ope

rar ius receptus est. Insti tuti veste indutus, tyrocinio inito a tque lauda

biliter expleto, an. 1840, die 18 martii , religiosa vota emisit. In villani

suburbanam Weinhaus missus suam impendit operam in ipsius Instituti

util i tatem. Per sex et quadraginta annos, quot in Congregatione vixit,

adiutoris coqui, pistoris, olitoris, aliaque humilia officia ita gerebat, ut

externo labori vitam spiritus constanter adiungeret. In templi quoque

servitio s tudium suum alacriter obibat et decori domus Dei diligenter

inserviebat. Ex sacris sermonibus piisque libris celestem quandam doctri

nam sibi comparabat , quam cum Christi Redemptoris , potissimum in

Eucharist iae sacramento absconditi, amore et Deiparae Virginis devo

tione in confratres operarios religiosa conversatione effundebat. Mode

ratoribus- ac Patr ibus aeque carus et acceptus exstitit t am ob fidei

morumque integritatem, quam ob officiorum ac regularum observantiam.

Tandem Dei Famulus , senio laborisque confectus, diuturno podagrae

ruptaeque pedis venae morbo patienter tolerato, divinae miserationi et

Beatissimae Mariae Virginis praesidio confisus, in civitate Eggenburg,

dioecesis S. Hippolyt]', pie obiit die 3 novembris an. 1883. Inter im san

ctitatis vitae, virtutum et miraculorum fama quam Ioannes Baptista in

vita adeptus fuerat, post obitum ita increvit, ut super ea ab Episcopo

Sancti Hippolyti, vota precesque Alphonsiani Inst i tut i benigne excipiente,

Processus Informativus adornatus fuerit. Quo absoluto et Romam ad

Sacram Ri tuum Congregationem delato, quum omnia, ad normam iuris,


in promptu sint, ut ad ulteriora procedi possit, instante Rmo P. Claudio

Benedetti , Congregationis Ssmi Redemptoris postulatore generali, at ten

t isque litteris postulatoriis quorumdam Emorum S. R. E. Cardinalium,

plur ium Rmorum Archiepiscoporum et Episcoporum necnon Praeposi

torum generalium Ordinum seu Congregationum al iorumque virorum

ecclesiastica vel civili dignitate praestant ium, Emus ac R m u s Dnus Car

dinalis Ianuar ius G-ranito Pignatelli di Belmonte, episcopus Albanensis,

hu ius causae Ponens seu Relator, in ordinari is Sacrorum Rituum Congre

gationis comitiis subsignata die ad Vaticanum coadunatis, sequens dubium

discutiendum proposui t : An signanda sit Commissio introductionis Cau

sae, in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi ac Rmi Pat res sacris

tuendis r i t ibus praepositi , post relationem ipsius Emi Ponentis , audito

voce et scripto R. P. D. Promotore sanctae Fidei, omnibus accurate per

pensis, rescribere censuerunt : Affirmative seu signandam esse Commis

sionem Introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 14 dec. 1915.

Facta postmodum de his Sanctissimo Domino nostro Benedicto

Papae XV per infrascriptum Cardinalem Sacrae Ri tuum Congregationi

Pro-Praefectum relatione, Sanctitas Sua resolutionem eiusdem Sacrae

Congregationis ra tam habens, propria manu signare dignata est Com

missionem introductionis Causae Servi Dei Ioannis Baptistae* Stoeger,

laici professi Congregationis Sanctissimi Redemptoris , die 22, eisdem

mense et anno.

A. CARD. VICO, S. B. C. Pro-Praef.

h. ^ S. Alexander Verde, S. R. C. Secretarius.

S A C R A CONGREGATIO

P R O N E G O T I I S E C C L E S I A S T I C I S E X T R A O R D I N A R I I S

EXTENSIO IURIUM AC POTESTATIS ORDINARII CASTRENSIS APUD BELGARUM

EXERCITUM.

Ex Audientia SSmi die 14 decembris 1915

Cum Reverendissimus Dominus Ioannes Marinis, Vicarius Castrensis

seu Capellanus maior apud Belgarum exercitum, quaesierit, n u m vi

•decreti, lati die 27 augusti vertentis anni a S. Congregatione Negotiis ACTA, vol. V I I I , n. 1. — 18-1-916. 2

18 Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale

Ecclesiasticis Extraordinari is praeposita, praeter sacerdotes et clericos,

t um saeculares tum regulares, qui in castris vel nosocomiis, belgicis

milit ibus in re spirituali adsunt , Ordinarii Castrensis auctoritati in re

disciplinari subiiciantur ceteri quoque ecclesiastici milites - sive sacer

dotes ii sint, sive simplices clerici, sive etiam religiosi novitii - qui

deferendis militibus sauciis vel iisdem infirmis iuvandis ex officio dant

operam, nullo tamen demandato sibi munere ad rem spiritualem quod

attinet, SS. DD. NN. Benedictus divina Providentia P P . XV, referente

me infrascripto eiusdem S. Congregationis Secretario, respondendum

mandavi t : Negative. Verum Beatissimus Pater , Secum animo repu tans

si iidem sacerdotes, clerici et novitii, qui st ipendia merent, ecclesiasticae

gubernationis seu paternae superiorum ecclesiasticorum vigilantiae sub

sidio peni tus non desti tuantur, id, cum tuendae ecclesiasticae disciplinae,

tum spirituali eorumdem bono provehendo, esse quam maxime profu

turum, iura ac potestatem, quibus Ordinarius Castrensis apud Belga-

rum exercitum ex decreto utitur, quod memoratum est, ita producenda

benigne censuit, ut idem Ordinarius possit in omnes sacerdotes, cle

ricos et religiosos milites cumulative cum Ordinario dioecesis au t Supe

riore Ordinis vel Insti tuti iurisdictionem exercere in iis omnibus, quae

ad ecclesiasticam pertinent disciplinam. Verumtamen, si quando con

tingat - quod absit - ut Ordinarius Castrensis in eiusmodi clericos vel

religiosos poena aliqua animadvertat , de patrato ab iisdem crimine ac

de irrogata poena Ordinarium dioecesis vel Superiorem religiosum cer

tiorem quampr imum facere teneatur.

Contrariis quibuslibet, etiam speciali et individua mentione dignis,

minime obstant ibus.

Datum Romae, e Secretaria eiusdem S. Congregationis, die, menses

et anno ut supra.

Eugenius Pacelli, Secretarius^

S. Montana Mota

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA KOMANA BOTA

I

- F E S U L A N A

IURIUM, SEU CURAE HABITUALIS ET ACTUALIS

Benedicto Pp. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae

anno primo, die 9 iulii 1915, RR. PP. DD. Aloisius Sincero, Ponens ,

Ioseph Mori et Fridericus Cattani, Auditores de turno, in causa Fesulana -

Iur ium, inter canonicos ecclesiae collegiatae oppidi Figline Valdarno,

repraesentatos per legitimum procuratorem Christophorum Astorri, advo

catum, et Praeposi tum illius ecclesiae collegiatae, interveniente et disce

ptante in causa Rmo Promotore iustitiae, hanc tulerunt definitivam sen

tentiam.

Ecclesia parochialis oppidi Figline, Fesulanae dioecesis, die 30 iulii

1493 per bullam Pp. Alexandri VI in collegiatam erecta fuit cum digni

tate, quae praeposi tura nuncupatur , et duodecim canonicatibus, et hac

bulla simul s ta tu tum est, curam animarum dictae ecclesiae pertinere ad

capitulum praefatum, de voluntate praepositi illius ecclesiae pro tem

pore existentis. Haec an imarum cura variis modis moderata fuit per

subsequent ia Sta tu ta capitularia et episcoporum decreta. Anno 1867 bona

ecclesiae et capituli collegiati usurpa ta fuerunt, u n a relicta praebenda

praepositi , cui adnexa foret cura animarum. Sed quum praeposi tus

Bargilli magna ex par te bona usurpa ta sibi vindicasset, episcopus Cor-

sani, decreto lato die 7 iulii 1873, haec inter alia circa curam animarum,

destinationem et -administrationem illorum bonorum, statuit : « che al

« Proposto oltre il godimento delle altre consuete rendite parrocchiali

« debba esser pagata a carico della quota curata anche l 'antica prebenda

«pe r sona le . . . ; che i quat t ro sacerdoti, che sono indispensabili al Pro-

« posto per il disimpegno del ministero parrocchiale e per le funzioni


« dei sacro culto, debbono scegliersi via via dal Proposto medesimo,

« previa annuenza dell 'Ordinario, e che essi debbono considerarsi come

« semplici aiuti ed officianti temporanei ed amovibili ad nutum».

Exist imantes autem hodierni canonici ecclesiae collegiatae Figlinensis

per huiusmodi decretum violari iura capituli, lite inst i tuta apud hoc

S. Ordinem, contenderunt :

1. parochialitatem habi tualem et actualem pert inere capitulo, salvo

exercitio curae an imarum spectante ad praeposi tum eiusdem collegiatae,

eiusque adiutores in casu ;

2. solutionem annuat im factam a Gubernio italico constituere prae

bendas quatuor canonicalium beneficiorum;

3. eidem capitulo rest i tuenda esse, etiam quoad administrat ionem,

omnia quae a bonis usurpat is proveniunt, vel quae a Gubernio soluta

fuit pecuniae summa favore paroeciae.

Hinc causa disceptata est sub hisce concordatis dubiis :

1) An constet de parochialitate habituali et actuali capituli Collegiatae

oppidi Figline Valdamó, salvo exercitio curae animarum spectante ad

Praepositum Collegiatae eiusque adiutores.

2) An constet de eo quod solutio annuatim facta a Gubernio favore

parochiae, constituat praebendas quatuor beneficiorum canonicalium.

3) An eidem capitulo restituenda sint, etiam quoad administrationem,

omnia quae a bonis usurpatis proveniunt, vel quae a Gubernio soluta

fuit pecuniae summa favore paroeciae in executionem sententiae tribunalis

civilis Florentiae 31 decembris 1880.

Duplex prodiit sententia. Pr ima coram Sebastianeiii, 16 febr. 1911,

t r ibus dubiis responsum est negative; al tera coram Lega, 17 marti i 1914,

responsum est illam sententiam esse infirmandam seu reformandam

iuxta sequentes responsiones ad singula dubia, nempe :

ad I affirmative quoad parochial i tatem habi tua lem; actualem vero

spectare ad Praepos i tum et canonicos legitime deputa tos in concuratos,

seu canonicos coadiutores ;

ad II summam a Gubernio annuat im solutam, a t t r ibuendam esse

primo et principaliter favore praebendarum quibus adnexa est cura ani

marum, iuxta modum in decisione seu sententia explicatum;

ad III excepta bonorum parte in dioecesana capsa pro vigentibus

normis custodienda, q u o a d rel iqua bona, affirmative sub cautionibus

t amen ab episcopo praescribendis.

Quare appellatum est ad ter t ium turnum, proposito d u b i o : An

sententia rotalis diei 17 martii 1915 sit confirmanda vel infirmanda

in casu.

S. Romana Rota 81-

Pr imum igitur dubium quod spectat, no tandum est per bullam Ale^

xandri VI ecclesiam parochialem Plebis nuncupatae a Beata Maria oppidi

Figline, Fesulanae dioecesis, erectam fuisse in Collegiatam ecclesiam;

ideoque in favorem capituli militare praesumptionem iuris quoad curam

an imarum: Lotterius, de re beneficiaria, l ib. I, qu. 14, n. 93 et seqq,

cum communi. Cuius praesumptionis non ea est vis, ut absolute dici

possit, cum decisione seu sententia rotali diei 1 iulii 1913 in causa Salu-

tiarum - Iurium, coram Many, quod quando aliqua ecclesia est collegiata

et parochialis, undecumque proveniat haec collegialitatis et parochialitatis

in eadem ecclesia coniunctio, cura habi tual is est in collegio seu capitulo,

vel ut ex sola erectione alicuius ecclesiae parochialis in collegiatam

concludendum sit curam habi tualem remanere penes capitulum. Nam>

ut bene advert i t sententia appellata diei 16 febr. 1911 coram Sebastia-

nelli, ex eo quod aliqua ecclesia parochialis sit in collegiatam erecta,

non illico dicendum est universa iura parochialia in ipsam ecclesiam

collegiatam transfusa fuisse; siquidem erectio fieri potest duplici modo :

a tque ut firmat altera sententia diei 17 martii 1914, coram Lega, vis enun

ciatae praesumptionis est per se de iure communi , praesertim ante Con

cilium Trident inum, curam an imarum saltem habitualem, incumbere

collegio, nisi probetur aliam fuisse fundatoris voluntatem. Sensus igitur

est quod, si al iqua ecclesia est simul collegialis et parochialis, ecclesia

collegialis seu capitulum habet intentionem fundatam in iure quoad pro

prietatem seu t i tulum curae parochialis, et eo ipso relevatur ab onere

prohandi , et istud reiicit in adversarium. Arg. S. Rota, Segusina - Iuris

canendi Missas, coram Lega, decis. IV, 1909, n. 7.

Signanter vero addit magistralis sententia coram Lega: praesertim

ante Concilium Trident inum. Nam. ante Conc. Trid. nulla lege positiva

universali s ta tu tum erat ut animarum cura in Cathedralibus vel in Col

legiatis exerceretur per idoneos vicarios etiam perpetuos. Quare ani-^

marum cura ad ecclesiam collegiatam pert inens in t i tulum, variis modis

exerceri poterat et de facto exercebatur, praecipue vero :

1) promiscue, seu omnibus ad id operam navant ibus canonicis;

2) per turnum, seu ut plur imum per hebdomadam, a singulis cano

nicis ;

3) per delegationem ad Vicarium sive amovibilem sive perpetuum ;

4) per adnexionem officii curae alicui praebendae vel dignitati .

Quatenus igitur an imarum cura exercebatur primo vel altero modo,

praesert im vero primo, ne locus quidem esse poterat distinctioni inter

curam habi tualem et actualem, proprie loquendo; qua tenus vero exer

c e b a t u r tertio vel quar to modo, distinctioni inter curam habitualem et


actualem ea inesse non poterat vis, quam obtinuit post legem triden

t inam, quamque explicant hodierni doctores, ut Bouix et Wernz, docentes

eam esse dumtaxa t habi tualem curam, quam quis de facto illam non

exercet, nec de iure exercere valet, sed t an tummodo al iquatenus potest

et debet providere ut per al iquem vicarium exerceatur, cui i taque non

t an tum de facto sed de iure actu exercenda competit. Quod n o n sat is

intellexisse videtur rotalis sententia in causa Salutiarum - Iurium coram

Many, diei 1 iulii 1913, carpens pr imam sententiam in eadem causa

editam die 9 sept. 1911; in hac enim distinctio inter curam habitualem

et actualem hoc posteriori sensu definite accipiebatur, seu ad terminos

ipsius Trid. Synod., ut pa te t ibi, n. 4 et 7 in fine. Cfr. S. G. Conc. in

Lauden., 24 mart . 1888.

Si igitur in aliquo Capitulo cura an imarum adminis t re tur promiscue

vel per t u rnum, nul lum dubium subesse potest curam animarum esse

in titulo et proprietate penes ecclesiam collegialem, nulla distinctione

facta inter curam habi tualem et actualem ; si vero administretur per

vicar ium, cum absoluta certitudine concludendum est vicarium non

obtinere nisi curam actualem, habituali remanente penes collegium; si

au tem per u n u m ex obtinentibus praebendam vel dignitatem, tunc etsi,

saltem secundum probabiliorem sententiam, concludi nequeat cum abso

luta certi tudine et omnibus in casibus, curam habitualem esse penes

capitulum, tamen adhuc militat in favorem capituli iuris praesumptio

quoad curam habitualem, ut iure merito f irmavit citata sententia coram

Many, diei 1 iulii 1913, collata cum appellata sentent ia coram Lega.

Sed in casu nost ro , praeter iuris praesumptionem, succurrunt evi

denter ipsi termini Bullae erigentis ecclesiam parochialem in collegiatam;

in ea enim expresse edicitur curam animarum parochianorum ipsius

ecclesiae ad Capitulum praefatum, de voluntate tamen Praepositi, dictae

ecclesiae pro tempore existentis pertinere. Nec difficultatem faciunt verba

adiecta: de voluntate tamen Praepositi... quia hisce verbis significatur

t an tum curam exercendam esse sub moderat ione Praelat i capituli seu

Praeposit i . Si enim Pontifex, uti recte adverti t sententia coram Lega,

intendisset canonicos posse fieri Praeposit i coadiutores de eius volun

ta te , quoad nudum exercitium curae, mandato et vice Praeposit i , nedum

ipse curam non commisisset capitulo, sed improprie usurpässet nomen

curae, et id concessisset quod ipse Praeposi tus de consensu Ordinarii

semper perficere potuisset ut quilibet simplex Parochus : quo sensu verba

bullae nedum non essent operativa, sed otiosa.

Nec obstat quod in bulla Praeposi to a t t r ibuatur collatio, provisio et

omnimoda dispositio beneficiorum in dicta ecclesia erigendorum; nec non

S. Bomana Bota 23

correctio et punitio dictorum canonicorum et aliarum personarum dictae

ecclesiae... a tque ipse Praeposi tus Diedius eiusque successores vocentur

ecclesiae rectores. Haec enim iura et officia ex iure ant iquo compete

bant Praelato capituli , non quatenus privative obtineret universam

curam animarum, sed quia caput erat collegii, ut f irmat sententia coram

Lega ex Concilio Tridentino et ex auctori tate Doctorum et iurispru

dentiae rota l is : quo in sensu Praela tus capituli vocari poterat Rector

ecclesiae.

Neque iuvat quod opponit hodiernus Praeposi tus ecclesiae colle

giatae Figlinensis, nempe quod supponi nequi t parochum Diedum, qui

summa ope s tudui t ut sua parochia ad t i tulum collegiatae evehetur,

voluisse limitare suam auctori tatem, eaque veluti cedere. Nam ex ere

ctione suae ecclesiae parochialis in collegiatam cura quidem animarum

transla ta est in capitulum, sed auctoritas antiqui Plebani adaucta est,

qua tenus Plebanus effectus est Praeposi tus et Praela tus capituli, eiusque

caput. Secus vero explicari non posset quomodo Praepos i tum praedicta

a sua institutione vocetur vacans, et eodem anno quo ecclesia parochialis

in collegiatam erecta est, nempe anno 1493, ipse Diedius « per lo addietro

« pievano, e al presente primo Proposto di decta preposi tura e nuovo

« colleggio », ut legitur in regesto Bicordi capitolari, omnia utensilia et

psa ins t rumenta sacra, directa inserventia curae animarum, veluti vas

pro chrismate asservando et oleo sancto, tradiderit ipsi capitulo : « ogni

« altra cosa sarà data per l 'avvenire ed abbi a detto capitolo ».

Haec omnia confirmantur ex Statutis capituli ecclesiae Figlinensis

anni 1510 et 1614, quibus normae quaedam impositae fuerunt exercitio

curae an imarum in dicta ecclesia.

Nam in Constitutionibus anni 1510, conditis auctoritate integri capi

tuli, seu Praepositi et canonicorum, et approbat is a Fesulano Ordinario,

cap. XXVI haec quoad curam an imarum s t a tuun tu r : « Quamvis anima

rum cura principaliter ad Praeposi tum, deinde ad canonicos pertineat,

semper s ta tu imus a t tamen et ord inamus quod praepositus et canonici

dent auctori tatem sacris tae adminis trandi sacramenta omnibus petent ibus,

de nos t ra parochia et nul lus alius canonicus nec capellanus nisi part i -

culari ter requisi tus se ingerat, nisi in casu necessitatis . . . vel fuerit per

R. D. Praeposi tum et capitulum deputa tus . . . confessiones a t tamen qui

libet adire possit ».

Iamvero ex eo quod Praeposi tus et canonici, seu capitulum fun

ctiones parochiales ordinavit per legitimas Constitutiones, iure merito

sententia coram Lega concludit, auctori tate Pignatelli et Lotterii innixa,

capitulo pert inuisse curam saltem habitu. Sed addi potest s ta tu tum


capitulare anni 1510 aperte supponere quod antea cura an imarum pro

miscue exercebatur inter Praeposi tum *et canonicos; quo in casu tota

cura an imarum habitual is nempe et actualis, immo nulla distinctione

facta inter habitualem et actualem, spectabat capitulo. Quod si ab

anno 1510 sacramenta omnibus petentibus de parochia ecclesiae colle

giatae Figlinensis adminis t randa fuerunt per sacristam, deputa tum a

capitulo « dent auctoritatem sacristae », Sacrista adminis t rabat sacra

menta et animarum curam ut vicarius capituli: ut habens nempe curam

t an tum actualem, habituali remanente penes ipsum collegium.

In Constitutionibus vero anni 1614, cap. XXIV s ta tu i tur : « Quod

« cura an imarum iuxta Bullam erectionis nost rae collegiatae princi-

« paliter spectet et pert ineat ad D. Praepos i tum, si sibi placel, et

« d e i n d e spectet ad capitulum et canonicos iuxta tenorem bullae. In

« quo casu si cura praedicta in quocumque tempore perveneri t ad

«disposi t ionem capituli, s ta tu imus et ord inamus quod deputetur et eli-

« gatur unus canonicus residens approbatus ab Episcopo in sacerdotio

« const i tutus pro uno anno qui, si diligenter officio suo non fungitur,

« possit alter diligentior in eius locum subrogari , et successive confir-

« metur si oppor tunum fuerit in capitulo per duas par tes ad minus, vel

« maioris partis , ut capi tulo placebit, illorum canonicorum congregato-

« r u m u n a cum D. Praeposi to ad ministerium dictae curae animarum

« absque ullo salario et mercede, et sic continuatim confirmetur, vel

« alius eligatur canonicus a dicto capitulo si oppor tunum fuerit ».

Porro, ex verbis illis si sibi placet, erui tur quod hucusque praepo

si tus non censebatur obligatus ad curam an imarum exercendam, idque

confirmatur ex consti tutionibus^anni .1610, in quibus nulla mentio fit

curae an imarum in particulari exercenda a praeposito, et ex actis Visi

tat ionis Pastoral is anni 1549, in qua declaratur quod (praepositus) ad

curam deservit per canonicos dictae ecclesiae ... Iamvero haec explicari

non possent , si ad praepositum pert inuisset to ta cura, habitual is et

actualis essetque verus et proprius parochus, i t emque ex eo quod a

capitulo eligendus et deputandus est ad ministerium curae animarum,

non amplius ut antea Sacrista, sed u n u s canonicus pro uno anno, qui

que subrogari vel confirmari poterat, i terum confirmatur curam anima

rum esse potuisse in dispositione Capituli, et penes Capitulum saltem

habi tu remanere.

Tandem anno 1639 episcopus Fesulanus Della Robbia suo decreto

s ta tu i t : « Quod animarum cura dictae collegiatae principaliter spectaret

« ad Praeposi tum pro tempore exis tentem; et quia dicta cura adeo est

« numerosa, ut at t ingat minorum mille an imarum et ultra, decrevit

S. Romana Bota

« quod in futurum essent et esse deberent t res ad eam sust inendam,

« videlicet dictus praeposi tus principalis et quot idianus curatus, necnon

« duo ex canonicis eidem coadiutores, qui duo canonici vicissim u n a

« hebdomada pro quolibet alternative curam gererent, et qui nominari

« deberent a dicto praeposito pro tempore existenti, et postea vinci in

«capi tu lo , etc. » Hoc decretum a S. Sede approbatum fuit ita tamen

ut nominatio duorum Coadiutorum reservata sit toti capitulo, qua clau

sula aperte agnoscitur capitulo curam an imarum inesse saltem habitu,

ut f irmat, auctori ta t ibus adductis, sententia coram Lega.

Neque dici potest per hoc decretum inductam fuisse substant ialem

novationem quoad t i tulum et proprietatem curae an imarum , nam decre

tum Della Robbia explicite inhaeret in Bulla fundationis Alex. P P . VI,

et in praecedentibus consti tut ionibus capitularibus, qmibus cura anima

rum vel universa, vel habitualis , saltem tr ibuta et recognita fuit capi

tu lo ; et de cetero nominatio duorum coadiutorum reservata toti capi

tulo, non autem soli praeposito, aperte resistit huic, quae praetendi tur ,

substantiali novationi quoad t i tulum et proprietatem curae.

.• Nec difficultatem faciunt illa verba, quod Praeposi tus dicatur et

sit principalis et quotidianus curatus; nam illud principalis accipiendum

est non in oppositione ad Capitulum, sed relate ad duos canonicos coa

diutores, quemadmodum Praeposi tus dicitur curatus quotidianus ad

diversitatem dictorum duorum coadiutorum, qui vicissim tan tum u n a

hebdomada pro quolibet, ut expresse edicitur in citato Decreto, alter

native curam gerere tenebantur .

Quare si quae innovatio inducta fuit per decretum Della Robbia,

haec t an tum facta est quoad exercitium curae, sive relate ad Praepo

situm, sive relate ad canonicos: relate ad Praeposi tum quatenus non

amplius exercet curam tan tum si sibi placet, sed ad eam exercendam

tenetur, et quidem principaliter et quotidie; relate vero ad canonicos,

qua tenus non amplius Sacrista deputandus est, ut in Consti tutionibus

anni 1510, nec unus canonicus singulis quoque annis nominandus vel

confirmandus est, ut in Consti tutionibus anni 1614; sed duo canonici,

nominandi sunt qui vicissim una hebdomada pro quolibet al ternative

curam gerant, iis sub conditionibus, quae in ipso decreto s ta tuuntur .

At haec innovatio quoad nudum exercitium curae non praeiudicat iuri

capituli quoad curam habi tualem.

Denique dici nequit constitutionem capituli Figlinensis funditus et

legitime immuta tam fuisse per decretum anno 1786 datum ab episcopo

Mancini-Raineri , et alterum ab episcopo Corsani anno 1883 latum, vel

per consuetudinem sive quadragenar ia m cum titulo, sive immemorabi lem.

•26 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Decretum enim episcopi Mancini-Ranieri quod spectat, animadver

t endum es t :

1. Latum fuisse in executionem cuiusdam Motu-proprio Leopoldi I,

Magni Ducis Etruriae, auctori tate in res ecclesiasticas prorsus incom

petentis .

2. Utcumque, illud interpretandum esse quoad curam animarum,

ut valeat, potius quam ut perea t : quo sensu Episcopus ipse non poterat

intendere collegiatae ecclesiae na tu ram immutare , quod soli Pontifici

decernere fas erat.

3. Reapse in dicto decreto non moderar i nisi exercitium curae:

« Che la cura delle anime della nomina ta chiesa collegiata di S. Maria

«Fig l ine , oltre al Proposto pro tempore, quale per istituzione presiede

« all' esercizio delà medesima, sia esercitata e si eserciti di fatto ancora

« da due canonici capitolari col titolo di Viceparroci inamovibili da

« eleggersi da Noi e dai Nostri Successori, previo concorso ».

Verum ex eo quod Praeposi tus dicitur praeesse exercitio curae

an imarum, certe non tr ibuitur Praeposi to tota cura, habitual is simul

et actualis : de cetero autem decretum ipsum aperte inhaeret in insti

tut ione seu in undat ione Capituli, et subdi t : « la cura delle anime...

« si eserciti di fatto in futuro ancora da due canonici capitolari ».

Quare innovatio tantum facta est, hoc ex capite, in titulo Viceparochi,

quo donavit canonicos coadiutores, et in modo electionis, faciendae ab

Ordinario praevio Concursu. Verum, quoad pr imum, nomen non muta t

rem : quoad al terum vero electio ab Ordinario per concursum non est

a rgumentum certo et omnibus in casibus concludens contra curam habi

tualem capituli, nam potest adesse in capitulo habi tuale ius ad curam,

licet capitulum non nominet, neque praesentet ad beneficium, ad quod

curae exercitium per t inet : S. Congr. Conc in Lauden. 1888, 24 martii .

Ceterum vero iste modus electionis in praxim non fuit deductus.

Consuetudinem autem quod attinet, haec potius favet capitulo, ut

patet, inter coetera, ex iure erigendi quartam, quod capitulum semper

sibi at tr ibuit et obtinuit, ex iure disponendi circa bona parochialia, ut

fidem facit decretum capitulare anni 1714, ex eo quod semper expensas

omnes cultus, non secus ac antea sust inuit capitulum, rependens quoque

eleemosinam Praeposito, quum Missam pro populo celebraret, et ex eo

quod nonnul las functiones parochiales, velut benedictiones super cada

veribus explere prosequuti Sunt canonici, al ternis vicibus, vindicatis capi

tulo qua r t a funeris et aliis quibuscumque obventionibus, nec non ex eo

quod omnia acta parochialia signari consueverunt, non secus ac antea,

sigyllo ipsius capituli, ut bene animadvert i t sententia coram Lega.

S'. Romana Rota 27

Decretum vero episcopi Corsani, contra quod canonici iudicium

provocarunt ad S. Sedem, tr ia potissimum continet quae spectant t um

•curam habi tualem capituli, de qua in primo dubio, tum destinationem

summae vindicatae a Gubernio, de qua in altero dubio, tum eius admi

nistrat ionem, de qua in dubio tertio.

Quoad pr imum, decretum s ta tu i t : «che i quat t ro sacerdoti, che

« sono indispensabili al Proposto .... debbano considerarsi come sein-

« plici aiuti o uffìcianti temporanei , ed amovibili ad nu tum ».

Verum decretum episcopi Corsani videtur considerare Capitulum

tamquam de iure suppressum ex legibus italicis: quod nullo modo pro

bari potest : nam non praestat impedimentum, quod de iure non sortitur

effectum. Quare quatuor illi sacerdotes habendi sunt ut canonici coa

diutores seu concurati, ad terminos decreti episcopi Della Robbia, et

amover i nequeunt nisi iuxta normas decreti Maxima cura ; nam curam

an imarum obtinent nativo titulo, etsi dependenter a Praeposi to, ut recte

animadvert i t sentent ia coram Lega.

I taque sentent ia diei 17 martii 1914 in omnibus confirmanda est.

Hisce igitur omnibus perpensis et consideratis, Christi nomine invo

cato, Nos infrascripti Auditores de turno, pro tr ibunali sedentes, et

so lum Deum prae oculis habentes , dicimus, declaramus, et definitive

sentent iamus, proposito dubio respondentes : Affirmative ad primam

partem, negative ad secundam, seu sententiam Rotalem diei 17 martii

1914 confirmandam esse.

Quam sententiam dum confirmamus etiam quoad expensas, com

pensar i pariter volumus expensas huius tert iae instantiae.

Mandamus autem Ordinariis loci et ministris t r ibunal ium ad quos

spectat , ut exsecutioni mandent hanc nostram definitivam sentent iam

et adversus reluctantes procedant ad normam sacrorum Canonum, et

praeser t im cap. 3, sess. XXV, de reform., Conc. Trid., iis adhibitis exse

cutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia et oppor tuna pro

re rum adiunctis esse iudicaverint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 9 iulii 1915.

Aloisius Sincero, Ponens.

Ioseph Mori.

Fridericus Cattani. L. % S.

Ex Cancellaria S. R. Rotae.

Sac. T. Tani, Notarius.


I I

CAUSAE ACTAE SUB SECRETO

In S. Romana Rota, a mense decembris anni 1914 ad mensem decembris

anni 1915, actae sunt sub secreto sequentes causae, quarum defini

tiva sententia editur tantum in parte dispositiva:

I. NULLITATIS MATRIMONII ex defectu consensus propter conditionem

turpem appositam.

Proposito dubio : An constet de nullitate matrimonii in casu, RR. P P .

D D . I . Prior, Ponens, A. Pera thoner et P. Rosset t i , Auditores de turno*

die 10 decembris 1 9 1 4 , respondendum censuerunt : Negative.

Adversus sententiam interposita est appellatio.

I I . NULLITATIS MATRIMONII ex defectu consensus propter conditio

nem appositam.

Proposito dub io : An constet de nullitate matrimonii in casu, RR. P P .

D D . I . Mori, Ponens, F. Cattani et A. Pera thoner , Auditores de turno ,

die 13 ianuarii 1 9 1 5 , respondendum censuerunt : Negative.


I I I . NULLITATIS MATRIMONII ex defectu consensus ex parte mulieris.


D D . S. Many, Ponens, F. Heiner et I . Prior, Auditores de turno, die

9 martii 1 9 1 5 , respondendum censuerunt : Negative.

Adversus sentent iam interposita est appellatio.

IV. NULLITATIS MATRIMONII ex capite affinitatis.


D D . A. Sincero, Ponens, I . Mori et F. Cattani, Auditores de turno, die

23 marti i 1 9 1 5 , respondendum censuerunt : Negative.


V. IURIUM.

Proposit is dubi is : 1. An et quaenam iura in ecclesia Beati N. N.

ab Y. Y. sacerdoti X. X. competant sive uti fundatori, sive uti patrono,

sive alio quovis titulo. 2. An et quaenam damnorum refectio sive ob iura,

y de quibus in primo dubio, denegata, sive ob expensas pro ipsius ecclesiae

aedificatione factas sacerdoti X. X. competat in casu: RR. P P . D D . A. Pera

thoner, Ponens, I. Alberti et P. Rossetti , Auditores de turno, die 27 mar

tii 1 9 1 5 , respondendum censuerunt : Ad 1. Sacerdoti X. X. competere ius

patronatus in ecclesiam Beati N. N. ab Y. Y., ita ut, praeter alia, valeat

S. Montana Bota 29

functiones omnes non parochiales in ea peragere; ad 2. Sacerdoti X. X.

competere refectionem damnorum in separata sede determinandam, expen

sis stricte iudicialibus exceptis, quae inter partes retinentur compensatas


Vi. NULLITATIS MATRIMONII ex capite clandestinitatis et impedimenti

'vis et metus. . _ ,


DD. A. Sincero, Ponens, I. Mori et M. Cattani, Auditores de turno, die

9 aprilis 1915, respondendum censuerunt : Negative.


VII. NULLITATIS MATRIMONII ob simulatum consensum ex parte viri.

Proposito dubio: An constet de nullitate matrimonii in casu, RR. P P .

DD. A. Perathoner , Ponens, I. Alberti et P. Rossetti , Auditores de

tu rno , die 21 aprilis 1915, respondendum censuerunt : Negative.

. Vi i i . NULLITATIS MATRIMONII ex capite clandestinitatis et impedi

menti vis et metus.


DD. A. Sincero, Ponens, I. Mori et F. Cattani, Auditores de turno, die

Ö aprilis 1915, respondendum censuerunt : Negative.


IX. NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus.

Proposit is dubi is : 1. An constet de nullitate matrimonii in casu, et

quatenus negative 2. An consilium praestandum sit SSmo pro dispensa

tione super matrimonio rato et non consummato, in casu, RR. P P . DD.

I. Mori, Ponens, F. Cattani et A. Perathoner , Auditores de turno, die

27 aprilis 1915, respondendum censuerunt : Ad 1. Providebitur in 2°;

ad % Affirmative, seu praestandum esse SSmo consilium super dispensa

tione matrimoni rati et non consummati in casu.

X. NULLITATIS MATRIMONII ex capite vis et metus et ex capite affinitatis.

Proposito dubio: An constet de nullitate matrimonii in casu, RR. P P .

DD. F. Cattani, Ponens, I. Alberti et P. Rossetti , Auditores de turno ,

die 19 iunii 1915, respondendum censuerunt : Affirmative.

XI. LBG-ATI P I I .

Proposit is dubi is : i. An sit admittenda instantia Sac. N. N. de

interventu principali Pii Instituti X. X. 2. An Sacerdoti N. N. competat

reconventio iuxta libellum, RR. P P . DD. I. Mori, Ponens, F. Cattani et

P. Rossetti , Auditores de turno, die 25 iunii 1915, respondendum cen

s u e r u n t : Ad utrumque negative.

»


XII . PROPRIETATIS.

Proposit is dubi i s : 1. An constet domum, de qua agitur, gravatam

esse piis oneribus. Et quatenus affirmative: 2. Ad quid, ratione huius

domus, teneatur utraque pars litigans, RR. P P . D D . S. Many, Ponens,

I. Prior et F. Cattani, Auditores de tu rno , die 28 iunii 1915, respon

dendum censuerunt : Ad 1. Affirmative. Ad 2.' N. N. teneri domum, de

qua agitur, liberam relinquere, ad pios usus parochiales adhibendam;

et, quoad modum transmissionis domus, omnia gerere de mandato Epi

scopi; Rev. X. X. teneri omnem operam adhibere, ad mentem Episcopi

ut N. N. praefatas obligationes impleat; Curiam tandem Episcopalem

obligatione teneri N. N. indemnem reddendi, refusis illi praetio libellarum

t. t., cum expensis venditionis, et expensis extraordinariis in domo ab

eo forte factis, et deinceps, id est a die exsecutionis sententiae, omnia

tributa aliave huiusmodi onera domui imposita solvendi, nec non et rela-

tivorum contractuum expensas.


XIII . DIFFAMATIONIS.

Propositis dubi is : 1. An constet de diffamatione in casu, ita ut

inflicta poena sustineatur; 2. An sit loous refectioni damnorum, quomodo

et quanam mensura, RR. P P . D D . G. Sebastianeiii, Decanus, Ponens,

S. Many et R. Chimenti, Auditores de turno , die 29 iulii 1915, respon

dendum censuerunt : Negative ad utrumque.


XIV. NULLITATIS MATRIMONII ex defectu consensus ex parte mulieris.

Proposito dubio : An sententia Rotalis diei 18 decembris 1913 confir

manda sit vel infirmanda in casu, RR. P P . D D . I. Prior, Ponens, A, Sin

cero et I. Mori, Auditores de tu rno , die 6 augusti 1915 respondendum

censuerunt : Negative ad primam partem, affirmative ad secundam, seu

non constare de nullitate matrimonii in casu.


X V . NULLITATIS MATRIMONII ex defectu consensus ex capite vis et

metus et ex capite conditionis turpis contra matrimonii substantiam.

Propositis dubi is : 1. An sententia Rotalis diei 29 novembris 1913 sit

confirmanda vel infirmanda in casu; 2. An constet de nullitate matri

monii ex capite intentionis contra eiusdem substantiam, RR. P P S D D .

G. Sebastianeiii Decanus Ponens, S. Many et R. Chimenti, Auditores de

Turno, die 15 decembris 1915 respondendum censuerunt : Ad I Affir

mative ad primam partem, Negative ad secundam; Ad II Negative.

Diarium^ Romanae Curiae

DIARIUM ROMANAE CURIAE

3i

S E G R E T E R I A D I S T A T O

NOMINE

Con Biglietti della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di nominare:

16 gennaio 1916. — L'Emo signor cardinale Giulio Tonti, .Protettore dell'Istituto delle Suore delle Scuole cristiane della Misericordia di Saint-

Sauveur-le- Vicomte.

17 gennaio. — L'Emo signor cardinale Gennaro Granito Pignateìli di Belmonte, Protettore della Congregazione Urbana dei Nobili Aulici in S. Lo

renzo in Fonte.

Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:

Assistente al Soglio Pontificio:

23 dicembre 1915. — Mons. Agostino Dontenwill, arcivescovo titolare di Tolemaide, superiore generale della Congregazione degli Oblati di Maria Immacolata.

Prelato Referendario della Segnatura:

20 dicembre 1915. — Mons. Ghino Ghini, della diocesi di Cesena.

Prelati Domestici di S. S.:

30 dicembre 1915. — Mons. Aurelio Mazza, parroco di Curti nell'archi-diocesi di Salerno.

— Mons. Giovanni Mac Dermott, vicario generale dell'archidiocesi di S. Giovanni di Terranova.

Acta Apostolicae Sedis - Commentaí'ium Officiale

ONORIFICENZE

Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti

onorificenze :

H Cavalierato dell'Ordine Piano:/

29 dicembre 1915. — Al sig. Augusto Grossi-Gondi, di Roma.

La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile :

20 dicembre 1915. — Al sig. cav. Giovanni Asproni, archivista della

Segreteria di Stato.

La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:

21 dicembre 1915. — Al sig. colonnello Carlo Edmondo Rouleau, dell'ar-chidiocesi di Québec.

La Gran Croce dell'Ordine di S. Silvestro Papa:

24 dicembre 1915. — Al sig. conte Stanislao Medolago Albani.

Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:

30 dicembre 1915. — Al sig. dott. Giuseppe Ciuti, di Firenze.

N E C R O L O G I O

10 gennaio 1916. — Mons. Riccardo Scanneil, vescovo di Omaha (Stati Uniti).

12 gennaio. — Mons. Cirillo Gena, patriarca di Antiochia di rito greco :

melchita. 13 gennaio. — Mons. Basilio Hossu, vescovo di Armenopoli. 17 gennaio. — Mons. Nicola Giuseppe Cannili, arcivescovo-vescovo di Jassi.

Annus VIII - Vol. VIII Die U Februarii 1916 Num. 2

ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENT AKIUM OFFICIALE


E P I S T O L A

AD PERILLUSTREM VIRUM ALOISIUM VIGECOMITEM D' HENDECOURT, VIGENTIANAE

CONGREGATIONIS PRAESIDEM, DE LITTERIS QUIBUS PROSPERA SOCIETATIS

CONDICIO DESCRIBITUR, GRATIAS AGENS.

Dilecti Filii, salutem et apostolicam benedictionem. — Caritatem

n u m q u a m excidere, sed ex ipsis invalescentibus miseriis et calamita

t ibus novum acrioremque in dies concipere ignem, cum compertum

Nobis erat, tum litterae egregie confirmarunt, quas superioribus dedi

stis diebus, ut de aucto, postremis hisce annis , Conferentiarum numero

ac de multiformi earumdem caritate Nos certiores faceretis. Nos quidem,

dilecti Filii, laetabilia haec, quae vos ita scribendo persecuti estis, ut

Nobis veluti prae oculis poneret is spectaculum optimis dignum Eccle

siae temporibus, ita Deo t r ibuenda agnoscimus, ut sua vestrae non

desit diligentiae laus: eamque eo vobis impert imus libentius, quo pro-

pensiores vos cernimus ad ea omnia experienda, quae iuvando prove-

hendoque operi tam salutari eiusdemque beneficiis latius, prouti tem

pus necessitasque postulat, proferendis possunt conferre. In ea profecto

incidimus tempora, quae christianam caritatem quam quae maxime actuo

sam requirunt : at vero in eadem exercenda filios lucis ita velimus ceteris

exemplo esse, ut non meram prae se ferant humani ta tem, sed altiora

spectent et ad Dei amorem vel ipsa christ ianae fraternitatis suavitate

eos pe r t rahan t et quasi compellant quibus gratificantur.

ACTA, vol. V I I I , n. 2. — 14-2-916. 3


Sed vos ac sodales vestros ut filios lucis ambulare, probantes quid

sit beneplacitum Deo et non communicare operibus infructuosis adeo per

spectum est Nobis, ut hortat ioni Nostrae vix ul lum fateamur esse locum.

U n u m est quo indigetis, ope nimirum divinae gratiae : eaque ut abun-

detis in dies magis, vobis omnibus, dilecti Filii, ceterisque, quotquot

per orbem sunt , Vincentianae Congregationis sodalibus apostolicam bene

dictionem, Nostrae testem benevolentiae, propensissima voluntate lar

gimur.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xxxi ianuarii MCMXVI, Pontifi

catus Nostri anno secundo.

BENEDICTUS P P . XV


SACKA CONGREGATIO CONSISTORIALIS

ERECTIO VICARIATUS APOSTOLICI IN DIOECESIM

SSmus Dominus Noster Benedictus P P . XV, decreto S. Congrega

tionis Consistorialis diei 7 ianuarii 1916, Vicariatum Apostolicum de

Temiskamingue, in ditione Canadensi , in dioecesim erexit, servatis

iisdem ut antea territorii finibus ; eandemque a civitate principe Hailey-

bury denominari iussit Haileyburensem, ac suffraganeam fecit Metropo

li tanae ecclesiae Ottaviensi.

SSmus D. N. Benedictus P P . XV consistoriali decreto diei 25 no

vembris 1915, ad quaedam removenda incommoda ex duplici iurisdi

ctione spirituali in oppido S. Caesarii ori tura, quotam par tem eiusdem

oppidi S. Caesarii u n a cum adnexo territorio ab archidioecesi Hydrun-

tina, cui antea subiecta erat, separavit eamque dioecesi Lyciensi per

petuo univit, ita nempe ut fines civiles municipii S. Caesarii in poste

rum consti tuant limites u t r iusque Hydrunt inae et Lyciensis dioecesis.

I

I I

DE LIMITIBUS ARCHIDIOECESIS HYDRUNTINAE

ET DIOECESIS LYCIENSIS


I I I

PROVISIO ECCLESIARUM

Sacrae Congregationis Consistorialis decretis SSmus Dominus Noster

Benedictus P P . XV has quae sequuntur ecclesias de proprio pastore

providit, scilicet:

2Í ianuarii 1916. — Titulari episcopali ecclesiae Eudoxiadensi

praefecit R. D. i oannem Pinardi , parochum in civitate Taurinensi , quem

constituit Auxiliarem Emi cardinalis Augustini Richelmy, archiepiscopi

Taurinensis .

29 ianuarii. — Cathedrali ecclesiae Leadensi R. P. D. Ioannem Iere-

miam Lawler, iam episcopum ti tularis ecclesiae Herrnopolitanae et Auxi

l iarem Archiepiscopi S. Pauli de Minnesota.

— Cathedral ibus ecclesiis Vaterfordiensi et Lismorensi R. P. Ber

na rdum Hackett, C. SS. R., superiorem domus Redemptor is tarum apud

Limerich.

31 ianuarii. — Titulari episcopali ecclesiae Sasimorum R. D. Aemi

lium Bongiorni, v icar ium generalem Brixiensem ac parochum mitratum

S. Nazarii, quem constituit Auxiliarem R. P. D. Hyacinthi Gaggia, epi

scopi Brixiensis.

— Cathedrali ecclesiae Dromorensi R. D. Eduardum Mulhern, paro

chum loci Innismacsaint in dioecesi Clogheriensi. '

SACRA CONGREGATIO

D E D I S C I P L I N A S A C R A M E N T O R U M

CLANDESTINITATIS

Quum in nonnull is regionibus, Parochi a civili lege graviter prohi

beantur quominus matr imonio assistant, nisi praemisso civili connubio,

quod non semper praemitt i potest, et t amen ad mala praecavenda et

pro bono animarum matr imonium celebrari expediat ; quidam ho rum

locorum Antistites a Sacra Congregatione de Disciplina Sacramentorum

efflagitarunt: « An et quomodo his in adiunctis providendum sit ».

S. Congregatio de disciplina Sacramentorum 37

Eadem Sacra Congregatio, in plenario Conventu habito die 28 curr.

ianuarii , re mature perpensa, respondendum censuit : « Recurra tur in

« singulis casibus, excepto casu periculi mortis, in quo quilibet sacerdos

« dispensare valeat etiam ab impedimento clandestinitatis, permit tendo

« ut in relatis adiunctis mat r imonium cum solis test ibus valide et licite

« cont rahatur ».

Expositam vero Emorum Pa t rum declarationem SSmus Dnus noster

Benedictus P P . XV, in audientia concessa die 30 eiusdem mensis infra

scripto huius Sacrae Congregationis Secretario, r a t am habere et confir

mare dignatus est, ac publici iuris fieri mandavit .

Datum Romae, ex aedibus eiusdem Sacrae Congregationis, die 31 ianua

rii 1916.

P H I L I P P U S CARD. GIUSTINI, Praefectus.

L. $ S.

f Aloisius Capotosti, Ep . Thermen., Secretarius.

SACRA CONGREGATIO CONCILII

O R I T A N A

P A R T I C I P A T I O N I S

27 martii et 19 iunii 1915

Species facti. - De Ecclesia Cathedrali Oritana non est novus in hac

S. Congregatione sermo. Quum enim in plenariis comitiis, die 31 maii 1902

celebratis, p lura proponerentur de immutandis veteribus quibus regeba

tur s tatut is ut ea hodiernis rerum adiunctis accommodarentur , Episcopo

hinc, et inde Capitularibus iura sua tuent ibus (prout enucleatius re la tum

est in tom. CLXII Thesauri Resolutionum S. G. G., pag. 490-514) respon

sum prodii t : « Ordinationes temporar ias ab Episcopo editas sustineri ,

« et interim capitulum conficiat capitulares constitutiones, quae appr ime

«hod ie rn i s Ecclesiae necessitatibus respondeant ; et ad m e n t e m » . Mens

vero, Ordinario per epistolam significata, haec erat : « Ut Amplitudo Tua

« dioecesanos praeferat extraneis, quibus beneficia non sunt conferenda

« nisi adsit vera necessitas ; et si forte brevi t an tum tempore esset expe-


« d a n d u m ut aliquis civis idoneus fìat vacanti beneficio occupando,

« satius erit huic beneficium prae ceteris conferre, dummodo non sit

« indignus, licet vacatio u l t ra sex menses esset producenda. Porro haec

« Ampi. Tuae indulgentia animis mitigandis p lur imum iuvare poterit ».

Acerbius enim corninoti fuerant non modo Capitularium sed et popula

r ium animi, propterea quod, temperato veterum s ta tu torum rigore, bene

ficia seu participationes in Cathedrali, in casu necessitatis, etiam non

civibus (quo civium nomine ii t an tum prius intell igebantur « i cui padri

« saranno stati cittadini per lo spazio di 40 anni continui ») concede

ren tu r ; et quidem ita, ut, dum cives per d iu turnum plurium annorum

tyrocinium gratui tum suae Ecclesiae inservire tenebantur a clericalis

militiae initio, sacerdotes non cives post annum solummodo gratuit i

servitii ad plenam participationem admit terentur . At quidem, quum

huiusmodi mitigationes iussisset omnino urgens necessitas proveniens

ex penuria clericorum, propter quam in ea Ecclesia vacant ibus iam bene

ficiis aliter provideri non poterat, eaedem novis s tatut is conditis per Capi

tu lum ac approbat is per Episcopum anno 1905 insertae fuerunt.

Haec in Oritano Capitulo vigebant, quum per bullam Episcopalem,

die 16 decembris 1913, qu idam sacerdos N. N. o r tus L. oppido eiusdem

dioecesis, inter canonicos ecclesiae cathedralis cooptatus est beneficioque

poti tus « cum omnibus iuribus et oneribus » die 21 eiusdem mensis.

Elapso vero semestri, quum massae communis divisio fieret, petiit et

ipse ad participationem admit t i ; sed eius petit ionem Capitulum per

maiorem suffragiorum numerum reiecit, ea de causa quod servitii gratuiti

annus adhuc decurreret. Hanc causam minime iustam agnoscens, sed

utpote contrariam iuri et canonicae aequitati arguens, idem canonicus

ad hanc S. Congregationem querelam detulit, misso supplici libello quo

petiit declarari :

« An canonicus N. N. admitt i debeat ad part icipat ionem omnium

« proventuum capitularium a die captae possessionis beneficii, vel post

« annum, expleto servitio gratuito, in casu ».

Synopsis disceptationis. - 1. Argumenta favore recurrentis allata.

Ad intentionem suam obtinendam recurrens duplicem facti circumstan

tiam animadver tendam dicit: in primis, quod fructus integri anni servitii

gratuiti , in casu, non cedunt in bonum fabricae, seu ecclesiae aut loco

rum piorum, sed directe et exclusive in uti l i tatem Cap i tu la r iunvquorum

quisque ex his fructibus portionem suam auget. Alterum, quod servitium

gratui tum exigitur in casu p raes tandum non ante, sed post captam pos

sessionem beneficii, ut ex facti specie plane elucet. Porro ex hac u t raque

S. Congregatio Concilii 39

circumstantia contendit eruere, gra tui tum servitium in casu, sub veti tum

cadere legis Trident inae c. 14, sess. XXIV de ref. cui confirmatio accessit

consti tutionum Pii V, Durum nimis, 31 maii 1570; Innoc. XII , Ecclesiae,

22 sept. 1695, ac etiam complurium h. S. G. resolut ionum. Unde infert

•S. Congregationem huiusmodi gratui tum servitium, in his definite cir

cumstanti is , minime approbasse suo generali rescripto die 31 maii 1902,

sed potius improbasse, dum nempe consulebat reform andas constitutio

nes « ut apprime hodiernis Ecclesiae necessi tat ibus respondeant

Reapse, in cit. cap. Tridentino, post vulgatam iuris principium « ut

« beneficia ecclesiastica sine diminutione conferantur » (tit. 12, lib. III ,

Decretal.), damnan tu r latissime consuetudines et s tatuta, iuxta quae

« in electione, praesentat ione, collatione, vel alia provisione sive admis-

« sione ad possessionem alicuius cathedralis ecclesiae, vel beneficii,

« canonicatuum aut praebendarum, wel partem proventuum, seu ad distri-

« butiones quotidianas, certae conditiones, seu deductiones ex fructibus,

« solutiones, promissiones in terponantur ». Idem de « vacant ibus eccle-

« s iarum dignitatibus, canonicatibus, praebendis , portionibus, benefi-

« ciis, etc. » decrevit S. P ius V cit. const. § 2. - Porro quotquot hanc

Trident inam legem interpre tantur Doctores, eam duobus tan tum casibus

non aptar i t r a d u n t : 1) quando aliqua pars fructuum primi anni beneficii,

applicatur fabricae, seu alicui causae piae; quia tunc cessat ratio legis,

ut nempe arceatur a beneficiorum collatione « quidquid simoniacae

« labis au t sordidae avaritiae suspicionem ingerat » ut dicitur in lauda

tis text ibus ; 2) quando servitium gratuitum praes ta tur ante collationem

seu captam possessionem beneficii, ad modum videlicet tyrocinii ; quo

in casu fructus beneficii, adhuc de facto vacantis, bene possunt augere

massam capitularem, ut per se patet, et t r adun t inter ceteros, Fagnanus ,

in III , Decr., De Praeb., cap. Dilectus, I, n. 6; Pignatelli, Consult, t. III ,

c. 30, n. 9 et tom. IX, c. 115, n. 14-15; Garcia, De benef. p. XI, c. V,

n. 16-18; Barbosa, De Can. et Dign. c. XV, n. 22 qui etiam ra t ionem

da t : « Capta enim possessione ecclesiae seu canonicatus, censetur capta

« possessio omnium bonorum, fructuum, adnexorum et iur ium »; De Luca,

De Can. et Cap. disc. 17, n. 1-5; Fer rar i s s. v. Canonicatus, art. II, n. 39-41.

Neque absimiliter leges tr identinas interpretata videtur haec Sacra

Congregatio, quae veti tum quidquam recipiendi occasione institutionis

novorum canonicorum, etiam sub forma oneris servitii gratuiti , pluries

renovavit et applicavit ut in Cassanen., 3 dec. 1718; Brugen., 13 augu

sti 1729; Leodien., 19 iul. 1777 (apud Pallottini, v. Canonici, III , 182), et

recentius in Potentina, 16 iul. 1898 ac 21 maii 1904; et S. Angeli Lom

bardos, 28 iun. 1913 (cfr. Monit. Eccles., XVI, 150; XXIII , p. 274). In


quibus postremis decisionibus illud praeterea no tandum occurrit, in his

provocatum fuisse ad ius particulare inductum quoad ecclesias recepti-

t ias (qualis profecto est et Oritana), post Breve Pii VII, Impensa, diei

13 aug. 1819 et subsequentes Instructiones Episcoporum, diei 18 novem

bris 1822, quarum vigore s ta tuta de servitio gratui to u tcumque praestando

in regno ut r iusque Siciliae, paulat im exsoleverunt.

Quae cum ita sint, contendit canonicus recurrens dispositiones

Ordinarii Oritani, quibus anno 1902 confirmatio accessit h. S. Congr.,

attigisse t an tummodo servitium praevium seu antecedens collationem

et possessionem beneficii captam, non vero servitium aliquod gratis

praes tandum post immissionem in possessionem. Idque confirmare s tudet

nonnullis locutionibus s ta tu torum recentium, ubi sermo fi t , non quidem

de canonico, sed de clerico aut candidato, immo, quum agitur de sacer

dote extero, definite edicitur « che il rigoroso servizio gratuito, pr ima

« di aver diritto alla partecipazione, sarà ridotto ad un solo anno, dopo

« il quale prenderà possesso e indosserà le insegne ». Igitur, ait, intentio

huius S. Congregationis in his statutis confirmandis alia esse non potuit,

quam ut servit ium gratuitum beneficii possessionem praecedens simpli

citer probaret . At vero, praestatio quam Capitulares a recurrente exigunt,

a n n u m respicit ab adepta possessione, quae contigit d. 21 decembris 1913:

ergo ad hanc praestat ionem urgendam invocari nequit sententia huius

Si Congregationis in Oritana, diei 31 maii 1902; quin immo eam cadere

dicendum est sub lege prohibitiva canonis Tridentini .

2) Argumenta favore Capituli deducta. - Verumtamen alia videtur

ineunda sententia, si resolutionis principium inde petatur , in quo cardo

controversiae proculdubio consistit, videlicet si spectemus na tu ram tum

Capituli, t um proventuum, ad quorum participationem canonicus recur

rens admitti postulat. Nam, Capitulum quod spectat, in comperto est,

illud, seu ecclesiam cathedralem Oritanam, accenseri debere ecclesiis

receptitiis a sua origine innumeratis : « quarum constitutio - prout obser-

« vatum est in cit. fol. caus. Oritan., apud Thesaurum, CLXII, p. 490 -

« duo potissimum obtinere intendebat, primo nempe omnes cives sacrae

« militiae nomen dantes admittere, quemque pro gradu suae ordinationis,

« ad praes tandum servitium in ecclesia principe suae nativitatis ; secundo

« probare mores clericorum, quia hi non admit tebantur ad obtinenda loca

« canonicatuum quum vacassent, et ad reditus participationem, nisi facto

» « tyrocinio in sacris explendis muner ibus et suae vocationis experimento.

« Rebus ita compositis, nimius clericorum numerus non obérât, neque

« spes lucri n imium allicere poterat candidatos ad clericalem militiam »:

quod proposi tum non solum oppor tunum sed et necessarium existima-


batur anteactis temporibus, quando immodica passim comperiebatur

turba adspirant ium ad sacrum ordinem.

Ad hoc proposi tum assequendum latae proculdubio leges firma-

taeque rigorosae consuetudines in Capitulo Oritano vigentes: etenim

ad participationem proventuum quorumcumque non admit tebantur ,

nisi « i soli figli di quei padri che saranno stati cittadini di questa

« città per lo spazio di qua ran t ' ann i continui »; qui tyrocinium novem

annorum gratuito perfecissent, quatuor annos servientes in minoribus,

duos in subdiaconatu, duos in diaconatu et unum in presbyteratu ; quin

immo ipsa clericorum acceptatio f ieri non poterat quotannis nisi u n a

die 25 iulii.

Quibus attentis facile suaderi videtur huiusmodi ecclesiam, quamvis

cathedralem, na tu ra carere veri et proprii capituli, in sensu iuris, ac

t an tummodo efformare quamdam ecclesiasticorum virorum consocia

tionem, peculiaribus statut is consti tutam, quorum observantiam libere

amplectebantur quotquot in hanc societatem cooptari elegissent.

Quod etiam confirmatur, si spectetur na tu ra proventuum qui eccle

siasticis viris in has receptitias cooptatis dis t r ibuebantur : fere enim

integri constabant ex piis legatis, vel oblationibus a christifidelibus con

stitutis pro missarum, anniversariorum, aut similium celebratione, care-

bantque prorsus canonica erectione in t i tulum seu dotem beneficii; adeo

ut huiusmodi proventus minime valerent aut valeant titulo praebendae

seu beneficii canonicalis iure decorari (Cfr. etiam Gennari, Cons. Can.,

XXXIV, n. 3).

Idipsum de hisce capitulis et praebendis sensit praeclarus cano

nista De Luca, qui in re versatissimus erat, a tque ex propria expe

rientia scribebat (De Canon, et Capit., disc. XVII, n. 4 ) : « Huiusmodi

« massa vere et proprie non conflatur ex fructibus et dotibus ipsorum

« Canonicatuum vel Beneficiorum, qui ita laudabili ter pro maiori Eccle-

« siae cultu ac divino servitio, quod alias negligebatur, redacti essent

« a d formam distr ibut ionum quot idianarum, per punc ta turas (ut prae-

« ser t im-sunt massae Basilicarum Urbis provenientes a fructibus casa-

« lium et domorum aliorumque praediorum ex concessionibus Pontificum

« et Impera torum aliorumque Principum) ; sed proveniunt ut p lur imum

« a piis legatis aliisque dispositionibus cum onere missarum et anni-

« versariorum, ac t anquam pe r speciem cuiusdam Societatis, seu commu-

« nionis Clericorum sub his legibus constitutae ac introductae inter ipsos

«presbyteros absque peculiari ratione beneficii seu Dignitatis; adeo ut

« istae Dignitates deinde ad quandam maiorem Ecclesiae honorificentiam

« erectae fuerint, absque status antiqui dictaeque massae alteratione, cum


« solis honorificis praeeminentiis ac etiam cum aliquibus maioribus emo-

« lumentis in distributionibus quotidianis et minutis , loco praebendae

« seu fructuum, tamquam in Dignitatibus potius abusivis quam veris,

« quodammodo s tant ibus loco praebendae ; et consequenter qui vult ad

« Societatem admitti, ipsius Societatis leges ac statuta servare tenetur,

« eaque adimplere quae alii adimpleverunt vel adimplent, ad aequali-

« ta te m inter socios servandam ».

Quae quum ita sint, si nempe nec Ecclesia receptitia habenda est

ut verum Capitulum, nec portiones quae part icipantibus dis t r ibuuntur

vera beneficia dicenda sunt, videtur prorsus deficere materia in quam

cadat al latum vetitum Trident inae legis, cap. 14, sess. XXIV, de ref.,

ac potius vigere principium perspicue, ut de more, enuncia tum a cl. De

Luca : « qui vult ad Societatem admitti , ipsius Societatis leges et s ta tuta

« servare tenetur, eaque implere quae aliis impleverunt, vel adimplent,

« ad aequali tatem inter socios servandam ». Idipsum confirmatur tum ex

facto, quod a Concilio Tridentino ad nostra usque tempora, in plurimis

ecclesiis etiam collegiatis et cathedralibus, consuetudo gratuiti servitii

viguit et viget, Apostolica Sede sciente et non contradicente, tum ex

auctoritate Doctorum, quos unanimes in hanc sententiam ostendit Fer

raris, y. Canonicatus, II , 39 ss.: « in dicto decreto Concilii Tridentini et

« in bulla S. Pii V Durum nimis, non comprehenduntur Sta tuta et con-

« suetudines de serviendo per annum vel aliquod tempus, et nihil per-

« cipiendo interim de Massa grossa nisi peracto integro dicto servitio »

(cfr. et. De Luca, i. c, n. 5) ; tum demum ex ratione, quia, dum vetitum

Tridentinae legis ad hoc explicite ordinatur « ut arceatur quidquid simo-

« niacae labis au t sordidae avaritiae suspicionem habeat » clare videtur

inhibere eam praestat ionem quam novus beneficiatus quasi ex pacto

inter se et collatores facere teneatur occasione collat ionis; non igitur

praestat ionem omnino a voluntate beneficiati independentem, quae quasi

onus reale, vi s ta tu torum aut consuetudinum, beneficium seu potius pro

ventus beneficii afficiat. - Nec in contrar ium quidquam facit, quod huius

modi proventus in utili tatem cedant ceterum canonicorum; quia huius

circumstantiae causa efficiens i terum non est pactum seu voluntas bene

ficiati, sed generalis lex cadens in quodcumque vacans beneficium. Ad

rem Barbosa, De can. et dignit., cap. XV, n. 34, affert decisionem S. C. C.

in qua « dubi ta tum fuit an consuetudo Ecclesiae Ästen, quod fructus

« spectent ad Capitulum donec beneficiatus sit sacerdos, observanda

« esset. Et S. C. C. die 6 maii 1617 censuit valere huiusmodi consue-

« tudinem, quia intentio Concilii fuit ne ratione collationis aliquid recipe-

« retur ». Cfr. et aliam causam relatam a De Luca, 1. c, disc. XVII.


Nec t an tum post Concilium Tridentinum servata fuit consuetudo

gratuiti servitii praestandi , sed etiam post reformationes non paucas

nec módicas inductas in ecclesiis receptitiis regni u t r iusque Siciliae post

celebre Breve Pii VII Impensa, d. 13 aug. 1819. Ex quo iam arguere

licet, huiusmodi consuetudinem ea reformatione non fuisse sublatam

aut improbatam. Quod si in laudato Brevi Impensa edicitur « quoties

« aliquis in possessionem iuris praest i tutae portionis assignandae in eccle-

« siis receptitiis fuerit im mit tendus, specimen antea ingenii ac morum

« de iis habeatur . . . et examen inst i tuatur coram Ordinariis », etc.; id

quidem non magis incompatibile videtur cum servitio gratuito prae

stando, quam quodvis periculum aut experimentum cum congruo scho

lam tyrocinio sive curriculo. Igitur nullo modo huiusmodi servitium

abrogatum censeri potest clausulis i r r i tant ibus et derogatoriis quibus

Breve illud explicit (cfr. Gagliardi, De Benef, eccl., Addit, ad tom. I).

Quod autem S. C. Concilii nonnumquam suis decisionibus servitium

gra tu i tum reprobant , id, si verum esset, non foret t rahendum de casu

ad casum. Concedunt quidem facile omnes opportunitatem seu necessita

tem hu ius praevii tyrocinii, maxime pendere a temporum locorumque

circumstanti is , ac praesertim a penur ia vel nimia copia eorum qui cle

ricali militiae nomen dare postulent. Hinc fieri potest quod, dum alicubi

et al iquando onus servitii gratuiti praestandi - ut cum De Luca loqua

mur - « laudabili ter conservat civicam praerogativam, dum, seclusa par-

« ticipatione Massae, exteri, seu illi cives qui necessaria requisita non

« habent , non affectant istos canonicatus absque emolumento, ideoque

« laudabilis est huiusmodi Sta tutorum observant ia » (1. c. n. 5); in aliis

locis aliisque temporibus, maximeque nostr is , huiusmodi observantia

grave immo gravissimum afferat impedimentum, quominus cum suffi

cienti clero divini cultus honori au t curae an imarum utilitati inserviatur.

Ceterum resolutiones quae pot iss imum afferuntur in casu, sel. S. Angeli

Lombardorum, 28 iun. 1913 et Potentin., 16 iul. 1898 longe diversos

a nostro casus spectant, ut facile inspicienti et conferenti patebit. In

prima enim agebatur de onere imposito neo-canonicis, dimittendi favore

ceterorum Capitularium dimidiam partem fructuum primi anni e prae

benda provenient ium; quod minime effugere posse videtur vetitum Con

cilii Tridentini , In altera resolutio prodiit favore cuiusdam sacerdotis

quem, quamvis per decem annos gratuitum servitium praestitisset, tamen

iniuste in verum canonicum ceteri capitulares recipere nolebant.

Nec iuvat afferre ipsam resolutionem S. C. C. in praecedenti Oritan.,

31 maii 1902, aut bullam Episcopalem, qua recurrenti conferri dicitur

canonicatus cum plena iurium participatione. Quin etiam facillime argu-


meritum retorquetur . Etenim, quamvis detur ut probabile consuetudi

nem servitii gratuiti , comprehendi a l iquatenus posse hortat ione facta

conficiendi « capitulares Constitutiones quae apprime hodiernis Eccle-

« siae necessitatibus respondeant », a t tamen certissimum ac extra omnem

aleam est, quod a recurrente etiam as sumeba tu r : ex iis s tatut is seu

« ordinationibus » de quibus S. C. explicite edixit sustineri, esse illam

praescript ionem « che dovendosi assumere un sacerdote esterno il rigo-

« roso servizio gratuito, prima di aver diritto alla partecipazione, sarà

« ridotto a un solo anno » ; quae praescriptio novis statutis conditis

per Capitulum et approbat is per Episcopum anno 1905, de verbo ad ver

bum inserta et repetita fuit. Si igitur Episcopus revera voluit - quod non

est facile concedendum - canonicum recurrentem constituere et in pos

sessionem immittere, cum eodem « diritto alla partecipazione », praeter

g r e s s a esset limites suae potestatis et consequenter nulliter egisset

saltem in hac par te quae spectat exonerationem a servitio gratuito, quia

auctori tate id per se solum faciendi carebat, sed accedere debuisset venia

Apostolicae Sedis cuius auctori tate contrar ium s ta tu tum sust inebatur .

Resolutio. - Quibus ab u t raque parte in medium deductis, iudicio

EE. P P . suppositum fuit dir imendum dub ium: « An can. N. N. admitti

debeat ad participationem proventuum capitularium a die captae posses

sionis beneficii, vel post annum, expleto gratui to servitio in casu ».

Et S. Concilii Congregatio in plenariis Emorum comitiis re semel

et i terum disceptata, respondendum censuit sub die 19 iunii 1915:

«Negative ad I pa r t em: Affirmative ad I I ; et ad mentem. Mens est:

« Optat S. C. ut consti tutiones capitulares magis conformentur res-

« cripto edito die 31 maii 1902, ita nempe ut apprime respondeant

« hodiernis ecclesiae necessitatibus, quae abolitionem servitii gratuit i

« quibusdam in casibus exigere videntur ».

Quam resolutionem SSmus Dnus Noster Benedictus Div. Prov.

P P . X V , in audientia postmodum infrascripto Secretario concessa,

approbavit .

O. GIORGI, Secretarius.

S. Romana Rota 45

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA ROMANA ROTA

I

P A R I S I E N .

NULLITATIS MATRIMONII (PIC-GARREAUD)

Benedicto XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis suae anno

primo, die 21 maii 1915, RR. PP. DD. Ioannes Prior, Ponens, Aloisius

Sincero et Iosephus Mori, Auditores de Turno, in causa Parisien. - Nulli

tatis matr imonii inter Helenam Garreaud, repraesentatam per legitimum

procuratorem advocatum Vincentium Sacconi, et Aemilium Pie, interve

niente et disceptante in causa Vinculi Defensore ex officio, sequentem tule

runt in primo gradu definitivam sententiam.

Agathae Mariae Bazin, cum vidua relicta fuisset cum sex filiabus

ex unione maritali sumptis , ea fuit mens ut u n a m q u a m q u e earum, vix

maiorennem effectam, quam cito in matr imonio collocaret. Helenae, quar

tae f i l iae, annum vigesimum agenti, t anquam futurum mari tum, Aemi

lium quemdam Pie indicavit. Consilium vero haud placuit Helenae, ut

pluries matr i retul i t ; eidem autem insistenti t andem cessit, et cum viro

die 12 augusti 1899 in matr imonio rite coniuncta est. Tresdecim annos

perduravi t vita coniugalis, qua abrup ta mulier divortium civile petiit,

obt inui tque: deinde causam in foro ecclesiastico instituit, Commissione

Pontif. impetrata ut causa coram N. S. Ordine in pr ima instantia agere

tur, qua declarationem nullitatis matr imonii ex capite vis et metus

obtinere nit i tur. Dubium igitur nobis dir imendum est: An constet de

nullitate matrimonii in casu?

In iure. - Sufficit iuris capita, in hac re notissima, summat im indi

care, quae in aliis N. Ordinis sententiis, etiam recentibus, late exposita

sunt (Cf. Parisien., coram Many, die IB marti i 1911; Lugdunen., coram


Prior, d. 18 iunii 1912; Romana, coram Prior, d. 28 nov. 1913). Ex

celebri capite Cum locum 24 De sponsalibus, necnon ex cap. 15 et 28

eiusdem tituli, deducunt doctores per metum gravem, iniuste a causa

libere incussum ad extorquendum consensum matrimonialem, matr imo

nium, saltem ex iure ecclesiastico, dirimi. Metus reverentialis, seu futuri

mali existimati, quod ab his metuimus in quorum potestate sumus

(d'Annibale, vol. I, n. 138, nota 16), ex sese levis est, ac proinde matr i

monium non dirimit. Gravis t amen evadere potest ex adiunctis, quoties

videlicet, omnibus circumstantiis perspectis, dici debet metum pat ientem

imperio patris , matris , seu domini coactum matr imonio consensisse.

Hunc casum ordinarie verificari docent Auctores, ubi minae adhibentur ,

vel etiam preces impor tunae et instantes, quae virtuali ter minas conti

nent , ad filiae resistentiam vincendam. At simplex quaedam regula iuri

dica ad omnia dubia in casu concreto di luenda dari nequit , ut legenti

instructionem S. Officii d ie 20 iunii 1883 facile patet .

Imprimis notandum est fi l iam haud invitam nupsisse dicendam esse

quae nupsi t ut matr is vel alterius Superioris morem gereret (d'Anni

bale, 1. c ) . Parentes etiam coactionem modicam adhibere possunt, ut

docet Sánchez, lib. 4, disp. 23, n. 12 in fin. Ubi vero coactio debitos

limites excessisse videtur, constare debet metum patientem media quae

potuit adhibuisse ut sese a parentum coactione liberaret. Ad rem citata

instructio S. Officii (n. 37): « Etiam investiganda quid haec persona

« fecerit, ut a coactione parentum sese liberaret; u t rum preces adhi-

« buer i t ; u t rum usa fuerit opera al iorum ad parentes a proposito dimo-

« vendos : u t rum et quomodo propriam aversionem et contrarietatem in

« illud matr imonium significaverit : u t rum et quomodo sese gesserit, sive

« quando necessaria pro matr imonio parabantur , sive quando ad cón-

« sensum promendum adducta fuit, sive quando post da tum consensum

« festum nuptiale celebrabatur ; ... u t rum, nempe, his omnibus hilaris,

« prompte et laete adstiterit , an secus. Consideranda quoque eius agendi

« ratio erga alteram par tem, et erga eiusdem familiam; u t rum nempe

« benevola et affectuosa, etc. ».

In facto. - Cum Pat r ibus Auditoribus in pr ima causae propositione

d. 21 iulii 1914 facta, testes auditi pauci nimis viderentur quam ut pro

cessus iuxta ss. canones completus dici posset, praesertim cum in actis

haberentur nomina personarum, quae vel matr imonii celebrationi inter

fuerunt vel intime familias contrahentium cognoverint qui ad tes tandum

non sunt vocati, responderunt : « Dilata, et compleantur acta iuxta instru-

« ctionem a D. Ponente dandam ». Novi testes excutiendi, vero, in instru-

S. Romana Rota 47

ctione data indicati, fere omnes morte iam praerept i fuere, et alii inveniri

non potuerunt , ut ex epistola officialis Parisiensis d. 15 feb. 1915 elucet.

Quoad testes principales, actricis proximi parentes, matrem eius

nempe, et t res sorores, dominam Mac Teigne, dñam Fahre , et dñam

Beer, omnes scilicet testes in Curia Versaliensi excussos, nota t Iudex

instructor de legatus : « N o t r e impression es t : que les témoins ont eu

« grand souci de dire la vérité, et, en ce qui concerne Mme Garreaud

« m è r e , que c'est une femme très autori taire, qui ne devait admet t re

« aucune observation de la par t de ses filles, et qui aurai t certainement

« mis en exécution la menace qu'elle avait faite a Mme Pic née Garreaud,

« de l'envoyer dans une famille à l 'étranger ».

Ita na r ra t actricis mater : « J 'ai marié mes filles de moi -même et

« de mon seul consentement. Je trouvais que la mère de famille restée

« veuve devait avant tout marier ses filles afin qu'elles eussent un sou-

« tien dans la vie. Le mariage a été décidé par moi avec une de mes

« amis. . . Non, ma fille n 'a pas été libre, elle n 'a cessé de protester et

« je n'ai cessé Se lui imposer ma volonté. J 'ai usé de toute influence.

« J 'avais usé d 'abord de prières, mais j ' a i cru devoir employer les mena-

« ces, sur tout celle de l 'envoyer comme institutrice A l'étranger. Je savais

« que ce serait pour elle une t rès grande peine et une humiliation morale

« très grande, car elle considérait cette si tuation comme un état de

« domesticité. J 'ai même, dans la vivacité de scènes, employé une cer-

« taine brusquerie en la prenant violemment par les bras ; elle en a

« même porté les marques. Elle a résisté par les protestat ions, les prières

« et les larmes, et cela a duré jusqu 'au mariage.. . J 'avais décidé q u e j e

« marierais mes fi l les par r ang de âge ; son tour était venu, et pour

« aucune raison je n 'aurais «cédé ».

Actrix eamdem histor iam confirmat: « Après l'avoir rencontré deux

« ou trois fois, ma mère me di t : " C'est celui-là que tu dois épouser „.

« Je repondis qu'il ne me plaisait pas, et je n 'avais pas d'ailleurs l'in-

« tention de me marier. Ma mère me dit dès ce jour et plusieurs fois

« ensuite que si je ne l 'épousais pas , je devais quit ter la maison et

« devenir institutrice, qu'elle ne s'occuperait plus de moi.. . Aux fian-

« cailles je me suis rendu compte que la chose était sérieuse. Je fus

« alors très tr iste. Mme Mariot, vieille amie de la famille, sans se douter

« de mes sentiments, déclara à ma mère que j ' é ta is triste, et que ma

« mère avait tor t de faire ce mariage qui n 'étai t pas assort i ; c'est une

« de mes sœurs qui m'a répété cette conversation peu de jours après.

« Presque continuellement ma mère insistait et il y avait des discus-

« sions à ce sujet.


« Il n 'y a jamais eu de nécessité dans ma famille de devenir insti

t u t r i c e . Ma mère avait largement de quoi nous élever... Pour nous

« quit ter la maison paternelle c'était la mort . Mes sœurs et moi nous ne

« nous étions jamais isolées ». Interrogationi : « Avez-vous manifesté votre

« aversion pour M. Pic avant le mariage? » respondi t : « Jamais nous

« n 'avons eu d'intimité avant le mariage ». Alterae interrogationi: « M. Pic,

« fréquentait-il la maison? » replicat: « Oui, après les fiançailles, mais

« ma mère ne nous a jamais laissés seuls, à moins qu'il n'y eut quelque

« aut re personne Je lui ai montré mon at t i tude de froideur, mais

« n 'ayant jamais été seul avec lui, je ne le lui ai pas dit. . . : il s'en est

« plaint à la dame qui a preparé le mariage, j ' ignore pa r qui je l'ai su ».

Quatuor sorores actricis, Elisabeth Mac Teigne, Amelia Fabre , Ioanna

Beer et Henrica Ronveau, de coactione a matre exercita fere' idem depo

nunt . Ita E. Mac Teigne: « Elle a été contrainte par ma mère qui l'a

« menacé de la faire part ir comme institutrice à l 'étranger, si elle s'y

« refusait. Ma sœur m'a fait des confidences à cet égard, et m'a dit

« formellement que si elle acceptait de subir cette contrainte, c'est

« qu'elle ne voyait pas d 'autre moyen d 'échapper aux menaces et à la

« situation qui en aurai t resulté par elle... Ma sœur ne cessait de pro-

« tester même avec larmes, elle avait de i 'éloignement pour son fiancé

« et le craignait même. Sa crainte a duré jusqu ' au jour du mariage;

« plus le terme se rapprochait , p lus ses protestat ions devenaient vives.

« J'ai été témoin de toutes les scènes, et j ' a i constaté la trace des vio-

« lences dont ma sœur avait été l'objet... Ma mère eût parfaitement

« exécuté les menaces ».

Quatuor actricis sororibus fere eadem tes tant ibus adiungenda est

sartrix quaedam, nomine Eugenia Ruelland, quae ait: « Je faisais les

« robes d'Hélène Garreaud, c'est par elle que j ' é ta is tenue au courant des

« fiançailles. Je me rappelle très bien avoir plusieurs fois reçu chez moi

« Hélène Garreaud, et étant chez elle le plus souvent, avoir été mêlée

« à la vie de la famille. Très souvent Hélène est venue me trouver en

« larmes, se plaignant d'avoir été malmenée par sa mère, d'avoir reçu

« des giffles parce qu'elle ne voulait pas épouser M. Pic que sa mère

« voulait lui imposer. Elle m'a dit qu'elle ne pourrai t j amais épouser

« cet homme qu'elle t rouvai t bête: ne sachant pas parler, etc. Hélène

« s'est contentée d'employer les moyens qui étaient seuls à sa por tée:

« l a r m e s et supplications jusqu 'au dernier jour . . . Je me suis hasardée

« un jour à dire à Mme Garreaud qu'Hélène ne semblait pas heureuse

« d'avoir le fiancé qu'elle lui reservait pour mari . La mère me repon-

« dit: " Je n 'ai pas son avis à prendre „ ».

S. Romana Rota 49

Omnes supradictae testes deponunt matr is indolem fuisse imperio

sam, obst inatam, f i l iae autem timidam, submissam. Henrica Ronveau

ait: « Ma mère conduisait toutes au doigt et à œil. Son habi tude était

« d e nous imposer sa volonté et, s i cela était nécessaire, de nous

« faire violence pour que nous l 'acceptions.. . Elle ne craignait pas de

« faire des menaces sérieuses, soulignées même de violences physiques,

« même de giffles ». Et Eugenia Ruel land: « La mère était odieusement

« autori taire. Je pourra is citer mille faits qui prouvent l 'odieux de son

« autori tar isme. 11 fallait que les filles obéissent; et en particulier pour

«Hé lène , l 'opiniâtreté de sa volonté à persévéré jusqu ' au mar i age» .

E. Mac Teigne tes ta tur : « Toutes nous redout ions m a n i è r e . . . Très àuto-

« ritaire.. . plus autoritaire vis-à-vis de ma sœur (Hélène) à cause de sa

« beauté physique ». A. Fabre : « Ma mère est t rès autoritaire, elle a

« toujours exigé que ses filles plient devant sa volonté ». In eumdem

sensum deponunt I. Beer, G. Garreaud, actricis frater, dna Arguillière,

Gh. Pothier, quorum ul t imus ait: « Tout le monde s'accordait que lors-

« que Mme Garreaud voulait quelque chose, elle t rouvait l e .moyen de

« la réaliser ».

De filia t e s tan tu r eius sorores : « Ma sœur était t rès souple, soumise,

« habi tuée à obéir » (A. Fabre). « Ma sœur était très douce ... la mère

« l'avait dressée à l 'obéissance depuis son plus jeune âge » (I. Beer).

« Elle était comme une cire entre les mains de sa mère, qui la pouvai t

« pétrir » (H. Ronveau). Et E. Ruel land: « Hélène était une fille aimable,

« très bonne, très douce, b londe; elle avait peur de sa mère ». Quamvis

mater eam dicat « d 'un caractère énergique », illico, subdit « elle était

« te l lement dominée par ma volonté, qu'elle n 'aura i t j amais osé résister

« ouver tement ».

Mater auctori tate sua f i l iae matr imonium imposuit, ut concorditer

fere omnes testes declarant, nemine contradicente. I ta mater : « J'ai

« marié mes filles de moi-même et de mon seul consentement. . . J 'avais

« décidé que je marierais mes filles par rang d 'âge; le tour d'Hélène

« était venu et pour aucune raison je n 'aurais cédé.. . le mariage a été

« décidé par moi... ma fille n 'a j amais cessé de protester . Il n 'y a pas eu

« de rupture , ma volonté était formelle.. . Elle n 'a cessé de protester, et

« je n'ai cessé de lui imposer ma volonté ». In idem incidunt test imonia

actricis sororum, Mac Teigne et Ronveau, necnon Eugenia Ruelland.

Minas quoque adhibui t mater ad f i l iae oppositionem vincendam,

eiectionis e domo pa terna ut in ter ra aliena m u n u s institutricis exer

ceret; ait ma te r : « J'ai cru devoir employer des menaces, sur tout celle

« d e l 'envoyer comme institutrice à l ' é t r anger» . Quod confirmat ipsa

ACTA, vol. VIII, n. 2. — 14-2-916. 4


Helena, A. Fabre , T. Beer, H. Ronveau, E. Ruelland. Minas exilii a

domo paterna aegerrime ferebat puella, et t anquam malum grave sibi,

.vigesimum tunc aetatis suae a n n u m agenti, imminere videbat, ut i ipsa

et alii testes declarant. Ait Helena: « Pour nous quit ter la maison pater-

« nelle était la mort . Mes sœurs et moi, nous ne nous étions jamais

« isolées : dans le couvent nous étions deux ou trois ensemble, et le

« couvent était t rès voisin de la maison de campagne, où nos parents

« venaient habiter de Pâques à la Toussaint . A 16 ans je fus envoyée

« au couvent de Poichemone. . . Au bout de trois mois j ' e u s de violentes

« crises nerveuses. . . J 'a t t r ibue ces crises sûrement à l 'ennui occasione

« p a r l 'éloignement de la m a i s o n » . Tes ta tur H. Ronveau : « Je com-

« prend l'effroi de ma sœur à une pareille menace ; elle n 'avait que

« 19 ans , avait toujours vécu avec nous , et entrevoyait comme le plus

« grand châtiment cette vie hors de la famille, dans un pays étranger,

«pr ivée de l'affection de nous toutes qu'elle aimait ». Ait altera soror,

I. Beer: « Cette menace était terrible pour ma sœur ».

Malum etiam inevitabile Helenaef videbatur, cum apprime sciret

matrem haud hes i ta turam fore minas exsequi, ut i terum declarant iidem

testes, « oui, ma mère, ait E. Mac Teigne, eût parfaitement exécuté ces

« menaces. Ma mère était persuadée que c'était un devoir pour elle de

« pourvoir au prompt établissement cTes ses filles que les occupations

« commerciales l 'empêchaient de surveiller. C'est pourquoi elle n 'hési-

« tait pas à imposer sa volonté même par des menaces ». Similiter depo

nun t A. Fabre , I. Beer et E. Ruelland, et ipsa mater confirmat, dicens:

« Pour aucune raison je n 'aurais cédé ».

Precibus et lacrymis restitit puella usque ad diem ipsum matr i

monii, ut iidem testes affirmant; mater ipsius a i t : « Elle a resistè par

« les protestat ions, les prières, et les larmes, et cela a duré jusqu 'au

« mariage. . . Elle n 'avait aucun moyen d'éviter les conséquences de mes

« menaces, puisqu'elle était mineure ». Idem tes tantur actrix eiusque

sorores.

Quamvis tresdecim fere annos vita coniugalis perduraveri t , ab initis

nupti is n u n q u a m pacifica fuit, quod indicium est aversionis mulieris

erga sponsum, unde praesumptio quaedam oritur de consensu matri

moniali coacto. Ait soror actricis, E. Mac Teigne: « D è s les premiers

« jou r s qui suivirent le dépar t pour le voyage de noces, ma sœur m'écri-

« vit de venir la réjoindre, et cela dans la manière la plus pressante.

« J e fus moi-même témoin alors des scènes violentes qui nous terro-

« risaient ma sœur et moi. La vie commune se cont inua aussi pénible-

« ment, les choses allaient de mal en pis, pendan t dix ans environ jus -

S. Romana Rota 51

« qu 'au jour de la séparat ion définitive ». De continuis inter sponsos

dissidiis aliae actricis sorores tes tantur ; et testis Cn. Pothier idem con

firmat, d icens: « On s'était aperçu que les jeunes époux semblaient peu

« heureux ».

Frus t ra , denique, urgetur matr imonium reval idatum fuisse per diu

tu rnam coniugum cohabitat ionem, nam matr imonium ex capite metus

irr i tum reval idan non potest nisi per consensum in forma tr ident ina

expressum, cum agatur de impedimento publico, quod, nempe, in foro

externo probari potest, prout confirmat iurisprudentia S. C. Concilii,

quae « probato metu, nullum pronunt ia t matr imonium etiam post diu-

« turnam cohabitationem et plures habi tos filios, nul latenus sollicita de

« consensu expresso vel tacito praesti to » (Gasparri, vol. % n. 1418,

ed. 1905).

Quibus omnibus in iure et in facto perpensis, Christi nomine invo

cato, Nos Auditores de Turno , pro Tribunali sedentes et solum Deum

prae oculis habentes , dicimus, declaramus et definitive sentent iamus,

proposito dubio respondentes : Affirmative, seu constare de nullitate

matrimonii in casu: expensas vero iudiciales omnes ab actrice, Helena

Garreaud, esse solvendas. -

Ita declaramus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribu

nalium ad quos spectat, ut exsecutioni mandent hanc nos t ram defini

t ivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam ss. cano

num et praesert im cap. 3, sess. XXV, De reform. Concilii Tridentini,

iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis oppor tuna et

efficacia pro rerum adiunctis exstitura sint.

Romae, in sede Tribunal is S. R. Rotae, die 21 maii 1915.

Ioannes Prior, Ponens.

Aloisius Sincero.

Iosephus Mori. L. © S.

Ex Cancellaria, 3 augusti 1915.

Sac. T. Tani , Notarius.


I I

CAUSAE ACTAE SUB SECRETO

In S. Romana Rota, anno 1915 actae sunt sub secreto sequentes causae

quarum definitiva sententia editur tantum in parte dispositiva.

i

. I. INIURIARUM. Incidentalis.

Proposito dubio : An verba, de quibus in memoriali diei 7 iulii 1913,

impertinentia vel iniuriosa sint et ideo sint delenda, necne? RR. P P .

DD. F. Cattani Amadori, Ponens, I . Alberti et P. Rossetti de turno,

die 2 iulii 1915, respondendum censuerunt : Affirmative.

I I . ONERUM BENEFICII.

Proposito dubio: An Sacerdoti N. N. incumbat onus coadiuvandi et

in quibus parochum loci, in casu; RR. P P . DD. F. Cattani Amadori ,

Ponens, I. Mori et P. Rossetti de turno, die 14 augusti 1915 respon

dendum censuerunt : Negative, seu non" constare de onere coadiuvandi

parochum.

Diarium Romanae Curiae 53

DIAMUM ROMANAE CURIAE


NOMINE

Con Biglietti della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di nominare :

26 gennaio 1916. — L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Protettore dell'Istituto dei Piccoli Fratelli di Maria.

27 gennaio. — L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Prefetto della

Sacra Congregazione dei Religiosi. •

1 febbraio. — Il Rev. D. Gaetano Cicognani, Segretario di Nunziatura,

destinandolo a prestar servizio presso la Nunziatura Apostolica di Spagna.

8 febbraio. — Il Rmo P. Eugenio Couet, superiore generale dei Sacerdoti del Santissimo Sacramento, Consultore per le Cause di Beatificazione e Cano-

nizazione della sacra Congregazione dei Riti.


Assistenti al Soglio Pontificio:

10 gennaio 1916. — Mons. Eduardo Duarte Silva, vescovo di liberaba. 17 gennaio. — Mons. Antonio Raimondo Silva, vescovo di Merida. 28 gennaio. — Mons. Giovanni G. Shaw, vescovo di Sant'Antonio.

3 febbraio. — Mons. Francesco Saverio Cloutier, vescovo di Trois-Rivières.

Protonotario apostolico ad instar participantium :

31 gennaio 1916. — Mons. Giuseppe De Hecher, preposto della Reale Collegiata di Corte in Monaco di Baviera.


20 gennaio 1916. — Mons. Gaetano Lioy-Lupis, di Molfetta. 21 gennaio. — Mons. Rodolfo Maiocchi, rettore del Collegio Borromeo

a Pavia.


ONORIFICENZE

Con. Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti

onorificenze:

La Gran Croce dell'Ordine Piano:

8 gennaio 1916. — A S. E. il sig. Don Cipriano Muñoz y Manzano, conte De la Vinaza, ambasciatore straordinario e plenipotenziario di Spagna presso la S. Sede.

21 gennaio. — A S . E. il sig. generale Giovanni Vincenzo Gomez, presidente costituzionale degli Stati Uniti del Venezuela.

La Gran Croce dell'Ordirne di S. Gregorio Magno, classe civile:

15 gennaio 1916. — Al sig. Fernando de Soto y de Aguilar, conte di Puerto Hermoso.

27 gennaio. — Al sig. cav. dottor Eugenio De Knilling, ministro dei culti e delle scuole in Baviera.

La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno,f classe militare: «

27 gennaio 1916. — Al sig. barone colonnello Guglielmo De Leonrod, gran maestro di corte e grande scudiero del re di Baviera.

— Al sig. conte colonnello Massimiliano De Möy, gran maestro delle cerimonie nella corte di Baviera.

La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

11 gennaio 1916. — Al sig. Giorgio Elia Amyot, membro del Consiglio legislativo della provincia di Québec.

— Al sig. Némèze Garneau, membro dello stesso Consiglio. 22 gennaio. — Al sig. senatore Carlo Riou, della diocesi di Vannes. 27 gennaio. — Al sig. barone Paolo De Stengel, capo di gabinetto del

Ministro degli esteri di Baviera.


11 gennaio 1916. — Al sig. Nicola Giosuè Pinault, deirarchidioc. di Québec.

H Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

4 gennaio 1916. — Al sig. avv. Biagio Natoli, di Mazzarino in diocesi di Piazza Armerina.


7 gennaio 1916. — Al sig. avv. Guglielmo Giovanni Maria Westerwoudt, di Amsterdam.

14 gennaio. — Al sig. Giuseppe Pouzet, di Lione.

La Commenda dell' Ordine di S. Silvestro Papa :

22 gennaio 1916. — Al sig. cav. Marco Cecchini, di Roma.

1 febbraio. — Al sig. dottor Fritz Holm, dell'archidiocesi di New-York.

MAGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ

NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato

di nominare:

Camerieri Segreti soprannumerari di S. S.:

31 ottobre 1914. — Mons. Enrico Koch, dell'archidiocesi di Colonia. 7 aprile 1915. — Mons. Giacomo Bushati, della diocesi di Sappa.

9 novembre. — Mons. Giuseppe Piagge, della diocesi di Osnabrüch.

— Mons. Bernardo Dinkgrefe, della medesima diocesi.

29 novembre. — Mons. Luigi dott. Sacchi, della diocesi di Pavia. 13 dicembre. — Mons. Dionigi Casaroli, dell'archidiocesi di Bologna.

18 dicembre. — Mons. Candido De Angelis, della dioc. di Albano Laziale. 21 dicembre. — Mons. Salvatore De Angelis, parroco di S. Pietro in Vat. 23 dicembre. — Möns. Gerardo van der Boer, della dioc. di Bois-lè-Duc.

— Mons. Luigi Gaillard, della diocesi di Beauvais. 11 gennaio 1916. — Mons. prof. avv. Giacomo Sole.

17 gennaio. — Mons. Venturino Bracci, della diocesi di Orte.

— Mons. Pietro Forzoni, della diocesi di Arezzo.

19 gennaio. — Mons. Giorgio Everard, della diocesi di Namur. 31 gennaio. — Mons. Pietro Koeveler, dell'archidiocesi di Colonia. 3 febbraio. — Mons. Luigi Fanti, vicario della Basilica di S. Luca, della

diocesi di Bologna.

— Mons. Filelfo Bezzi, di Roma.

Camerieri Segreti di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:

30 gennaio 1915. — Il sig. comm. Giacomo Schreiner, dell'archidiocesi

di Vienna.

15 ottobre. — II sig. Francesco de Stieglitz, della diocesi di Fulda.


15 dicembre 1915. — Il sig. marchese Tommaso Balbi, dell' archidiocesi di Genova.

30 dicembre. — Il sig. Edoardo Villeré Papin, dell'archidioc. di S. Luigi (S.U. A.).

19 gennaio 1916. — Il sig. barone Alfonso Leone Maria Giuseppe Ghislain di Montpellier de Vedrin, della diocesi di Namur.

24 gennaio. — Il sig. conte Paolo Manassei di Gollestatte, di Roma.

Camerieri d'onore m abito paonazzo di S. S.:

6 ottobre 1915. — Mons. Moyses Gonçalves de Conto, della dioc. di IHieos. 6 novembre. — Mons. Lorenzo Pavanelli, della diocesi di Brescia.

— Mons. Luigi Vigna, della medesima diocesi. 29 dicembre. — Mons. Luigi Fanfani, dell'archidiocesi di Firenze.

Cappellano Segreto d'onore di S. S.:

19 gennaio 1915. — Mons. Stefano Schulz, della diocesi di Warmia.

N E C R O L O G I O

17 gennaio 1916. — Mons. Domenico Maria Valensise, arcivescovo titolare di Ossirinco, assistente al Soglio pontifìcio.

— Mons. Vito Antonio Fioni, vescovo titolare di Sidone. 18 gennaio. — Mons. Giuseppe Camassa, arcivescovo tit. di Trebisonda. 25 gennaio. — Mons. Dionisio Nicolosi, vescovo di Scio. — Mons. Raniero Sarnari, vescovo di Macerata e Tolentino.

6 febbraio. — Mons. Michele Cardella, vescovo di So vana e Pitigliano. 8 febbraio. — Mons. Giuseppe Torras y Bages, vescovo di Vieh.

12 febbraio. — Mons. Giovanni Battista De Santi, vescovo di Aiaccio.

Annus YIII - Yol. VIII- Die 4 Martii 1916 Num. 3



E P I S T O L A E

I

AD PAULINUM PETRUM S. R. E. CARD. ANDRIEÜ, ARCHIEPISCOPUM BURD1GA-

LENSEM, DE STIPE PRO NIGRITIS CORRO GANDA IN EPIPHANIA DOMINI.

Dilecte Fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Quo

niam africanarum Galliae possessionum u rbs ista f lorentissima, quae

tui honoris sedes est, praecipuum et celeberrimum t amquam emporium

habetur , ideo, quum misera et abiecta nigri tarum condicio Nobis pro

apostolico officio magnae sit curae, ad te, dilecte Fili Noster, has l i t teras

mitt imus ut iis relevandis, quan tum Nobis licet, operam demus. Vix est

cur de probroso servorum commercio removendo hic plura perscribamus.

Constat enim quan tum in hac causa inde ab initio Ecclesia Dei gesserit,

t um in omnibus hominibus eamdem inesse personae dignitatem eosque

pari omnes iure esse affirmando, tum ad mancipiorum manumissionem

in spem caelestium bonorum cohortando, tum etiam proprias religio

sorum familias vindicandis in libertatem servis inst i tuendo. At tamen

dolendum est t am foedam turpi tudinis labem et maculam, quamquam

magna ex parte iam sublatam, residere etiam nunc in humanae socie

ta t is corpore : quamobrem omnino decet praeclara huius Apostolicae

Sedis erga homines promeri ta in hoc etiam genere studiose Nos per

sequi. I taque peroppor tunum Leonis XIII decretum -, Nos, ad exemplum

Pii X f. r., confirmantes, quotannis , in festo Epiphaniae Domini, ubicum-

ACTA. vol. VIII, n, 3. — 4-3-916. 5


que sacra publice celebrentur, stipem redimendis nigritis corrogari volu

mus . Id autem eo magis u rgendum arbi t ramur, quia satis uberes iam per

cepti fructus spem bonam afferunt fore ut a l iquando id quod tantopere

ad causam humani ta t i s interest, assequantur. Optatam diem maturet ,

precamur, Liberatur human i generis iesus Christus, et omnes quicumque

huc consilium, operam, rem contulerint, potioribus suis praemiis remu

neretur . Quorum auspicem *et benevolentiae Nostrae testem, iis universis

et singulis, p r imumque tibi, dilecte Fili noster, apostolicam benedictionem

peramanter impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die II februarii anno MCMXVI, Ponti

ficatus Nostri secundo.

BENEDICTUS P P . XV

II

AD BASILIUM S. R. E. PRESBYTERUM CARDINALEM POMPILJ, IN URBE VICARIUM.

AD PECULIARES EFFUNDENDAS PRECES, QUIBUS IMMANIS . BELLI FINIS

IMPLORETÜR, NATIONUM BELLIGERANTIUM POPULORUMQUE UNIVERSORUM

FOEMINAS FAMILIASQUE CATHOLICAS, SIVE SINGULAS SIVE POTIUS CON

SOCIATAS, ADHORTATUR, PRAESERTIM PER OPPORTUNUM ET ACCEPTABILE

QUADRAGESIMALE TEMPUS.

Signor Cardinale,

Al t remendo conflitto, che lacera l 'Europa, Noi, come Pas tore uni

versale delle anime, non potevamo, senza venir meno ai sacri doveri

impost ic i dalla sublime missione di pace e di amore da Dio affidataci,

restare indifferenti od assistere silenziosi. E perciò, sin dagli inizi del

Nostro Pontificato, coll'angoscia che Ci suscitava nel cuore un così

atroce spettacolo, Noi Ci adoperammo ripetute volte, con le Nostre esor

tazioni e coi Nostri consigli, per indurre le Nazioni contendenti a

deporre le armi, componendo i propri dissidi nel modo richiesto dalla

umana dignità, mediante una intesa amichevole. Gettandoci, per così

dire, in mezzo ai popoli belligeranti, come un padre in mezzo ai propri

figli in lotta, li abbiamo scongiurati in nome di quel Dio, il quale è

giustizia e carità infinita, a r inunziare al proposito di mutua distru

zione, ad esporre u n a buona volta con chiarezza, in modo diretto o

indiretto, i desideri di ciascuna parte , ed a tener conto, nella misura

Acta Benedicti PP. XV 59

del giusto e dei possibile, delle aspirazioni dei popoli, accettando, ove

occorra, in favore dell 'equità e del bene comune del gran consorzio

delle Nazioni, i doverosi e necessari sacrifici di amor proprio e d ' i n t e

ressi particolari. Questa era ed è l 'unica via per risolvere il mostruoso

conflitto secondo le norme della giustizia, e giungere ad una pace non

profittevole ad u n a sola delle parti , ma a tut te , e quindi giusta e

dura tura .

Pur t roppo la Nostra voce pa terna non venne finora ascoltata e la

guerra con tutt i i suoi orrori continua furiosa. Ciò non ostante Noi,

Signor Cardinale, non possiamo, non dobbiamo tacere. Non è lecito

al padre, i cui figli sono in fiera contesa, cessare dall 'ammonirli , sol

perchè essi resistono alle sue preghiere, alle lagrime sue. Ed Ella sa,

d 'al tra par te , che, se il Nostro r ipetuto grido di pace non ha raggiunto

l'effetto desiderato, ha avuto però un'eco profonda ed è disceso come

un balsamo nel cuore dei popoli belligeranti, anzi dei popoli del mondo

intero, e vi ha suscitato un vivo, acuto desiderio di vedere risolto quanto

prima il sanguinoso conflitto. Non Ci è, quindi, possibile as tenerc i dal

levare ancora una volta la Nostra voce contro questa guerra, la quale

Ci appare come il suicidio del l 'Europa civile: non dobbiamo t rascurare

di suggerire o di additare, quando le circostanze Ce lo consentano,

qualsiasi mezzo, che possa giovare al raggiungimento del fine bramato .

Propizia occasione Ce ne porgono ora, Signor Cardinale, alcune

pie Signore, le quali Ci hanno manifestato l ' intenzione di stringersi,

nel l ' imminenza della Sacra Quaresima, in unione spirituale di preghiera

e di mortificazione, affine di impetrare più facilmente dalla infinita mise

ricordia di Dio la cessazione del l ' immane flagello. A Noi, che l 'assidua

orazione e la cristiana penitenza abbiamo spesso inculcate, come unico

conforto allo strazio del Nostro e di ogni cuore umano per questa orri

bile lotta fratricida, e come mezzo efficacissimo per impetrare dal Signore

la sospirata pace, non poteva non riuscire accettissimo un tale proposito.

Lo abbiamo, quindi, benedetto con tu t ta l'effusione del pa terno Nostro

animo, e vogliamo ora publ icamente lodarlo, desiderando che tut t i i

fedeli lo facciano proprio. Noi confidiamo adunque che, non solo in

Roma, ma in tu t ta l ' I ta l ia e negli altri paesi belligeranti, le famiglie

cattoliche si raccolgano, specialmente nei prossimi giorni dalla Chiesa

consacrati alla penitenza, lungi dagli spettacoli e divertimenti mondani ,

in una più fervorosa ed assidua preghiera e nella pratica della cristiana

mortificazione, la quale rende più accette al Signore le suppliche dei

suoi figli, ed apparisce poi, nelle presenti circostanze, oltremodo oppor

tuna e r ispondente al cordoglio di ogni animo bennato. Speciale esor-

60 Acia Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

tazione Noi facciamo a quante sono madri , spose, figlie, sorelle dei

combattenti , che, nell 'animo tenero e gentile, più vivamente di qualsiasi

a l t ra persona, sentono e misurano l ' immensa sciagura dell 'at tuale spa

ventevole guerra, aftinché, coll'esempio e col dolce potere da loro eser

citato nel focolare domestico, inducano tutt i i membri delle loro famiglie

ad innalzare a Dio, in questo tempo accettevole, in questi giorni di salute,

una continua e più fervida prece, ed a presentare al Suo Trono Divino

u n a offerta di volontari sacrifìci, che ne plachino la giustissima ira. Ci

sarebbe, anzi, ben caro che le medesime famiglie cattoliche di tut te

le nazioni combattenti at tendessero a tali opere di pietà in particolar

modo nel giorno sacro alla commemorazione del sublime sacrificio del

l 'Uomo-Dio, il Quale volle col dolore redimere ed affratellare tut t i i

figli di Adamo, chiedendo a Lui, in quelle ore rese e ternamente memo

rabili dalla sua infinita carità, - per l ' intercessione dell 'addolorata, ma

invitta Madre Sua, Regina dei Martiri, - la grazia di sopportare con

fortezza e rassegnazione cristiana l 'angoscia e le perdite dolorosissime

cagionate dalla guerra, e supplicandolo di porre fine ad u n a prova così

lunga e terribile.

E poiché anche con le elemosine si redimono i peccati e si placa

la giustizia di Dio, Noi desidereremmo che ciascuna famiglia offrisse,

proporzionatamente ai propri averi, l 'obolo della carità, da erogarsi a

favore dei poveri e degli infelicf, tanto cari a Gesù Redentore, ed in

modo speciale a sollievo dei miseri figli di coloro che son morti in

questa orribile guerra.

Nella speranza, infine, che a tali opere di crist iana pietà vorranno

associarsi, - spinte da un tenero sentimento di u m a n a compassione e,

più fortemente ancora, dalla sovrannaturale carità, che deve unire i

figli del medesimo Padre celeste, - anche le famiglie dei paesi neutrali ,

Noi impart iamo di cuore a Lei, Signor Cardinale, ed alle suddette donne

e famiglie cattoliche la Benedizione Apostolica.

Dal Vaticano, 4 marzo 1916.

BENEDICTUS P P . XV

Suprema S. Congregatio S. Officii 61


SUPREMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICII

DECLARATIO

CIRCA FACULTATEM EPISCOPORUM IN RECONCILIANDIS HAERETICIS VEL APO

STATIS.

Cum nonnulli Episcopi supplices preces Supremae Sancti Officii

Congregationi exhibeant ad facultates pro haereticorum vel aposta tarum

reconciliatione obtinendas, Emi ac Rmi Dñi Cardinales Inquisi tores

Generales, in consessu habito feria IV die 16 febr. 1916, ad omne dubium

hac super re amovendum, haec declaranda m a n d a r u n t :

1. Absolutio ab excommunicatione, qua quis ob haeresim vel apo

stasiam sit irretitus, in foro conscientiae impert ienda, est speciali modo,

secundum praescripta in Constitutione Apostolicae Sedis, Summo Pon

tifici reservata.

%. Si t amen crimen haeresis vel apostasiae ad forum externum epi

scopi aut praelati episcopalem vel quasi-episcopalem auctoritatem ha

bentis, aut per spontaneam confessionem vel alio quovis modo deductum

fuerit, episcopus vel praelatus sua auctori tate ordinaria resipiscentem

haereticum vel apostatam, praevia abiurat ione iuridice peracta, aliisque

servatis de iure servandis, in foro exteriori absolvere poterit. Absolutus

autem in foro exteriori potest deinde absolvi a quolibet confessario in

foro conscientiae absolutione sacramentali . Abiuratio vero iuridice per

acta habetur cum fit coram ipso episcopo vel praelato, aut eorum dele

gato, et saltem duobus testibus.

Datum Romae, ex aedibus Sancti Officii, 19 febr. 1916.

»

Aloisius Castellano, S. R. et U. I. Notarius.

m Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale


I ERECTIO NOVARUM DIOECESUM

ET PROVINCIAE ECCLESIASTICAE IN HONDURAS

EARUMQUE PROVISIO

Consistoriali decreto diei 2 februarii 1916, SSmus D. N. Benedictus

P P . XV dioecesim de Comayagua, totam rempubl icam Hondurensem

complectentem, in tres par tes divisit, et par tem orientalem, quae octo

civilibus provinciis constat, hoc est : Yoro, Comayagua, La Pax, Valle,

Tegucigalpa, Choluteca, EI Paraiso et Olouclto assignavit novae dioecesi,

cui, ab urbe reipublicae capite Tegucigalpa, nomen attribuit Tegucigal-

pense, eamque a iure metropolitico ecclesiae Guatimalensis exemit et

in metropoli tanam evexit. Ad eam vero regendam in Archiepiscopum

promovit R. P. D. Iosephum Mariam Martínez Cabanas, hactenus epi

scopum de Comayagua. In par te occidentali constituit novam dioecesim

S. Rosae de Capan, intra s u u m ' a m b i t u m continentem quinque provin

cias civiles : Santa Barbara, Copan, Gracias, Ocotepeque et Inübucá,

eique in Episcopum praefecit R. D. Claudium Volio, parochum et Vica

r ium Foraneum loci vulgo Alajuela in dioecesi S. Iosephi de Costarica.

In parte tandem septentrionali erexit Vicariatum Apostolicum de

San Pedro Sula, qui complectitur provincias civiles: Cortes, Islas de la

Bahia, Atlántida et Colón.

Hanc vero novam dioecesim et Vicariatum Apostolicum t amquam

suffraganeos subiecit metropoli tanae ecclesiae Tegucigalpensi.

II

ERECTIO NOVAE DIOECESIS IN BRASILIA

Consistoriali decreto diei 3 februarii 1916, SSmus D. N. Benedictus

P P . XV terr i torium dioecesis de Pouso Alegre in Brasilia, rogante ipso

Episcopo, in duas par tes divisit et, coarctata in parte meridionali dioe

cesi de Pouso Alegre, in par te septentrionali erexit novam dioecesim

Guaxupensem, ab urbe Guaxupé ita appellatam. Haec autem dioecesis


Guaxupensis eosdem quoquoversus servabit f ines, quibus pars septen

trionalis dioecesis de Pouso Alegre antea circumscribebatur; excepto meri

dionali latere, in quo ipsa secernitur ab ea de Pouso Alegre per limites

meridionales paroeciarum vulgo Poços de Caldas, Campestre et Machado,

quae ad novam dioecesim pertinent. Novam vero dioecesim suffraga-

neam constituit, donec aliter provisum fuerit, archidioecesis Marian

nensis .

III

ADIECTIO TITULORUM EPISCOPALIUM

SSmus D. N. Benedictus P P . XV, decreto S. C. Consistorialis diei

15 februarii 1916, Diniensi ecclesiae ant iquos ti tulos Reiensis et Sista-

riensis dioecesum adiecit, adeo ut in posterum Diniensis ecclesia Reiensi

et Sistariensi etiam titulis designetur et illius Episcopus Diniensis,

Reiensis et Sistariensis nuncupetur .

I V


Successivis S. Congregationis Consistorialis decretis SSmus D. N.

Benedictus P P . XV has, quae sequuntur , ecclesias de proprio pastore

providit, scilicet:

12 ianuarii 1916. — Cathedrali ecclesiae Caiesensi praefecit R. D.

Ignatium Le Ruzic, Administratorem Apostolicum eiusdem ecclesiae

Caiesensis.

19 ianuarii. — Episcopali titulari ecclesiae Augilensi R. P. D. Anto

nium Aurel ium Torres et Sanz, hac tenus episcopum Centumfocensem.

20 ianuarii. — Cathedrali ecclesiae Sobralensi R. D. Iosephum Tupi-

nambá da Frota , parochum eiusdem civitatis Sobralensis.

27 ianuarii. — Cathedrali ecclesiae De Pace R. D. Dionysium Avila,

canonicum decanum metropoli tanae ecclesiae Platensis ac doctorem in

iure civili.

7 februarii. -— Cathedrali ecclesiae Guaxupensi R. P. D. Antonium

Augustum de Assis, hactenus episcopum de Pouso Alegre.

14 februarii. — Cathedrali ecclesiae de Pouso Alegre in Brasilia

R. D. Octavium Chagas de Miranda, parochum cathedralis ecclesiae de

Campinas.


SACRA CONGREGATIO

DE DISCIPLINA SACRAMENTORUM

LICEITATIS MATRIMONII

Species facti. - Puella quaedam acatholica, domicilium habens in

paroecia B, nubere cupiebat cuidam viro catholico domicilium habent i

in paroecia L, eiusdem archidioeceseos.

At vero, ante nuptias, praefata puella, recreationis causa, se con

tulit in aliam paroeciam praefatae archidioeceseos, nomine S, ubi com

morata est u n u m mensem, et ubi interim a respectivo parocho bapti

zata ac in s inum Ecclesiae catholicae recepta est. Iamvero post hunc

in Ecclesiam catholicam ingressum ibidem nonnisi minorem mensis par

tem remansit: deinde domum rediit, ubi morata est tres hebdomadas ;

quibus elapsis, i terum in eumdem locum S migravit, ubi statim die

28 aprilis 1915 matr imonium contraxit coram praedicto eiusdem loci

parocho, idque sine consensu, seu licentia rectoris paroeciae B.

Quare iste « putans se esse propr ium puellae parochum » casum

submisit iudicio Tribunalis matrimonialis ab Ordinario permanenter

instituti. Quod Tribunal , t r ibus iudicibus constans, in scripta sua ad

Ordinarium relatione litem ita dir imendam exist imavit : « Censemus

« eiusmodi casus solutionem ex responsionibus oriri t r ibus sequent ibus

« quaest ionibus :

« 1. Ut rum Ordinarius rectori paroeciae /s facultatem fecerit rite

« matrimonio adstandi.

« 2. Utrum menst rua commoratio sponsae, quatenus ad religionem

« catholicam conversae, in paroecia S necessaria habita fuerit, ut enun-

« ciatus parochus licite matrimonio adstaret .

« 3. Utrum ipse iusta ex causa eidem matrimonio adstiterit .

« Iamvero ad pr imam quaestionem quod att inet, si Ordinarius, ius

« suum legitime exercens, rectori paroeciae S permisit ut enunciato matri-

« monio. rite adesset, causa finita est. At ex sponsi l i t teris contrar ium

, « arguitur.

« Secundam quod spectat quaestionem, opinamur iuxta Decretum

« Ne temere respiciens, ut videtur, solummodo eos qui more catholi-

« eorum bapt ismum receperunt, mens t ruam commorat ionem ex par te

« sponsae, uti catholicae, necessariam fuisse in casu.


« Ipse paroeciae S rector fatetur sponsam haud commoratam fuisse

« u t i catholicam integro mense in paroecia S.

« Circa ter t iam quaestionem, sponsi litteris innixi, ius tam defuisse

« causam arbi t ramur; Adducta enim ratio, personalis scilicet amicitia et

« politica, haud sufficiens esset, iuxta novam de matrimonio latam

« legem, si mens t rua sponsae commoratio uti catholicae nondum expleta

« fuisset.

« Ob allatas rat iones pu tamus rectorem paroeciae S, eidem matri-

« monio adstando, illicite egisse ».

Hucusque Tr ibuna l : cui Ordinarius, die 26 iulii 1915, ita respondit :

« Nullam rectori paroeciae S facultatem detuli. Verum a sententia Tribu-

« natis dissentire coactus sum quoad mens t ruam commorationem spon-

« sae uti catholicae. Equidem verba uti catholica conditionem declarant

« quae haud in textu legis includitur, neque a legislatore fuisse additam

« instar authenticae interpretationis novimus ».

At vero parochus loci B, pu tans - uti ipse exponit - hanc Ordi

narii decisionem non esse consentaneam Decreto Ne temere, per sup

plicem libellum die 30 septembris 1915 casum, de consensu ipsius Ar

chiepiscopi, ad H. S. Congregationem detulit.

Animadversiones. - I o Casus expositus non spectat matrimonii vali

d i ta tem; siquidem celebratum fuit a rectore paroeciae S in proprio

territorio, hinc coram parocho loci (Decr. Ne temere, art . III), proinde

agitur t an tummodo de eiusdem matrimonii liceitate.

2° Ex expositis in casu defuit licentia Ordinarii, vel parochi proprii

al terutrius contrahentis ; neque gravis intercessit necessitas, quae ab ea

excusaret (Decr. Ne temere, art. V, § 3), etenim uti talis haberi nequit

personalis et politica amicitia, de qua agitur in casu. Ergo tota ratio

liceitatis in praesenti desumenda est ex mens t rua commoratione sponsae

in paroecia S.

3° Menstrua commoratio sponsae in paroecia S computanda ne est

a die eius conversionis ad fidem catholicam, an vero ab eiusdem in

paroeciam ingressu ? Liquido patet sufficere, ad liceitatem, factum mere

externum commorationis, praescindendo a facto conversionis sponsae

in fidem catholicam. Porro voluntas legislatoris ex verbis legis petenda

est iuxta illud effatum: Legislator quod voluit expressit. At in Decr. Ne

temere requiri tur t an tummodo menst rua commoratio al terutr ius contra

hentis , quin ullus sermo habeatur de eorumdem religione. Ergo solum

factum materiale commorationis ad liceitatem exigitur (servatis ceteris

de iure servandis). Et hoc plene respondet fini legis, qui erat proponere


factum mere externum et omnibus patens ad praecavendas incertitu

dines et pericula illiceitatis.

4P Verum in actu celebrationis matrimonii defuit haec menst rua

sponsae commoratio, id quod reddit illicitam celebrationem connubii in

paroecia S. Etenim illa verba Decreti: constito ... de menstrua commo

ratione non ita sunt intelligenda ut sufficiat quael ibet mens t rua com

moratio quondam habita. Tunc enim nuptur ientes haberent parochum

proprium pro licita celebratione matrimonii ubicumque per mensem com

morati fuissent quocumque vitae tempore, quo nihil est magis alienum

a mente legislatoris et a sensu Decreti Ne temere, in quo quasi-domi

cilio subst i tuta fuit menstrua commoratio, ut praeciderentur difficultates

quae pro quasi-domicilio or iebantur ex necessitate investigandi animum

permanendi in loco per maiorem anni par tem. Sed praedicta v e r b a :

constito... de menstrua commoratione alterutrius contrahentis, ex con

textu sermonis et fine legislatoris sumi debent eo sensu ut mens t rua

commoratio, moraliter continua, sit aliquid minimum sufficiens ad licitam

parochi loci adsistentiam. At cuique patet interruptionem tr ium hebdo

madarum esse interruptionem notabilem, quae destruit continuitatem

moralem prioris menst ruae commorationis sponsae in paroecia S. Ergo

sponsa, quamvis per mensem commorata^ fuerit in praedicta paroecia,

tamen per factum sui reditus ad proprium domicilium, et commoratio

nis ibidem spatio tr ium hebdomadarum, non poterat licite matr imonium

illico celebrare in paroecia S, sed debebat, aut explere novam men

s t ruam commorationem, aut expetere licentiam parochi proprii vel

Ordinarii loci.

Emi ac Rmi Pat res huius S. Congregationis, omnibus mature per

pensis, in plenario conventu habito die 28 ianuarii nuper elapsi, propo

sito dubio : An rector paroeciae S illicite adstiterit matrimonio in casu

respondendum censuerunt : Rectorem paroeciae S illicite adstitisse matri

monio in casu ob amissam u sponsa, per discessum trium hebdomadarum,

menstruam commorationem.

f Aloisius Capotesti , Ep. Thermen., Secretarius.

S. Congregatio de Propaganda Fide 67

S. CONGREGATIO DE PROPAGANDA FIDE

NOMINATIONES EPISCOPORUM

Brevibus apostolicis nominat i sun t :

27 ianuarii 1916. — R. P. Emmanue l Prat , Ordinis Praedicatorum,

episcopus titularis Mactaritanus et Vicarius Apostolicus Amoensis.

28 ianuarii. — R. D. Iacobus Victor Maria Rouchouse, a lumnus

Societatis Parisiensis pro Missionibus ad exteros, episcopus titularis

Aegearuwi et Vicarius Apostolicus Se-Ciuen. septentr.-occidentalis.


I

P A R I S I E N .

DECRETUM BEATIFICATIONIS SEU DECLARATIONIS MARTYRII SERVORUM DEI

IOANNIS MARIAE DU LAU, ARCHIEPISCOPI ARELATENSIS, FRANCISCI IOSEPHI

DE LA ROCHEFOUCAULD, EPISCOPI BELLOVACENSIS, PETRI LUDOVICI DE LA

ROCHEFOUCAULD, EPISCOPI SANTONENSIS, ET SOCIORUM, PARISIIS MENSE

SEPTEMBRIS 1792 INTEREMPTORUM.

Seditiosi tumul tus qui, saeculo xvin labente, Galliam crudeliter per-

tu rbarun t sub speciosa forma philosophica et sociali, praecipue effe-

ra tum ostenderunt odium in veram Christi Ecclesiam eiusque ministros.

Id manifeste liquet ex verbis actisque eorum, qui illos tumul tus diri-

gebant quique per leges ac decreta Fidem catholicam illi nobilissimae

nationi collatis viribus eripere conati sunt. Memorare satis est civilem

cleri constitutionem, quae ipsam Ecclesiae consti tutionem, a divino suo

Fundatore f irmiter inconcusseque stabili tam, peni tus evertere tentaverat .

Unde non solum Episcopi omnes nefariam illam novitatem improbarunt ,


sed ipsa sancta Sedes Apostolica, die 13 aprilis anni 1791, t amquam

haereticam, sacrilegum, schismaticam, iura Primatus et Ecclesiae ever-

tentem, disciplinae cum veteri tum novae contrariam, non alio denique

consilio excogitatum atque vulgatam nisi ad catholicam religionem pror

sus abolendam, declaravit ac damnavit . Praeterea in Ecclesiae Antistites

et ministros aliosque Fidem catholicam s t renua profitentes, effraenata

illa seditio exarsit, ant iquae saevitiae a tque e thnicorum crudelitatis

aemula. Persecutorum scelera eorumque nomina communi populorum

consensu iure ac perpetuo habentur exsecrata. Qui autem ineunte illo

calamitoso mense septembri anni 1792 Parisiis, in coenobio carmeli

tarum, in seminario sancti Firmini, in Abbatia sancti Germani ac in

carcere vulgo La Force, passi sunt, adhuc in memoria et benedictione

hominum vivunt et vivent, quumque singuli vix describi ac memorari

possint, quaedam de tribus praesulibus delibare liceat. — Ioannes Maria

du Lau, in dioecesi Petrocoricensi na tus anno 1738, a pr ima aetate pie

tati et studiis valde inclinatus, adolescens litteris ac scientiis inter con

discipulos facile praestitit . Seminarium sancti Sulpitii ingressus, studiis

philosophicis et teologicis sedulo incubuit. Praeclara ob sua merita ad

Sedem archiepiscopalem Arelatensem evectus, sanctorum Antist i tum

decessorum et sancti Caroli Borromaei, archiepiscopi Mediolanensis,

vestigia secutus, Ecclesiam sibi concreditam ordine ac prudent ia guber-

navit. Cleri potissimum studia, disciplinam et spiritum ad sacros canones

informavi!, divini cultus splendorem maxime provexit, suoque gregi

salutaria pascua constanter praebuit . Paris ios profectus, quum civilis

constitutionis iuramentum praestare renuisset, in coenobium des Carmes,

immutatum in carcerem, cum aliis captivis coniectus, ab impiis sicariis

violento gladii ictu interfectus est. — Franciscus iosephus de la Roche

foucauld, anno 1736 in dioecesi Engolismensi ortus, tum apud semina

r ium sancti Sulpitii, t um in collegio Navarrae theologicis disciplinis

instructus, anno 1772 Episcopus Bello vacensis renuncia tus est. Fidei

suae firmitatem operibus et scriptis expresse declaravit, profitens se

esse Episcopum catholicum, apostolicum, romanum. In episcopali sede

caritate refulsit in pauperes, quibus etiam omnia bona sua testamento

donavit. E recessu des Carmes ad supplicium vocatus et in locum addu

ctus, ubi iacebat corpus exanime fratris minoris prius caesi, super huius

cadaver necatus occubuit. — Petrus Ludovicus de la Rochefoucauld,

anno 1744 pariter na tus in dioecesi Engolismensi, studia theologica in

seminario sancti Sulpitii iam incoepta apud Collegium Navarrae feliciter

absolvit. Ad varia officia et ecclesiasticas dignitates electus, tandem ad

Sedem episcopalem Santonensem promotus fuit. Pastoral ibus virtutibus


praeditus, clero et populo sibi commisso valde profuit. Iuventuti in

scholis efe in seminariis excolendae omnem adhibuit curam. Religionis

et veritatis assertor ac vindex, Iansenis tarum errores reprobavit . Praeses

Stat ibus provinciae Saintonge et deputatus Stat ibus generalibus, absque

ulla haesitatione signavit principia exposita adversus constitutionem

civilem cleri, quam- et ipse probare et iurare refutavit. Ob eiusmodi

constantiam comprehensus suumque fratrem Episcopum Bellovacensem

secutus et amplexus, dum sibi suisque inimicis Deum propitium adpre

catur, iuramento i terum negato, interemptus est. — De hisce praesu

libus eorumque Sociis, fide, passione et causa, uti fertur, aeque prae

stant ibus exclamare liceat: « Haec est vera fraternitas, quae tales héroes

Christo Deo primogenito ex mortuis et in multis fratribus in coelo

regnanti feliciter adiunxit. Ecce quam bonum et quam iucundum habi

tare fratres in unum ! ». I taque, quum fama sanctitatis et martyrii prae

dictorum Servorum Dei magis in xLies percrebuerit , Processus informa

tivus super ea in ecclesiastica Curia Parisiensi adornatus est et deinceps

Romam ad Sacram Ri tuum Congregationem delatus. Nunc autem, instante

Rmo P. Francisco Xaverio Hertzog, Societatis Sancti Sulpitii procuratore

generali et huius Causae postulatore legitime constituto, attentis litteris

postulatoriis omnium Archiepiscoporum et Episcoporum Galliae sacro

rumque Antisti tum Canadensium et Provinciae Westmonasterien., nec

non nonnullorum capitulorum Ecclesiarum Cathedralium, praepositorum

general ium Ordinum seu Congregationum, i temque sanctimonialium

Carmeli tarum parisiensis monasterii , Emus ac Rmus Dnus cardinalis

Vincentius Vannutelii , episcopus Ostien. et Praenest inus, Sacri Collegii

Decanus et eiusdem Causae Ponens seu Relator, in ordinariis Sacrorum

Ri tuum Congregationis comitiis subsignata die ad Vaticanum coactis,

sequens dubium discutiendum proposui t : An sit signanda Commissio

introductionis Causae in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi ac

Rmi Patres sacris tuendis Ritibus praepositi , post relationem ipsius

Emi Ponentis , audito etiam voce et scripto R. P. D. Sanctae Fidei Pro

motore, omnibus maturo examine perpensis, rescribere censuerunt :

Affirmative, seu signandam esse Commissionem Introductionis Causae

biscentum et tredecim Servorum Dei: Ioannis Mariae du Lau, archiepi

scopi Arelatensis, Francisci Iosephi de la Rochefoucauld, episcopi Bello-

vacensis, Petr i Ludovici de la Rochefoucauld, episcopi Santonensis, et

Sociorum, qui alphabetico ordine infra descr ibuntur : Abraham Vincen

tius, Alricy Andreas Abel, André des Pommerays Daniel Ludovicus,

Andrieux Rena tus Maria, Angar Andreas, Aubert Ioannes Baptista Clau

dius, Balmain Franciscus, Balzac Pet rus Paulus , Bangue Ioannes Petrus ,


Barreau de la Touche Ludovicus, Barret Ludovicus Franciscus Andreas,

Beaupoil de Saint-Aulaire Antonius Claudius, Bécavin Iosephus, Benoist

Ludovicus Remigius, Benoist Ludovicus Remigius Nicolaus, Benoit

Ioannes Franciscus Maria appellatus Vourlat, Béraud de Péron Carolus

Ieremias, Bernard Ioannes Carolus Maria, Binard Michael Andreas Sil

vester, (le) Bis Robertus, Bize Nicolaus, Bochot Claudius, (de) Boisgelin

de Kerdu Thomas Pe t rus Antonius, Bonnaud Iacobus Iulius, Bonnel

de Pradal Ioannes Franciscus, Bonze Petrus , Bottex Ioannes Baptista,

Boubert Ludovicus Alexius Mathias, Boucharen de Chaumeils Ioannes

Antonius, (le) Bous de la Villeneuve de la Viliecrohain Mathurinus

Nicolaus, Bousquet Ioannes Franciscus, (du) Bouzet Antonius Carolus

Octavianus, Briquet Pet rus , Brisse Petrus , Burté Ioannes Franciscus,

Capeau Ioannes Andreas , C a m u s Carolus, Carón Ioannes Carolus,

(de) Caupenne Ber t randus Antonius, Cayx appel latus Dumas Claudius,

Chapt de Rast ignac Armandus , Charton de Milou Ioannes, Chaudet

Claudius, Chevreux Ambrosius Augustinus, Clairet Nicolaus, Colin Clau

dius, Colin Nicolaus, Costa Salvator, (de) Cucsac Bernardus Franciscus,

(le) Danois Ludovicus, Dardan Franciscus, Delfaut Guilelmus, Deruelle

Mathurinus Victor, Desbrielles Sebast ianus, Desprez de Roche Gabriel,

Dubray Thomas Nicolaus, Dubuisson Thomas Renatus , Dufour Iacobus,

Dumasrambaud de Calandelle Franciscus, TDuval Dionysius Claudius,

Duval—Ioannes Petrus, Ermes Henricus Hyppolitus, Falcoz Iosephus,

Fangousse de Sartret Iacobus, Fauconnet Marcus Antonius Phil ippus,

Fautre l Gilbertus Ioannes, Felix Eustachius , Fonta ine Claudius, (de) Fou-

cauld de Pontbr iand Armandus , Fougères Phil ibertus, François Ludo

vicus Iosephus, Fri teyre-Durvé Iacobus, Gagnières des Granges Claudius

Franciscus, Galais Iacobus Gabriel, (de la) Gardette Michael Franciscus,

Garrigues Petrt is Ioannes, Gaudreau Nicolaus, Gauguin Pet rus , Gauthier

Ludovicus Laurent ius , Gervais Pe t rus Ludovicus, Gillet S tephanus Mi

chael, Girault Georgius, Giroust Georgius Hieronymus, Goizet Ioannes ,

Grasset de Saint-Sauveur Andreas, Gros Iosephus Maria, Gruyer Ioannes

Henricus, (le) Gué Carolus Franciscus, Guerin Pe t rus Michael, Guerin

du Rocher Petrus , Guerin du Rocher Rober tus Franciscus, Guesdon,

Guillaumot Franciscus, Guilleminet Ioannes Antonius, Guillon de Ke-

ran run Ivon Andreas, Hébert Franciscus Ludovicus, Hédouin Iu l ianus

Franciscus Ioannes, Hénocq Petrus Franciscus, Herque du Roule Eligius,

Hourrier Iacobus Stephanus Philippus, Huré Sanctes, Hurtrel Carolus

Ludovicus, Hurtrel Ludovicus Beniaminus, Jannin Ioannes Baptista,

Joret Pe t rus Ludovicus, Lacan Ioannes, (le) Laisant Ioannes Pe t rus ,

(le) Laisant Iulianus, (de la) Lande Iacobus, Landry Pet rus , (de) Lan-


giade Pe t rus Alexander, Lanfant Anna Alexander Carolus Maria, Lanier

Aloisius Ioannes Matthaeus, Laporte Claudius Antonius Rodulphus ,

Lanchon Gilles Ludo vicus Symphorianus, Laugier de Lamanon Franci

scus Ludovicus, Laurent , (de) Lavèze Belay Ioannes Iosephus, Leber

Michael, Lebreton Carolus Richardus, Lefranc Franciscus, Leclercq Gui

lelmus Nicolaus Ludovicus, Leclercq Pe t rus Florentius, Lefebvre Oli-

vierus, Lefebvre Urbanus , Legrand Ioannes Carolus, Lejàrdinier Des-

landes Iacobus Iosephus, Lemaître Ioannes, Lemercier Michael Iosephus,

Leroy Ioannes Thomas , (le) Livec Franciscus Hyacinthus, Londiveau

Franciscus Caesar, Longuet Ludovicus, Loublier Martinus Franciscus

Alexius, (de) Lubersac Iacobus Franciscus, Luzeau de la Mulonnière

Henricus Augustus, Maignien Gaspar Claudius, Maineaud de Bisefranc

Claudius Sylvanus, Marchand Ioannes Philippus, Marmotant de Savigny

Claudius Ludovicus, Martin, Massey Renatus iul ianus, Massin Ioannes,

Mauduit Ludovicus, Méallet de Fargues Franciscus Ludovicus, Menuret

Iacobus Alexander, (le) Meunier Iacobus Ioannes, Millet Henricus Ioan

nes, Monge Ioannes Maria, Mounier Franciscus Iosephus, Monsaint Tho

mas Ioannes, Morel Ioannes Iacobus, Mouffle Maria Franciscus, Nativelle

Ioannes Baptista, Nativelle Renatus , Nezel, Nogier Mathias Augustinus,

Oviefve Iosephus Ludovicus, Pazery de Thorame Iosephus Thomas,

Pazery de Thorame Iulius Honora tus Cyprianus, Pazery de Thorame

Pe t rus Franciscus, Pellier Ludovicus, Pey Franciscus Iosephus, Philippot

Ioannes Michael, Ploquin Pet rus , Pott ier Pe t rus Claudius, Ponse Clau

dius, Pontus Ioannes Baptista Michael, Poret Renatus Nicolaus, Porlier

Augustinus, Poulain de Launay, Psa lmon Pe t rus Nicolaus, Queneau

Ioannes Robertus, Rabé Iacobus Leonorus, Rateau Ioannes Iosephus,

(de) Ravinel S tephanus Franciscus Deodatus, Regnet Pet rus Rober tus

Michael, Rey de Kervisic Ivon Ioannes Petrus , Rigot Ludovicus Fran

ciscus, Robert de Lézardière Iacobus Augustinus, Rosé Ludovicus Fran

ciscus, Rostain Ioannes Caesar, Rousseau Claudius, (le) Rousseau Vin

centius Iosephus, Roussel Nicolaus Carolus, Royez Marcus Ludovicus,

(de) Salin de Niart Franciscus Urbanus , (de) Saint-Clair Guyard Ioannes

Ludovicus, Sa in t - James Petrus , Samson Ioannes Henricus Ludovicus,

Savine Ioannes Antonius, Schmid Iacobus Ludovicus, Seconds Ioannes

Antonius, Séguin Ioannes Antonius Barnabas , Simon Ioannes Petrus ,

Tessier Ioannes Baptista Maria, Texier iosephus Martialis, Thierrey

Ioannes Iosephus, Thomas Lupus appellatus Bonnotte, (de) Turmenyes

Pet rus Iacobus, Urvoy Renatus Iosephus, Valfons de la Calmette Carolus

Regis Matthaeus, Vareilhe Duteil Franciscus, Veret Carolus Victor, Ver

rier Pe t rus Ludovicus Iosephus, Verrón Nicolaus Maria, (de) Villette

7U2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Ioannes Antonius Iosephus, Violard Guilelmus, Vitalis Pe t rus iacobus

Maria, Volondat Iosephus. Quoad t res reliquos Dei Famulos Dufour

Ludovicum, Dubois et Gaubert, dilata et coadiuventur probationes.

Die 18 ianuari i 1916.

Facta postmodum de his Sanctissimo Domino Nostro Benedicto


Pro-Praefectum relatione, Sancti tas Sua Rescriptum ipsius Sacrae Con

gregationis ra tum habens , propria manu signare dignata est Commis

sionem Introductionis Causae Parisiensis beatificationis seu declarationis

martyrii biscentum et tredecim Servorum Dei praedic torum: Ioannis

Mariae du Lau, archiepiscopi Arelatensis, Francisci Iosephi de la Roche

foucauld, episcopi Bellovacensis, Petr i Ludovici de la Rochefoucauld,

episcopi Santonensis, et Sociorum, die 26, eisdem mense et anno.

A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. R U F . , S. B. G. Pro-Praefectus,

h. © S. Alexander Verde, Secretarius.

Ii

D E C R E T U M

DE LAMPADE CORAM SANCTISSIMO SACRAMENTO

Instant ibus pluribus Ordinariis locorum, in quibus ad nutr iendam

lampadem coram SSmo Sacramento ardentem, ob peculiares circum

stantias , sive ordinarias sive extraordinarias, oleum olivarum non habe

tur vel ob gravem penur iam aut summum pretium, non absque magna

difficultate, comparari potest, S. Ri tuum Congregatio, inhaerens decreto

n. 3121, Plurium Dioecesium, d. d. 14 iunii 1864, aliisque subsequent ibus

declarationibus etiam recentioribus, rescribendum censuit: « Inspectis

circumstanti is enunciatis iisque perdurant ibus , remit tendum prudent iae

Ordinariorum, ut lampas, quae diu noctuque collucere debet coram San

ctissimo Sacramento, nutr ia tur , in defectu olei olivarum, aliis oleis,

q u a n t u m fieri potest, vegetalibus, aut cera apum pura vel mixta, et

ult imo loco etiam luce electrica adhibita; si Sanctissimo placuerit ».

Quibus omnibus Sanctissimo Domino Nostro Benedicto Papae XV per

infrascriptum Cardinalem Sacrae R i tuum Congregationi Pro-Praefectum

relatis, Sancti tas Sua rescriptum eiusdem sacri Consilii r a tum habens ,


quoad lampadem accensam ad SSmum Sacramentum debite honoran-

dum praescriptam, in casibus et modis superius expositis, rem omnem

prudent i iudicio Ordinariorum, cum facultatibus necessariis et oppor

tunis , benigne remisit. Contrariis non obstant ibus quibuscumque.

Die 23 februarii 1916.

A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. R U E . , S. B. G. Pro-Praefectus.

L . ffi S. Alexander Verde, Secretarius.

I I I

D E C R E T U M

DE SACERDOTUM ET SACRORUM MINISTRORUM NUMERO IN BENEDICTIONE ET

CONSECRATIONE SANCTORUM OLEORUM.

Quum ob praesens immane d iu turnumque bellum sacerdotes et sacri

ministri, qui ad benedictionem et consecrationem sanctorum oleorum per

agendam iuxta Pontificale Romanum requiruntur , utpote militiae addicti

et obstricti ita deficiant, ut pauci ^tantum sacrae caeremoniae interesse

possint , nonnulli sacrorum antistites SSmum Dominum nostrum Bene

dictum P a p a m XV suppliciter exorarunt, ut in hisce circumstantiis a

praescripto sacerdotum et sacrorum ministrorum numero, in casu et ad

effectum enunciatum, dispensare dignaretur. Sanctitas porro Sua, has

preces ab infrascripto Cardinali Sacrae Ri tuum Congregationi Pro-Prae-

fecto relatas peramanter excipiens, indulgere dignata est, ut Rmi Archie

piscopi et Episcopi intra fines nat ionum belligerantium, tum hoc anno,

tum durante clericorum defectu proveniente ex hoc bello, consecrationem

sanctorum oleorum conficere valeant eo presbyterorum et sacrorum mini

s trorum numero, qui pro loci re rumque adiunctis reperiri poterit ; dum

modo tamen minor non sit t e r n a n o numero ex quolibet gradu, cum

facultate deficientibus subdiaconis subst i tuendi acolythos. Contrariis

non obstant ibus quibuscumque.


A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. R U F . , S. R. G. Pro-Praefectus.

L. © S Alexander Verde, Secretarius.

ACTA, vol. VIII, n. 3. - 4-3-916. 6


IV

D U B I A

A Sacra Ri tuum Congregatione expostulata fuit sequentium dubio

r u m solutio; n imi rum:

In Decreto S. R. C. diei 28 octobris 1913 (tit. I, n. 2) legi tur : « Ubi

solemnitas externa festorum quae hucusque alicui Dominicae perpetuo

affixa erant , in ipsa Dominica celebratur, de solemnitate festi duplicis

I classis permittuntur missae o m n e s ; . . . de solemnitate vero festi duplicis

II classis permittitur t an tum unica Missa solemnis vel lecta »; quaeri tur :

I. An solemnitas externa cum enunciato privilegio recolenda in

Dominica cui prius afiixum erat festum, intelligi possit celebranda tam

in praefata Dominica quam in altera Dominica diversa festum inse

quente ?

II . An in Ecclesiis ubi praefata solemnitas externa agitur, Missae

a memorato decreto concessae de ipsa solemnitate celebrari t an tum

possint, vel etiam debeant? «

Et Sacra Ri tuum Congregatio, audito specialis Commissionis suf

fragio, propositis quaest ionibus ita respondendum censui t :

Ad I et II affirmative ad pr imam partem, et negative ad secundam,

seu s tandum terminis Indulti . Atque ita rescripsit ac declaravit.


A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. RUF. , S. B. G. Pro-Praefectus.

L. © S .

Alexander Verde, Secretarius.

S. Romana Rota 75

ACTA TRIBUNALIUM

SACRA ROMANA ROTA

M O H I L O V I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( R A D Z I W I L L - B B N A R D A K I ) .

Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae

anno primo, die 27 iulii 1915, BR. PP. DD. Ioseph Mori, Ponens, Fride

ricus Cattani et Raphaël Chimenti, Auditores de turno, in causa Mohi-

lovien. - Nullitatis matrimonii, inter Michaelem Radziwill, actorem, reprae

sentatum per legitimum procuratorem Vincentium advocatum Sacconi, et

advocatum Nazarenum Ferrata, et Mariam Benardaki, r eam conventam,

cum assistentia legitimorum procuratorum advocati Caroli Santucci, et

advocati Christophori Astorri, interveniente et disceptante in causa vin

culi defensore ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Excellentissimus princeps Michael Radziwill, na tus in urbe Berolini

an. 1870, in qua eius parentes resident, et postea civilitate Russiaca auctus

ut apud hoc regnum diplomaticum curriculum inire posset, romano-

catholicus religione, an. 1898 ardenti amore prosequi coepit schismati

cam puellam graeco-orthodoxam Mariam Benardaki , ortam an. 1874, quae

cum suis parent ibus Parisiis in propria domo, via Ghaillot n. 65, domi

cilium habebat a plur ibus annis. Principis familia, ut romano-cathoiica,

hoc matr imonium adversante ob diversitatem tum gradus, tum religionis,

nihilominus Michael, circa medietatem iulii eiusdem anni 1898, spon

s a l i u m pactum cum Maria conficere non dubitavit ; dein, cum ipse

dicto anno iam addictus exstaret legationi Russiacae in civitate Londi-

nensi apud anglicum gubernium, et a l iunde probe nosceret sibi perar-

duum fore adinvenire catholicum sacerdotem, qui vellet nupti is in r i tu

catholico benedicere post easdem secutas in ri tu graeco-orthodoxo iuxta

legis russiacae praescriptionem, ad hunc obicem removendum, sub finem


mensis augusti petiit Petropolim una cum sponsa Maria et huius paren

tibus. Inibi adinvenit quemdam religiosum sacerdotem e familia F ra t rum

Ordinis Praedicatorum, cui nomen erat P. ioannis Lagrange: hic prius

private et secrete in sua domo benedictionem nupt ia lem sponsis imper-

t i tus est, obtenta, ut ipse refert, praevia delegatione ab Ordinario

Mohiloviensi ; deinde, die 2 sept. successivi, sponsi coadunati in corpore

vulgo des Pages accesserunt pro celebratione matrimonii ad ecclesiam

schismaticam S. Ioannis Melitensis coram P. Lebedieff, capellano graeco-

orthodoxo et, expleto r i tu schismatico, remearunt ad i terandam matri

monii celebrationem iuxta r i tum catholicum in adiuncta et contigua

catholica ecclesia, qui pari solemnitate ab eodem P. Lagrange per

actus est.

Post secutam duplicem matrimonii celebrationem, sponsi illico, sci

licet eadem die, Petropolim civitatem rel iquerunt et, nuptiali duorum

vel t r ium mensium expleto itinere, ad Londinensem urbem appulerunt .

Sponsi per aliquot annos in mutua concordia et pace convixerunt et

ex inito connubio proles etiam enata est. At dein, exortis dissidiis,

sponsi tandem se ad invicem separarunt , quin nul la spes reconciliationis

affulgeret. In posterum Princeps, ex conversatione habi ta cum nonnull is

theologis et in canonico iure peritis, edoctus suum matr imonium nul

litate laborare, circa initium mensis septembris a. 1909, convolavit ad

Sanctissimum, supplici porrecto libello pro obtinenda declaratione nul

litatis praefati matrimonii, et Summus Pontifex, apostolica Commissione

d. 7 eiusdem mensis H. S. Tribunali Rotali tr ibuit facultates necessa

rias et opportunas ad videndam et resolvendam propositam quae

stionem.

Processus instructio, utpote apud diversas Curias ecclesiasticas per

acta, pro collectione depositionum et documentorum, in longum abiit :

et hinc est quod hodie pr imum controversia disceptationi proponi tur

sub consueta dubitandi formula: An constet de nullitate matrimonii

in casu?

In iure. - Ad ius quod attinet, Pat res Domini animadver terunt in

imperio russiaco decretum Concilii Tridentini Tametsi de reform, mat.

vigere, u n a vel altera dioecesi excepta, ut ex indice Ioderiano constat

et refert card. Gasparr i in sua append. all. n. V tract, de mat, u n a

cum aliis auctoribus. In hac vero exceptione non comprehenditur dioe

cesis Mohiloviensis, u t i edicitur in at testat ione quadam episcopi Atta-

liensis, olim suffraganei archiepiscopi Mohiloviensis producta in alia

causa matrimoniali apud hoc tr ibunal quae exitum non habui t : quae

S. Romana Rota 77

attestatio ita se habe t : « Infrascriptus testatur decretum Conc. Trid.

«Tametsi vigere in universa Archidioecesi Mohiloviensi ». Verum forma

Tridentina t an tum locum habet pro romano-catholicis illius imperii, non

autem pro matrimoniis haereticorum seu or thodoxorum, sive inter se

contrahant au t cum romano-catholico : nam dispositio quae prius a

Pio VI, 2 martii 1780, concessa fuerat pro Polonia russiaco imperio

subiecta, postea a Gregorio XVI, die 19 aug. 1844?, per organum S. C.

a Negotiis extraordinariis extensa fuit ad matr imonia haereticorum et

mixta totius imperii russiaci declaratione orali sequentis tenoris: « respon-

« dendum oretenus matrimonia mixta quae in russiaco imperio et in

« regno Poloniae inita sunt praeter formam a Conc. Trid. praescriptam,

« esse prudenter dissimulanda et, quamvis illicita, pro validis habenda,

« nisi tamen aliud obstet canonicum impedimentum ».

Quibus positis, cum in facti specie agatur de uno sponso romano-

catholico, qui venit a loco in quo Conc. Trid. non est publicatum, uti

Londini, ad locum in quo pro catholicis viget, et viceversa de altero

seu haereticae nempe graecae-orthodoxae religionis, qui venit a loco

non exempto, nam Parisiis forma Tridentina tenet etiam haereticos, ad

locum in quo pro istis et pro matrimoniis mixtis militat immuni tas a

dicta forma, videndum nunc es t , quomodo in subiecta mater ia lex

Tridentina sese explicet vel obliget. Iam vero haec obligat territorialiter

et personaliter, seu est localis et personalis. Card. d'Annibale, in Sum.

T. M., t. 3, § 457, haec ad rem habe t : « Decretum Trid. est reale et

« personale : reale quia statuit formam contractus quae dat esse rei,

« personale, quia sponsos ad contrahendum sine parocho et test ibus

« inhabiles reddit, a tque ideo eos sequitur, licet eo loco ubi cont rahunt

« non in fraudem versentur, nisi alter ex eis saltem quasi-domicilium eo

« sibi comparaverint ».

Id aperte deducitur ex celebri responso dato a S. C. C. d. 5 septem

bris 1626, approbato ab Urbano VIII : « An incolae, tam masculi quam

« foeminae loci, in quo Conc. Trid. in puncto matrimonii est publicatum,

« t ranseuntes per locum in quo dictum Concilium non est publicatum,

« ret inentes idem domicilium valide possint in isto loco sine parocho

« et testibus matr imonium contrahere? Quid si eo praedicti incolae,

tam masculi quam foeminae, solo animo sine parocho et testibus con

t rahendi se transferant, habitat ionem non mutan tes? « Ad pr imum et

« secundum non esse legitimum matrimonium inter sic se transferentes

« ac t ranseuntes cum fraude ». Unde lex Tridentina in ordine ad matri

monium prosequitur adstrictos velut umbra corpus etiam in territorio

ab eo exempto, quoadusque ii ret inent domicilium in loco subiecto.


Neque requiri tur ut adstricti in locum exemptum sese transferant animo

eludendi legem, ut nonnulli minus recte opinati sunt, nam, ut ait cardi

nalis D 'Annibale (loc. cit., in nota, n. 42) : « F raus intelligitur facto

« et reipsa, si nullo ibi constituto domicilio, vel quasi-domicilio, sic

« matr imonium contrahunt », ut ex notificatione Bened. XIV 33 n. 8 et

decreto S. U. Inquisit., probante SSmo d. 22 aprilis 1858 in qua quaestio

haec fuit discussa: et in praefata nota adiiciuntur etiam nonnullae deci

siones S. C. G. et aliud decretum S. U. Inquisit., d. 17 maii 1804, pari ter

probante SSmo in confirmationem tradi tae doctrinae. Ex quo fi t ut tam

catholici quam haeretici venientes a loco in quo, ratione domicilii vel

quasi-domicilii, lege Tridentina sunt coarctati, in locum exemptum, nul

lam aliam viam habeant legem vitandi, quam in isto iigere domicilium

vel quasi-domicilium, veteri relicto vel abdicato, exceptis vagis, de quibus

infra.

Sed obligatio legis Tridentinae, cum afficiat nedum personam sed

etiam locum, ex hac postrema qualitate locali fit ut lex adstr ingat nedum

incolas et domiciliâtes in loco affecto, sed etiam alienígenas vel pere

grinos seu improprie vagos, qui inibi matrimonio iungi cupiunt ; nam

hi tenentur legibus, sive scriptis sive non scriptis, locorum in quibus

contractus fit, quoad huius solemnitatem ex cap. ult. de for. compet, et

ex leg. 6 ff. de evictionibus (vide Sánchez, de mat., tom. I, disput 18,

n. 15 et 26). Exinde adagium: « locus regit actum », quocirca hi licet

veniant a loco exempto, tamen ratione loci affecti per quem t ranseunt

tenentur ad servandam formam Tridentinam in matr imonii celebratione,

et si clandestine illud contrahant absque delegatione parochi vel Ordi

narii proprii domicilii vel quasi-domicilii, nulliter contrahunt . Parochus

autem proprius sponsorum non est ille in cuius parochia quis momen

tanee commoratur , sed ille in cuius districtu domicilium vel quasi-domi

cilium habet seu retinet, exceptis vagis, sive agatur de iis qui nullum

domicilium vel quasi habuerun t vel quaerunt , scilicet vagabundi , sive

de iis qui, veteri domicilio relicto, adhuc novum non acquisiverunt seu

dicti improprie vagi per assimilationem, uti eos distinguit F. Deshayes

in suo Tractatu de matrimonii clandestinitate, quaest . 39 ; pro huiusmodi

vagis parochus proprius est ille in cuius parochia interim resident, neque

hi confundendi sunt cum peregrinis aut alienigenis alibi adhuc retinen-

t ibus suum domicilium vel quasi-domicilium, pro his enim parochus

proprius est ille domicilii vel quasi-domicilii et non simplicis commora

tionis (Bened. XIV, in sua histr. eccl., 33, n. 10). Ut enim habet Wernz

in suo voto in causa Parisien., e lucubrato pro eiusdem propositione

sub die 20 aug. 1898 et decisa iuxta suam sententiam sub die 28 ian.

S. Romana Rota 79

an. 1899 a S. G. G., triplex t an tum datur t i tulus ad habendum paro

chum proprium nempe domicilii, quasi-domicilii et vagitat is; quar tus

t i tulus, nempe simplicis commorationis, non datur . Quae doctrina de

huiusmodi peregrinis non vagis venientibus a loco exempto a Lege Tri

dentina ad locum non exemptum, firmatur in quodam voto edito a

P. Tarquini in alia causa Parisiensi an. 1868: « Peregrini invalide con-

« t r ahun t in loco, ubi Tr ident inum receptum est absque praesentia

« parochi et testium, quamvis in propria dioecesi Tridentinum non esset

« receptum.. . Imo quamvis in dicto casu peregrinus non vagus neque

« domicilium aut quasi-domicilium figere volens in loco Concilii recepti

« contraheret coram loci parocho et test ibus, adhuc non modo illicite

« sed etiam invalide ageret, qui non contraheret coram parocho proprio ».

Et ratio est quia quamvis hi non l igantur personaliter virtute decreti

utpote non recepti in loco in quo domicilium vel quasi-domicilium

habent , l igantur tamen localiter vi decreti eiusdem publicati in loco

per quem transeunt , uti praecise Bened. XIV in sua declaratione pro

Hollandia statuit pro haereticis inibi domiciliatis et t ranseunt ibus postea

ad catholicas regiones.

Verum quid dicendum si u n u s ex matr imonium contrahentibus sit

exemptus a lege Tridentina, huiusmodi contractus retineri poterit uti

validus non servata forma Tridentina ? Profecto duo contrahentes sponsi

relate ad contractus formam ret inentur quasi ut individuum seu u n a

persona : et propter hanc individuitatem contractus in matr imonio indu

ctum est, ut privilegium exemptionis a lege Trident ina uni part i com

petens alteri part i non exemptae communicari possit, ceu explicat card.

D'Annibale, 1. c, § 452, et tradit et asserit § 460: « Qui exemptus a

« Trident ino contrahit matr imonium cum eo qui Tridentino est obno-

« xius, in loco ubi hoc non viget, vel ubi obtinet declaratio Bened. XIV

« privilegium propter contractus individuitatem, alteri parti communicat,

« sive ipse catholicus sit, sive schismaticus, sive haereticus, et valide

« contrahunt , iuxta dec. S. U. Inqu. die 2 iunii 1803 » (cfr. notam n. 15

cit., § 460). Eadem docet Bened. XIV (de Syn. dioec, lib. VI cap. 6, n. 12):

« Quoniam cum coniugum alter tum rat ione loci in quo habitat, tum

« rat ione societatis in qua vivit, exemptus est a Tridentinae Synodi

« lege, exemptio qua ipse fruitur, alteri part i communicata manet pro-

« pter individuitatem contractus, vi cuius exemptio quae uni ex part ibus

« competit ad alteram secundum etiam civiles leges extenditur eique

« communicatur ». Addit autem card. Gasparri (1. c, n. 1167): « Ante

« Benedictum XIV hoc principium nonnull i admittebant , alii negabant :

« s e d post Bened. XIV omnes, et in foro et in scholis, illud ret inent ».

80 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale

Verum ut pars exempta alteri parti non exemptae communicet pri

vilegium exemptionis, requiri tur ut exemptio a lege Tridentina quoad

matrimonii formam sit completa seu territorialis et personalis et non

personalis tantum, ut falso opinati sunt Garriere, de matr., n. 1190, et

Scherer in Manuali Ms eccl., t. 2, n. 209, legi Tridentinae denegantes vim

localem contra communem, quorum sententiam Wernez in supra cit. Voto,

n. 32, omnino reiicit. Sane id, praeter alia, deducitur ex declaratione S. U.

Inquisit. die 14 dec. 1859, quam iuvat hic exscribere: « Lex "Tridentina de

« clandestino matrimonio debet sane in unaquaque paroecia promulgar i ;

« sed facta semel promulgatione, eiusque observantia permanente , lex

« territorium afficit et adequate loquendo localem et personalem esse in

« confesso est apud omnes. Quatenus localis afficit terri torium eosque qui

« i b i matrimonio iungendi sunt, obligat: qua tenus vero personalis eos

« alligat qui domicilium vel quasi-domicil ium habentes in loco ubi Tri-

« dent inum decretum promulgatum est et viget, in altero ubi non viget

« contrahere vellent ». Pr ima pars postremae periodi, uti per se patet,

refertur ad venientes a loco exempto a lege Trident ina in locum non

exemptum et dicitur eos affici nisi ex speciali titulo excipiantur. Quare

Wernez, in [fine praecitati voti, sequentes sibi proponit quaest iones :

« Utrum incolae, tam masculi quam foeminae, alicuius parochiae, in qua

« cap. Tametsi Conc. Trid. non est promulgatum, t ranseuntes ad paro-

« chiam in qua dictum cap. Tametsi est promulgatum, ret inentes domi

c i l i u m unde discesserunt, valide possint in ista nova parochia matri-

« monium contrahere : 1. sine ullo parocho et testibus, aut , 2. pro more

« vagorum, saltem coram parocho simplicis commorationis et testibus,

« aut 3. ad contrahendas valide nupt ias debeant necessario contrahere

« aut coram parocho proprii domicilii retenti vel saltem ab ipso dele-

« gato aut coram parocho veri domicilii vel quasi-domicili i acquisiti

« in parochia ad quam transierunt », dictas quaest iones dimittit respon

dendo: « Negative ad pr imam et secundam; Affirmative ad ter t iam ».

Quin aliquid obstet doctrina allegata a vinculi defensore innixo

super auctoritate d a r i Vecchiotti in suis Inst., v. 3, § 106, circa finem

utpote in casu non applicabili. Hic auctor in tertio casu agit de iis

qui ex loco in quo lex non obligat, t ranseuntes contrahunt in loco in

quo pariter lex non obligat, et ita respondet : « In tertio casu matrimo

n i u m validum est etiamsi neuter ibi domicilium acquisiverit : v. g. vir

« e t mulier sive catholici sive acatholici in Anglia domiciliati t r anseun t

« Balt imoram et ibi per neu t rum acquisito domicilio, clam cont rahunt :

« validum est connubium. Idem dicendum si al teruter tantum sit e loco

« in quo lex prorsus non obligat, v. gr. si Bal t imoram t ranseuntes alter

S. Romana Rota 81

« in Anglia, alter in Italia domicilium vel quasi-domicil ium h a b e a t :

« nec aliter dicendum si in u t roque loco soli haeretici sint liberi et si

« u t raque pars vel altera sit haeretica. Sic duo acatholici, vel alter

« catholicus alter haereticus in Hollandia domiciliati t ranseunt in Hiber-

« n i am ibique praedicto modo contrahunt . Semper sufficit ut u n a pars

« non obstr ingatur a lege, at tento principio quo exemptio alteri part i

« communicatur ». Hic in postremo casu valor matrimonii repetitur non

ab immuni ta te locali catholici a lege Tridentina, quia catholicus in

u t roque loco tenetur, dum haeretici inibi ob vigens privilegium Bene

dictinae declarationis non adstr inguntur , quod privilegium ob indivi

duitatem contractus alteri part i catholicae communicatur licet de se non

habili. At species nost ra est valde diversa, quia utr ique coniuges lege

Tridentina afficiuntur, nempe sponsus quia licet domiciliatus in loco

exempto, ut est Londinum, t amen ad ineundum matrimonium se trans

tulit Petropolim in qua civitate decretum Tametsi viget pro catholicis,

et sponsa quia provenit de loco non exempto etiam pro haereticis ut

est civitas Parisiensis, et quamvis ipsa sit haeretica et Petropoli pro

haereticis et schismaticis non vigeat lex, tamen in ordine ad matrimo

nium ineundum frui non potest exemptione nisi per novum domi

cilium aut quasi-domicil ium inibi acquisitum, quod eam liberet a per

sonali et territoriali obligatione contracta in loco non exempto a Tri

dentino iure. Unde cum utrique sponsi Tridentinae formae sint obnoxii,

inepte invocaretur privilegium exemptionis part is schismaticae vel hae

reticae.

Nec regerere iuvat cum eodem vinculi defensore, quod lex Triden

t ina iii casu non obligabat peregrinum Michaelem Radzwill venientem

a loco immuni et t ranseuntem Petropoli, quia inibi eadem lex non erat

communis sed tan tum pro catholicis inter se contrahent ibus et n o n

cum haereticis pro quibus forma Tridentina in eo loco non viget: in

casu siquidem agitur non de haeretica vel schismatica domiciliata Petro

poli, sed alibi in loco non exempto a quo veniebat non dimisso priori

domicilio vel quasi-domicilio. Unde card. Gasparri 1. c, 1191 haec a i t :

« Ex dictis résolve casum peregrini aut vagi, qui ex loco ubi non viget,

« t ransi t in aliquem ex hisce locis ubi matrimonio haereticorum inter

« se aut mixta valida sunt licet decretum pro catholicis vigeat, ac ibi

« clandestine contrahit . Nam si peregrinus au t vagus est catholicus vel

« contrahi t cum catholica et matr imonium est nul lum, vel contrahit

« cum haeretica et matr imonium est validum, licet illicitum. Si autem

« peregrinus aut vagus est haereticus, semper validum est, etsi cum

« catholica initum sit illicitum... At si peregrinus aut vagus haeret icus


« a loco veniat ubi decretum Trident inum viget, illius matr imonium

« potest esse quoque nullum ». Si nempe cont rahant cum catholica, et

actionem reddit (cit. auctor in seq. n. 120) : « quia lex Tridentina est

« simul localis et personalis et qua tenus personalis adeo afficit personas

« ut eas sequitur etiam in loco in quo non est promulgata »\ Unde

dicta haeretica persona non potest alteri part i legi Tridentinae adstri

ctae seu catholicae communicare exemptionis privilegium, quod non

habet ob retentionem domicilii in loco a Tridentina lege non immuni :

aliter tamen esset si alter coniux, cui nubit , esset pariter haereticus,

quia hic comparti inhabili participaret privilegium.

Neque demum at tendenda est altera difficultas ex eo desumpta

quod Maria e Parisiis Petropolim proficiscens pro matrimonii celebra

tione priori domicilio valedixit et ita immunis evadens a lege Triden

tina, nullum fraudi locum dederit iuxta Urbanianum decretum, nam

haec fraus praevie purgari debet per fixionem domicilii in loco in quo

contrahitur , iuxta declarationem S. Officii die 7 iunii 1867, relatam a

card. Gaspard cit., n. 1205 : « Iuxta ea quae in hoc decreto (Urbani VIII)

« sanciuntur, qui domicilium habent et retinent in loco ubi Tridentina

« lex viget, nequeunt valide matr imonium inire in loco ubi non viget,

« nisi ibi nedum habitat ionem, sed etiam vere domicilium fixerint, quo

« fraudem, si quae intercesserit, omnino purgare debeant ». Caeterum

haec praesumptio de non mutat ione domicilii ante contractas nupt ias

praesert im pro fi l i is cohab i t an t bus cum parentibus, cohaeret cum ipso

iure romano ex leg. 32 ad mancip. « Ea quae desponsa est, ante con-

« t ractas nupt ias suum domicilium non muta t ». Unde Scherer ita col

ligit (1. c, p. 139): « Competentia parochi. . . eo in casu quo per celebra-

« t ionem matrimonii efficitur mutat io domicilii , demum cessat post

« contractas nupt ias ».

In facto. - Relate ad retentionem domicilii in civitate Parisiensi ex

par te sponsae Mariae Benardaki tempore quo eius matr imonium Petro-

poli cum principe Michaele Radzivill secutum fuit, Pa t res Domini haec

adnotarunt . Cum Maria Benardaki etiam post aetatem maiorem conse-

cutam et tempore contracti matrimonii adhuc conviveret Parisiis cum

parent ibus in eorum domo, ad probandum quod ipsa pro celebratione

matrimonii non petierit Petropolim in fraudem legis Tridentinae oporte

ret demonstrare quod pater eius Nicolaus in hac civitate domicilium vel

quasi-domicilium retineret, vel ipsa illud inibi fixerit, abdicato pa te rno ;

mutat io enim domicilii non praesumitur ex simplici t ransi tu in alium

locum ob nupt ias at tenta earum incerti tudine iuxta nuper allegatam

S. Romana Rota 83

legem 32 ad municip. At id ex test ibus adductis et documentis non con

s tare iidem Pa t res Domini ret inuerunt . Utique Nicolai pater Demetrius

a Graecia uti architectus vocatus circa an. 1864 ad dirigendam fabricam

ecclesiae graecae-orthodoxae, Petropoli inibi sibi domicilium comparavit .

Sed patre demortuo Nicolaus hanc domum an. 1877 alienavit, et aliam

e mit Parisiis, via Chaillot, n. 65, in quam transtuli t suos lares et etiam

mobilia, ceu testatur eadem Maria in quadam epistola (Summ., n. 80)

in eaque habi tabat tempore matrimonii suae fil iae: ergo originario domi

cilio Nicolaus iam a longo tempore nunt ium miserat.

Neque a t tendenda sunt test imonia Helenae de Gontade et Verae de

Talleyrand respective sororis et amitae Mariae, quae referunt de domo

existente Petropoli indivisim possessa a patre conventae Nicolao et ab

hu ius fratre Costantino, in qua existebat officina et duae sectiones

(étages) pro horum habitatione. Nam primo in libris politiae russiacae

nomen Nicolai non apparet inscriptum tamquam incolae, et aliunde ex

tes t ium depositione constat illum quoties Petropolim petebat ad publica

diversoria descendisse. Secundo: si haec domus et officium reapse per-

t inuisset ad Nicolaum licet indivisim cum eius fratre, illius inscriptio in

libro seu regesto t r ibutorum aliquatenus exstare debuisset. Sed anno 1898

nulla adest inscriptio Nicolai ßenardak i nomine in publico taxarum

officio Petropolensi: ul terius apparet dicto tempore controversam domum

pert inuisse ad alium proprietarium ceu fidem perhibet publicum instru

mentum (Sum., n. 84). Quare domus, de qua loquuntur testes, confun

ditur probabil ius cum illa quae ad architectum Demetrium Nicolai

patrem spectabat, et quae an. 1877 fuit alienata. Quod si nonnulli testes

loquuntur de itineribus Nicolai quotannis ad Petropolim pro expe

diendis negotiis, hoc constituere non valet ne quasi-domicilium quidem

ut t radi t card. D'Annibale (1. c, vol. 1, § 84): « Si quis aliquo veniat

« quasi viator, vel litis aut negocii expediendi gratia, his expeditis, aut

« muneris quaerendi causa, eo non quaesito, discessurus, quamvis praeter

« opinionem eo loci immorari vel per annum contigerit, quasi-domici-

« lium eo non acquiri verius est ». Quod autem Maria habueri t ani

mum figendi Petropoli domicilium, au t inibi tempore contracti matr i

monii iam fixerit, ex nullo argui potest facto, imo contrarium eruitur,

s iquidem ante contraendum matr imonium Petropoli duabus vel t r ibus

hebdomadis tantum mansit, et eo secuto illico profecta est.

Item Patres Domini non constare edixerunt de domicilio vel quasi-

domicilio a principe Michaele Radziwill tempore nupt iarum retento Petro

poli, ad quam civitatem ipse divertit ad eas contrahendas. Ipse eo tem

pore, ut i ex officiali documento constat (Summ. n. 63) erat addictus ceu


adiunctus legationi russiacae apud anglicum gubernium in civitate Lon-

dinensi, in qua proinde habebat ratione quasi-domicilii, ad ea quae

tradit card. Gasparri (1. c, n. 1105, edit. 3), parochum propr ium relate

ad matr imonium. Cum itaque sponsa Parisiis et sponsus Londini essent

domiciliati et neutr ius parochus sive per se sive per delegationem eorum

matrimonio Petropoli ab ipsis contracto intercesserit , in comperto est

ipsum ex defectu formae Tridentinae ad quam erant adstricti ex supe

r ius disputatis, nullitate laborare, nihil ad rem conferente supposita

da ta delegatione P. Lagrange ab Archiepiscopo Mohiloviensi, etiamsi ea

paulisper admit tatur , quia hic non erat eorum Ordinarius in ordine ad

matr imonium, cum ipsi non pert inerent t amquam parochiani ad civi

tatem Petropolim. Coeterum non libet ulterius immorari super hac quae

stione, cum ipse defensor vinculi hunc defectum domicilii vel quasi-

domicilii in suis animadversionibus pro nunc admittat .

Quibus omnibus in iure et in facto sedulo perpensis , Christi nomine

invocato, Nos infrascripti Auditores de tu rno , pro tr ibunali sedentes

et solum Deum prae oculis habentes, decernimus, declaramus et defini

tive sentent iamus, proposito dubio responden tes : Affirmative, seu con

stare de nullitate matrimonii in casu: susceptam exinde prolem, a t tenta

sponsorum bona fide, legitimam renunciantes. Expensas vero iudiciales

decernimus esse sust inendas pro dimidia parte a procurator ibus actoris,

pro altera dimidia a procurator ibus reae conventae.

Ita declaramus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tri

bunal ium ad quos spectat, ut exsecutioni mandent hanc nostram defi

nitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam sacro

r u m canonum, et praesertim cap. 3, sess, XXV Concilii Tridentini,

iis adhibitis exsecutivis mediis, quae magis oppor tuna et efficacia pro

rerum adiunctis exsti tura sint,

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 27 iulii 1915.

Ioseph Mori, Ponens.

Fridericus Cattani.

Raphael Chimenti. L. © S.

Ex Cancellaria S. R. Rotae.


Secretaria Status

ACTA OFFICIORUM

85

SECRETARIA STATUS

E P I S T O L A

A D R . P . H . D E S Q U E Y R O U S , P R O C U R A T O R E M G E N E R A L E M S O D A L I U M D O M I N I C I A -

N O R U M P R O V I N C I A E H I B E R N I A E , D E E P H E M E R I D I B U S « T H E I R I S H R O S A R Y »

E T « T H E I M E L D I S T » R E V E R E N T E R E X H I B I T I S , G R A T I A S P E R S O L V E N S .

Mon très Révérend Père,

C'est avec une bienveillance toute spéciale que le Souverain Pon

tife Benoît XV a daigné agréer l 'hommage que vous Lui avez fait, au

nom des RR. P P . Dominicains de la Province d'Irlande, des Revues

« The Irish Rosary » et « The Imeldist », publiées par leurs soins.

Héritier de la sollicitude Apostolique de Ses illustres prédécesseurs,

en particulier Léon XIII et Pie X de sainte mémoire, concernant la

dévotion au Saint Rosaire et la prat ique de la Communion fréquente,

le Sa in t -Père me charge d'exprimer par votre entremise aux Directeurs

de ces excellentes Revues Son auguste satisfaction pour le zèle si

louable et si éclairé avec lequel ils s'efforcent de promouvoir ces puis

sants moyens de régénération et de sanctification.

Depuis plus de vingt ans, la Revue « The Irish Rosary » manifeste

sa vitalité. En un grand nombre d'âmes, elle ne cesse de susciter et de

développer avec fruit le culte de Marie Immaculée, Reine du Très Saint

Rosaire, et le recours filial à la toute-puissance de sa maternelle inter

cession.

Quant à la gracieuse Revue « T h e Imeld i s t» , si elle ne compte

encore que cinq années d'existence, elle n 'en pénètre pas moins déjà dans

40,000 familles et dans les Pensionnats , sous le patronage de la Bien

heureuse Imelda, la jeune vierge dominicaine, victime de son amour de

l 'Eucharist ie, contr ibuant avec un succès toujours croissant à fake con

naî tre , aimer et désirer a rdemment Jésus-Hostie par les petits enfants

et à réaliser ainsi la pensée même du divin Sauveur.


En ces temps douloureux que nous t raversons, où, plus que jamais ,

il est nécessaire que les âmes soient fortement t rempées, le Souverain

Pontife Se plaît à prodiguer Ses paternels encouragements aux direc

teurs des Revues mentionnées ci-dessus. Dans ce but, et comme gage

des faveurs célestes les plus abondan te s , le Sain t -Père accorde de

tout cœur à ces mêmes directeurs, ainsi qu 'aux rédacteurs et aux lec

teurs de « The Irish Rosary » et de « The Imeldist » le bienfait de la

Bénédiction Apostolique.

Je vous prie, mon très Révérend Père, d'agréer l 'assurance de mon

entier dévouement en Notre-Seigneur.

Du Vatican, le 9 février 1916.

P. GARD. GASPARRL.

Diarium Romanae Curiae


87


NOMINE


14 febbraio 1916. — L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Protettore dell'Istituto delle Suore francescane della Immacolata Concezione di Barcellona.

— Il R. P. Angelo Angelucci, dei Servi di Maria, Consultore della sacra Congregazione dei Riti.

16 febbraio. — Mons. Vincenzo La Puma, Sotto-segretario della sacra Congregazione dei Religiosi.

23 febbraio. — Mons. Domenico Taccone Gallucci, arcivescovo titolare di Costanza di Scizia, Consultore della sacra Congregazione del Concilio.

26 febbraio. — L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Pro-Prefetto della sacra Congregazione di Propaganda Fide.

— L'Emo signor cardinale Diomede Falconio, Prefetto della sacra Congregazione dei Religiosi.



7 febbraio 1916. — Mons. Giovanni Maria Pellizzari, vescovo di Piacenza. 9 febbraio. — MODS. Natale Bruni, arcivescovo di Modena.

12 febbraio. — Mons. Giuseppe M. Salvador y Barrera, vescovo di Madrid-Alcalá.


9 febbraio 1916. — Mons. Francesco Saverio de Maio, dell'archidiocesi

di Sorrento. 10 febbraio. — Mons. Pietro Maria Malsou, della diocesi di Angers.


14 febbraio 1916. — Mons. Calogero Minacapelli, della diocesi di Piazza Armerina.

19 febbraio. — Mons. Giuseppe Gioacchino de Almeida e Silva, della diocesi di Campinas.

— Mons. Manuele Ribas de Avila, della medesima diocesi.

ONORIFICENZE


onorificenze:


10 febbraio 1916. — Al sig. principe Don Giuseppe Lancellotti.

La Commenda dell' Ordine Piano :

11 febbraio 1916. — Al sig. Giacomo marchese de Dampierre, della dio

cesi di Angers.


23 febbraio 1916. — Al sig. Bonaventura Bassegoda y Amigó, della diocesi di Barcellona.

Il Cavalierato dell'Ordirne di S. Gregorio Magno, classe civile:

8 febbraio 1916. — Al sig. Roberto De Angeli, segretario al Ministero dei Culti e dell'Istruzione Pubblica in Ungheria.

N E C R O L O G I O

3 gennaio 1916. — Mons. Tommaso F. Doran, vescovo titolare di Alicar-nasso, ausiliare di Providence.

17 febbraio. — Mons. Pietro Goebl, vescovo titolare di Sinope, ausiliare del vescovo di Augusta.

Annus VIII - Vol. VIII Die 3 Aprilis 1916 Num. 4



A P O S T O L I C A E S U B P L U M B O L I T T E R A E

I

D E E R E C T I O N E P R O V I N C I A E R E G T N E N S I S , D I V I S I O N E D I O E C E S I S S A N C T I B O N I

F A C I I E T E R E C T I O N E A R C H I D I O E C E S I S W I N N I P E G E N S I S .

B E N E D I C T U S E P I S C O P U S

SERVUS SERVORUM DEI A D P E R P E T U A M R E I M E M O R I A M

Inter praecipuas Apostolicae Sedis curas ea semper enituit novas

dioeceses et ecclesiasticas provincias erigendi quoties vel territorii ampli

tudo vel fidelium numerus vel i t inerum asperi tas, vel alia huiusmodi ,

ad efficaciorem reddendam pastoralem sollicitudinem et vigilantiam id

exigèrent. Quod si utiliter hoc contigit aliis in regionibus id quoque in

Canadensi Dominio expedire visum est, ut amplissimae civiles provin

ciae, quibus Dominium ipsum constat, et quae quasi s ta tus civiles

habentur , ab invicem independentes et unico foederali vinculo coniun

ctae, hierarchia donentur propria, adeo ut unaquaeque civilis provincia,

provinciam ecclesiasticam saltem unam, propriam et independentem

-constituat. Quibus omnibus mature consideratis, Venerabilium Fra t rum

Nostrorum, qui rebus consistorialibus praesunt , consilio, suppleto etiam

qua tenus opus sit quorum intersit, vel sua interesse praesumant con

sensu , Nos, Apostolicae potestat is plenitudine, in provincia civili memo

rati Dominii, Saskatchewan nuncupata , novam ecclesiasticam provinciam

•erigere s ta tuimus et decrevimus, duas dioeceses Reginensem et Principis

Albert i a provincia ecclesiastica Sancti Bonifacii sejüngendo, et eccle

s i a m Reginensem in Metropolitanam const i tuendo, eique dioecesim Prin-

ACTA, vol. VIII, n. 4. — 3-4-916. %


cipis Alberti ut i suffraganeam as s ignanda Hisce i taque Apostolicis lit

teris ecclesiam Reginensem ad Archiepiscopatus honorem et dignitatem

evehimus, omnibus metropoliticis iuribus et praerogativis, quae ad Eccle

sias Metropolitanas spectant ipsi concessis, eique subiicimus dioecesim

Principis Alberti. Hisce pariter Apostolicis litteris Venerabilem Fra t rem

Oliverium Eleazarum Mathieu, hactenus episcopum Reginensem, in Ar

chiepiscopum eiusdem dioecesis const i tuimus, quin aliis Apostolicis Lit

teris opus sit. Insuper peramplam dioecesim Sancti Bonifacii in duas

par tes dividimus, et par tem orientalem eis flumen Rubeum, ubi est u r b s

Sancti Bonifacii, ant iquae huic ecclesiae Archiepiscopali r ese rvamus

cum privilegiis et iuribus metropoliticis, quibus antea fruebatur, exce

ptis t amen duabus dioecesibus Reginensi et Principis Alberti. Pa r t em

vero occidentalem t rans flumen Rubeum, ubi est u rbs Winnipeg, novae

dioecesi Nobis immediate subiectae et Archiepiscopali, quam hisce Apo

stolicis litteris erigimus et ab urbe principe Winnipegensem appellan

dam statuimus, Apostolicae potestatis plenitudine assignamus. Harum

dioecesum divisoria linea erit commenticia illa, seu imaginaria linea,

quae a finibus ant iquae dioecesis Sancti Bonifacii descendit meridiem

versus per medium lacum Winnipeg usque ad ostium fluminis Rubei :

postea ad meridiem pari ter prosequens, "ascendit per medium cursum

fluminis Rubei, et pergit ultra oppida Sancti Bonifacii et Winnipeg

usque ad occursum parallelae lineae, quae separat regiones, vulgo Town-

syips, IX et X a censu officiali Gubernii Canadensis de te rmina tas :

deinde haec ipsa linea parallela procedens erga occidentem divisoria erit

utr iusque dioecesis usque dum incidit, seu occurrit in meridianam lineam

quae s ta tuta est a memorato censu officiali inter sectiones, vulgo ran

ges, XII et XIII occidentales, hoc est ad occidentem lineae principalis,

pos i tas : denique ex hoc puncto divisoria linea denuo ad meridiem perget

usque ad fines civiles Dominii Canadensis et S ta tuum Foedera torum

Americae, coincidens cum finibus quibus comitatus Souris separatur a

comitatibus Macdonald et Lisgar civilis provinciae Manitobensis. Volumus

au tem ut Archiepiscopi Winnipegenses omnibus iuribus, privilegiis e t

praerogativis quibus ceteri Archiepiscopi fruuntur et ipsi gaudeant , ideo

que, praevia postulat ione rite facienda in Consistorio, usum Pallii et

Crucis ante se ferendae, inter fines t amen propriae Archidioecesis, ipsis,

concedimus. Ad dotem Winnipegensis Ecclesiae const i tuendam assigna

mus bona et redi tus omnes, etiam adventitios quacumque ratione ad men

sam archiepiscopalem obventura, data s imul Archiepiscopo pro tempore,,

discreto eius arbitrio, facultate cathedrat icum imponendi, inter varias

ecclesias in urbe Winnipeg existentes apt iorem in Cathedralem seligendi


atque alia ad bonum archidioecesis regimen necessaria vel utilia iuxta

sacros canones s tatuendi ac decernendi. I tem quod spectat ad archi

dioecesis Winnipegensis regimen, administrat ionem, dotationem ac taxa

tionem ad ipsius Archiepiscopi potestatem, auctoritatem, attr ibutiones,

officia, iura et munia, ad Capituli Cathedralis, vel Consultorum Collegii

erectionem, ad Seminarii dioecesani institutionem, ad ipsorum fidelium

et clericorum onera, iura, aliaque id genus, servanda iubemus, quae

sacri Canones, praecipue Tridentina Synodus s ta tuunt ac praescribunt ,

sartis insuper tectisque Concilii plenarii Quebecensis primi editis decretis.

Mandamus insuper ut documenta omnia, iura et acta, quae archidioecesim

Winnipegensem eiusque fideles respiciunt a cancellaria Metropolitanae

Ecclesiae Sancti Bonifacii, quum pr imum fieri poterit, t r adantur cancel

lariae huius novae archidioecesis ut in eius archivio religiose asserventur...

Nobis insuper ac Sedi Apostolicae reservamus facultatem novam

ineundi harum dioecesum dismembrat ionem seu circumscriptionem,

quandocumque id expedire in Domino visum fuerit.

Hisce omnibus ut supra dispositis, ad eadem fideli ter exsequenda

deputamus Venerabilem Fra t rem Peregrinum Franciscum Stagni, archie

piscopum Aquilanum et in Canadensi ditione Delegatum Apostolicum,

eidem tr ibuentes necessarias et oppor tunas facultates, etiam subdele

gandi ad effectam de quo agitur quemlibet ecclesiastica dignitate insi

gnitum ac definitive pronunt iandi super quavis difficultate vel opposi

tione, in exsecutionis actu quomodolibet ori tura, facto insuper ei onere

ad Sacram Congregationem Consistorialem intra sex mensem transmit

tendi authenticum test imonium peractae exsecutionis, ut in eiusdem

S. Congregationis archivio asservari possit.

Contrariis quibuslibet etiam peculiari et expressa mentione dignis

minime obstant ibus.

Datum Romae apud Sanctum Pe t rum, anno Domini millesimo non

gentesimo decimo quinto, die quar ta mensis decembris, Pontificatus


Expedita die decimaquarta mensis martii, anno secundo.

Loco K& Plumbi.

O. CARD. CAGIANO DE AZEVEDO >£ C. CARD. DE LAI

S. B. E. Cancellarius. S. C. Consistorialis Secretarius.

Iulius Campori, Protonotarius Apostolicus.

Raphael Virili, Protonotarius Apostolicus.

lieg, in Cane Ap., vol. XIII, n. 19.

M. RIGGI, a tabulario C. A.


I I

D E E R E C T I O N E N O V A E D I O E C E S I S « P O R T U S N A T I O N A L I S »


SERVUS SERVORUM DEI

A D P E R P E T U A M R E I M E M O R I A M

Apostolatus officium Summo Pontifici divinitus commissum postulat

ut ea sedulo studio praestet quae in catholici nominis incrementum

exploratam que christ ianae plebis util i tatem cedunt. Porro cum Venera

bi l i* Fra ter Episcopus Goyasensis in Brasilia enixe postulaverit ut ad

maius bonum animarum nova dioecesis erigeretur per divisionem dioe

cesis sibi commissae, quumque Nuntius Apostolicus in Republica Bra

siliana huiusmodi postulat ionem commendaveri t , Nos oblatas preces

benigne excipiendas censuimus. Quapropter de consulto Venerabilium

Fra t rum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Sacrae Congregationis Con

sistorialis, potestate utentes Romano Pontifici et Apostolicae Sedi reser

vata in Apostolicis sub plumbo litteris', quarum initium est Ad universas

orbis Ecclesias, quinto kalendas maii anni Incarnat ionis Dominicae mil

lesimi octingentesimi nonagesimi secundi datis, libere novam ineundi

in Brasilia circumscriptionem dioecesum, quoties id in Domino expedire

visum fuerit, suppleto praeterea, qua tenus opus sit, quorum intersit,

aut sua interesse p raesumant consensu, Goyasensem dioecesim bifariam

dividendam atque ex septentrionali eius parte novam dioecesim consti

tuendam decernimus in eum qui sequitur modum.

Totum igitur territorium ad aquilonem dioecesis Goyasensis situm,

complectens quatuordecim sequentes paroecias: B. M. V. Grat iarum in

Porto Nacional, B. M. V. sine labe conceptae in Boa Vista de Toca-

Hns, S. Petr i in Pedro Affonso, B. M. V. do Canno, Spiritus Sancti do

Peixe, S. Annae da Chapada, B. M. V. de Nativitade, S. Miguel e Almas,

S. José do Duro, Sanctae Mariae de Taguatinga, B. M. V. da Conceicâo,

S. Ioannis Baptistae della Palma, B. M. V. dos Remedios in Arrayas

et S. Antonii do Chapeo, Nos, ex plenitudine apostolicae potestatis, e

dioecesi Goyasensi d is t rahimus ac seiungimus a tque in distinctam dioe

cesim perpetuo erigimus erectamque declaramus Portus Nationalis deno-

minandam.


Nova autem Por tus Nationalis dioecesis finibus qui sequuntur con

tinebitur, ad septentr ionem finibus civilibus inter Statum de Goyaz et

Sta tus de Maranhao et de Para; ad orientem limitibus civilibus inter

Statum de Goyaz et Sta tus de Maranhâo, Piauhy et Bahia; ad occi

dentem limitibus civilibus inter Statum de Goyaz et Sta tus de Para

et de Matto Grosso; ad meridiem limitibus septentrionalibus paroe

ciarum vulgo S. Domingos, Flores, Nova Boma, Cavalcanti et Amaro

Leite, a quibus nova dioecesis separatur a dioecesi Goyasensi, ad quam

memoratae paroeciae spectant. Por tus Nationalis dioecesis ita limi

t ibus circumscriptae sedem et cathedram episcopalem in urbe vulgo

Porto Nacional, a qua dioecesis ipsa nomen mutuatur , consti tuimus, *

quam idcirco ad civitatis episcopalis fastigium et gradum evehimus

cum omnibus iur ibus et privilegiis, quibus aliae episcopales civitates

iure communi fruuntur et gaudent ; ecclesiam vero ibidem existen

tem et Beatae Mariae Virgini Grat iarum dicatam, sub eodem titulo et

invocatione ac eandem servaturam parochialitatem cum animarum

cura ut antea exercenda, ad Cathedralis s ta tum et dignitatem, praevia

liturgica consecrat ione, evehimus atque extol l imus; s imulque ipsi

eiusque pro tempore Episcopis t r ibuimus honores, insignia, favores,

gratias, privilegia et iura, quibus aliae Cathedrales Ecclesiae in Ame

rica Lat ina earumque Antistites tum ex iure communi, tum ex legi

tima consuetudine non tamen ex titulo oneroso vel peculiari indulto,

pollent ac fruuntur. Domum praeterea ibidem exstantem, quam citius

r epa randam, Nos uti residentiam Episcopi Por tus Nationalis at tr i

buimus.

Quoad* aedes vero pro Curia ecclesiastica, Seminario dioecesano,

necnon quoad patr imonium dioecesanum stabili modo const i tuendum,

id, ut citius fiat, liberalitati fidelium atque industr iae zeloque novi Epi

scopi summopere commendamus. Huiusmodi autem dioecesim sic ere

ctam const i tuimus suffraganeam Metropolitanae Ecclesiae Mariannensis,

donec aliter provisum sit, a tque illius Episcopum ac in munere suc

cessores metropolitico iuri eiusdem Archiepiscopi Mariannensis subii

cimus. Quae praeterea in memoratis Apostolicis sub plumbo litteris,

quinto kalendas maii anni Incarnat ionis Dominicae millesimi octingen-

tesimi nonagesimi secundi datis, consti tuenda disponuntur de novarum

dioecesum in Brasil iana regione honoribus, gratiis, privilegiis, indultis,

favoribus, dotatione a tque de novorum Episcoporum ^potestate, auctori

tate, at tr ibutionibus, taxat ione; item de Capituli Cathedralis vel saltem

Consultorum Collegii ac Seminarii institutione, regimine et administra

tione, de Vicarii Capitularis seu Administratoris in sede vacante ele-


ctione, de ipsorum clericorum et christifidelium iuribus atque officiis,

de documentorum tradit ione aliisque id genus, omnia accurate obser

vanda censeantur ad t ramitem sacrorum Canonum et pot issimum Triden

tini Concilii, ad novam quod at t inent erectam dioecesim Por tus Natio

nalis. Praeterea ut novae huius dioecesis Antistites et suae dignitatis

decorem tueri et clericorum sustentationi consulere et divini cultus

impensis aliisque dioecesis necessitatibus occurrere queant , Nos in novae

episcopalis sedis dotem ac mensam perpetuo assignamus et a t t r ibuimus

emolumenta Curiae ecclesiasticae, proventus iure communi vel legitima

consuetudine statutos, ceterasque fidelium oblationes in quorum spiri

tuale bonum haec nova dioecesis erecta est. Quum adsit autem in Urbe

Collegium Pium-Lat inum-Amer icanum, in quo adlecti Evangelii 'prae

cones et an imarum rectores, ipsis sub oculis Romanorum Pontificum

excoluntur, praecipimus ut, quemadmodum a ceteris Americae Latinae

dioecesibus secundum ea, quae in plenario Americae Latinae concilio

Romae anno millesimo octingentesimo nonagésimo nono celebrato

decreta sunt, etiam a modo condita dioecesi Por tus Nationalis eiusque

sumpt ibus alendi, ubi pr imum fieri poterit, duo saltem huc mit tantur ,

non intermissa vice, delecti iuvenes, qui religionis scientiam in ipso

veritatis centro acquisitam cum suis deinde civibus utiliter communi-

cent. Ut vero stabilius et sustentat ioni horum Clericorum et Collegii

Pi i -Lat ini-Americam dotationi sit provisum, vehementer exoptamus ut

cura et studio Praesulis pro tempore novae dioecesis, quo citius fieri

poterit, tot conferantur bona, quot necesse est ut ex eorum redit ibus

bini memorati alumni, au t modo saltem unus, ex ipsis sustentar i queat,

eosque reditus, ubi pr imum percipiantur, Collegio Pio-Latino=Americano

de Urbe perpetuo a t t r ibuimus. Quae au tem hisce Litteris apostolica

auctori tate a Nobis decreta sunt nulli hominum, ullo unquam tempore,

infringere aut iis repugnare vel quomodolibet contraire liceat. Si quis,

quod Deus avertat , hoc at tentare praesumpseri t , sciat obnoxium se eva-

surum esse poenis a sacris canonibus contra obsistentes exercitio eccle

siasticae iurisdictionis statutis . Ad haec autem exsecutioni mandanda

deputamus Venerabilem Fra t rem Iosephum Aversa , archiepiscopum

titularem Sardianum et in ditione Brasiliana Nunt ium Apostolicum,

eique necessarias huic negotio facultates t r ibuimus, etiam subdelegandi

alium virum in ecclesiastica dignitate const i tu tum ac definitive senten

tiam dicendi de Quavis occurrente difficultate vel oppositione, imposito

onere Romam ad Sacram Congregationem Consistorialem intra sex

menses f idem, authentica forma exaratam, absolutae exsecutionis hu ius

Nostri mandat i t ransmit tendi . Decernimus denique has praesentes Lit-


teras vali turas contrariis quibuslibet etiam peculiari et expressa mentione

dignis minime obstantibus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, anno Domini millesimo nongente

simo decimo quinto, die vigesima mensis decembris, Pontificatus Nostri

anno secundo.

Loco >5 Plumbi.

O. CARD. CAGIANO DE AZEVEDO ffi C. CARD. DE LAI

S. B. E. Cancellarius. ' S. C. Consistorialis Secretarius.



Beg. in Cane. Ap., vol. XIII, n. 19.

M. RIGGI, a tabulario G. A.

S E R M O

HABITUS DIE VI MARTII AD DIVINI VERBI PER QUADRAGESIMALI IN URBE

PRAECONES.

Al Vescovo che, secondo un lodevole costume, assiste nella sua

cattedrale alla pr ima predica della Quaresima, si presenta il sacro ora

tore per chiedere la benedizione, ed il Vescovo la imparte con le parole

che gli pone sul labbro la Chiesa : Dominus sit in corde tuo et in labiis

tuis, ut digne, competenter et fructuose annunties Evangelium suum.

A Noi non sarà dato di assistere alle prediche che nella imminente

Quaresima voi, o dilettissimi figli, farete in quest 'Alma Città. Ma appunto

per ciò voi avete voluto presentarvi ora al Vescovo di Roma, quasi

per domandarne ant icipatamente la benedizione ; e Noi tenteremmo

invano di esprimere tu t ta la soddisfazione, che proviamo nell 'accingerci

a secondare la vostra domanda. Imperocché non solo Ci è grato di

dare pubblico at testato di benevolenza a voi, che dal Nostro Cardinale

Vicario siete stati scelti od approvati per predicare in Roma, ma desi

deriamo altresì che la Nostra benedizione possa rendere fecondo di

grazie il ministero che voi state per intraprendere in favore del popolo

romano, a Noi stretto da vincoli speciali. Quale però dovrà essere la

formóla della Nostra benedizione? Non altra che quella usa ta dal Ve

scovo nel benedire il predicatore della Quaresima nella sua cattedrale ;


sicché anche Noi vogliamo dire con la Chiesa sopra ciascuno di voi .

Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis, ut digne, competenter et fru

ctuose annunties Evangelium suum.

È facile intendere che questa forma di benedizione contiene ad un

tempo un'esortazione ed un augur io : ma Noi vogliamo insistere prin

cipalmente sull 'augurio, amando sperare che l 'esortazione sia per voi

superflua. Si comincia infatti coll 'augurare che il Signore sia nel cuore

del sacerdote destinato a bandire il Santo Vangelo: Dominus sit in

corde tuo. Se la benedizione non fosse indirizzata a chi può vantare il

pubblico at testato di st ima avuto dai propri Superiori mercè il delicato

incarico di predicare al popolo la divina parola, in questa pr ima parte

della benedizione si potrebbe scorgere un ammonimento , fatto al predi

catore, di dover esso rivestire la virtù di Gesù Cristo pr ima di inculcarne

ad altri la professione. Noi vi scorgiamo l 'augurio che i sacerdoti incari

cati di predicare in Roma nella prossima Quaresima non solo siano,

ma anche appariscano forniti della virtù propr ia del loro stato, così

che di ciascuno si debba d i re : Sacerdos alter Christus. Si può anche

interpretare come augurio, che la grazia del Signore si accresca ognora

più nei sacerdote a cui è indirizzata la benedizione, perchè non a caso

si dice che il Signore deve essere accolto «'nel cuore » del sacerdote:

Dominus sit in corde tuo. La parola « cuore » si può adoperare tanto

per indicare l 'anima con le notissime ' sue tre potenze, quanto per

esprimere il principio di tu t te le operazioni del l 'uomo: nell 'un caso e

nell 'altro è evidente 'augurio che il predicatore sia tut to cosa di Dio, in

guisa da meri tare il saluto dell 'Apostolo delle genti : tu autem homo Dei.

Infatti se in tut te le potenze dell 'anima sua ha s tanza e regno il Signore,

in conformità della pr ima interpretazione dell 'augurio: Dominus sit in

corde tuo, la memoria del predicatore non può non essere occupata che

dei benefici di Dio, l 'intelletto di lui non può perdere di vista la divina

Legge, e la sua volontà ad altro non può aspirare che a rafforzare in

sè, e ad estendere in altri, il regno del Signore; ma se la memoria,

l 'intelletto e la volontà di un predicatore non sono occupate che di Dio,

chi non dirà che quel predicatore è in tut to cosa di Dio, homo Dei?

Se poi si preferisca la seconda interpretazione, per la quale nel cuore

viene indicato il principio di tut te le operazioni dell 'uomo, è agevole

comprendere che al predicatore si dice : Dominus sit in corde tuo perchè

la grazia è elemento tanto necessario alla vita dello spirito, quanto è

necessario il cuore a quella del corpo: quando il cuore cessa di ba t te re ,

cessa anche la vita de l l 'uomo; del pari se venisse meno la grazia,

cereherebbesi invano la vita dell 'anima. Di qui apparisce ampio ed


esteso il significato della pr ima parte della benedizione : Dominus sit

in corde tuo.

Potrebbe alcuno, e non a torto, osservare che l 'augurio in essa

compreso conviene a tutt i i fedeli, perchè certamente il Vescovo desi

dera che il Signore abiti con la sua santa grazia nell 'anima di tutt i ~ i

suoi fedeli, o che la grazia di Dio sia principio di tut te le loro opera

zioni. Má non avete posto mente all' inciso, et in labiis tuis, che viene

a completare la pr ima parte della benedizione? Dopo l 'augurio di essere

« cosa di Dio », il sacerdote benedetto dal Vescovo avrebbe dovuto appa

rire homo Dei in tutt i i suoi atti, in tut te le sue movenze; ma impor

tava considerarlo nell'esercizio concreto del suo ufficio di predicatore,,

ed ecco 'esortazione, ecco l 'augurio che « il Signore sia anche sulle

labbra di lui : Dominus sit et in labiis tuis ».

Non fa mestieri spiegare che « Dio è sulle nostre ..labbra » quando

amiamo di parlare spesso di lui, quando ne zeliamo la gloria, quando

ne propugniamo i diritti, quando gli accresciamo adoratori , e sopra tu t to

quando inculchiamo l 'osservanza della legge da Lui emanata . Piuttosto

è da osservare che l 'augurio Dominus sit... in labiis tuis può avere un

doppio significato, positivo l 'uno, e l 'altro negativo. Nulla infatti è più

naturale che al predicatore si rivolga l 'augurio non solo di predicare

Dio, ma anche di non predicare altri che Dio. Per voi, o dilettissimi

figli, vogliamo credere superflua l 'esortazione a non predicare. altri che

Dio. Certamente voi condannate coloro che predicano se stessi ; esten

dete pure la vostra condanna a coloro che portano sul pulpito argo

menti non stret tamente religiosi, o che vi t ra t tano materie pro ane ;

anzi u n a tale condanna si dovrebbe estendere anche a quei predica

tori, i quali non arr ivassero al riprovevole eccesso di t ra t tare diret ta

mente argomenti profani, ma nondimeno non sapessero astenersi , nello

svolgere il loro tema, da qualche così aperta allusione a cose profane,

che fosse capace di impressionare gli uditori più che il t ema stesso.

Un tale abuso verrebbe a r innovare nella Chiesa quelle infauste divi

sioni, che S. Paolo deplorava in Corinto, quando diceva essergli stato

riferito il linguaggio di alcuni t ra i primi cristiani: « io sto con Paola ,

io con Apollo, io con Cefa ed io con Cristo » (I Gor., I, 12). Ah n o n .

è impossibile, specialmente ai dì nostri, che qualcuno vada a predica

per iscoprire a qual partito politico appart iene il predicatore: deh! voi

fate in modo che non apparisca essere voi nè di Paolo, nè di Apollo,

nè di Cefa, ma essere soltanto di Gesù Cristo.

In questo modo, o dilettissimi, la parola Dominus sit... in labiis

tuis non sarà s tata pronunziata invano per voi.


Ma affinchè risulti ognor meglio l'efficacia di questa parola, è d 'uopo

porre mente allo scopo, per il quale al predicatore viene impart i ta la

benedizione. Tale scopo è dichiarato dalla seconda parte della formóla

usa ta dal Vescovo: ut digne, competenter et fructuose annunties evange

lium suum.

Poc'anzi abbiamo detto che, mercè l ' inciso et in labiis tuis, il

Vescovo considera il sacerdote non genericamente, ma come incaricato

dell'officio di predicatore; ora possiamo aggiungere che, con le ulteriori

parole della benedizione, il Vescovo considera . i l sacerdote nell 'atto di

recarsi a predicare. Per costui ha formulato l 'augurio Dominus sit in

oorde tuo et in labiis tuis, ed ora ne dichiara il motivo : « affinchè

annunz i i nel dovuto modo il vangelo di Dio », ut digne, competenter et

fructuose annunties evangelium suum.

A niuno sfugge la particolare sollecitudine, che ha la Chiesa nel

precisare il Vangelo che dev'essere annunzia to dal predicatore a cui il

Vescovo imparte la benedizione, imperocché non dice semplicemente

•annunties evangelium, ma specifica evangelium suum. Nessun ammoni

mento può essere più opportuno di questo, per indurre il predicatore

a far buona scelta di t emi ; nessun criterio può essere più sicuro di

questo, per fargli comprendere se ha compiuto 0 negletto il suo dovere.

È questa veramente parola di Dio? deve domandare a se stesso, quando

p repa ra .la predica ; ho io veramente annunzia ta la parola di Dio ? deve

p u r chiedere a se medesimo, quando, dopo la predica, torna al silenzio

della sua cella.

La r isposta a tali domande sarà data al predicatore, oltre che dalla

propria coscienza, dal raccoglimento con cui i fedeli avranno ascoltata

la sua predica, e anche meglio dai frutti di conversione che ne avrà

raccolto. Degno di compassione sarebbe invece quel predicatore il quale,

d u r a n t e la predica, non compunzione ma divagamenti , non lagrime ma

sorrisi scorgesse sul volto dei suoi uditori , e, dopo «la predica, vedesse

gli ascoltatori precipitarsi alla porta, senza pur riflettere un istante alle

•cose udite. E che dire di quel predicatore, il quale alle citazioni della

Sacra Scrit tura, che è vera « parola di Dio », od ai commenti dei Santi

Padri , che ne sono autorevoli interpreti , avesse preferita la citazione di

autor i profani, forse di qualche pregio letterario ma di n iuna fama reli

giosa o morale? Ah! come ingrata dovrebbe riuscire all 'orecchio di

costui l'eco della parola onde il Vescovo 1' aveva pur ammonito «. di

annunziare il vangelo di Dio! ». Non possiamo dire pur t roppo di par

la re solo ipoteticamente, perchè anche nell 'anno testé decorso dovemmo

più volte lamentare che qualche predicatore avesse dimenticato di por-

http://considera.il


ta re sul pulpito, sempre e sola, la parola di Dio. Ma ci affrettiamo a

soggiungere che di tale dimenticanza non crediamo capaci voi, dilettis

simi figli, che dalla competente autori tà siete scelti a predicatori della Qua

resima in quest 'a lma città di Roma. Basterebbe d 'al tronde a dissipare

ogni t imore la certezza che voi abbiate posta particolare attenzione ai

caratteri , che dalla stessa formóla di benedizione usata dal Vescovo

sono indicati proprii della sacra predicazione. Il Vescovo infatti non è

pago di augurare che « il Signore sia nel cuore e sulle labbra del pre

dicatore, affinchè questi annunzii il vangelo di Dio », ma esplicitamente

ne dichiara il modo, aggiungendo « affinchè lo annunzii degnamente,

con competenza e con frutto : ut digne, competenter et fructuose annunties

evangelium suum ».

Vorremmo dire par t i tamente di ciascuno dei t re caratteri della sacra

predicazione, significati da quei t re avverbi digne, competenter et fru

ctuose, che pronunzia il Vescovo neh ' indicare il modo onde dev'essere

annunzia to il Santo Vangelo, perchè voi sapete che sono gli avverbi

che caratterizzano i verbi. Ma nessuno ignora che dei tre avverbi sud

detti il più importante è l 'ult imo; anzi i due primi sembrano ordinati

al terzo, in quanto che la predicazione non può riuscire fruttuosa se

non è fatta in maniera conveniente e con la dovuta competenza ; e, per

contrario, quanto più degna ne sarà la maniera, e quanto più au tore

vole ne apparirà l'incarico, tanto più fruttuosa dovrà riuscire la sacra

predicazione. Tralasciamo perciò di r icordare che per predicare degna

mente, ut digne... annunties evangelium suum, è necessario non solo

t ra t ta re argomenti di vero interesse religioso, come già abbiamo detto

e ripetuto poc'anzi, aia è necessario altresì trattarl i con castigatezza di

linguaggio, con proprietà di forma, con chiarezza di esposizione, e sopra

tut to con lucidità di ordine, senza dare u n a parte t roppo grande alla

mozione degli affetti, affinchè un passeggero entusiasmo, eccitato forse

dalla brillante fc*ma del dire, non venga a prendere il luogo della seria

riflessione, madre dei buoni propositi. Tralasciamo del pari di ricordare

che il secondo avverbio « competenter », ut... competenter... annunties evan

gelium suum, è ordinato a porre in rilievo la sublimità dell'officio affi

dato al predicatore. Imperocché noi crediamo che almeno voi, o dilet

t issimi figli, leniate presente che la vostra « competenza a predicare »

viene da Dio. Voi siete al tret tanti ambasciatori mandat i al popolo di

Roma; le credenziali della vostra ambasceria possono essere s tate fir

mate dal rappresentante di Gesù Cristo, ma donde traggono tu t ta la

loro forza, se non dall 'essere date in nome di Gesù Cristo medesimo?

Ora se, trovandovi sul pulpito, terrete vivo il ricordo che in quell 'atto

100 Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale

di predicare rappresentate Gesù Cristo, non è possibile che vogliate

accogliere pensieri, pronunziare parole o avanzare proposte, le quali

debbano poi essere sconfessate dal Sovrano che vi ha fatto suoi amba

sciatori presso il popolo. Por t iamo invece speciale at tenzione all 'ultimo

avverbio che dichiara il carattere più importante della sacra predicazione :

ut... fructuose annunties evangelium suum. E qui non vogliamo celarvi,

o dilettissimi, che della inserzione di questo terzo avverbio nella formóla

di benedizione ai predicatori Noi avemmo notizia solo quando Noi stessi

dovemmo pronunziare quella formóla, il primo mercoledì delle Ceneri

che Ci trovò in Bologna al governo della Nostra indimenticabile sede.

Ma alla confessione della Nostra prolungata ignoranza vada congiunta

l 'espressione del gradimento che allora provammo, quando vedemmo

oppor tunamente ricordato il fine precipuo della sacra predicazione.

A raggiungere un cotal fine sarà d'uopo che il predicatore sia, e si

mostri, principalmente sollecito della gloria di Dio e della salute delle

anime. Non torneremo qui a dire che deve perciò parlare di sè il meno

possibile, e che da ogni suo discorso deve eliminare tu t to -ciò che la

sua coscienza non lo assicuri dover giovare al profitto spirituale dei

suoi ascoltatori; ma non vogliamo omettere di r icordare che, a rendere

fruttuosa la predicazione, il sacro oratore deve adat tare il suo linguaggio

alle condizioni intellettuali dei suoi uditori. Una tesi di filosofia, anche

se provata coi più rigorosi sillogismi, e una dissertazione storica, anche

se confortata coi più sicuri documenti , non solo sarebbero inutili ad un

uditorio di mediocre coltura, ma forse indisporrebbero siffattamente gli

animi degli ascoltatori, da renderli incapaci a t rarre profìtto da quelle

stesse più volgari osservazioni che, in altri casi, sarebbero state feconde

di molti e buoni frutti.

E riguardo agli uditori più scelti, ossia formati da persone di pre

clara intelligenza e nutr i te di buoni studi, non sarà inutile avvertire

che il frutto a cui deve mirare il sacro oratore non» è il diletto intel

lettuale, non la compiacenza della fantasia, non la soddisfazione degli

orecchi. Sarebbe quello il linguaggio dei maestr i che S. Paolo fin dai

suoi tempi diceva: Prurientes auribus, e dei quali doveva soggiungere:

A veritate quidem auditum avertent, ad fábulas autem convertentur

(II Tim. IV, 3). Epperò il frutto inteso dai sacro oratore dev'essere sem

pre, ed in ogni caso, la conversione del peccatore o il perfezionamento

del giusto. Solo a questo mira il Vescovo quando dice di benedire il

predicatore ut... fructuose annunties Evangelium suum.

E dovremo Noi aggiungere che solo a questo, e non ad altro frutto,

miriamo Noi nel benedire i quaresimalisti di R o m a ? Ce ne dispensa la


presenza dei parroci urbani , i quali sono i predicatori abituali, vor

r e m m o dire « gli annualist i » nelle loro chiese, ed essi sanno che Noi

vogliamo non sia predicato al popolo altro che Gesù Cris to: Iesum Chri

stum praedicamus, et hunc crucifixum.

Leviamo dunque le mani sopra i parroci di Roma e sopra ciascuno

dei dilettissimi figli, che s tanno per intraprendere la predicazione qua

dragesimale in quest 'Alma Città, e a ciascuno di essi diciamo con le

parole della Chiesa: Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis, ut digne,

competenter et fructuose annunties Evangelium suum. E questa benedi

zione sia resa efficace dalla potenza di quel Dio che ci ha creati, dalla

sapienza di quel Dio che ci ha redenti, dal l 'amore di quel Dio che con

la sua grazia ci ha santificati e ci vuole tutt i salvi. In nomine Patris

et Filii et Spiritus Sancti. Amen.


ACTA 88. CONGREGATIONUM


I

B E N E V E N T A N A

D I S M E M B R A T I O N I S T E R R I T O R I I

DECRETUM

Archidioecesis Beneventana, pluribus titulis illustris, populi quoque

frequentia simul ac territorii ampli tudine adeo in Italia praestat , ut a

Thireni conspectu ad mare usque Adriaticum se pro tendat ; et praeter

principale territorii corpus plura alia loca complectatur ab illo disiuncta,

et interiectis diversis dioecesibus dissita. Fac tum est idcirco ut Bene

ventani Sacrorum Antistites nequeant ea qua par est frequentia Christi

fideles eorumdem locorum sibi subiectos invisere, neque sa lutar ibus

pasquis coram pascere ; et f ideles, pauperiores praesert im, qui longa

itinera suscipere ob graves impensas nequeunt , proprium Pastorem et

Episcopum adire prohibentur.

Quae incommoda, quamvis cuiuslibet aetatis, nostr is hisce tempo

ribus, quum populus optet et exigat expedit ius omnia agi, et celerius

suis votis et postulat ionibus satisfieri, magis magisque animum boni

Pastoris afficiunt. Ad haec i taque aliaque incommoda removenda, et ad

f idel ium bonum aptius procurandum, SSmus Dominus noster Benedi

ctus P P . XV statuit et decrevit, ut loca a Beneventana Sede magis dis

sita et a finibus illius disiuncta d ismembrentur et propinquae cuique

dioecesi uniantur . Quapropter Sanctitas Sua, certa scientia ac ma tu ra

deliberatione, de Emorum huius S. Congregationis Pa t rum consulto

deque apostolicae potestatis plenitudine, suppleto praeterea, qua tenus

opus sit, quorumcumque interesse habent ium vel habere p raesument ium

consensu, tres quae sequuntur paroecias cum adnexo cuiusque oppidi

territorio, idest Casalnuovo Montero taro, Lesina et Poggio Imperiale,

a territorio Beneventanae archidioecesis dividit ac separat, s imulque pri-

S. Congregatio Consistorialis

m a m ex memorat is paroeciis, hoc est Casalnuovo Monterotaro, f init imae

dioecesi Lucerinae, alias vero duas, hoc est Lesina et Poggio Imperiale,,

dioecesi S. Severi perpe tuum in modum unit et aggregat, salvo tamen

iure, si quod competat, dioecesi Lucerinae super Lesinensi lacuna. .

Ut autem quae in hoc decreto s ta tu ta sunt ad exsecutionem addu

cantur, Sanctissimus Dominus deputare dignatus est R. P. D. Ianua

r ium Cosenza, Capuanum archiepiscopum, eidem tr ibuens necessarias-

et oppor tunas facultates etiam subdelegandi ad effectum de quo agitur,,

iniuncto onere intra t res menses ad hanc S. Congregationem mittendi

authent icum exemplar exsecutionis peractae. Hac denique super re

praesens edi iussit consistoriale decretum, perinde vali turum ac si apo

stolicae sub plumbo Litterae expeditae forent, contrariis non obstant ibus

quibusvis^ speciali etiam mentione vel derogatione dignis.

Datum Romae, ex Secretaria eiusdem Sacrae Congregationis, d ie

23 februarii 1916.

j$j C. CARD. DE LAI , Ep. Sabinen., Secretarius.

L. ffi S.

Ioannes ßap t . Rosa, Substitutus.

I I

ERECTIO NOVAE DIOECESEOS IN BRASILIA

SSmus D. N. Benedictus P P . XV, huius Sacrae Congregationis Con

sistorialis decreto diei 20 decembris elapsi anni, votis Episcopi benigne

annuens , Goyasensem dioecesim in duas partes divisit ; ita ut, coarcta ta

in meridionali regione eadem dioecesi Goyasensi, novam constituit in

regione septentrionali, Por tus Nationalis denominatam, ab urbe prin

cipe vulgo « Porto Nacional ». Quae dioecesis quatuordecim sequentes

paroecias complecti tur: B. M. V. Grat iarum in Por to Nacional ; B. M. V.

sine labe conceptae in Bòa Vista de Tocat ins ; S. Petr i in Pedro Af-

fonso; B. M. V. do C a n n o ; Spiritus Sancti do Peixe; S. Annae de Cha

p a d a ; B. M. V. de Nativi tade; S. Miguel e Aimas ; S. José do D u r o ;

S. Mariae de Taguat inga; B. M. V. da Conceicâo ; S. Ioannis Bapt is tae

della Pa lma ; B. M. V. dos Remedios in Arrayas et S. Antonii de Chapeo.

Idem SSmus hanc dioecesim, donec aliter provideatur, Archidioeceseos

Mariannensis suffraganeam constituit.


I I I


Successivis S. Congregationis Consistorialis decretis, SSmus D. N.

Benedictus P P . XV has , quae sequuntur , ecclesias de proprio pastóre

providit, scilicet:

13 martii 1916. — Metropolitanae ecclesiae Rothomagensi praefecit

R. P. D. Ludovicum Ernes tum Dubois, hac tenus archiepiscopum Bitu-

ricensem.

14 martii. — Titulari episcopali ecclesiae Apolloniensi sac. Pet rum

Segura Saenz, canonicum doctoralem metropoli tanae ecclesiae Valiiso-

ietanae, quem constituit auxiliarem Emi ac Rmi Dñi cardinalis Cos et

Macho, archiepiscopi Valli soletan i.

27 martii. — Titulari episcopali ecclesiae Chamachensi R. P. D. Leo-

nidam Medina, hactenus episcopum Pastopoli tanum, quem deputavit in

auxiliarem R. P. D. Bernardi Herrera Restrepo, archiepiscopi Bogotensis

in Columbia.


PRO NEGOTIIS RITUS ORIENTALIS

I

D U B I A C I R C A C O N S T I T U T I O N E M A P O S T O L I C A M « I N C R U E N T U M » Q U O A D O R I E N T A L E S

Nella plenaria adunanza della S. Congregazione di Propaganda Fide

per gli affari di rito orientale, tenutasi il 13 marzo 1916, fu presa in esame

la proposta d'estendere agli Orientali il privilegio di dire tre Messe nel

giorno della Commemorazione dei fedeli defunti, a norma della Costitu

zione Apostolica Incruentum del S. P. Benedetto XV, con i seguenti dubbi :

I. Se il privilegio Benedett ino di celebrare t re Messe nel giorno

della solenne Commemorazione dei defunti si es tenda agli Orientali.

Et quatenus negative :

II. Se convenga estendere agli Orientali il privilegio di cui è parola

nel primo dubbio.


Et quatenus affirmative:

III . In qual giorno i sacerdoti dei diversi riti orientali possano

godere del privilegio medesimo.

E gli Emi signori Cardinali dopo maturo esame r isposero:

Ad I. Negative.

Ad II. Prout proponi tur non expedire.

Ad III . Provisum.

Il S. Pad re nell 'udienza accordata al sottoscritto Segretario della

medesima S. Congregazione, il 22 marzo seguente, si è degnato di appro

vare le surriferite risoluzioni.

Girolamo Rolleri, Segretario.

I I

D E C R E T U M

D E S P I R I T U A L I A D S I S T E N T I A F I D E L I U M G R A E C O - R U T H E N I R I T U S I N R E G I O N I B U S

A M E R I C A E M E R I D I O N A L I S I M M I G R A N T I U M .

Cum sat numerosiores in dies graeco-rutheni r i tus fideles in regiones

Americae meridionalis peragraverint, visum est in unum colligere quae,

s tat is circumstantiis, postremis hisce temporibus ad eorum spiritualem

administrat ionem ab hac Sacra Congregatione Christiano Nomini propa

gando inter fideles orientalium r i tuum praeposita, decreta fuerunt, quae

que inde valeant tum pro locis in quibus missiones graeco-ruthenae cum

propriis sacerdote et ecclesia iam existant formatae, t um etiam pro locis

in quibus fideles graeco-rutheni r i tus fidelibus latini r i tus permixti vivant.

1. Fideles omnes graeco-rutheni , usque dum in regionibus Ame

ricae meridionalis degunt, a iurisdictione Episcopi loci unice pendeant .

2. Quilibet sacerdos graeco-ruthenus ex Europa proveniens ac in

regionibus Americae meridionalis pro fidelium graeco-ru thenorum spi

ri tuali cura commorans , ab Episcopi loci iurisdictione omnino pendeat ;

nec Episcopus eiusdem originis in eum ullimode iurisdictionem suam

exercere valeat. In patr iam redire au t revocari nequit sine expressa

Ordinarii loci licentia in scriptis concedenda.

3. Episcopi regionum Americae meridionalis, si indigeant presby

teris graeco-ruthenis pro adsistentia fidelium eiusdem ri tus in sua dioe

cesi commorant ium, eos postulent a S. Congregatione de Propaganda

Fide pro negotiis Ri tus Orientalis.

ACTA, vol. VIII, n. 4. - 3-4-916. 8


4. Illi vero sacerdoti graeco-rutheno qui proprio marte , neque ab

Episcopo loci vocatus, neque a S. Congregatione missus in Americae

meridionalis regiones perrexerit , Episcopus loci nul las sive sacrum cele

brandi , sive administrandi sacramenta, sive munia ecclesiastica quo

modocumque obeundi, concedat facultates.

5. Fideles graeco-rutheni frequentare ac sustentare tenentur pro

prias ecclesias in locis in quibus commorantur erectas ; a tque sui r i tus

praescripta diligenter observare. In locis t amen in quibus nulla ecclesia

nec sacerdos proprii r i tus habeatur , ac ubi propter longinquitatem

ecclesiae suae non eam possint, nisi cum gravi incommodo, adire, ritui

latino sese conformare tenentur, tum quoad praeceptum audiendi Mis

sam, tum quoad sacramentorum perceptionem ; quin tamen ex hoc,

etiam ob cont inuam ex parte graeco-ru thenorum Ecclesiarum latini

r i tus frequentationem, r i tus mutat io inducatur.

6. Transi tus a ritu graeco-rutheno ad la t inum ri tum graeco-ruthenis

qui verum et stabile domicilium in regionibus Americae meridionalis

constituerint, concedi nequit nisi a Sacra Congregatione de Propaganda

Fide pro negotiis Ri tus Orientalis, gravibus ac iustis intervenientibus

causis, ab ipsa Sacra Congregatione cognoscendis.

7. Si vero contingat ut hi quandoque in pat r iam revertantur , tunc

etsi ex pontificio rescripto lat inum r i tum susceperint, licebit eis, Apo

stolica Sede exorata, ad prist inum ru thenum ri tum redire.

8. Non licet sacerdotibus r i tus latini, sub poenis ab Apostolica Sede

decretis aut decernendis, quempiam graeco-ru thenum ad lat inum ritum

amplectendum inducere.

9. Fideles latini, etiamsi adsit presbyter latini ri tus, apud sacerdotem

graeco-ruthenum a loci Ordinario adprobatum, peccata sua confiteri et

beneficium sacramentalis absolutionis valide et licite obtinere possunt .

Item fideles graeco-rutheni peccata sua confiteri possunt apud sacerdo

tem latinum ab Episcopo suo adprobatum. Presbyteri vero graeco-rutheni

absolvere non poterunt fideles nec graeco-rutheni nec latini r i tus a cen

suris et a casibus ab Ordinario loci reservatis absque eiusdem venia.

10. Omnibus fidelibus cuiuscumque ri tus datur facultas ut, pietatis

causa, Sacramentum Eucharist icum quolibet ri tu confectum suscipiant;

ac insuper, ubi necessitas urgeat, nec sacerdos diversi r i tus adsit, licebit

sacerdoti graeco-rutheno ministrare Eucharis t iam consecratam in azymo;

et vicissim sacerdoti latino, ministrare in fermentato; at suum quisque

r i tum in minis trando servabit.

11. Quisque fidelium praecepto Communionis paschalis ita satisfa

ciet, si eam suo ritu et quidem a parocho suo accipiat.

£ Congregatio de Propaganda Fide 107

12. Sanctum Viaticum moribundis ri tu proprio e manibus propri i

parochi accipiendum est ; sed, urgente necessitate, fas esto a sacerdote

quolibet illud accipere, qui tamen ri tu suo ministrabit .

13. Funerum celebratio ac emolumentorum perceptio in familiis mixti

r i tus, ad parochum illius ri tus pertineant, ad quem defunctus pert inebat.

14. Ad vi tanda gravia incommoda, quae inde graeco-ruthenis eve

nire possent, facultas eis fit dies festos et ieiunia observandi iuxta con

suetudinem locorum in quibus degunt. Attamen diebus dominicis et

festis in u t roque ri tu in eamdem diem forte incidentibus, sacrae Litur

giae in ecclesia sui ritus, si in loco existat, graeco-rutheni interesse

tenentur ; quin ex contraria consuetudine etiam diuturna, r i tus mutat io

ullimode inducatur .

15. Matrimonia inter catholicos graeco-ruthenos et lat inos non pro

h ibentur ; sed ad vitanda incommoda quae ex r i tuum diversitate in

familiis evenire solent, uxor durante matrimonio, r i tum viri sequi potest,

quin ex hoc sui nativi r i tus mutat io inducatur .

16. Soluto matrimonio, mulier proprium ri tum originis resumere valet.

17. Matrimonia tum inter fideles graeco-ruthenos, tum inter fideles

mixti r i tus, servata forma Decreti Ne temere contrahi debent ; ac proinde

in ri tu mulieris, a parocho mulieris benedicenda sunt.

18. Nati in regionibus Americae meridionalis ex parent ibus diversi

r i tus, r i tu patr is sunt baptizandi, proles enim utr iusque sexus sequi

omnino debet patr is r i tum.

19. Bapt ismus in alieno ri tu ob gravem necessitatem susceptus,

cum nimirum infans morti proximus esset, in loco in quo, tempore nati

vitatis, parochus proprius patr is non ade ra t , r i tus muta t ionem non

par i t ; et sacerdos qui baptizavit, proprio parocho testimonium bapti

smatis collati remittere debet.

20. Infantes ad eius parochi iurisdictionem pertinent, cuius r i tus est

eorum pater, exceptis natis ex illegitimo thoro qui sequuntur r i tum matris .

Haec autem omnia, referente infrascripto huius S. Congregationis

R. P. D. Secretario, in audientia diei 22 martii vert, anni, SSmus Dnus

Noster Benedictus div. Prov. Papa XV rata habui t confirmavitque, ac

praesens Decretum, contrariis quibuscumque non obstant ibus, et abro

gatis omnibus quae in antecessum hac super re s tatuta a praedeces

soribus suis fuerant, ad decennium val i turum, edi iussit.

Datum Romae, ex Aedibus huius S. Congreg., die 27 martii anno 1916.

DOMINICUS CARD. SERAFINI, Praefectus.

L. B S. Hieronymus Rolleri, Secretarius.


ACTA TRIBUNALIUM

SACRA POENITENTIARIA APOSTOLICA

DECLARATIO

CIRCA OBLIGATIONEM DIVINI OFFICII RECITANDI CLERICORUM IN SACRIS CON

STITUTORUM, QUI LEGE CIVILI COACTI IN BELLO VERSANTUR.

Quum plura dubia a tque quaesi ta circa declarationem, a Sacra Poe

nitentiaria die 15 marti i 1912 d a t a m , 1 huic Sacro Tribunali proposita

fuerint, ad tollendam deplorabilem ac a Sanctae Sedis mente prorsus

alienam interpretat ionis lat i tudinem, qua praedicta declaratio ad omnes

generatim, extenditur Clericos in Sacris consti tutos, qui in praesenti

bello quomodocumque inter milites accensentur, Sacra Poenitentiaria,

ne Sanctae Sedis benignitas in grave ver ta tur spiritus ecclesiastici detri

mentum, muneris sui esse ducit, annuente Ssmo Dno Nostro Bene

dicto P P . X V , sequentem authenticam edere declarat ionem:

« Clerici qui, licet in Sacris constituti sint, nihi lominus coacti fue-

« run t interesse bello, tum solum excusantur ab obligatione Divini

« Officii recitandi quum actu in acie seu in linea et loco certaminis

« versantur ; secus vero tenentur ad Divinum Officium in horis liberis

« quo meliori modo potuerint rec i tandum; in casu vero gravis sui vel

« aliorum incommodi 'se gerere possunt ac debent (audito si potuerint

« proprio confessario) iuxta normas generales a Theologis t radi tas ».

Datum Romae, in Sacra Poenitentiaria, die 17 marti i 1916.

GULIELMUS CARD. VAN ROSSUM, Poeti. Maior.

L. © S. I. Palica, S. P. Secretarius.

1 Declaratio sic sonat: «Utrum ab Officii Divini lege liber existat clericus in « Sacris constitutus, quem bellica convocatio seu, ut aiunt, mobilitatio ad functio-« nem adiudicavit militis vel activi vel ministrantis commilitonibus vulneratis? Qua-« tenus negative dignetur Sanctitas Vestra praefatos clericos durante bello eximere».

Resp. : Ad primam partem : Durante bello eiusque proxima praeparatione affirmative.

Ad secundam partem : Provisum in prima.

S. Rotvfana Rota 109

SACRA ROMANA ROTA

T

N I G I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( S U R C O U F - D E S E R R E S )

Benedicto XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis suae anno

primo, die 31 iulii 1915, BR. PP. DD. Seraphinus Many, Ponens , Ioan

nes Prior et Baphael Ghimenti, Auditores de Turno, in causa Nicien. -

Nullitatis matrimonii inter Germanam Surcouf, actricem, repraesentatam

per legitimum procuratorem Albertum Colomb, advocatum, cui, decurrente

lite, substitutus est advocatus Angelus d'Alessandri, ex una parte, et

Emmanuelem de Serres, conventum, qui declaravit se se remittere iudicio

S. Bomanae Botae, ex altera parte, in gradu appellationis contra sen

tentiam Bev. Curiae Niciensis a defensore Vinculi Niciensi interpositae,

interveniente et disceptante in causa Vinculi defensore ex officio, sequentem

tulerunt sententiam definitivam.

Germana Surcouf, adoptata ad normam iuris gallici a domina

Duplessy, et Emmanuel de Serres, Nicaeae, in Gallia, die 2 iunii 1909,

matr imonium ritu solito contraxerunt . Verum ex his nupti is haud laetus

exitus secutus est. Vita enim communis , vix elapso uno anno cum dimi

dio, abrupta est et separatio thori a iudice saeculari, mense ianuario 1911,

pronunciata. I taque Germana, mulier religiosa et pia, l ibertatem suam

in foro Ecclesiae recuperare voluit, et supplicem libellum, die 6 octo

bris 1913, Curiae Niciensi obtulit, ut suum cum Emmanuele matrimo

nium nullum declararetur, tum ex defectu consensus ex parte mariti ,

tum ex capite vis et metus ex par te uxoris. Die 22 maii 1914, sententia

prodiit, qua, reiecto priori nullitatis capite, admissum fuit al terum, et

matr imonium declaratum nul lum ex capite vis et metus ex parte uxoris .

I taque ab hac sententia, quoad secundam partem, ad S. Sedem appel

lavit defensor Vinculi niciensis, et ideo in hoc sacro Ordine concor

datum est solitum dub ium: An constet de nullitate matrimonii in casu?

Quod ad ius spectat. Iuxta definitionem a iure romano desumptam

(L. Ait praetor, 1, D. Quod metus causa, IV, 2) et ab omnibus rece

ptam, metus es t : instantis vel futuri periculi causa mentis trepidatio.

110 Acta Apostolicae Sedis -\Commentarium Officiale

Metus est gravis, si periculum vel malum quod timetur, est grave, sive

sit in se seu absolute grave, sive sit grave tan tum relative ad personam

quae timet, v. g. ad feminam, puellam, ut i bene exponit Sánchez, de

matrimonio, lib. 4, disp. 3, n. 2-4. Quod si periculum seu malum non

sit grave neque relative, metus est levis. Por ro not issimum est solo

metu gravi (ceteris concurrentibus requisitis, scilicet ut sit iniustus, et

in ordine ad extorquendum consensum matrimonialem incussus) dirimi

matr imonium. Omnia enim loca iuris, quae de irritatione matrimonii ob

metum agunt, expresse dicunt aut supponunt metum debere esse gravem

seu cadere in constantem virum, v. g. capita Cum locum, 14; Veniens, ib;

Consultationi, 28, De sponsalibus, quibus addi debet cap. Cum dilectus, 6,

De his quae vi, etc. Porro in foro ecclesiastico frequens esse solet inqui

sitio de metu reverentiali, praesert im in re matrimoniali , et quaeri tur

u t rum dirimat mat r imonium; cui quaesito respondendum es t : Metus

reverentialis, per se, non dirimit matr imonium. Dupliciter enim metus

reverentialis intelligi potest. Primo modo per illum intelligitur reverentia

et verecundia, quibus inferior erga superiorem, v. g. filius erga parentes ,

affici solet, ita ut, propter illam reverentiam, plura faciat inferior, ne

superiori disp liceat, aut huius praeceptis, monitis, consiliis, obtemperet ,

quia non audet ei contradicere. In hoc sensu intellectus, metus reve

rentialis non dirimit matr imonium: imo nec est metus proprie dictus,

quia sine formidine alicuius periculi aut mali metus non intelligitur.

Altero modo per metum reverentialem intelligitur, praeter dictam vere

cundiam et reverentiam, etiam timor offensionis superioris ; quae offensio

ut ique malum est pro inferiore. Verum, etiam in hoc altero sensu, metus

reverentialis, per se, non dirimit mat r imonium; praefata enim offensio

superioris, licet sit malum, non tamen in iure habetur uti malum grave,

neque pro puella. In iure romano, matr imonium initum ex solo prae

cepto seu coactione patris, absque minis aut aliis huiusmodi adiunctis,

non censetur invalidum, L. 22, D., de ritu nuptiarum, XXIII , 2 : « Si patre

« cogente (filius) ducit uxorem, quam non duceret si sui arbitrii esset,

« contrahit tamen mat r imonium; quod inter invitos non contrahi tur ;

« maluisse hoc v ide tu r» . Pari ter in iure canonico, professio religiosa

% emissa ex mero praecepto patris, non censetur invalida: cap. Insinuante, 7,

qui clerici vel voventes. Revera, cum ex hypothesi, absint minae, et ver

bera, et gravia iurgia, signum est dictam superioris offensionem non

esse malum ita grave, etiam pro puella. Unde metus reverentialis sim

plex non dirimit matr imonium.

Sed aliud est, quando praeter simplicem metum offensionis supe

rioris, occurrunt adiuncta ex quibus efficiatur etiam virum aut feminam

S. Romana Rota I I I

constantem graviter tu rbar i ; inter huiusmodi adiuncta, doctores enu

meran t minas, gravia iurgia, verbera, impor tunas et d iuturnas preces,

au t etiam signa gravis et perpetuae indignationis ex par te superior is :

quorum omnium adiunctorum ponderatio reliquitur aestimationi iudicis.

In his ergo casibus, metus reverentialis, non iam simplex sed mixtus

seu qualificatus, fit vere gravis et dirimit matr imonium.

Et ita quoad supradicta omnia, communissima doctorum opinio, a

qua nefas sit recedere. Sic Sánchez, de matrimonio, lib. IV, disp. 6, n. 7,

et seq., qui innumeros pro hac opinione auctores allegat; Pichler, in

tit. de sponsalibus, n. 108, in fine; Barbosa, Vota decisiva, vot. 77, n. 73

seq.; Lessius, de iustitia et iure, lib. 2, cap. 17, n. 35 ; Reiftenstuel, in

tit. de his quae vi, etc. n. 93-101, et in tit. de Regularibus, n. 165, in quo

agit de professione religiosa: iuxta enim omnes doctores, matr imonium

et professio religiosa, sub praesent i respectu aequiparantur (Cf. Barbosa,

Vota decisiva, Vot. 37, n. 7). His autem doctoribus assentiunt recentiores,

v. g. d'Annibale, Summula, t. I, § 138, not. 16; Vecchiotti, Inst. Canon.,

t. I I I ,de Sacramentis, § 99 in fine; Rosset, de matrimonio, t. II, n. 1278-1285;

Santi , in tit. de sponsalibus, n. 144; Wernz, Ius matrimoniale, n. 264, p. 392,

edit. 1904; Gasparri , de matrimonio, n. 942, t. II, p. 53, edit. 1904 Talis

etiam fuit iurisprudentia S. Congr. Concil., quae metum reverentialem

simplicem nunquam admisit t amquam dirimentem matr imonium, bene

vero metum reverentialem mixtum, in sensu supra exposito (vide causas

indicatas apud Wernz, loc. cit.). Et haec est etiam iurisprudentia S. Rotae,

quae, ad dir imendum matr imonium, admittere solet metum reverentialem

mixtum, uti fecit in Parisien. - Nullitatis matrim., die 26 febr. 1910; in

altera Parisien. - Nullitatis matrim., diei 13 martii 1911, etc.

Quod ad factum attinet. Ut melius intelligatur in quo iaceat diffi

cultas in praesenti causa, sciendum est Germanam Surcouf, adhuc in

tenella aetate, a matre monen te commissam fuisse alicui amicae, scilicet

dominae Duplessy, feminae aeque religiosae et diviti, quae eam, ab hoc

tempore, quasi filiam habui t ; vivebat adhuc Germanae pater, dominus

Surcouf, cui gratissimum fuit propriam filiam in honestissima familia

collocatam videre. De suis parent ibus adoptivis haec ait Germana in

suo libello supplici ad Curiam Niciensem: « Orpheline très jeune, j ' a i

« été confiée par ma mère mourante à des amis, Monsieur et Mme Du-

« plessy, qui d 'étrangers qu'ils étaient, sont devenus pour moi les père

« et mère les plus dévoués, au point de me donner leur nom et leur

« fortune en me consti tuant civilement leur fille adoptive. Arrivée à l'âge

« de me marier, je comprenais tout ce qu'ils étaient pour moi, je me


« rappelais leurs tendresses, leurs sacrifices et la dette considérable que

« j ' ava is contractée envers eux ». Igitur, cum Germana secundum supra

vigesimum aetatis suae annum ageret, mater eius adopt iva ei in matri

monium proposuit iuvenem Emmanuelem de Serres. Hoc matr imonium

dominae Duplessy valde cordi erat, tum quia multa bona ab amicis de

hoc iuvene audierat, tum quia hic nomen illustre gerebat, tum praesertim

quia, cum nec militiae, nec alii professioni vacaret, quae illum longe

agere cogeret, sperabat dna Duplessy fil iam adopt ivam cum viro domi

remansuram, sibique matr i adoptivae curas in senectute impensuram.

Interea dna Duplessy et vir eius beneficiis suis erga Germanam cumu

lum imposuerunt , eam formaliter in fi l iam adoptandi , ad normam legis

Gallicae, ita ut Germana Surcouf nomen Duplessy suo nomini adiungere

potuerit , et in bona adoptant ium omnia iura filii legitimi acquisierit (codex

civilis Gallicus, art . 347, 350) ; quae adoptio, ut dicit dna Duplessy, in suo

interrogatorio, ad 3, duobus mensibus ante matr imonium peracta est.

Verum Germanae propositum matr imonium valde displicebat; de

quo dicit ipsa in praefato supplici libello: « Mr de Serres mê fut violem-

« ment ant ipathique dès le jour où il me fut présenté. Il voulut danser

« avec moi ; je l 'abandonnais quelques instants après, en pr ian t une de

« mes compagnes de l 'entretenir, car il me déplaisait souverainement.

« Quelques jours après, Mr de Serres demanda ma mairi à Mme Duplessy.

« Ma mère adoptive apprit de moi, que je n 'aimais pas le jeune homme,

« qu 'un mariage avec lui n'était pas à désirer. Elle insista. Une per-

« sonne amie en laquelle elle avait toute confiance venait presque cha-

« que jour la relancer. Mr de Serres lui avait fait entre temps des con-

« fidences mensongères qui l 'avaient émue, et l 'avaient amenée à conclure

« qu 'en donnant sa fille adoptive à cé j eune homme, elle aurai t auprès

« d'elle une famille qui serait la bénédiction des ses vieux jours . Des

« renseignements pris sur la famille achevaient de la convaincre; le

« mariage me fut carrément proposé. Si Mme Duplessy avait lu dans

« mon âme, elle ne Taurait pas fait. Si elle avait été ma mère, j ' au ra i s

« impitoyablement dit non. Mais dans la circonstance elle était p lus

« qu 'une mère, se donnant el le-même à mon avantage ce que la na ture

« ne lui avait pas donné, et me comblant d 'une affection qui n 'a pas

« d'exemple. Je n 'eus pas la force de lui résister ». Matrimonium ergo

Germana cum dicto. iuvene contraxit, quia matr i adoptivae f irmiter has

nuptias proponenti , resistere non est ausa, ne ipsam, post t an ta ab ea

recepta beneficia, offenderet.

Quaeri tur i taque u t rum hic metus, ex quo Germana matr imonium cum

Emmanuele contraxit, sufficiens fuerit ad d i r imendum hoc matr imonium.

S. Romana Rota 113

Porro, ex actis causae, negative respondendum censuerunt RR. DD.

Auditores. Utique, ut iam insinuatum est, Germana matrimonio con

sensit, quia t imuit ne matri adoptivae displiceret, ne eam offenderet:

quod sic ipsa asserit, in suo interrogatorio a d 4 et 5 : « Je n'ai dit oui

« que pour ne pas contrarier ma mère adoptive je ne voulais pas

« faire comme tout le monde en pareille circonstance, mais uniquement

« pour ne pas déplaire à ma mère adoptive ». Igitur Germana metum

reverentialem passa est ; sed erat metus reverentialis simplex, non mixtus

aut qualificatus; ut enim patet ex actis, mater adoptiva Germanae nec

minas, nec verbera, nec gravia iurgia, nec preces importunas et instan-

tissimas unquam adhibui t ; quorum omnium ne minimam quidem men

tionem facit Germana, aut ullus testis.

Nec dicatur Germanam fuisse t imidam, mitem atque docilem, et,

ex altera parte, in re de qua agitur, dñam Duplessy fuisse propositi

tenacem, et Germanae matr imonium cum Emmanuele non tam propo

suisse quam imposuisse, et quidem firmiter et constanter. - Verum non

nimium at tendenda est Germanae t imidi tas ; hac de re dicit testis

Duplessy, Germanae pater adoptivus : « Plutôt t imide sans l'être ; n 'ayant

« pas l'énergie de la lutte. Elle avait confiance en nous qui l 'avions

« élevée dans les principes du respect et de l 'obéissance; eíle ne discu-

« tai t pas nos ordres, se rebiffant quelquefois, comme les aut res enfants,

« quand on ne voulait pas lui accorder certaines choses que nous ne

« pouvions, dans son intérêt moral, lui accorder ». Imo dicit Emmanuel

de Serres, ad 10: « (Germaine) est assez autoritaire, mais elle se laisse

« a u s s i facilement influencer par ses parents adoptifs ». Igitur potius

videbatur t imida quam era t ; ceterum, tempore matrimonii , viginti unum

annos nata erat, unde non amplius erat puella. Quod att inet ad matrem

eius adoptivam, quoad matr imonium de quo agitur, erat quidem propo

siti tenax, uti patet ex at testat ionibus tes t ium; a t tamen rationes quae

ipsam movebant non erant absolute urgentes ; ha rum praecipua erat ,

ut dictum est, quia sperabat f i l iam adoptivam, Emmanuel i nup tam,

domi cum viro remansuram, et sibi curas in senectute impensuram ;

verum cum dna Duplessy ditissima esset, procul dubio aliter sibi in

senectute providere potuisset. Unde t imor quo Germana affecta erat,

f ines metus reverentialis simplicis non egrediebatur. Unde etiam testes

dicunt Germanam, quoad hoc matr imonium, non fuisse coactam, sed

tan tum impulsam. Sic Ioseph de Serres, frater conventi, ad 6: «Mon

« impression est qu'elle a donné un plein consentement et qu'elle a

« consenti bien volontairement, malgré la pression qu'elle a pu subir .

« J 'assistais au mariage comme témoin de mon frère ». Dicit etiam Em-


manuel de Serres ad 12: « Sans faire pression, on lui a conseillé ce

« mariage, et elle a dû être influencée ». Quod ipsa Germana confirmat

in suo interrogatorio ad 2: « Non, je n'ai pas donné un plein et libre

« consentement à ce mariage, non pas que j ' a ie été forcée, mais in-

« fluencée ».

Igitur quod att inet ad matr imonium, Germana non coacta fuit, sed

t a n t u m impulsa. Ceterum, in fine, matr is adoptivae voluntati , licet non

sine aliqua remanente repugnantia, acquievit. Quod plura facta ex actis

deprompta demonstrant .

Ante matr imonium, Germana sponso n u n q u a m declaravit se illi non

nisi coacte n u p t u r a m ; hoc refert vir ipse; ad hoc enim quaesitum 4:

« Vous a- t elle déclaré qu'elle avait de la répugnance à vous épouser?

« Qu'elle ne le faisait que contre sa volonté? », respondi t : « Non, jamais ».

Et hoc ipsa Germana fatetur in suo interrogatorio suppletivo, ad 9;

ad hoc enim quaesitum : « Avez-vous laissé entendre à Mr de Serres

« que vous ne l'épousiez pas volontiers, et que vous cédiez au désir de

« vos paren ts? », respondit : « Non, je ne le lui ai jamais fait entendre ».

Porro, uti experientia docet, puellae quae vero metu ad nuptias cogun

tur , sponso ante matr imonium declarare solent se illum odium prosequi,

ut hoc saltem modo sponsalia resolvere tentent.

I tem ante matr imonium, ad nullum Germana recurrit , qui potueri t

ipsam ab influxu matr is adoptivae l iberare; suam enim contra matri

monium repugnant iam vel patri adoptivo, vel proprio patri, vel etiam

quibusdam sponsi cognatis aperire potuisset, eorumque opem contra

matris adoptivae influxum implorare; verum hoc non fecit: uni famulae

suae, Iuliettae Brocard, sensus suos intimos concredidit; quod erat, ut

patet, inefficacissimum. Porro non sic agere solent puellae, vero metu

ad matr imonium coactae, quae ad cognatos et amicos recurrunt , ut pro

ipsis apud metum inferentem interveniant.

Par i ter ante nupt ias , cum iam ei matr imonium cum Emmanuele

proposi tum fuisset, libere acceptavit adopt ionem; in iure enim Gallico

(Codex civ., art. 353), ut adoptio fiat, requir i tur consensus adoptandi ,

et ideo fieri nequit adoptio, nisi postquam adoptandus maioritatis annos

compleverit (ibid., art. 346). Germana ergo acceptavit adoptionem; porro *

hoc signum est ipsam non adeo repugnasse matr imonio cum Emma

nuele; si enim huic matrimonio vere repugnasset , adoptionem non tam

facile acceptasset, ex qua minus libera remanebat ad hoc matrimonium

rei ic iendum; quod eo magis dicendum est quod ratio praecipua, propter

quam dna Duplessy Germanam adoptavit , est quia haec matr imonium

contraxit, quod parent ibus suis adoptivis placebat: quod dicit ipsa

S. Romana Rota 115

dna Duplessy; ad hoc enim quaesi tum: «L 'adhés ion de Mlle Surcouf

«à ce mariage ne vous a- t -el le pas engagée à l 'adopter plus tôt que

« vous ne vous l'étiez proposé? », respondi t : « Nous étions décidés à

« l 'adopter à la condition que le mariage qu'elle ferait nous convienne,

« et ce mariage nous a fait réaliser notre intention, vu qu'il nous parais-

« sait convenable ».

Die matrimonii, sive in ipso ri tu sacro, sive extra, non modo in

Germanae actis gestisque nihil insoliti nota tum est, sed etiam laeta

videbatur. Quod referunt passim testes. Maria de Lambordet te ait, ad 5:

« J 'assistais au mariage religieux, mais je n'ai r ien remarqué d'extraor-

« dinaire ». Item ioseph Dumont , ad 10: « Je n'ai rien remarqué d'ex-

« traordinaire à la célébration de son mariage ». Imo Iosephus de Serres,

ad hoc quaesi tum 7 : « Lors de la célébration du mariage, son att i tude

« a-t-el le eu quelque chose d 'anormal? » respondi t : « Non, absolument

« rien ; et d 'après les apparences on pouvait croire qu'elle était bien

« contente ». His similia dicit Emmanuel de Serres ; ad hoc enim quae

si tum 3: « Quels sentiments Mlle Germaine Surcouf vous a- t -el le témoi-

« gnés avant le m a r i a g e ? » , respondi t : «E l l e avait l'air t rès contente

« que le mariage se fasse »; et ad hoc quaesitum 7: « Lors de la célé-

« bration du mariage, son at t i tude a-t-elle eu quelque chose d 'anormal? »,

respondi t : «Mais n o n » . Et hoc etiam fatetur ipsa Germana actr ix: ad

hoc enim quaes i tum: « Vos att i tudes (scilicet ipsius Germanae et Em-

« manuelis) ont-elles présenté quelque chose d ' a n o r m a l ? » , respondi t :

« Il n'y a rien eu extérieurement à r emarquer? ».

Ceterum addit Germana se matr imonio acquievisse: in interrogatorio

suppletivo, ad hoc quaesi tum 10: « Quand, à l'église, vous avez affirmé

« votre consentement, que signifiait pour vous cette parole? », respondi t :

« Je pensais que je devais accomplir tout mon devoir d'épouse, et essayer

« de faire mon bonheur ; qu 'en acceptant les charges, je devais en ac-

« cepter les conséquences »; et in priori interrogatorio, ad hoc quae

situm 13: « N'avez-vous pas, par des relat ions conjugales librement con-

« senties, au moins ratifié après coup votre consentement? », respondi t :

« J'ai considéré qu'il était de mon devoir de me prêter à ses demandes

« (scilicet mariti) et pour amoindrir mon malheur. J 'avais l 'espérance

« que mon union pourrai t peut -ê t re devenir acceptable. Du reste ma

« crainte que j ' avais d'être malheureuse n'était qu 'une impression, et

« j ' espéra is qu'à force de douceur je pourrais le gagner ». Quae omnia

confirmat mar i tus : ad hoc enim quaesi tum 8: « Quels furent ses sén-

« t iments envers vous après le mariage? sa manière d'agir était-elle

« d 'une personne qui se croit vraiment mar iée? », respondit : « Oui, après


« le mariage, et pendant un certain temps, elle a eu l'air de se con-

« duire comme une personne vraiment mariée ».

Tandem, uti apparet passim in actis, propria ratio quae Germanam

ad acceptandum matr imonium movit, est grat i tudo, licet exaggerata,

qua erga parentes suos adoptivos, propter recepta ab eis beneficia, affi

ciebatur, et qua factum est ut eis matr imonium proponent ibus displi

cere noluerit . Testis Castelli, ad quaesi tum 11 : « Croyez-vous que

« Madame et Mr Duplessy l 'aient contrainte à ce mariage et comment? »,

respondit : « Par le sent iment et l 'exagération tele la reconnaissance due »,

Testis Coutan, ad 10, a i t : «J ' e s t ime que la j eune fille a accepté ce

« mariage par suite d 'une contrainte morale provenant des meilleurs

« sent iments d'affection et de reconnaissance, sur tout eu égard à cette

« circonstance, que le fait considérable de la procédure d 'adoption coin- *

« cidait avec le projet de mariage ». Supra animadver t imus Germanam

huic proposito adoptionis, quod cum proposito matrimonii concurrebat,

libere consensisse. Et haec confirmant dnus et dna Duplessy; prior ait,

ad 10 : « Je puis affirmer que si nous avions été son père et mère, elle

« aurai t peut-ê t re refusé ce parti , et même si nous n 'avions pas fait

« pour elle ce que nous avons fait, elle aurai t refusé ». Altera, ad 10,

pari ter dicit : « Je crois qu'elle n 'aurai t pas fait ce mariage, si j ' ava i s

« été sa mère, et qu'elle n'y a consenti que par reconnaissance pour

« c e que j ' ava is fait pour elle ». Sed hoc clarius adhuc fatetur Germana;

in suo enim interrogatorio suppletivo, ad 5, a i t : « On m ' a bien dit

« formellement qu'ils ne m'auraient pas adoptée si je ne faisais pas un

« mariage à leur convenance ; mais c'est un iquement dans la crainte de

« manquer à la reconnaissance, dette que j ' ava is contractée à leur égard

« p o u r tout ce qu ' i ls avaient fait pour m o i » ; et ad hoc quaes i tum:

« N'aviez-vous pas assez de confiance dans l'affection de vos parents

« adoptifs, pour croire que votre refus ra isonnable ne la briserait pas?

« Vous avait-on même dit ou laissé entendre que, si vous refusiez, on

« rompra i t? », respondit : « Non, mais une simple obligation morale que

« j e tenais à r emp l i r» . Clarum est ergo Germanam matr imonio con

sensisse propter grat i tudinem, nimiam quidem et male intellectam, qua

mota parent ibus adoptivis matrimonium proponent ibus displicere noluit.

Quae an imi dispositio longissime distat a me tu ; metus enim qui dirimit

matr imonium debet esse ab extrinseco; porro in Germana grat i tudo et

eius « exaggeratio » erant ab intrinseco.

Nunc solvendae remanent quaedam difficultates.

1. Dna Duplessy, in suo interrogatorio, ad 7, ait: « Germaine n ' a

« jamais osé s 'opposer à ma volonté, par soumission; et, le mat in même

ti. Romana Rota 137

« de son mariage, elle est encore venue à moi dans l 'intention de s'ou-

« vrir, mais le courage lui a manqué à cause de ce que nous avions

« fait pour elle ». Quibus verbis addenda sunt haec verba testis Annae

Revela, sarcinatricis, quae in suo interrogatorio, ad 11, ait: « N'osant

« pas dire non, elle a donné son consentement ; mais ce n'était pas sa

« volonté de dire oui; car elle était très triste, et, le jour même du

« mariage, elle pleurait pendant que je l 'habillais ». Ex quo sequitur Ger

m a n a m in sua contra matr imonium repugnant ia usque ad ipsum matri

monium permansisse, et huic libere non consensisse. Responde tur : I o Con

cilianda sunt haec verba cum verbis ipsius actricis, quae, uti vidimus,

aperte dicit se matr imonio acquievisse, seu illud acceptasse, seque, pro

pter grat i tudinem, obligatam putasse ad obtemperandum voluntati paren

tum adop t ivo rum; unde dicendum est Germanam acquievisse quidem

matrimonio, non tamen sine aliqua repugnantia , quae usque ad ipsum

matr imonium perduravi t ; T Quod ergo, iuxta verba duae Duplessy,

ipso mane matrimonii , sensus suos intimos matr i suae adoptivae ape

rire ausa non fuerit, id provenit ex metu reverentiali ; verum cum nun

quam fuerint, ex parte matr is adoptivae, neque minae, neque verbera,

neque iurgia, etc., hic metus remansi t intra fines metus reverentialis

simplicis, et proinde inefficacis ad dir imendum mat r imonium; quod eo

magis dicendum est, quod, die matrimonii , r i tus civilis adoptionis iam

perfectus erat, et proinde Germana nihil amplius t imendum habebat ,

nec privationem adoptionis, nec exheredat ionem; iure enim civili Gallico,

uti dictum est, filius adoptivus in hereditatem parentum adoptivorum

eadem iura habet , quae fi l ius legitimus.

% Germana, ad hoc quaesi tum 8: « Jusqu 'à quel point, en refusant

« ce mariage, leur auriez-vous fait de la peine? Leur avez-vous témoigné

« de votre répugnance? », respondit : « Je croyais que,-les froissant ainsi

« profondément, ils m'en auraient toujours voulu, après tout ce qu'i ls

« avaient fait pour moi. Oui, je le lui ai dit en pleurant , et elle m'a répondu

« que je voulais la contrarier dans un affaire capitale, que je laissais

« passer le bonheur, uniquement pour ne pas vivre avec eux, ce à quoi

« elle tenait beaucoup ». Unde Germana gravem et perpetuam matr is ado

ptivae indignationem reformidabat, et, eo metu commota, matr imonio

consensit ; i taque iam non est amplius metus reverentialis simplex; indi-

gnatio enim gravis et perpetua paren tum est u n u m ex his adiunctis

quae metum reverentialem efficacem ad dir imendum matr imonium red

dunt . - Responde tur : I o Revera, secundum sententiam Sanchezii, indi-

gnatio gravis et perpetua patris aut superioris, metui reverentiali adiun

cta, sufficit ad dir imendum matr imonium; sic enim ait Sánchez, De


matrimonio, lib. 4, disp. 6, n. 14: « Si (persona metum patiens) teneret

« probabili ter d iu turnam fore indignationem, et semper se habi turam

« patrem aut virum valde infestum et indignatum, obiecturumque pas-

« sim illam inobedientiam, crediderim esse t imorem cadentem in virum

« constantem. Quis enim vir constans aut p rudens non reputabi t grave

« malum, semper coram oculis habere infensum patrem aut virum, aut

« alium a quo pendet, et eum quo semper versa turus est, maxime cum

« vix invenías, qui l inguam moderari valeat, ne male sentiat peiusque

« loquatur de eo, cui infestus est ». Cui sententiae adhaerent Barbosa,

Vota decisiva, votum 77, n. 77; D'Annibale, Summula, t. I, § 138, not. 16,

edit. 3; Wernz, Ius matrimoniale, t. IV, n. 264, edit. 1904, etc. Verum

haec praesenti speciei applicari nequeun t ; Germana enim proprie non*

t imebat indignationem paren tum adoptivorum, sed t an tum eorum ali-"»

qualem offensionem (« ils m'en auraient toujours voulu »), quae mul tum

inter se d is tant ; insuper, cum non praecessissent minae, nec iurgia, nec

alia huiusmodi , Germanae timor non erat probabilis, qualem requirunt

supra relati auctores, sed mera phantas ia ; quod eo magis dicendum

est, quod dna Duplessy semper fuerat in filiam adoptivam benevola,

imo benevolentissima, et hoc ipsum matr imonium bonum et gratum

Germanae futurum esse sperabat . Ceterum de hac diuturna offensione

parentum adoptivorum sola loquitur Germana; de probabili tate enim

talis offensionis alte silent omnes testes. Tandem, uti iam supra dictum

est, concilianda sunt citata verba Germanae cum aliis eiusdem verbis,

quibus dicit se ex grati tudine matr imonium acceptasse.

3. Germana matr imonium cum Emmanuele contraxit, non solum ob

metum reverentialem quo erga parentes adoptivos afficiebatur, sed etiam

ob metum gravis mali, scilicet ne adoptione et consequente hereditate

pr ivaretur: quae privatio ut ique erat grave maium pro Germana; unde

metus reverentialis, ob illud adiunctum, scilicet t imorem gravis mali,

factus est gravis, et matr imonium diremit. - Respondetur : I o Non constat

dnam Duplessy minas intentasse Germanae de privatione adoptionis, si

matr imonium cum Emmanuele non acceptare!. In interrogatorio supple

tivo, ad 5, Germana refert: « On m'a bien dit formellement qu'ils ne

« m'auraient pas adoptée, si je ne faisais pas un mariage à leur conve-

« nance »; sed quis hoc dixit? Utrum dixit ante vel post mat r imonium?

Et de quo matrimonio agebatur? Unde, in eodem interrogatorio, ad 3,

Germana dicit solummodo : « J 'étais moralement obligée, vu les paroles

« de ma mère adoptive, qui, disait-elle, ne m'aurai t pas adoptée, ou que,

« tout au moins, je lui aurais grandement déplu, ne m'ayant laissé nul-

« lement entendre que j 'é ta is libre de refuser M. de Serres ». 2° Quid-

S. Romana Rota 119

quid sit, ipsa Germana asserit se, non ex illis hypotheticis minis, sed

ex grati tudine matr imonium acceptasse; post verba enim superius re la ta :

« On m'a bien dit formellement qu'ils ne m'auraient jamais adoptée, etc.»,

addi t : « Mais c'est uniquement dans la crainte de manquer à la recon-

« naissance, dette que j ' ava is contractée à leur égard pour tout ce qu ' i ls

« avaient fait pour moi ». 3° Ceterum, notandum est, ad iuris abundan

tiam, t imorem privationis adoptionis et consequentis hereditatis, non

fuisse, pro Germana, metum gravis mali, qualem leges canonicae requi

run t ad dir imendum matr imonium; t imor enim ille (posito quod revera

fuisset in mente Germanae) erat potius t imor amissionis lucri, ad quod

lucrum ius nullum habebat , seu, modo praecisiori, quod non erat ei

debitum ; porro doctrina communis et certa est, t imorem amissionis lucri,

quod non est alicui debitum, non irri tare matr imonium, sicut nec quem

libet cont rac tum; et ratio urgens est: contrahere enim mat r imonium

ne lucrum amit tatur , est contrahere, non metu mali, sed spe lucri. I ta

Sánchez, De matrimonio, lib. IV, disp. 5, n. 27-29; Pont ius , De matri

monio, lib. IV, cap. 4, n. 10, et alii communiter. Porro Germanae debita

non erat adoptio, nec proinde consequens hereditas.

4. Vita communis brevi cessavit, scilicet post circiter menses septem

decim ; cum enim matr imonium die 2 iunii 1909 contractum fuisset, iam

separatio quoad thorum a tribunali civili mense ianuario anni 1911 pro

nunciata est ; porro haec coniugalis cohabitationis brevitas cum consensu

matrimoniali libere a Germana dato vix conciliari potest. - Respondetur :

1° Haec cohabitationis coniugalis brevitas nullo modo repugnant iae

Germanae contra matr imonium tr ibuenda est ; iam enim supra vidimus,

et ex ipsis Germanae verbis demonstravimus, illam matrimonio acquie

visse propter gra t i tudinem: et, matrimonio semel inito, illam onera

matrimonii generose acceptasse, cum spe conversandi in charitate et

pace cum mari to ; 2° aliis causis t r ibuenda est vitae coniugalis brevitas

et separatio, scilicet iurgiis frequentibus ex parte viri, cuius indoles

insolita erat, et erga uxorem immitis.

His ergo omnibus tam in iure quam in facto consideratis, et bene

perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro

Tribunali sedentes et Deum solum prae oculis habentes , decernimus,

declaramus et definitive sentent iamus, non constare de nullitate matri

monii inter Germanam Surcouf et Emmanuelem de Serres, ideoque, infir

mata sententia iudicis pr imae instantiae, ad dubium propositum respon

demus: Negative. Statuentes praeterea eamdem Germanam Surcouf ad

expensas iudicii et ad taxam pro sententiae expeditione solvendas

teneri .


I ta pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribu

nal ium ad quos spectat, ut exsecutioni manden t hanc nos t ram defini

t ivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam ss. cano

n u m et praesert im cap. 3, sess. XXV De reform. Concilii Tridentini, '


efficacia pro rerum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae , die 31 iulii 1915.

Seraphinus Many, Ponens.

Ioannes Prior. „

Raphaël Chimenti. L. SB S.



n

B E N E V E N T A N A

P R A E C E D E N T I A E

Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis suae

anno primo, die 13 mensis augusti anni 1915, RR. PP. DD. Seraphinus

Many, Ponens , Ioannes Prior et Aloisius Sincero, Auditores de Turno,

in causa Beneventana-Praecedent iae , inter Sodali tatem Montis Mortuo

rum seu Bonae Mortis, actricem, repraesentatam per legitimum procura

torem Angelum d'Alessandri, advocatum, ex una parte, et Sodalitatem a

Pretiosissimo Sanguine D. N. I. C, conventam, repraesentatam per legiti

mum procuratorem Nazarenum Patrizi, advocatum, ex altera parte, in

gradu appellationis contra sententiam Rotalem diei 4 ianuarii eiusdem

anni 1915 a Sodalitate a Pretiosissimo Sanguine interpositae, sequentem

tulerunt definitivam sententiam.

In oppido vulgo Montefalcione, dioecesis Beneventanae, exstant duae

confraternitates, u n a scilicet Montis Mortuorum seu Bonae Mortis nun

cupata, canonice erecta anno 1695 ab archiepiscopo Cardinali Orsini;

altera, a Pretiosissimo Sanguine nomen habens , anno 1883 ab archie

piscopo Cardinali di Rende canonice erecta, et anno 1895, titulo archi

confraternitatis a Leone XIII , Brevi Pias fidelium, aucta. Acris inter

S. Romana Rota

eas orta est controversia, u t r i praecedentia debea tur ; illa ant iqui tatem

suam et praecedentiae possessionem in medium adduxi t ; haec suam

archiconfraternitatis dignitatem attollit. Cum autem, die 3 iunii 1909,

Vicarius Generalis Beneventanus , a t tento hoc archiconfraternitatis titulo,

praecedent iam Sodalitati a Pretiosissimo Sanguine attribuisset, Sodalitas

Bonae Mortis processum formalem in Curia Beneventana instituit, ut

praecedentia sibi super alteram confraternitatem adiudicaretur. De con

sensu u t r iusque Sodalitatis causa ad S. Sedem avocata fuit, et rescripto

Pontificio diei 23 marti i 1912 S. Rotae commissa, u n a cum aperitione

oris ad impugnandum supradictum Breve, Die autem 4 ianuarii a. 1915,

sentent ia Rotalis prodiit, qua definitum est ius praecedentiae spectare

ad Sodali tatem Montis Mortuorum. Cum ergo ab hac sententia alterum

Sodalit ium appellasset, in H. S. O. solitum dubium concordatum est :

An confirmanda vel infirmanda sit sententia Rotalis, diei 4 ianuarii

anni 1915.

Quod ad ius spectat. - Notissima est in re Constitutio Gregorii XIII

Exposcit pastoralis diei 25 iulii 1583, in qua ponuntur principia seu

regulae circa praecedentiam inter confraternitates. Pr ima regula est haec :

« Qui (confratres) in quasi possessione praecedentiae ac iuris praece-

« dendi sunt , iis, quibuscumque reclamationibus, p r o t e s t a t i o n e s , appel-

« lat ionibus et aliis subterfugiis p rorsus remotis , et cessantibus, et post-

« posit is , in processionibus t a m publicis quam privatis praecedere

« debeant »; subdi t immediate Pontifex, et est secunda regula : « Quando

« vero non probetur aut non constet de quasi possessione praeceden-

« tiae huiusmodi, inter confratres inter se litigantes ii, qui prius saccis

« usi sunt, in processionibus tam publicis quam privatis praecedere

« debeant ». Igitur primo et ante omnia at tendi tur possessio praece

den t i ae : quod si de ea non constet, quia, v .g . , modo una, modo altera

confraternitas praecessit, tunc at tendi tur maior ant iqui tas usus sacco-

rum seu habi tus specialis; si enim una confraternitas pr ius quidem

erecta fuit, sed serius sacco seu habi tu speciali usa fuerit, tunc praece

dent ia debetur illi confraternitati, quae prius sacco usa est, iuxta verba

Gregorii XI I I ; imo Confraternitas, quae nullo habi tu speciali utitur,

nul lum ius habet ad praecedentiam; cfr. Bassus, De Sodalitiis, quaest . XI,

n. 2, cum aucto r ibus ibi allegatis.

Haec sunt i taque regulae praecedentiae, iuxta ius commune ; unde

ad hanc Gregorii Constitutionem remisit S. Ri tuum Congregatio in his

controversiis dirimendis, v. g., in Nepesina, diei 10 maii 1608; in Tele-

sina, 19 marti i 1611 (Decreta authentica, n. 251, 291); hinc in Bononien.,

ACTA, vol. V I I I , n. 4. — 3-4-916. ' 9


diei 9 dec. 1617, decrevit : « Dictos confratres Societatis SSmi Rosari i

« non posse deferre crucem sine habi tu, nec praecedentiam eis compe-

« tere super alias Societates, quae ante eos haben t habi tum (Ibid.,

« n. 359) ». Hinc etiam auctores qui hac de re scripserunt, ad Consti

tutionem Gregorianam remittere solent t amquam ad normam, iuxta*

quam componi debeant omnes inter confraternitates controversiae circa

praecedent iam; v. g., Bassus , De Sodalitiis, q. II, n. 1-4; Barbosa, Ius

eccles, univ. lib. 2, cap. 11, n. 102; Francés , De Ecclesiis cathedralibus,

cap. 25, n. 377, seq.; Ferrar is , Bibliotheca, v. Confraternitas, art . 6,

n. 15-16; Benedictus XIV, Instit. 105, n. 84, seq., et alii passim. Pari ter ,

ad normam huius Constitutionis controversiae huiusmodi diremit semper

S. Rota, uti videre est, v. g., inter Recentiores, in Albinganenl} Praece

dentiae, diei 20 iunii 1653, dec. 320, Par te X I ; et recentissime, in Rota

resti tuta, in Mileten., Iurium, diei 16 ianuarii 1913, coram Sincero.

Unica facta est huic Constitutioni exceptio, scilicet favore confra

ternitat is SSmi Sacrament i ; quod sic exponit Benedictus XIV, loco

cit., n. 85 : « Nulli u n q u a m limites huic Constitutioni positi fuerunt, nisi

« ratione sodalitatum, quae a SSmo Sacramento nuncupantur , quibus

« semper reliquis praeire conceditur, in iis processionibus, quibus sacro-

« sancta Eucharis t ia defertur, ea tamen conditione, ut sacco u tantur , et

« aliis quoque processionibus interesse consueverint ». Ita S. Congre

gatio Ri tuum, praecipue in Lünen.-Sarzanen., diei 18 iunii 1639; in

Vercellen., diei 20 septembris 1687; in alia Vercellen., diei 18 iunii 1695,

ad 3; in Meliten., diei 23 septembris 1820 (Decr. auth., n. 682, 1789,

1925, 2606).

Hinc Constitutioni Gregorianae non f i t exceptio, etiam quando u n a

ex confraternitatibus li t igantibus titulo archiconfraternitatis decorata

es t ; lex enim non distinguit, unde nec nos distinguere debemus ; sed

de hoc infra redibit sermo.

Quod ad factum attinet. - Ex actis processus manifeste patet prae

dictam Constitutionem Gregorianam confraternitati Montis Mortuorum

seu Bonae Mortis aperte favere. Quantum ad pr imam regulam, qua

s ta tu tum est at tendi debere ad possessionem seu quasi possessionem

praecedent iae, clarum est praedictam confraternitatem praecedentia

fruitam fuisse super confraternitatem a Pretiosissimo Sanguine per tre

decim annos , scilicet ab anno 1882, quo erecta fuit haec altera confra

terni tas , usque ad a n n u m 1895, quo haec titulo archiconfraternitatis

decorata fuit. Licet enim confraternitas a Pretiosissimo Sanguine vix

erecta praecedentiam sibi assumere, sub variis praetextibus, conata.

S. Boniana Bota 123

fuerit, a t tamen haec tentamina in i rr i tum cesserunt. Vicarius enim Gene

ralis Beneventanus, epistola diei 19 maii 1883, ad Oeconomum spiritua

lem oppidi Montefalcione, declaravit praecedent iam ad confraternitatem

Bonae Mortis per t inere : « In riscontro alla sua nota dei 18 corrente,

« Le significo che la precedenza nelle ecclesiastiche funzioni spetta per

« diritto alla congrega della Buona Morte, perchè nell 'archivio di ques ta

« Revma Curia si è t rovata la Bolla di erezione e fondazione della mede-

« sima ». Revera omnes testes t um a par te actrice, tum a par te con

venta producti , si paucissimos excipias, tes tantur per hanc tredecim

annorum per iodum confraternitatem Bonae Mortis iure praecedentiae

usam fuisse in functionibus publicis. Quod si agatur de periodo tem

poris ab anno 1895, quo confraternitas a Pretiosissimo Sanguine titu

lum archiconfraternitatis impetravit , usque ad motam litem, i teratae sunt

contra praecedentiam confraternitatis Bonae Mortis, oppositiones et pro

testat iones ex parte novae archiconfraternitatis. Verum Curia Archie

piscopalis tueri perrexit ius confraternitatis Bonae Mortis, praesert im

annis 1898 et 1909. Die enim 8 iulii anni 1898, Vicarius Generalis ad Prae

fectum confraternitatis Pretiosissimi Sanguinis haec scripsit : « Ad evi-

« tare possibili controversie, fo notare alla S. V., che la precedenza

« de' pii sodalizi va regolata secondo la priorità di fondazione, giacché

« " qui prior est in tempore, potior est in iure „; e quindi a nulla valgono

« gli sforzi che codesta congregazione del Preziosissimo Sangue vor-

« rebbe fare per aver la precedenza su quella del Monte dei Morti ».

Pari ter , die 1 marti i anni 1909, Vicarius Generalis haec archipresbytero

oppidi Monfalcione manda ta voluit : « Per la nota quistione sorta t r a

« codeste due ¡confraternite del Monte dei Morti e del Preziosissimo

« Sangue, prego V. S. far noto a chi di ragione, nel nome di ques ta

« Curia Arcivescovile, che'nihil innovetur di quanto al r iguardo si è

« praticato per il passato. Faccia notare V. S. che nel caso dovessero

« ripetersi, quod Deus avertat, gli incidenti testé lamentat i , non si manche-

« rebbe di comminare severe pene canoniche ». Ex quibus documentis

colligere licet confraternitatem Bonae Mortis, etiam per dictam perio

dum, praecedentiam retinuisse, licet non sine protestat ionibus, imo et

gravibus iurgiis, ex par te alterius confraternitatis. Quod idem deducitur

ex depositionibus testium ; omnes enim testes a par te actrice producti

tes tantur confraternitatem Bonae Mortis ret inuisse praecedentiam ; testes

autem ab altera par te inducti hoc non negant, sed dicunt solummodo

confraternitatem a Pretiosissimo Sanguine, a tempore quo fuit evecta

ad dignitatem archisodali tat is , incepisse contra praecedentiam alterius

confraternitatis p ro tes tan .

124 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale . . : *

Verum, hoc eodem anno 1909 decurrente, Curia Archiepiscopalis {n

aliam visa est abire sentent iam. Cum enim, die 2 martii 1909, primarii

officiales archisodalitatis a Pretiosissimo Sanguine ad R m u m Archiepi

scopum Beneventanum recurrissent, al legantes recentissima S. Ri tuum

Congregationis responsa, quibus archisodalitati super omnes sodali tates

praecedent iam attribuit , Vicarius Generalis p r imum, scilicet die 15 martii ,

rem no tam fecit archipresbytero oppidi Monfalcione, deinde, scilicet die

3 iunii, ad eumdem archipresbyterum rescribens, decisionem S. Ri tuum

Congregationis, diei 18 augusti 1877, in Abellinen., in extenso allegavit,

ideoque, ad normam huius decisionis, praecedentiam deinceps archiso

dalitati Pretiosissimi Sanguinis adiudicavit. Contra quod rescriptum con

fraternitas Bonae Mortis protestata est, lite contra al teram confraterni

ta tem in Curia Archiepiscopali formaliter mota .

I taque, uti deduci tur ex his factis, iunctis test ium attestat ionibus,

possessio praecedentiae, usque ad motam litem, pert inuit ad confrater

nitatem Bonae Mortis, licet, ultimis annis , non parum ab altera confra-

ternitate tu rba ta fuerit. Nec dicatur testes qui i ta de possessione prae

cedentiae in favorem confraternitatis Bonae Mortis tes tantur , omnes ad

hanc confraternitatem pertinere, et ideo esse suspectus, quasi testes in

causa propria. - Nam huic difficultati respondet ipsa S. Rota, in citata

Albinganen., num. 8-12 : « Obiectum procederet, si exinde emolumentum

« aliquod vel honorem ut singuli repor ta ren t ; cum autem minime

« reportent, quia ut singulis non debetur honor, debitus ut universis,

« plene probant pro confraternitate ; Baldus, in dictum cap. Cum insu-

« per, 3, De testibus; et in specie de confratribus, Rota, dec. 290, n. 13,

* P. V., Recentiorum; et in Anconitana, Bonorum, 13 ianuari i 1645,

« § Quia etiam (dec. 320, p. IX, t. % Recentiorum) ; et magis in puncto

« in Taurinen. Delationis baldacchini, 4 iulii 1646 (dec. 419, n. 3, P. IX,

« t . 2, Recentiorum); maxime quia supplentur ex numero, et adminicu-

« lantur ab ins t rumento antiquitatis , ac, in aliquibus etiam, a test ibus

« ex adverso adductis plene probant ibus contra inducentem » ; quae

omnia pro praesent i causa scripta esse videntur .

Unde patet pr imam regulam a Constitutione Gregoriana positam

sodalitati Bonae Mortis favere.

Sed magis adhuc huic sodalitati favet altera regula a Gregorio

posita, secundum quam, si de possessione praecedentiae dubium ali

quod exsurgat , at tendi debet ad maiorem erectionis aut u sus saccorum,

vel habi tus specialis, ant iquitatem. Revera archisodali tas a Pretiosis

simo Sanguine recentissime, scilicet anno 1883, au t 1882, erecta es t ;

sodalitas autem Bonae Mortis ad annum 1695 retroascendit, quo, die

S. Romana Rota 125

I i maii, ab Emo Cardinali Orsini, archiepiscopo Beneventano, canonice

erecta est, ut i fert ipsa bulla erectionis.

Pa t ronus sodalitatis Pretiosissimi Sanguinis dicit quidem sodalitatem

Montis Mortuorum anno 1695 canonice erectam, postea, saeviente peste,

exstinctam fuisse, et serius in eius locum subrogatam fuisse aliam

diversi nominis, scilicet Bonae Mortis, confraternitatem, quae sine cano

nica erectione remansit , ideoque ad praecedentiam ius habere nequit . -

Verum haec facile solvuntur ; nam : 1) Praefata exstinctio confraternitatis

Montis Mortuorum nullo argumento nit i tur, eo magis quod pestis, quae

t amquam causa huius exstinctionis exhibetur, non post annum 1695 sae-

viit, bene vero prius, ut recte in sententia appellata an imadversum est.

2) Etiamsi dicta confraternitas aliquo tempore, ob hanc vel aliam cau

sam desiisset, a t tamen revixit, siquidem eam anno 1793 florentem vide

mus , quo anno, die 22 februarii, regium beneplacitum ei a rege Utrius

que Siciliae, Ferdinando IV, concessum est ; porro, sic reviviscendo,

canonicam suam erectionem, et omnia sua iura et privilegia et indul

gentias quasi quodam iure postliminii recuperavi t ; quod extra contro

versiam est ex decreto S. Congregationis Indulgent iarum, diei 28 ianuarii

anni 1839, in Tomacen. (Decreta auth., n. 269), quod sic relatum est :

« Inter Chartas, quae in ecclesia S. Waldetrudis, dioecesis Tornacensis,

« asservantur , inveniuntur bullae et decreta episcopalia, quibus conceditur

« facultas erigendi confraternitatem dictae S. Waldetrudis ; sed dubitatur ,

« an praefata confraternitas u n q u a m erecta sit, vel an defectu confra-

« t rum desierit existere. Cum vi et tenore bullarum, confraternitas in

« perpetuum erigenda esset, pe t i tu r ? / an nova erectione opus sit ad instau

re r andam hanc confraternitatem, vel, si nondum erecta fuit, bullis et

« decretis praedictis uti nunc adhuc liceat. S. Congregatio, audit is con-

« sul torum votis, rebusque mature perpensis , die 28 ianuarii 1839, decla-

« ravit : Non indigere nova canonica erectione pro sodalitate S. Walde-

« t rudis ins tauranda ; ac si etiam ob defectum confratrum ipsa desierit,

« t amen indulgentiae ac privilegia in enunciatis bullis contenta minime

« amissa esse; proindeque vigere ». 3) Haec autem sodalitas Montis Mor

tuorum, sic anno 1793 regio beneplacito auc ta , vixit et floruit toto

saeculo xix usque hodie, nunc (anno 1817) t ransla ta in ecclesiam sup

pressi conventus F ra t rum Virginianorum, nunc (annis 1820, 1828, 1832)

canonem ecclesiae S. Ioannis Baptistae solvens, etc. ; vocabatur au tem

modo sodalitas Montis Mortuorum, modo sodalitas Bonae Mortis, quia

Archiepiscopus Orsini in bulla erectionis, anni 1695, illi praeceperat, ut,

infra qua tuor menses, se curaret aggregari archiconfraternitati Bonae

Mortis de Urbe, ad lucrandas huius indulgentias ; unde patet distinctio-

19ß Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

nem illam inter sodal i tatem Montis Mortuorum et sodali tatem Bonae

Mortis notitiam esse; unde etiam, i-njhac al tera instantia, Pa t ronus soda

litatis Pretiosissimi Sanguinis hanc defensionis viam dereliquit.

I taque ambae regulae praecedentiae in Bulla Gregoriana positae,

scilicet possessio ipsius praecedentiae, et maior erectionis antiquitas,

aperte sodalitati Montis Mortuorum favent.

Hic autem praecipue occurrit Pa t ronus archiconfraternitatis a Pre

tiosissimo Sanguine, dicens huic archisodali tat i praecedentiam ex solo

titulo archiconfraternitatis deberi, quo titulo maior ei dignitas accrescit

prae omnibus sodaliti is; et cum huic assert ioni omnino contraria sit

Gregoriana Constitutio supra citata in expositione iuris, in qua dignitas

nullo modo exhibetur ut t i tulus seu regula praecedentiae, addit idem

Pa t ronus in hac bulla non agi de archiconfraternitatibus, sed t an tum

de confraternitatibus. Haec autem omnia confirmat adductis duabus

decisionibus S. Ri tuum Congregationis, u n a scilicet in Abellinen., diei

18 augusti 1877 (Decreta authen., num. 3432), altera in Lucerina, diei

25 septembris 1875 (ibid., n. 3381). In priori, sic legimus: « Praeceden-

« t iam declaravit archisodalitati B. M. V. de Carmelo deberi super ceteras

« archisodalitates, si quae fuerunt post eam erectae, ac supra omnes

« sodalitates, excepta Processione SS. Corporis Christi ». In altera, cum

ageretur de plur ibus archisodali tat ibus de praecedentia inter se conten

dentibus, S. Congregatio declaravit praecedent iam deberi non a die ere

ctionis in sodalitatem, sed a die erectionis ad archisodali tatem; unde

concludit pa t ronus archiconfraternitatis a Pretiosissimo Sanguine, prae

cedentiam absque ullo dubio huic archiconfraternitati super sodalitatem

Bonae Mortis deberi.

Verum: 1) In Gregoriana Bulla non agi de archiconfraternitatibus,

sed t an tum de confraternitatibus, omnino inverisimile est, nec admitt i

potest. Nam ti tulus archisodalitatis, praesert im quando sit t i tu lus merae

digni tat is , ut in casu, non muta t speciem; archiconfraternitas enim

remanet confraternitas, sicut archiepiscopus remanet episcopus. Unde

etiam auctores pass im vocant confraternitates sodalitia quae sunt archi

confraternitates; sic, v. g., de Luca, Adnotationes ad Concilium Tridenti

num, disc. 18, n. 1, loquitur de Confraternitatibus Urbis, quae privilegium

habent aggregandi ceteras confraternitates, et ideo sunt archiconfrater

ni tates . Sicut ergo iura quae agunt de episcopis, respiciunt etiam archie

piscopos, ita et iura quae agunt de sodalitiis, respiciunt etiam archiso

dalitia. Quod confirmatur ex fine quem sibi Gregorius XIII proposuit in

condenda praefata Const i tut ione; vult enim praecipue, imo unice, diri

mere controversias quae sive inter ordines mendicantes, sive inter con-

S. Romana Rota m

fraternitates oriri solent de praecedentia: quod constat ex toto tenore

Constitutionis, et ex prooemio: « Exposcit pastoralis officii munus , . . .u t

« ad ea sollicite in tendamus, per quae discordiarum et l i t ium ac contro-

« versiarum quarumlibet , praesert im inter personas ecclesiasticas, mater ia

« t o l l a t u r » ; et paulo infra: « Volumus et apostolica auctori tate decer-

« nimus, quod quicumque ex dictis fratribus mendicantibus inter se de

« praecedentia huiusmodi contendentibus, au t confratribus confraterni-

« t a tum praedictarum, inter quos lites et causae, praemissorum occa-

« sione, ortae iam sint seu oriri contigerit in futurum », etc. Porro inveri-

simile est Gregorium voluisse dirimere controversias inter confraternitates

simplices, non vero inter archiconfraternitates et confraternitates; quae

ul t imae controversiae sunt multo frequentiores, ut i experientia docemur.

Quod eo magis dicendum est, quod, tempore Gregorii, multae erant

archiconfraternitates, ut patet ex historia, et ex bulla Quaecumque Cle

mentis VIII, quae post paucos annos edita, scilicet anno 1604, agit de

confraternitatum aggregatione ad archiconfraternitates. Dicendum ergo

omnino est, in bulla Gregoriana agi et iam de archiconfraternitatibus,

ita ut cum Benedicto XIV, supra citato, concludere debeamus: « Nulli

« u m q u a m limites huic Constitutioni positi fuerunt, nisi rat ione sodali-

« ta tum, quae a SS. Sacramento nuncupan tu r ». Etenim hae sodalitates,

in Processione SS. Corporis Christi, positis ponendis , praecedunt omni

bus aliis etiam archiconfraternitat ibus.

2) Sed etiamsi concedatur (quod quidem, ut dictum est, admitt i

nequit) in bulla Gregoriana non agi de archiconfraternitatibus, a t tamen

dici nequit , iure communi , t i tulum archiconfraternitatis praecedentiam

conferre super confraternitates, quae sint in possessione huius praece

dentiae au t erectionis antiquioris . Et hoc communissime docent docto

res, qui, quoties de praecedentia inter confraternitates agitur, se remit

tunt ad Gregorianam bullam, t amquam ad ius commune, ut supra

dictum est in expositione iuris. Unde etiam apud S. Congregationem

Concilii, haec est recepta doctr ina; scribit enim Secretarius huius Con

gregationis in folio causae Neapolitanae, Praecedentiae, diei 23 ianua

rii 1897 : « Ipsa sodali tas sub titulo S. Augustini et S. Monicae, fatetur

« in oppido hunc viguisse morem ut si qua sodalitas titulo archicon-

« fraternitatis augeretur, haec stat im alias praecederet, quamvis antea

« praecedentiae iure non potiretur. Qui mos videtur potius iure pecu-

« liari seu consuetudinario consistere, quam iure communi; nam archi-

« confraternitatis t i tulus potius se videtur referre ad alias eiusdem spe-

« ciei sodali tates , et has inter consti tuere gradum principem seu

« pot iorem; non vero hic t i tulus i ta videtur censendus ut absolutam


« inducat priori tatem et digniorem gradum prae aliis omnibus sodali-

« tat ibus etiam alterius speciei et generis . Re quidem vera constat , ex

«praescr ip to canonum, sodali tatem a SS. Sacramento nuncupa tam, in

« processionibus ductis ad honorem Corporis Domini, omnes praece-

« dere sodalitates et archiconfraternitates. Quare ex iure non est consti-

« t u tum quod ti tulus archiconfraternitatis alios absolute vin eat t i tulos,

« sive prioritatis erectionis sive pacificae quasi possessionis iuris prae-

« cedentiae, quoad alias omnes simplices confraternitates et iam di-

« versae speciei (Thesaurus S. C. Concilii, t. 156, p. 87-88) ». Similia

leguntur in folio eiusdem causae Neapolitanae, i terum propositae, die

11 septembris 1897 (ibid., p. 1008-1010). Nec u n q u a m S. Congregatio

Concilii praecedentiam alicui archiconfraternitati concessit, a t tento hoc

solo titulo, ex iure communi. Die quidem 2 aprilis an. 1898 in h&c Nea-

politana quar to proposita, S. Congregatio concessit praecedentiam archi

confraternitati S. Rosari i (Thesaurus, t. 157, p. 289); sed inde nihil in

favorem archiconfraternitatum deduci potest , t um quia in oppido de

quo agitur, consuetudo localis erat, quam etiam pars adversa vigere

fatebatur, vi cuius archiconfraternitas, semel erecta, aliis sodalitatibus

praecederet, tum quia haec decisio S. Congregationis non transii t in

rem iudicatam, obstante appellatione confraternitatis adversae ; post hanc

autem appellationem, sententia fuit dilata (Thesaurus, ibid., p. 857), nec

unquam causa fuit reassumpta .

3) Ad confirmationem praedictorum, no tandum est t i tulum dignitatis,

qualis est t i tulus archisodalitatis, archiepiscopi, etc., non conferre prae

cedentiam iure communi, nisi modo omnino subordinato, scilicet quando

alii tituli, seu aliae regulae, potiores et altiores, praecedentiae, locum

non habent , au t sunt exhausti . V. g., in concilio provinciali, in conse

cratione episcopi, au t coronatione regis, altior t i tulus praecedentiae,

iure communi , est iurisdictio; unde , in concilio provinciali, simplex

episcopus provincialis praecedit et iam archiepiscopis t i tu lar ibus si qui

adsint, imo et archiepiscopo titulari, qui sit auxiliaris Metropolitani.

I ta Pignatelli, Consultationes canonicae, t. VI, con. 57, n. 4; de Luca,

De Praeeminentiis, disc. 16, n. 7; Andreucci, De episcopo titulari, n. 144,

dico 3°; ita etiam Sacra Ri tuum Congregatio, in decisione quam refert

de Luca, loco cit.; unde , in concilio provinciali, non applicabitur ti tu

lus dignitatis, in ordine ad praecedentiam, nisi inter archiepiscopum

ti tularem et episcopum pariter t i tularem. Propter eamdem rat ionem,

episcopus, in sua dioecesi, in omnibus functionibus, praecedit aliis epi

scopis, etiam consecratione antiquioribus, et etiam cuilibet archiepi

scopo, excepto Metropolitano; cf. Barbosa, lus eccles, univ., lib. I,

S. Romana Rota

cap. 12, n. 11. Imo hoc idem dicendum est de parocho, « qui, ut ait de

« Luca, loco cit., n. 4, in propr ia parochia praecedit abbates ac digni-

« ta tes , et canonicos cathedralis, singulariter consideratos, et non consti-

« tuentes capitulum, aliosque digniores ». Unde falsum est t i tu lum digni

tat is conferre praecedentiam, iure communi , super alias personas eccle

siasticas, physicas au t morales, eiusdem speciei, quae hac dignitate

careant ; sed considerandi sunt potiores et altiores tituli praecedentiae,

v. g., iurisdictio, possessio, priori tas temporis, aliique qui pro singulis

insti tutis aut collegiis ecclesiasticis iure communi statuti sunt ; et postea,

exhaust is his titulis au t locum non habent ibus, applicari poterit t i tulus

dignitatis. Sic, in re de qua agimus, si qua archiconfraternitas de prae

cedentia contendat cum aliqua confraternitate, et sint aequalis antiqui

tatis , et n o n constet de possessione, archiconfraternitati praecedentia

adiudicabitur.

4) Nec difficilis est responsio ad duas decisiones S. Ri tuum Con

gregationis, in Abellinen. et in Lucerina, quas Pa t ronus archiconfrater

nitat is a Pretiosissimo Sanguine obiicit. - In his enim decisionibus,

procul dubio, S. Congregatio rescripsit secundum consuetudinem part i

cularem, quae in his dioecesibus viget, sicut et in plur ibus aliis par

t ibus antiqui Regni Neapolitani. Quae consuetudo originem sumpsit ex

regio decreto Ferdinandi II, regis Utr iusque Siciliae, diei 16 novem

bris 1853; ar t iculus I huius decreti haec s ta tu i t : « La precedenza nelle

« pubbliche funzioni è accordata alle archiconfraternite in concorso colle

« confraternite, e, t ra le prime, la precedenza medesima sarà regolata

« dalla data del decreto di elevazione alla dignità di archiconfraternita

« (Thesaurus, 1.156, p. 1007) ». Hoc decretum nullius valoris esse in iure

canonico, obvium est, cum nec in concordato S. Sedis cum Ferd i

nando I, regis Utr iusque Siciliae, anni 1818, nec in quovis alio docu

mento publico, his regibus ulla fuerit concessa potestas super confra

terni ta tes ; verum hoc decretum, licet in se nullum, dare potuit, et revera

dedit originem consuetudini de qua agitur. Secundum ergo hanc con

suetudinem decidit et decidere debuit S. Ri tuum Congregatio; in ple

risque enim rebus ecclesiasticis, et praesert im in mater ia praeeminen

t iarum et praecedentiarum, mul tum, imo plur imum at tendenda est

consuetudo, prouti docent omnes auctores, et fert iurisprudentia Con

gregationum Romanarum, et H. S. Tribunal is .

5) Sed licet detur (quod tamen admitt i nequit) t i tulum archiconfra

ternitat is , in genere, conferre praecedentiam super confraternitates, at ta

men, in specie nostra, t i tulus archiconfraternitatis, sodalitio a Pretio

sissimo Sanguine concessus a Leone XIII vi Brevis Pias fidelium, diei


29 august i 1895, praedictum effectum gignere nequit relate ad confra

terni ta tem Bonae Mortis. Cuius ratio est clarissima dispositio Pont i

ficia in Regula 18 Cancellariae con ten ta ; quae sic habe t : « Item, ne

« per varias, quae pro commissionibus seu manda t i s et declarationibus

« habendis in causis p lerumque fiunt, suggestiones, iustitia postponatur ,

« idem D. N. decrevit suae intentionis fore, quod deinceps per quam-

« cumque s ignaturam, seu concessionem au t grat iam, vel l i t teras aposto-

« licas pro commissionibus, seu mandat is au t declarat ionibus huiusmodi ,

« etiamsi motu proprio, et ex certa scientia, ac etiam ante motam litem,

« a Sancti tate Sua emanaverunt , vel de manda to eius faciendas, nulli ius

« sibi quaesi tum quomodolibet tollatur ». Cum ergo, an tequam sodali

tas a Pretiosissimo Sanguine ad dignitatem archiconfraternitatis evehe-

retur , confraternitas Bonae Mortis certissimo et clarissimo iure frue-

re tur ad praecedentiam super al teram confraternitatem, hoc ius amittere

non potuit, vi praedicti Brevis. Nec dicatur in hoc Brevi clausulas effi-

cacissimas positas esse, quae clare tes tantur de voluntate Pontificis,

scilicet decretum irritans, et clausulam : Non obstantibus constitutionibus

et sanctionibus apostolicis, ceterisque in contrarium facientibus quibus

cumque; nam, uti communiter docent auctores, adhuc his omnibus clau

sulis fortior est praedicta Regula 18, qua Pontifex protes ta tur se nun

q u a m velle tollere ius tertio quaesitum ; ita Fagnan. , in cap. Ceterum, 3,

De rescriptis, n. 23-27 ; Riganti , in hanc Regulam Cancellariae, n. 28-32.

Unde, ad hoc ut Leo XIII praedicto Brevi ius sodalitati Bonae Mortis

quaesi tum de praecedentia tolleret, necessaria erat al iqua specialis clau

sula quae praedictae Regulae 18 derogaret ; quae clausula in Brevi non

invenitur. - Nec dicatur clausulam Regulae derogatoriam non requiri ,

quando agitur de grat ia au t privilegio per se praeiudiciali, ut i dicunt

citati auctores, Fagnan. , loco cit., n. 28 sq . ; Riganti , loco cit., n. 51 sq. ;

talem autem esse t i tulum archiconfraternitatis quo (in data, non con

cessa hypothesi) per se archiconfraternitati praecedentia confertur. -

Nam hoc quidem verum est, quando gratia concessa est essentialiter

et substantial i ter praeiudicialis, i ta ut concipi nequeat sine praeiudicio :

v. g., immuni tas a decimis, exemptio a iurisdictione episcopali, unio,

divisio beneficiorum, etc.; tunc enim si Pontifex gra t iam huiusmodi

concedat, clarum est etiam eum intendere et velle praeiudicium' inde

ori turum, et necesse non est ut specialiter deroget Regulae 18 Cancel

lariae; verum aliud omnino est, quando grat ia non est praeiudicialis

per se, sed t an tum per accidens, ut concessio tituli archiconfraternitatis;

quae per se nulli nocet, sed t an tum per accidens, n imirum si adsit in

loco aliqua alia confraternitas, quae iure praecedentiae potiatur, et quae

S. Romana Rota 131

per dictam concessionem iure suo privaretur . Ut ergo in hoc casu Pon

tificia concessio ius tertio quaesi tum tollat, necesse est ut in Brevi con

cessionis ponatur clausula Regulae 18 derogator ia ; alioquin constare

nequi t de voluntate Pontificis c o n s e n t i e n s in praeiudicium. - Uti patet

ex tenore praefatae Regulae superius relatae, etiam Breve motu proprio

a Pontifice concessum, non infert praeiudicium iuri tertii, nisi expresse

Regulae deroget; ergo, a fortiori, non fit ullum huiusmodi praeiudicium,

quando, ut in casu, Breve ad instant iam part is concessum est, et prae

sertim quando, ut in casu, pars instans, scilicet sodalitas a Pretiosissimo

Sanguine, in suo libello supplici, ne minimam quidem mentionem fecit

alterius confraternitatis, in eodem loco vigentis, et iure praecedentiae

fruentis; quo in casu, Pontifex nullo prorsus modo praeiudicium illi

inferendum cognoscere potuit , multo minus velle.

His ergo omnibus t am in iure quam in facto consideratis et bene

perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro Tri

bunal i sedentes, et solum Deum prae oculis habentes , decernimus,

declaramus et definitive sentent iamus nullum praecedentiae ius Sodali

tati a Pretiosissimo Sanguine super Sodalitatem Montis Mortuorum seu

Bonae Mortis competere, et ideo ad dubium proposi tum respondemus :

Affirmative ad primam partem, Negative ad secundam, scilicet confir

mandam esse sententiam Botalem diei 4 ianuarii 1915. Condemnantes

praeterea Sodalitatem a Pretiosissimo Sanguine ad solvendas omnes

expensas iudiciales huius secundae instantiae et integram taxam pro

sententiae expeditione, non tamen honorar ium advocati .

I ta pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tr ibuna

lium, ad quos spectat, ut exsecutioni mandent hanc nost ram definitivam

sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam sacrorum

canonum, et praesert im cap. 8, sess. XXV, de Beform., Conc. Tridentini,

iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis efficacia et

oppor tuna pro re rum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 13 augusti 1915.


Ioannes Prior.

L. i$i S. Aloisius Sincero.





S . C O N G R E G A Z I O N E D E I R E L I G I O S I

AVVISO DI CONCORSO

Si notifica che nella S. Congregazione dei Religiosi avrà luogo per esame scritto il concorso ad un posto di Ufficiale minore, che si terrà il 4 del prossimo maggio, alle ore 8, nel palazzo della Cancelleria.

Quegli ecclesiastici che desiderassero prendervi parte, dovranno entro un mese dalla data del presente avviso, esibire alla Segreteria di detta S. Congregazione la domanda corredata dei titoli necessari per l'ammissione.

Roma, 30 marzo 1916.

f Adolfo, Vescovo di Canopo, Segretario-,


NOMINE


6 marzo 1916. — L'Emo signor cardinale Vincenzo Vannutelli, Protettore della Società di Maria (Marianisti).

16 marzo. — Mons. Pietro Iorio, arcivescovo titolare di Nicomedia, Consultore della sacra Congregazione dei Religiosi.

24 marzo. — L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Prefetto della sacra Congregazione di Propaganda Fide per gli affari del rito latino e per quelU del rito orientale.

25 marzo. — L'Emo signor cardinale Raffaele Merry del Val, segretario della suprema sacra Congregazione del Santo Offizio, Membro della sacra Congregazione di Propaganda Fide per gli affari di rito orientale.

29 marzo. — L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Presidente del Pontificio Seminario dei Santi Apostoli Pietro e Paolo per le Missioni estere.



Protonotari apostolici ad instar participantium :

19 febbraio 1916. — Mons. Paolino Ladeuze, rettore magnifico dell'Università cattolica di Lovanio.

10 marzo. — Mons. Antonio Pujia, vicario generale dell'archidiocesi di Santa Severina.

18 marzo. — Mons. Galeazzo Mancia-Salvini, abbate commendatario di Campofìlone in diocesi di Foligno.

19 marzo. — Mons. Angelo* Maria La Monaca, vicario generale della diocesi di San Severo.


1 marzo 1916. — Mons. Luigi Zefìlippo, abbate parroco di S. Euplio in Castelbaronia della diocesi di Lacedonia.

v — Mons. Raffaele Tagliamonte, della diocesi di S. Agata dei Goti. 2 marzo. — Mons. Giuseppe Pétrone, rettore del Gesù Vecchio a Napoli. 9 marzo. — Mons. Guglielmo Saturnino Bruzat, della dioc. di Périgueux.

10 marzo. — Mons. Giuseppe Pinazzi, vicario generale della diocesi di Piacenza.

12 marzo. — Mons. Vincenzo Bianchi-Cagliesi, di Roma. 18 marzo. — Mons. Alessandro Schnuetgen, canonico seniore della metro

politana di Colonia. 19 marzo. — Mons. Nicola Pensati, della diocesi di San Severo. 22 marzo. — Mons. Giovanni T. 0' Connell, vicario generale della diocesi

di Toledo (Ohio). — Mons. Agostino I. Schwertner, della medesima diocesi. — Mons. Giovanni Battista Le Camus, della diocesi della Martinica. 28 marzo. — Mons. Cesare Manzoni, della diocesi di Lodi. 30 marzo. — Mons. Edgardo Vauquelin, della diocesi di Moulins. 31 marzo. — Mons. Riccardo Paolucci, della diocesi di Fano. — Mons. Giuseppe Iguerastegui, della diocesi di Pamplona.

ONORIFICENZE


onorificenze :

La Commenda dell'Ordine Piano con Placca:

29 marzo 1916. — Al sig. marchese Carlo Pagani-Planca Incoronati.

La Gran Croce dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

29 marzo 1916. — Al sig. Demetrio Nelidow, ministro di Russia presso la S. Sede.

Í34 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

La Gran Croce dell'Orarne di S. Gregorio Magno, classe militare: .

21 marzo 1916. — Al sig. generale conte Carlo de Pélacot, primo aiutante di campo dei Principe di Monaco.

La Placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno:

27 marzo 1916. — Al sig. comm. Giovanni Battista Di Pietro, già comandante della guardia palatina d'onore.

1 aprile. — Al sig. conte comm. Marcello Czarnecki, dell'arehidiocesi di Gnesnen e Posen.


19 febbraio 1916. — Al sig. Carlo Dessain, sindaco di Malines. 14. marzo. — Al sig. Riccardo Rodolfo de Court Beadon, dell'arehidiocesi

di Simia. 21 marzo. — Al sig. Adolfo Fuhrmeister, segretario particolare di S. A. S.

il Principe di Monaco. 27 marzo. — Al sig. Nicola Matarazzo, dell'Abbazia Nullius della SSma

Trinità di Cava dei Tirreni. 31 marzo. — Al sig. conte Francesco Kwilecki, dell'archidioc. di Gnesen

e Posen.

Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

19 febbraio 1916. — Al sig. Francesco Dessain, dell'arehidiocesi di Malines. 19 marzo. — Al sig. Federico Ganac-Marquis, dell'arehidiocesi di Québec. 24 marzo. — Al sig. Francesco Giacomo Giuseppe Gibbons, dell'arehi

diocesi di Birmingham.

Il Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe militare:

19 febbraio 1916. — Al sig. Adamo Aerts.

La Commenda dell'Ordine di S. Silvestro Papa:

18 marzo 1916. — AI sig. Giovanni Fusshoeller, dell'archidioc. di Colonia.


29 febbraio 1916. — AI sig. Gastone Chantrieux, della diocesi di Amiens. 14 marzo. — Al sig. avv. Giuseppe Sebastiani, di Roma. — Al sig. rag. Luigi Casazza, addetto alla ditta Bertarelli in Roma. 29 marzo. — Al sig. Renato Basset, membro corrispondente dell'Istituto

di Francia.


MÀGGIORDOMATO DI SUA SANTITÀ

NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato di nominare:


17 novembre 1915. — Mons. Carlo Sentroul, della diocesi di S. Paolo (Brasile).

29 dicembre. — Mons. Carlo Schwechler, della diocesi di Secovia. — Mons. Luigi Müller, della medesima diocesi.

7 gennaio 1916. — Mons. Antioco dott. Cossu, della diocesi d'Iglesias. — Mons. Ferdinando dott. Bernardi, della medesima diocesi. 31 gennaio. — Mons. Carlo Lipari, della diocesi di Palermo. — Mons. Emilio dott. prof. Seraglia, della diocesi di Padova.

7 febbraio. — Mons. Cesare Angotti, della diocesi di Nicastro. 14 febbraio. — Mons. Francesco Marengo, della diocesi di Malta. 21 febbraio. — Mons. Ludovico Janssens, della diocesi di Ruremonda. — Mons. Lorenzo Le Bron de Vescela, della medesima diocesi. — Mons. Giovanni Canoy, della medesima diocesi. 29 febbraio. — Mons. Pietro Bonnin, della diocesi di Autun. 4 marzo. — Mons. Antonio Luciarini, della diocesi di Cagli e Pergola. 9 marzo. — Mons. Gaetano Cicognani, della diocesi di Faenza.

14 marzo. — Mons. Geremia Pascucci, della diocesi di Fano. — Mons. Emidio Vichi, della medesima diocesi. 22 marzo. — Mons. Antonio Cieplinski, dell'archidiocesi di Varsavia. — Mons. Ceslao Sokolowski, della medesima archidiocesi.

Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S.:

16 ottobre 1915. — Mons. Giovanni G. Fitzgerald, della dioc. di Brooklin. 17 novembre. — Mons. Giovanni Riegler, della diocesi di Linz. 31 gennaio 1916. — Mons. Antonio prof. Della Valle, della dioc. di Padova. — Mons. Pietro Millet, della diocesi di Carcassonne.

9 febbraio.'— Mons. Alfonso Gutiérrez, dell'archid. di Puebla (Messico). 21 febbraio. — Mons. Enrico Poels, della diocesi di Ruremonda. 29 febbraio. — Mons. Felice Canelli, della diocesi di S. Severo. 15 marzo. — Mons. Enrico Esser, dell'archidiocesi di Colonia. 18 marzo. — Mons. Luigi Magro, della diocesi di Treviso.

Camerieri Segreti di Spada e Cappa soprannumerari di S. S. :

22 dicembre 1914. — Il sig. conte Felice Saedt, dell'archidiocesi di Monaco di Baviera.

25 settembre 1915. — Il sig. conte Domenico Des Enffans d Avernas, della diocesi di Seco via.

17 novembre. — Il sig. Michele von Szczaniecki, della diocesi di Cui ma.


12 febbraio 1916. — Il sig. visconte Carlo de Calan, dell'arehidiocesi di Rennes.

— Il sig. marchese Raoul de Netumjères, della medesima archidiocesi. 29 febbraio. — Il sig. marchese Gian Raniero Paolucci de' Caíboli Ginnasi,

della diocesi di Forlì. 3 marzo. — Il sig. conte Alberto Gandelet, della diocesi di Nancy.

Camerieri d'onore di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:

24 gennaio 1916. — Il sig. Giovanni Power , della diocesi di Galloway. 19 febbraio. — Il sig. Domenico Lavitrano. 25 marzo. — Il sig. comm. Giovanni Battista di Pietro, già comandante

la Guardia Palatina.

Cappellani Segreti d'onore di S. S.:

17 gennaio 1916. — Mons. Pancrazio Berardi, della diocesi di Nocera e Gualdo.

— Mons. Felice Bruschelli, della medesima diocesi. — Mons. Celeste Becchetti, della medesima diocesi. 19 febbraio. — Mons. Angelo Sosio, della diocesi di Sessa Aurunca. 22 febbraio. — Mons. Giuseppe Carminati, della diocesi di Bergamo.

Cappellano d'onore extra urbem di S. S. :

22 febbraio 1916. — Mons. Ernesto Monteleone, della diocesi di Sarno.

N E C R O L O G I O

3 marzo 1916. — Mons. Valeriano Menendez y Conde, arcivescovo di Valenza (Spagna).

6 marzo. — Mons. Edoardo Hermann, vescovo titolare di Cibistra, ausiliare del vescovo di Warmia.

14 marzo. — Mons. Giuseppe Bernardo Doëbbing, vescovo di Nepi e Sutri. 19 marzo. — L'Emo signor cardinale Girolamo Maria Gotti, prefetto della

Sacra Congregazione di Propaganda Fide e di quella di Propaganda per gli affari di rito orientale.

22 marzo. — Mons. Giacomo Merizzi, arcivescovo titolare di Mocesso. — Mons. Ferdinando de Souza Monteiro, vescovo di Spirito Santo nel

Brasile. 28 marzo. — Mons. Stefano Sotero Ortynskyi de Labetz, vescovo titolare

di Daulia, vescovo di rito greco-ruteno per gli Stati Uniti d'America. 29 marzo. — Mons. Vincenzo Franceschini, vescovo di Fano.

Annus VI I I - Vol. VII I Die 5 Maii 1916 Num. 5



L I T T E R A E A P O S T O L I C A E

I

O R A T I O A D P O P U L O S C H R I S T I A N O S O R I E N T I S C U M E C C L E S I A R O M A N A I U N G E N -

D O S I N D U L G E N T I I S D I T A T U R .

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Catholicae Ecclesiae veritas

uni tate imprimis eluceat, nihil est magis exoptandum, quam ut homines,

ab huius Matris complexu infeliciter abrepti , ad eam tandem, mutat is

mentibus voluntat ibusque, revertantur . Quae quidem desideria ac vota

Romani Pontifices, Decessores Nostri, n u m q u a m concipere desti terunt

et, quod potissimum ad Orientis schisma pertinet, omni tempore, sive

Conciliorum auctoritate, sive paternis hortat ionibus, sive etiam opera

precat ionibus data, pro viribus conati sunt, ut tam multae ac nobiles

Christ ianorum gentes ant iquam fidem, a qua misere desciverunt, denuo

et corde uno et anima una profiterentur. Preces igitur, quas subiicimus,

quaeque eo spectant, ut Christiani ex Oriente populi unum cum Romana

Ecclesia ovile i terum consti tuant, et ab uno regantur Pastore, libenti

quidem animo ra tas habemus, et audit is quoque VV. F F . NN. S. R. E.

Cardd. Inquisi toribus Generalibus, eas caelestibus Ecclesiae thesauris,

quorum dispensatores Nos Altissimus delegit, summa voluntate locuple

tamus . Quare omnibus ex ut roque sexu f idel ibus, qui ubique terrarum

insequentes preces quolibet idiomate, dummodo ad verbum sint expres

sae, per mensem quotidie recitaverint, a tque uno ipsius mensis, ad

ACTA, vol. VIII, n. 5. — 5-5-916. 10

1 3 8 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

suum cuiusque arbi tr ium eligendo, die, vere poenitentes et confessi ac

S. Communione refecti, vel al iquam Ecclesiam, vel publicum Oratorium

devote visitaverint, ibique ad mentem Nostram oraverint, Plenariam

omnium peccatorum suorum indulgentiam et remissionem misericor

diter in Domino concedimus ac largimur. Iis vero fidelibus, qui, corde

saltem contrito, quovis die easdem preces fuderint, t recentos dies de

iniunctis eis seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma Eccle

siae consueta re laxamus. Quas omnes indulgentias, peccatorum remis

siones ac poenitentiarum relaxationes etiam animabus Christifidelium

in Purgatorio detentis per modum suffragii applicari posse misericor

diter indulgemus. In contrar ium facientibus non obstant ibus quibus

cumque. Praesent ibus perpetuo valituris. Denique , ne quid postea

immutationis vel erroris in subiectis precibus irrepat, earum exemplar

in tabulario Brevium Apostolicorum asservari iubemus.

Preghiera per l'unione dei Cristiani d'Oriente

alla Chiesa Romana.

« O Signore, che avete unito le diverse nazioni nella confessione

« del Vostro Nome, Vi preghiamo per i popoli Cristiani dell 'Oriente.

« Memori del posto eminente che hanno tenuto nella Vostra Chiesa,

« Vi supplichiamo d ' ispirar loro il desiderio di riprenderlo, per for-

« mare con noi un solo ovile sotto la guida di un medesimo Pas tore .

« Fate che essi insieme con noi si compenetrino degl' insegnamenti dei

« loro santi Dottori, che sono anche nostri Padr i nella Fede. Preser-

« vateci da ogni fallo che potrebbe allontanarli da noi. Che lo spiri to

« d i concordia e di carità, che è indizio della Vostra presenza t ra i

« fedeli, affretti il giorno in cui le nostre si uniscano alle loro preghiere,

«affinchè ogni popolo ed ogni lingua riconosca e glorifichi il nos t ro

« Signore Gesù Cristo, Vostro Figlio. Così sia ».

Datum Romae apud S. Pet rum, sub annulo Piscatoris, die xv april is

anno MCMXVI, Pontificatus Nostri secundo.

P . CARD. GASPARRT, a Secretis Status.

L. % S.


II

O R A T I O Q U A E D A M A D S . P E T R U M A P O S T O L O R U M P R I N C I P E M I N D U L G E N T I A

D I T A T U R .

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpetuam rei memoriam. — Cum divinus Redemptor noster

universae Ecclesiae, quam pretioso suo sanguine fundavit, p r imum Pon

tificem ac Rectorem Beatum Pet rum instituerit, nihil ant iquius esse

ducimus, quam ut f ideles auxilium eiusdem Apostolorum Principis implo

rent. Oppor tunum est enim, sive ad fidem integre servandam, sive ad

Sanctam Matrem Ecclesiam constanti veneratione et amore prosequen

dam, illius opem impetrare, qui et Christum Filium Dei vivi ardenti

animo confessus est, et ipsius Ecclesiae petra ac fundamentum consti

tu tum fuit. Preces igitur, quae subiiciuntur, propensa voluntate excepi

mus, easque caelestibus thesauris , quorum custodiam Nobis Altissimus

divinitus commisit, l ibentes locupletamus. Quare de consilio etiam VV.

F F . NN. S. R. E. Cardd. Inquisi torum Generalium, omnibus ac sin

gulis ex u t roque sexu Christifidelibus, qui corde saltem contriti infra

descriptam precationem quolibet idiomate, dummodo ea sit ad verbum

expressa, ubique ter rarum recitaverint, trecentos dies de iniunctis eis

seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma Ecclesiae consueta

re laxamus. In contrarium facientibus non obstant ibus quibuscumque.

Praesent ibus perpetuo valituris. Praeterea ne quid in posterum immu

tationis vel erroris in easdem preces inducatur, earum exemplar in tabu

lario Brevium Apostolicorum asservari iubemus.

Preghiera all'Apostolo San Pietro, primo Papa.

« O glorioso S. Pietro che in premio della vostra fede viva e gene-

« rosa, della vostra profonda e sincera umiltà, del vostro ardente amore

« foste da Gesù Cristo contraddistinto coi privilegi più singolari e spe-

« cialmente col principato su tutt i gli Apostoli, col primato su tu t ta la

« Chiesa, della quale foste pure costituito pietra e fondamento, ottene-

« teci la grazia di u n a fede viva, che non abbia t imore di palesarsi

« aper tamente nella sua integrità e nelle sue manifestazioni, e dare all'oc-

« correnza anche il sangue e la vita anziché venir meno giammai. Impe-

« trateci vero at taccamento alla nostra Santa Madre Chiesa, fate che ci

« teniamo sinceramente e sempre s t re t tamente uniti al Romano Pon-


« tefice, l 'erede della vostra fede, della vostra autori tà , unico vero Capo

« visibile della Chiesa Cattolica, che è quell 'arca misteriosa fuori della

« quale non v'è salvezza. Fa te che noi ne seguiamo docili e sottomessi

« gli ammaes t rament i ed i consigli, e ne osserviamo tutt i i precetti, affine

« di potere qui in terra aver pace sicura e tranquil la, e giungere un

« giorno all 'eterna felicità in Cielo. Così sia ».

Datum Romae apud S. Pet rum, sub annulo Piscatoris, die xxvn apri

lis MDCCCCXVI, Pontificatus Nostri anno secundo.

P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.

E P I S T O L A E

I

AD R. P. D. EDMUNDUM PRENDERGAST, ARCHIEPISCOPUM PHILADELPHIENSEM,

IN QUINQUAGESIMO SACERDOTII EIUS NATALI, SCRIBENS, EIDEM GRATU-

LATUR OB MERITA.

Venerabilis Frater, salutem et apostolicam benedictionem. — Quin

quagesimo sacerdotii tui proxime redeunte natali , cum clerus populus-

que tuus omnibus te observantiae pietatisque officiis prosequetur ob

merita, equidem nolumus Nostram gratulant is animi significationem

desideres. Eo vel magis quod, cum magni a Nobis fias, nihil habemus

ant iquius quam aliquod tibi paternae caritatis test imonium tr ibuere.

Gratias igitur pr imum omnium tecum et agimus et habemus conserva

tori Deo qui te usque adhuc, t am bene de Ecclesia merentem, benignus

sospitaverit. Novimus enim vel quanta cum diligentia omnes boni Pasto

ris partes explere consueveris, vel quo studio hanc Apostolicam Sedem

ipse semper colueris colendamque curaveris. Ceterum nemo est qui illa

ignoret tuae munificentiae et religionis monumen ta : aedes sacras qua

amplifícalas, qua a fundamentis conditas; sacrum seminarium et auctum

et omnibus praesidiis ins t ruc tum; domum hospitalem singularis ampli

tudinis aegrotant ium utilitati aper tam; alia praeterea multiplicis bene

ficentiae instituta. Nec minus compertum est omnibus tuam praesert im

instant iam et curam ad sodalitatis quae Holy Name dicitur, incrementa

mirifica voluisse: illius, inquimus, sodalitatis quae, contumeliosis in

divinam maiestatem vocibus comprimendis nata , omnem tamen reli-


giosam rem egregie tue tur et fovet. Tu vero haec agens, haud sane

illud neglexisti opus quod optimo cuique debet esse cordi, catholicae

fidei p ropagandae : in quo quidem adiuvando si dioecesis t ua magnam,

ut accepimus, liberalitatem praestat , te certe auspice a tque hortatore,

praestat. Quae Nos omnia recolentes, cum tibi gratulamur, tum Deum

rogamus ut multos praeterea aetati tuae annos adiiciat, similium et

laborum plenos et meritorum. Quod libenter facimus eam etiam ob

causam quia, sollicitus de iis in quibus Apostolica Sedes versaretur

angustiis, apud clerum et populum tuum egisti, et amplo quidem fructu,

ut Christi Vicario de suis facultatibus subvenirent. In auspicium autem

caelestium munerum atque in peculiaris benevolentiae test imonium,

apostolicam benedictionem tibi, venerabilis Frater , et omnibus quos

habes tuae demandatos curae, amantiss ime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xn octobris MCMXV, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

II

AD R. D. IOSEPHUM BARDOUX SAC. E SOC. IESU « SCHOLAE APOSTOLICAE »

LANCENSIS MODERATOREM, ANNO QUINQUAGESIMO EXEUNTE, CUM EIUS

GENERIS SCHOLA PRIMUM AVENIONE APERTA EST.

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Hac summa

in qua versamur aegritudine, cum odium invidiamque videmus in t an ta

generis human i parte ad mutuam populorum internecionem dominari ,

feliciter contingit ut Nobis Instituti istius cui praees, initia a tque incre

menta in quinquagesimo eius natali recolentibus, praeclara species chri

st ianae caritatis occurrat, qua non mediocriter animus recreetur. Etenim

Evangelii lucem afferre iis qui in umbra mortis sedent, nemo non videt

eximiae caritatis esse, cum sit idem ac divinae Redemptionis cum iis

communicare beneficia: quo si multum conferunt qui praeconibus Evan

gelii danda stipe opitulantur, multo quidem plus dicendi sunt ii con

ferre qui praecones ipsos rite fingant a tque conforment. Id sibi propo

suit, id suscepit muneris egregius ille Societatis Iesu sacerdos Albericus

de Foresta, qui Scholam Apostolicam pr imus condidit. Qua in re licet

Dei providentis mirari consilium: cum enim, pro suo divinae gloriae et

an imarum studio, nihil is vehementius cuperet, quam barbaros ex vitae


immunitate ad christ ianam fidem civilemque cultum traducere, non ita voti

compos factus est, ut per se in sacris missionibus, sed per suos a lumnos

elaboraret, quos continenter, alios ex aliis, in omnes barbar iae plagas

dimisisset. Mirum que est etiam quan tum eius incepto semper faverit

divina benignitas. Nam his quinquaginta annis ex quo Schola Aposto

lica Avenione patuit , non solum christianae sapientiae nunt ios bene

multos eosque ad tan tum opus probe instructus inde scimus prodiisse :

verum hos magnam etiam vim aliorum simili instituto hominum esse

consecutam. Constat enim omnium, quotquot vel apud ipsam Socie

ta tem Iesu vel apud alias religiosorum familias eiusdem generis et

nominis habeantur Scholae, Albericum de Foresta au t conditorem aut

certe al iqua rat ione auctorem exstitisse. Dum igitur merita pientissimi

viri prosequimur laudibus, est profecto cur singulares Deo tecum aga

mus gratias, ac preces adhibeamus, ut istud tam salutare opus beni

gnus fovere pergat. Eius vigorem sane graviter afflixit tristitia horum

t emporum; sed, quoniam divino nu tu gloriae et honori Iesu Christi

serviunt omnia, futurum confidimus, ut, ubi tan ta rerum perturbat io

conquieverit, cum alia in Ecclesiae sanctae utili tatem instituta, tum hoc

ipsum in meliorum spem fructuum revirescat. - Auspicem interea cae

lestium munerum àc testem benevolentiae Nostrae, tibi, dilecte Fili, et

omnibus qui de Schola sunt eamque adiuvant, apostolicam benedictio

nem amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die r marti i MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

I I I

AD RELIGIOSUM VIRUM CYRUM DE PISAURO, O. F. M., DE OBLATA, IN OBSE

QUIUM, EPHEMERIDE QUAE INSCRIBITUR « PICENUM SERAPHICUM » GRA

TIAS PERSOLVENS.

Dilecte Fili, religiose vir, salutem et apostolicam benedictionem. -

Vix poteras altiora spectare et utiliora moliri. Franciscana enim monu

menta eiusmodi profecto sunt, ut non cuiusdam tan tum religiosae fami

liae, sed historiam referant plurimarum civitatum, quarum et res gestas

et mores et inst i tuta et ipsa art ium opt imarum studia ita affecit peni tus

ac pervasi! franciscana species et forma, ut in iisdem fere dixeris Sera-

Acta Benedicti PF. XV 143

phici Patr is spirare an imam et exardescere cari tatem. Monumenta eius

modi, frequentia in Picenis, in lucem tu quidem proferre provide admo

dum aggressus es ephemeride quam inscribís Picenum Seráphicum:

idque Nobis consilii non ea solum de causa probatur quod Franciscalis

Ordinis et catholicae Ecclesiae dignitati conferat ac splendori, sed ea

in pr imis quod iisdem dum mens revocatur ad praeterit i temporis tran

quill i tatem et pacem, simul admonetur ab eadem nunc longius abiisse

homines quod «.multorum refrixerit caritas ».

De oblato interim Nobis volumine gratias tibi, dilecte Fili, agimus

ex animo gratulantes ; et ut ubere cum fructu opus urgeas, quod tam

laudabili ter instituisti, apostolicam benedictionem, Nostrae testem bene

volentiae ac caelestium auspicem adiumentorum, tibi tuisque Sodalibus

peramante r in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die VII martii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

IV

AD R. P. D. CAMILLUM MORESCHINI, ARCHIEPISCOPUM CAMERINENSEM, DE CHRI

STIANAE DOCTRINAE INSTITUTIONE PER PICENUM PROMOVENDA.

Venerabilis Frater , salutem et apostolicam benedictionem. — Non

nullos ex egregiis viris, qui doctrinae christ ianae per Picenum promo

vendae praesunt , cum proxime, te producente , admisissemus coram,

equidem communia eorum consilia, in Laure tano conventu suscepta,

magnopere, ut meministi, laudavimus. Nunc autem, cum quae sibi habe

rent proposita ad agendum, scripto Nos diligentius edocuerint, ad te,

venerabilis Frater, qui eius cogendi conventus auctor et in primis sua-

sor exstitisti, singulari quadam causae gravitate adducti, scribimus, ut

et eas i teremus laudes, et vestrum studium cohortando exacuamus.

Etenim ex omnibus rebus in quibus catholicorum in Ecclesiae utilita

tem versatur industria, quid cogitari maius, quid divinius potest, quam,

quod vos laboratis, christ ianae et fidei et legis cognitionem in animis

puerorum, qui spem futuri temporis continent, informare? Haec est vita

aeterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Iesum Chri

stum (Ioan., XVII, 3). Atque isto ipso labore vestro nihil hodie opportu

nius, cum improbi homines, sibi persuadentes se posse Ecclesiam fundi-


tus evertere, callidissime dant operam ut puerilis ae tas ab omni religionis

afflatu aliena succrescat. Vos autem ad illud quo spectatis, omnia quidem

valde accommodate comparasse videmini, sed id praesert im quod hanc

disciplinam, sicubi in scholis elementorum publicis desideratur, supplen

dam Curatis. Quod ipsum Nos pu t amus multo eventurum felicius atque

ita ut religionis inst i tut ionem nostri pueri non minoris facere, quam

ceterarum rerum, assuescant, si eam iis non alii quam delecti ex iisdem

publici ludi magistris impertiant , et quidem in ipsis scholasticis aedibus,

vel in propinquis. Res profecto non exiguae est neque impensae nec

curae, verum fructus uberrimi, ut Nosmet ipsi, cum Bononiensem eccle

siam regeremus, experiendo cognovimus. Reliquum est, ut quod alacres

instituistis, iam ex hortat ione Nostra vel alacriores efficiatis, et coniun

ctis animis studiisque concordibus, in universa regione Picena novos

vitae christianae spiritus, Episcopis praeeunt ibus , excitetis, divinae gra

tiae confisi auxiliis, quae vobis certe defutura non sunt . Quorum auspi

cem et praecipuae Nostrae benevolentiae testem, tibi, venerabilis Prater ,

et omnibus qui tam salutare vel moderantur opus vel participant, apo

stolicam benedictionem amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die x mensis martii MCMXVI, Pon

tificatus Nostri anno secundo.

BENEDICTUS P P . XV

V

A D R . P . D . B A R N A B A M P I E D R A B U E N A , E P I S C O P U M C A T A M A R C E N S I U M , D E S O L

L E M N I B U S G R A T U L A T U R , Q U A E B . M . V . « D E L V A L L E » A P P A R A N T U R .

Venerabilis Frater , salutem et apostolicam benedictionem. - Litteris

tuis officio functus es grato admodum Nobis. Nuntiasti enim Catamar-

censium catholicorum in almam Dei Matrem adeo studia exardescere,

ut iidem, labente vicesimo quinto anno ex quo Virginis s imulacrum,

sollemni Ecclesiae ritu, aureo donatum est diademate, velint huius

eventus faustitatem i teranda pietatis significatione commemorare . Volu

men vero, quod tu quidem Nobis perhumani te r obtulisti, certiores Nos

facit non modo de simulacri eiusdem antiquitate, sed etiam de mutua

eaque numquam intermissa Catamarcenses inter ac caelestem eorum

Pat ronam hinc amoris a tque obsequii, inde beneficiorum paene innume

r a b i l e m vicissitudine ; ita plane, ut , ne ab eo discedamus quod bono-

Acia Benedicti BP. XV 145

rum omnium est maximum, christ iana sacra auspice a tque adiutrice

Nostra Domina « dei Valle », uti eam vos nuncupat is , et suscepta a

maioribus vestris et religiose fuisse a posteris conservata demonstret .

Haec quidem, venerabilis Frater , cum sunt Nobis ad recolendum

iucunda, tum spem bonam faciunt fore ut proximis sollemnibus et ea

amant i s s imum m filiorum pietate, cuius in pr imis hoc sit munus , hoc

officium, Matris suavissimae exemplis ac monitis obsequi perdiligenter,

dioecesis tuae fideles impensius in dies Eam sibi demereant , quam dili

gentes se tantopere diligere experti sunt.

Ad Nos quod attinet, auspicatissimi huius facti memoriam vobiscum

una non recolemus solum communione laetitiae ac votis paterna plenis

caritate, sed, ut vobis adesse rat ione aliqua videamur, libenter admo

dum admotis annuentes precibus, vobis omnibus et ceteris quotquot

istuc finitimi catholici Virginem augus tam veneraturi convenerint, pote

statem facimus lucrandi Indulgentiam plenariam iuxta usi ta tum Eccle

siae morem, et, ut id etiam sollemnium conferat splendori, designamus

venerabilem Fra t rem Achillem, archiepiscopum tit. Tessalonicensem,

Apostolicum apud istam Rempublicam Legatum, ut Nostram, per eos

dies, gerat apud vos personam vobisque Nostro nomine et auctori tate

salutari ter precetur. Quod si idem adesse u tcunque nequeat , nemo te ad

id muner is aptior, nemo hoc dignior honore : nisi forte officia humani ta t i s

tuae, cuidam alteri Praesuli detulerint hac in celebritate pr incipatum.

Ne demum benevolentiae Nostrae test imonium iis desit, qu' tecum

adlaborant sollemnibus apparandis , apostolicam benedictionem, caele-

lestium conciliatricem munerum, cum tibi, venerabilis Frater , tum illis

omnibus peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xiu martii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV



SUPREMA SACKA CONGREGATIO S. OFFICII

I

D E C R E T U M

C I R C A I M A G I N E S E X H I B E N T E S B E A T I S S I M A M V I R G I N E M M A R I A M I N D U T A M V E S T I

B U S S A C E R D O T A L I B U S .

Cum recentioribus praesertim temporibus pingi atque diffundi coe

pissent imagines exhibentes Beatissimam Virginem Mariam indutam

vestibus sacerdotalibus, Emi ac Rmi DD. Cardinales Inquisi tores Gene

rales, re diligenter perpensa, fer. iv, die 15 ianuari i 1913, decreverunt :

« imaginem B. M. Virginis vestibus sacerdotalibus indutae esse repro

bandam ».

Feria vero iv, die 29 martii 1916, huiusmodi Decretum publ icandum

mandarun t .

Datum Romae, ex aedibus S. Officii, die 8 aprilis 1916.

Aloisius Castellano, & R. et U. I. Notarius.

I I

D E C R E T U M

D E C L A R A T U R D U B I U M C I R C A I N D U L G E N T I A M C H R I S T I A N A E S A L U T A T I O N I S :

« L A U D E T U R I E S U S C H R I S T U S » .

Andreas archiepiscopus Leopoliensis Ruthenorum Supremae S. Con

gregationi S. Officii sequens proposuit dub ium: « Christ iana salutatio

« Laudetur Iesus Christus habet , praeter indulgentias tempore vitae,

« etiam indulgentiam plenariam hora mortis , si is, qui consuevit salu-

« ta t ionem hanc in vita usurpare , in hora mortis SS. Nomen Iesu saltem

« corde, si non potest ore, invocaverit. Quaeri tur igitur, n u m ad istam


«indulgent iam in hora mortis lucrandam, etiam tamquam conditio

«per t inea t , ut mor ibundus mortem tamquam peccati s t ipendium de

« manu Domini pat ienter sus t inea t? ».

Emi DD. Cardinales Generales Inquisitores, feria iv, die 12 apri

lis 1916, responderun t : « Observentur opera praescripta, prout descripta

« inveniuntur in Raccolta di orazioni, etc., a S. Congr. Indulgentiarum

« approbata die 23 iulii 1898, eodem anno edita, pag. 54, n. 36 ».

Et feria v, die 13 aprilis 1916, Ssmus D. N. D. Benedictus div.

prov. Pp . X V , in audientia R. P. D. Adsessori S. Officii impertita, supra

relatam dubii solutionem Emorum Pa t rum ra tam habui t et confirmavit.


L. « S. D. Pasqualigo, O. P., Comm. Gen. S. O.


I

D E C R E T U M

CIRCA QUASDAM CHOREAS IN STATIBUS FOEDERATIS AMERICAE SEPTENTRIONALIS

ET IN REGIONE CANADENSI.

Elapso saeculo, in foederatis Americae septentrionalis Stat ibus usus

incoeperat catholicas familias convocandi ad choreas quae per mul tas

noctis horas cum conviviis aliisque solatiis protrahi consueverant. Cuius

rei ea daba tur ratio et causa, quo scilicet catholici se mutuo cognosce

rent et amoris caritatisque vinculis intimius unirentur , simulque ut sub

sidia pro hoc illove pio opere necessaria compararentur . Qui autem con

ventus indicere eisque praesidere solebant, praesides plerumque erant

alicuius pii operis, et non raro ipsi ecclesiarum rectores vel parochi.

Verum Ordinarii locorum, quamvis de recto fine eorum qui has

choreas promovebant non dubitarent , nihilominus damna et pericula

inolitae praxis perspicientes, sui officii esse censuerunt eas proscribere :

et ideo in can. 290 plenarii Concilii III Balt imorensis haec s ta tuerun t :

« Mandamus quoque ut sacerdotes illum abusum, quo convivía pa ran tu r


« cum choreis (balls) ad opera pia promovenda, omnino tol lendum

« curent ».

Ast, ut in humanis saepe accidit, quae iustissime sapienterque ab

initio iussa fuerant, paullat im in oblivionem venire coeperunt, et cho-

rearum usus denuo invalescere, imo et in proximam Canadensis dominii

regionem diffundi.

Quae cognoscentes Emi S. C. Consistorialis Patres , audit is pluribus

locorum Ordinariis, et re multo cum studio examini subiecta, censue

runt , s tandum omnino esse sanctionibus a Concilio Baitimorensi III sta

tu t i s : et, probante SSmo D.*N. Benedicto P P . XV, decreverunt, sacer

dotes quoslibet sive saeculares sive regulares aliosque clericos prorsus

prohiberi, quominus memoratas choreas promoveant et foveant, etiamsi

in piorum operum levamen et subsidium, vel ad alium quemlibet pium

finem; et insuper clericos omnes vetari, quominus hisce choréis intersint,

si forte a laicis viris promoveantur .

Hoc autem decretum publici iuris fieri et ab omnibus religiose

servari Summus Pontifex iussit, contrariis quibuslibet minime obstan

t ibus.

Datum Romae, ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis,

die 31 martii 1916.

Çft C. CARD. DB LAI , Ep. Sabinen., Secretarius.

L . S,

f Thomas Boggiani, Archiep. Edessen., Adsessor.

IL

D E C L A R A T I O CIRCA CLERICALIS VESTIS USUM IN REGIONE CANADENSI

A plenario Concilio Quebecensi duae clericales vestes recognitae

sun t : altera talaris, quae proprior clericis est, et communi lege in sacris

functionibus unice adhibenda iubetur ; al tera brevior, quae, si nigri

coloris sit, ad genua usque protendatur et cum collari romano iuncta,

a Pa t r ibus Quebecensibus pro civili usu admissa fuit, et qua clericis

propria hisce in locis passim agnoscitur.

Additum quoque fuit circa usum ha rum vestium morem loci ser

vandum esse.


Iamvero quum in praesenti dubia ac dissensiones quaedam orta

sint circa hoc al terum praescriptum, nonnulla colligere oportet quae ad

rectam legis intelligentiam et ad pacem servandam expédiant.

Sacra Trident ina Synodus circa ecclesiasticas vestes, ut ique pro civili

usu, haec sanxi t : « Etsi habi tus non facit monachum, oportet tamen

« clericos vestes proprio congruentes Ordini semper deferre, ut per

« decentiam habi tus extrinseci, morum honesta tem intrinsecam osten-

« dan t ; tanta autem hodie al iquorum inolevit temeritas religionisque

« contemptus, ut propriam "dignitatem et honorem clericalem parvi pen-

« dentes, vestes etiam publice deferant laicales, pedes in diversis ponentes,

« unum in divinis, al terum in carnal ibus; propterea omnes ecclesiasticae

« personae, quan tumcumque exemptae, quae aut in sacris fuerint, au t

« dignitates, personatus , officia aut beneficia qualiacumque ecclesiastica

« obtinuerint, si postea quam ab episcopo suo, etiam per edictum publi-

« cum, moniti fuerint, honestum habi tum clericalem, illorum Ordini ac

« dignitati congruentem, et iuxta ipsius episcopi ordinationem et man-

« datum non detulerint, per suspensionem ab Ordinibus, ac officio et

«beneficio, ac fructibus, redit ibus et proventibus ipsorum beneficiorum;

« nec non, si semel correpti, denuo in hoc deliquerint, etiam per privatio-

« nem officiorum et beneficiorum huiusmodi coerceri possint, et debeant,

« Constitutionem Clementis V, in Concilio Viennensi editam, quae incipit

« Quoniam, innovando et ampliando » . 1

Propr ium itaque et nat ivum Ordinarii ius est intra limites a sacra

Tridentina Synodo statutos, constabilire modum et formam clericalis

vestitus pro sua cuiusque dioecesi. Quo iure usi sapienter sunt Pa t res

Quebecenses, dum duas in toto Canadensi dominio vestes probaverunt

et s ta tuerunt .

Aliud vero Concilii praescriptum circa al terutrius vestis usum,

hoc est, morem servandum esse qui actu in loco viget, ceu facile quis

que intelligit, non est nec esse potest absolutum et perpetuum, sed

na tu ra sua condit ionatum et t ransi torium. Mores scilicet, temporum

decursu novisque supervenientibus adiunctis, mutat ionibus obnoxii eva

dere possunt. Quo eveniente, expedit ut etiam vestis, quaecumque de--

m u m sit, novis aptetur moribus et conformetur, dummodo semper eccle

siastica.

Supponi autem, nequit Concilium voluisse hac in re, per se minoris

momenti et fluxa, nat ivum Ordinariorum ius auferre vel circumscribere:

id namque neque prudens , neque sapiens fuisset.

1 Conc. Trid., Sess, XIV, c. 6, de Ref.


Quibus consideratis, Sacra haec Congregatio, cohaerenter ad l i t teras

die 5 maii 1914 iam datas , censui t :

1. Usum in dioecesi vigentem circa clericales vestes mutar i sine

causa non debere: ius tam tamen libertatem singulis Ordinariis esse u sum

illum mutandi , requisito capituli vel Consultorum dioecesanorum voto,

si nova tempora et adiuncta hoc suadeant , Deo et Apostolicae Sedi

dumtaxat rat ionem reddituris .

2. Clericum a propr ia dioecesi in aliam migrantem posse ibi vestem

dioecesis suae retinere, quamvis diversam ab ea quae in loco est prae

scripta, dummodo sit u n a ex duabus a Pa t r ibus Quebecensibus probata :

idque usquedum domicilium vel quasi domicilium ibidem non ineat.

3. Sicut in ieiunii et abstinentiae lege aliisque similibus fas est

peregrinis loci usum sequi, ita pariter salvam esse cuilibet clerico

potestatem se conformandi usibus loci ad quem transmigrât , quin ab

Ordinario suo hac u n a de causa reprehendí vel puniri valeat.

Ssmus autem D. N. Benedictus P P . XV resolutionem Em. Pa t rum

ra tam habui t et probavit, eamque publici iuris f ieri iussit, ut ab omnibus

ad quos spectat rite servetur, contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Datum Romae, ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis* die

31 martii 1916.

i$l C. CARD. DE LAI , Ep. Sabinen., Secretarius.

L. © S.


I I I



Benedictus P P . XV has , quae sequuntur , ecclesias de proprio pastore

providit scilicet:

28 martii 1916. — Cathedral ibus ecclesiis Aeserniensi et Venafranae

praefecit R. D. Nicolaum Rotoli.

14 aprilis. — Cathedral ibus ecclesiis Calvensi et Theanensi R. D.'

Calogerum Licata.

27 aprilis. — Titulari episcopali ecclesiae Letensi R. P. D. Caro

lum Reth, praelatum domesticum S. S., canonicum cathedralis eccle

siae Augustanae Vindelicorum, quem constituit auxiliarem Rmi Episcopi

Augustani .

8. Congregatio Consistorialis 151

27 aprilis 1916. — Titulari episcopali ecclesiae Echinensi R. D.

Eduardum Gimbèrt, gubernatorem ecclesiasticum in civitate, cui nomen

Valparaiso, in ditione Cilena.

28 aprilis. — Cathedrali ecclesiae Guayaquilensi R. P. D. Andream

Machado, e Societate Iesu, hac tenus Episcopum Bolivarensem.

29 aprilis. — Metropolitanae ecclesiae Olindensi R. P. D. Sebast ianum

Lerne da Silveira Cintra, hac tenus Episcopum ti tularem Orthosiensem.

é maii. — Cathedrali ecclesiae Amazonum R. P. D. Ioannem Ire

naeum Joffily, hactenus episcopum ti tularem Sufetulensem.

SACRA CONGREGATIO

DE DISCIPLINA SACRAMENTORUM

I

PRAESUMPTAE MORTIS CONIUGIS

Species facti. - Mulier P. N. matr imonium die 9 iulii 1879 contraxit

cum T. R. Maxima concordia viguit inter sponsos, qui, postquam in

duobus locis cuiusdam amplae regionis Americae commorati sunt, se con

tu lerunt W. in eadem regione, ubi vir T. R. in ferréis fodinis, ut faber fer-

rar ius , addictus fuit. Anno 1890 mulieri, quae tunc oppidum M. petierat ad

suos parentes invisendos, pluries vir eius scripsit, addito etiam consilio

ut al iquandiu illic remaneret , donec videlicet ipsorum filioli ad Sacram

Synaxim primitus suscipiendam parat i essent ; locus enim W., in quo

residebant, templo carebat. In postrema epistola vir uxori nuntiavit se

quoque esse proxime migra torum in locum R., ut suos propinquos invi

seret; verum in hunc locum - test ibus iisdem propinquis - n u n q u a m

pervenit. Immo ex eo tempore (anno 1890) neque testes, neque uxor quid

quam de viro audiverunt , etsi p lur ima in ipso perquirendo opera con

sumpta fuerit.

Cum autem mulieri, de vita mariti iam desperanti , nova interim

occasio nubendi se obtulisset, supplicem libellum Ordinario ipsa por

rexit ad facultatem impetrandam secundas nupt ias ineundi causa. Epi

scopus rem exposuit huic S. Congregationi, quae eidem rescripsit :

« Ordinarius procedere non dedignetur ad normam Instructionis S. Offi-

im Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

« cii Matrimonii vinculo an. 1868 ». Verum, expletis investigationibus,

cum Ordinarius iudicium ferre non auderet , acta processus ad hanc

S. Congregationem misit.

Argumenta. - In casu exposito desunt ut ique probationes directae,

siquidem nemo comparuit qui de viri morte t amquam testis vel oculari s

vel auricularis testimonium proferre potuerit . Verum talia concurrunt

adiuncta et circumstantiae, quae, simul collecta, maximam probabili

tatem seu moralem certi tudinem exhibent p raesumptae mortis. Et

1) ipse disparuit anno 1890, scilicet a vigintiquinque et amplius

annis , quin vel minimum de ipso resciri potuerit , etsi uxor et propinqui

et Societas Fodinae Ferrariae, cui ille t amquam opifex addictus erat,

nihil in tenta tum reliquerint ad eum reperiendum.

2) Rationabili ter praesumi nequit virum voluisse familiam dese

rere. Ipse enim uxorem, liberos et parentes continuo prosequebatur

amore. « Felices - sic deposuit mulier in processu ecclesiastico sub

« iuramenti vinculo - in nostro matrimonio vivebamus. Deus tres filios

« nobis elargitus est, quos mari tus meus maxime diligebat ». Huius

dilectionis signa indubia habentur in epistolis ab eo uxori conscriptis,

in quarum postrema ipse nunt ium dabat proximi sui itineris in locum R.

ad suos parentes invisendos. Iamvero in praefatum locum R. - testi

bus iisdem propinquis - n u n q u a m .pervenit; neque de viro deinceps quid

quam audi tum est. Ad excludendam insuper hypothesim desertionis

familiae maxime confert factum, in actis relatum, quod scilicet vir,

minime dives, domum suam in loco VV. deseruit supellectilibus instru

ctam, quin inde secum quidquam abduxeri t . Hoc satis aperte manifestat

eiusdem voluntatem eo redeundi cum uxore et filiis,

3) Animadverti insuper debent pericula quae in illis Americae

regionibus viro impendebant, dum iter peragebat. Ex actis enim pro

cessus apparet ad petendum locum R., in quo viri* parentes exstabant,

ipsum transfretare debuisse magnum lacum. Nil ergo mirum si praedictus

faber ferrarius, affectus in brachio aliqua infirmitate, deditus vino et

l iquorum potionibus, uti testes referunt, in ipso itinere aliquo infortunio

perierit.

4) Nec defuerunt in illis regionibus tum privatae tum publicae

inquisitiones ad ipsum inveniendum, quae nul lum sortitae sunt effectum.

In ipsis etiam regestis carcerem requisi tum est eius nomen et cogno

men, sed incassum. Unde

5) communis exorta est persuasio in iis locis fabrum ferrarium

diem supremum obiisse causa alicuius infortunii, quin familiae quid-


quam patefacere potuerit . Et revera ex adiunctis nul la alia causa tam

diuturnae ipsius absentiae rationabiliter assignari potest.

6) R m u s Ordinarius: acta processus remit tens e t amplum reddens

test imonium de honestate et veracitate mulieris, suam profert favora-

rabilem opinionem super praesumptam viri mortem.

Emi ac Rmi Patres huius S. Congregationis, in generali conventu

habito die 25 februarii nuper elapsi, omnibus mature perpensis, propo

sito dubio : An oratrici P. N. permitti possit transitus ad alias nuptias

in casu, respondendum censuerunt : affirmative.

f Aloisius Capotosti, Ep. Thermen., Secretarius.

II

IRREGULARITATIS

Ab hac Sacra Congregatione de disciplina Sacramentorum quae

situm est, quomodo locorum Ordinari se gerere debeant :

1) si qui clerici, sacris vel presbyteratus , vel diaconatus, vel sub

diaconatus Ordinibus initiati, praesenti bello, contracta ex defectu cor

poris irregularitate, excedant, et ut ab hac irregularitate ad susceptos

exercendos Ordines, vel etiam ad superiores recipiendos dispensentur,

postulent ;

2) si qui maioribus Ordinibus nondum initiati praesenti bel lo ,

pari ter contracta ex defectu corporis irregularitate, excedant, et ut ab

hac irregularitate ad sacros recipiendos Ordines dispensentur, postulent.

Haec Sacra Congregatio, re mature perpensa, et facta de universis

Ssmo Dno Nostro Benedicto P P . XV relatione, respondit :

Ad I. Recurra tur in singulis casibus.

Ad II. Non expedire ut promoveantur .

Datum Romae, ex aedibus huius S. Congregationis, die 3 aprilis 1 9 1 6 .

PHILIPPUS CARD. GIUSTINI, Praefectus.

L . & S . f Aloisius Capotosti, Ep. Thermen,, Secretarius.

ACTA, TOI. VIII, n 5. — 5-5-916. 11



T A U R I N E N .

D E C R E T U M B E A T I F I C A T I O N I S E T C A N O N I Z A T I O N I S S E R V A E D E I A L O I S I A E B O R -

G I O T T I , C O N F U N D A T R I C I S S O R O R U M A I E S U N A Z A R E N O .

In civitate Taurinensi et in paroecia Metropolitanae Ecclesiae

S. Ioannis, die 16 februarii an. 1802, e legitimis coniugibus August ino

et Clara Fiandri or ta est Serva Dei Aloisia Borgiotti. Inter domesticos

parietes cum primis christ ianae Fidei rudiment is , pietatem didicit, prae

sertim a genitrice, quae in infantula peculiares miserationis affectus in

Dominicam Passionem admira ta est. Quod ceteris monial ibus in magna

rerum per turbat ione acciderat, id quoque obtigit monialibus discal-

ceatis B. Mariae Virginis a Monte Carmelo, quae e suis aedibus expulsae

suorumque bonorum spoliatae, Augustam Taur inorum se confugerunt.

Illic ad scientiam et religionem simulque ad opera muliebria scholam

pro selectis puellis insti tuerunt, inter quas filiolam suam Aloisiam

optimi parentes adnumerar i voluerunt. Sub hac recta disciplina haud

paucos edere fructus aliosque uberiores portendere visa est puella.

Tum Christi Domini passionem et Deiparae Virginis dolores Ipsa fre

quenter ac devote recoluisse perhibetur, praecipue in exercitio Viae

Crucis quod feria quaque sexta puellis et magistris peragere moris

erat. Quum autem moniales in pristinas aedes redire potuerint, et Dei

Famula earum schola et consuetudine haud amplius frueretur, curisque

domesticis, ad fratrum sororumque minorum educationem reique fami

liaris administrat ionem, absorpta esset, a l iquantum molestiis animique

angoribus confectam se demonstravit . Verum, divina opitulante gratia,

quam Ipsa precibus, poenitentiis lacrimisque sibi promeruit , quantocius

l iberata et ad pris t inum fervorem conversa, validioribus viribus ad

alt iora contendit. Vertente enim anno 1834, Piae Sodalitati vulgo Delie

Umiliate nomen dedit eiusque sodalis ac subpriorissa sedula et pru

dens usque ad obitum extitit. Finis Instituti erat, initio pauperes in

nosocomio S. Ioannis visitare eisque ministerio et eleemosynis subvenire,

postea, omissa nosocomii visitatione, infirmos domi degentes verbo et

stipe reficere atque subsidia dotali a in egenas puellas quotannis ero

gare. Aliis quoque sodalitiis se adscripsit, ut i lemque praebuit operam


Aloisia, scilicet iis quae nuncupan tur a Ssmo Sacramento - a Deipara

Pérdolente - a Sacra Suppellectili - a Matronis de Misericordia, cui

postremae Societati aedem in paroecia S. Caroli suis impensis compa

ravit. Ast Deus Famulam suam ad maioris momenti Ins t i tu tum vocavit,

quod prius a Passione, postea a Iesu Nazareno nomen habuit . Augu

stae Taur inorum Marcus Antonius Durando, sacerdos e Congregatione

Missionis, pro adsistentia et cura domi aegrotantium, anno 1865 illud

fundaverat. Eodemque anno in finem vergente, sororibus Inst i tut i uti

magistra et superiorissa praeposita fuit Aloisia, quae eiusmodi m u n u s

per octo annos usque ad vitae exitum recte prospereque gessit, propo

sito semper sibi ac sororibus ad praesidium et exemplum Iesu Naza

reno eiusque ineffabili caritate specialiter erga infirmos, cum frequenti

et devota laude ac salutatione : Sia lodato Gesù Cristo! Pos tquam vero

Famula Dei ad septuagesimum aetatis annum pervenisset, infirma saepe

valetudine laborans, auster i ta t ibus etiam debilitata, ad extrema dedu

citur. Tum, ingravescente morbo, Ecclesiae sacramentis robora ta et

Summi Pontificis benedictione recreata, dum sorores Insti tuti circa

lectum lugentes ad vitae sancti tatem hor ta tur et matr is affectu comple

ctitur, oculis in imagines Iesu Crucifixi et Mariae Perdolentis coniectis,

placide e vita discedit, die 23 februarii an. 1873. Mox solemnibus exse

quiis persolutis, Eius exsuviae in communi coemeterio depositae sunt ;

quae postea an. 1905 ad Ecclesiam Visitationis translatae, apud altare

Ssmi Crucifixi adhuc quiescunt. Interim sanctitatis fama quam Aloisia

vivens sibi adepta fuerat, post obitum non solum apud sacerdotes Mis

sionis et sorores Nazarenas, sed etiam intra et extra civitatem et archi

dioecesim Taurinensem magis in dies adeo clarescere visa est, ut super

ea Processus Ordinarius informativus in ecclesiastica Curia Taurinensi

inst i tutus sit. Quo expleto et Romam ad Sacram Ri tuum Congregationem

delato, quum, praehabito iudicio scriptorum Servae Dei at t r ibutorum,

nihil obstaret quominus ad ulteriora procedi posset, instante Revmo

Dno Raphaele Ricciardelli, Congregationis Missionis procuratore gene

rali et Causae postulatore, at tent isque litteris postulatoriis quorumdam

Emorum S. R. E. Cardinalium, plurium R m o r u m Sacrorum Antist i tum

necnon Praeposi torum generalium Ordinum seu Congregationum, alio

rumque illustrium virorum ac mul ie rum, rogant ibus praesertim Anti

stita et Sororibus Instituti a Iesu Nazareno, erga optimam matrem et

confundatricem amore ac aest imatione permotis , infrascriptus Cardi

nalis Antonius Vico, loco et vice Emi et Rmi Dñi Cardinalis Seba

stiani Martinelli, S. R. G. Praefecti et eiusdem Causae Ponentis , in

ordinariis Sacrorum Ri tuum Congregationis comitiis subsignata die ad


Vaticanum coadunatis , sequens dubium discutiendum proposuit : An sit

signanda Commissio introductionis Causae in casu et ad effectum de

quo agitur? Et Emi ac Rmi Pa t res sacris tuendis ri t ibus praepositi ,

post relat ionem ipsius infrascripti Cardinalis proponentis , audito voce

ac scripto R. P. D. Angelo Mariani, Sanctae Fidei Promotore, omnibus

maturo examine perpensis, rescribendum censuerunt : Signandam esse

Commissionem introductionis Causae, si Sanctissimo placuerit. Die 11 apri

lis 1916.

Fac ta postmodum de his Sanctissimo Domino nostro Benedicto

Papae XV, per infrascriptum Cardinalem Sacrae Ri tuum Congregationi

Pro-Praefectum, relatione, Sancti tas Sua Rescriptum eiusdem Sacrae

Congregationis ra tum habens , propria manu signare dignata est Com

missionem introductionis Causae Servae Dei Aloisiae Borgiotti, Con-

fundatricis Insti tuti Sororum a Iesu Nazareno, die 12, eisdem mense

et anno.

A. CARD. E P. PORTUEN. ET S. R U F . , S. B. C. Pro-Praefectus,

h. © S. Alexander Verde, Secretarius.

S. CONGREGATIO DE SEMINARIIS

ET DE STUDIORUM UNIVERSITATIBUS

DUBIA

CIRCA MOTU PROPRIO « DOCTORIS ANGELICI » ET CIRCA XXIV THESES PHILO

SOPHICAS A S. CONGREGATIONE STUDIORUM RECOGNITAS ET PROBATAS.

Cum Summus Pontifex Pius X, fel. r e c , Motu Proprio Doctoris

Angelici, edito die xxix iunii MCMXIV, praescripserit ut in Universitatibus,

magnis Lyceis, Collegiis, Seminariis, Insti tutis quae habent ex Apostolico

Indulto potestatem gradus academicos et lauream in Sacra Theologia

conferendi, Summa Theologica Sancti Thomae tamquam textus habea

tur, et cum Sacra Studiorum Congregatio vigintiquatuor theses philo-

S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus 157

sophicas, sibi ad examen propositas, germanam S. Thomae doctrinam

continere, die xxix iulii eiusdem anni, declaraverit, sequentia dubia ad

hanc S. Congregationem de Seminariis et Studiorum Universitatibus

delata sunt :

I. Ut rum Summa Theologica S. Thomae habenda sit in Scholis de

quibus supra, uti textus consultationis, vel uti textus praelectionum,

saltem quoad partem scholasticam?

IT. Ut rum omnes vigintiquatuor theses philosophicae, a Sacra Stu

diorum Congregatione probatae, germanam S. Thomae doctrinam revera

contineant, et, in casu affirmativo, u t rum imponi debeant Scholis Catho

licis tenendae?

His dubiis Emi ac Rmi DD. Cardinales huius S. Congregationis, in

plenario coetu, habito diebus xxn et xxiv, mense februario huius anni ,

ita respondendum censuerunt :

Ad I. Summa Theologica S. Thomae habenda est uti textus prae

lectionum quoad partem scholasticam quaest ionum ; ita scilicet ut, u n a

cum aliquo textu, qui ordinem logicum quaest ionum indicet et par tem

positivam contineat, habeatur prae manibus et explicetur Summa Theo

logica quoad par tem scholasticam.

Ad II. Omnes illae vigintiquatuor theses philosophicae germanam

S. Thomae doctrinam exprimunt, eaeque proponantur veluti tu tae nor

mae directivae.

Die XXV, eodem mense eodemque anno, SSmus Dominus Noster

Benedictus PP . XV, in audientia infrascripto Secretario impertita, sen

tent iam Emorum Pa t rum suprema sua auctori tate ratam habuit et con

firmavit.

Datum Romae, die VII martii, in ipso festo S. Thomae, an. MCMXVI.

CAIETANUM CARD. BISLETI, Praefectus.

f Iacobus Sinibaldi, Ep. Tiberien., Secretarius.


ACTA TRIBUNALIUM

SACRA ROMANA ROTA

P A R I S I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( C H A R R I E R - G O D E T )

Benedicto PP. XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis suae

anno secundo, die 4 novembris 1915, BB. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,

Decanus, Ponens , Seraphinus Many et Ioannes Prior, Auditores de Turno,

in causa Parisien. - Nullitatis matrimonii inter Eduardum Charrier, reprae

sentatum per legitimum procuratorem Rev. Ieremiam Rossi, advocatum,

et Ber tham Godet, interveniente et disceptante in causa vinculi Defensore

ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Eduardus Charrier septemdecim annos natus , Lutetiam Paris iorum

petiit, ut sibi victum aliquo modo compararet . Eius amita Maria Godet

primo iuvenem apud condimentarium quemdam collocavit, deinde in

domum suam recepit, ut uteris vacaret et magister fieret in publicis

scholis. At malo fato pro Eduardo ; amitae enim filia nomine Ber tha

amore in consobrinum correpta, vehementer optabat cum illo matri

monio iungi. Eduardus , licet ab initio propositis nuptiis reluctans, postea

votis cessit consobrinae, et die 2 iulii 1892 matrimoniale foedus in paro

chiali ecclesia loci « Aubervilliers » ini tum fuit. Insimul sponsi cohabi-

ta runt per quindecim annos et quatuor susceperunt f i l ios. Hoc tamen

tempore non defuerunt dissensiones et iurgia; ac variis vicibus vita coniu

galis, ad tempus tamen, interrupta fuit. Tandem, separatione inter sponsos

mutuo consensu et definitive inducta, sponsus die 30 maii 1910 Curiam

Parisiensem adivit, ut suum matr imonium cum Bertha nullum declara

re tur tum propter ament iam mulieris, tum propter metum sibi i l latum a

consobrinis. Verum, cum actor deinde pr imum nullitatis caput derelique

rit, iudices Parisienses secundum tan tummodo caput perpendentes, edixe

runt non satis constare de nullitate matrimonii in casu. Ab hoc responso

ad H. S. O. provocavit Eduardus , et hodie causa iterum proponi tur sub

consueta formula dubi i : An constd de nullitate matrimonii in casu?

Ad ius quod attinet, Pa t res adnotarunt Alex. III in cap. 1|> De

sponsalibus et matrimoniis decrevisse contrahentes immunes esse debere

S. Romana Rota 159

a qualibet vi et me tu : quod tamen intelligendum est de metu gravi,

relative saltem ad illum, qui metum pati tur. Metus enim levis facile

spernitur, et si coniugia irritaret, nimias secumferret per turbat iones in

societate civili et religiosa. Si autem quaeratur , quinam metus revera

sit gravis, idem Alex. III in capite finali eiusdem tituli et Inn. III in

cap. 4, De iis, quae vi metusve causa fiunt, respondent eum esse, qui

cadit in constantem virum. Quare metus gravis ita incutiatur oportet ,

ut sub eius influxu viri etiam prudent is et constantis mens trepidet,

nec consilii sui plena sit domina. Quod iuxta Sánchez locum habet si

quinque verificentur conditiones, quas t amen Em. Gasparri ad duas

optime revocat : « Scilicet ut malum instans, vel futurum sit grave

« pro illa persona, quae timet, et ut haec persona persuasum habea t

« illud malum sibi revera imminere » {De matrim., tom. II, n. 940, edit.

tertiae). Ulterius metus non praesumitur , sed ab allegante probari debet,

et satis probatus censetur, quoties test ium depositiones, adminicula,

coniecturae et praesumpt iones in animo iudicis prudentem persuasio

nem et moralem certitudinem de eius existentia gignere possunt . « Quis-

« nam enim hic et nunc sit iustus metus. . . ad i r r i tandum actum suffi-

« ciens.. . et coniecturarum quali tas visque probandi iudicis rel inquitur

« dispositioni et arbitrio » (Reinffenstuel, lib. I, cap. XL, n. 79).

Ad factum quod spectat. - I. Eduardus Charrier in supplici libello

et in responsione ad nonam interrogationem affirmat se matr imonium

contraxisse sub influxu metus. Hoc pariter asserunt testes. I ta Methildis

Bisiaux: « J 'estime que la famille Godet a absolument circonvenu le

« jeune homme et la pression exercée sur lui était certainement de

« nature à le contraindre au mariage ». Renatus Meynier: « Tout ce que

« l'on m'a dit me donne la conviction que Mr Charrier, étant très jeune,

« a pu être, en effet, l'objet d 'une pression qui l'a amené à un mariage

« auquel ne tenait pas du tout ». Ioanna Le Merdy: « Je ne sais rien que

« puisse établir la contrainte, bien que j ' a i des présomptions graves de la

« supposer, d 'après tout ce que j ' a i appris par Mr Charrier ». Hyacinthus

pariter Le Merdy: « D'après tout ce que j ' a i entendu dire, et ce que

« j ' a i vu par moi-même à part ir de 1895, je reste persuadé que la

« famille Godet a circonvenu Mr Charrier. . . pour l 'amener à épouser

« Mlle Godet ». Maria Berthelot : « D'ailleurs, dans le voisinage on ne se

« gênait pas pour dire que Mr Chenier était forcé d'épouser Mlle Godet ».

Iosepha tandem Meynier: « Mon impression est que la famille Godet, et

-« surtout la grand'mère, a circonvenu Mr Charrier pour l 'amener au

« mariage ». Verum allatas omnes depositiones DD. Pat r ibus visum est


nimis generales esse, et simpliciter referre vel deponentium opinionem

vel quod ipsi ab aliis audierunt , quod satis non est ad metum probandum,

praesert im si a t tenda tur in tabulis àlias reperiri depositiones contrarias,

quae maiorem fidem merentur, utpote ab illis factae, qui sponsos iam a

pluribus annis an te matr imonium cognoverunt et celebrationi nupt ia rum

interfuerunt. Sic Sophia Moulin: « Je ne puis donc pas m'imaginer qu 'on

« ait exercé une pression sur le jeune homme pour l 'amener à ce ma-

« riage ». Et Amatus Pe t rus Vincent: « Il n 'y a eu de la part de la famille

« Godet ni menaces, ni violences, ni r ien de semblable ». Aliis demum

omissis, Aloysia Gauben: « La famille Godet n 'a pas circonvenu le jeune

« homme pour l 'amener à épouser Mlle Godet.. . Il ne faut pas connaître

« Mr Charrier pour oser dire qu'il a pu être l'objet de menaces ou de vio-

« lences. Est-ce possible? Il était plutôt homme à bat tre qu 'a se laisser

« bat t re ». Hinc in themate metus asseri tur quidem, sed non probatur .

II. Adiuncta matrimonii praetensum metum excludunt, au t ad minus

in dubium revocant. Etenim, a) ante matr imonium ex omnibus testibus

iudicialiter excussis, u n a est Methildis Bisiaux, quae asseri t : « La jeune

« fille aimait beaucoup Mr Charrier, mais le jeune homme ne repondit

« pas à ses sentiments », cum alii contrar ium testentur. Requidem vera

sponsa deponit : « Nous nous donnions les marques habituelles d'aftec-

« tion, mais dans la suite avec moins d 'empressement qu 'au commen-

« cernent ». Et sponsae mater : « Peu de temps après il commença à me

« dire qu'il désirait épouser ma fille; je lui fis toutes les observations

« possibles. Néanmoins il fallut céder, d 'autant que ma fille de son coté

« le désirait. Les deux jeunes gens échangèrent donc leurs promesses

« et je présentai par tout Mr Charrier comme mon future gendre. C'était

« plusieurs mois avant le mariage. Et pendant ce temps-là ils n 'ont pas

« cessé de se vouloir mutuellement bien ». Item de reciproca benevolentia

et amore Edua rdum inter et ße r t ham fidem faciunt quamplurimi testes,

quorum duos tan tum citamus. Sophia Moulin haec deponit: « Chaque fois

« que j ' a i vu les fiancés avant leur mariage, ils paraissaient ja loux l 'un

« de l 'autre, autant l 'un que l 'autre ». Et Aloisia F r u k : « Les deux futurs

« se plaisaient beaucoup, et se rejouissaient d'être l 'un à l 'autre .....

« Mr Charrier était t rès fier d'épouser une institutrice, et Mlle Godet de

« son côté aussi était très heureuse ». Ex quibus scatet Eduardum, tem

pore, quod praecessit matr imonium, nullum signum dedisse, quod indi

caret coactionem aut repugnant iam ad nupt ias ineundas cum Bertha.

b) Adveniente die matrimonii , omnia rite et regulariter expleta fue

runt coram parocho et coram magistratu civili : « Il (testatur mater

« sponsae) s'est comporté, ce jour-là, comme un mari content, joyeux.

S. Romana Rota 161

« Il a dansé, chanté avec entrain. Jamais il m'a laissé entendre qu'il

<< se fût considéré comme contraint ou dénué de liberté ». Idem deponit

Sophia Moulin: « Le mariage a été célébré à l'église d 'Aubervil l iers. . .

« J'y assistais. . . Les deux époux paraissaient très heureux, ils ont été

« certainement fort contents de prononcer le " oui „ sacramentel ». Eadem

habent Aloisia F m k , Amatus P. Vincent et M. Glotildis Vincent, quae

post rema ai t : « Le mariage a été célébré à Aubervilliers. J'y assistais. . .

« Les deux mariés étaient très contents. Quand nous sommes arrivés au

« res taurant , Mr Charrier s'est re tourné vers moi et, faisant allusion aux

« services, que je lui avais rendus en m'occupant de son trousseau, il me

« di t : " Mme Vincent, c'est grâce à vous que nous sommes mariés aujour

d ' h u i , sans vous, nous ne serions pas là, je ne l 'oublierai j a m a i s , , » .

Neque in contrar ium afferri possunt verba patris Eduardi deponent i s :

« Le mardi matin, jour de mariage, au moment de partir pour l'église,

« mon fils ne parut pas. 11 s'était enfermé dans sa chambre, et ce n 'est

« qu 'après une heure et demie d'attente qu 'on se décida à marcher . . .

« A l'église je remarquais très bien que mon fils eut beaucoup de peine

« à murmurer un " oui „ que personne n 'entendit «. Etenim quod testis

secundo loco asserit, opponitur depositioni aliorum testium, qui prae

sentes fuerunt caeremoniae religiosae. Quod autem Eduardus , ipso mane

celebrationis matrimonii , moras posuerit, ita ut invitati ad nuptias ipsum

expectare debuerunt per horam et dimidium, hoc t r ibuendum est vel

indoli valde mutabili Eduardi , vel levitati animi, praesert im quia intel

ligebat se nimia iuvenili aetate matr imonium contrahere, vel tandem

curae et studio, ut elegantiorem se redderet in caeremonia nuptiali ,

prouti refert M. Glotildis Vincent: « Mon fils était garçon d 'honneur . . .

« Il finit par monter dans sa chambre, où il le trouva, une serviette

« sur le dos, en train de se faire friser par la femme de ménage. " Vite,

« lui dit mon fils, vite, tout le monde vous at tend „. " Ah, répliqua

« Mr Charrier, c'est que je veux être chic pour le jour de mon mariage „ ».

c) Celebrato matrimonio, novi coniuges sat bene se habere videban

tur, quod sic nar ra t pater actor is : « Au commencement du mariage je

« croyais que tout allait bien. Ils sont venus plusieurs fois tout les

« deux à la Venie. Elle s 'emportait souvent, mais lui ne disait rien, il

« sortait à la porte, et tout était fini ». Vita autem communis, licet bis

aut ter paucis mensibus interrupta, ad quindecim annos , uti in specie

diximus, protracta est et qua tuor liberi inde fuerunt procreati . Defini

tiva separatio non sponso, sed sponsae tribui debet ; dicit enim Eduar

dus : « Ma femme à profité de mon absence pour me t romper odieuse

« ment , et me quitter définitivement ».


III . Admisso e t iam, quod Eduardus non omnino libere nupt ias

iniverit, Pat res dixerunt in casu metum non fuisse gravem. Et certe

quaestio institui non potest de metu reverentiali . Cum enim iste metus

sit existimatio mali, quod t imemus ab iis, in quorum potestate sumus ,

Eduardus nullo modo et titulo erat sub potestate consanguinearum, in

qua rum domo conversabatur . Pater quidem Eduardi , Eugenius Charrier,

rogaverat consobrinam suam dñatn Godet, ut tant isper advigilaret super

filium ; dicit enim in responsione ad 12 interr. : « Dans un de mes voya

g e s à Par is j ' a i recommandé en effet à ma cousine, la mère de Mlle

« Godet, de veiller un peu sur mon fils. J 'avais confiance en elle ». Sed,

uti patet, haec petitio modicae vigilantiae non erat, nec esse poterat ,

delegatio patriae potestatis aut constitutio tutoris . Res i taque est de

metu ordinario.

Inspecto libello introductivo iudicii et at tentis actoris depositionibus

causa timoris, « au point de vue morale », fuit cont inua pressura ex

parte matris et aviae sponsae ; « au point de vue physique » fuerunt

minae Berthae, quae mortem tum sibi, tum Eduardo intulisset, si matri

monium sequutum non fuisset.

Verum relate ad pressuras , nec mater Berthae nec avia u n q u a m

minas Eduardo intulerunt, nec unquam erga eum vim adh ibuerun t : imo

non constat ex actis eas reprehensionibus, iurgiis, verbis in ira prolatis

Eduardum ad matr imonium impulisse, quod actor ipse confitetur in suo

interrogatorio ad 11 : « La mère et la grand 'mère ne me faisaient pas

« de menaces, mais me circonvenaient en me prenant par les senti-

« ments ». Agitur ergo de circumventionibus, consiliis ac suasionibus,

quae graviter animum turbare nequeunt et facile contemnuntur . Testis

Hyacinthus Le Merdy, in sua relatione diei 3 ianuarii anni 1911 ad

officialem Parisiensem, loquitur de metu alterius generis Eduardo a

matre sponsae incusso : « Mme Godet, quelques temps avant le mariage,

« a enfermé sa fille avec Mr Charrier dans la même chambre, menaçant

« ensuite celui-ci de dénonciation s'il se refusait à l 'union projetée ».

Verum in primis adnotandum est testem Le Merdy non esse de visu,

sed de auditu, cuiusdam nempe officialis municipii, cuius nomen non

memorat , deinde factum ipsum referunt etiam Methildis Bisiaux et ipse

Eduardus , sed de minis a l tum silentium tenent. Edua rdus ita rem narrat :

« Une fois même, lorsque, un soir, j ' é ta is couché dans mon lit pliant, au

« beau milieu de la nuit, elle (Bertha) eut une crise, et les parents , ne

« sachant qu 'en faire, la portèrent sur mon lit où on la laissa toute la

« nuit. Retenu par un sentiment d 'honnêteté, je n'ai pas touché ma cou-

« sine; mais cette situation me mettait dans un état t rès pénible ». Age-

S. Romana Rota 163

batur ergo non de minis a matre B.erthae intentatis , sed de scandalo

vitando. Scandalum autem vitari poterat , au t per matr imonium, au t per

separat ionem sponsorum, uti resolutum fuit in Praefectura provinciae:

« La Préfecture de la Seine (ait Mme Bisiaux) sur le rappor t de l 'Ins-

« pecteur de l 'enseignement Mr Bertrand, mort depuis, fit venir Madame

« Godet et la mit en demeure d'avoir à presser la célébration du ma-

« riage ou à séparer les deux jeunes gens ». Si igitur Eduardus ad

amovendum scandalum matr imonium potius elegit, hoc t r ibuendum est

non minis a matre Berthae intentatis, sed voluntati ipsius Eduardi .

Quoad minas « au point de vue physique », refert Edua rdus Ber-

tham pluries minitatam fuisse, se sibi necem il laturam, nisi ipse matri

monio consentiret ; et inde etiam sequi mortem matr is et aviae. « Est-ce

« (ait) que je voudrais ainsi avoir trois morts sur la conscience? La fille

« se tuera, s'il en est ainsi, et mère et grand 'mère n 'y résisteront pas .

« De fait elles avaient pour cette fille unique un amour incroyable »,

Refert pariter pater Eduard i : « Mlle Godet m'a dit elle-même qu'elle s'em-

« poisonnerait si elle n 'épousait pas mon fils; et je suis certain qu'elle

« l 'aurait fait. On s'est sur tout servi de cette menace pour presser le

«mar iage ». Sed quod Bertha minitata fuerit se sibi ipsi necem illatu-

turam et inde sequi mortem matris et aviae, hoc causam metus pro

Eduardo constituere non poterat, vel ad minus metus aptus non erat

ad dirimendum matr imonium. Sufficit quidem ad coniugium irr i tandum,

quod malum, quod timetur, immineat ipsi t imenti vel suis ; sed I o Bertha

atque Eduardus filii erant consobrinorum ; T Ber tha propter corporis

et animi infirmitates haud mul tum diligebatur ab Eduardo qui fatetur:

« J'ai toujours eu de la répulsion pour cette femme (Bertha) » ; proinde

sua dici non poterat . Quod at t inet ad mortem matris et aviae, praeter-

quamquod mere hypothetica erat, non poterat constituere obiectum

minarum, sed effectus erat malitiae ipsius Berthae.

Ber tha etiam Eduardo mortem minitata est, quod sic nar ra t Eduar

d u s : « J ' a i déjà dit que Mlle Godet voulait m'empoisonner, et s'empoi

« sonner elle-même Ce n'était pas une vaine menace : car une fois elle

« a absorbé un flacon de laudanum ... souvent on l'a surprise à préparer

« du l audanum ou d 'autres drogues dans le verre, qui m'était destiné ».

At de his minis haec notari possunt : 1. Ex actis non est iuridice pro

ba tum has minas revera fuisse prolatas, au t saltem fuisse ser ias; nam

praeter ac torem, tres tan tum testes praedictas minas referunt: sed

dna Bisiaux et Ioanna Le Merdy huiusmodi minas non cognoscunt

nisi ex audi tu ab ipso Eduardo, unde ipsarum attestatio reducitur ad

depositionem solius Eduardi . Quoad ter t ium testem, Iosepham nempe


Meynier, haec praefatas minas non. cognovit nisi ab anno 1907 et quidem

ex audi tu a Maria Godet; unde tota probatio reducitur ad dicta Eduardi

et matr is sponsae ; et adnotandum, quod haec in sua depositione de

his minis omnino tacet. % Etiamsi admi t ta tur Bertham has minas protu-

lisse, non ideo sequitur Eduardum gravem metum passum fuisse ; nam

his non obstant ibus declarare non dubitavit se nunquam matr imonium

ini turum : « Malgré tout, un jour, je signifiai que je ne me mariais pas ».

3. Tandem has minas Eduardus evitare poterat per fugam. Etenim,

quamvis ipse fateatur: « On me séparait de plus en plus des commu-

« nications extérieures ; j ' é ta i t surveillé, ga rdé , presque séquestré » ;

nihilominus custodia tam arcta non erat, ut non potuerat confugere ad

patrem vel ad alios suos consanguineos Parisiis commorantes . Et revera

acta referunt eum pluries in vicina domo versatum fuisse, et semel

fugam arripuisse, quae tamen definitiva non fuit, quia ultro in domum

Godet reversus est. Ex his omnibus patet Eduardum, licet non sine

aliquali repugnantia , matr imonium voluisse contrahere cum Bertha, for

tasse quia non pauca commoda ex hoc matr imonio sibi ori tura noverat,

quod testatur pater Eduardi , Eugenius Charr ier : « A u fond, mon f i l s

« répugnait à ce mariage. Cependant il me fit remarquer que la situa-

« tion de sa cousine institutrice était avantageuse ».

His omnibus rite diligenterque perpensis, Nos infrascripti Auditores

de turno, pro Tribunali sedentes et solum Deum prae oculis habentes ,

Christi nomine invocato, decernimus, declaramus et definitive senten

t iamus non constare de matrimonii nullitate in casu, et ad proposi tum

dubium respondemus : Negative.

Ita pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribuna^



canonum, et praesert im cap. 3, sess. XXV, de Reform., Conc. Tridentini,


opportuna pro rerum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 4 novembris 1915

Guilelmus Sebastianeiii , Decanus, Ponens..

Seraphinus Many.

Ioannes Prior. L. & S.

Ex Cancellaria, 17 novembris 1915.


Diarium, Romanae Curiae


165


NOM i N E


5 aprile 1916. — L'Emo signor cardinale Antonio Vico, Protettore della

Congregazione dell' Adorazione Riparatrice, avente la Casa-madre a Parigi.

— L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Protettore del Collegio Ame

ricano degli Stati Uniti.

6 aprile. — L'Emo signor cardinale Giulio Tonti, Protettore delle Reli

giose Hermanas de San José, di Buenos Aires.

— L'Emo signor cardinale Ludovico Billot, Protettore delle Religiose della

Presentazione di Maria, di Viviers.

— L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Protettore delle Suore della

Croce del Cuore di Gesù, del Messico.

7 aprile. — L'Emo signor cardinale Diomede Falconio, Protettore della

Venerabile Confraternita dei Devoti di Gesù al Calvario.

— L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Protettore del Collegio Irlan

dese di Roma.

15 aprile. — L'Emo signor cardinale Domenico Serafini, Protettore del

Collegio Scozzese.

2 maggio. — L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Protettore della

Arciconfraternità del Ssmo Crocifisso, eretta nella chiesa di S. Marcello in

Roma.

— Mons. Alberto Vassallo di Torregrossa, arcivescovo titolare di Emesa,

Internunzio Apostolico presso la Republica Argentina.

3 maggio. — L'Emo signor cardinale Michele Lega, Protettore dell'Isti

tuto delle Figlie del Ssmo Crocifisso.



Assistente al Sòglio Pontificio :

2 aprile 1916. — Mons. Antonio Adolfo Perez y Aguilar, arcivescovo di

San Salvatore.

Proionotari apostolici ad instar participantium :

31 gennaio 1916. — Mons. Baldassarre Scherndl, della diocesi di Linz. 19 febbraio. — Mons. Giuseppe Volovié, dell' archidiocesi di Zagabria.

— Mons. Emilio Strahinséak, della medesima archidiocesi.

4 aprile. — Mons. Francesco Marnos, dell'arehidiocesi di Lione.

— Mons. Giacinto Chassagnon, della medesima archidiocesi.


17 febbraio 1916. — Mons. Giuseppe Horváth, della diocesi di Rosnavia.

— Mons. Andrea Szeman, della medesima diocesi. 22 febbraio. — Mons. Agostino Valihora, dell'arehidiocesi di Colocza. 6 aprile. — Mons. Rocco Aurellana, dell'arehidiocesi di San Salvatore.

— Mons. Pietro Trabattoni, della diocesi di Lodi.

12 aprile. — Mons. Guglielmo I. Walsh, della dioc. di Waterford e Lismore. 13 aprile. — Mons. Cornelio Fia vin, della medesima diocesi.

— Mons. Donato Forlani, della diocesi di Conversano.

15 aprile. — Mons. Michele Weldon, della diocesi di Peoría. — Mons. Ermenegildo Pogliani, dell'arehidiocesi di Milano.

ONORIFICENZE


onorificenze :


15 aprile 1916. — Al sig. principe don Ludovico Chigi.


4 aprile 1916. — Al sig. cav. Abele Waldmann, dell'archidioc. di Lione.


12 aprile 1916. — Al sig. Antonio Ciaburri, della dioc. di Cerreto Sannita.


P R E F E T T U R A D E I S S . P A L A Z Z I A P O S T O L I C I

NOMINA

Con Biglietto dell' Emo signor cardinale Prefetto dei SS. PP. AA. il Santo Padre si è degnato di nominare:

30 marzo 1916. — Il Molto Rev.do P. Maestro Pellegrino Ma Castellani dell'Ordine dei Servi di Maria, Confessore della Famiglia Pontificia.

M A G G I O R D O M A T O D I S U A S A N T I T À

NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rina Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato di nominare:

Camerieri Segreti soprannumerari di S. S. :

13 novembre 1914. — Mons. Francesco Farkas, della diocesi di Sabaria. 18 novembre. — Mons. Leopoldo degli Ivanisëvié, della diocesi di Spalato

e Macarsca. — Mons. Nicolò Batistié, della medesima diocesi. 30 gennaio. — Mons. Stefano Zemancsik, della diocesi di Szepes. 13 aprile. — Mons. Francesco Bistanros, della diocesi di Hermopoli. 5 giugno. — Mons. Giacomo Obweger, dell'archidiocesi di Salisburgo.

— Mons. Cristiano Perkmann, della medesima archidiocesi. 14 luglio. — Mons. Edoardo Knopp, della diocesi di Könnigrätz. 19 febbraio 1916. — Mons. Giovanni Marangó, della diocesi di Sira. 29 febbraio. — Mons. Francesco Wagner, della diocesi di Bressanone. — Mons. Carlo Krader, della diocesi di Cinque Chiese. — Mons. Andrea Sikorsky, della diocesi di Cassovia. — Mons. Arnoldo Hoffmann, della medesima diocesi. — Mons. Nicola Pfeiffer, della medesima diocesi. — Mons. Francesco Berger, dell'archidiocesi di Vienna. 25 marzo. — Mons. Vittore Mátéffy, della diocesi di Strigonia. — Mons. Giovanni Drahos, della medesima diocesi. 28 marzo. — Mons. Alessandro Parri, della diocesi di Fabriano. — Mons. Giuseppe Santangeli, della medesima diocesi. 3 aprile. — Mons. Alfonso Arrigoni, della diocesi di Sarsina. — Mons. Emanuele Pharis, dell'archidiocesi di Conza. 18 aprile. — Mons. Giuseppe Bellino, della medesima archidiocesi.



13 novembre 1914. — Mons. Roberto Schlamadinger, delia dioc. di Sabaria. 29 febbraio 1916. — Mons. Teodoro Gürtler, dell'arehidiocesi di Vienna. — Mons. Teodoro Stief, della medesima archidiocesi. 25 marzo. — Mons.v Antonio Milacek, della diocesi di Budweis. — Mons. Filippo Kohont, della diocesi di Linz. 12 febbraio. — Mons. Giuseppe Alessi-Batu, della diocesi di Piazza Armerina.

Cameriere d'onore extra Urbem di S. S.:

28 marzo 1916. — Mons. Nicola Beri, della diocesi di Fabriano.

Cameriere Segreto di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:

3 aprile 1916. — Sig. Luigi de' conti Zara, di Roma.

Cappellani d'onore extra Urbem di S. S.:

18 novembre 1914. — Mons. Andrea Matas, della diocesi di Spalato e Macarsca.

31 marzo. — Mons. Vito Catamia, della diocesi di Conversano.

Cappellani Segreti d'onore di S. S.:

18 novembre 1914. — Mons. Giacomo Pircevió, della diocesi di Spalato e Macarsca.

5 giugno 1915. — Mons. Giovanni Filzer, dell'arehidiocesi di Salisburgo. — Mons. Ruperto Rohrmoser, della medesima archidiocesi. 19 febbraio 1916. — Mons. Gabriele Privilenghios, della diocesi di Sira. 29 febbraio. — Mons. Adalberto Jakab, della diocesi di Cinque Chiese. — Mons. Giovanni Hannig, della diocesi di Sabaria. — Mons. Giulio Wehofsits, della medesima diocesi.

N E C R O L O G I O

28 aprile 1916. — Mons. Paolo Marco Tei, vescovo di Pesaro. 4 maggio. — L'Emo signor cardinale Ettore Ireneo Sévin, arcivescovo

di Lione.

Annus VIII - Vol. VIII Die 7 Iunii 1916 Num. 6



A P O S T O L I C A E S U B P L U M B O L I T T E R A E

D E E R E C T I O N E N O V A E D I O E C E S I S P E N E D E N S I S


SERVUS SERVORUM DEI

A D P E R P E T U A M R E I M E M O R I A M

Catholicae Ecclesiae cura Romanis Pontificibus divinitus commissa

postulat , ut quae in spirituale christiani gregis bonum atque emolumen

t u m cedunt ipsi Pontifices, Apostolica auctori tate interposita, praestare

maturent . Iamvero cum ea sit ampli tudo territorii dioecesis de Alagöas

in Brasilia et Christifidelium, qui eam incolunt, mult i tudo ut u n u s Pastor

omnibus necessi tat ibus maxima cum difficultate par esse possit, Nobis

visum est spirituale illorum fidelium bonum et commodum memora tam

de Alagöas dioecesim dividere al iamque novam ibidem instituere.

Quapropter Nos, suffragante Nuntio Apostolico in Ditione Brasi

l iana, et de Venerabilium Fra t rum Nostrorum S. R. E. Cardinalium, qui

rebus consistorialibus praesunt , consilio, suppleto etiam, qua tenus opus

sit, quorum intersit vel sua interesse praesumant , consensu, Apostolicae

potestatis plenitudine, facultate quoque utentes Romano Pontifici et

Sanctae Sedi reservata sub plumbo litteris quarum initium Ad universas

orbis ecclesias, die vigesima septima mensis aprilis, anno Domini mille

s imo octingentesimo nonagésimo secundo, datis, libere novam ineundi

in Brasil iana Ditione circumscriptionem dioecesum quoties id expedire

in Domini) visum fuerit, terr i tor ium memoratae dioecesis de Alagöas in

d u a s par tes d iv idimus: par tem orientalem, in qua est oppidum Maccio,

ACTA, vol. VIII, n. 6. - 7-6-916. 12


civilis illius provinciae caput et princeps, reservamus et ass ignamus

ant iquae dioecesi de Alagöas; par tem vero occidentalem, ubi civitas

Penedo exstat, novae ac distinctae dioecesi Penedensi denominandae

assignamus, eamque erigimus et consti tuimus hisce sub conditionibus

et limitibus. Imprimis nova Penedensis dioecesis eosdem quoquoversus

habebi t fines, quibus pars occidentalis dioecesis de Alagöas antea cir-

cumscribebatur; divisoria vero linea, qua Penedensis dioecesis secer

nitur ab ea de Alagöas, erunt limites orientales paroeciarum vulgo

Coruripe, Junqueiro, Zimoeiro, Palmeira, quae ad novam dioecesim

pertinent, ita ut haec nova dioecesis de Penedo has , quae sequuntur ,

complectatur paroecias vulgo Penedo, Piassabussi, Coruripe, Junqueiro,

Zimoeiro, Palmeira, Jertaösinhe, Sant'Anna de Panama, Paulo Affonso

atque Brame, Pâo d'Assucar, Bello Monte, Traipú, S. Braz, Triumpho,

Collegio. Penedensis vero dioecesis sedem et cathedram episcopalem in

oppido Penedo consti tuimus u n a cum omnibus iuribus et privilegiis,

quibus ceterae episcopales civitates iure communi f ruuntur ; ecclesiam

vero matricem in ea civitate exstantem et Beatae Mariae Virgini sub

invocatione SSmi Rosarii dicatam, in cathedralem evehimus, parochiali

animarum cura, ut antea, in ea serva ta ; s imulque ipsis eiusque pro tem

pore Episcopis t r ibuimus omnia privilegia et iura quibus aliae cathe

drales ecclesiae earumque Antistites ex iure communi vel legitima con

suetudine, non tamen ex titulo oneroso vel peculiari indulto, pollent ac

fruuntur. In residentiam praeterea novi Episcopi eiusque in munere suc

cessorum assignamus modo emptas aedes, in quibus ipsa episcopalis

Curia locum etiam habebit . Eamdemque praeterea dioecesim Penedensem

suffraganeam consti tuimus Metropolitanae Ecclesiae Olindensis ill iusque

Episcopum ac in munere successores Metropolitico iuri Olindensis Ar

chiepiscopi subi icimus; reservata tamen Nobis et Apostolicae Sedi libera

facultate novam decernendi dismembrationem, seu circumscriptionem

huius novae erectae dioecesis,» quoties id in Domino expedire visum

fuerit. Quae autem in supradictis apostolicis sub plumbo litteris, die

vigesima septima mensis aprilis, anno Domini millesimo octingentesimo

nonagésimo secundo datis, consti tuenda d isponuntur de novarum Dioe

cesum in Brasil iana Republica ac de novorum Episcoporum iuribus ac

pz^ivilegiis, i tem de Capituli Cathedralis vel saltem Consultorum Collegii

institutione, de Seminarii dioecesani erectione, regimine et administra

tione, de Vicarii Capitularis, seu administratoris, sede vacante, electione,

de ipsorum clericorum et Christifidelium iur ibus et officiis, de documen

torum traditione, al iaque id genus mandamus ut religiose serventur ad

tramitem sacrorum Canonum et potissimum Tridentini Concilii ad novam,


quod attinet, Penedensem dioecesim. Praeterea ut hu ius dioecesis Anti

stites et suae dignitatis decorem tueri clericorumque sustentationi con

sulere, et divini cultus impensis aliisque dioecesis necessitatibus occur

rere queant , in novae episcopalis sedis dotem ac mensam perpetuo assi

gnandus et a t t r ibuimus reditus patr imonii dioecesani quod iam ad hunc

finem collectum fuit, vel in posterum colligetur, necnon proventus Curiae

ecclesiasticae iure communi, vel legitima consuetudine statutos. Insuper

s ta tuimus ut ex hac dioecesi duo saltem delecti iuvenes in Collegium

Pium-Latinum-Americanum, in hac alma Urbe exstans, ipsis sub oculis

Romanorum Pontificum, non intermissa vice mit tantur eiusdemque dioe

cesis sumptibus alantur, iuxta ea quae in Plenario Americae Latinae

Concilio, anno millesimo octingentesimo nonagésimo nono Romae cele

brato, sapientissime decreta sunt, ut qui in ipso veritatis centro religionis

scientiam adepti sint, cum suis deinde civibus utiliter uber iusque com

municare valeant. Ut autem stabilius et horum clericorum substenta

tioni et eiusdem Collegii Pi i -Lat ini-Americani dotationi sit provisum,

vehementer exoptamus ut cura Penedensis pro tempore Episcopi, quam

citius fieri potuerit , tot conferantur bona, quot requiruntur ut ex eorum

reditibus bini memorat i alumni, aut modo saltem unus , sustentari queant ,

eosque reditus, ubi pr imum percipiantur, eidem Collegio Pio-Latino-Ame

ricano de Urbe perpetuo assignandus a tque at t r ibuimus. Quae autem

hisce Litteris Apostolica auctori tate a Nobis decreta sunt nulli homi

num, ullo u n q u a m tempore, infringere au t iis repugnare vel quomo

dolibet contraire liceat. Si quis, quod Deus avertat , hoc a t tentare

praesumpserit , sciat obnoxium se evasurum esse poenis a sacris Cano

nibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae iurisdictionis statutis .

Decernimus denique has praesentes lit teras vali turas, contrariis quibus

libet, etiam peculiari et expressa mentione vel derogatione dignis, minime

obstant ibus.

Datum Romae apud S. Pet rum, anno Domini millesimo nongentesimo

decimo sexto, die tertia mensis aprilis, Pontificatus Nostri anno secundo.

Loco Plumbi.

O . CARD. C A G I A N O D E A Z E V E D O % C. CARD. DE LAI




Beg. in Cane. Ap., vol. XIII, n. 27.



E P I S T O L A E

I

A D R . P . A N T O N I U M L H O U M E A U , S O C I E T A T I S M A R I A E E T F I L I A R U M A S A P I E N T I A

P R A E P O S I T U M G E N E R A L E M , A N N O V E R T E N T E D U C E N T É S I M O A B O B I T U B E A T I

P A T R I S L E G I F E R I .

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Altero iam

exeunte saeculo, ex quo beatus Ludovicus Maria Grignion abiit ad supe-

ros, recte tu quidem cum ut raque cui praees familia, omnem rerum

vestrarum cursum respicientes, laeti a tque alacres parat is sollemnes Deo

grates persolvere, cuius benignitate usque adhuc provecti estis. In par tem

autem ist ius laetitiae Nos et iure a vobis vocamur et venimus perli

benter. Etenim in laudibus sodali tatum ves t rarum duo praesert im, a

legifero Patre , t amquam hereditate, profecta, videmus eminere : obse

quium in Aposfcdicam Sedem, pietatem in Virginem Matrem. Huius

obsequii illud praeclaro documento est quod historia eloquitur, vestros

sodales ideo ab haereticis t um Gallicanis t u m iansenist is contumaciter

ante alios vexatos esse, quia nimis Romano Pontifici addicti videren

t u r ; eosque in magna illa conversione re rum Gallicarum eamdem ob

causam acerba omnia pertulisse. Nec minus insignem beatus Pa rens

voluit inesse in vobis amorem Deiparae: quin immo hoc vobis esse

peculiare et propr ium, ut , promovendo divinae Matris cultu, Dei in homi

nibus regnum promoveretis . Aptissime vero ad hoc munus obeundum,

illum quem ipse composuerat , summae suavitat is maximique ponderis

libellum De la vraie dévotion à la Sainte Vierge vobis tradidit, studiose

ad populos exponendum. Quem sane gaudemus late per vos iam divul

gatum : u t inam multo disseminetur latius, a tque in longe pluribus chri

stianos spiritus refoveat. Ceterum haec arctissimo inter se continentur

vinculo: nam qui vere Mariam diligit, cum is non possit non Iesum

diligere, recta enim per Matrem ad Filium itur, simul Vicarium Christi

colat a tque observet necesse est. I taque laborum vestrorum non medio

cres apparere fructus, a tque Inst i tuta vestra satis, pro iniquitate t em

porum, florere, equidem vehementer gra tulamur . Vos vero pergite, ut

instituistis, bene de Ecclesia mereri, Nostra erecti comprobatione, con

fis i autem divinae gratiae adiumentis quae vobis uberr ima precamur.

Quorum auspicem Nostraeque paternae benevolentiae testem, apostoli-


cana benedictionem tibi, dilecte Fili, et omnibus , quibus moderaris , Soda

l ibus Mariae et Puellis a Sapientia, amant iss ime impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xix mensis aprilis MDCCCCXVI,

Pontificatus Nostri anno secundo.

BENEDICTUS P P . XV

I I

AD R. P. IANUARIUM BUCCBRONI, SAC. B SOC. IESU, DOCTOREM DECURIA LEM

THEOLOGIAE MORUM TRADENDAE IN ATHENAEO GREGORIANO; CUIUS NUPER

EDITOS LIBROS COMMENDAT.

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Institutiones

Theologiae Moralis tuas et hu ius disciplinae peritis vehementer probari ,

et a decessoribus Nostris fel. rec. Leone XIII et Pio X plus semel

laudatas non ignoramus. Et iure qu idem; nam cum praeclara ea sint

et gravissima de quibus accurate disputas, tum in iis explicandis ea

uter is doctrinae copia, sentent iarum gravitate, ordine rerum ac perspi

cuitate dicendi, ut merit is te opt imus quisque laudibus prosequatur . Has

nunc laudes cumulamus Nostris, cum eorum exemplar voluminum abs

te muneri accepimus. In quibus perlibenter comperimus te aliquas quoque

t ractasse quaest iones, quae vel maxime his temporibus accommodatae

esse videntur . Quare intelliges hoc tuum Nobis m u n u s " accidisse per

g ra tum: eo vel magis quod simul impensissimum erga Apostolicam hanc

Sedem studium atque obsequium, tuo et discipulorum nomine, Nobis

profitebare. Profecto, ut scribis, exoptandum est ut ea magis a tque magis

caritatis a tque iustitiae praecepta per vulgentur, sine quibus nulla est

nec mansurae pacis spes, neque stabilis rerum publicarum salus. Cete

rum cum magnum, a lumnis praesert im disciplinae tuae, attuleris adiu

mentum, uberrimos laboris tui fore fructus confidimus. Te vero lectis

simis muner ibus Deus, precamur , exornet. Quorum auspicem, i temque

praecipuae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem

tibi, dilecte Fili, tu isque alumnis amantissime in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xxx aprilis MDCCCCXVI, Pontifi


BENEDICTUS P P . XV


I I I

AD R. P. EDUARDUM HUGON, SODALEM DOMINIGIANUM, DOCTOREM DECURIALEM

SACRAE THEOLOGIAE TRADENDAE IN URBANO COLLEGIO ANGELICO: EUM

LAUDANS, QUOD SACRAE THEOLOGIAE DOCTRINAM AD MENTEM AQUINATIS

IN USUM ETIAM LAICORUM DIVULGAVERIT.

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Sanctum et

salutare est, ac paene necessarium in scholis catholicis, ubi ad philoso

phiae ac theologiae scientiam insti tuitur sacra iuventus, summum haberi

magistrum Thomam Aquinatem. Ita, quae a decessoribus Nostris, prae

sertim Leone XIII et Pio X fel. r e c , hac de re sapientissime constituta

sunt, omnino opus est salva et inviolata consistere. Sed etiam valde

oppor tunum putamus , si Doctor Angelicus t amquam ex adytis Scholae

prodeat, et ad omnes qui in religione altius cupiunt erudiri , lumen

prope divinum afferat ingenii sui. Constat enim Modernistas, qui-dicuntur,

ideo tam longe a Fide in tan tas opinionum varietates aberrasse, quod

sancti Thomae principia disciplinamque neglexerint. Quam ob causam

optimo tu quidem consilio instituisti de fidei christianae doctrinis augu-

stissimisque mysteriis eo duce scribere in grat iam maxime laicorum,

ratione scilicet non usitata in scholis, sed iis qui huic studio non dediti

essent, accommodata. Gaudemus autem haec tua volumina, quibus omnem

fere theologiam complexus es, p rudentum commendat ione florere, eo in

primis nomine quod cum ad i l lustranda ac tuenda religionis dogmata,

tum ad alendos religiosos spiritus egregie valere videantur. Profecto,

uti pietas est nulla, nisi quodammodo ab ipsa sanae theologiae radice

efflorescat, ita magna illorum de theologia l ibrorum laus est, qui stu

dium pietatis in lectoribus inflamment. Quod hanc tibi laudem tr ibuere

possumus, pergratum Nobis accidit; op tandum ut quam plurimis iste

tuus labor proficiat. Tu vero, dilecte Fili, praeter uberes operae tuae

fructus, uberr imum a Deo praemium exspecta; cuius Nos auspicem ac

paternae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam tibi benedictionem

amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Petrum, die v maii MDCCCCXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV


ACTA "SS. CONGREGATIONUM

SUPEEMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICII

T

DECLARATIO

C I R C A O P U S Q U O D D A M

Feria IV, die 12 aprilis 1916

In generali consessu Supremae huius Congregationis Sancti Officii,

Emi ac Revmi Dm Cardinales in rebus f idei ac morum Inquisi tores

Generales declaraverunt : Opus cui t i tulus : La Leçon de l'Hôpital Notre-

Dame d'Ypr es - Exegese du Secret de la Salette - par le Dr Henry

Mariam, tome 1, Paris, 1915; tome II, Appendices, Montpellier, 1915, ex

regulis generalibus in Constitutione Officiorum ac munerum traditis,

esse damnatum a tque proscriptum.

Datum Romae, ex aedibus Sancti Officii, die 13 aprilis 1916.


II

D E C R E T U M S O L V I T U R D U B I U M D E S S . N U M I S M A T I B U S L O C O S C A P U L A R I U M B E N E D I C E N D I S

Proposi to dubio, quod sequitur, a Rmo Procuratore Generali Ordinis

F ra t rum Minorum Capuccinorum : « U t r u m sicut sufficit primum seapu-

« lare (v. g. B. Mariae V. de Monte Carmelo), quod in adscriptionis actu

« induitur, benedicere, quin deinde alia eiusdem generis scapularia nova

« benedictione egeant pro eadem persona, ita etiam sufficiat pr imum

« numisma benedicere, quin alia numismata , quae primo deperdito vel

« usu detrito assumuntur , nova benedictione muniantur , vel u t rum numi-

« sma toties sit benedicendum quoties, pr imo deperdito vel usu detrito,

« novum sufficitur? ».


Emi Pat res Cardinales Generales Inquisi tores, in Congregatione

habi ta feria iv, die 10 maii anni 1916, responderunt : « Negative ad pri

mam partem ; Affirmative ad secundam ».

Quam dubii resolutionem SSmus D. N. D. Benedictus div. prov.

P a p a X V , in audient ia R. P. D. Adsessori S. Officii impert i ta feria v,

die 11 maii eiusdem anni , benigne approbavit .

Contrariis non obstant ibus quibuscumque.


h. © S.

f Donatus , Archiep. Ephesin., Adsessor S. O.

I I I

D E C R E T U M

DE QUADAM RECENSIONE PERIODICA

Feria IV, die 12 aprilis 1916

In generali consessu Supremae huius Congregationis Sancti Officii,.

Emi ac Revmi DD. Cardinales in rebus fidei ac morum Inquis i tores

Generales decreverunt : Recensio periodica cui t i tu lus : Rivista di Scienza

delle Religioni. Roma, Tipografia del Senato di Giovanni Bardi, 1916,

damnatur ut i organum propagandae modernist icae.

Et insequenti feria v, die 13 eiusdem mensis et anni, Sanct iss imus

D. N. D. Benedictus div. prov. P P . X V , in audient ia R. P. D. Adsessori

Sancti Officii imperti ta, habi ta de re plena relatione, decretum Eminen

tissimorum Pa t rum approbavi t ac confirmavit.

Datum Romae, in aedibus Sancti Officii, die 26 maii 1916.


Nota. - Il R. D. Umber to Fracassini ha dichiarato che il suo n o m e

è stato messo abusivamente nel novero dei redat tor i del citato perio

dico, non avendo egli approvata la pubblicazione della nuova rivista

ed avendo negata la sua collaborazione.





Benedictus P P . XV has , quae sequuntur , ecclesias de proprio pas tore

providit, scilicet:

5 maii 1916. — Metropolitanae ecclesiae Olomucensi praefecit

Emum ac Rfiium Dominum Leonem S. R. E. presbyterum cardinalem

de Skrbensky, hactenus archiepiscopum Pragensem.

— Cathedrali ecclesiae Maioricensi R. D. Rigobertum Domenech

et Valls, canonicum metropoli tanae ecclesiae Valentinae.

— Cathedrali ecclesiae Vicensi R. D. Franciscum Munoz et Izquierdo,

archipresbyterum cathedralis ecclesiae Barcinonensis .

8 maii. — Cathedrali ecclesiae Dianensi R. D. Horat ium Caldarola,

canonicum poenitentiarium ecclesiae Bitunt inae.

— Cathedrali ecclesiae Monoecensi R. D. Gustavum Vié, vicarium

generalem Aurelianensem.

9 maii. — Metropolitanae ecclesiae Bituricensi R. P. D. Martinum

Izart, hac tenus episcopum Apamiensem.

16 maii. — Cathedrali ecclesiae Omahensi R. P. D. i e r emiam Iaco

bum Harty, hactenus archiepiscopum de Manila.

22 maii. — Cathedrali ecclesiae Neocastrensi R. P. D. Eugenium

Giambro, hactenus episcopum Sarsinatensem.

— Cathedrali ecclesiae Laquedoniensi R. D. Franciscum Maffei r

canonicum poenitentiarium ecclesiae Bisaciensis.

27 maii. — Cathedrali ecclesiae Lucionensi R. D. Gustavum Gar

nier, vicarium generalem Nivernensem.

— Cathedrali ecclesiae Adiacensi R. D. August inum Simeone, cano

nicum cathedralis ecclesiae Massiliensis.


SAGRA CONGREGATIO INDICIS

I

D E C R E T U M

Feria U, die 5 iunii 1916

Sacra Congregatio Eminent iss imorum ac Reverendissimorum San

ctae Romanae Ecclesiae Cardinalium a Sanctissimo Domino Nostro

Benedicto P a p a XV Sanctaque Sede Apostolica Indici l ibrorum pravae

doctrinae, eorumdemque proscriptioni ac permissioni in universa chri

stiana republica praepositorum et delegatorum, habi ta in Palatio Apo

stolico Vaticano die 5 iunii 1916, damnavi t e t -damnat , proscripsit pro

scribitque, vel alias damna ta atque proscripta in Indicem l ibrorum pro

hibitorum referri mandavi t et manda t quae sequuntur opera :

L . SALVATORELLI ed E. HUHN, La Bibbia. Introduzione a l l 'ant ico

e al nuovo Testamento (L ' Indagine moderna, vol. XIX). Milano, ecc.,

Remo Sandron, s. a.

P. JUAN DE GUERNICA, La Perla de la Habana. Sor Maria Ana de

Jesús Castro, [Religiosa Capuchina del Convento de Plasencia. Zara

goza, 1914, 2 vol. in 12°.

LUDOVICO KELLER, Le basi spirituali della massoneria e la vita pub

blica. Todi, 1915.

Rivista di scienza delle religioni. Roma, Tipografia del Senato,

1916 (Decr. S. Off. 12 apr. 1916).

Dr. HENRI MARIAVÉ, La leçon de l'hôpital Notre-Dame d'Ypres. Exé

gèse du secret de la Salette, Tome I, Paris , 1915; tome II, Appendices,

Montepellier, 1915 (Decr. S. Off. 12 apr. 1916).

I taque nemo cuiuscumque gradus et conditionis praedicta opera

damnata a tque proscripta, quocumque loco et quocumque idiomate, aut

in posterum edere, aut edita legere vel retinere audeat , sub poenis in

Indice librorum vetitorum indictis.

S. Congregatio Indicis 179

Quibus Sanctissimo Domino Nostro Benedicto Papae XV per me

infrascriptum Secretarium relatis, Sanct i tas Sua decretum probavit et

promulgari praecepit. In quorum fidem, etc.

Datum Romae, die 6 iunii 1916.

F R . CARD. DELLA VOLPE*Praefectus.

Thomas Esser, O. P., Secretarius.

II

Cyrillos Macaire, decreto S. Congregationis, edito die 12 aprilis 1915,

quo liber ab eo conscriptus nota tus et in Indicem librorum prohibito

rum insertus est, se subiecit.

In quorum fidem, etc.

Thomas Esser, O. P., Secretarius.

SACKA CONGREGATIO RITUUM

I

D I O E C E S I U M T O T I U S I T A L I A E

E T I N S U L A R U M A D I A C E N T I U M

DE FESTO TRANSLATIONIS ALMAE DOMUS B. M. V.

Celeberrimum prae cunctis Marialibus Orbis Catholici Sacrariis pro

merito ac iure Lauretanum habetur , i l ludque fere sex abhinc saeculis

Christifidelium praecipuae venerationis cultusque maximi cohonestatur

significationibus: Domus, inquam, natalis Beatissimae Virginis Mariae,

divinis mysteriis consecrata; ibi enim Verbum caro factum est. Felix ea

Domus olim angelico famulatu e Palaest inae sacratis regionibus pr imum

in Dalmatiam, inde Laure tanum in agrum Picenae Provinciae mirabiliter

t ranslata , a tque in sinu Catholicae Ecclesiae collocata, perenni mira

culorum virtute et caelestium gratia beneficiorum ditata supereminet.


Mirificae vero huiusmodi Translat ionis festum, diei propriae, h. e. decimae

decembris, exeunte saeculo decimo septimo adsignatum, in Ecclesiis

memoratae Provinciae Picenae, ac sensim tum aliarum Italiae t um plu

r imarum exterarum totius Orbis regionum, cum Officio ac Missa propri is ,

usque ad annum millesimum nongentesimum decimum tertium sine

intermissione quotannis rite 'celebratum fuit.

Quibus omnibus permoti, et concrediti gregis ferventia quoque vota,

ne dicam, omnium catholicorum fidelium probe noscentes, cuncti Sacro

r u m Antistites dioecesium Provinciae Picenae, ne tant i Virginei Sacrarii

cultus longe lateque diffusus sensim in dies aliquid detr imenti capiat,

Sanctissimum Dominum nost rum Benedictum P p . XV enixe precati

sunt , ut festum Translat ionis Almae Domus B. Mariae Virginis pr is t ino

honori rest i tuens, quotannis celebrandum concedere dignaretur.

Sanctissimus Dominus Noster Benedictus Papa XV supplicia haec

vota ab infrascripto Cardinali Sacrae Ri tuum Congregationi Pro-Praefeeto

relata, peramanter accipiens, pro sua quoque spectata erga Deiparam

pietate, decrevit, ut festum Translationis Almae Domus B. M. V. sub

r i tu duplici maiori a singulis Italiae et insularum adiacentium dioece

sibus, necnon ab Ordinibus Regularibus et Religiosis Familiis etiam

proprio Kalendario utent ibus a tque intra fines earum Dioecesium com

morant ibus, die decima decembris, cum Officio ac Missa propriis iam

dudum approbat is , quotannis celebretur: servatis Rubricis.

Insuper eadem Sancti tas Sua benigne indulsit , ut eiusmodi festum

Beatae Mariae Virginis ad ceteras omnes Dioeceses et Religiosas Fami

l ias, 's ingulis t amen Rmis Ordinariis vel respectivis Superioribus legi

t ime petentibus, sub iisdem clausulis et conditionibus extendi valeat .

Contrariis non obstant ibus quibuscunque. Die 12 aprilis 1916.

)$( A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. RUFINAE, S. B. G. Pro-Praefectus.

L. © S. Alexander Verde, Secretarius.


B A V A R I A E R E G N I

DE TITULO, FESTO ET OFFICIO B. V. MARIAE, PATRONAE B AVARI AE

Conspicua erga beat issimam Virginem Dei Matrem pietate et con

s tant i devotione, nemini sane e catholicis nat ionibus Gens Bavarica

secunda habenda est. Spectat issimum enim studium, quo Deiparam a

priscis temporibus impense colit, plur ima templa testantur , saeculo octavo

praesert im ac nono, in honorem ipsius Dei Genitricis in urbibus ac Bava-

riae regionibus exstructa, tum ampli tudine molis, tum divite omnigenae

ar t i s ornatu p r e s t a n t i s s i m a . Testantur idem Mariales permultae Soda

litates, quibus e Regia Familia plures nomen dare sueverunt : ac lauda

bilis ille mos testatur, qui penes Bavariae populum a prisca invaluit

ae ta te , exornandi frontes domorum B. Mariae Virginis s tatuis vel ico-

nibus. At cultus ipsius Deiparae luculentius tes tantur Mariana non

pauca Sacraria, uti Ettalense, Bifkensteinse, Ramersdorpense et alia,

quae sane celeberrimum praecellit Sacellum Garolingiorum aetate in

vetere praedio Hodingano (vulgo Altoetting), a quo nomen mutua tur ,

in t ra fines Passaviensis Dioecesis erectum, iuxta Aedem Regalem, ac

postea splendidissime exornatum. Illuc frequentes ac tu rmat im pio pere

gr inorum more e cunctis Bavariae regionibus Christifideles confluere

solent e quovis ordine ac statu, imo ex ipsa Aula Regia, Virginem Dei

Matrem veneraturi , Eiusque ope imploraturi . Notatu vero dignissimum

est quod, Bavariae Ducibus et Principibus Electoribus in exemplum

praeeunt ibus , ac praesert im Maximiliano I e regia Wittellesbacensi stirpe,

inde ab anno millesimo sexcentésimo vigesimo Catholica Gens Bavaro-

rum, ipsam Deiparam Virginem sub titulo Bavariae Patronam invocare

et fervida veneratione prosequi coeperit.

Quamobrem ad singulare Dei Matris auxilium diuturni huiusce

belli rebus in arctis expetendum, et Bavaricam Gentem perpetuo cae

lesti tu tandam praesidio, ipse Rex Bavariae Ludovicus Tert ius, u n a

cum uxore sua Maria Teresia Regina, avitam pietatem aemulatus , et

probe noscens pia desideria complurium catholicorum sui Regni viro

rum, a Ssmo Domino Nostro Benedicto Papa XV, per E m u m ac R m u m


Dnum Cardinalem Andream Frühwir th , P ro -Lega tum Apostolicum in

Bavaria, id obt inendum suscepit, n imi rum:

I. Ut bea ta Dei Genitrix Virgo Maria praecipua apud Deum Bava-

rorum Pa t rona declaretur ab Apostolica Sede ; II . Ut peculiare festum

ipsius B. Mariae Virginis sub titulo Patronae Bavariae quotannis die

decimaquarta marialis mensis maii, sub competenti ritu in universa

Bavaria Officio proprio recolatur.

Sanctissimus porro Dominus Noster Benedictus Papa XV huius

modi gratissima pia vota peramanter excipiens, ab infrascripto Cardinali

Sacrae Ri tuum Congregationi Pro-Praefecto relata, beatissimam Virgi

nem Dei Genitricem Mariam totius Bavariae Regni principalem apud

Deum Pa t ronam suprema Auctoritate Sua declaravit et consti tuit ; cun

ctis honorifìcentiis ac privilegiis Eidem attr ibutis , quae praecipuis loco

rum Patronis de iure competunt : et Fes tum B. Mariae Virginis titulo

Patrona Bavariae die decimaquar ta mensis maii in cunctis Bavarici

Regni Dioecesibus sub ri tu duplici primae classis cum Octava quotannis

celebrandum concessit: servatis Rubricis.

Contrariis non obstant ibus quibuscunque. Die 26 aprilis 1916.

£g A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. RUFINAE, S. R. C. Pro-Praefectus.

L. $ S.


I I I

S E D U N E N .

DUBIA DE FESTO DEDICATIONIS ECCLESIAE

R m u s Dnus Iulius Mauritius Abbet, episcopus Sedunensis , Sacrae

Ri tuum Congregationi humiliter exposuit quae sequun tur :

I. Debetne affigi festum Dedicationis ipsi diei mensis , qua Ecclesia

consecrata fuit, si haec dies est nota, celebrata solemnitate externa

eadem die Dominica, qua an tea?

S. Congregatio Rituum 18S

II. Debetne festum Dedicationis ita alicui diei mensis affigi, ut Domi

nica sequens sit eadem Dominica, qua celebratum fuerat festum Dedi

cationis tempore elapso?

III . Debetne solemnitas externa Dedicationis Ecclesiae Cathedral is

in tota Dioecesi celebrari, vel t an tum in u rbe Episcopali?

Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis suffragio,

praepositis quaest ionibus ita respondendum censuit:

Ad I. Affirmative quoad Fes tum cum Officio et Missa. Posse et n o n

teneri quoad solemnitatem externam.

Ad II. Affirmative, si non innotescat dies consecrationis, aut aga tur

de Festo Dedicationis Ecclesiarum consecratarum, u n a eadem die cele

brando.

III . Posse et nullibi teneri , iuxta Decretum S. R. C. diei 28 octo

bris 1913, tit. I, n. %

Atque ita rescripsit et declaravit. Die 5 maii 1916.

Çfa A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. RUFINAE, £ . B. C. Pro-Praefectus.

L. & S

Alexander Verde, Secretarius*.

184 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale

ACTA TRIBUNALIUM

SACEA ROMANA ROTA

I

P I T I L I A N E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( S A N T E L L I - S T E T T I N E R )


anno primo, die 16 augusti 1915, BR. PP. DD. Aloisius Sincero, Ponens ,

Ioseph Mori et Fridericus Cattani, Auditores de Turno, in causa Pitilia-

nen . - Nullitatis matrimonii , inter Liberatam Santelli, actricem, reprae

sentatam per legitimum procuratorem advocatum Henricum Benvignati,

et Torqua tum Stettiner, contumacem, interveniente et disceptante in causa

Revmo Vinculi Defensore ex officio, hanc tulerunt definitivam sententiam :

Liberata Santelli ex matrimonio quod Franciscus Santelli et P.ene-

lopes Gortini, ambo vidui cum prole, contraxerant , nata , matr imonio

iuncta est cum Torquato Stett iner die 14 octobris 1907. Matrimonium

infelicem exitum habuit , quamvis proles inde enata esset, et post annum

circiter et dimidium,* seu die 23 martii 1909, vita coniugali a b r u p t a ,

Liberata in domum matris cum sua filia se recepit. Tandem die 21 nov. 1912

act ionem nullitatis sui matrimonii instituit ex capite vis et metus sibi

a mat re incussi, nam patre iam orbata erat quum Torquato nupsi t : et

causa in pr ima instant ia ex commissione Sanctissimi nunc definienda

venit sub consueto dub io : An constet de matrimonii nullitate in casu?

1. Factum quod attinet. - Liberata Santelli, iuramento praesti to,

coram iudice haec declaravit: « Conobbi (Torquatum Stettiner) nel feb-

« braio 1907 (cum ipsa decimum quar tum circiter aetatis suae annum

« ageret) in occasione di essermi stato presentato dalla mia madre , s tando

« ancora io in educandato ; si colse questa occasione per farmi uscire dal

« Collegio, e fu allora che la m a m m a mi disse come lo Stettiner era

« venuto per chiedere la mia mano. . . Debbo premettere , che dopo d'essere

« uscita dall 'Isti tuto per due giorni, come di sopra ho detto, e nella quale

« occasione mi fu presentato lo Stettiner, vi r ientrai di nuovo, restandovi

S. Romana Rota 185

« fino all 'epoca degli esami, cioè fino al mese di giugno, e poscia fui riti-

« r a ta in famiglia, dove fu accompagnato un mese dopo lo Stettiner da suo

« padre, e dove il medesimo r imase, vivendo in famiglia con noi insino

« alla celebrazione del matr imonio. Durante questo tempo le nost re rela-

« zioni furono indifferenti ». Interrogata au tem n u m « sua madre le

« lasciava piena libertà di contrarre o no questo ' matr imonio, e i genitori

« dello Stettiner lasciavano questi libero di contrarre o no tale matri-

« monio », respondit : « Niente affatto; anzi mi obbligava a sposare lo

« Stet t iner: simile cosa occorreva per questo r ispet t ivamente ai suoi

« genitori ».

I t idem actrix professa es t : « La ragione che si adduce va (ad cele-

« b randum matr imonium cum Torquato Stettiner), era quella che essendo

« donne sole, era necessario avere in casa un uomo, che guardasse i

« nostri interessi. Altra ragione che mi si adduceva era quella di volermi

« v e d e r e ad ogni costo sistemata. Le ragioni che inducevano i genitori

« ad obbligare lo Stettiner al matrimonio con me, erano di volerlo allon-

« t añare ad ogni costo dalla compagnia di u n a donna da cui aveva già

« avuto un figlio, ed anche perchè vedevano in me, finanziariamente

« par lando, un buon part i to per il loro figliuolo... Fin da principio fui

« contrarissima a questo matr imonio, e fin d'allora mia madre fece valere

« la sua volontà per costringermi ad esso: fui in conseguenza r impro-

« verata, minacciata e percossa più volte. Scene di questo genere avve-

« nivano quasi ogni giorno. . . Due giorni pr ima del matrimonio, mia

« madre mi annunziò che le nozze si sarebbero al più presto celebrate.

« A questa notizia io scoppiai in pianto dirotto protes tando di non voler

« subire il mari to che mi si imponeva, uscii di casa sola col fine di non

« volervi tornare più, e fu dovuto all' intervento della domestica, che

« mi seguì, se tornai a casa. In questa occasione, su • per le scale,

« dissi alla stessa domestica Ottavia Piccini, che io non consentivo

« affatto al matr imonio che mi costringevano a fare, e che con lo Stet-

« t iner non sarei r imasta neppure otto giorni . . . Io resistetti sempre,

« protes tando con le lagrime alla madre. . . Io non avevo persone che

« avessero potuto venire in aiuto a resistere per me ai voleri di mia

« madre . Avevo già perso il babbo e di tre fratellastri uno era di pieno

« accordo con la m a m m a nel volere questo matrimonio, e gli altri due

« nul la potevano fare in mio favore, dato il carattere imperioso della

« madre . Il consenso. . . fu forzato. Il giorno del matrimonio, quando la

« figlia della domestica venne in mia camera, s tando la di lei madre

« ad apparecchiarmi per la cerimonia, e vedendomi triste mi incoraggiò

« dicendomi: " Allegra che oggi sposa „, io le r isposi : " Magari mi spo-

ACTA, vol. VIII, n. 6. - 7-6-916. 13


« sassi con Dio „, e diedi in dirotto pianto. Nel tragitto da Pian

« Castagnaio a Chiusi pel viaggio di nozze non feci che piangere con-

« t inuamente , e di questo fatto può rendere fede il vetturino Nello

« Baiocchi.. . ».

Ut facile autem evenire solet, huiusmodi matr imonium infelicem

exitum habuit . Maritus nonnisi vi, ut actrix asserit, debitum coniugale

obtinere potuit, dissensus vero in dies magis magisque creverunt, donec

vita coniugalis abrupta fuit, ut supra dictum est, sine spe reconcilia

tionis.

« Sulla fine del luglio o ai primi di agosto 1911 - item actrix decla-

« ravit - mia madre essendo anda ta a messa, fu chiamata dal Parroco,

« D. Filippo Pacelli, e le fece nota u n a lettera ricevuta dalla Curia di

« Pitigliano, con la quale lo Stett iner chiedeva la nullità di matr imonio,

« in seguito a che mia madre fu invitata dallo stesso Parroco a fare

« u n a deposizione, ed in questa mia madre affermò di avermi usa to

« violenze pel matrimonio in parola. . . ».

Revera mater actricis, Penelopes Cortini-Santelli, haec sub iurament i

fide, a Parocho interrogata (etsi iuris ordo servatus non fuerit), fassa

est: « Incominciarono le trattative del matr imonio di mia figlia con lo

« Stett iner nel dicembre del 1905 e fu lo Stet t iner padre, che mi prò-

« pose di mari tar mia figlia con Torquato suo figlio. Io allora mi t rovavo

« molto angust iata per la causa mossami dal Borghi Geremia per la

« eredità del defunto mio marito e non mi sembrò vero t rovare un

« protet tore naturale per mia figlia, molto più che mi si davano gli

« Stett iner per persone influenti e di estesissima relazione. Dietro con-

« siglio dello Stettiner padre, misi mia figlia nel Collegio di Pienza nel

« novembre del 1906, e quindi i due giovani si conobbero il 9 feb-

« braio 1907. Io fino a quest 'epoca non avevo veduto ne conoscevo

« personalmente Torquato, ma mi ricordo che al primo vederlo non

« mi fece buona impressione. Dall' indifferenza, che mostrò in tale circo-

« stanza, mi sembrò un giovane che agisse sotto l ' impulso di qualche

« persona e contro sua volontà; del resto anche mia figlia non si

« mostrò meno indifferente. Ella, è vero, nulla ancora sapeva delle trat

t a t i v e corse tra me e il padre del giovane sul suo mat r imonio ; ma

« quando io le esposi la ragione della venuta di quei due a Pienza,

« meravigliata mi disse: " Che forse vengono in cerca della mia

« dote? „. Fu il padre dello Stettiner che fece la richiesta a Liberata

« di sposare suo figlio, e questi taceva o al più sorrideva. La mia

« figlia non rispose e piuttosto si mostrò meravigliata. Usciti a pas-

« seggio, lasciammo i due giovani andar soli, perchè potessero parlarsi

S. Romana Rota 187

«l iberamente , dopo il quale Torquato , domandato da me che cosa gli

« avesse r isposto Liberata, mi disse che s'era mostra ta contenta. Ma

« però al momento della par tenza i due giovani si dissero addio molto

« f r eddamen te . . . » . Et pos tquam mater narrasset se rescivisse Torqua-

tum turpi necessitudine adiunctum esse cum quadam amasia Romae com-

morant i , addidi t : « Io allora avrei dovuto rompere ogni trattat iva, ma

« a me premeva che il matr imonio si eonchiudesse e perciò bevvi grosso

« (scilicet facile et imprudenter credidit illam necessitudinem abruptam

« fuisse); anzi mi detti p remura che nulla trapelasse al di fuori di tut to

« questo e lo tenni nascosto a tut t i e specialmente a Lei mio Parroco ».

Dein vero, cum in domum Penelopis advenisset mater Torquati , « io le

« esposi tut to e proposi interrompere tu t to . . . ma la madre tanto disse

« e pregò mio figlio, che non ci sciogliemmo... ». Quaenam vero fuerit

Liberatae ratio cum Torquato ante matr imonium contrahendum, ita

mater exposuit : « Questa più volte piangendo mi disse: " Mamma, man-

« datelo via, perchè io non lo voglio sposare „ ». Quamvis igitur Pene-

lopes Santelli a Parocho interrogata non fuerit de metu a se incusso

in filiam, sed tan tum de vi illata in T o r q u a t u m : « Se fosse vero che

« lo Stett iner fece un tal matr imonio contro la sua volontà e violentato

« dal padre » ; t amen ex rei gestae expositione non obscure ipsa innuit

fil iam contra suam voluntatem, coniunctam fuisse matrimonio cum Tor

quato .

% Ius quod spectat, not issimum est in iure nostro non tantum vim

absolutam, seu coactionem physicam, qua voluntar ium omnino tollitur,

sed etiam metum, seu coactionem moralem, qua libertas graviter minui

tur, dirimere matr imonium, seu illud ab initio reddere absolute nullum

(c. 1.4,15,28, De sponsalibus et matrimonio; c. 2, De eo qui duxit...). Conditio

nes vero, ut metus sit dirimens, ex communi doctrina et constanti iuris

prudent ia canonica, hae praecipue sunt, ut metus sit gravis et cadens in

constantem virum vel feminam prudentem, ut sit ab extrinseco et iniuste

incussus, a tque directe incussus in ordine ad matr imonium. Metus in

ordine ad matr imonium plerumque incutitur ab iis in quorum potestate

nuptur iens , seu, ut frequentius evenire solet, puella est : huiusmodi metus

appellatur reverentialis. Si metus reverentialis ni tatur t an tum reverentia

erga parentes , ne metus quidem es t ; si t imeatur t an tum offensa, vel

moeror aut tristitia parentum, levis per se est ; si au tem prudenter

t imeatur gravis et d iu turna indignatio parentum, et praesertim si imperio

parentum, vel eorum precibus importunis et constant ibus addan tur aliae

minae, vel dura et aspera agendi rat io, aut aliae similes circumstantiae,


metus reverentialis fit gravis ac qualificatus, et proinde dirimit matri

monium. In aes t imanda vero na tu ra et gravitate metus reverentialis

praecipue consideranda est indoles metus inferentium, u t rum ad iracun

diam et violentiam sint proclives, et animo ita duro et obstinato ut a

nemine sibi contradici au t consiliis suis impedimenta obiici pat iantur ,

et indoles metum passi, si filius et praesert im filia sit suavis et mitis

ingenii ac timida, qua rat ione in familia vivere consueverit, u t rum sub

custodia et vigilantia parentum, ita ut ab eorum imperio semper et in

omnibus pendeant (S. R. Rota coram Sebastianeiii , 21 iul. 1910, n. 2;

coram Many, 26 feb. 1910, n. 2 ; 13 marti i 1911, n. 2; coram Prior,

23 marti i 1911, n. 2 7, etc.).

3. Iamvero ex actis plene constat metum incussum a matre Penelope

Santelli in fi l iam omnes praeseferre conditiones ad matr imonium irri

t andum. Nam Maria Brizzi testata es t : « Sono stata presente a più di

« u n a scena, in cui la madre ha rimproverata e picchiata la figlia con

« motivo di questo matr imonio. . . Stando la Santelli (Penelopes) in punto

« di morte, ed essendo io presente, ripeteva spesso colle lagrime rivolta

« alla figlia: " Sono stata io che t'ho rovina ta , , e simili espressioni. . . ».

Octavia Delle Macchie: « Mi è nota l 'avversione che Fattrice Liberata

« Santelli aveva per lo sposo, impostole dalla mamma. Più volte h a '

« detto a me stessa di non volersi mari tare allo Stettiner, e si è sfo-

« gata ed ha pianto per le pressioni della mamma. Durante la dimora

« del fidanzato per circa 6 mesi in casa dell 'attrice Santelli io non mi

« avvidi che passassero t r a di loro segni scambievoli di affetto. Questa

« avversione durò fino alla vigilia del matr imonio, e la Santelli non vi

« oppose valida resistenza, sia perchè era t roppo piccola di età, non

« avendo ancora compiuto i 16 anni, sia per là riserva e l 'ossequio alla

« volontà della mamma. Queste cose sono a me note per la frequenza

« giornaliera in casa dell 'attrice, dove mi trovavo in qualità di servente.

« Pochi mesi dopo il matr imonio, la madre della sposa si rammaricava

« d i aver sacrificato la sua povera figliuola. . . Spesse volte ho dovuto

« assistere a scene nelle quali la m a m m a minacciava e percuoteva la

« figlia per obbligarla a sposare lo Stettiner, e la figlia subiva tut to

« per rispetto alla mamma. Però alcuni giorni avanti il matr imonio,

« tentò di fuggire di casa per non essere costretta a sposare, ma rin

c o r s a da me ri tornò in c a s a » . Quae au tem testis subiecit, n e m p e :

« Ritengo che andò l iberamente a prestare consenso », ita postea expli

cavit « che il matr imonio della Liberata fu l'effetto della volontà della

« madre, nonostante le proteste -che faceva in contrario la figlia, pro-

« teste che durarono fino alla celebrazione del matr imonio ». Bar-

S. Romana Rota 189

tb-olomaeus Sbroll i : « So benissimo per la mia presenza in casa della

« Santelli, l 'avversione che l'attrice aveva per lo Stettiner. L ' h o vista

« piangere ed intesa ripetere che non voleva saperne di tal giovane e

« lamentarsi delle pressioni che le facevano la mamma ed il fratello.

« Non esagero se asserisco che soltanto per ubbidienza ed in ossequio

« alla volontà della madre l 'attrice si piegò al matrimonio. Avvenuto

« questo, la madre dell 'attrice mi manifestò più volte il suo dolore per

« aver sacrificata la figlia, avendole imposto il matrimonio per lo Stet-

« tiner ». Et postea in terrogatus: « Che cosa avete inteso dire con quelle

« parole : " Non esagero se asserisco che soltanto per ubbidienza ed osse-

« quio alla volontà della madre, l 'attrice si piegò al matr imonio? „ »,

respondi t : « Ho inteso dire con quelle parole che l 'attrice si piegò al

« matr imonio per l 'ubbidienza e l 'ossequio che veniva dal t imore e dalle

« minaccie, che la madre le faceva per r iguardo a questo matrimonio ».

Assumpta Chiesi: « Dalla bocca stessa dell 'attrice più volte ho appreso

« la sua avversione per lo Stettiner, e questa avversione è dura ta per

« i l tempo del fidanzamento fino al punto di minacciare di nascondersi

« per impedire gli sponsali civili. Ho visto piangere più volte l 'attrice

« e l'ho intesa lamentarsi delle pressioni della m a m m a e del fratello, e

« r ipetere di non voler contrarre tale matr imonio. Alle insistenze della

« madre e del fratello si acquietò esclusivamente per farne l 'ubbidienza

« e non già per affetto al giovane Stettiner ». Quae post rema verba ita

postea explicavit: « Con quelle parole ho inteso dire che la Liberata

« fece un 'ubbidienza forzata e, data la sua educazione e la sua giovane

« età, ha dovuto fare per forza ciò che voleva la madre ». Elvira Roma

gnoli : « Ritengo che (matrimonium) non fu celebrato col consenso spon-

« taneo della Liberata, la quale piuttosto agì per impulso e volontà della

« madre. . . So invece che la Liberata non voleva e persisteva nel suo

« rifiuto, nonostante la presenza dello Stettiner, e questo l 'ho pure appreso

« dalla bocca di mia suocera (Penelopis scilicet) nel tempo sopra ricor-

« dato. Ricordo poi un fatto, a cui io stessa ho presenziato, e che occorse

« venti o t ren ta giorni prima del matr imonio. Un giorno t rovandomi a

« casa della Santelli, ed essendo presente la domestica Ottavia Delle

« Macchie che pett inava la Liberata, vidi questa che prorompeva in

« lagrime. Interrogata da me sul motivo, r i spose: " Che volete? Me lo

« vogliono far fare per forza (alludendo al matrimonio) ; ma mia madre

« non avrà mai pace ed io non vi s tarò neppure otto giorni „... Ricordo

« pure che in al tra circostanza, essendo r i tornate madre e figlia dal-

« l 'Abbadia, vidi in loro casa, presente anche lo Stettiner, che ent rambe

« si bisticciavano, sempre a motivo del matr imonio, e la madre dette


« un manrovescio alla figlia, che ne riportò graffiature. Questo occorse,

« se ben rammento , circa due mesi pr ima del matr imonio ». Angelus

Romagnoli , frater u ter inus actricis, qui tamen, ut ipse asserit, est « in

« relazioni piut tosto fredde con la medesima per motivi d ' interesse »,

ita deposui t : « Esso (matrimonium) fu certamente contrat to contro la

« volontà della Liberata, e ad istigazione ed imposizione della madre. . .

« Ho desunto questa affermazione da vari fatti precedenti il matrimonio,

« t ra i quali r ammento la proposta fatta da mia sorella Liberata a mia

« moglie di fuggire pr ima che venisse st ipulato il compromesso. Ram-

« mento inoltre che la medesima Liberata ebbe a manifestarmi in simili

« circostanze il suo dissenso al proposto matrimonio : ed avendo io fatto

« di ciò r imostranze alla mamma, ques ta ebbe a r ispondermi con una

« imprecazione, mostrando la necessità del matr imonio stesso per avere

« in casa un uomo di ferro che tutelasse i suoi interessi . . . I mezzi usati

« per determinare la Liberata al matr imonio consistevano in ragiona-

« menti e persuasioni che la madre le faceva in ordine alle condizioni,

« in cui en t rambe si t rovavano per gl' interessi economici. Non manca-

« rono per altro delle sgridate e qualche volta anche schiaffi per per-

« suaderla a tal fine ».

Immo et matrem Penelopem, dum viveret, fassam esse metum a se

illatum in filiam, ex actis item constat. Nam praeter testes Mariam Brizzi,

Octaviam Delle Macchie, Bartholomaeum Sbrolli, quorum attestationes

supra retulimus, Ursula Sbrolli testata es t : « Ricordo infine che, cele-

« brato il matr imonio, ed essendo già cominciati i dissensi t ra i coniugi,

« la madre della Liberata piangendo usciva in queste espressioni : "Mio

« Dio, perchè tenete in tant i patimenti la mia Liberata, quando io sola

« ne sono la colpevole? „ ». Sacerdos Livius Bassi, actricis p rop inquus :

« Vario tempo dopo la celebrazione del matr imonio, ed essendo già

« torna ta la figlia in famiglia, intesi la madre che in un momento

« di dolore diceva: " Io ho rovinato la mia figliuola „ ». Doctor Leopol

dus Travers i : « Posso. . . di certa scienza e coscienza affermare che dopo

« il matrimonio la fu Penelope Santelli più e più volte venne da me a

« sfogarsi per questo matrimonio, esprimendo chiaramente il suo ram-

« marico d'essere s tata lei l 'unica e soia artefice di questo matr imonio,

« che altrimenti per volontà della sua figlia Liberata non si sarebbe mai

« fatto, e non dissimulava che la collera di Dio l 'avrebbe colpita per il

« sacrifizio fatto della figlia ». Anna Jas inski : « Seppi. . . nella Pasqua

« successiva al matr imonio, e ciò per bocca della madre della Liberata,

« che essa era stata la causa della rovina della figlia. Questa confidenza

« m i è s ta ta fatta dalla medesima in seguito più e più volte ». Pe t rus

S. Romana Rota 191

Magini: « Dopo avvenuto il matrimonio, più volte la madre della San-

« telli mi ha dimostrato il suo dolore, per aver imposto alla figlia il

« matr imonio in parola ». Annunziata Magini: « Dopo avvenuto il matri-

« monio, la madre della Santelli si lagnava di continuo con me per

« aver sacrificato la figlia imponendole tal, matrimonio ». Doctor Ioseph

Orienti, notarius, tes ta tus est: « Recatomi un giorno a Radicofani insieme

« alla Sig. Liberata Santelli e alla di lei madre, intesi che la pr ima si

« lamentava della condizione disgraziata di famiglia in cui t rovavasi e

« ne r iversava la colpa sulla mamma, la quale dava pienamente ragione

« alla figlia. Altra volta la madre dell 'attrice mi ha confessato di essere

« s ta ta la causa determinante dello stato infelice della figlia... ». Porro

matr is confessio, tempore non suspecto, immo et dum morti esset pro

xima, edita, magni habenda est; eius autem dicendi genera: « Aver

« rovinato, aver sacrificato la figlia, imponendole il matrimonio », hisque

similia, ut « essere stata lei l 'unica e sola artefice di questo matr imonio,

« che altrimenti per volontà della sua figlia Liberata non si sarebbe

« m a i fatto; essere stata la causa de terminante ; aver imposto il matri-

« monio », intelligi nequeunt in casu de licitis suasionibus et cohorta-

tionibus quae l ibertatem fi l iae non minuerint , sed t an tum de metu in

filiam illato. Ceterum, ut recte animadverti t d'Annibale (I, n. 138, not. 16

in fine), quod quis revera facit coactus paterno (et materno) imperio

(ex cap. Puella, 8, q. 5), t imore reverentiali fecisse dicendus est.

Ex hisce igitur aliisque quamplurimis testibus, quorum attestat iones

referre nimis longum esset, plene probatur Liberatam coactam fuisse ad

matr imonium ineundum cum Torquato metu vere gravi et directe

incusso in ordine ad ipsum matr imonium. Sed nec de metus iniustitia

ambigi nequi t : iniustus enim fuit tum quoad modum, quia media adhi-

„ bita, nempe minae, verbera, etc., omnino illicita et iniusta fuerunt, tum

quoad substant iam, quia Liberata prorsus animo aversa erat a matri

monio cum Torquato (arg. S. R. Rota, coram Lega, °1 iunii 1911, etc.).

4. Et vis ho rum argumentorum admodum crescit, si consideremus

indolem matris et filiae. Testes enim fere omnes uno ore clamant

matrem fuisse imperiosi ingenii, ferreae voluntat is et necti nesc iam;

filiam vero t imidam, imbecillis voluntat is , obedientiae assuetam et ad

matri resistendum omnino imparem, at tenta praesertim eius aetate. Ut

nonnulla testimonia afferamus, Maria Brizzi testata es t : « Il carattere

« della madre era impetuoso e capace di incutere t imore alla figlia ».

Nazarenus Crestini: « Il carattere della madre era violento e capace di

« poter imporre la propria volontà alla figlia, la quale, anche per la sua

« tenera età, era untissima ». Anna Jasinski: « Era (mater) di carattere


« irascibile e misterioso, e la ritengo capace di imporsi non solo al ia

« figlia, ma anche al marito, tanto più che il carat tere della figlia era

« ed è mite ». Ersilia Bajocchi: « Il carattere della madre era dispotico

« e capace di inferire un timore alla figlia, che, anche per la sua tenera

« età ed inesperienza, era t imida ed oggetto perciò di violenze da pa r t e

« della m a m m a ». Silvia Savini : « La madre mi aveva già confermato

« che sarebbe bas ta to di minacciare di un pugno la figlia per farle

« cambiare un no in un sì ». Elvira Romagnol i : « Il carattere della

« madre era autoritario e violento, mentre l 'indole della figlia era mite

« e facile ad essere soggiogata ». Telemachus Romagnoli : « Il carat tere

« della m a m m a era irascibile, terribile e tu t to ciò che essa voleva si

« doveva fare. Il carat tere della Liberata era mite ed ubbidiente ». Moyses

Romagnol i : « Il carattere della m a m m a era irascibile, s t rano, bizzarro

« e capace di inferire un vero t imore alla figlia, la quale sottostava ai

«voler i della m a m m a » . I ta quoque Ursula Strall i , Leopoldus Tra

versi, etc.

Nec relevat quod opponit Vinculi defensor, nempe hic haberi qui

dem materiam aptam ad meticulosum consensum in themate f ingen-

dum, seu capacitatem inferendi et patiendi me tum; at mater iam utu t

aptam non dare esse re i : oportere igitur ut metus ipse in facto i l latus

districte probetur . Nam, si excipias Nazarenum Grestini et Silviam

Savini, qui tamen et ipsi implicite vel explicite deponunt de imperio a

matre in filiam lato, testes omnes supra aliati, qui de indole matr is et

f i l iae deponunt , tes tantur quoque de minis, obiurgationibus, verberibus,

uno verbo de metu in specie et in facto illato: ceterum metus ipse in

facto illatus ex iis quae supra disseruimus districte probatur . Quae igitur

testes deponunt de indole matris et fi l iae probant quoque et magis

magisque confirmant metus gravitatem non tan tum absolute, sed rela

tive quoque, relate nempe ad fi l iam.

Immo metus a matre in filiam incussus non tantum fuit gravis tum

absolute, tum relative, sed nec ullum medium fi l iae praesto erat ad

illum effugiendum. Nam, ut testatur Aloisius Bajocchi : « L'oratrice (Libe-

« rata) non avrebbe avuto a chi rivolgersi per consigli, in quanto la

« madre la teneva presso di sè ed era in relazioni, se non tese, certo

« poco buone con l 'intera parentela paterna ». Et ipse Sac. Livius Bassi ,

actricis propinquus, rogatus ut dissuaderet Penelopi mat r imonium suae

f i l iae cum Torquato Stettiner, id renui t : « I o risposi usando un 'espres-

« sione locale: " Siamo più amici che parenti „, volendo dire che n o n

« eravamo in buone relazioni e che quindi declinavo il mandato ». Ex

quibus etiam confirmantur ea quae declaravit actr ix: « Io non a v e v f >

S. Romana Rota 193

« persone che avessero potuto venire in mio aiuto e resistere per me

« ai voleri di mia madre . Avevo già perso il babbo e di tre fratellastri,

« l 'uno era di pieno accordo con la m a m m a nel volere questo matri-

« monio, e gli altri nulla potevano fare in mio favore ». Et prae ter

modum gravissima revera sunt quae deponunt Telemachus Romagnoli

et Moyses Romagnoli , fratres uterini actricis. I l le : « R a m m e n t o inoltre

« che la medesima Liberata ebbe a manifestarmi in simili circostanze

« i l suo dissenso al proposto matr imonio; ed avendo io fatto di ciò

« r imostranze alla mamma, questa ebbe a r ispondermi con una impre-

« cazione.. . ». I s te : « Faccio notare pure che avendo un giorno osser-

« vato alla m a m m a la poca convenienza di questo matrimonio, rispose,

« s tando presente l 'altro fratello Angelo e la di lui moglie Elvira, che

« la poteva anche affogare senza dar conto a chicchessia ». Et Maria

- Brizzi, propinqua et ipsa actrici : « Avendo io messo in guardia mia

« cugina (Penelopem) contro lo Stettiner, che nutr iva relazioni con u n a

« giovane, dalla quale aveva avuto un figlio, essa mi r i spose : " Deve

« sposarlo, fosse Musolino, altrimenti l 'ammazzo „. A questa scena assi-

« steva anche la figlia, la quale ruppe in pianto », Ex hisce igitur lucu

lentissime probatur non t an tum nul lum mediutn praesto fuisse Liberatae

ad effugiendum metum incussum a matre, sed et peiora mala sibi per-

t imenda fore si matr i quoquo modo restitisset.

5. Nunc autem, ut ad praecipuas observationes Vinculi defensoris

de veniamus, non refert opponere probationis metus init ium sumi debere

a causa, quae hominem ad male agendum impulit, quia nihil fit sine

ratione sufficienti, et cum aliunde metus sit delictum, nemo maius nisi

probetur : cum igitur occasio defuit matr is capacitatem in inferendo

metu experiundi ex parte fi l iae, metus ipse inferri non potuit . Nam

primo quidem cum de causa metus agitur, non idem iudicium ferendum

est ac de causa ex gr. simulationis consensus. Consensus enim simu

latus est actus mere internus, ideoque probatur potissimum per prae

sumptiones ex causa necessaria et sufficienti et ex circumstantiis seu

coniecturis deductas. At coactio est factum quoddam externum, quod

per testes potissimum probatur et ex factis, ut ex gr. minis, verberibus,

directe deducitur. Semel igitur probato metu in facto illato, ut supra

firmatum est, contra factum non valet ratio. Dein vero nil quidem fit

sine rat ione sufficienti: at haec sunt aes t imanda potissimum ex agentium

indole et ingenio. In casu nostro haec de matr is indole tes tatur doctor

Travers i : « La Penelope era quel che si dice con brut ta parola un 'arpia,

« mentre la figlia, senza volontà e di intelligenza limitata, subiva, senza

« discutere, la volontà della madre, che fu donna di pochi scrupoli... ».


Et Ursula Sbrolli: « La madre della Liberata era di carat tere nervoso

« ed autoritario, e tut to ciò che ella voleva bisognava eseguirlo, anche

« riconoscesse essere irragionevole ». Quapropter , quamvis probetur

causam seu motivum, ut aiunt, subiectivum inferendi metum ex matr is

parte , scilicet ut familia Stett iner auxilium ferret in quadam controversia

hereditaria, et Torquatus ipse rationes patrimoniales, seu interesse, ut

aiunt, Penelopis et Liberatae tutaret , non fuisse causam sufficientem ad

inferendum metum, non ideo tamen metus excluderetur in facto illatus,

sed potius metum ipsum fuisse iniustum, inde magis magisque confir

maretur .

Neque obest matrem et quosdam testes deposuisse Liberatam se indif

ferentem praebuisse in relationibus antenupt ia l ibus cum sponso habit is :

indifferentiam vero, ut ait Vinculi defensor, esse animi s ta tum indicantem

propensionem agentis in neutram partem, et dato etiam quod matr is

interventus accesserit ad fi l iae voluntatem pot ius in unam quam in

aliam par tem determinandam, haud sequi praetensum metum, cuius

propr ium est nolentem facere nolentem. Nam primo quidem Penelopes

ait filiam se praebuisse indifferentem cum pr imum ei in domo educa

tionis adhuc commoranti Torqua tus ut sponsus deductus et oblatus

fuit: verum haec indifferentia ex orationis contextu idem valet ac agere

« sotto l ' impulso di qualche persona e contro sua volontà », ut id mater

ipsa coniecit ex indifferentia Torquati . Ceterum Liberatam fuisse animo

averso et alieno a Torquato, Penelopes ipsa ins inuât ; inducit enim filiam

cum fletu sibi dicentem, cum Torquatus in domo sua degeret: « Mamma,

« mandatelo via, perchè non lo voglio sposare ». Dein vero, testes cum

loquuntur de Liberatae indifferentia, id significare volunt eam neglexisse

vel odisse Torqua tum. Nam Octavia Delle Macchie ai t : « Durante la

« dimora del fidanzato per circa sei mesi in casa dell 'attrice Santelli, io

« non mi avvidi che passassero t ra di loro segni scambievoli di affetto.

« Questa avversione durò fino alla vigilia del matr imonio. . . ». Assumpta

Chiesi: «Dà l i a bocca stessa dell 'attrice più volte ho appreso la sua

« avversione per lo Stettiner, e questa avversione è dura ta per il tempo

«de l f idanzamento. . .» . Et Melchiades Put t in i : «Conosco l 'avversione

« che l 'attrice Santelli aveva per il giovane Stettiner. Una sera la vidi

«piangere e la intesi dire che non era contenta di fare tale matr imo-

«ciio. . . ». Ita quoque Bar tholomaeus Sbrolli, etc.

6. Nec item valet opponere Penelopem al iquando consilium suum

mutasse quoad matr imonium suae f i l iae cum Torquato , quando nempe

•edocta fuit de turpibus relationibus Torquat i cum quadam amasia, et

Pa rochum adiisse « piangendo e lamentandosi che sacrificava la figlia,

S. Romana Rota 195

« facendola sposare con lo Stett iner ». Nam primo quidem Penelopes

has turpes relat iones et necessitudinem Torquat i cum sua amasia, ex

quibus Parochus impedimentum ad matr imonium conjicere potuisset,

Parocho consulto occuitavit : « Io allora (declaravit Penelopes ipsa) avrei

« dovuto rompere ogni trat tat iva, ma a me premeva che il matrimonio

« si conchiudesse, e perciò bevvi grosso, anzi mi detti p remura che

« nulla trapelasse al di fuori di tut to questo e lo tenni nascosto a tut t i

« e specialmente a Lei mio Parroco ». Dein vero haec consilii mutat io

ex parte Penelopis, fugax omnino fuit et inefficax et sterilis. Nam, ut

ex modo allatis patet, Penelopes facile et imprudenter credidit, « bevvi

grosso », Torqua tum liberum solu tumque esse a sua amasia ; et ut ipsa

subiicit: « La madre (Torquati) tanto disse e pregò me e il figlio che

« non ci sciogliemmo ». Tandem, quod maximi momenti est hac in re,

probe dist inguenda est agendi ratio Penelopis cum extraneis, sive cum

Parocho, sive cum Torquat i matre , ab eius agendi ratione cum filia:

quo in sensu applicari potest illud iuris principium quod res inter alias

acta, alii neque nocet neque prodest. Nam quamvis Penelopes al iquando,

et breviter consilium mutaveri t tum in corde suo, t um erga Parochum

et Torquat i matrem, non tamen suam agendi rationem .mutavit cum

filia. Id deducitur ex ipsius matr is enarrat ione et confirmatur a Silvia

Savini : « La madre conveniva, parlando con me, sulla necessità di scio-

« gliere quel fidanzamento. Eppure era lei che insisteva presso la figlia

« perchè si piegasse al matr imonio collo Stett iner ». Immo Maria Brizzi

testatur , sive id ipsa directe sive a patre Torquat i resciverit, quod « ad

« eliminare questi pericoli, l 'epoca della celebrazione del matrimonio,

« che doveva farsi più tardi, fu precipitata ».

Ceterum illud ex actis indubie quoque constat, matris in filiam

coactionem, et ex adverso an imum alienum, voluntatem aversam filiae

a nuptiis sibi imperatis continuo et perpetuo perdurasse usque ad matri

monii celebrationem. Silvia enim Savini testata es t : « Però la madre mi

« aveva già confermato che sarebbe bastato minacciare di un pugno la

« figlia per farle cambiare un no in un sì. Durante il fidanzamento,

« come seppi dalla madre stessa, la figliuola si mostrava sempre ripu-

« gnante alla compagnia del fidanzato, che già abitava in famiglia. Seppi

« poi a matr imonio compiuto, sempre dalla madre della sposa, che la

« notte precedente alle nozze, la figlia che dormiva nella stessa stanza

« della madre , l 'aveva supplicata di lasciarla scappare e nascondersi in

« qualche podere ». Ersilia Bagnini: « La signora Penelope, sfogandosi

« con me, ebbe a confidarmi che la notte precedente al matrimonio, la

«L ibe ra t a voleva fuggire di casa per nascondersi in un podere di loro


« proprietà onde sfuggire questo matr imonio ». Assumpta Chiesi: « Dalla

« bocca stessa dell 'attrice più volte ho appreso la sua avversione per

« lo Stettiner e questa avversione è dura ta per il tempo del fidanza-

« mento, fino al punto di minacciare di nascondersi per impedire gli

« sponsali civili. Ho visto piangere più volte l 'attrice e l 'ho intesa lamen-

« tarsi delle pressioni della mamma e dei fratello e ripetere di non

«voler contrarre tale ma t r imon io» . Et Octavia Delle Macchie: «Mi è

« nota l 'avversione che l'attrice Liberata Santelli aveva per lo sposo

« impostole dalla mamma. Più volte ha detto a me stessa di non volersi

« mari tare allo Stettiner, e si è sfogata ed ha pianto per le pressioni

« della mamma. . . Spesse volte ho dovuto assistere a scene, nelle quali

« la m a m m a minacciava e percuoteva la figlia per obbligarla a sposare

« lo Stettiner, e la figlia subiva tut to per rispetto alla mamma. Però alcuni

« giorni avanti il matrimonio, tentò di fuggire di casa per non essere

« costretta a sposare. . . ». Por ro testes isti loquuntur quidem directe de

aversione filiae, sed haec aversio ex toto contextu orat ionum, et ex

circumstantiis a test ibus ipsis enarratis , ut « sposo impostole dalla

« m a m m a », et « l'ho intesa lamentarsi delle pressioni della m a m m a »,

et « si è sfogata ed ha pianto per le pressioni della mamma », prae

sertim vero ex ten ta ta fuga nocte proxima ante diem celebrati matri

monii, intelligi ac referri nequeunt nisi ad matr is coactionem in filiam.

Nec refert quod fuga a Liberata, iuxta test imonium Octaviae Delle Mac

chie, tenta ta fuerit « alcuni giorni avanti il matr imonio »: quidquid enim

sit de hac particulari temporis circumstantia, certum omnino est omnes

testes, qua rum attestat iones supra retulimus, convenire in affirmanda

aversione fil iae et proinde matr is coactione usque ad matrimonii cele

brationem, idque edicit expresse ipsa Octavia Delle Macchie: « Questa

« avversione (Liberatae nempe de sponso) impostole dalla mamma », et

quidem iussu et imperio « pressioni », minis ac verberibus, ut ipsa

Octavia Delle Macchie testatur , « durò fino alla vigilia del matr imonio ».

Inde corruit quoque coniectura defensoris Vinculi, Liberatam, fuga

tentata, et ipsam voluisse matr is mu ta tum consilium sequi ac in exte

riores actus traducere. Si enim mater de hoc matr imonio consilium

mutasset erga filiam, fil ia de Torquato ne amplius quidem cogitasset:

secus autem minime intelligi et explicari possent aversio cont inua

Liberatae , eius questus et p lanc tus , et praesert im tenta ta fuga. Et

cum vel ipsa Penelopes induxeri t Liberatam saepe cum fletu sibi dicen

t e m : « Mamma, mandatelo via perchè io non lo voglio sposare », si

revera consilium suum mutasse t erga fi l iam, non Liberata, sed pot ius

Torquatus fugam a Liberatae conspectu arripere debuisset.

S. Romana Rota 197

Ergo magno in calculo, ceu re tur Vinculi defensor, non est habendum

tes t imonium Syndici loci de Liberatae gaudio in civili caerimonia com

plenda. Nam ut praetermit tamus t um informationes Parochi loci, quae

t amen graves sunt, t um vim probandi ho rum signorum in abstracto,

et seclusis re rum circumstantiis, tum quaest ionem an pars quae in

iudicio testem pro se induxit nequeat amplius contra datum test imo

nium excipere, quod tamen nullo modo admi t t imus ; plures alii testes,

iique graves in contrarium iudicium nos adducunt , attentis praesert im

rerum circumstantiis ab ipsis enarrat is . Nam Ursula Sbrolli tes ta ta est :

« Ricordo pure che poco prima della celebrazione del matr imonio t ro-

« vandomi a casa della medesima ed avendo visto la Liberata tu t ta

« afflitta e piangente, ne domandai il motivo a mia madre, che si t ro-

« vava anche colà, e questa mi r ispose: " Proprio non lo vuole „; allora

« io, r ivol tandomi alla Liberata, le d iss i : " Allegra che sposa! ora che

« sposa vuol essere così addolora ta? „. Ed ella di r imando: " Sposassi

« con Dio! „ ». Et dum Syndicus loci affirmat: « Potett i notare che

« la Santelli si mostrava abbas tanza contenta dell 'atto che compieva »,

Ersilia Bicocchi e contra tes ta tur : « La cerimonia (sive civilis caeri-

« monia, sive matrimonii celebratio sit) nel suo complesso fu fredda... ».

Et Silvia Savini: « Avendo voluto vedere la sfilata del corteo nuziale,

« ebbi ad accorgermi che la sposa aveva più l 'aria di vitt ima rassegnata,

« che di una sposa felice... ».

At tendenda igitur non est declaratio Parochi loci, qua insinuât

deceptum fuisse circa commorat ionem Torquati Stettiner Romae habi tam,

« anche con la connivenza della sposa ». Haec enim est inanis conie

ctura, quae nullo fundamento ex actis innit i tur. Nec pariter a t tendenda

est eius depositio quod « quando li interrogai sulla Dottrina cristiana.. .

« nota i . . . che era più lieta la sposa che lo sposo ». Nam non inde neces

sario excluditur coactionis materia, ut supra nota tum est ; et cum

Parochus de laetitia vultus a t tes tans non sit testis qualificatus seu ex

officio, eius depositio cedit test imoniis, quae mox retul imus.

Demum plura in hac causa disputata sunt , eo quod mat r imonium

celebratum fuerit praetermissa fide s ta tus liberi Torquat i quoad illud

t empus , quo Romae commoravit . Porro de agendi ratione subiectiva

Parochi proprii sponsae nunc nobis non est invest igandum. At si pro

undequaque veris accipienda sunt ea quae ipse Parochus scripsit Curiae

Pitil ianensi, nempe : « E vero che pr ima di contrarre il suddetto matri

ce monio non fu chiesto al Vicariato di Roma alcun certificato, ma ciò

« avvenne per colpa dello stesso Stettiner, perchè tanto egli quanto sua

« madre , quanto altre persone venute in sua compagnia mi at testarono


« ehe lo Stett iner Torquato non aveva mai avuto stabile dimora in

« Roma.. . », difficile intelligitur cur pater Torquati , Parocho loci sponsae

non rogante, immo ne de hac re quidem edocto, publicationes in paro

chia S. Vitalis de Urbe faciendas curaverit, et difficilius quoque intel

ligitur cur Parocho proprio sponsae peni tus ignaro de Torquati com

morat ione Romae, affirmatum sit « che lo Stet t iner Torquato non aveva

« avuto stabile dimora in Roma ».

Specie tenus gravior est difficultas quae erui potest ex iis quae in

altero suo testimonio deposuit Parochus S. Vitalis de Urbe, nempe :

« La signora Santelli e figlia vennero da me. . . e la signora insisteva

« perchè io rilasciassi la fede di stato libero. Fu in questa occasione

« che io feci notare alla detta Signora, in presenza della figlia, che io non

« potevo accontentarla, data la denunzia avuta di precedenti promesse

« da par te dello Stett iner ». Cum igitur Liberata, hoc detecto impedi

mento praecedentium sponsalium Torquat i , non difficile se liberare

potuisset a matrimonio cum Torquato , propr ium Parochum, clam a

matre, sive directe sive interpositis personis certiorem faciendo, cur id

non fecit, si animo tam averso erat a matr imonio cum Torqua to? Sibi

imputet igitur, si hoc facili medio usa non est, ut matr imonium effu

geret.

Verum, ut prae termi t tamus Liberatam testatam esse se nescire a

quonam petitae fuerint publicationes matr imoniales in parochia S. Vitalis

de Urbe, s i ut undequaque vera habenda sunt quae nar ra t parochus

S. Vitalis, difficile intelligitur cur neque Parochus S. Vitalis neque Vica

riatus Urbis, de hac re edoctus, ut affirmat ipse Parochus , certiorem

fecerint Curiam Piti l ianensem vel sal tem Parochum propr ium sponsae.

Negotium enim de testimonio seu fide s ta tus liberi t ransigitur de iure

inter Curias, et ex consuetudine inter Parochos ipsos, directo l i terarum

commercio (Wernz, Ius matr., I, n. 133). Cum igitur nec Curia Pitilia-

nensis, nec Parochus propr ius sponsae rogaverint Parochum S. Vitalis

de publicationibus faciendis, Parochus S. Vitalis legitime suspicare

poterat ac debebat Pa rochum proprium sponsae ignarum esse de impe

dimento praecedentium sponsal ium Torquat i et de eius commorat ione

Romae hab i t a : et alia ex parte cum tum pater Torquat i Stettiner, t um

familia Santelli admodum instarent pro obt inenda fide s ta tus liberi, facile

suspicari debuisset periculum fraudis.

Dein Liberata quae antea iam noverat tu rpem consuetudinem Tor

quati cum amasia, iuxta at testat ionem Parochi S. Vitalis, rescivit quidem

tunc temporis circumstantiam praecedentium sponsal ium et hac de causa

nequire Parochum S. Vitalis concedere fidem s ta tus l iberi : at ei, a t tenta

S. Montana Bota 199

praesertim eius aetate, in mentem subisse praecedentia sponsalia con

sti tuere impedimentum impediens matr imonium, et sua denunciat ione

Parocho proprio facta, potuisse effugere matr imonium cum Torquato ,

ex allatis in causa minime coniici licet.

Aliunde fere nul lum auxil ium sperare poterat a suo Parocho erga

matrem. Is enim fuit qui, quamvis suspicari debuisset Torqua tum Romae

commorasse, ut ex eius declaratione modo allata patet, non tamen ulte

r ius inquisivit num Torqua tus Romae commoraveri t tempore a sacris

canonibus requisito ad faciendas publicationes, seu stabiliter necne. Is

item fuit qui, quamvis paulo ante matr imonium audierit matrem Liberatae

« piangendo e lamentandosi che sacrificava la figlia, facendola sposare

« con Torquato », praetermisit sponsam seorsim caute, etc., ut dicitur,

ad au rem explorare an ex voluntate, sponte ac libenter et vero cum

animi consensu in matr imonium coniungeretur, ut in iure est consti

t u tum (Wernz cit., n. 130).

7. Demum, quod potissimum est, peiora mala ex hac revelatione

Liberata prudenter t imere potuisset a matre, sub cuius potestate, cum

esset vix sexdecim annorum, erat et manere debebat. Nam ex u n a parte

Penelopes, ut ex eius declaratione seu depositione Parocho loci facta

aliisque re rum circumstantiis coniicere licet, facile suspicari potuisset

denunciat ionem praecedentium sponsalium factam fuisse a Liberata sive

directe sive indirecte : et alia ex parte tam asperi animi erat, ut dissua-

dentibus hoc m a t r i m o n i u m responderet , u t cetera omit tamus, « c h e l a

« poteva anche affogare senza dar conto a chicchessia » et, ipsa Liberata

praesente, « deve sposarlo, fosse Musolino, altrimenti l 'ammazzo ». Cum

vero de libero consensu ad matr imonium necessario agitur, quaer i tur

u t rum plena securitate ille gaudeat cuius est animus indagandus, ne per

timorem dicat sibi placere quod odit (cap. Cum locum, 14, de sponsal.).

I tem cum de matrimonio coacto agitur, non illud quaerendum est,

u t rum quis absolute potueri t vitare et effugere matr imonium, sed u t rum

sine magna difficultate potuerit illi malo occurrere quod timet (Arg.

Gasparri , De matrim., II, n. 944).

8. Hisce omnibus tum in facto tum in iure perpensis , Nos infra

scripti Auditores de turno , pro Tribunali sedentes, Christi nomine invo

cato, et solum Deum prae oculis habentes, decernimus, declaramus et

definitive sentent iamus, proposito dubio responden tes : Affirmative, seu

constare de nullitate matrimonii in casu.

I ta declaramus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tri

bunalium ad quos spectat, ut exsecutioni manden t hanc nostram defi

nitivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam sacro-


rum canonum, et praesert im cap. 3, sess. XXV, De ref., Concilii Triden

t ini , iis adhibitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis oppor tuna

et efficacia pro rerum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 16 augusti 1915.


L. £B S. Ioseph Mori.

Fridericus Cattani.

Ex Cancellaria S. R. Rotae, 30 novembris 1915.


II

P A R I S I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( D E P A Y E R - L E V E L )


anno secundo, die 4 martii 1916, BR. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,

Decanus, Ponens, Seraphinus Many et Raphael Chimenti, Auditores de

turno, in causa Parisien. - Nullitatis matrimonii , inter Aliciam de Payer,

repraesentatam per legitimum procuratorem Nazarenum Ferrata, advo

catum, et Paulum Level, interveniente et disceptante in causa Substituto

Defensoris Vinculi ex officio, sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Alicia de Payer vigesimum aetatis suae a n n u m agebat, quando

mater ei proposuit matr imonium cum Paulo Level e spectabili familia.

Alicia restitit matri , non solum propter dissimilem Pauli indolem, eiusque

in re religiosa sensus et mores, sed et iam quia alium iuvenem, Comitem

videlicet Jametel, vehementer deperibat. Post a n n u m a facta matrimonii

propositione mater gravem incidit in morbum, et, cum aegrotans fil iam

reprehendisset propter eius adversus Pau lum repugnant iam, asserens

hanc esse praecipuam adversae suae Valetudinis causam, fi l ia, ad eam

placandam reposui t : « E h bien, nous v e r r o n s » . Crastina die de his

omnibus quam citissime admoni tus Paulus , Aliciae annulum sponsali-

t ium obtulit, quem ipsa acceptavit. Et instant ibus precibus ac continuis

obiurgationibus matr is die 17 iulii an. 1900 mat r imonium fuit Parisiis

celebratum in ecclesia S t -Honoré . At infelicem habuit hoc coniugium

exi tum. Cum enim mari tale consortium intollerabile prorsus evasisset,

Alicia, post quatuor annos ab initis nuptiis , obtenta sententia divortii

S. Romana Rota 201

ab auctori tate civili, sponsum definitive reliquit. Postea Curiam Par i

siensem adivit, ut, praevio canonico processu, nul lum suum matr imo

nium declararetur ex capite vis et me tus ; ac die 21 ianuarii 1915 sen

tentia prodiit actrici favorabilis, a qua tamen Vinculi adsertor parisiensis,

prout i de iure, ad hoc Sacrum Tribunal provocavit: et hodie causa

disceptanda proponitur sub consueta formula dubi i : An constet de nul

litate matrimonii in casu.

Ad ius quod spectat - Cum per matr imonium non res aliqua, sed

ipsum corpus ipsaque individui l ibertas alteri in perpetuum t radantur ,

maior l ibertas in ipso contrahendo, quam in aliis contractibus, requi

r i tur . Hinc ex capitibus 14, 15, tit. De sponsalibus et matrimoniis orta est

theoria canonica, omnium doctorum consensu recepta, quod, saltem de

iure ecclesiastico, metus dirimat matr imonium, si sit gravis, etiam rela

tive tan tum, extrinsecus, iniustus et in ordine ad extorquendum con

sensum matrimonialem incussus. Quod iure merito extensum est ad

metum, quem vocant reverentialem; ad metum, videlicet, quo reformi

d a m u s indignationem eius, in cuius potestate constituti sumus , modo

tamen accedat aliquid aliud, v. g. preces importunae, suasiones diu

tu rnae , verba imperiosa, eloquium durum, etc. Emus d'Annibale haec

scribi t : « Timor reverentialis dicitur, cum aliquis patris, domini, etc.,

« indignationem, quae profecto malum est, metuit, licet absint. . . verbera,

« aut minae ; quae si gravis et d iu turna futura sit, malum grave, et ideo

« metus gravis non immerito existimabitur » (Summula, T. I, n. 138,.

not . 16, edit. 3 a). Idem habet Gasparri , De matrim., T. II, n. 942, 3 a edit.

Revera in his adiunctis, S. C. Concilii pluries matr imonium nullum

declaravit, notanter in Parisien. - Matrim., 16 maii et 15 septembris 1903

et in al tera Parisien. 21 novembris eiusdem anni . Par i ter in eisdem

adiunctis Sacra Rota matr imonium nullum esse declaravit in duabus

Parisien., 26 februarii 1910 et 13 martii , in Tarvis., 11 martii 1911, et

in Romana, 7 februarii curr. anni 1916.

Nunc ad factum. - Diximus in specie, quod Alicia Comitem Jametel

deper i re t : « J 'avais (ipsa testatur) un autre projet de mariage, un jeune

« homme, qui me plaisait beaucoup, m'avait manifesté le désir de m'épou-

« ser. Ma mère était informée et avait presque donné son consente-

« ment ». Iamvero nemo est qui non intelligat hunc animi s ta tum quemque

incapacem reddere ad novos fovendos amores . Haec vero non conside

rans mater Aliciae, mat r imonium cum praefato Comite totis viribus et

nimis abrupte , « brusquement », ad versata est, medium inveniens ut Comes

ACTA. vol. V I I I , n. 6. — 7-6-916.


non amplius domum ingrederetur. « Je m'aperçus (prosequitur Alicia)

« un beau jour que ce j eune homme ne venait plus à la maison, et, s u r

« le r emarque que j ' e u fis, ma mère me répondit que c'était elle, qui lu i .

« avait fait savoir de ne plus se présenter et de ne plus compter su r

« moi ». Mirandum non est, si ita mater Aliciae se gessit, quia acta

nobis referunt, quaenam fuerint eius ideae circa amorem coniugalem.

Tenebat nempe « que la plupart des mariages se concluent sans

« amour et que tout cela (amor in sponsum) étaient des bêt ises; qu 'une

« jeune fille n 'avait pas besoin d'aimer pour se marier, que la p lupar t

« des filles se marient sans aimer, et que l 'amour venait après ».

Pessimis hisce doctrinis addenda est indoles imperiosa matr is . « Ma

« mère se montrai t autori taire en toute r encon t r e» , ait frater Aliciae.

Et sponsus : « Mme de Payer était une femme excellente, mais autori-

« taire ». Imo ipsa mater fatetur iis, qui matr imonium dissuadebant , respon

disse: « Que j ' é ta is la mère, que je désirais le bonheur de ma fille, et

« que j ' é ta is persuadée que ce mariage aurai t un bon résultat , et je passai

« outre ». Ex adverso filiae indoles dicitur a matre « très douce », a testi

bus autem « très déférente envers sa mère . . . t rès habi tuée à toujours

« obéir . . . t rès impressionnée par l 'autorité maternelle ». Quare docilis

haec iuvenis, querelis matris , dum haec in morbum inciderat, vieta,

« affligée de la voir en cet état », responsum matri dedit : « Eh bien,

« nous verrons »; quae verba ambigua valde sunt et nil aliud significant

nisi Aliciam de matrimonio cogitare velle. At crast ina die Pau lus Level

« arr iva me disant savoir que toutes les difficultés étaient applanies,

« et m'appor tant la bague» , quem annulum acceptavit Alicia. Mens autem

eius erat : « Que je finirais par lasser Mr Level par ma froideur, et que je

« saurais bien empêcher que l'on fixât j amais une date pour le ma-

« riage ». Hoc autem impedivit mater suasionibus instantissimis et minis,,

quae ex dictis metum gravem consti tuunt. « Les moyens, que j ' a i era-

« ployés pour amener ma fille à ce mariage, n 'ont jamais été que des

« arguments de ra ison. . . Je lui montra is d 'abord les avantages qu'el le

« trouvait dans son mariage avec Mr Level, et je lui disais ensuite que

« nous nous séparerions, que je l 'abandonnerais », seu, ut addit Alicia,

« de me laisser débrouiller seule dans la vie ». Quod confirmat frater

asserens mat rem audivisse loquentem cum sorore his verbis : « Si tu.

« n 'épouses Mr Level, je ne m'occuperai plus de toi dans la vie ». Nec

solum derelictionem sed etiam exheredat ionem minitata fuit ma te r :

« Elle (deponit sponsa) joignait à ses déclarations les menaces ; parlai t

« d e me d é s h é r i t e r » . Credendum vero esse sponsae evincunt Aliciae

frater: « I l était même quest ion de la dé shé r i t e r» ; doctor Hi r schberg :

S. Romana Rota

« J 'entendis la mère, qui disait à sa fule, qu'elle la déshériterait et

« l ' abandonnera i t si elle ne consentait pas à ce m a r i a g e » ; et Madame

Louise Horak : « La mère menaçait pour tan t de la déshériter ».

Neque dicatur matrem exheredationem in effectum mandare non

posse. Huic enim difficultati ita occurrit Alicia: « Certaines des menaces

« étaient presque irréalisables; mais sur le moment je ne doutais pas

« de leur réalité, et, encore à présent, je suis persuadée que ma mère

« se serait arrangée, si je lui avais résisté, pour ne jamais plus me

« voir ». Ratio est, quia, ut ait mater, « elle (Alicia) était t rès jeune , elle

« prenai t au sérieux les menaces » et « elle (addit frater) ignorait tout

« de la vie prat ique, elle ignorait, par exemple, les droits d 'une mère

« sur la succession ». Eadem habet Horak : « Elle ne sortait j amais et

« était habi tuée à toujours obéir : c'est pourquoi je suis convaincue que

« les menaces de la mère furent prises par elle sur sérieux ».

Hae continuae matr is instant iae et minae acres gignebant discus

siones matrem inter et filiam. « Toutes ces discussions ont amené entre

« nous des scènes pénibles », asserit mater, et confirmat Horak : « J 'ai

« assisté à plusieurs reprises à des scènes entre la mère et la fille, où

« celle-ci déclarait, tout en larmes, que le mariage avec Mr Level lui

« r épugna i t» . Imo dissensiones adeo excreverunt ut Alicia « ne mangeait

« plus, était triste, elle avait beaucoup d'anémie et une grande depres-

« sion nerveuse ».

Nec neglexit Alicia ad matrem a proposito dimovendam vias

omnes, quas poterat , tentare. Cum enim mater nec f i l iae precibus, nec

eius lacrimis flecteretur, et pater iam diu a familia separatus et longe

absens nullo consilio vel ope filiam iuvare posse t : haec a) sola e domo

egredi ausa est, quod n u m q u a m hucusque fecerat, et d ñ a m Flory, matr is

amicam, adiit, illam enixe rogans, ut mat rem ad mutandam sententiam

induceret . Verum dna Flory apud mat rem nihil profecit. « Cette démar-

« che fut vaine », ait Alicia, et confirmat Flory: «J 'essayai en vain de

« la convaincre de rendre la liberté à sa fille, et qu'elle s 'exposait pour

« l 'avenir aux plus graves malheurs » ; 5) Alicia, molestiis agitata et

nervoso morbo capta, medicum Hirschberg, qui ad illam invisendam

venerat , rogavit, ut ipse apud matrem iriterveniret. Filiae optatis an

nuens medicus, mat rem exoravit ne Aliciam exponeret « à une chose

« qui pourra i t être irrémédiable ». Sed mater consilia medici aegre

tulit, et post egressum medici e cubiculo aegrotae, filiae dixit « qu'elle

« la déshériterait et l 'abbandonnerai t si elle ne consentait pas à ce

« mariage ». c) Nec sat is ; infelix enim puella omnem spem matrem

flectendi ereptam s ib i 'esse intelligens, quindecim dies ante matrimonii


celebrationem extremum consilium iniit, scilicet aufugendi sola e domo

et proficiscendi in villam familiae in oppidum Etretat , cum spe ut ex*

hoc improviso discessu magna omnium admirat io et scandalum oriretur

et Paulus matrimoniales t rac ta tus rumperet . Re autem mox cognita a

matre, filiam in villam prosecuta est, et cum ea quindecim diebus reman

sit, s imulans sat as tute hoc iter valetudinis causa a medico fuisse prae

scriptum. Quare nil mirum, si fi l ia sub imperio matris sponso li teras

misit amatorias , s imulque patet curnam aliqui testes fugam negent,

admitterites tamen factum rusticationis. Sic omnibus viis ab Alicia fru

stra tentat is celebratio matrimonii in proximum diem dest inata fuit.

Verum ex actis habemus , quod paulo ante religiosum r i tum Alicia

dixerit sponso : « Il est bien entendu, que je vous épouse contrainte, et

« forcée, et que, laissée à moi-même, je n 'aurais jamais voulu de ce

« mariage »; quam sponsae assertionem veram esse tes tantur frater spon

sae et testis Pironneau. Pr imus a i t : « Elle avait une crise de larmes au

« moment même de part i r pour la cérémonie , et elle avait déclaré

« devant moi, et devant plusieurs personnes, à Mr Level, qu'elle ne

« l ' épousa i t que contrainte et forcée», alter a u t e m : « Le matin du

« mar iage . . . j ' a i entendu de mes propres oreilles la fiancée dire à son

« fiancé : " Vous savez que je ne vous aime pas , et que si je vous épouse,

« c'est contrainte et forcée „ ». Mirandum proinde non est, quod Alicia

in ipso consensu praestando coram Ecclesia, uti refert eius mater, « elle

« avait dit " o u i , , en t remblant , et elle avait répondu aux questions du

« prêtre avec une voix mourante »; erat enim « pâle comme une morte ».

Quare nec testis Flory, nec Pi ronneau aliquid intelligere potuerunt .

Haec aversio sponsae erga proprium virum perduravi t post matr i

monium. Quod adeo verum est, ut ipsa constantissime debitum coniu

gale negaverit , et, si semel concubitus accidit, hoc evenit propter sponsi

violentiam et post tresdecim menses a die celebrationis matrimonii ,

« Mr Level, deponit Alicia, à fréquemment tenté d'user de ses devoirs de

« mari. Je me suis toujours opposée. " Il est entendu, lui disais-je, que

« je ne vous ai épousé que par contrainte. Pa r conséquent laissez-moi

« t ranqui l le , , . Une fois seulement, treize mois après le mariage, par sur-

« prise et par force il a pu s 'approcher de moi. Nous n 'avons j amais

« eu d 'autres rapports conjugaux ». Et hoc non obstante quod sponsus

eam ad debitum reddendum variis modis allicere curaverit. Haec enim

deponit Pau lus Level: « J'ai mis beaucoup de patience, j ' a i obtenu un

« petit résultat . L'acte du mariage à été accompli, mais une seule fois ».

P lura contra supradicta obiicit solers Defensoris Vinculi subst i tu tus ,

praecipua autem difficultas desumitur ex depositione viri qui asserit

S. Romana Rota 205

sponsam annulum, aliaque dona libenter accepisse, nec memorat Aliciam

annu lum deposuisse, nec unquam audivit de fuga sponsae ad villam

loci Etretat . At difficultas evanescit si haec a t t endan tu r : 1) Pau lus prae

cipua facta, quae metum et coactionem demonstrant , confirmat, scilicet

fatetur repugnant iam Aliciae erga sponsum; asserit Aliciam imperiosam

matris coactionem subiisse, quin ad quempiam recurrere potuer i t ; affir

mat Aliciam sibi declarasse se matr imonio non consentire nisi coacte,

et, inito matrimonio, nonnisi post annum et u n a tan tum vice actum

coniugalem passam fuisse. 2) Quod Paulus non memorat , non negat,

haec vero a test ibus fide dignissimis ex propria scientia demonstrantur .

3) Si Pau lus fugam sponsae non cognoverit, referendum hoc est ad

astut iam matris, quae ad evitandum scandalum et matrimonial ium tra-

ctatuum abruptionem, vocem ubique sparsi t agi de itinere a medico

valetudinis causa praescripto. 4) Tandem ex eo quod Alicia munera

acceptavit, hon sequitur spontaneus eius in matr imonium consensus,

cum, eodem tempore, puella valde timeret, ne matrem aegrotantem

dolore afficeret. Insuper omnia adiuncta, sive ante, sive post huiusmodi

munerum acceptationem, probant Aliciam n u m q u a m consensum sponte

dedisse. Notissima demum est regula, quod duobus test ibus de metu

tes tant ibus magis credendum est, quam mille testibus metum neganti

bus, aut spontaneam voluntatem affirmantibus.

Quibus omnibus diligenter perpensis, nos infrascripti Auditores de

tu rno pro Tribunali sedentes et Deum solum prae oculis habentes,

Christi nomine invocato, decernimus, declaramus et definitive senten

t iamus, constare de nullitate matrimonii in casu.

Ita pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribu

nalium ad quos spectat, ut exsecutioni mandent hanc nos t ram defini

tivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam ss. cano

n u m et praesertim cap. 3, sess. XXV, De reform. Concilii Tridentini ,


efficacia pro rerum adiunctis exstitura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 4 martii 1916.

Guilelmus Sebastianeiii, Decanus Ponens.

Seraphinus Many.

Raphael Chimenti.

Ex Cancellaria, 17 martii 1916.



SUPREMUM

SIGNATURAE APOSTOLICAE TRIBUNAL

V I C E N T I N A

EXEMPTIONIS ET FUNERUM

inter B. Parochum Sancti Marci civitatis Vicentinae, repraesentatum per

legitimum procuratorem Vincentium Sacconi, advocatum, et RR. Capel-

lanos Hospitalis Sancti Bartholomaei eiusdem civitatis, repraesentatos

per legitimum procuratorem Angelum D'Alessandri, advocatum.

Vicentiae ant iquitus exstabant Hospitale S. Antonii et alia minora,

quae anno 1773 in unum coniuncta fuere in territorio parochiae

S. Marci, sub nomine « Ospedale grande degli infermi e poveri », dictum

etiam Hospitale a Sancto Bartholomaeo, quia illi assignata fuit ecclesia

Sancti Bartholomaei, quae cum ad regulares pertinuisset , coemeterium

adnexum habebat . Cura spiritualis p r imum pat r ibus Capulatis concredita

fuit (1775-1806), dein patr ibus Minoris Observantiae (1807-1810), postea

sacerdotibus saecularibus (1810-1824), tandem, usque in praesens, pat r ibus

Reformatis (1824-1916).

Anno vero 1786, die 13 februarii, inter parochum S. Marci et Hospi

talis rectorem conventio seu concordia inita fuit, cuius exordium ita se

habe t : « Perchè in avvenire e per sempre debbano essere riconosciuti

« quegli indipendenti diritti, che al pio Ospedale degli infermi e poveri

« di questa città competono e furono in passato senza opposizione

« esercitati neh ' interno dell 'Ospedale medesimo, rapporto allo spiri tuale,

« e nella chiesa dell 'Ospedale stesso, e che nel tempo stesso appariscano

« i diritti parochiali che relat ivamente all 'Ospedale medesimo possono

« nei vari casi competere al Rmo parroco di San Marco nella cui par

r o c c h i a è l 'Ospedale stesso situato, resta t ra i presidenti dell 'Ord.

« Banca di detto Ospedale ... e il Rmo sig. D. Carlo Bonvicini, a t tuale

« p a r r o c o di S. Marco di questa c i t tà ,convenuto nei seguenti capitoli:

« riconosce esso parroco la totale indipendenza dell 'Ospedale medesimo

« rapporto a l l ' in terno dalla spirituale sua giurisdizione », etc. Ceterum

in Statutis anni 1773 sub art . 1 legi tur : « Sieno li due cappellani due

« religiosi Cappuccini sino a nuova deliberazione di questo governo,

Signatura Apostolica 207

« quali dal loro padre Guardiano ver ranno eletti: restando ad essi

« d e m a n d a t a la cura spirituale di tu t to l 'Ospedale interno col sommi-

« nis t rare li Ssmi Sacramenti della Penitenza, Eucarist ia ed Es t rema

« Unzione a tut t i gli infermi ed a caduno della famiglia esercitando

« ogni e qualunque funzione parrocchiale che occorresse ... Sopra il

« cadavere di ognuno che muore reci teranno le solite preci ed esequie

« prescrit te dal Rituale, senza potere pretendere veruna contribuzione

« ed elemosina ».

Anno 1814 Congregatio Hospitalis novo priori capellanorum praeter

alia, haec memora t : « Sarà finalmente a di lui cognizione il convenuto

« delia decessa amministrazione in proposito di diritti parrocchiali col

« Rmo sig. parroco di S. Marco ». Pa t res Minores, qui capel lanorum

munere funguntur, ab anno 1824, ingressi sunt Hospitale, conventione

inita ab episcopo acceptata qua in pactum deduxerunt observantiam

Sta tu torum anni 1773.

Verum hodiernus parochus S. Marci querelam resumendam curavit,

quam eius antecessor parochus Pegoraro inceperat contra exemptionem

capellanorum Hospitalis Sancti Bartholomaei a iurisdictione parochi

S. Marci eorumque ius funerandi pro fidelibus qui in Hospitali obiissent.

Curia episcopalis Vicentina propositis dubi is :

« 1) L'Ospedale di Vicenza eretto entro i confini della parrocchia

« di S. Marco è esente da ogni giurisdizione parrocchiale f

« 2) A chi spet ta il diritto funerario per i defunti neh ' interno del-

« l 'ospedale ? », die 11 augusti 1911 sententiam tul i t :

« Il Tr ibunale ecclesiastico, invocato il lume dello Spirito Santo,

« giudica che l 'Ospedale civile di Vicenza è esente da ogni giurisdizione

« del M. R. parroco di S. Marco, e che i RR. P P . cappellani hanno

« diritto di funerare per tut t i i defunti neh ' interno dell 'Ospedale. Il

« M. R. D. Giovanni Perin, parroco di S. Marco, è condannato alle spese ».

Argumenta quibus haec sententia innuebatur , sun t :

« 1) L'Ospedale di Vicenza è da qualificarsi t ra i maggiori o qua-

« l ineati : costi tuendo u n a quasi-parrocchia, la quale gode la esenzione

« per tut te quelle ragioni evidenti di necessità e di opportuni tà esposte

« dai canonisti.

« 2) La esenzione è riconosciuta dalle Sinodali Vicentine... per cui

« i RR. P P . cappellani per l'esercizio della loro giurisdizione dipendono

« unicamente dal Vescovo.

« 3) Il parroco ammet te che egli non può entrare e non entra

« nel l ' interno dell 'Ospedale per esercitarvi atti di giurisdizione senza

« licenza dei cappellani.


« 4 ) Il diritto poi funerario discende dalla cura deJle an ime ; quindi

« anche prescindendo da qualsiasi altro argomento, il diritto di fare il

« funerale ai defunti nel l ' in terno dell 'Ospedale spetta ai RR. P P . eap-

« pellani che in esso esercitano per manda to vescovile la giurisdizione

« indipendentemente dal parroco ».

Verum contra hanc sententiam parochus Per in S. Marci ad Sacram

R. Rotam appellavit, ac sub his dubiis disceptatum es t :

1) An Hospitali Sancti Bartholomaei in civitate Vicentina competat

totalis exemptio a quacumque parochiali iurisdictione in casti?

2) Ut rum parocho Sancti Marci an potius capellanis Hospitalis

competat ius sepeliendi et funerandi quoad fideles in eodem Hospitali

decedentes in casu?

3) Ut rum sententia primae instantiae quoad expensas sit confir

manda*, an potius infirmanda in casu?

Die 30 martii 1915 sentent ia Rotalis prodiit quae, exclusis argu

mentis quibus sententia Curiae Vicentinae exemptionem capellanorum

vindicavit, edixit solum in praescriptione exemptionem capellanorum

Hospitalis S. Bartholomaei fundamentum et causam habere ; ac dubiis

propositis respondi t :

« Ad 1) Affirmative cum quoad administrat ionem sacramentorum,

« quae infirmis in hospital ibus conferri solent, Poenitentiae nempe,

« Eucharist iae et Ext remae Unctionis, exceptis quidem sacramentis

«Bap t i smat i s et Matrimonii; t um quoad benedictionem dandam Hospi-

« tali ipsi in Sabbato Sancto, tum praesert im quoad funera fidelium in

« eodem Hospitali deeedentium.

« Ad 2) Provisum in primo.

« Ad 3) Affirmative ad pr imam partem, negative ad secundam. Et

« praeterea expensas iudiciales apud hoc Tr ibunal compensandas esse

« inter par tes ; t axam vero pro Rotali Sententia totam a parocho

« Sancti Marci solvendam esse volumus et declaramus ».

Contra hanc sentent iam S. R. Rotae parochus Perin ad hoc Supre

m u m Tribunal Signaturae Apostolicae recursum habuit , ac inter partes

haec dubia concordata sun t :

1) An sit locus circumscriptioni seu rescissioni sententiae Rotalis

in casu? Et quatenus negative,

2) An sit locus restitutioni in in tegrum?

In plena Signatura diei 11 mart i i 1916 in aedibus Vaticanis habita ,

relatore Emo P. D. Michaele Card. Lega, Praefecto, maturo examini

quaestio subiecta fuit.

Emi Pat res in primis abs re non esse censuerunt regulam firmare,

Signatura Apostolica 209=

se de sententiis Rotal ibus examen instituere quae ob duplicem confor

mem per se iam const i tuunt rem iudicatam ac in periodo exsecutionis

versantur . Revisio autem sententiae Rotalis per recursum ad hoc Supre

mum Tribunal expetita, ad examen quaest ionis quae inter par tes agi

ta tur non spectat, ut decernatur quid iuris sit in ter par tes ; sed secumfert

examen seu recognitionem sententiae ipsius, quae ab eodem recurrente

laborare contenditur defectu aut vitio, quamobrem sententia nulla decla

randa sit, vel saltem, aequitate suadente, rescindendo*. Hoc nostri Tr ibu

nalis inst i tutum est, quod in suo fundamento adumbra tu r in Pandect is ,

lib. 49, tit. VIII « Quae sententiae sine appellatione rescindantur », ubi

in 1. 1, § 3 s tatui tur « Item quum contra Consti tutiones iudicatur, appel-

« lationis necessitas remitt i tur. Contra Consti tutiones autem iudicatur

« quum de iure Constitutionis, non de iure litigatoris pronuncia tur ».

Etenim quum iudex in sua sententia contra Constitutiones pronunciat , seu

laedit manifeste legem sive communem sive part icularem, appellationi»

necessitas remit t i tur ; tunc enim etiam extra iudicium appellationis cor

rigitur sententiae vitium, quae vel ab ipso qui pronunciavit, nullam sen

tentiam esse declaratur, vel ab alio iudice ad hoc instituto sententia vel

nulla declaratur, vel rescinditur. Penes civiles nationes passim Tribunalia

consti tuta sunt Suprema, quae diversis nominibus nuncupantur , e t a p u d

» nos et in Gallia Cassazione nomen habent ; quaeque Tribunalia non sunt

appellationis, sed t amquam Suprema Tribunalia habentur pro vigili

legum tutela, ne istae scilicet in iudiciis pessum dentur . Idem proposi

tum Supremo nostro Tribunali Signaturae a t t r ibutum est, quod non de

iure litigatoris seu de merito causae iudicat ; sed de iure Constitutionum

pronunciat ut hae sartae et tectae in iudiciis serventur.

Iam in sententia Rotali Vicentina, de qua modo res est, recurrens

seu parochi Sancti Marci procurator contendit, sentent iam null i tate

laborare, vel saltem esse rescindendam quia falso innititur fundamento,

nempe praescriptionis, cui in casu locum esse non potest - ait p rocu ra to r -

quia deest possessio certa, seu non aequivoca, et ad legitimum tempus

continuata. Siquidem contendit procurator ex test ium at testat ionibus

non comprobari Hospitalis capellanos fuisse in possessione vel q u a s i -

possessione iuris peragendi funera proprie dicta, iuxta ri tuales leges,

eamdemque nedum immemorabilem, sed nec diuturnam, seu quadrage

nario tempore cont inuatuam fuisse. Denique asseri tur alio vitio eodem

que graviori controversam possessionem laborare omnimode praescri

ptionis effectui contrario, nempe precariam possessionem habendam

esse, quippe capellani in Hospitali polleant potestate quotannis deman

data seu ab episcopo delegata, uti p robant certissima documenta.

álO Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Verum Emi Pat res perpenderunt obieetos defectus in primis nulli

mode evincere sentent iae nullitatem, quia non obiicitur defectus neque

citationis, neque competentiae, neque mandat i , neque al ius substantial is ,

a u t formalis defectus ex quo sententiae null i tas esset declaranda.

Neque in casu sermo esse potest de remedio extraordinario resti

tut ionis in integrum, quod remedium extraordinarium competit, potis

s imum ob nova detecta documenta, au t exhibi torum documentorum

comprobatam falsitatem.

Quare Emi Pa t res inquisierunt, an sententia esset rescindenda quia

revera t i tulus praescriptionis a sententia Rotali asser tus non videatur

probabili fundamento inni t i ; quia ex allatis documentis videtur num

quam parochus S. Marci de facto curam spiri tualem exercuisse in

Hospital i , nec iure exercere potuisse, ei obstant ibus legibus synodali

bus ; - i s t am vero curam de facto et de iure capellanos exercuisse.

Sane Emi Pat res adverterunt , re in facto considerata, ex deductis

document is factum historicum deduci, nempe capellanos Hospitalis Vicen

tini a tempore immemorabili in sacramentis adminis t randis et in funeri

bus peragendis t amquam exemptos a iurisdictione parochi localis se ges

t i sse ac directe episcopo subiectos se recognovisse. Hoc factum eru i tur :

1) ex relatis Statut is Hospitalis anni 1773,

2) etiam ex conventione quae anno 1786 inter pa rochum S. Marci

et Hospitalis rectorem inita est.

Neque difficultatem facit, in conventione « essere riconosciuti quegli

•« indipendenti diritti che al pio Ospedale competono e furono in passato

« s e n z a opposizione esercitati nel l ' in terno dell 'Ospedale m e d e s i m o » ,

q u u m paulo ante inst i tutum fuerit Hospitale, scilicet anno 1773, seu

breve tempus ab uno actu ad alium transiisset et hinc observant iam

p a r u m auctoritatis habere . Etenim asser i tur hanc independent iam a

parocho observatam fuisse absque parochi contradictione, quod est

graviss imum legitimae exemptionis a rgumentum, praecipue in suo exor

dio. Adde, nihil obstare quominus asserta observantia extendatur quoque

ad alia minora Hospitalia, ex quorum unione inst i tutum fuit Hospitale

maius Sancti Bartholomaei .

Neque utiliter obiici valet in pretio haberi non posse praefata docu

menta, quippe non comprobetur, an rectores Hospitalis et parochus

Sanct i Marci instructi fuissent necessaria auctori tate in relatis Statut is

a u t conventionibus ineundis, dum in legem statutar iam aut in pac tum

exempt ionem capellanorum deduxerunt . Nam ut supra animadversum

«st, Emi Pat res haec documenta maxime sub aspectu historico, seu

prout i factum historicum exemptionis manifestant, perpenderunt . Quod si


huius facti historici iuridicum fundamentum quaeratur , Emi Pat res illud

in legibus synodalibus Vicentinis t um antiquis, tum recentioribus, inve-

nerunt , quae iubent capellanos Hospitalis in administrat ione curae spiri

tualis , quae sacramentorum adminis trat ionem infirmis, eorumque funera

comprehendit , a iurisdictione parochi esse exemptos et ab episcopo

immediate dependere. Sane in capite 12 Synodi Vicentinae anno 1689

sub episcopo Rubini habitae, nonnullis officiis capellanorum ad curam

an imarum in Hospitalibus pert inentibus praemissis, addi tur : « Sine

« nostra licentia sacramenta ibi non adminis t ren tur ; quod si habean t

« proprios capellanos, isti nonnisi adprobat i et admissi nul lum curae

« exercitium audeant suscipere ». Item statui tur in synodalibus Vicen

t inis anni 1718 sub episcopo Venier; et in synodalibus anni 1780 sub

episcopo Gabrieli habit is . Hoc tandem clarius in post rema synodo

dioecesana Vicentina anni 1863, quae sub episcopo Far ina habi ta est,

praescribitur, ubi in cap. VII, n. 8 dici tur: « Nullus sacerdos sumat sibi

« m u n u s rectoris seu capellani in Hospitiis caeterisque locis piis, quin

« nominatus sit a nobis ac speciali mandato nostro muni tus ... Sed neque

« ullus parochus neque quilibet sacerdos, etsi sit pro universa dioecesi

« adprobatus , confessiones sacramentales excipere licite poterit sine

« expressa nos t ra licentia in seminario nostro, . . . in nosocomiis, nisi in

« periculo mortis alicuius infirmi et deficiat confessarius adsignatus aut

« si infirmus in eo periculo const i tutus certum aliquem confessarium

« petierit ». Quod ius ¿-non modo veluti synodale dioecesis Vicentinae,

sed etiam ius part iculare in tota regione Veneta vigere, clare adducta

documenta demonstrant . Quare s ta tuta pro Hospitali Sancti Bartholo

maei ad normam legum synodalium redacta sunt, adeo ut ius legitimum

sta tutar ium pro Hospitali consti tuant.

Praeterea Pat res Ordinis Reformatorum, ab ipso loci ordinario

anno 1824 vocati, curam spiritualem Hospitalis Sancti Bartholomaei

susceperunt « colle stesse discipline colle quali lo assistevano una volta

« (1775-1805) li RR. P P . Cappuccini », nempe iuxta Hospitalis s ta tu ta

et legem synodalem independenter a parocho loci Sancti Marci.

Quapropter s ta tus exemptionis quo fruuntur capellani, nedum in

legibus dioecesanis fundatur et in s ta tuto Hospitalis, sed etiam in spe

ciali pacto et conventione, vi cuius spiritualem curam Hospitalis accepta-

runt , hacque de causa ab episcopo istum nullimode immutar i posse

in comperto est. Exinde Emi Patres adverterunt annualem adprobationem

ab episcopo concessam non spectare ad capellanorum a parocho exem

ptionem, sed potius ipsorum capellanorum personalem adprobationem

et idoneitatem ad an imarum curam exercendam.


Cum res ita se habeant in iure et in facto, Emi Pat res censuerunt

sentent iam Rotalem esse confirmandam, nec officere hanc invocasse

veluti ra t ionem et fundamentum iuridicum praescriptionem, quae revera

videtur nul lum locum habuisse, quia ius praescribendum non erat quod

n u m q u a m parochi exercuerunt, nec, legibus synodalibus obstant ibus ,

exercere poterant . Haec enim ratio a sententia Rotali invocata quae a

facti specie aliena visa est, non influit in sententiae iustitiam, neque ius

Ordinarii , neque parochi, neque capeJlanorum laedit, eo magis quod

potius quam de vera praescriptione, de consuetudine agere videtur

decisio rotalis, et consuetudinem saepe invocat eamdemque immemo-

rabilem, cuius initium antecederet ipsam unionem parvorum Hospita-

lium in Hospitale maius S. Bartholomaei. Animadversum est autem

exemptionem capellanorum a parocho Sancti Marci fundamentum, sal

tem remotum, in praxi vigente in regione Veneta, sicuti ex document is

adductis patet, ac sicuti auctor Venetus Berengo in suo opere Enchiri

dion Parochorum de Xenodochiorum Capellanis, art. 2, scribit ; proximum

autem in Consti tut ionibus synodalibus Vicentinis habere . '

Quare ad proposita dubia, nempe :

1) An sit locus circumscriptio ni seu rescissioni Rotalis sentent iae

in casu?

Et quatenus negative:

2) An sit locus resti tutioni in in tegrum?

Emi ac Rmi Pat res responderunt die 11 martii 1916:

Negative ad u t rumque ; scilicet non esse locum neque nullitati sen

tentiae Rotalis in casu, neque eius circumscriptioni seu rescissioni,

neque beneficio rest i tutionis in integrum. De expensis autem iudiciali

bus Supremum idem Tribunal decrevit, eas inter par tes esse com

pensandas .

Atque ita editum est, pronunciatum, decretum, declaratum ac defi

nitive iudicatum, manda tumque ut haec definitiva sententia publici

iuris f ieret , et ab omnibus ad quos pert inet exsecutioni mandare tur ,

non solum, etc., sed et omni, etc.

Datum Romae, die 28 aprilis 1916.

Franciscus Solieri, Signaturae Votons.

L. $ S. VISA

Nicolaus Marini, a Secretis.

Iosephus adv. Fornar i , S. T. Notarius.

Secretaria Status 213

ACTA OFFICIORUM

SECRETARIA STATUS

QUINAM NÜNCUPANDI SINT INTERNUNTII, QUINAM DELEGATI APOSTOLICI DECER

NITUR.

Ex Audientia SSmi die 8 maii 1916

SS. D. N. Benedictus Divina Provident ia Papa XV, Secum animo

reputans , quantopere deceat rectius apt iusque ordinari nomina, quibus

ad hunc diem, pro sua ipsorum dignitate, appellari consueverunt quot

quo t Romani Pontificis personam in exteris regionibus gererent, i temque

al iqua honor is accessione eos ornari qui, etsi t i tulum gradumque Nun

t iorum Apostolicorum non obtinent, legatione t amen stabili apud exteros

rerum publicarum gubernatores funguntur, referente me infra scripto

Cardinali a Secretis Status, decernere dignatus est, ut hi omnes, in

posterum, Internuntii Apostolici nuncupentur , et Delegati Apostolici ii

dumtaxa t dicantur qui, licet personam Pontificis sustineant, charactere

tamen diplomatico, quem vocant, omnino carent .

Contrariis quibuslibet minime obstant ibus .

Datum Romae, die, mense et anno praedictis.

P. CARD. GASPARRI,

a Secretis Status.


DUBIUM ROMANAE CURIAE

S . P E N I T E N Z I E R I A A P O S T O L I C A

AVVISO DI CONCORSO

Si notifica che nel Sacro Tribunale delia Penitenzieria Apostolica avrà luogo il concorso all'Ufficio di Sostituto, per esame scritto ed orale. Lo scritto avrà luogo il giorno 23 del prossimo giugno alle ore 8, l'orale il 27 alle ore 9.

I Sacerdoti che desiderassero prendervi parte dovranno, non più tardi del 20 giugno, esibire nella Segreteria di detto Sacro Tribunale la domanda corredata dai titoli necessari per l'ammissione.

Dalla Segreteria della Sacra Penitenzieria, 20 maggio 1916.

C. Perosi, Reggente.


NOMINE

Con Biglietto della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di

nominare :

8 aprile 1916. — Mons. Lorenzo Schioppa, segretario di Nunziatura di prima classe, Uditore di seconda classe, destinandolo a prestare servizio presso la Nunziatura Apostolica di Baviera.

15 maggio. — L'Emo signor cardinale Ludovico Billot, Protettore della Lega Internazionale " Pro Pontifice et Ecclesia „.

30 maggio. — Mons. Ernesto Filippi, Segretario di Delegazione di prima classe, destinandolo a prestare servizio presso la Delegazione Apostolica del Canada.

Cou Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:


28 marzo 1916. — Mons. Francesco Egger, vescovo di Brixen. 30 aprile. — Mons. Adolfo Alessandro Nouel, arcivescovo di San Domingo. 16 maggio. — Mons. Andrea Righetti, vescovo di Carpi. 30 maggio. — Mons. Giulio Vaccaro, arcivescovo di Bari.



28 aprile 1916. — Mons. Teodoro Hévin, dell'archidiocesi di Rennes.

8 maggio. — Mons. Nazareno Cervigni, delParchidiocesi di Camerino.

9 maggio. — Mons. Emilio Dubois, dell'archidiocesi di Tolosa. 20 maggio. — Mons. Enrico Przezdziecky, dell'archidiocesi di Varsavia.


29 marzo 1916. — Mons. Michele Lévay, della diocesi di Vacia. 18 aprile. — Mons. Pietro ÌDombek, dell'archidiocesi di Posnania.

9 maggio. — Mons. Luigi Moulin, dell'archidiocesi di Tolosa. 20 maggio. — Mons. Silvio M. Nardi-Dei, della diocesi di Chiusi.

ONORIFICENZE

Con Brevi apostolici il Santo Padre si è degnato di conferire le seguenti onorificenze :


9 maggio 1916. — Al sig. Fernando Osorio y Eloia, già ministro plenipotenziario di S. M. Cattolica presso le Corti di Olanda e di Lussemburgo.

La Commenda dell'Ordine di 8. Gregorio Magno, classe civile:

13 aprile 1916. — Al sig. Federico Del Corto, della dioc. di Montepulciano. 5 maggio. — Al sig. Giovanni Barreré, della diocesi di Perpignan.

11 maggio. — Al sig. Giuseppe Nalbone, della diocesi di Girgenti.

— Al sig. Angelo Nalbone, della medesima diocesi.

26 maggio. — Al sig. Gaetano Gargano, della diocesi di Nicastro.

H Cavalierato dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

30' aprile 1916. — Al sig. Carlo Unger, di Cristiania.

— Al sig. Carlo Polaczek, di Cristiania.

19 maggio. — Al sig. avv. Michele Della Cella, dell'archidiocesi di Genova.

La Commenda dell'Ordine di S. Silvestro Papa:

20 maggio 1916. — Al sig. Francesco Catelli, di Roma.


28 aprile 1916. — Al sig. Gian Giuseppe Chiola, dell'archid. di Genova.

16 maggio. — Al sig. Ernesto Paban, della diocesi di Marsiglia.



NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rma Moas. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato

di nominare:


12 novembre 1914. — Mons. Antonio Rigoni, della diocesi di Segna. 10 febbraio 1915. — Mons. Giovanui Ronai, della diocesi di Rosnavia. 14 luglio. — Mons. Garlo Seedoch, della diocesi di Giavarino.

9 novembre. — Mons. Pietro Jacobs, dell'arehidiocesi di Colonia. 31 gennaio 1916. — Mons. Pietro Hoeveler, della medesima archidiocesi. 12 febbraio. — Mons. Celestino Mahé, della diocesi di Alessandria.

9 marzo — Mons. Gaetano Cicognani. 8 aprile — Mons. Solón Garcia Pedreira, dell'arehidiocesi di Bahia.

15 aprile. — Mons. Rodolfo Simlinger, della diocesi di S. Ippolito. 25 aprile. — Mons. Antonio Prieto, della diocesi di Cuenca. 19 maggio. — Mons. Francesco Gonçalves de Lima, della dioc. di Aracajú. — Mons. Vittorino Correira Fontes, della medesima diocesi. — Mons. Antonino Bossatis, delParchidiocesi di Torino. — Mons. Ambrogio Salvetti, della diocesi di Novara.


15 aprile 1916. — Mons. Giovanni Herzog, della diocesi di S. Ippolito. — Mons. Francesco Pührerfellner, della medesima diocesi. 25 aprile. — Mons. Giovanni Battista Panken, della diocesi di Bois-le-duc. — Mons. Giacinto Ballesio, dell'arehidiocesi di Torino. — Mons. Ludovico Campanari, della diocesi di Viterbo e Tuscania. 29 aprile. — Mons. Giuseppe C. de Paz y Morales, della dioc. di Teneriffa. 20 maggio. — Mons. Augusto Zaffarame, della diocesi di Orte.

Cameriere Segreto di Spada e Cappa soprannumerario di S. S. :

17 maggio 1916. — Il sig. marchese Francesco Doria Lamba, dell'arehidiocesi di Genova.


15 aprile 1916. — Mons. Corrado Wengritzky, della diocesi di Scepusio.

Annus T U I - Yol. VIII Die 7 Iulii 1916 Num. ?



DE EUCHARISTICA PUERORUM UTRIUSQUE SEXUS COMMUNIONE AD MENTEM

SUMMI PONTIFICIS, DIE 30 MENSIS IULII SOLLEMNI RITU PROMOVENDA.

Ex audientia Ssmi, die 26 iunii 1916

SS. D. N. Benedictus divina providentia Papa XV, cui nihil anti

quius, quam ut pie inviolateque serventur decreta Sacra Tridentina

Synodus et Quam singulari, fel. rec. Decessoris sui Pii X iussu edita,

referente me infrascripto Cardinali a Secretis Status , cum prope adsit

al ter luctuosissimi eventi anniversar ius dies, id mandare dignatus est,

quod sequi tur : « Omnes et singuli in Europa locorum Ordinarii summo-

« pere curent, ut , in Ecclesiis et Oratoriis suae cuiusque dioecesis,

« die 30, qui dominicus est, proximi mensis iulii, pueri u t r iusque sexus

« universi ad mentem Beatissimi Patr is , sollemniore quo fieri poterit

« ritu, ad Sacram Synaxim accedant. Contrariis quibusvis minime ob-

« s tant ibus ».

D a t u m Romae, die, mense et anno praedictis.

ACTA, vol. VIII, n. 7. — 7-7-916.

P . Card. GASPARRI,

a Secretis Status. 1 5

218 ' Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

E P I S T O L A E

I

A D R . D . P A U L U M B U G U E T , C U R I O N E M M O N T I S L E G I O N I S , P R O T O N O T A R I U M A P O

S T O L I C U M , C U I G R A T U L A T U R Q U I N Q U A G E S I M U M S A C E R D O T I I N A T A L E M E T

I N C R E M E N T A O P E R I S D E F U N C T O R U M A N I M I S E X P I A N D I S .

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Significandae

tibi voluntatis Nostrae nulla sane opportunior occasio quinquagesimo

sacerdotii tui natal i . Hanc enim vitae diuturni ta tem non otioso tibi

transiisse decursu, cum cetera - h a u d sane obscura - pastoralis dili

gentiae tuae documenta, t um admonet in primis opus, quod defunctorum

animis expiandis, tua excitavit pietas, tua sollertia aluit, ac, Deo bene

iuvante, auxit ita, ut non unam illud brevi sese diffuderit in gentem,

uberem - ut i sperare licet - l a turam ubique fructuum messem. Pro

fecto cum sancta et salubris sit cogitatio pro defunctis exorare, eos

Nos merito suspic imus, qui - ut i tu qu idem, dilecte Fi l i , provide

admodum facis - Deum non exorant solum, sed oblatis piae consocia

tionis commodis non exiguis, ad aemulam in mor tuos pietatem ceteros

hor tantur , ita plane ut, coniungendis ingeminandisque precibus, a tque

in primis cotidiano piaculari Sacro, militantem Ecclesiam ad demeren-

dam sibi t r iumphantem alliciant ac pene compellant. In quo mirum

gratificandi studio, cum hor tant ium tum obsequentium, nemo est qui

non videat quan ta eniteat caritas, non solum in proximos, sed etiam

in Deum, quantaque misericordibus fratribus affulgeat spes fore ut

dives in misericordia Deus et grata beatorum fratrum recordatio iisdem

eos velint christ ianae caritatis officiis post mortem iuvari, ut eodem

quantocius donentur optatissimo praemio.

Haec quidem animo reputantes , tibi non gra tu lamur solum diutur

n u m sacerdotium, sed tam frugifera consilia ac coepta simul iusta

commendatione complectimur, simul a te pet imus, ut, quarum rerum

spe hucusque et Nobis et Ecclesiae probasti navitatem tuam, iucunda

ac brevior earum exspectatio te faciat in posterum alacriorem.

Auspex divinorum munerum Nostraeque interim benevolentiae

testis apostolica sit benedictio, quam tibi, dilecte Fili, tuoque gregi


a tque operi quod supra laudavimus, peramanter in Domino imper

t imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xn maii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

II

AD R. D. IANUARIUM ASPRBNATEM GALANTE, PROTONOTARIUM APOSTOLICUM,

CANONICUM ET CIMELIARCHAM ECCLESIAE NEAPOLITANAE; CUI GRATULA

TUR NATALEM SACERDOTII L CELEBRANTI.

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Optimo sane

iure natalem sacerdotii tui quinquagesimum intelligimus a tuis civibus

ea omnium ordinum consensione iisque laetitiae significationibus cele

brari ut non privata haec faustitas, sed communis et publica videatur.

Te enim nobilissima ista civitas in suis praecipuis ornamentis ponit ,

qui, cum vim ingenii et copiam eruditionis non mediocrem ad studia

antiquitatum contuleris, et scripta edendo, cultoribus huius disciplinae

probatissima, et la tebras vetustorum temporum scrutando, sacra Cam-

paniae monumenta egregie iam diu il lustras. Accedit quod tuae laus

eruditionis, quae quidem expolitur etiam elegantia scribendi, cum inte

gritate coniungitur vitae sacerdotalis. Nos sollemnem tuorum gratulatio-

nem part icipando augemus eo vel libentius, quia te Nobis et huic apo

stolicae Sedi singulariter deditum addictumque novimus. A Deo autem

optamus pet imusque, ut te in annos multos ad patriae decus, ad horum

studiorum progressionem, ad hor tamentum Cleri, praesert im adulescen

tis, servet incolumem. Cuius auspicem voti ac paternae benevolentiae

Nostrae testem tibi, dilecte Fili, apostolicam benedictionem amantiss ime

impert imus.

Da tum Romae apud S. Pet rum, die xxvi mensis maii MCMXVI, Pon


BENEDICTUS P P . XV

9

<m Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

I I I

AD R. D. AMADEUM GHIZZONI, CANONICUM THEOLOGUM PLACENTINUM : DE COM

MENTARIO QUI INSCRIBITUR « IL CATECHISTA CATTOLICO ».

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Cum ex apo

stolico officio Nostrum praecipue sit laborare et efficere ut quae Christus

Dominus revelavit praecepitque hominibus, ea ab omnibus cognitione

usuque teneantur , nihil profecto habemus ant iquius quam fovere et

amplecti quicquid huic tanto proposito conducat. In hoc autem numero

iste reponendus est commentar ius , quem abhinc annis quadraginta

Placent inus ille Episcopus, Catechismi pervulgandi studio praeclarus,

Ioannes Baptis ta Scalabrini condidit, tuque iam diu non mediocri et

diligentia et peritia moderaris . Etenim, hoc temporis sat longo spatio,

mul tum scimus eam scriptionem rei christ ianae per Italiam profuisse,

vel ad conventus catechisticos promovendos a tque i l lustrandos, vel ad

scholas de Religione varias, pro discipulorum aetate captuque, excitan

das : cuius quidem ut r iusque rei opportuni ta tem Nosmet ipsi in Archie-

piscopatu Bononiensi, eiusmodi et coetu habito et scholis institutis,

omnino esse singularem agnovimus. Sed commentari i vestri ideo maxime

Nobis commendatur uti l i tas, quod, cum in eo nulla occasio praetermit

ta tur graviter disputandi quemadmodum nost ros pueros et adolescentes

instrui educarique ad religionis officia hodie conveniat, egregie factus

videtur non modo ad huius disciplinae incrementa quaerenda, verum

etiam ad inducendam sensim usque quaque christ ianae t radendae

doctrinae similitudinem. I taque l ibenter comperimus eum iam in com

pluribus dioecesibus nactum esse socios scribendi, eumdemque a non

paucis Episcopis ita comprobari , ut consilii dioecesani rei catechisticae

curandae t amquam organum adhibeatur . Optandum est, id quod ipsi

pientissimo auctori in votis erat, ut, reliquis exemplum horum sequen

tibus, vester commentar ius ad t am sanctum et salutare opus tota Italia

provehendum magis ac magis valere possit. Tu vero a tque omnes, quos

habes participes laboris, pergite vel alacriores pro Ecclesia et pro fra

t r u m salute contendere; a tque auspicem divinorum munerum paternae

que Nostrae benevolentiae testem, apostolicam benedictionem habete,

quam vobis amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die VII mensis iunii MCMXVI, Pon


BENEDICTUS P P . XV

Acta Benedicti PP. XV

I V

A D R . P . D . C A R O L U M G A R C I A I R I G O Y E N , E P I S C O P U M D E T R U X I L L O , O C C A S I O N E

Q U A R T I I A M E X P L E T I S A E C U L I A C O N D I T A T R U X I L I E N S I D I O E C E S I .

Venerabilis Frater , salutem et apostolicam benedictionem. — Sol

lemnia, quae istic, uti allatum est, apparantur , exacto quar to iam sae

culo, ex quo, auctori tate et gratia Sedis apostolicae, Truxillensis dioe

cesis erecta est, digna enimvero visa Nobis sunt quibus vel hae Nostrae

litterae nonnihil afferant splendoris. De re quippe agitur in qua quid

quid est commendatione dignum ac laetabile, id est Nobis cum Truxi-

liensi pastore et grege commune; cum quae inest et in dato beneficio

laus et in accepto gloria, laus sit et gloria eorum, quos christ iana cha

ri tas u t rumque nost rum iubet habere carissimos. Atque inde profecto

est quod cum scribere aggredimur, non ad vos solum sua sponte mens

praevolet Nostra, sed etiam ad maiores vestros, quorum nimirum explo

ra ta fides ac pietas ab apostolica Sede haec ipsa, quorum caussa lae-

tamini, consecutae sunt praemia a tque ornamenta . Mens quidem Nobis

non est domestica vobis commemorare ; sed consulto mentionem intu-

l imus de christianis maiorum vestrorum laudibus, ut hortar i eo ipso

videamur ne pigeat imitari quod celebrare delectat. Quid est enim catho

licis viris eiusmodi recolere eventus faustitatem, nisi eas pat rum reco

lere ac celebrare virtutes, quibus ea ipsa, quae commemorantur , par ta

sunt decora? Qui vero f ieri potest ut f i l i is haec animo reputant ibus non

ipsimet quodammodo adesse patres videantur ac vel defuncti adhuc eos

alioqui et hor tar i ut vigilent: ut s tent in fide: ut videant ne excidant

a vocatione sancta sua: ut sancti s in t? Tantum igitur apud vos grati

animi fidelis memoria valeat, ut, quae se dant recolenda maiorum

exempla, non plus admirat ionis habi tura sint, quam imitationis a tque

aemulationis.

Sed aliud praeterea est officium ab officio hoc non seiungendum.

Si enim decet sollemnia haec ita vos peragere, ut veteris recordatione

memoriae an imum valeatis ac mentem conformare, decet etiam in

aspectum lucemque ita ponere apostolicae Sedis beneficia, ut omnium

vestrum in eamdem cum obsequium tum studia nova acrioraque in

posterum sumant incitamenta. At vero longiorem hac de re sermonem

haud requiri t Truxil iensium catholicorum ad omne officii m u n u s sem

per experrecta indoles, et haec ipsa quae att igimus, amore magis impulsi


scr ibenda putavimus , quam quod arbi trarentur monit is ac praecept is

vos indigere Nostris.

Ad Nos quod attinet, ut saecularia haec sollemnia dioecesi uni

versae non laetabilia solum, sed etiam salutar ia eveniant, caelestium

vobis precamur munerum ubertatem, quorum pignus apostolica sit

benedictio, quam tibi, venerabilis Frater , et clero ac populo in quo

cotidianae curae tuae pervigilant, amantiss ime in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die x v m iunii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

V

AD R. P. SBRAPHINUM CIMINO, ORDINIS FRATRUM MINORUM MINISTRUM GENE

RALEM, SEPTIMO EXEUNTE SAECULO EX QUO INDULGENTIA PLENARIA DE

PORTIUNCULA PRIMUM DIVINITUS DATA EST.

Dilecte Fili, salutem e t apostolicam benedictionem, - r - Ingravescente

in dies hac mole communium miseriarum, quae Nos praecipue habent

anxios et sollicitos, omnem equidem occasionem, quae nobis offeratur,

arr ipimus propit iandae humano generi divinae maiestatis. Nam, cum

miseros faciat populos peccatum, in hoc devenimus rerum discrimen,

ut nisi vulgo homines paeniteat deliquisse ac paeni tendo melioresque

mores inducendo Dei benignitatem mundo concilient, nulla iam salutis

spes rel iqua videatur. Iam vero ad exci tandum in bonis vel salutaris

paenitent iae vel sanctioris vitae s tudium, oppor tune contingit ut illud

propediem commemoretur tam praeclarum divinae indulgentiae munus ,

ante annos septingentos, beatissimo Francisco deprecante, t r ibutum

hominibus, quod a Por t iuncula nominatur . Neque enim huius beneficii

qu isquam potest esse particeps, quin an te rite confitendo peccata expia-

verit, omnemque omnino culpae amorem abiecerit. Accedit quod qui hanc

lucrantur admissorum veniam, iis licet non sibi solum sed etiam pie

defunctis in Christo eam lucrar i : quibus ipsa facultas rei saepius i te-

randae mirum quantum solatii potest afferre. Id quod, si unquam alias,

est certe peroppor tunum hoe tempore, cum haec maximi belli immani tas

mult i tudinem animarum, quae igni piaculari addictae sunt , innumera

bilibus cotidie funeribus adauget. I taque vehementer quidem cupimus

ut toto orbe catholico ad sacras Franciscanum aedes vel ad eas quas

Acta Benedicti PP. XV <m

sacrorum Antistites destinaverint, frequentior solito christ ianus populus ,

huius veniae impetrandae causa, confluat, sed ibi maxime id fiat ubi

primum illa divinitus oblata est. Quamobrem statuimus ut integri anni

spatio, id est a vesperis primi diei mensis augusti proximi ad occasum

secundi diei mensis eiusdem consequentis anni, quisquis rite confessus

et caelesti dape refectus Assisiatem Basilicam Sanctae Mariae ab Angelis

adierit ibique pro Ecclesia ad mentem Summi Pontificis Deo supplica-

verit, toties Plenariam Indulgentiam lucretur, quoties eam aedem invi

sent . Atque ad amplificandam horum sollemnium dignitatem, iis Nosmet

ipsi volumus per Legatum adesse; idque muneris dilecto Filio Nostro

cardinali Philippo Giustini, quem Ordo Fra t rum Minorum pa t ronum

habet , demandamus . Sperandum vero est fore ut compluribus ex omni

ora ac par te terrarum natale solum Francisci a tque incunabula institu

to rum eius adeunt ibus, i terum illa sanctissimae vitae species ac forma

valeat ad excitandum in hominibus s tudium christianae sapientiae et

disciplinae, in primisque illius, quae hodie tantopere elanguit, fraternae

caritatis. - Caelestium autem bonorum auspicem et paternae benevolen

tiae Nostrae testem, tibi, dilecte Fili, et omnibus sodalibus tuis aposto

licam benedictionem amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xxix mensis iunii MCMXVI, Pon


BENEDICTUS P P . XV

m. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale


SACRI CONGREGATIO CONSISTORIALIS

I D E C R E T U M

OMAHENSIS ET KEARNEYENSIS

MUTATIONIS FINIUM

Cum Metropolitanus et Episcopi ecclesiasticae provinciae Dubu-

quensis, supplicem libellum ad Sanctam Sedem porrexissent ut a dioe

cesi Omahensi ad dioecesim Kearneyensem transferantur comitatus

civiles Wheeler, Qreeley, Howard et ea pars comitatus Hall quae, a flu

mine Platte separata, versus septentrionem sita est, SSmus D. N. Bene

dictus XV, rebus omnibus mature perpensis, de consilio Emorum huius

Sacrae Consistorialis Congregationis Pat rum et suppleto, qua tenus opus

sit, interesse habent ium consensu, annuens praefatis precibus, fidelium

utilitati et Kearneyensis dioecesis incremento appr ime cessuris, de ple

nitudine potestatis statuit ut praefati comitatus civiles Wheeler, Qreeley,

Homard et ea pars comitatus Hall, superius definita, a dioecesi Oma

hensi subt raherentur et ad dioecesim Kearneyensem assignarentur .

Statui t insuper Sancti tas Sua ut haec exsecutioni demandentur per

R. P. D. Ioannem Bonzano, Archiepiscopum titularem Melitenensem et

in Foederatis Statibus Americae Septentrionalis Delegatum Apostolicum,

eidem tr ibuens necessarias et opportunas facultates, etiam subdelegandi,

ad effectum de quo agitur, quamlibet personam in ecclesiastica digni

tate consti tutam, ac definitive pronunt iandi super quavis difficultate vel

oppositione in exsecutionis actu oritura, facto praeterea ei onere ad hanc

S. Congregationem intra sex menses exemplar mittendi, authent ica forma

exaratum, peractae exsecutionis.

Hisce denique super rebus eadem Sancti tas Sua praesens edi iussit

consistoriale decre tum: contrariis quibusvis minime obstant ibus .

Datum Romae, ex aedibus Sacrae Congregationis Consistorialis, die

13 maii 1916.

C. CARD. DB LAI , Episc. Sabinen., Secretarius.

L S. f Thomas Boggiani, Archiep. Edessen., Adsessor.

S. Congregatio Consistorialis

II




providit, scilicet:

17 aprilis 1916. — Metropolitanae ecclesiae S. Jacobi de Cuba, prae

fecit R. P. D. Felicem Ambrosium Guerra, hactenus ep. tit. Hamathensem.

5 iunii. — Cathedrali ecclesiae Neo-Pampilonensi R. D. Raphaelem

Afanador, vicarium generalem dioecesis de Socorro.

— Titulari ecclesiae Pergamensi R. D. Honora tum Halle, archipre

sbyterum Cath. ecclesiae Montis Pessulani , quem constituit Auxiliarem

Emi Dñi card. Francisci de Rovérié de Cabrières, ep. Montis Pessulani .

6 iunii. — Cathedrali ecclesiae Fanensi R. D. Ius t inum Sanchini, vica

rium generalem dioecesis Ariminensis et parochum ecclesiae Cathedralis.

7 iunii. — Titulari ecclesiae Sebastensi R. D. Ioachim Mamede da

Silva Leite, presbyterum dioecesis Campinensis, ibidem visitatorem dioe

cesanum et protonotarium ad instar participantium, quem deputavit Auxi

liarem R. P. D. Ioannis Baptistae Correa Nery, episcopi Campinensis.

19 iunii. — Cathedrali ecclesiae Reat inae R. D. Franciscum Sidoli,

canonicum archipresbyterum ecclesiae Placentinae.

1 iulii. — Cathedrali ecclesiae Sarsinatensi R. D. Ambrosium Ric

cardi, vicarium generalem Fere t ranum.

5 iulii. — Titulari episcopali ecclesiae Germensi R. D. Ioannem

Raynaud, vicarium generalem Tolosanum, quem constituit Auxiliarem

R. P. D. Ioannis Augustini Germain, archiepiscopi Tolosani.


NOMINATIO VICARII APOSTOLICI

Brevi apostolico nominatus es t :

28 aprilis 1916. — Vicarius Apostolicus de Canton, R. P. D. Ioannes

Baptis ta Maria de Guébr iant , e Seminario Parisiensi Missionum ad

exteras gentes, episcopus t i tularis Euroeensis , iam vicarius apostolicus

de Kiengtchang.



I

V I Z A G A P A T A M E N . E T N A G P O R E N .

D U B I A

Rmi Episcopi Dioecesium Vizagapatamensis et Nagporensis, qui iam

receperunt Kalendarium ad usum ipsarum Dioecesium a S. Ri tuum Con

gregatione revisum et approbatum, sequentia dubia pro oppor tuna solu

tione eidem S. Congregationi exposuerunt ; n imi rum:

I. An eiusmodi Kalendarium adhiberi possit ab omnibus sacerdoti

bus sive saecularibus sive religiosis suae Dioecesis?

II. An t i tulares Ecclesiarum Cathedralium et Pa t ronus Indiarum

debeant ab eisdem sacerdotibus omnibus celebrari cum octava, vel sine

octava?

III . An Episcopi utr iusque Dioecesis possint mutare t i tulares Eccle

siarum, sive quia incerti sunt, sive quia nec approbati , vel non habent

Officium in Kalendario Dioecesano?

Et Sacra eadem Congregatio, audito specialis Commissionis voto,

rescribendum censuit :

Ad I. Servetur decretum de Festis localibus diei 28 februarii 1914

ad I et III .

Ad II. Serventur Rubricae novissimae ad normam Bullae Divino

afflatu, Breviarii Romani , tit. IX, nn. 2* et 3°.

Ad III . Nihil innovetur, si aga tur 'de Sanctis in Martyrologio Romano

vel in eius Appendice approbata insertis. Si vero agatur de Ecclesiis

consecratis et de t i tularibus incertis, p roponatur elenchus an t iquorum

vel novorum ti tularium S. Ri tuum Congregationi pro approbat ione. Quod

si Ecclesia non fuerit consecrata aut solemniter benedicta, ipse Episco

pus eam benedicat vel consecret, assignando Mysterium vel Sanctum

Titularem iuxta Rubricas et Decreta; prae oculis habi to, quod Beatis

nec Ecclesiae, nec Altaria dedicari possunt .

Atque ita rescripsit et declaravit. Die 5 maii 1916.

£B A. CARD. E P . PORTUEN. et S. RUFINAE, S. B. C. Pro-Praefectus.


S. Congregatio Rituum

II

D U B I A

DE MISSA VOTIVA SACRATISSIMI CORDIS IESU ET DE PRECIBUS POST MISSAM

A Sacra Ri tuum Congregatione sequent ium dubiorum solutio expo

s tu la ta est:

I. An Missa Votiva Sacratissimi Cordis Iesu, a Leone Papa XIII

concessa pro qualibet Fer ia Sexta, quae pr ima in unoquoque mense

occurrit, prohibi ta sit in omnibus Festis Domini, iuxta Decretum n. 3712

diei 28 iunii 1889; vel t an tum in Festis Christi Domini, ad mentem

novarum Rubricarum tit. IV, n. 7, tit. VI, n. 4 et iuxta Notanda in Ta-

bellis n. 8?

IL An Preces post Missam omittere debeat Sacerdos, qui Sacrum

facit in Oratorio cuiusdam Communitat is Religiosae, dum ipsa Commu

nitas vel lectioni meditationis, vel alteri Missae assistit, vel ad reci

piendam Sacram Communionem accedit, vel pias preces in communi

reci tat? -

III . An liceat Preces omittere in fine Missae quae celebratur in

altari Sanctissimi Sacramenti si immediate post eam Sacra Communio

adminis t randa si t?

Et Sacra eadem Congregatio, audito voto specialis Commissionis,

respondendum censuit:

Ad I. Negative ad primam par tem; affirmative ad secundam.

Ad II. Negative; et in casu Preces praescriptae recitentur sub

missa voce t am a Sacerdote celebrante quam a clerico seu inserviente

vel t an tum respondente; et dentur Decreta, praesert im Decretum de

precibus in fine Missae recitandis diei 20 iunii 1913.

Ad III . Negative iuxta decretum suprarelatum, et in casu Ssma Eucha

ristia administretur post Preces.

Atque ita rescripsit ac declaravit, die 2 iunii 1916.

l$( A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. RUFINAE, S. R. C. Pro-Praefectus.



I I I

A V E N I O N E N .

DECRETUM BEATIFICATIONIS SEU DECLARATIONIS MARTYRII SERVARÜM DEI

SORORUM IPHIGENIAE A S. MATTHAEO, E CONGREGATIONE SORORUM AB

ADORATIONE P E R P E T U A SANCTISSIMI SACRAMENTI, E L I S A B E T H TERESIAE

A S. CORDE IESU, ORDINIS U R S U L I N A R U M , MARTAE R O S A E , ORDINIS S. BENE

DICTI, MARIAE A S. HENRICO, ORDINIS CISTERCIENSIS, ET SOGIARUM, IN

ODIUxM FIDEI , U T I F E R T U R , MENSE IULIO ANNI 1794, ARAUSIONE INTE-

REMPTARUM.

Gravissima illa reipublicae tempestate in Gallia, exeunte saeculo

decimo octavo, exorta, plura edita fuerunt decreta, quae, spreto omni

humani ta t is et religionis sensu ac natural is civilisque libertatis iure,

religiosos u t r iusque sexus crudeliter percusserunt , sub praetextu tamen

speciosaque forma iustitiae tuendae ac vindicandae, in bonum atque

utili tatem ipsius reipublicae. Inter cetera commemorare liceat ea quae

prodierunt diebus 14 et 17 augusti anni 1792 ac 17 septembris et 29 de

cembris anni 1793, quibus viri ac mulieres religiosam vitam profitentes,

e suis domibus expulsi bonisque spoliati, nefariae legis iuramento subii-

ciebantur. Quod si renuissent, uti graviter suspecti, tyrannidis fautores

a tque libertatis inimici, coram iudicibus accusati , pr ius in carcerem

coniecti, dein per summar ium iudicium capite mulctabantur . Ex innu

meris victimis illius calamitosi temporis a Terrore nuncupat i , modo

recensentur t r igintaduae sanctimoniales virgines ad diversos Ordines

seu Congregationes religiosas .pertinentes, quae in odium Fidei, uti

fertur, jmense iulio anni 1794, Arausione, intra fines Avenionensis archi

dioeceseos, interfectae fuerunt. Tredecim ex iis Sororibus sunt ab "Ado

rat ione perpetua Ssmi Sacramenti et sexdecim ex Ordine Ursul inarum,

in respectivis monasteri is civitatis Abolenae commorantes , binae ex

Ordine Cisterciensi et una ex. Ordine S. Benedicti. De praecipua e

quovis coetu, in ipsius Causae titulo nominata, quaedam summatim

describuntur. - T. Ex Adoratricibus Ssmi Sacramenti: Soror Iphigenia

a S. Matthaeo, in saeculo Francisca de Gaillard, Abolenae ortum duxit

die 23 septembris anni 1761, a coniugibus, non minus pietate quam

nobilitate claris, Ioanne Antonio et Ioanna Gabriela de Bouchon. Adhuc

infantula in Monasterio Abolenensi ab Adoratione perpetua Ssmi Sacra

menti recepta, sub recta Sororum disciplina, congruis studiis bonisque

moribus insti tuta est. Septemdecim annos agens, die 11 februarii an. 1779,

S. Congregatio Bituum

ibidem religionis habi tum induit, assumpto nomine Iphigeniae a S. Mat-

taeo, a tque anno sequenti , die 13 februarii, religiosa vota nuncupavi t ;

eaque una cum regulis Instituti f ideli ter constanterque observasse perhi

betur. E coenobio depulsa, sodales sequuta est in captivitate, cum quibus

in assiduis pietatis et vir tutum exercitationibus perseverans, tandem

secunda ad t r ibunal deducta est. A iudicibus, qui eius fidem et con

stantiam frustra tentarunt , condemnata, die 7 iulii anni 1794, ext remum

supplicium Arausione fortiter tulit. Deinde a die undecima usque ad

diem vigesimam sextam eiusdem mensis, ob eamdem causam, simile

supplicium cum pari animi virtute ac fortitudine passae sunt ceterae

duodecim consodales adoratrices Ssmi Sacramenti . - II . E Sororibus

Ursulinis: pr ima occurrit Soror Elisabeth Teresia a S. Corde Iesu, in

saeculo Elisabeth Teresia Consolin, na ta in pago vulgo CourtMzon,

die 16 iunii 1736, et filia Ioannis advocati et Mariae Annae Guérin.

Adolescentula vitam religiosam professa est in coenobio Ursul inarum

Sisteronii commorant ium. Dum de Ordinibus et Congregationibus reli

giosis supprimendis lex lata imponebatur , ipsa coenobio praeerat, nolens-

que redire ad suos, neque iureiurando ab i n i q u a lege praescripto se

devincire, die 25 martii anni 1794 comprehensa, quatuor menses Arau

sione in carcere detenta fuit. Mox ad t r ibunal adducta, iudicibus postu

lantibus quae ipsa esset, respondit : « Filia sum Sanctae Ecclesiae »,

et de iniuncto iuramento praestando i terum quaesita, absolute renuit,

adiungens « se non posse humanis potius quam divinis legibus obedire »;

unde, capite damnata , viriliter obiit die 26 iulii 1794. Eodem mense et

anno parique sententia condemnatae, necem forti ac generoso animo

sust inuerunt reliquae quindecim sodales Ursulinae Monasterii Abolenen-

sis. - III . E Sororibus Gisterciensibus Monasterii Avenionensis S. Catha

r inae merito laudantur duae Sorores germanae e nobili familia, Soror

Maria a S. Henrico, in saeculo Margarita Eleonora de Jus tamond, et

Soror Magdalena a Ssmo Sacramento, in saeculo Magdalena Francisca

de Jus tamond, quae cum altera Sorore germana Dorothaea Iulia de

Jus tamond, ex Ordine Ursulinarum, vitam religiosam amplexae sunt .

Harum prima Abolenae orta die 12 ianuarii anni 1746, S. Bernardi

regulam die 12 ianuarii anni 1766 professa est in Monasterio Avenio-

nensi, a quo cum ceteris depulsa anno 1790, et Abolenam reversa, in

Ursul inarum asceterio, veluti in loco refugii, excepta est. Vertente autem

anno 1794, cum aliis monialibus poena capitali damnata , pie obiit die

12 iulii, in aetate quadraginta et octo annorum. Magdalena autem a

Ssmo Sacramento, Abolenae na ta die 26 iulii anni 1754, Sororem Hen-

ricam in religione et in captivitate secuta, eam praevenit in morte unico


die. Pos tquam enim dixerit se a parent ibus vi tam temporalem et per

iudicum sentent iam vitam obtinuisse sempiternam, sacrificium consu

m a v a die 11 iulii, anno aetat is suae quadragesimo. - IV. Ex Sororibus

Benedictinis. Tandem superest aliquid innuere de unica moniali Ordinis

S. Benedicti, quae, licet post rema recensetur, pr ima fuit inter sanctimo

niales, quae coram commissione populari comparuit , ut morti t rade

retur . Ipsa est Soror Maria Rosa, in saeculo Susanna Agatha de Loye,

quae Serignani prope Arausionem ortum duxit die 4 februarii 1741 a

parent ibus Ioanne Alexio et Susanna Ianclair. Adolescentula fere viginti

annorum, monaster ium benedictinum in oppido Caderousse ingressa est,

ubi religiosis votis se Deo obstrinxit die 14 ianuari i anni 1762, ibique

mansi t usque ad monasteri i suppressionem. Tum in paternam domum

rediit, a qua, uti religiosa recognita et per vim erepta, Arausionem

delata est. Post duos circiter menses captivitatis, quum libertatis et

aequalitatis iuramentum se praestare abnuisset , die 6 iulii anno 1794,

aetatis suae quinquagesimo quar to , capitis sentent iam ac poenam subiit.

Quum vero fama sancti tat is et martyrii ha rum triginta duarum Servarum

Dei magis in dies invaluerit, Processus Informativus super eiusmodi

fama in ecclesiastica Curia Avenionensi, auctori tate Ordinaria, inst i tutus

est. Quo absoluto et Romam ad Sacram Ri tuum Congregationem t rans

misso, quum nihil obstaret quominus ad ulteriora procedi posset, instante

R. P. D. Iosepho Meftre, protonotario apostolico et hu ius Causae postu

latore, at tentisque litteris postulatoriis quorundam Emorum S. R. E.

Cardinalium, plurium Sacrorum Antist i tum, necnon Capituli et Cleri

Archidioeceseos Avenionensis a l iarumque Ecclesiarum cathedralium ac

dioecesium, i temque Ordinum et Congregationum religiosarum praesert im

ad praefatas Dei fámulas pert inentium, al iorumque notabilium virorum

ac foeminarum, Emus et R m u s Dnus Cardinalis Vincentius Vannutelli,

Episcopus Ostien. et Praenest inus , sacri Collegii decanus et eiusdem

Causae Ponens seu Relator, in ordinariis sacrorum Ri tuum Congrega

tionis comitiis, subsignata die ad Vaticanum coactis, sequens dubium

discutiendum proposuit : An sit signanda Commissio introductionis Cau

sae in casu et ad effectum de quo agitur ? Et Emi ac Rmi Pat res sacris

tuendis Rit ibus praepositi , post relationem ipsius Emi Cardinalis Po_

nentis , audito voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani, sanctae Fidei

Promotore , omnibus diligenter perpensis, respondendum censuerunt :

Affirmative seu signandam esse, si Sanctissimo placuerit, Commissionem

introductionis Causae triginta duarum Servarum Dei, quae sunt : E Con

gregatione Sororum ab Adoratione perpetua: Soror Iphigenia a S. Mat

thaeo, in saeculo 'Francisca de Gaillard; Soror a S. Pelagia, in saeculo


Rosalia Bès ; Soror a S. Theotista, in saeculo Maria Pelissier; Soror a

S. Martino, in saeculo Maria Clara Blanc ; Soror Rosa a S. Xaverio,

in saeculo Magdalena Tal ieu; Soror Martha ab Angelo Bono, in saeculo

Maria Cluse; Soror Magdalena a Matre Dei, in saeculo Elisabeth Ver-

chière; Soror ab Annunciat ione, in saeculo Teresia Henrica Fau r i e ;

Soror a S. Alexio, in saeculo Anna Andrea Minutte; Soror Amata a

Iesu, in saeculo Margarita Rosa de Gordon; Soror Maria a Iesu, in

saeculo Margarita Teresia Charransol ; Soror a S. Ioachimo, in saeculo

Maria Anna Béguin-Royal , et Soror a S. Augustino, in saeculo Marga

rita Bonnet. - Ex Ordine Ursulinarum: Soror Elisabeth a S. Corde

Iesu, in saeculo Elisabeth Teresia Consolin ; Soror Maria ab Angelis, in

saeculo Maria Anna Margarita de Rocher ; Soror Dorothaea a S. Corde

Mariae Virg., in saeculo Dorothaea Magdalena Iulia de Justamond; .

Soror Catharina a Iesu, in saeculo Maria Magdalena de Jus tamond;

Soror Francisca, in saeculo Maria Anna Depeyre ; Soror a S. Sophia, in

saeculo Maria Margarita de Berbegie d'Albarède ; Soror Agnes a S. Ludo

vico, in saeculo Sylvia Agnes de Romillon; Soror a S. Bernardo, in saeculo

Ioanna Maria de Romillon ; Soror a S. Basilio, in saeculo Anna Cartier

Soror a S. Melania, in saeculo Maria Anna Magdalena de Guilhermier;

Soror a S. Sophia, in saeculo Maria Gertrudes de Ripert d'Alauzier;

Soror a S. Francisco, in saeculo Maria Anna Lamber t ; Soror a S. Ger

vasio, in saeculo Maria Anna Anastasia de Roquard ; Soror a S. Michaele,

in saeculo Maria Anna Doux; Soror a S. Andrea, in saeculo Maria Rosa

Laye, et Soror a S. Rosalia, in saeculo Maria Clara Dubac. - Ex Ordine

Gisterciensi : Soror Maria a S. Henrico, in saeculo Margarita Eleonora de

Jus tamond, et Soror Magdalena a Ssmo Sacramento, in saeculo Magdalena

Francisca de Jus tamond. - Demum ex Ordine S. Benedicti: Soror Maria

Rosa, in saeculo Susanna Agatha de Loye. Die 6 iunii anni 1916.

Facta postmodum de his sanctissimo Domino nostro Benedicto

Papae XV per infrascriptum Cardinalem sacrae Ri tuum Congregationi

Pro-Praefectum relatione, Sanctitas Sua sententiam eiusdem Sacri Con

silii ra tam habens , propria manu signare dignata est Commissionem

introductionis Causae beatificationis seu declarationis martyrii praefa-

tarum triginta duarum Servarum Dei Sororum Iphigeniae a S. Matthaeo,

Elisabeth Teresiae a S. Corde Iesu, Mariae a S. Henrico, Mariae Rosae

et Sociarum, die 14, eisdem mense et anno.

A. CARD. E P . PORTUEN. ET S. R U F . , S. B. C. Pro-Praefectus.

L. % S. Alexander Verde, Secretarius.

<m Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA ROMANA ROTA

I

C L A R A M O N T A N A

R E S T I T U T I O N I S

Benedicto PP. X V feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae

anno primo, die 16 augusti 1915, RR. PP. DD. Aloisius Sincero, Ponens ,

Iosephus Mori et Fridericus Cattani, Auditores de turno, in causa Clara-

montana - Restitutionis, inter dominam Antoniam Debrige, actricem,

repraesentatam per legitimos procuratores Rev. dnum Albertum Colomb,

et dnum Angelum D'Alessandri, ac Congregationem Sororum a S. Ioseph,

vulgo a Bono Pastore nuncupatam, seu eius Superiorissam Generalem,

conventam, hanc tulerunt definitivam sententiam.

Domina Antonia Debrige a Summo Pontifice petiit ut contra Soro

rem a S. Coelestino, religiosam Congregationis a S. Ioseph, vulgo a

Bono Pastore nuncupatae , quae in urbe Claramontana domum habet

principem, et contra Congregationem iosam seu eius Superiorissam Ge

neralem instituere posset penes t r ibunal S. R. Rotae causam ad obtinen

dam restitutionem cuiusdam pecuniae summae, quam ipsa Sorori a

S. Coelestino dederat. Ex commissione SSmi causa in pr ima instant ia

delata fuit S. R. Ro tae ; at coram hoc Tribunali , non citata, imo velut

praetermissa sorore a S. Coelestino, causa proposita fuit sub hoc dubio

inter partes concordato : An Congregatio Sororum a S. Ioseph, vulgo a

Bono Pastore, solvere teneatur pecuniam, quam a domina Antonia Debrige

Soror a S. Coelestino habuit.

Factum quod spectat. - Domina Antonia Debrige, die 5 aprilis 1880

orta, iam a tenera aetate frequentabat scholas domus religiosae Con

gregationis Sororum a S. Ioseph, vulgo a Bono Pastore , in civitate

Claramontana, et magistram habebat Sororem a S. Coelestino eiusdem

S. Romana Rota 233

Congregationis. Anno 1892 parent ibus orbata fuit, qui suos tres filios,

quos inter Antoniain, commenda t e runt Sorori a S. Coelestino, tu tore

t amen dato. Antonia igitur, cum duodecimum a n n u m ageret, domum

religiosam Congregationis Sororum a S. Ioseph ingressa est, ut ibi, pacto

pro habi ta t ione et mensa pretio, educaretur, ibique mansi t usque dum

sui iuris facta e domo religiosa discessit. Fere integro anno extra reli

giosam domum transacto, ad eam rediit et ibi habi tum postulavit die

20 maii 1902, eumque obtinuit die 22 ianuari i 1903; et anno 1909, qu in

professionem emiserit, domum religiosam dereliquit.

Anno vero 1912 Antonia Superiorissam Generalem Congregationis

Sororum a S. Ioseph adivit et ei patefecit se Sorori a S. Coelestino, quae

sua inexperientia et familiaritate abusa fuerat, mutuo subinde dedisse

pecuniae summas , quae tunc u n a cum foenore summam viginti t r ium

millium libellarum efficiebant, eamque rogavit ut sua auctoritate addu

ceret sororem a S. Coelestino ut pecuniae debi tum fateretur et syn

graphas subscriberet . I taque Soror a S. Coelestino die 5 novembris 1912

syngraphas subscripsit , quibus recognovit se debere mutui titulo, « pour

cause de prêt », Antoniae Debrige summam viginti t r ium libellarum

u n a cum usur is quatuor libellarum singulis centenis.

Interea Soror a S. Coelestino ob eius agendi rat ionem a domo reli

giosa expulsa fuerat die 30 octobris 1912.

Cum vero Leonia Saliège, olim Soror a S. Coelestino, renueret red

dere debitum, nec solvendo esset, Antonia Debrige Superiorissam Ge

neralem adivit, ut loco Sororis a S. Coelestino solveret; et cum haec

denegaret se teneri ad debi tum solvendum, in ius vocata est ipsa Con

gregatio Sororum.

Duplici igitur de causa Pa t roni actricis censent Congregationem

teneri in casu ad res t i tuendam pecuniam, quam Antonia Sorori a S. Coe

lestino mutuam dedit, scilicet primo, quia monaster ium seu conventus

in causis civilibus tenetur loco subditi seu religiosi, et secundo, quia

in casu damnum quod Antonia passa est, Superioribus eiusdem Congre

gationis ob earum negligentiam imputandum est.

Ius quod attinet. Quoad pr imum, i ta actricis Patroni argumen

t a n t u r : agitur in casu de credito omnino certo, quia habentur et con

fessio part is debitricis, Sororis a S. Coelestino, coram Superiorissa, et

syngraphae in quibus ipsa Soror confessionem confirmat, et aperte decla

ra t ac recognoscit se debitricem esse Antoniae Debrige summae viginti

t r ium millium libellarum. Atqui aes al ienum contraxit mulier religiosa

quae in monaster io degebat ; ergo actio Antoniae competit in ipsum

ACTA, TOI. VIII, n. 7. — 7-7-916. 16

234 Acta Apostolica» Sedis - Commentarium Officiale

monaster ium, quod pacificum est in iu re : « In causis civilibus non est

conveniendus Religiosus sed Monasterium ipsius ». I ta Glossa in canone

De persona, 11, q. 1, v. aut . Monachum, et Archidiaconus, ibid., n. 6;

Speculator, tit. de Reo, n. 19, et alii. Ratio est c lara : « q u i a Monachus

aut Religiosus solemniter professus, nihil habet propr ium (can. Non

dicatis, 12, q. 1), sed quidquid acquirit, pu ta rat ione successionis ab

intestato, au t huiusmodi , acquirit Monasterio (Auth. ingressi, G. Episcop.

et Gleric, et can. Quia ingredientibus, 19, q. 3 et c. Quanto, 7, de offic.

Ordinar., et c. Cum ad Monasterium, 6, de statu Monach.); ergo in causis

civilibus non ipse, sed Monasterium conveniri poterit ac debebit ». I ta

Reiffenstuel, lib. II, decr. tit. I, n. 183, cum communi .

Verum haec iuris principia, quae pro religiosis solemniter professis

valent, applicari nequeunt religiosis votorum simplicium. Ratio enim,

cur in civilibus non religiosus solemniter professus, sed monaster ium

ipsius conveniri potest et debet, est quia religiosi solemniter professi

« ob professionem emissam non amplius sui iuris sunt et servis proprie

« dictis aequiparantur , qui iure romanorum carebant personali tate »

(Sebastianeiii, de Iudic, p. 25, n. 16 cum communi). At « votum simplex

« paupertat is adimit solum in fruendi et ret inendi (absque licentia supe-

« riorum), non vero proprietatem rerum vel saltem dominii capaci -

« tatem » (Aichner, Ius eccl., § 135, n. 2). Religiosi igitur votorum sim

plicium retinent iuris capacitatem seu personal i ta tem iuridicam, et hac

de causa in obligationibus ab ipsis contractis, ipsi, non congregatio,

coeteris par ibus, conveniri poterunt ac debebunt. Nec in praesenti mater ia

f ieri potest extensio de casu ad casum; nam diversa omnino est rat io,

et « quae a iure communi exorbitant nequaquam ad consequentiam

« sun t t rahenda » (28 de R. 1., in 6°). Quare hoc ex capite actio in Con

gregationem, praesert im, prout in casu, praetermissa Sorore a S. Coele

st ino, legitima non est.

Iamvero Congregationem Sororum a S. Ioseph esse Congregationem

votorum simplicium, nullum dubium. Et in art. 102 Regularum h u i u s

Insti tuti expresse edici tur : « Le vœu de pauvreté , tel qu 'on le fait

« dans la Congrégation, ne détruit pas le droit de posséder ... ».

Neque obiici potest mutuo contracto inter Sororem a S. Coelestino

et Antoniam Debrige accessisse consensum Super iorum Congregationis.

Nam primo no tandum est consensum Super iorum Congregationum

votorum simplicium removere quidem in religiosis obicem ad contra

hendum, sed non obligare per se Congregationem ipsam, nisi consensus

explicite, vel saltem ex re rum circumstantiis induat na tu ram mandat i .

Ad rem S. C. de Religiosis in causa dioecesis seu Ordinis X Obliga-

S. Romana Rota 235

tionis, 15 augusti 1914: « Ora è noto e fuor di discussione che l'auto

re rizzazione a compiere qualche atto, concessa ad uno che per disposto

« della legge non può compierlo senza di essa, ma che del resto ha

« personalità propria, e quindi può acquirere sibi, toglie l'obice che

« aveva quell 'ente o persona a porre quell 'atto, ma non importa garanzia

« per par te della persona autorizzante » (Acta Apostolicae Sedis, an. VII,

vol. VII, pag. 110). Quare cum religiosae congregationum votorum simpli

cium ret ineant ex iure communi canonico personali tatem propriam seu

iuridicam, etsi constaret in casu de consensu praesti to a Superioribus seu

a Superiorissa Generali Congregationis Sororum a Sancto Ioseph (Reg.

Instit., 105) Sorori a S. Coelestino, ad hoc ut mu tuum contraheret , non

illico -concludendum esset Congregationem ipsam seu religiosam domum

teneri mutui titulo, seu ad m u t u u m solvendum.

Et confirmatur argumento e contrario, ex iis quae eadem decisio

disserit de religioso votorum solemnium : « Questi, còme si è detto sopra

« (p. 108), non ha nè il velie nè il nolle, quindi non ha personalità giu-

« ridica propria, nè i superiori possono conferirgliela perchè contraria

« ai voti. Non può dunque applicarsi la teoria esposta; l 'autorizzazione

« data dal Superiore ad un suo religioso per comprare o vendere o per

« altre simili operazioni riveste invece quasi la na tura del mandato . Ed

« il religioso, nell'esercizio di quest 'at to, diviene come il gestore del con-

« vento, o della provincia, o dell 'ordine che l 'ha a ciò autorizzato, dal

« che per conseguenza logica e necessaria discende che non il religioso,

« ma il convento o la provincia o l 'ordine debbano r ispondere dell'ope-

« razione » (Ib., p. 110). In congregationibus igitur votorum simplicium

consensus Superioris ad aliquod negotium iuridicum peragendum ex

se solo non induit na turam manda t i ; sed id deducendum est ex tenore

licentiae praesti tae, vel ex peculiaribus circumstantiis ipsius negotii iuri

dici, pu ta si ex re rum circumstantiis appareat religiosam, sciente et

annuen te Superiorissa, contrahere in bonum ac util i tatem ipsius con

gregationis ac ipsius nomine, vel aliquid huiusmodi .

Haec quidem in genere. In specie vero, consensus, qui asseri tur ,

probari debet ; nec per se praesumi potest aut debet. Nam mutua in

casu non publice et notorie, sed clam contracta fuerunt, facta Antoniae

Debrige a Sorore a S. Coelestino lege secreti. Et consonant ea quae

disseruntur in citata decisione S. C. de Religiosis (p. 108), ubi ex exer

citio publico et notorio commercii vel industr iae ex parte alicuius Reli

giosi argui tur consensus praesumptus suorum Superiorum. E contrario

igitur, ubi negotium iuridicum non est publicum, consensus Superiorum

per se praesumi nequit .


Opponunt vero actricis Patroni Antoniam Debrige iure et recte

praesumpsisse Superiorum consensum eo quod, ut i ipsi asserunt , Magi

stra novit iarum minime ignorabat agendi rat ionem Sororis a S. Coele

s t ino; nam ipsa custodiebat redi tus Antoniae eiusque ti tulos, ut aiunt ,

et semel occasione venditionis cuiusdam tituli, Sorori a S. Coelestino

negotium perficiendum commisit. Verum haec affirmant tan tum, sed

non aeque probant . E contra Episcopus declara t : « La Maîtresse des

« Novices ne connaissait pas exactement la condit ion financière d'An-

« toinette Debrige, et savait seulement qu 'avant d 'entrer au Noviciat,

« Antoinette avait confié ses intérêts au notaire qui avait reçu ses comptes

« de tutelle, et chez lequel son frère était clerc ». Jtem : « La pre-

« mière année de son séjour dans le Pensionnat de sœurs sécularisées,

« et même pendant la seconde année, elle eut des rappor ts assez fré-

« quents avec la Maîtresse des Novices, mais ne lui parla jamais de ses

« prêts à sœur St-Célestin. Elle savait bien cependant que les novices

« ne doivent rien faire sans permission et elle n ' ignorait pas non plus

« que la Maîtresse des Novices, fille et sœur de notaire, et qui s'était,

« pendant plusieurs années, occupée d'affaires, aurai t pu lui donner un

« conseil utile ». Quinimo ex actis et allatis in causa ne constat quidem

quonam tempore definite Antonia pecuniam mutuo dederit Sorori a

S. Coelestino, u t rum dum in minore aetate esset, an postquam sui iuris

facta est, u t rum dum habitare t in domo religiosa, an dum consuetas

ferias, ut frequentius, ducebat extra domum religiosam, u t rum anno

immediate ante novitiatum, quem fere ex integro in saeculo degit, an

novit iatus tempore. Iamvero si admit tamus, ut coniicere licet ex argu-

mentat ione Pa t ronorum actricis modo relata, Antoniam pecuniam mutuo

dedisse Sorori a Sancto Coelestino tempore sui novitiatus, ipsa tunc

noscere debebat Regulas Insti tuti , iuxta quas (Reg. 104, 106) Religiosa

nequit debitum contrahere sine consensu Superiorissae. Quum igitur nemo

debeat esse ignarus conditionis eius, cum quo contrahit, sibi imputet si

imprudenter non investigavit u t rum Soror a S. Coelestino contraheret

de consensu Superiorissae, necne. Quam imprudent iam ipsa Antonia

fassa est ; scripsit enim Super ior issae: « . . .après tout s'il y a eu formel

« abus de confiance de son côté, il y a eu du mien une faiblesse impru-

« dente dont je devrais subir les conséquences ». Damnum igitur quod

sua culpa sentit, sibi debet, non aliis imputar i (86 de R. I., n. 6°).

Nec satis. Nam Superiorissa in suis litteris Antoniae die 15 octo

bris 1913 datis affirmabat: sororem a S. Coelestino nul lam permissionem

postulasse ad m u t u u m contrahendum, et debitum ab ipsa contractum

fuisse insciis omnino Superioribus, Antoniam vero nul lum consilium

S. 'Romana Rota 237

petiisse, et pecuniam mutuo dedisse Sorori a S. Coelestino non ut reli

giosae, sed ut amicae suae familiae: « considérée par vous non comme

« religieuse, mais comme amie de votre famille i.. à une religieuse agis-

« sant pour sa famille, ou des familles amies, et dont la Congrégation

« n 'a nul lement profité ». Antonia vero die 17 octobris rescribens Supe

riorissae, haec non denegavit, sed t an tum affirmavit Superiorissam reco-

gnovisse in colloquio secum habi to die 22 septembris 1913 a l iquatenus

suam responsabil i tatem « que votre responsabilité était engagée dans

« une certaine mesure », (quod t amen Superiorissa in suis litteris die

24 octobris 1913 datis aper te 5 denegat), et retulit opinionem quorumdam

canonis tarum, iuxta quos « la Congrégation est responsable des faits et

« gestes des religieux et religieuses pendant tout le temps qu'ils en font

« partie ».

Quoad al terum argumentum ita actricis Pat roni rat iocinantur: P ro

num est in iure sine culpa nul lam dari poenam > sed quemlibet damni-

ficatorem ex actione damnificativa et culpabili teneri ad reparat ionem

seu ad damnificationem damni illati; oportet enim, ut damnum sit illa

tum et actio de qua agitur sit causa efficax damni ipsius, oportet uno

verbo ut damnificator sit culpabil is; ergo ut monasterium de quo agitur

poena resti tutionis damnar i possit, necesse est ut quadam culpa cont in

eatur ... Porro extra omne dubium posi tum est teneri et deberi supe

riorissam monasterii ex munere , seu ex officio gubernare subditos, pro

indeque teneri etiam ex iustitia impedire ne ipsi contra iustit iam alios

laedant, adeo ut si praelatus vel superiorissa defecerint in hoc, tene

bun tu r ipsi ex parte sua ad reparandum illud damnum quod eorum

negligentia quis passus sit. In casu - prosequuntur Patroni - patet quod

negligentia Superiorissae in investigando et moderando, praesert im relate

ad Sororem a S* Coelestino, quae prae aliis correctione et moderatione

indigebat, prout ipsi Superiorissae notum erat, ratio et causa fuit damni

illati Antoniae Debrige. Neque prae tereundum est novit iarum magistram

aliquid saltem novisse de agendi ratione Sororis a S. Coelestino erga

Antoniam Debrige, nam semel saltem "conrea videtur. Ipsa enim titulos

ac reddi tus Antoniae custodiebat et interdum ipsa expresse Sorori a

S. Coelestino commisit munus quendam vendendi titulum ex quo

Antonia minorem s u m m a m accepit illa quam ti tulus repraesentabat ,

quamque a venditione soror a S. Coelestino obtinuerat . Quapropter

gravior f i t responsabil i tas monasterii , quod ignorantia ne excusare

quidem valet.

Pat roni igitur, ut patet ex a rgumento modo relato, censent Congre

gationem seu Superiorissam teneri etiam rat ione damni, ut a iunt aqui-


Mani. Verum eum in eam agatur de mutuo , d a m n u m aquil ianum vix

au tem ne vix quidem intelligitur. Antonia Debrige nec iniuriam nec

d a m n u m passa est quia pecuniam mutuam tradidi t Sorori a S. Coele

stino, sed quia soror a S. Coelestino pecuniam mutua tam non solvit:

quo in casu agitur non de damno aquil iano, sed de damno contractuali ,

quod vocant. Quod si iniuriam et damnum intelligunt Pat roni qua tenus

Soror a S. Coelestino vi aut dolo Antoniam ad m u t u u m con t rahendum

induxit, aut etiam, prout non semel insinuant, per dolum malum et

fraudem pecuniam ab ea extorsit, tunc Pat roni non haec t an tum iuridice

et plene probare debent, sed et iam conreitatem, ut aiunt, vel saltem

culpam ac negligentiam Super iorum Congregationis; nec indicia, et con

iecturae et praesumptiones sufficiunt, praesert im quia clam Soror a

S. Coelestino mutuum contraxit et accepit pecuniam, facta iVntoniae lege

secreti. At ex hucusque allatis in causa iuridica probat io deest.

Pos t remo videndum est an Congregatio Sororum a S. Ioseph, prae

scindendo a culpa, teneatur in casu qua tenus mutua ta pecunia conversa

sit in utilitatem Congregationis (C. Quod quibusdam, de fideiussorib.),

cum aequitas prohibeat quemque aliena iactura locupletari : qua ratione

Congregatio teneretur non to tam pecuniam per se reddere, sed in ea

t an tum mensura qua locupletior inde facta est. Verum pecuniam mutua

tam conversam fuisse ex toto vel ex parte in util i tatem Congregationis

ex actis et oblatis in causa non probatur ; Superiorissa enim affirmat

sororem a S. Coelestino pecuniam mutuo accepisse « pour sa famille

« ou de familles amies » ; Episcopus Claramontanus declarat se acce

pisse a sorore a S. Coelestino « qu'elle lui avait emprunté pour tirer

« son neveu Mr Henri Debrige d 'un très grave embar ras . . . ». Haec

dominus Henricus Debrige denegat. At seposita quaestione utrum in

utilitatem Henrici Debrige pecunia mutua ta conversa fuerit, necne, certo

certius ex actis et illatis in causa pecuniam mutua tam conversam fuisse

in utili tatem ipsius Congregationis iuridice non probatur .

Quibus rite tum in facto tum in iure perpens is , Nos infrascripti

Auditores pro Tribunali sedentes, Christi nomine invocato, et solum

Deum prae oculis habentes , ad propositum dubium respondemus : Nega

tive, seu ex hactenus deductis in causa Congregationem Sororum a

S. Ioseph, vulgo a Bono Pastore , solvere non teneri pecuniam, quam a

domina Antonia Debrige Soror a S. Coelestino habuit . Expensas autem

inter partes compensatas volumus.

Ita pronunciamus et definitive sentent iamus mandantes Ordinariis

locorum et ministris t r ibunalium ad quos spectat, ut exsecutioni man-

S. Romana Rota 239

dent hanc sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam

sacrorum canonum et praesert im cap. 3, sess. XXV, de ref., Conc. Trid.,


oppor tuna pro re rum adiunctis exst i tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 16 august i 1915.


Iosephus Mori.

Fridericus Cattani. L. © S.

Ex Cancellaria S. R. Rotae, 6 novembris 1915.


I I

R O M A N A

C I R C A L A C O L L A Z I O N E D ' U N B E N E F I C I O

Regnando Sua Santità Benedetto XV, del suo glorioso Pontificato

l'anno secondo, il giorno 10 maggio 1916, la Commissione Pontificia com

posta dei Beverendissimi Monsignori Guglielmo Sebastianeiii, Decano della

S. Romana Rota, Federico Cattani-Amador i e Pietro Rossetti, Uditori del

medesimo Tribunale, nella causa che vertebra la Datar ia Apostolica e il

Riho Capitolo Vaticano, circa la collazione di un Beneficio resosi vacante

nella Basilica Vaticana, ha emessa la seguente sentenza definitiva.

Il giorno 10 novembre 1914 moriva in ±Montefiascone Don Federico

Savignoni, Chierico Beneficiato della Basilica Vaticana, ed avendo il

Revmo Capitolo, fra i moltissimi privilegi, dei quali gode, anche quello

di conferire i Benefici minori della Basilica stessa, vacanti per morte

del beneficiato in Roma, in qualsivoglia mese dell 'anno, Mons. Ascenzo

Dandini , Canonico di turno, nominò al beneficio già posseduto dal Savi

gnoni il sacerdote Don Bernardino Bocchini, da circa 23 anni incardi

na to alla Basilica Vaticana e annoverato fra i Chierici inservienti al

Capitolo.

Questa nomina fu impugnata dalla Datar ia Apostolica, non solo

perchè r i tenne che il Beneficio nel caso fosse r iservato, ma anche perchè

era stato conferito ad un Chierico non Romano, contro i l disposto della

Bolla Dum singularem del P a p a Leone X.


Sorta tale questione, ragion voleva che fosse risoluta. A tal effetto

la Sant i tà di N. S. Benedetto XV, fel. reg., con biglietto della Segreteria

di Stato in da ta 19 luglio 1915, nominò la Commissione come sopra

specificata, alla quale concesse pieni poteri per giudicare definitivamente

siffatta controversia ed emanare una sentenza iuris ordine servato.

In seguito a tale nomina, le part i interessate, regolarmente citate

nelle persone di Mons. Giuseppe Guerri, Prefetto della Dataria Aposto

lica, e di Mons. Ascenzo Dandini, in rappresentanza del Rmo Capitolo

Vaticano, comparvero innanzi alla suddet ta Commissione, e di comune

accordo contestarono la lite sulla base del dubbio seguente : « Se, attesa

« la Bolla di Benedetto XIV Ad honorandam, la facoltà che ha il Gapi-

« tolo Vaticano di conferire i Benefici vacanti nella sua Basilica, sia

« soggetta alla riserva dei mesi contenuta nella Regola IX della Gancel-

« Uria Apostolica, nonché alla disposizione della Bolla Dum singularem

« del Papa Leone X».

Ciò stabilito, il Revmo Capitolo Vaticano, pur non disconoscendo

l'azione spiegata da Mons. Dandini, anzi confermandola pienamente, per

essere più sicuro della tutela dei suoi diritti, volle intervenire diretta

mente nel giudizio.

Fu perciò che nel l 'adunanza Capitolare del 9 gennaio 1916, nominò

u n a Commissione composta di t re Canonici, la quale sostenesse giuri

dicamente le ragioni sue nel caso concreto. Essa, infatti, domandò alla

Commissione Pontificia l ' intervento in causa : intervento che fu tosto

consentito.

Con let tera del 15 febbraio 1916 la Commissione Pontificia notificò

alle part i contendenti , che era loro accordato un tempo utile fino al 29

dello stesso mese, per produrre e dedurre quant 'a l t ro avessero creduto

necessario ed utile nel rispettivo interesse; con avvertenza che, t rascorso

il termine, si sarebbe proceduto nel giudizio.

Ma il Revmo Capitolo, r i tenuto tale tempo insufficiente a preparare

le proprie deduzioni, ne domandò la proroga con lettera del 21 feb

braio 1916: proroga che fu, senza difficoltà alcuna, concessa il 22 suc

cessivo fino al 20 marzo.

Ora, avendo ambedue le part i contendenti prodot to in atti le r ispet

tive allegazioni, che sono state scambievolmente notificate, e non con

s tando che abbiano altro da aggiungere, la Commissione Pontifìcia ha

r i tenuto chiuso il periodo istruttorio ed ha proceduto nell 'esame della

quest ione fino alla risoluzione del dubbio proposto .

È certo che il Revmo Capitolo Vaticano, in vir tù dei suoi privilegi,

abbia il diritto di conferire i Benefici minori della Basilica vacanti in

S. Romana Rota 241

Curia in tutti i mesi dell 'anno, quando non vi sono riserve o affezioni

apostoliche; come ha il diritto di conferirli se ne avvenga la vacanza

extra Curiam nei quat t ro mesi concessi agli Ordinari delle Diocesi. Ed

infatti il detto Capitolo, in tut t i questi casi, fa la collazione dei Benefici,

senza difficoltà da par te della Dataria, al ternativamente, u n a set t imana

l 'Emo Cardinale Arciprete del Capitolo e un 'a l t ra il Canonico di tu rno .

Altret tanto però non può dirsi se la vacanza del Beneficio avvenga

fuori di Roma negli otto mesi papali. E ciò in virtù della Regola IX

della Cancelleria Apostolica, la quale con u n a formóla generale, riserva,

senza eccezione alcuna, tut t i i benefici di qualsivoglia specie, in qua

lunque luogo esistenti, ed appar tenent i a qua lunque Chiesa, anche

degna di speciale menzione, come sono le Patr iarcal i di Roma, non

esclusa la Vaticana, dicendosi in questa Regola riservati « omnia bene-

« ficia ecclesiastica cum cura et sine cura, saecularia et quorumvis ordi-

« num regularía, qual i tercumque qualificata et ubicumque existentia, in

« mensibus ianuarii , februarii, aprilis, maii, iulii, augusti , octobris, novem-

« bris extra R o m a n a m Curiam alias, quam per resignationem ... quo-

« cumque modo vacatura, ad collationem... quorumcumque collaturum ...

« quomodolibet pert inentia ». In questo senso la Regola IX fu autentica

mente interpretata ed applicata da due Sommi Pontefici, Alessandro VII

e Clemente XI, in casi identici al nostro. Nel 1663 Alessandro VII, con

suo Motu Proprio, conferì il Beneficio « cum declaratione... quod regula

« mensium reservans Beneficia qualitercumque reservata et ubicumque

« existentia extra Romanam Guriam vacantia locum habea t etiam in

« Beneficiis Urbis ad collationem inferiorum coilatorum spectantibus,

« etiam quod beneficiatus obierit in Urbis districtu, vel intra duas dietas,

« sicut etiam illa pract icatur in Episcopalibus districtualibus ».

E Clemente XI nel 1700, con altro suo Motu Proprio, confermò la

decisione di Alessandro VII ed aggiunse: « Tam in praesenti quam

« in futuris dictae Urbis Beneficiorum ad collationem inferiorum colla-

« to rum spectant ium extra Bomanam Guriam vacationibus, perpetuis

« futuris temporibus locum habere volumus et declaramus Nobis et Sedi

« Apostolicae (dicta Beneficia) reservata existant ».

In questo conviene ancora Mons. D andini, il quale ha detto : « Se la

« questione ora insorta dovesse risolversi colle sole regole antiche della

« Cancelleria e della Bolla di Leone X, che sono comuni a tut te le

« Basiliche di Roma, non sarebbe forse prudenza per il Capitolo il resi

la stere, sembrando troppo impressionanti le due decisioni date contro il

« Capitolo e riportate dal Riganti, Tom. II » (Risposta alla replica della

Dataria Apostolica, p. 1).


A sostenere quindi il diritto controverso, egli ha creduto fondarlo

sopra più solida base, cioè sulla Bolla di Benedet to XIV Ad honoran

dam, del 27 marzo 1752; ed ha de t to : « A base di ques ta Costituzione

« posteriore, la quale modifica le antiche in r iguardo del Capitolo Vati-

« cato, deve regolarsi la collazione dei Benefici minori, che in essa

« vacano ; senza ricorrere ad altre fonti anteriori , o autori ed interpreti .

« Il testo unico per la Basilica Vaticana è la p r e d e t t a Bolla, che può

« con tu t ta verità chiamarsi la sua Lex propria: secondo questa legge

« speciale e tu t tora vigente devono conferirsi i Beneficii Vaticani, e

« non già con quella generale della Cancelleria Apostolica » (I .e. , p. 2).

Però mal s 'appone il preiodato Canonico, perchè Benedetto XIV

con la citata Bolla non fece, per quanto r iguarda la collazione dei Bene

fici, a lcuna modificazione delle precedenti disposizioni. In verità deve

innanzi tut to notarsi che la Regola IX. esige u n a deroga espressa ed

esplicita, senza la quale nulla perde del suo valore. Ora, quan tunque

nella Bolla Ad honorandam si legga una formóla derogativa generalis

s ima: « Par . 67. Non obstant ibus, quatenus opus sit, Nostris et Can-

« cellariae Apostolicae Regulis, etiam de iure quaesito non tollendo »,

pure questa non è tale che valga a stabilire la deroga r ichiesta: « sub

« clausula generali Non obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus

« Apostolicis Regularum Cancellariae Consti tut ionibus non comprehen-

« duntur , neque istis censetur derogatum nisi de iis specialis mentio

« fiat » (Reiffenst., HI, tit. V, n. 491); e più esplicitamente la Rota

(Dec. 592, n. 6, p. 3, Recent.) dice: « Praedict is addendum videbatur

« quod quatenus praetenderetur concessum ius conferendi in mensibus

« reservatis fuisset necessaria specialis derogatio Regulae, ut pluries reso-

« lutum fuit in Rota, testatur Sarnen., Pram., Reg. IX, qu. 5, n. 2 ».

Sono, infatti, chiare le espressioni della Regola IX al r iguardo:

« Volens in supplicat ionibus seu concessionibus grat iarum, quae de

«dic t i s beneficiis tunc vacantibus, etiam cum Motu Proprio, fient, de

* mense in quo vacaverint, dispositive mentionem fieri; alioquin gratias

« nullas esse, ac consuetudines etiam immemorabi les optan di maiores et

« pinguiores praebendas , necnon privilegia, et iam in limine erectionis

« concessa, et indulta Apostolica circa eas, ac etiam disponenda de huius-

« modi Beneficiis, aut quod illa sub huiusmodi reservat ionem nunquam

« comprehendantur , etiam cum quibusvis derogator iarum derogatoriis

« et fortioribus, efficacioribus, et insolitis clausulis necnon irr i tant ibus,

« et aliis decretis, tenores pro expresso haberi et latissime extendi

« voluit quibusvis personis quomodolibet concessa adversus Reser-

« vationern huiusmodi minime suffragari ». Questa deroga speciale, poi,

S. Romana Rota 243

è anche richiesta, e molto più chiaramente, dalla Regola 71 della Can

celleria Apostolica: «Sanc t i t a s Sua statui t et declaravit quod prae-

« missis et quibusvis aliis Regulis Cancellariae suo tempore edendis ac

« publicandis, nunquam censeatur derogatum in quibuscumque Consti-

« tut ionibus, Litteris, Brevibus, Indult is , et aliis Ordinat ionibus Aposto-

« licis, et iam Motu proprio et ex certa scientia emanatis , per quaecum-

« que verba et decreta derogantia, irritantia, universalia et amplissima,

« et Clausulas quan tumcumque efficacissimas, etiam derogatorias, a tque

« specialis et individuae expressionis vim habentes , nisi facta fuerit de

« illis expressa mentio, et non aliter nec alio modo ».

Onde il Riganti commenta : « Singulae Cancellariae Regulae, ut cen-

« seatur eis derogatum, requirunt specificam et expressam mentionem,

« nec sufficiunt clausulae quamvis amplissimae ... Unde licet clausula

« " Non obstant ibus Regulis Cancellariae, quarum tenores . . . „ praese-

« ferat, individuam illarum expressionem, et plura opere tur : . . . a t tamen

« hodie minime apta est derogationem Regulis praeseferre. Pot iss imum

« quia Regula haec (71) post praescr iptum modum, quo Cancellariae

« Regulis derogari debeat, ut i tur clausula et non aliter nec alio modo,

« quae formam inducit, quaeque praecise servanda est, i r r i tumque ac

« nul lum reddit quidquid, praeter modum praescriptum, in contrarium

« gestum fuerit . . .» (Ad Reg. 71, n. 20). La Regola 71, dunque, della Can

celleria Apostolica impone agli interpreti e ai giudici una presunzione

non iuris tantum, ma iuris et de iure, da seguire come norma, quando

si t rat t i di giudicare se un Pontefice abbia, oppur no, derogato ad

a lcuna Regola della Cancelleria; e più part icolarmente poi alla Regola IX.

Così il Riganti (1. c, n. 7) : « Dici nequit imperti ta facultas conferendi

« Beneficia vacantia in mensibus Sedi Apostolicae reservatis, ad exclu-

« sione m Reg. IX, nisi Regulae praefatae specialiter et expresse fuerit

« derogatum, pot issimum ob clausulas amplissimas, quibus illa muni ta

« reperi tur » (Cfr. L o t t e r , D e re Benef, lib. 2, qu. 89, nn. 18, 19; Rota,

Dec. 569, n. 7, p. 1 Recent., et in Barcinonen., Beneficii 7 aprilis 1689,

par . Similiter, coram Mattha).

Quanto poi questo esimio autore aveva scritto, non solo era ben

noto al Pontefice Benedetto XIV, ma era ancora da lui tenuto in grande

st ima, a tal segno che volentieri se ne serviva. « Cuius scriptoris (Ri-

« ganti) auctori tate libenter u t imur ... et nos testes sumus incredibilis

« illius laboris ac diligentiae in colligendis et discutiendis iis omnibus,

« quae suis operibus inseruit » (De Synod. Dioeces., lib. IX, cap. VII, n. 6).

Possiamo perciò essere certi che se Benedetto XIV avesse voluto

veramente derogare nel caso nostro alla Regola IX, lo avrebbe fatto


con tali espressioni, che non avrebbero lasciato alcun dubbio ; cioè,

avrebbe usato una formula derogatoria speciale quale è richiesta. E poi

ché questo non fece, la Regola IX r imane nel suo pieno vigore.

Dopo questa osservazione, riesce chiara la r isposta alla difficoltà

fatta nella Aggiunta alla memoria presentata dal Capitolo Vaticano, la

quale richiede che, t ra t tandosi di un privilegio praeter ius, sia il caso

di sostenere il diritto controverso, dovendosi applicare la regola favoreß

convenit ampliari. Imperocché, se è vero che, nella specie, il privilegio è

latae interpretationis, è anche vero che l ' interpretazione, per quanto

ampia, non può mai comprendere quei casi, per i quali richiedesi u n a

deroga espressa, se questa manchi. Ciò tanto più, quando chiaramente

apparisca quale sia l ' intenzione del Pontefice, poiché l ' interpretazione

ha luogo in dubiis: « nam si verba perspicua sunt , nul lam interpreta

t i o n e m a d m i t t u n t » (D'Annibale, Summ. Theol., I, n. 228). Ora, nella

Bolla Ad honorandam, come manca la deroga richiesta, così è pure

palese la mente del Pontefice, come si vedrà in appresso.

Dopo ciò, la Commissione ha proceduto a l l ' esame di quanto è stato

esposto dal Revmo Capitolo, per dimostrare il suo preteso diritto. Si è

detto che l ' intenzione del Pontefice nella Bolla Ad honorandam fu di

ampliare i privilegi e i diritti del Capitolo Vaticano nella collazione dei

Benefici, e che questo importa averli estesi ai casi per l 'addietro esclusi,

e quindi anche al caso di vacanza extra Curiam Romanam in alcuno

dei mesi papali. « Se ferma e precisa volontà del Pontefice fu quella

« di ampliare i diritti del Capitolo Vaticano nella collazione dei Bene-

« ficì Vaticani, in che mai consisterebbe questo suo ampliamento se non

« avesse eliminata quella riserva della morte extra urbem, ma invece

« l ' a v e s s e m a n t e n u t a ! » (Dandini, 1. e, p. 5).

E a corroborare maggiormente l ' a rgomento , si è aggiunto che il

Pontefice, ampliando i diritti del Capitolo, fece u n a sola eccezione, cioè

eccettuò soltanto i benefìci affetti e riservati ex persona, fuori della

quale eccezione nes sun ' a l t r a r iserva fu mantenuta . « L ' a v e r e nominata

« questa sola riserva, significa che questa sola ha voluto mantenere ed

«esc ludere l 'a l t ra , che aveva precisamente più volte dato motivo di

« litigio fra il Capitolo e la Dataria » (1. e ) . Ma, anche prescindendo

dal l ' a rgomento da noi sopra esposto, nè l ' u n a nè l ' a l t ra ragione p u ò

ritenersi concludente.

Per quanto r iguarda la prima ragione, la Commissione Pontificia

osserva che nel par . 39 della Bolla Ad honorandam, il Papa Bene

detto XIV intese certemente di ampliare i diritti del Capitolo Vaticano,,

e di fatto li ampl iò ; ma non- in rapporto alla collazione dei Benefici,.

S. Romana Rota

che restò quale era s ta ta fino allora. Infatti ivi si legge: « Iura, facul

t a t e s e t iurisdictiones Archipresbytero, Capitulo e t Canonicis dictae

« Basilicae competentia circa collationem Beneficiorum Ecclesiasticorum

« cuiuscumque generis cum cura et sine cura, nec non circa administra-

« tionem Ecclesiarum Parochialium, Monasteriorum, Pr iora tuum, Abba-

« t iarum, a l iarumque eidem Basilicae un i ta rum, sive subiectarum asse-

« rere, confirmare et respective declarare atque ampliare decrevimus ».

È chiaro che qui l ' intenzione dei Pontefice si riferisce a due oggetti

fra loro distinti e di na tu ra diversa, quali sono la collazione dei Bene

fici Vaticani, e l 'Amministrazione delle Chiese unite alla Basilica e da

questa d ipendent i ; e mentre tale intenzione relat ivamente ai Benefici

fu quella di asserere et confirmare i diritti già esistenti e dal Capitolo

esercitati, invece, relat ivamente alle Chiese unite e dipendenti, fu quella

di declarare atque ampliare iura, facultates et iurisdictiones. Perchè

infatti voile il Pontefice concedere iura, facultates et iurisdictiones? Se

i diritti convengono alla collazione dei Benefici, a questi non si possono

riferire le facoltà e le giurisdizioni, che bene convengono alle Chiese,

ai Monasteri, ai Priorat i unit i e dipendenti dal Capitolo. La s t ru t tura

stessa del periodo stabilisce assai bene tale significato. Ivi premessa la

distinzione dei due nominati oggetti, ai quali è rivolta la benevola inten

zione del Pontefice, si usano due verbi : asserere et confirmare, contrad

distinti dagli altri d u e : declarare atque ampliare, dall 'avverbio respe

ctive, il quale sta a dimostrare che i primi due verbi si riferiscono al

primo oggetto, cioè alla collazione dei Benefici, mentre gli altri due si

riferiscono al secondo, cioè alle Chiese unite e dipendenti . Non è adun

que la collazione dei Benefici che con la Bolla Ad honorandam Bene

detto XIV abbia voluto ampliare, ma bensì i diritti rispetto alle Chiese

unite, nobilitate con speciali facoltà fino ad essere elevate ad un certo

grado di giurisdizione.

Di questo non può muoversi dubbio alcuno, ove bene si consideri

tut to il contesto del par. 39 citato. La vera intenzione di Benedetto XIV,

accennata nel proemio che costituisce- il pr imo periodo, viene espressa

chiaramente nella par te dispositiva, contenuta nel secondo periodo, che

la spiega e la completa in tut t i i suoi particolari . Qui si legge : « Itaque

« collationem omnium et singulorum tam perpetuorum Beneficiorum

« simplicium, quae in praedicta Basilica existunt, et Beneficiatus, a tque

« Clericatus Beneficiati appel lantur ... quam aliorum a Monasteriis, Abba-

« tiis et Pr iorat ibus, inferius commemorandis , d e p e n d e n t e m , nec non

« et al iorum quorumlibet, quae hactenus Archipresbyter et Capitulum

« conferre consueverunt ; ac in eis insti tuendi, seu respective ad ea


« nominandi ac praesentandi iura, quibus ad hunc diem gavisi sunt ,

« eidem Archipresbytero, eiusque in Archipresbyteratu successoribus,

« nec non praedictae Basilicae Capitulo et Canonicis perpetuo competere

« volumus atque decernimus ». Per quanto dunque r iguarda i Benefici,

il Pontefice considera tutt i quelli quae Archipresbyter et Capitulum hacte

nus conferre consueverunt; e per quanto r iguarda il diritto di collazione

ed anche di presentazione, conferma quelli soltanto quibus ad hunc diem

Archypresbyter et Capitulus gavisi sunt.

Nè vale il dire che il Pontefice nel periodo seguente conferma

ancora veterem consuetudinem, quasi che abbia voluto r ichiamare in

vigore un diritto consuetudinario, relativo alla collazione dei Benefìci

nel caso in esame, anter iormente alla compilazione della Regola IX, il

quale era andato in disuso. Imperocché, oltre ad essere ciò una gratui ta

asserzione di Mons. Dandini, la veterem consuetudinem che qui si approva

r iguarda solo il modo sempre tenuto dal Capitolo nel conferire i bene

fici: principalmente in relazione alla distr ibuzione delle se t t imane: « tam

.<< circa divisionem hebdomadarum, quibus idem Archipresbyter et respe-

« ctive Capitulum et Canonici praedicti eadem Beneficia pro tempore

« vacantia, al ternatim et per tu rnum conferre debebunt » ; secondaria

mente in ordine alle lettere di collazione: « quam circa formam expe-

« diendi li t teras huiusmodi col lat ionum, praesent ium tenore approbamus

« et confirmamus ». «.

Nessun ampliamento dunque di diritti r iguardo alla collazione dei

Benefìci è stata introdotta nel par. 39, dopo il quale non si par la più

di tale mater ia in tut to il resto delia Bolla; mentre invece nei paragrafi

successivi si esplica largamente la volontà del Pontefice, che concede

facoltà e privilegi anche giurisdizionali, nelle Chiese unite alla Basilica

Vaticana e da ques ta dipendenti . Infatti, nei seguenti paragrafi si dichia

rano, si confermano, si amplificano certi diritti, che per lo innanzi non

erano assolutamente certi, o erano meno estesi, ed in qualunque caso

si sanzionano con Apostolica Autorità.

Per citarne alcuno, Benedetto XIV nel par. 40 (riportandosi ad u n a

decisione della S. Congregazione del Concilio e alle cose stabilite in

u n a Convenzione stipulata in conseguenza, circa la cura delle anime,

abituale nel Capitolo e at tuale nel Vicario perpetuo della Basilica) dice :

« quo fìrmioris observantiae robur accipiant, Apostolica itidem Aucto-

« ri tate Nostra, ha rum vigore perpetuo approbamus et confirmamus ».

Confermati tut t i i diritti del Capitolo e dei Canonici sulle Chiese

Parrocchiali filiali, e in qualunque modo dipendenti dalla Basilica, e

sopra le persone, che vi esercitano la cura delle anime, nel par. 41

S. Romana Rota 247

riconosce ancora il diritto del Capitolo di nominare Vicari ad nutum

amovibili, nelle Chiese di S. Lazzaro e di S. Angelo, e vuole che questi

Vicari, quanto alla cura delle anime, siano esenti ab omni iurisdictione

Parochi ipsius Basilicae, cui olim suberant; mentre conferma la dipen

denza della parrocchia di S. Francesco al Monte Mario e ne regola i

doveri verso il Capitolo, senza diritto alcuno a d imandare il salario o

la congrua, etiam ratione sacrarum suppellectilium.

Nel par. 44 vuole e comanda, che tut t i i Vicari, Curati e Ret

tori delle Chiese filiali, presenti e futuri, siano soggetti al Capitolo, e

che debbono prestare omnia et singula debitae subiectionis obsequia erga

Basilicam, illiusque Capitulum et Canonicos, perpetuis futuris temporibus;

ed insieme concede il privilegio tanto alle Chiese Parrocchiali , quan to

non Parrocchiali , ma f i l ia l i , in qualunque luogo esistenti, quan tunque

non esenti dalla giurisdizione degli Ordinari , nessuno escluso, di non

poter essere assoggettate all' interdetto, eccettuato Y interdetto generale,

inconsulto Bomano Pontifice.

Decreta eziandio nel par, 45 di voler « Vaticanae Basilicae Capituli

« et Canonicorum favore, innovare ac etiam ex integro praesentium tenore

« concedere et elargiri », l 'antica consuetudine della Basilica di comunicare

e di estendere, sull 'esempio delle Patriarcali di S. Giovanni in Late

rano e di S. Maria Maggiore, l ' indulgenza ed altre grazie spirituali a

tut te le Chiese del mondo a sè unite e dipendenti come concede, con

Motu Proprio et ex certa scientia, il diritto di aggregare, all'effetto sol

tanto di partecipare a tut t i i favori spirituali, Chiese, Altari, Oratori ,

Confraternite, in qualunque luogo esistenti e dipendenti dalia giurisdi

zione di qualunque Ordinario ; « ita ut in vim huiusmodi aggregationis

« et receptionis infrascriptarum indulgentiarum et relaxationem Thesauri

« ad ipsas Ecclesias, Cappellas, Altaria, aliaque praemissa ex Nostra

« atque Apostolicae Sedis auctoritate, ampliati et extensi censeantur ».

Attesa la consuetudine del Capitolo di concedere le dimissorie per

la sacra Ordinazione nel Monastero di S. Maria di Fara , non sos tenuta

da Apostolico indulto o privilegio, onde prevenire qualunque molestia,

di avvenire (dictaeque facultati plenius et uberius consultum sit), con

cede al Capitolo e ai Canonici di poter rilasciare in avvenire le let tere

dimissorie ai sudditi del Monastero di S. Martino « prout hactenus con-

« sueverunt » e ciò « dieta Apostolica Auctoritate, tenore earumdem prae-

« sentium » (par. 51).

Conferma in ogni sua parte, nel par. 57, Y indulto, da Benedetto XI I I

concesso al Capitolo, di dare le dimissorie per le sacre Ordinazioni ai

Chierici dei soppressi monasteri di S. Ruífillo, di S. Pietro Li cosato e

â48 Acta Apostolicae Sertis - Commentarium Officiale

di S. Nazar iö; ed aggiunge: « quatenus opus sit, motu proprio, et potestate

« plenitudine paribus, per easdem praesentes decernimus, statuimus et

« declaramus, praedictis Capitulo et Canonicis in Locis praedictorum Mo-

« nasteriorum... sibi subiectis Ordinariam et quasi Episcopalem iurisdictio-

« nem et huiusmodi iurisdictionis exercitium, cum vero, proprio, distincto,

« separato et particulari territorio, nullius Dioecesis, libere competere ».

Nel par. 58 concede speciale indulto per il governo del Monastero

delle Cappuccine di Meldola, in virtù del quale il Capitolo e i Canonici

« iure ordinario et privative quoad omnes, etiam viciniores Ordinarios,

« visitare ac super ipsius Monasteriis et Ulitis Monialium regimine, disci-

« plina, statu oeconomico, aliisque quibuslibet, etiam quoad clausuram, ea

« omnia et singula, quae in Domino iudicaverint salubriter expedire...

« statuere et ordinare possint et valeant ».

Finalmente, nel par . 59, conferma il privilegio concesso da Ur

bano VIII intorno alia spedizione delle Lettere Apostoliche, in forma

commissoria, in ordine al Monastero di S. Martino di Fara, messo in

prat ica per il Monastero ancora di S. Rufìllo, e lo estende ai Monasteri

di S. Pietro Licosa! o e di S. Nazario.

Volle adunque il Papa Benedetto XIV ampliare i privilegi della

Basilica Vaticana e del Capitolo e, come volle, così fece: ma rispetto

soltanto alle Chiese ad esso unite e dipendenti da esso.

In questo senso la Bolla Benedettina, fin dai suo pr imo apparire

alla luce, fu intesa in seno al Capitolo Vaticano. Infatti nell 'anno 1752,

quando la Bolla Ad honorandam fu pubblicata, tre Beneficiati del Capitolo,

Cennius Caietanus, Michael Angelus Giacomettus et Franciscus Maria

nus , vi ebbero parte att iva, il pr imo come autore della pubblicazione,

gli altri due come revisori (Collectionis Buttar. Brev. alior. Diplom. Sacr.

Basil. Vatic, Tom. III , edit. 1752, pag. 68 Ind. Auct., p. X, Approbationes).

Orbene, le note marginali apposte alla Bolla esprimono in modo

assai chiaro il concetto che la Commissione Pontificia ha già esposto. La

no ta apposta al par. 39, di cui si t rat ta , dice : « Ius conferendi omnia Bene-

« ficia Archiprebytero et Canonicis confirmat »; ed aggiunge : « veterem

« consuetudinem tam turni quam expedit ionum probat ». Non si t ra t ta

più che di questo; non si riconosce nè si approva o concede altro dirit to.

Invece, le note apposte ai paragrafi seguenti sono espresse bene

altr imenti . Al par. 57 è apposta la nota che dice : « In loca omnia spe-

« ctantia ad Abbatias S. Ruffilli, S. Petr i Licosati et S. Nazarii ordinaria

« iurisdictio Capitulo plenius asseritur ».

La nota al par. 58, d ice : « Speciale indul tum conceditur pro regi-

« mine Monasterii, etiam quoad clausuram ». E al par . 59 si l egge .

S. Romana Rota

«Pont i f ic ium privilegium et consuetudinem ant iquam confirmat et

«extendit ad alia Monasteria in regestis Romanae Curiae describenda

« et ad directionem et executionem quarumcumque li t terarum et Com-

« mis. Apost. ».

Con le quali note i Beneficiati Vaticani r iconobbero che nella Bolla

Ad honorandam i privilegi del Capitolo furono sì ampliati , ma a favore

delle Chiese unite o dipendenti dal Capitolo stesso, e non circa la col

lazione dei Benefici.

Si rifletta ancora che Benedetto XIV, già Consultore di Clemente XI

ed anche Canonico e Segretario del Capitolo Vaticano, conosceva assai

bene le pretese di questo nell 'argomento in questione, come conosceva

altre questioni agitatesi per lo addietro. Ora, nella Bolla Ad honorandam,

il Pontefice non permise che tali questioni r imanessero insolute, e con

la sua Apostolica autorità, stabilì in modo chiaro ed indiscutibile i

diritti del Capitolo. Così fece, come si è già veduto, quando legalizzò

la consuetudine di dare le dimissorie ai sudditi del Monastero di

S. Martino (par. 57); così fece ancora quando, essendosi introdotto

l 'abuso che alcuni Vicari delle Chiese unite, eleggibili dal Capitolo ad

nutum, si nominassero dalla S. Sede per via di semplice e nuova prov

vista, donde, coll 'andare del tempo, era avvenuto che quelle Chiese e

Vicarie fossero considerate come perpetue e collati ve, soggette a tut te

le apostoliche Affezioni e Riserve, sanzionò il diritto del Capitolo contro

la Dataria (par. 61); e così avrebbe dovuto fare, ed avrebbe fatto senza

dubbio alcuno, nella questione relativa alla collazione dei benefici, se

veramente avesse voluto risolverla nel senso preteso dal Capitolo di

conferire i benefici vacanti extra curiam anche nei mesi Papali , conce

dendo l'apostolico privilegio a questo r iguardo, onde precludere la via

a tu t te le future possibili controversie ed evitare la nullità delle colla

zioni. Invece nulla affatto di questo si legge nel par. 39, il solo in cui

si t ra t ta di tale argomento; si r iconoscono i diritti tali e quali il Capi

tolo aveva posseduto per lo innanzi e niente più che questo. Quindi

nessun ampliamento si deve riconoscere indotto dalla Bolla più volte

r icordata nei diritti del Capitolo circa la collazione dei Benefici.

Per quanto r iguarda il secondo argomento, sul quale non solo il

Canonico di Turno, ma anche il Capitolo Vaticano, col chiarissimo

Padre Vidal, professore di Diritto Canonico all 'Univesità Gregoriana,

insistono tanto , la Commissione Pontificia, presolo in accurato esame,

non lo ha trovato meritevole di essere r i tenuto concludente nel senso

preteso dal Capitolo. Infatti, nel par. 39, si legge: « Salvo tamen Nostro

« et Datariae Apostolicae iure quoad collationem eorum Beneficiorum,

ACTA, vol. VIII, n. 7. — 7-7-916. 17


« quae ex persona alicuius ea obtinentis uni vel pluribus respective

« affectionibus et reservationibus Apostolicis obnoxia , quomodolibet

« vacare contingat ». Sulle quali parole il Capitolo argomenta dicendo

che Benedetto XIV * volle riservati alla Dataria soltanto i Benefici sog

getti a riserva personale ex persona e che perciò r ientra nei diritti del

Capitolo, la collazione dei Benefici vacanti extra Curiam Romanam nei

mesi papali.

La fallacia dell 'argomentazione si rileva senza dubbio ove si consi

deri e bene si determini il concetto vero della espressione ex persona,

che il Capitolo, contro la verità, restringe alle sole quali tà della persona,

che fu investita del Beneficio. Se, infatti, questo fosse il senso dell 'espres

sione ex persona e se il Papa avesse voluto eccettuare le riserve pro

dotte dalla sola qualità delle persone, è evidente che i diritti del Capitolo,

quanto a collazione di Benefici, sarebbero stati ampliati, e si sarebbe

derogato alla Regola IX della Cancelleria, la quale cosa è s tata già

esclusa. La espressione ex persona non è qui usa ta tassat ivamente per

esprimere le riserve personali , nel senso indicato e voluto dal Capitolo,

ad esclusione di tu t te le a l t re ; sibbene è usa ta in un senso generalis

simo, ed in conseguenza sta ad indicare che l'eccezione non si riferisce

solo alla dignità della persona del Beneficiato, ma comprende ancora

qualunque altra circostanza che si colleghi colla persona stessa di chi

fu investito del Benefìcio e che importi affezione o riserva. La preposi

zione « ex (dice il Forcellini nel suo Lexicon totius latinitatis sotto la

« let tera C, 3), modo significat causam efficientem, occasionem, originem

« unde aliquid fit, et saepe vim habet " tou „ propter ». L 'espressione

adunque ex persona è molto più amplia che quella ex qualitate personae

o personalis: e però applicata e riferita alle riserve, indica tutte quelle

che, in qualsivoglia guisa, dipendono dalla persona, tanto se la persona

ne sia la causa, quanto se ne sia l 'occasione. Il D'Annibale, t an to esatto

nella esposizione delle sue dottrine, divide le riserve in tre specie:

« I. rat ione ipsius Beneficii. . . II . rat ione personarum, et III . in poe-

« nam », e dice: « I t a q u e reservantur ... ex II (ratione personarum)

« 1) quae officiales Romanae Curiae, Collectores et Subcollectores

« R. C. A., dum tales erant obt ineant ; 2) quae vocant (ratione loci) in

« Curia vel apud Sedem ... ; 3) demum (ratione temporis) quae vacua

« fiunt vacua Sede Episcopali ... aut mensibus Pontificiis » (Summa

Theol., n. 33). Nella seconda specie, dunque, comprende non solo le

r iserve indotte dalla quali tà delle persone, ma quelle ancora che vanno

uni te alla persona per ragione del luogo o del tempo in cui vaca il Bene

ficio, e però la riserva personale, largamente presa, non è quella sola

S. Romana Rota 251

che nasce direttamente dalla persona del Beneficiato; ma è anche quella

che ne deriva indirettamente per ragione del luogo e del tempo della

vacanza del Beneficio.

Ciò tanto è vero, che gli autori , t rat tando delle riserve, e distin

guendole nelle diverse loro specie, per determinare le personali non

si contentano di usare l 'espressione ex persona, ma vi aggiungono

anche qualche altra cosa che ne determini il significato non stabilito

adeguatamente da tale espressione. Così, per citare i soli autori ai quali

si è riferito il Capitolo, il cardinal De Luca (Le Beneficiis, Summ., n. 3,

de reser. et affect.) dice personali . le riserve « ra t i one personarum quae

« vacantia Beneficia possederint, quia nempe Officiales, Collectores, Proto-

« notarii Apost, Familiares et similia ». Il La Croix (lib. IV, n. 490),

dice: «personalem, quae oritur ex persona, cuius obitu vacat, ut quia

« erat familiaris Papae ». E il De Rosa (Tract, de Exec. Litt Ap. P. I,

n. 168) dice: « ratione personae, quae contigit ex ipsis personis, fami-

« Harum nempe Papae, et Cardinalium, Protonotarium et similium ».

In conferma di ciò, è utile osservare che Benedetto XIV, nel par. 39

citato, fa .una concessione, alla quale oppone u n a restrizione: volendo

che questa restrizione fosse ampia e non soggetta ad equivoci, che

sarebbero potuti sorgere, se avesse detto semplicemente ex persona, vi

aggiunge tali espressioni, che è assolutamente impossibile restringere

l'eccezione fatta alla sola qualità della persona del Beneficiato. Se avesse

voluto restringere l'eccezione in questo senso, sarebbe stata sufficiente

l 'espressione ex persona senza aggiungere altro, essendo la persona che,

per la qualità, produce immediatamente la riserva. Invece aggiunge senza

distinzione a lcuna: Ea obtinentis. « Ea (cioè Beneficia) sive uni sive

« plur ibus affectionibus et reservationibus Apostolicis obnoxia ». Le affe

zioni dunque e le riserve sono tut te comprese nella eccezione, la quale

perciò non si restringe alle riserve strettamente personali. Oltre di che,

se l'eccezione ex persona avesse contemplata la sola riserva personale

per la quali tà della persona, sarebbero state del tu t to inconcludenti e

inutili le altre parole che seguono: « quomodocumque vacare contingat ».

La sola qualità delia persona, neh ' ipotesi, avrebbe espresso la riserva,

in qualunque modo fosse avvenuta la vacanza del Beneficio, senza

bisogno che questa fosse espressamente dichiarata. Ma poiché questa

dichiarazione esiste, deve ri tenersi che non è la sola dignità di Curiali

e di Officiali della S. Sede, che l'eccezione ha considerata e r i tenuta,

ma qualunque altra riserva, alla quale si riferisce la modalità® della

vacanza, sia per ragione di tempo, sia per ragione di luogo, sia per

l 'uno e per l 'altro insieme^ Finalmente l'eccezione non contempla le sole


riserve, ma anche in egual modo le affezioni. Queste sono riserve impli

cite sì, ma reali, perchè toccano diret tamente il Beneficio. « Generaliter

« pro regula est, ut omnis affectio semper inducat reservat ionem realem

« et non personalem, dum afficit Beneficium et n o n personam » (Pito

nius, Discept. Eccl., 105, n. 22); però se l'eccezione in esame avesse con

siderate le sóle riserve indotte dalla quali tà della persona del Benefi

ciato, avrebbe dovuto escludere le affezioni. Ciò che non è vero ; e si

conferma dal fatto, riconosciuto anche dal Capitolo, il quale non vanta

diritto alcuno sui Benefici Vaticani soggetti alle affezioni reali e prove

nienti « ex decreto de dimittendo, sive ex quacumque alia apposi t ione

« manus Papae (Riganti, I, par. 2, n. 25-28). 11 diritto, dunque , vanta to

dal Capitolo non ha fondamento nel Bolla Ad honorandam, la quale

non ammet te la interpretazione fattane nelle sue allegazioni, e nessuna

modificazione ha portato delle precedenti disposizioni favorevoli alla

Dataria Apostolica.

Oltre alla Regola IX della Cancelleria Apostolica, il Capitolo Vati

cano è anche soggetto alla Bolla Dum singularem di Leone X, la quale

nei chierici da investire dei Beneficii di Roma richiede le quali tà di cit

tadino romano. Questa disposizione fu data per favorire i cittadini

romani d'origine. Si dice, infatti, in detta Bolla che i Beneficii di R o m a

non siano conferiti che a cittadini romani: ma poi si fa un 'eccezione,

dicendo che in questa disposizione non sono compresi i titoli Cardina

lizi, le Arcipreture delle Basiliche Maggiori, ed alcuni Monasteri soliti

darsi in Commenda ai Cardinali. « Leo X Beneficia ecclesiastica cum

« cura et sine cura, in Urbe et in illius Districtu existentia, exceptis

« titulis Cardinalitiis, Archipresbyterat ibus tr ium maiorum Basilicarum

« Urbis, et nonnull is Monasteriis, nonnisi romanis civibus conferri, seu

« commendari indulsit, collationesque et commendas Beneficiorum prae

vie fatorum aliter, etiam Motu proprio, factas nullas et irritas declaravit »

(Riganti in Reg., XVII, n. 137).

Tale eccezione sarebbe s tata assolutamente inutile, se la quali tà di

cittadino romano, considerata nella Bolla Dum singularem, fosse non

solo Y originaria, ma anche Y acquisita o per ragione di domicilio, o per

ragione di privilegio; imperocché, essendo i Cardinali di diritto citta

dini romani, quan tunque non sempre romani di or igine, sarebbero

stati compresi nella disposizione generale della Bolla Pontificia, senza

bisogno di fare per essi un'esplicita eccezione. Anche la S. Sede ha

sempre inteso che la ci t tadinanza romana, di cui si par la nella Bolla

citata, sia la originaria e ogni qualvolta si è t ra t ta to di conferire i Bene

fici di Roma a chierici non romani di origine, ha sempre premessa la

/S. Bontana Bota 253

dispensa Pontificia. Ora, essendo la consuetudine ot t ima interprete della

legge (Rota, dec. 527, n. 39, p. 19, tom. I I I ; dec. 518, n. 36, p. 19, tom. II

Recen.) deve ritenersi che la cit tadinanza romana voluta da Leone X

sia veramente la originaria. Qumdi il Riganti disse : « Talis et iam in

« casu nostro sensus Datariae et Cancellariae, quae derogando Indul t is

« et Privilegiis Popul i Romani , supponit expresse ea concessa civibus »

« originariis » (lib. II, ad Reg. XVII).

È vero che nell 'antico diritto, sotto il nome di cittadino romano ,

si comprendono gli esteri ancora, ai quali fosse concessa la ci t tadinanza

romana, come anche al presente la ci t tadinanza romana può acqui

starsi per domicilio. Ma questo nul la toglie alla verità della conclusione

esposta. Per quanto la cittadinanza romana di origine voglia parago

nars i e si paragoni a quella acquisita per domicilio e per privilegio,

questo dovrà ritenersi vero nei rapport i con la società civile, e dentro

i limiti dei diritti e privilegi da questa concessi e dipendent i ; non già

nei rapport i colla società ecclesiastica, che si fonda sopra principi, ed

è regolata da ben altre leggi, le quali dipendono tut te dalla suprema

autori tà del suo Capo, il Romano Pontefice. In conseguenza di ciò, il

diritto di conseguire i Benefici di Roma, concesso ai cittadini romani

di origine, pon s ' intende concesso ai cittadini romani per domicilio o

per privilegio. Nè si dica che, perciò che la Bolla Ad honorandam è poste

riore all 'altra Dum singularem, è a ritenersi che Benedetto XIV abbia

derogato alla disposizione di Leone X. in quanto alla cit tadinanza voluta.

Imperocché, giova ripeterlo ancora u n a volta, Benedetto XIV, per quanto

r iguarda la collazione dei Benefici, non fece altro che confermare i

diritti del Capitolo come fino a quel tempo li aveva goduti, e non intese

affatto di ampliarli . Ma se questa deroga fosse s tata nella intenzione

del Pontefice, è chiaro che i diritti del Capitolo sarebbero stati ampliati

e il Capitolo avrebbe acquistato un diritto che pr ima non aveva. A ciò

si aggiunge che Leone X creò un diritto di patronato passivo in favore

dei cittadini originari di Roma, e questo, se non è una vera riserva,

costituisce nondimeno un impedimento che non permette la collazione

dei Benefici di Roma ai chierici non romani di origine. Tra t tandosi

dei diritto dei terzi, non può ritenersi valida u n a deroga, se di ques ta

non se ne faccia chiara ed espressa menzione. Poiché nella Bolla Ad

honorandam non si legge affatto questa deroga espressa, ne segue che

la Bolla Dum singularem mant iene tut to il suo primitivo valore. E questo

è confermato anche dalla prassi della Dataria.

Le quali cose tut te in diritto e in fatto considerate, invocato il

SS. Nome di Cristo, Noi, qui sottoscritti, Uditori della S. R. Rota, mu-


niti di speciali facoltà dal Sommo Pontefice per giudicare e sentenziare

nella presente questione, pro tribunali sedentes, ed avendo soltanto

Iddio innanzi ai nostri occhi, decretiamo e definitivamente sentenziamo

che il Reverendissimo Capitolo Vaticano nella collazione dei Benefici

minori della Basilica è soggetto alla Regola IX della Cancellerìa Apo

stolica e alla disposizione della Bolla Dum singularem di Leone X; «

cioè r ispondiamo affermativamente alla pr ima e alla seconda par te del

dubbio proposto.

Roma, 10 maggio 1916.

Mons. Guglielmo Sebastianeiii, Decano della S. R. Rota .

Mons. Federico Cattani-Amadori , Uditore della S. R. Rota.

Mons. Pietro Rossetti , Uditore della S. R. Rota.



255


NOMINE


28 giugno 1916. — Il Revino P. Giuseppe Haegy, della Congregazione dello Spirito Santo, Consultore della Sacra Congregazione dei Religiosi.

1 lug'io. — L'Emo signor cardinale Aidano Gasquet, Protettore delle Religiose Benedettine Cassinesi del Monastero di S. Giuseppe, in Assisi.


NOMINE


di nominare:


29 aprile 1916. — Mons. Domenico Jannuccelli, della dioc. di Sessa Aurunca. 19 maggio. — Mons. Enrico Daly, dell'archidiocesi di Westminster.

6 giugno. — Mons. Gioffredo Granero, della diocesi di Pinerolo. » — Mons. Celestino Ughetti, della medesima diocesi.

10 giugno. — Mons. Giovanni Salvioni, della diocesi di Bergamo.

Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S. :

7 giugno 1916. — Mons. Serafino Pelimi, della diocesi di Livorno. 10 giugno. — Mons. Ambrogio Rizzi, della diocesi di Cremona.

Cappellano d'onore extra Urbem di S. S.:

24 maggio 1916. — Mons. Domenico Catalano, della diocesi di Gerace.



5 aprile 1916. — Il sig. Girolamo Gigli, dell'arehidiocesi di Napoli.

3 giugno. — Il sig. conte Baldassarre di Compostella di Sanguineto, della

diocesi di Padova.

— Il sig. Antonio de Toro Donoso, della diocesi di Santiago (Chili).

Cameriere d'onore di Spada e Cappa soprannumerario di S. S.:

28 giugno 1916. — Il sig. cav. Camillo Beccari, dell'archid. di Bologna.

NECROLOGIO

9 giugno 1916. — Mons. Felice Gianfelice, vescovo di Boiano.

21 giugno. — Mons. Tommaso Alfonso O'Callaghan, vescovo di Cork.

27 giugno. — Mons. Roberto Brindle, vescovo titolare di Tacape.

1 luglio. — Mons. Giacomo Menwissen, vescovo titolare di Prusa.

Annus T U I - Yol. T U I Die 1 Augusti 1916 Num. 8

ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTAEIXJM OFFICIALE

ACTA BENEDICTI PP. XY

APOSTOLICAE SUB PLUMBO LITTERAE DE ERECTIONE ECCLESIASTICAE PROVINCIAE CARDIFFENSIS

BENEDICTUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI

AD PERPETUAM REI MEMORIAM

Cambria, celtica gentis origine, l inguae morumque usu ac tradi

t ionibus, ita est a ceteris Angliae regionibus distincta, ut requirere

videatur etiam in ordine ecclesiastico a ceteris Ecclesiis secerni et

hierarchia propria donari . Quod quidem sentientes, Birmingamiensis

provinciae Antistites nuper Apostolicam Sedem rogarunt ut duae dioe

ceses, Neoportensis et Menevensis, quae to tam Gambriam, seu Walliae

pr inc ipatum complectuntur, canonica divisione a metropolitico iure

Birmingamiensi eximerentur et in novam ecclesiasticam provinciam

const i tuerentur . Quibus votis annuentes , de consulto Venerabilium Fra

t rum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Sacrae Congregationis Consisto

r i i s , memora tas duas dioeceses, praefata rat ione separandas e t divi-

dendas censuimus, et decrevimus, et hisce Apostolicis Litteris separamus

ac dividimus, et in novam ecclesiasticam provinciam erigimus atque con

st i tuimus. Cum autem valde congruat ut Episcopalis Sedes Neoportensis

dioecesis in ea urbe sit, quae totius Walliae caput est ceterisque oppidis

antecellit, hoc est Gardiff, idcirco Nos in hanc urbem transferimus Sedem

Episcopalem Neoportensem, ibique consti tuimus, et venustum S. David

ACTA, vol. VIII, n. 8. — 1-8-916. 18


templum cathedrae episcopalis sedem esse decern imus; ipsamque Neo-

portensem dioecesim in pos terum a civitate Gardiff nomine Cardiftensj

venire iubemus. Eamdemque insuper totius Gambriae Metropolitanam

erigimus cum omnibus iuribus, privilegiis et officiis, quae sedibus Metro

politanis propria sunt, et Sedem Menevensem in suffraganeam statui

mus, f i rmis pro hac quoque nova provincia ordinat ionibus, quae in

f. r. Pii Papae X Constitutione Si qua est diei vigesimae octavae men

sis octobris anni millesimi nongentesimi decimi primi decreta sunt ad

disciplinae ecclesiasticae unitatem arctius in Anglia servandam. Saecu

lare Capitulum in Metropolitana S. David Ecclesia const i tuatur iis sub

legibus, quae circa numerum digni tatum et canonicorum, circa residen

t iam et chorale servitium, aliaque a novo Archiepiscopo post annum a

capta dioecesis possessione Apostolicae Sedi proponentur et ab ea pro

batae fuerint. Cum autem bonum ius tumque sit, ut inclitus S. Benedicti

Ordo, qui de Ecclesia in Anglia et maxime in Neoportensi dioecesi valde

benemeri tus est, non minuatur , idcirco Nos s ta tu imus a tque decernimus

ut monast icum Capitulum in loco Belmont penes Hereford et episcopalis

cathedra ibi erecta in suo statu serventur et ut antea, iuxta tenorem

decreti S. Congregationis de Propaganda Fide diei vigesimae pr imae

mensis aprilis anni Domini millesimi octingentesimi quinquagesimi

secundi perseverent, iis sub innovationibus quas Abbas praeses Con

gregationis Angliae Monachorum Ordinis S. Benedicti Sanctae Sedi

infra idem superius s ta tu tum tempus proponet adprobandas , et quae ab

ipsa fuerint p robatae ; adeo ut Archiepiscopus Cardiffensis duo habeat

capitula, a l terum saeculare et a l terum regulare, duasque Cathedrales

Ecclesias: capitulum autem regulare iuxta suas leges in cathedrali

ecclesia Monasterii sacras functiones peragat, servato P. Priori Pontifi

calium privilegio. Una tamen sit episcopalis curia: idcirco quae docu

menta hucusque penes Episcopum Neoportensem vel penes Cathedralem

Belmontensem servata erant et s ta tum dioecesis respiciebant, eadem in

civitatem Gardiff penes Archiepiscopum et novam Curiam ibidem eri

gendam transferantur . Quae autem hisce Litteris apostolica auctor i ta te

a Nobis decreta sunt, nulli hominum, nullo unquam tempore, infringere

aut iis repugnare vel quomodolibet contraire liceat. Si quis, quod Deus

avertat, hoc a t tentare praesumpseri t , sciat obnoxium se evasurum esse

poenis a sacris canonibus contra obsistentes exercitio ecclesiasticae

iurisdictionis s tatut is . Ad haec autem exsecutioni mandanda deputarmi»

Venerabilem Fra t rem Edua rdum Ilsley, Archiepiscopum Birmingamien-

sem, eique necessarias huic negotio facultates t r ibuimus, et iam subde

legandi alium virum in ecclesiastica dignitate const i tutum, ac definitive

Acta Benedicti BP. XV 259

sentent iam dicendi de quavis occurrente difficultate vel oppositione,

imposito onere Romam ad Sacram Congregationem Consistorialem intra

sex menses fidem authent ica forma exaratam absolutae exsecutionis

huius Nostri mandat i t ransmit tendi . Decernimus denique has praesentes

Litteras vali turas contrari is quibuslibet, etiam peculiari et expressa men

tione dignis, minime obstant ibus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, anno Domini millesimo nongente

simo decimosexto, die septima mensis februarii, Pontificatus Nostri

anno secundo.

Loco >S Plumbi.

O. CARD. CAGIANO DE AZEVEDO, © C. CARD. DE LAI, Ep. Sabinen.,


Iulius Campori, Protonotarius Apostolicus,


Reg. in Cane. Ap., vol. XIII, n. 18.



TEMPLUM S. MARIAE VULGO « DI POZZANO », APUD STABIAM SEU CASTRUM

MARIS, TITULO BASILICAE HONESTATUR.

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpetuam rei memoriam. — Romanorum Pontificum Decesso

rum Nostrorum vestigia persequentes , sacras Aedes, quae, ante actis

aetat ibus erectae ar t isque omne genus operibus exornatae, peculiari

modo a Christifidelibus celebrantur, praeclaris titulis ac privilegiis, ad

pietatem in Deum et beatos caelites cum animorum fructu, quan tum

in Nobis est, provehendam, libenter honestare consuevimus. Eas inter

merito referendum est Sanctuar ium Mariale, quod in colle vulgo Pozzano,

prope Castrum Maris seu Stabiam, undecimo saeculo a fundamentis

excitatum est,* et insequenti tempore non modo amplificatum, sed etiam

omni excultum expolitumque artificio, in honorem vetustissimae Ima

ginis Virginis Deiparae, quae, olim in puteo reperta, christiano populo

est in eodem templo ad venerandum proposita. Qua in re t radi tum est,

bea tam Virginem a Pozzano mirabilium grat iarum apud Deum seque-


s t ram se filiis praebuisse implorant ibus ; Stabiam civitatem tum ab

excidio, quod saec. xvi Saracenorum copiae mini tabantur urbi, tum a

pestilentia saec. xvii late in eam regionem ingruente, tum a terrae

motibus XVIII saec., tum denique nos t ra aetate a Vesuvii mont is e m

ptione, i temque a contagione, incolumem, miserentis Matris praesidio,

evasisse feliciter. Quare, non e Campania et finitimis locis t an tummodo,

sed etiam e remotis disiunctisque regionibus peregrinari illuc Christina

deles et persaepe confluere gregatim ; Stabiani cives in honorem beatae

Virginis a Pozzano, quam sibi Pa t ronam delegerunt, Imaginem eius in

insigne urbis inserentes, bis in anno, stat is diebus, sollemnia magno

appara tu agere, iisque, collata quoque stipe, municipalis Coetus publice

adesse. Quarum habita ra t ione rerum, Ordo Canonicorum Basilicae

Vaticanae anno MDCCCLXXIV, cum ingenti bonorum plausu laetit iaque,

eandem Deiparae Imaginem aurea corona redimiit. Accedit, quod eo in

templo Simulacra alia duo incolae advenaeque s u m m a veneratione pro

sequuntur : al terum Christi e Cruce pendentis, quod mirandum in modum

fertur illuc XVII saec. advenisse, cum exitium ab ignibus Vesuvii montis

regioni illi immineret ; al terum S. Francisci a Paula , quo nondum ad

Superos evocato, sacrae Aedis custodia Sodalium Minimorum Ordini

est auspicato commissa. Hi autem demandatum sibi officium tam naviter

studioseque implent, ut nec divini cultus dignitas, neque incitamenta

pietatis ibidem desiderentur ; eos vero omnes, qui, piae peregrinationis

causa, eo accedunt, sic excipere solent, uti heredes decet Legiferi Patr is ,

cuius insigne « Charitas » est. Cum igitur et Venerabilis Fra ter Epi

scopus Stabiensis, canonicorum Ordine universoque clero suffragante, et

Sodalium Minimorum Moderator Supremus, et ipsum Consilium civitati

Castri Maris adminis trandae, Nos supplicibus votis efflagitaverint, ut

templum, quod memoravimus, Basilicae titulo ac dignitate honestemus,

huiusmodi precibus obsecundandum libenter exis t imamus. I taque, apo

stolica Nostra auctoritate, hisce Litteris, perpetuum in modum, templum

B. Mariae Virginis a Pozzano, Ord. Minimorum, titulo ac dignitate Basi

licae decoramus, et privilegio augemus, cuius vi Basil icarum insignia

deferri liceat, idest t in t innabulum et conopaeum, addito huic eiusdem

templi s temmate, quod tamen ornament is ex auro vel argento omnino

careat. Decernentes, has Nostras Litteras firmas, validas et efficaces

semper exsistere et fore, suosque plenarios et integros effectus sortiri

et obtinere, illisque, ad quos spectat et in posterum spectabit, in omnibus

et per omnia plenissime suffragari, sicque in praemissis per quoscumque

iudices ordinarios et delegatos iudicari et definiri debere, a tque irr i tum

esse et inane, si secus super his a quoquam, quavis auctori tate, scienter


vel ignoranter, contigerit a t tentar i . Non obstant ibus Consti tut ionibus

Apostolicis, ceterisque in contrar ium facientibus quibuslibet.

Datum Romae apud S. Pet rum, sub annulo Piscatoris, die xv men

sis iulii anno MCMXVI, Pontificatus Nostri secundo.

L . © S . P . GARD. GASPARRI, a Secretis Status.

»

E P I S T O L A E

I

AD ANDREAM CARD. PERRARI, ARCHIEPISCOPUM MEDIOLANENSEM, CETEROSQUE

PROVINCIAE ECCLESIASTICAE MEDIOLANENSIS PRAESULES, IN ANNUUM

COETUM CONGREGATOS.

Dilecte Fili Noster ac Venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam

benedictionem. — Epistola, quam Mediolani nuper congregati ad Nos

dedistis, non vestra t an tum verba ac vota pertulit, sed animum ita

expressit, ut coniunctissimos vos Nobis et s tudio et obsequio et omni

officiorum genere praestiterit . Vota vestra vota pacis sunt, quam a Deo

ita vos precibus contendere scribitis, ut, auspice a tque adiutrice apo

stolica Sede, iustitiae et caritatis osculo quantocius consecretur. Vix

est quod, t a m trepidis in rebus , magis op tandum iis occurrat, qui ger

mano religionis ac patr iae amore ducun tur : provideque admodum vos

scitote facturos si, ut consilium est, praecipua quadam cura act ionem

christ iano more socialem complexi fueritis. Comparandae enim vel

nunc eidem sunt p lebes : coniungendae vires disciplinaque religionis i ta

muniendae, ut ipsis par tae pacis beneficiis securius a tque uber ius frui

catholicis liceat.

Delata interim a vobis officia grato Nos complectimur animo : con

silia vero vestra ac proposita ita Deo commendamus, ut unicuique

vest rum gregi quam maxime frugifera futura sint. Idque conciliet apo

stolica benedictio, quam, caelestium auspicem munerum Nostraeque

testem benevolentiae, tibi, dilecte Fili Noster, ac vobis omnibus, venera

biles Fra t res , vestrisque dioecesibus peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xxii maii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV


II

AD R. D. ALOISIUM IAUCH SCRIBENS, PIUM OPUS A S. FRANCISCO SALESIO

COMMENDAT. , «

Dilecti Filii, salutem et apostolicam benedictionem. — A dilecto Filio

Nostro Cardinali Caietano Bisleti, quo vos patrono utimini sane perstu-

dioso, equidem grato animo accepimus pii Operis commentariolos, qui

proximo biennio in lucem prodierunt . Cum semper enim Nobis fuerit

optat issimum ut Opus vestrum catholicorum favore et gratia floreret,

nunc in hoc apostolicae dignitatis fastigio constituti, l ibenter nancisci

m u r occasionem ut illud commendemus. Profecto ad haec tempora, in

quibus improbos videmus "omnibus et errorum vanitat ibus et corrupte

larum illecebris salutem chris t ianarum gentium in discrimen adducere,

nihil oppor tunius eo esse potest Opere, cuius est incorruptam in populis

tuer i fidem et christ ianum vitae cul tum fovere. Quare laetamur et in

vobis s tudium crescere pro Ecclesia Iaborandi et laborum vestrorum

fructus usque lectiores existere. De quo Deo agentes grat ias, rogamus

ut vobis ope adesse vel uberiore pergat. Nam hoc maximo bello con

fecto, non parum vobis quoque erit ad sarciendas t an tas societatis chri

st ianae ru inas eni tendum. Auspicem vero divinorum munerum et pater

nae benevolentiae Nostrae testem, apostolicam benedictionem vobis,

dilecti filii , et omnibus qui isti favent operi, pe ramante r largimur.

Datum Romae apud S. Pet rum, die I I I mensis quintilis MCMXVI,


BENEDICTUS P P . XV


SS. CONGREGATIONUM


QUO P L U R A SOLVUNTUR D U B I A CIRCA INDULGENTIAS A TERTIARIIS SAECULA

R I B U S ORDINIS MINORUM LUCRANDAS.

Procura tor generalis Ordinis F ra t rum Minorum Supremae Sacrae

Congregationi Sancti Officii sequentia humili ter exposuit:

Recolendae memoriae P ius P a p a X, per Breve Sodalium e Tertio

Ordine, datum die 5 maii 1909, in perpe tuum concessit: « Ut quibus

« pontificalis indulgentiae donis fruuntur, quosque de bonis operibus

« spirituales fructus percipiunt familiae seraphicae primi et alterius

« Ordinis, ea omnia Tertiarii Franciscales quotquot sunt ut r iusque

« sexus et cuiusvis Instituti , vitae mortisque tempore participent ». insu

per idem Pontifex oblatis sibi in eam rem precibus annuens , propriaque

manu supplici libello subscribens, die 17 eiusdem mensis et anni in

pe rpe tuum pariter concessit: « Quatenus laudata Indulgentiarum et

« spiri tualium fructuum communicatione perfrui in perpetuum possint

« quotquot sub patr iarchae seraphici sancti 'Francisci vexillo militant,

« ad quemcumque Ordinem vel Ordinum familiam pert ineant ».

Iam vero ex hac indulta communicatione Indulgentiarum, non

pauca dubia subor ta sunt, quoad eiusdem interpretat ionem et applica

tionem ad casus part iculares. Quapropter , ut secure procedatur in re

tant i momenti , orator suppliciter rogavit ut authentice solverentur haec

dubia :

I. U t rum vi praedictae communicationis, ecclesiae seu publica ora

tor ia quae sint propria Tertii Ordinis Saecularis Franciscalis, gaudeant

Indulgenti is concessis cuilibet ecclesiae et oratorio publico primi et

secundi Ordinis nec non Tertii Ordinis Regularis favore omnium fide

lium, qui ea loca certis diebus visi taverint?

I

D E C R E T U M


I I . U t rum fideles adscripti Tertio Ordini S. Francisci lucrari pos

sint Indulgentias directe concessas ecclesiis seu oratoriis primi, secundi

et tertii Ordinis Regularis, si loco ipsorum visitent ecclesiam seu capel

lani in qua sedes Sodalitii e s t . constituta, quamvis haec ecclesia seu

capella ad Tert ium Ordinem proprie non per t inea t? Et, si affirmative,

I II . An vi indultae communicationis, Tertiarii lucrari valeant Indul

gent iam plenariam concessam visi tantibus ecclesias primi Ordinis in *

Commemorat ione omnium Fra t rum defunctorum, tum in die quo eadem

Commemoratio celebratur apud Famil iam sub cuius obedientia vivunt ,

t um etiam in die quo apud alias Familias celebratur, idest pluries per

annum ?

IV. Utrum Indul ta pro consequendis Indulgenti is favore Tert iario

r u m infirmorum, impeditorum, etc., de quibus agitur cap. V Summari i

approbati a Sacra Congregatione Indulgent iarum die 11 septembris 1901,

respiciant dumtaxa t Indulgentias Tertio Ordini Saeculari directe con

cessas, an et iam communicatas ex primo, secundo ac tertio Ordine

Regular i?

V. An haec communicat io a Pio X indulta valeat tam pro Indul

gentiis ad ea usque tempora concessis quam pro illis quae in pos terum

Ordini Franciscali concedentur?

Et Eihi Domini Cardinales Generales Inquisi tores, feria IV, die

7 iunii 1916, in ordinario coetu coadunati , respondendum censuerunt :

Ad I et II. Affirmative.

Ad III. Negative, sed semel t an tum in anno.

Ad IV. Negative ad pr imam p a r t e m ; affirmative ad secundam.

Ad V. Affirmative.

Facta autem, feria V subsequenti , die 8, iisdem mense et anno,

relatione Ssmo D. N. D. Benedicto div. prov. Papae XV, per R. P.

D. Adsessorem, Sancti tas Sua sententiam Emorum Pa t rum benigne

r a t am habuit et confirmavit.

Contrariis quibuscumque non obstant ibus.

L. © S.


f Donatus, Archiep. Ephesin., Adsessor.

Suprema S. Congregatio S. Officii

I I

D E C R E T U M

DE FORMULIS PRECUM INDULGENTIIS DITATIS NON INTERPOLANDIS.

Ab hac Suprema Sacra Congregatione S. Officii peti tum fuit: « An

« formulae precum, ob aliquam immutat ionem in eis introductam, Indul

ti gentias eisdem a Sancta Sede adnexas ami t tant? ». Porro cum huius

modi formulae Indulgentiis ditatae, an tea accuratae revisioni subiici

soleant, ac eis proinde quidquam demere, superaddere, vel in al ios

sensus inflectere, irreverentia et periculo non careat, et abus ibus ansam

praebere queat, Emi ac Rmi DD. Cardinales Inquisi tores Generales, in

plenario conventu habito feria IV, die 21 iunii 1916, declarandum cen

sue run t : « Formulas quascumque precum, laudum, invocationum, et

« cetera, a Sancta Sede Indulgentiis ditatas, per quamlibet addit ionem,

« detractionem, interpolationem, concessis Indulgenti is plane destitui ».

Et sequenti feria V, die 22, Ssmus D. N. D. Benedictus div. prov.

Pp . XV, in solita audientia R. P. D. Adsessori Supremae S. Congrega

tionis S. Officii impertita, relatam sibi Emorum Pa t rum resolutionem

benigne adprobare ac confirmare dignatus est.

Contrariis quibuscumque, etiam speciali a tque individua recorda

tione dignis, non obstant ibus .


f Donatus , Archiep. Ephesin., Adsessor.



I

A N D R I E N S I S

DE TITULO CATHEDRALIS PRO ECCLESIA S. SABINI IN CIVITATE CANUSÏNA

Ad examen revocato dubio u t rum venerabili basilicae Sancti Sabini

in civitate Ganusina ti tulus et honor competat cathedralis ecclesiae,

Sacra Congregatio Consistorialis, at tentis documentis et argumentis

exhibitis, probante Ssmo Domino Nostro Benedicto Pp . XV, hisce Lit

teris declarat id ipsi competere : ideoque nihil obstare quominus titulo

Cathedralis eadem basilica vocetur et honoretur .

Datum Romae, ex Secretaria S. C. Consistorialis, die 9 iunii 1916.

jjl C. CARD. DE LAI , Ep. Sabinen., Secretarius.

L. © S. Ioannes Bapt. Rosa, Substitutus.

I I

L E T T E R A AGLI ORDINARI D ' ITALIA

CIRCA I SACERDOTI MILITARIZZATI

Fin dal principio della guerra i sacerdoti ed i chierici chiamati

al servizio militare furono per la Santa Sede oggetto delle più vive

preoccupazioni, e per provvedere nel miglior modo possibile al nuovo

stato di cose e alle gravissime necessità da esso create, questa S. C.

con decreto del I o giugno dell 'anno scorso isti tuiva il Vescovo Castrense

per l 'Italia, nominandolo Ordinario proprio di tut t i i sacerdoti e chierici,

sia del clero secolare che del regolare, i quali sul *campo di battaglia

o negli accampamenti , o negli ospedali militari, o sulle navi , durante

la presente guerra, avrebbero prestato comunque il loro servizio. Si

ordinava quindi con lo stesso decreto, che tutt i i chierici e sacerdoti


sopra nominati , anche regolari, di qua lunque Ordine fossero, dovessero

ubbidire al detto Vescovo come a proprio Ordinar io; si dava a lui la

facoltà di nominare e r imuovere i Cappellani militari, sentiti pr ima i

rispettivi Ordinari per la nomina, e avvisatili in caso di r imozione; e

gli si concedeva di nominare dei Vicari o Delegati dove e come fossero

necessari per il migliore e più efficace adempimento del grave loro dovere.

A tutt i è noto con quanto indefesso zelo il Vescovo Castrense si

sia subito posto all ' opera, e con quan ta energia ed operosità egli

continui nella sua missione; sicché il savio provvedimento preso dalla

Santa Sede riuscì sommamente efficace ed utile tanto ai chierici e sacer

doti militarizzati, quanto all 'assistenza religiosa dell'esercito.

Tuttavia, se l 'esperienza di un anno ha dimostrato che fu oppor-

tunissimo il provvedimento preso dalla Santa Sede d ' is t i tuire l'ufficio

del Vescovo Castrense, il quale da parte sua conforta i chierici ed i

sacerdoti militarizzati con la sorveglianza e con il consiglio, ha pure

rivelato che esso non ha ancora conseguito tut to il suo scopo. Vi sono

infatti chierici e sacerdoti facenti par te dell'esercito, i quali, sia per la

loro lontananza dal Vescovo Castrense e dai suoi Delegati, sia per altri

motivi, non traggono dalla benefica istituzione tu t ta quella utilità e

quel vantaggio che sarebbe desiderabile.

A miglior custodia quindi del clero militarizzato nella via del bene

e del dovere, a miglior salvaguardia dello spirito ecclesiastico in tutti

quelli che dovettero passare dal seminario o dal santuario nell 'esercito,

ad assicurare un giorno i singoli Vescovi sulla condotta tenuta dai loro

ecclesiastici durante la milizia, il Santo Padre ha creduto di dover

stabilire le seguenti norme dirette a coordinare l'azione degli Ordinari

Diocesani, dei Superiori regolari e del Vescovo Castrense in quest 'opera

di così grande importanza.

I. - Quan tunque i chierici e sacerdoti militarizzati, tutti , siano sog

getti al Vescovo Castrense come a proprio Ordinario nell 'esercito; tut

tavia non si devono considerare punto esenti dalla vigilanza e tutela

del Vescovo della città e diocesi dove essi casualmente d imorano: nè

il Vescovo stesso può esimersi da questa vigilanza e tu te la ; ma la deve

esercitare come si dirà negli articoli seguenti, con qualche analogia a

quello che il diritto ha stabilito pei religiosi, i quali se extra claustra

vengono a commettere qualche mancanza, possono essere r ichiamati al

dovere dall 'Ordinario diocesano.

II . - In forza di questo principio, ogni Ordinario diocesano avrà u n a

a t tenta cura dei chierici e sacerdoti militarizzati che si t rovano nei

limiti della sua diocesi, e finché in essa r imangano, benché essi non


siano suoi diocesani od appar tengano a qualche Ordine o Congrega

zione religiosa. A tal fine:

a) si studierà di conoscere quanti e quali siano quelli che si

t rovano nella sua diocesi, chiedendo, se sia d 'uopo, le oppor tune notizie

all'officio del Vescovo Castrense in R o m a ;

b) vigilerà per sapere dove e come i sacerdoti militarizzati cele

brano la S. Messa; e r ichiamerà al dovere quelli i quali, obliando che

sancta sancte sunt tractanda, venissero meno al loro dovere: e se essi

celebrassero non nei debiti modi nelle chiese della diocesi, potrà dopo,

il primo o secondo avvert imento interdirli dal più celebrare: se invece

negli Ospedali od altri luoghi dipendenti dall 'Ordinario Castrense, avver

tirà l'officio di questo Prelato in Roma per i necessari provvedimenti ;

c) parimenti vigilerà aftinché cotesti chierici e sacerdoti n o n

vadano senza necessità nei « caffè » e pubblici ritrovi meno propri pel

clero : e provvederà con paterni richiami e, se sarà necessario, con salu

tari sanzioni (che po t ranno anche arr ivare alla sospensione a divinis

nei casi gravissimi) onde tenerli lontani da simili luoghi e pericoli;

d) nelle città e luoghi dove si t rovasse un certo numero di chie

rici e sacerdoti militarizzati, l 'Ordinario locale sceglierà un sacerdote

pio e prudente , che convochi tut t i costoro ogni sett imana, o almeno

ogni due sett imane, per una santa conferenza sui doveri del proprio-

stato. Ed il Vescovo stesso quando potrà cerchi di intervenirvi e dirigere

ad essi personalmente parole paterne di esortazione e consiglio. Nulla

poi di meglio se al clero militarizzato si potesse offrire un luogo dove

nelle ore libere potesse ogni giorno convenire e t rat tenersi in buona e

salutare compagnia ;

e) sarà cura dell 'Ordinario di tener conto di quelli che interven

gono, e mancano a queste conferenze. E parimenti dei nomi e della

condotta religiosa e morale di ognuno, tenendo apposito e riservato-

registro nella sua Curia.

III. - Se, quod Deus avertat, da par te di qualche chierico o sacer

dote militarizzato venisse commessa qualche grave mancanza, l'Ordinario*

locale, benché da par te sua con gli ammoniment i , correzioni o castighi-

opportuni abbia provveduto, dovrà tut tavia avvert irne subito sia l'officio-

del Vescovo Castrense in Roma, sia l 'Ordinario proprio del chierico o

sacerdote, sia in fine (qualora cotesto chierico o sacerdote durante

il servizio militare passasse in altra diocesi) anche l 'Ordinario della,

medesima.

IV. - Nei centri dove risiede un Vicario o Delegato del Véscovo-

Castrense, questi dovrà tenersi in s tret ta relazione colla Curia ed Ordi-


nar io locale, e viceversa, onde con mutuo accordo curare il maggiore

e miglior bene dei clero militarizzato.

V. - Tut t i gli Ordinari Diocesani propri dei singoli chierici e sacer

dot i r iguardino come uno dei loro principali doveri il mantenere, o per

sè o per mezzo di uno o più sacerdoti a ciò delegati, una corrispon

denza epistolare veramente pa terna con i loro chierici e sacerdoti

militarizzati, per poterli così seguire, sostenere e. guidare in mezzo ai

tant i pericoli nei quali si t rovano. Lo stesso facciano i Superiori degli

Ordini e Congregazioni religiose con i loro sudditi , che si t rovano nelle

stesse condizioni.

VI. - Ogni Vescovo Diocesano ed ogni Superiore degli Ordini e Con

gregazioni religiose t rasmet terà al più presto (qualora già non lo avesse

fatto) all'officio del Vescovo Castrense in Roma i nomi dei suoi chierici

e sacerdot i , r ichiamati sotto il servizio mil i tare , aggiungendo quelle

informazioni che crederà più opportune, per rendere possibile al Vescovo

Castrense una vigilanza speciale sui medesimi, e più efficaci gli ammo

nimenti a quelli che ne abbisognassero.

Egualmente i cappellani militari sia delie singole uni tà mobilitate

sia degli Ospedali di riserva, i quali r isiedano in città Vescovili, faranno

periodicamente u n a visita al Vescovo della diocesi od al suo Vicario

generale, al fine di cui sopra, e per il miglior adempimento dei loro

doveri religiosi.

VII. - Finita la mobilitazione, sarà cura del Vescovo Castrense di

partecipare agli Ordinari diocesani ed ai Superiori degli Ordini e Con

gregazioni religiose le notizie che egli ha dei rispettivi chierici e sacer

doti, siano esse buone o meno, onde essi possano oppor tunamente rego

larsi nel riceverli nuovamente sotto la loro dipendenza.

Egualmente farà ogni Vescovo pei chierici e sacerdoti non suoi

diocesani , i quali abbiano dimorato per notevole tempo nella sua

diocesi, qualora qualche cosa di speciale, sia in bene sia in male, abbia

dovuto di essi notare durante la permanenza nella sua diocesi.

VIII. - Per espresso volere e disposizione del Santo Padre , le pre

scrizioni presenti hanno forza e valore di legge, ed obbligano tutt i alia

piena loro osservanza, contrariis quibuslibet minime obstantibus.

* * *

Confida questa S. Congregazione che queste norme, le quali sono

u n a test imonianza della pa terna cura delia Chiesa e della vigilanza del

Sommo Pontefice verso tante giovanf speranze del Santuar io e vèrso

tant i sacerdoti che si t rovano in mezzo ai pericoli, e ta lora anche in


condizioni punto conformi allo stato sacerdotale, valgano a custodire

tut t i efficacemente nella sant i tà della vita e nella via del dovere.

E perchè ogni u m a n a diligenza è vana se ad essa non va uni ta

l 'assistenza della divina grazia, non manchino i Vescovi e i Superiori

degli Ordini e Congregazioni religiose di pregare caldamente il Signore,

e di sollecitare con vive raccomandazioni le preghiere dei fedeli, e spe

cialmente delle comunità religiose, in favore del clero militarizzato.

Dato a Roma, dalla Segreteria della Sacra Congregazione Conci

storiale, li 16 Giugno 1916.

G. CARD. DE LAI , Vescovo di Sabina, Segretario.

L . . ® S .

f T. Boggiani, Arciv. di Edessa, Assessore.

III




providit, scilicet:

8 iulii 1916. — Cathedrali ecclesiae Soanensi-Pitilianensi praefecit

R. D. Recaredum Carlesi, iam vicarium generalem Tibur t inum.

— Cathedrali ecclesiae Nursinae R. D. Vincentium Migliorellî, archi

presbyterum ecclesiae cathedralis Maceratensis.

10 iulii. — Cathedrali ecclesiae Harr isburgensi Rmum D. Philip

pum Mac Devitt, Praefectum scholarum parochial ium Philadelphiae.

15 iulii. — Cathedral ibus ecclesiis Nepesinae et Sutr inae R. D. Aloi

sium Olivares, Congregationis Salesianae, parochum S. Mariae Libera-

tricis in Urbe . I V

NOMINATIONES

Decretis S. Congregationis Consistorialis, Ssmus D. N. Benedictus

Pp . XV nominare dignatus es t :

7 iulii 1916. —- R. P. D. Vincentium Sardi, archiepiscopum titu

larem Caesariensem, Administratorem Apostolicum dioecesis Tiburtinae.

— R. P. D. Ioannem Regine, archiepiscopum Tranensem et Barolen-

sem, Administratorem Apostolicum dioecesis Andriensis, perdurante infir

mitate qua episcopus B. P. D. Ioseph Staiti a dioecesis regimine prohibetur.

S: Congregatio Concilii 271

SACKA CONGREGATIO CONCILII

C O N C O R D Ï E N .

I U R I S P A T R O N A T U S

Die 17 iunii 1916.

1. Species facti. - Beneficium parochiale oppidi vulgo Arsene, Con-

cordiensis dioecesis, iur ipat ronatus subdi tur familiae comitum di Val-

vasone. Verum viget in Veneta ditione ius particulare, cuius initium

ducunt a quadam Circolare C. R. Gubernii, d. 13 maii 1818, n. 8690-1493

(apud Saredo, Cod. del Dir. pubbl. eccles, del Regno d'Italia; par te IÏÏ ,

p. 1167), cuiusque vi etiam pro paroeciis de i u s p a t r o n a t u s laicorum

ibi indicendus est concursus in forma Tridentina, et pa t ronus Episcopo

praesentare tenetur ex iis dumtaxa t quos idoneos praevius concursus

demonstraveri t . Accidit autem in postrema vacatione praefatae paroeciae,

mense novembri 1913, ut concursus, semel i terumque indictus, desertus

peni tus evaderet ; tunc pa t ronus Episcopo reverenter significavit, sibi,

ad n o r m a m iuris communis, facultatem esse quem voluerit praesentandi ,

absque novo concursu. Renui t t amen Episcopus, tertioque concursum

indixit ; sed ru rsus frustra, quia qui solus periculum subierat, ab exa

minator ibus non fuit approbatus . Hinc sumpsit idem Episcopus causam

rescribendi Pa t rono paroeciam loci Arsene evasisse in casu liberae col

lationis, ac propterea per solum Episcopum tunc esse .conferendam.

Pa t ronus quidem, in obsequium Episcopi, declaravit « di disinteressarsi

« per questa volta, della nomina del parroco di Arsene » ; verum ut quod

sibi competere censebat ius integrum servaret, rem detulit ad hanc

S. Congregationem Concilii postulans sibi recognosci facultatem libere

eligendi et praesentandi , post duplicem frustra indictum seu perac tum

concursum.

% Synopsis disputationis ex voto Consultoris - Notissimum quidem

est formam concursus in paroeciis saecular ibus conferendis, inductam

fuisse lege Concilii Tridentini , cap. 18, sess. XXIV, de ref. Ante enim

hanc la tam legem, generat im beneficia curata saecularia conferebantur

vel libera collatione ab Episcopo, vel praevia simplici praesentat ione

272. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Patroni , sive ecclesiastici sive laici, ita quidem ut taliter praesenta tus

•ab Episcopo, praevio examine, idoneus esset recognoscendus. Concilium

Trident inum obligationem praeterea concursus induxit , sed dumtaxat

quoad paroecias saeculares liberae collationis, et iuris pa t rona tus eccle

siastici, nihil innovando quoad iuspa t rona tus laicale. Hinc ex iure com

muni etiam post Tr ident inum, « sine concursu conferuntur parochiae

« quae sunt de iurepat ronatus laicorum ; sufficit enim pro istis quot!

« praesenta tus a patronis, examinetur ab examinator ibus synodalibus

« et ab ipsis idoneus iudicetur » (Ferraris, v. Beneficium, III, 51, cum

communi) .

3. Sed praeterea Pa t res Tridentini non ambiguis verbis nonnul los

casus recognoverunt, in quibus concursus lex cessaret, etiam quando

de cetero viget; legimus enim: « Si tamen adeo exigui redditus dictae

« parochialis fuerint, ut totius hu ius examinat ionis operam non ferant,

« aut nemo sit qui se examini quaerat subiicere, au t ob aper tas factiones

« seu dissidia, quae in al iquibus locis reperiuntur , facile graviores rixae

«-ac tumul tus possint excitari, poteri t Ordinarius, si pro sua conscien-

« t ia de deputa torum consilio ita expedire arbi trabi tur , hac forma omissa,

« pr ivatum aliud examen adhibere, etc. » (c. 18, sess. XXIV, de ref.) Quae

verba, quum legantur consecutive ad textum de paroeciis iur ipat ronatus

subiectas, iam appare t ea non posse coarctari ad casum liberae colla

t ionis dumtaxat .

Porro quando praefati casus contingunt, communis sententia est,

obvia legis interpretat ione suffulta, reversionem fieri ad ius ante Conci

lium olim vigens. Id expressis verbis, quoad paroecias l iberae colla

tionis, profitetur card. De Luca (De parochis, disc. II, n. 7): « Elapso

« termino et nemine comparente, in libera facultate Episcopi est absque

« concursu conferre parochialem personae idoneae sibi benevisae ad tra-

« mites iuris communis , ad quod, tamquam cessante dicta nova forma

« Conciliari, fieri dicitur r eversio ». Et citat Garcia, c. % p. IX, m. 218;

Barbosa, de Par., c. % n. 51, et in Collect, ad Conc., h. c, n. 70; potest-

que idipsum innumeris huius S. C. resolut ionibus confirmari (cfr. Pal

lottini, v. Concursus, % 1, n. 35 s.). Sed hanc no rmam non esse coar

c tandam ad casum liberae collationis, ac extendi debere etiam ad casum

iur ispatronatus ecclesiastici, colligitur ex obvio principio quod ubicum

que cessat nova lex, qua restr ingebatur, ius antea adquisi tum et constans

resurgi t planeque viget; dum supra vidimus ex ipso textu legis, seu ex

ipso cap. Concilii, quo inducitur obligatio concursus, in nonnull is ibi

recensitis casibus, etiam quoad paroeciales iur ipat ronatus ecclesiastico

subiectas , permitti ut haec forma collationis, nempe concursus, omit-


t a t u r ; ibi : « Si tamen, etc., poterit Ordinarius ... hac forma omissa, priva-

« tum, etc. ». Nec opponere iuvare t praesumptionem iuris magis favere

Ordinario quam Patrono ecclesiastico, quum manifestum e contrario sit

Concilium Tridentinum dum formam concursus induxit, favere directe

intendisse dumtaxat ecclesiae et coarctasse l ibertatem non minus Ordi

nari i quam Patroni ecclesiastici : ecclesiae autem favori semper consul-*

tum manet, dum etiam praesentandus a Pa t rono ecclesiastico est ab

examinator ibus iudicandus ut idoneus declaretur. Ceterum hic agitur

non de favore decernendo, sed de non praeiudicando iuri adquisito et

constanti Pat rono, quod in casu contraria legis dispositione non elidi

supponi tur (cfr. etiam Pitonium, de Controv. Patron., alleg. V, vol. I, n. 32,

ubi S. R. Ro tam quoque in hanc sententiam citat).

4. Haec ipsa interpretat ionis principia si valent de iure generali

Tridentino, quo subiiciuntur legi concursus paroeciales de iurepatrona-

tus ecclesiastico, non minus profecto valere debent de iure particulari, in

ditione Veneta et alibi vigenti, quo eidem legi concursus subduntur quo

que paroeciae de iurepat ronatus laicorum, quas Concilium Tridentinum,

ut vidimus, ab hac obligatione liberas servaverat. Nempe quoties forma

concursus, particulari iure praescripta, adhiberi nequeat, reversionem

fieri ad ius commune seu generale. Etenim, in primis, hoc iure parti

culari, ad summum aequiparatio fieri videtur paroeciarum de iurepa

t rona tus laicali cum paroeciis de iurepatronatus ecclesiastico : hinc quo

ties cessat obligatio legis concursus pro patrono ecclesiastico, et quidem

ita ut, ex disputatis, reversio fiat ad an t iquum ius, in iisdem etiam

casibus cessat eadem obligatio pro patrono laico, qui igitur liber manet

eligendi et praesentandi sine concursu quem maluerit Episcopo, a quo

praesenta tus , praevio examine, idoneus erit recognoscendus. Incontrover-

sum autem est evenisse casum quo cessat lex concursus « si nemo sit

« qui se examini quaerat subiicere » idque facto constiterit, quum semel

et i terum frustra indictus sive peractus concursus fuerit.

5. Adversus haec non opponitur in casu a Curia Concordien. nisi

asser ta contraria consuetudo: « Sta invece almeno qui da noi e nelle

« diocesi del Veneto, la consuetudine, ormai diventata legge, che, andat i

« deserti tre concorsi, l'elezione e la nomina del parroco si devolve al

« Vescovo ». Ac nemini dubium, si asserta consuetudo exstaret, non

solum quoad paroecias liberae collationis, quod est omnino iuxta legem,

sed et iam quoad paroecias de iurepat ronatus ecclesiastico et laicali, maxi

m u m pondus illi t r ibuendum foret. Sed in praesenti talis consuetudo

asseri tur tantummodo, ex u n a parte, ex altera vero negatur : nec a Curia

allegatur nisi u n u s casus in quo veniat ecclesia paroecialis de iurepa-

ACTA. vol. VIII, n. 8. — 1-8-916. 19


t ronatus laicali, atque hic casus nihil probat, non solum quia unicus,

dum consuetudo exigit saltem similium actuum frequentiam ; verum etiam

quia ad minus aequivocus, quum ex actis constet, collationem quidem

in eo casu factam fuisse ab Episcopo, sed praevio consensu Patroni ,

« d'accordo col Municipio » et salvis iuribus quaesitis, « salvo il diritto

& « dei terzi ».

RESOLUTIO. - S. Congregatio Concilii, in plenariis Eñiorum ac Rmorum

Pa t rum comitiis, habitis die 17 iunii 1916, proposito dubio : « Utrtim post

concursum semel iterumque frustra indictum vel peractum, locus fiat devo-

lutioni, an potius maneat patrono ius eligendi et praesentandi in casu »,

respondendum censuit :

Negative ad primam par tem; affirmative ad secundam.

Facta autem de praemissis SSmo Dno Nostro Benedicto div. prov.

Papae XV relatione per infrascriptum Sacrae Congregationis Secretarium

in audient ia die 19 eiusdem mensis et anni , Sancti tas Sua resolutionem

Emorum P a t r u m adprobavit .


S. CONGREGATIO DE PROPAGANDA PIDE

NOMINATIONES

Brevibus apostolicis nominati sunt :

7s iulii 1916. — Vicarius Apostolicus Scen-si centralis, R. P. D. Euge

nius Massi, ex Ordine Fra t rum Minorum, episcopus t i tularis Ioppensis ,

iam Vicarius Apostolicus Scian-si septentrionalis .

— Vicarius Apostolicus Scian-si septentrionalis, R. P. D. Agapitus

Fiorentini , ex Ordine F ra t rum Minorum, episcopus t i tularis Rusadi tanus .

S. Romana Rota 275

ACTA TRIBUNALIUM

SACRA ROMANA ROTA

D E M A N I L A

LEGATORUM PIORUM.


anno secundo, die 7 februarii 1916, RB. PP. DD. Guilelmus Sebastianeiii,

Decanus, Ponens , Seraphinus Many et Ioannes Prior, Auditores de Turno,

in causa De Manila - Legatorum piorum, inter S. Provinciam Sanctis

simi Nominis Iesu S. Augustini, repraesentatam per legitimum procura

torem Thomam Ambrosetti, advocatum, et Bevmum Archiepiscopum de

Manila, nec non Bev. Vincentium Lapus, parochum loci Candaba, reprae

sentatos per legitimum procuratorem Christophorum Astorri, advocatum,

sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Die 22 aprilis 1565 ad Phi l ippinarum insularum oras appulsi Religiosi

Ordinis Eremitarum S. Augustini, t am vehementer Evangelii praedicationi

operam navarunt , ut illius regionis apostoli merito fuerint vocati. Brevi

in sacram provinciam sub invocatione SSmi Nominis Iesu, ob ibi reper-

t am pueruli Iesu imaginem, sese efformarunt, eam partientes in qua tuor

ditiones, seu linguas, i. e. de Manila, de la P ampanga, de Reslocos et

de Zebut, et anno 1578 in oppido de Candaba, quindecim leucis ab urbe

de Manila, conventum et ecclesiam S. Andreae dicatam condiderunt, omnia

parochialia munera ibi obeuntes. Post saeculum a fundatione religiosae

domus, piissima ac ditissima dna Lucia Gumamela, suo testamento diei

10 decembris 1679, sacrae recensitae provinciae et Candabensi conventui

duo legata reliquit cum onere missarum, decernens in clausula 115:

« dichiaro.. . che le terre del monte di Masin le ebbi in eredità del mio

« padre D. Luca Vitan ; esse comprendono il territorio da dove inco-

« mincia il fiume di Manlin fino al monte di Bassa da u n a parte e dal-

« l 'altra, anche da dove incomincia il fiume di Manlin, scendendo ad

« Inaptanpinand fino a C ala vitan e fino al monte al disopra del fiume


« di Caulang, terre tu t te presentemente mie, dichiaro che le dono in

« elemosina alla provincia del SS. Nome di Gesù del nostro P. S. Ago-

« stino. A volontà dei nostro P. Provinciale si dovranno fondare cap-

« pellanie ed applicare messe per i miei genitori, per i miei fratell i . . . .

« e per me. Ma la par te che ha D. Gaspare Balagtas si lasci da par te

« perchè è mio condomino ».

in clausula autem 116: « dichiaro inoltre che tut t i i miei terreni vSemi-

« nativi, che a nessun altro appartengono, lascio in elemosina al con-

« vento di S. Andrea di questo paese di Candaba, e che il P. Priore

« Fr. Giuseppe della Croce a sua volontà eriga cappellanie, perchè

« godano di messe le anime dei miei genitori e dei miei fratelli ».

Morem gerentes religiosae feminae Fra t res Augustiniani, peracta cum

condomino fundorum divisione, sibi institutis praediis potiti sunt, et in

propria ecclesia oneribus impositis satisfecerunt. Res, post varias tamen

vicissitudines, ita se habuerun t usque ád a n n u m 1898, quo insulae Philip

pinae sub imperio t ransierunt S ta tuum foederatorum Americae septen

trionalis. Quo tempore regulares ecclesias, et an imarum regimen dimittere

coacti sunt, eisque presbyteri saeculares suffecti fuere. Cura an imarum in

oppido Candaba cum conventu et ecclesia S. Andreae t radi ta fuit Rev. Vin

centio Lapus ; qui au tumans praedia a domina Gumamela relicta per

tinere ecclesiae S. Andreae, die 31 decembris 1904 in iudicium rapui t

Pa t res August inianos coram Archiepiscopo de Manila petens ut ipsi,

u tpote parocho Candabensi , praefatorum praediorum administrat io conce

deretur. Et die 14 august i 1908 sententia prodiit actori favorabilis. Ab

hac sententia S. Provincia tempore utili appellavit ad viciniorem Episco

pum dioecesis Nova Gaceres iuxta Consti tutionem Exposcit Gregorii XIII ,

15 maii 1573. Appellationem admisit iudex pr imae instantiae, et die

24 august i 1908 appellantem remisit ad iudicem ad quem, praefixo ad

comparendum termino triginta d ie rum: die autem 2 septembris acta pro

cessus ad iudicem appellationis t ransmissa sunt , et ab eo recepta die 12

eiusdem mensis. Porro die 6 octobris Episcopus dioecesis Nova Gaceres,

cum elapsus esset terminus 30 dierum, quin Procura tor Provinciae ullo

modo comparuisset , hoc notum fecit iudici pr imae instantiae, qui exinde

die 22 octobris appellationem desertam esse, sentent iamque in rem iudi

catam transiisse pronunciavit . Cum vero post b iduum, i. e. die 24 octo

bris, Antistes Nova Gaceres scr ipturam a Procura tore Provinciae Pa t re

Antonio Lozano recepisset, qua postulabat , ut veluti praesens habere tur

ad prosequendam appellationem, hanc scripturam non admisit, et decre

tum edidit: « Si dichiara deserto l'appello, e la sentenza del Tr ibunale

« ecclesiastico di Manila resta ferma e con valore di cosa giudicata ».

S. Romana Boia 277

Neque hic controversiarum finis. Cum enim die 9 decembris spe

cialis procurator Ioseph Villapol bona capellaniae, iuxta clausulam testa

rne ntar iam 116 tradidisset parocho Vincentio Lapus, hic bona recusavit,

asserens non haec t an tum bona sibi esse t radenda, sed omnia bona,

quae sic dictam vulgo « azienda di Delayap » consti tuunt ; scilicet bona

omnia clausularum 115 et 116. Procura tor Provinciae petiit, ut ad deter

minanda bona traditioni obnoxia specialis instructio fieret . At iudex

Manilensis nova sententia, seu decreto diei 11 ianuarii an. 1909 peti tam

instructionem non admisit, et sub comminatione censurarum iussit, ut

intra octo dies omnia bona t raderentur . Contra hanc iudicis iussionem

protes ta tus est et appellavit Pa te r Provincialis, sed hanc appellationem

aut recursum reiecit iudex Manilensis, praecipiens intra quatuor dies

omnia bona tradi. Sacra provincia ad scandala vitanda praecepto optem-

peravit, provocans eodem tempore ad H. S. T., in quo hodie causa disce

p ta tur sub duobus a part ibus concordatis dubi i s :

1. An sit locus restitutioni in integrum a sententia Curiae Archie

piscopalis de Manila die 14 augusti 1908.

Et quatenus affirmative:

2. Ad quem pertineat dominium controversorum bonorum cum fru

ctibus legatorum a pia femina Lucia Gumamela in casu.

Dubium pr imum respicit in integrum restitutionis remedium, pro

inde exclusa manet quaestio, an sententia iudicis Manilensis fuerit valida

vel non ob privilegium exemptionis, quo fruuntur Fratres Augustiniani .

Hinc quamvis contendent ium patroni in propriis defensionibus hanc

quaes t ionem tetigerint, Pa t res dixerunt neque directe, neque ' indirecte

esse in ea interloquendum, cum fas non sit praetergredi limites in litis

contestat ione statutos. Quo adnotato , restitutio in integrum, p r imum

inducta ob aequitatem naturalem a Praetore , et recepta postea in sacris

canonibus, est « extraordinarium iuris remedium, quo notabili ter laesus

« in eum s ta tum, seu ius reducitur, in quo fuerat ante laesionem ». Ut

au tem hoc remedium concedatur tria requiruntur , scilicet: I o u t adsi t

laesio gravis ac notabilis iuxta arbitr ium boni viri, seu discreti iudicis ;

proinde non a t t enduntur laesiones leves ; 2° ut « laesio illa gravis acci-

« derit dolo adversarii , vel inconsulta facilitate laesi, aut negligentia sui

«procura tor i s . . . idque vel manifeste constet, vel saltem in iudicio per

« laesum rite probetur » (Reiffenst., in tit. De in integrum restitui., n. 11);

3° ut adsit iusta causa, circa quod ul t imum requisitum dis t inguendum

est inter maiores et minores, au t ecclesias, quae iure minorum hac in re

frui censentur, uti expresse legitur in cap. 3, tit. citati. Maiores non resti-

tuun tu r nisi ob al iquam iustam causam: v. gr. quod impediti fuerint,

278. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

ne agerent, ob belli vincula, absentiam, etc. Si au tem de minoribus, vel

ecclesiis agitur, iusta causa non requiri tur, au t potius semper praesu

mitur, ob favorem infirmae aetati au t religioni debitum. Nomine, vero^

ecclesiarum non intell iguntur tan tum ecclesiae stricte dictae, sed veniunt

etiam beneficia, monasteria, loca religiosa, etc., uti no tum est.

His in iure adnotat is , Patres declararunt annuendum esse petitioni

PP.. August inianorum familiae SSmi Nominis Iesu, eamdemque in inte

grum esse res t i tuendam tum contra sentent iam 14 augusti 1908,'tum

contra alia iudicis acta et decreta, quae ab illa pendent . Re quidem

vera : agitur in casu de provincia August iniana insularum Phil ippinarum

et de conventu de Candaba, quae, ut i diximus, iure minorum fruuntur.

Ad minores autem rest i tuendos sufficiunt laesio gravis et negligentia,

aut ignorantia procuratoris . Quod autem adfuerit laesio gravis, res per

se patet, nec controverti potest. Sententia enim gravissimum onus Augu-

stinianis imposui t ; et appellatio, quam adversus eam interposuerunt ,

fine et effectu suo frustrata est, quia ex ignorantia aut negligentia eorum,

qui provinciam repraesentabant , quocumque nomine vocentur, fatalia

appellationis prosequendae, scilicet te rminus tr iginta dierum a Iudice

Manilensi praescriptus, inutiliter decurrerunt . Hinc, quin alia quaeramus,

dubium non est restitutionem in integrum esse in casu concedendam..

In cap. % tit. De rest. in integr., Innocent ius III monachos Rothonenses

restituit, quia ipsorum procurator quaedam documenta exhibere negle

xi t : « ne ipsius negligentia in d a m n u m tam nost rum, quam monasteri i

« redundare t ».

Neque dicatur Augustinianos hoc resti tutionis beneficium petere

debuisse apud iudicem secundae instantiae, i.-e. Episcopum de Gaceres.

Nam, prae terquamquod hic appellationem dixit desertam, causam a se

repulit, et sentent iam Manilensem rem iudicatam declaravit, resti tutio

nis in integrum petitio « proponenda est vel penes t r ibunal iudicis,

« qui sentent iam tulit,* vel penes t r ibunal iudicis superioris (Santi, in tit.

De rest. in ini., n. 13). Nomine autem iudicis superioris non venit t an

tum iudex appellationis, sed etiam Sedes Apostolica, quae habet con-

currentem potestatem cum omnibus Ordinariis, et ad quam provocari

potest non solum in ter t ia vel ul t ima instantia, sed etiam in secunda.

Neque ul terius dicatur S. R. Rotam esse incompetentem ex can. 14, n. 4,

legis propriae in quo legitur: «Videt quoque de recursibus pro resti tutione

« in integrum a sententiis quibusvis, quae t ransier int in rem iudicatam, et

« remedium invenire non possunt apud iudicem secundae instantiae iuxta

« tit. De restii, in int., dummodo tamen non agatur de re iudicata ex sen-

« tentia S. R. Rotae, et in his iudicat t um de forma tum de merito ». Ete-

S. Bomana Bota 279

nini verba «quae. . . remedium invenire non possunt» , intelligenda sunt de

alio remedio, non vero de in integrum restitutione, secus inutilia prorsus

essent, et potestas concedendi resti tutionem tunc tan tum exerceri posset,

quando resti tutio in integrum iniuste a iudice secundae instantiae recu

sata fuit, et recursus interpositus fuerit ad nost rum Auditorium. Verum

hac unica in hypothesi Rota erit competens non vi § 4, sed vi §.% eiusdem

can. 14, scilicet per legitimam appellat ionem a sententia iudicis secundae

instantiae. Ne itaque dicamus legislatorem frustraneam concessisse pote

statem, admittere debemus Rotae competentiam quoad restitutionis bene

ficium, etiam in casu, quo huiusmodi remedium peti et obtineri posset

a iudice secundae instantiae.

Quoad secundum dubium DD. Patr ibus placuit ante omnia deter

minare na turam legatorum, de quibus agitur. - Cl. Berardi, in suis Com

mentari is in ius ecclesiasticum universum, vol. i , p. 441, haec h a b e t :

« Distat capellania ab anniversariis ceterisque piis defunctorum relictis,

« quod in capellania certi fundi demonstrantur , a tque a patr imonio,

« seu hereditate fundatoris, segregantur, quasi dos eiusdem capella-

« niae adsignanda capellano, sed in anniversariis ceterisque piis relictis,

« praecipua habetur personalis obligatio heredibus imposita, etiam sine

« ulla designatione fundorum ; quod si quandoque contingat certos fun-

« dos pro executione pii relicti demonstrar i a fundatore, haec t amen

« demonstrat io non eo refertur, ut indicetur fundos eosdem esse veluti

« certam rem ab hereditate separatam, quasi dotem pii operis instituti ,

« sed eo, ut noverint heredes, quibus ex fundis . iuere quanti tatem

« debeant ad executionem piae voluntatis , vel noverint heredes manere

« apud se praecipuam personalem obligationem, fundosque designatos

« esse causa pii relicti hypotheca obligatos ». Ex his patet dominam

Gumamela in clausulis 115 et 116 sui testamenti non veras nec proprias

capellanías fundasse, sed t an tummodo constituisse anniversaria, aut

salaria cum onere missarum. Nec alio sensu, ut i par erat, legatarii

interpretat i sunt testatricis voluntatem. Constat enim quod, acceptatis

piis legatis, et habita potestate a capitulo provinciali, P. Ioseph de la

Cruz, utpote Prior conventus Candabensis, die 25 ian. 1681, ex praedio

Marimla quandam par tem segregavit, ut ex eius fructibus piae foe

minae voluntas ad exsecutionem mandare tur . Ulterius an. 1695 P. Bona

ventura de Bejar, visitator ac procurator generalis, de mandato P. Gene

ralis Francisci Gonzalez, per ins t rumentum a notar io publico confectum,

citatis omnibus proprietari is f init imis, quorum intererat, et condomino

Gaspare Balagtas coram tes t ibus , qui deposuerunt de agris Luciae

Gumamela pert inentibus, ipsorum agrorum possessionem coepit « per


« la sacra Provincia e per il convento di S. Andrea del paese di Can-

« daba ». Por ro si veras capellanías testatrix fundasset, omnia bona ab

eadem relicta in clausulis 115, 116 dotem capellaniarum constituissent,

et P. de la Cruz non poterat par tem segregare « per l 'adempimento del

« suddetto obbligo » (missarum videlicet ce lebrandarum); et P. Bonaven

tu ra haud processisset ad possessionem capiendam in favorem S. Pro

vinciae et conventus loci Candaba totius latifundi dominae GumameLa.

Quibus animadversis , dub i tandum non esse censuerunt Patres bona

contenta in clausula 115 pert inere ad Provinciam August inianorum

SSmi Nominis Iesu. Etenim, die 20 octobris 1905, pa t ronus Rev. Vin

centii Lapus disertis verbis protestatus est hic non agi de agris clau

sulae 115, qui indubie ad S. Provinciam spectant : « Non si discute, ait,

« il legato della clausola 115, quello che è discutibile è il legato della

« clausola 116 ». Et novus Pa t ronus in suo primo restrictu haec scripsi t :

« At in casu hoc habetur , nempe dominam Gum amela clausula 115 sui

« testamenti Eremitanos S. Augustini beneficasse et quidem ditissimo

« legato. Hoc legatum autem relictum fuit favore universae provinciae

« de Manila religiosorum S. Augustini,. . . . ita ut hoc ipso fruerentur

« etiam fratres illi doctrinarii (ut tunc dicebantur) seu missionarii, qui

« parochianis de Candaba ministrabant . Postea clausula 116 sui testa-

« menti domina Gum amela legatum reliquit, de quo disputa tur ». In nova

au tem responsione, n. 17: « Nos admitt imus legatum illud (clausulae 115)

« S. Provinciae factum fuisse, sed non est quaestio quoad huius clau-

« sulae bona ; sciendum enim est, cui hodie pert inent haec bona, et vi

« cuius tituli. Et nos statim respondemus huic quaestioni, asserentes

« h a e c bona pertinere parochiae vi assignationis eidem factae ab ipsis

« religiosis, et vi usucapionis, ul tra quam centenariae ». Duo igitur sunt

tituli, vi quorum secundum novum actoris Pa t ronum praefata bona a

parochia acquisita s u n t ; scilicet assignatio facta parochiae ab ipsis reli

giosis, et usucapió seu praescriptio.

Assignationem quod attinet, Pa t ronus nullam probationem addu

cit, nisi negativam hoc modo, n. 19: « Et certum esse hoc factum (assi-

« gnationis) p roba tur ex eo quod cum anno 1774 Archiepiscopus de

« Manila religiosos universos paroeciis privaret , bona universa, de qui-

« bus agitur, comprehendebantur inter bona parochial ia et non in ter

« bona S. Provinciae, ita ut in inventario iam memorato huius redi tuum

« proposito Curiae Manilensi an. 1780 bona haec null imode recensean-

« tur ». Verum quod att inet ad bona Provinciae silentium inventarii

facillime explicatur, si a t tendatur ipsam Provinciam an. 1771 e suis

domibus expulsam fuisse, et bonis spoliatam, uti erui tur ex decreto

S. Romana Rota 281

Gubernator is Insu la rum Phil ippinarum diei 23 oct. 1771: non erat ergo,

ut haec bona describerentur in inventar io an. 1780. Ceterum constat

Provinciam haec bona semper habuisse ut i sua, non obstante spolia-

t ione ; siquidem in capitulo provinciali d. 1 maii 1784 decisum legimus:

« Donamus conventui Manilensi omnia praedia et bona, quae Provincia

« possidet in oppido de Candaba cum obligatione tamen adimplendi

« onera eis annexa ». Certum igitur est Provinciam praedicta bona non

assignavisse parochiae, sed potius ret inuisse, uti sua, aut suorum con

ventuum. Aliunde praetensa illa assignatio, quocumque demum t i tu lo ,

gratuito vel oneroso, facta, invalida prorsus et irrita fuisset, deficiente

beneplacito apostolico, cuius nul lum ullibi vestigium unquam reper

tum est.

Relate ad praescriptionem, haec certe ab anno 1771 usque ad

annum 1826 incipere non potuit, quia, uti dictum est, Augustiniani e suis

sedibus et bonis deiecti sunt , qui s ta tus violentus perduravit usque ad

an. 1826. Quo quidem anno, decreto regio diei 8 iunii s ta tu tum reper imus

ut parochiae Augustinianis, sicut aliis regularibus, rest i tuerentur, sed

realis restitutio non statim ubique facta est, ita ut in oppido de Candaba

remanser i t parochus saecularis D. Anicetus de Mercede usque ad suam

mortem, an. 1854. Nec dicatur hoc spatio temporis , ab anno scilicet 1826

ad annum 1854, parochum saecularem praefatum D. Anicetum bona, de

quibus agitur, possedisse, imo Ordinarium Manilensem praefato parocho

haec bona adiudicasse vi sententiae d. 24 iun. 1834. Etenim haec sen

tentia nullum praeiudicium P P . Augustinianis inferre potest, cum causa

iudicata est in contradictorio, non cum Augustinianis, sed cum here

dibus Luciae Gumamela ; unde locus fit axiomat i : « Res inter alios acta

« aliis nocere non debet », quod desumptum est ex iure romano, 1. 63,

De re iudic, XLÏI, 1. Ceterum licet admit ta tur praescriptionem incipere

potuisse ab an. 1826, cum an. 1854 Augustiniani in bona sua loci Candaba

redintegrati sint, non remanet pro praescriptione nisi spat ium 28 ann. ,

quod certe non sufficit; notissimum est enim in praescriptione contra

ecclesias, et entia iuridica his assimilata, ut i sunt conventus, loca reli

giosa etc., requiri tempus quadraginta annorum, uti patet ex capit ibus

1, 6, 8, 9 de praescriptionibus. Nec valet dicere parochos Augustinianos,.

qui an. 1854 in parochiam loci Candaba redintegrati sunt , possedisse

bona, de quibus agimus, non uti regulares, sed praecise uti parochos,

et proinde dictam praesumpt ionem inceptam an. 1826 cont inuatam

fuisse usque ad nost ra tempora, quod patere videtur ex compositione

concessa an. 1894 P. Stephano Ibeas, parocho regulari loci Candaba.

Sic enim secundum actoris Pa t ronum in nova responsione n. 22 legimus


in epistola directoris generalis administrat ionis civilis: « È s tata con-

« cessa a Fr . Stefano Ibeas, Rev. Parroco del popolo di Candaba, pro-

« vincia della Pampanga , la composizione con lo stato di alcuni terreni

« che possiede questo amministratore della cappellania nella sua chiesa

« nel distretto di Delayap, della giurisdizione di questo popolo e pro-

« vincia ». Verum in primis onus missarum improprie in praefata com

positione vocatur capellanía, nec hoc accidit hoc loco tan tum, sed

multoties, ita ut forsan haec nominis im proprietas causa fuerit prae

sentis controversiae. Deinde demonstrar i nequi t verus proprietatis au t

possessionis t i tulus ex simplici epistola alicuius administri regii, quae

se refert ad merum actum administrat ivum sine contradictorio peractum,

ut est citata epistola. Denique ipse actor D. Vincentius Lapus in suo

supplici libello, quem die 31 dec. 1904 obtulit Curiae Manilensi, reco

gnoscit bona universa « azienda Delayap » esse nunc administrata ab

ipso ordine August inianorum. En verba libelli, prout i referuntur in sen

tentia appel la ta : «L 'a t tua le parroco del paese di Candaba presentò la

« domanda in forza della quale venga dichiarato a favore del par-

« roco di Candaba il diritto di amministrare , usufruire e sopportare i

« pesi di u n a cappellania costituita su di alcuni terreni situati nel ter-

« ritorio di Delayap i quali presentemente si t rovano amministrat i

« dalla Corporazione Agost in iana». En ergo ul t imus status bonorum, de

quibus agitur, qui s ta tus clare determinat sensum compositionis an. 1884

et qui retroascendit saltem ad an. 1814, in quo P P . Augustiniani in

parochiam loci Cadaba reversi sunt.

Ex hisce omnibus concludendum est bona clausulae testamenta-

riae 115 nec fuisse legata parochiae, nec fuisse ab illa acquisita assigna

tione, aut praescriptione ; proinde sicuti ab initio legata fuerunt S. Pro

vinciae, ita etiam hodie manen t eiusdem Provinciae.

Modo de bonis clausulae tes tamentar iae 116: quae DD. Patres pari ter

adiudicanda esse affirmarunt Fra t r ibus Augustinianis. Et iure quidem.

1. Etenim hoc eruitur ex tenore clausulae eiusdem tes tamentar iae :

« Lascio in elemosina al convento del Beato S .Andrea» , etc., quibus verbis

appare t testatricem bona sua legare non parochiae, aut ecclesiae, sed

conventui. Nec dicatur per conventum intelligi debere ipsam domum

parochialem secundum usum illius regionis, in qua, cum ab initio mis

siones, seu parochiae, a parochis regular ibus adminis t ra tae sint, domus,

in quibus habi tabant , vocabantur Conventus, quod nomen remansi t

e t iam quando regularibus parochi saeculares successere. At a) cum

agatur de tes tamento condito coram notario, qui ut ique l inguam iuri

dicam probe callebat, vox conventus intelligenda est in suo sensu iuri-

S. Romana Rota 283

dico et canonico, qui est etiam eius sensus natural is et obvius; b) plane

ridiculum fuisset legare bona alicui simplici domui habitat ionis ; hu ius

modi enim domus non est subiectum, sed obiectum iuris et dominii.

Quod autem additur, testatricem iam in clausula 115 legatum pinguis-

s imum S. Provinciae fecisse, et proinde praesumi debere ipsam in clau

sula 116 non iam regularibus, sed parochiae favere voluisse, nihil est;

verba enim clara non indigent interpretatione. Hinc in capitulo pro

vinciali 1680 P P . Definitores legatum intellexerunt uti factum non

parochiae aut missioni, sed conventui regulari : « Diamo autorizzazione

« al N. P. Provinciale perchè ... possa accettare le cappellanie che fondò

« D. Lucia Gumamela per questa provincia e per il nostro convento

« di Candaba ».

% Hoc idem demonstrat ins t rumentum die 2 iunii 1681, quo prae

dicta clausula 116 exsecutioni est demandata . In parte enim dispositiva

huius instrumenti P. Ioseph a Cruce, Prior Conventus Candabensis ,

nomine Rev. Provincialis legatum fundavit in ecclesia et conventu

S. Andreae, et ne esset aequivocatio in his verbis: «Eccles ia et Con-

« ventus » ter repetiit, bona esse « ipsius conventus et remanere debere

« bona conventus », et haec ipsa bona gravari onere missarum annua-

rum, ita ut Prior conventus has missas celebrare teneretur. Haec sunt

verba P. Iosephi a Cruce: « dichiara che fin da ora, impone, assegna

« e fonda e per sempre nella Chiesa o convento sotto la invocazione

« di S. Andrea, che dota con le dette 45 cabalitas, con i detti stagni,

« nella qualifica di Priore, che egli è di questo convento, afììnchè come

« beni di esso siano conosciuti ed avuti, e in vista di essi, da ora e

« per sempre abbia l'obbligo il detto R.d\o Priore di detto convento di

« Candaba e gli altri, che in avvenire gli succederanno. . . di dire in cia-

« scun anno le dette 8 messe ... con le rendite e frutto che danno i

« detti terreni seminativi, i quali presentemente res teranno come beni

« del convento ». Quo certe nihil clarius fingi potest. Nec dicatur eum

dem P. Vincentium a Cruce in eodem instrumento declarasse : « Donna

« Lucia Gumamela lasciò disposto nella clausula 116 che si gravasse

« nella Chiesa di S. Andrea del detto paese di Candaba 45 cabalitas di

« terreno pulito »; praefata enim verba reper iuntur in parte narra t iva

instrumenti , quae, uti no tum est, semper explicari et exponi debent

iuxta par tem dispositivam, quae sola facit legem.

3. Confirmatur asser tum ex instrumento captae possessionis bono

rum, de quibus agitur; nec non ex documentis , quae ad captam pos

sessionem referuntur. Die 27 iulii 1690 iudex maior provinciae Pam-

panga decrevit ut possessio bonorum et te r ra rum Marimla daretur tum


S. Provinciae, t um conventui de Candaba : « Ordinò che si desse pos -

« sesso alla detta provincia ed al detto convento di Candaba ed in loro

« nome ai Rev. P. Fr . Giovanni de Otaiza ». Cum autem ob absent iam

et deinde mortem notarii, huius decreti exsecutio longius differeretur,

P. Bonaventura de Beyar, Procurator Generalis Prov. Augustinianae,

petiit, ut t andem haec exsecutio fieret: haec sun t eius verba: « Fo is tanza

« alla S. V. di ordinare che mi si dia il possesso giuridico delle dette

« terre a seconda degli atti prefati tanto per quanto spetta al detto

« convento, quanto per quello che spetta alla detta provincia del

« Ssmo nome di Gesù, come padroni proprietari di quelle ». Unde die

31 maii 1695, iudex maior Provinciae Pampanga rescripsit ut, citatis

iis, quorum intererat, possessio daretur iuxta petita. Et revera post pau

cos dies, die scilicet 7 iunii, dicta possessio coram omnibus , quorum

intererat, solemniter da ta est. Haec haben tur in ins t rumento : « Il g iorno

« di martedì di questo mese di giugno alle ore 3 del pomeriggio fu

« dato pessesso al R. P. Visitatore Fr . Bonaventura di Beyar, P rocura -

« tore Generale della provincia del Ssmo Nome di Gesù, per la det ta

« provincia e per il convento di S. Andrea del detto paese di Candaba

« delle dette terre nominate Marimla e Delayap », et deinde confinia

te r ra rum describuntur. Porro haec verba luce meridiana clariora sunt :

agitur enim in his ins t rument is iuridicis, authenticis et publicis de ipso

conventu S. Andreae, et ipsi conventui bona a t t r ibuuntur , et possessio

datur non parocho, aut rectori ecclesiae, sed procuratori generali pro

vinciae, nomine provinciae et conventus. Certe, si bona pert inuissent

ecclesiae parochiali aut, quod idem est, parochiae, aut missioni loci

Candaba, iudex et notar ius alia verba in praedictis documentis publicis

adhibuissent.

4. Aliud a rgumentum desumitur ex tenore sic dictae compositionis,

quam provincia August in ianorum inivit cum Gubernio, ut propr ium

dominium in sua bona publice recognosceretur. Die 16 septembris 1692

iudex regni his composit ionibus praeposi tus rogavit P. Provincialem

August inianorum, eique mandavit , ut per procuratorem suum generalem

titulos omnes possessionum Ordinis in Insulis Philippinis exhiberet,

ut fieri posset compositio. Die 22 septembris eiusdem anni manda to

obtempera vit P. Provincialis, salva immunita te regular i ; ideoque man

dato et nomine Procurator is generalis provinciae comparuit P. Cam-

brana dictos titulos exhibens; inde factum est decretum compositionis

die 5 iulii 1698. Porro in hoc decreto haec leguntur : « E parimenti

« appartengono al convento di Candaba nella provincia di Pampanga

«cer t i terreni alti e bassi sul monte Maysin.. . che comunemente si

S. Romana Rota 285

« chiamano Marimla e Delayap, lasciati nel suo tes tamento a detta

« provincia o convento da donna Lucia Gumamela. . . la quale fondò cap-

« pellame sui detti terreni ». Ex quibus clarissimis formulis desumitur,

quod bonorum dominium non tr ibui tur ecclesiae, parochiae aut mis

sioni, sed praecise conventui. Unde concludendum est bonorum illorum

dominum ess^ conventum, quod eo magis dicendum est, quia tituli

domini i horum bonorum petiti ,sint a provinciali Augustinianorum, et

ab ipso exhibiti, et cum eo compositio sit facta. Certe, si bona fuissent

parochiae, aut missionis, tituli dominii vel ab episcopo peti debuissent,

vel ex archivio parochiae, au t missionis extrahi ; et ab episcopo au t

parocho exhiberi, et cum his compositio fieri debuisset, non cum pro

curatore Provinciae.

5. His adiungenda est iongissima observantia et praescriptio, quae

decurr i t ab an. 1679, quo factum fuit legatum, usque ad an. 1771, quo

P P . Augustiniani e sedibus suis et bonis eiecti sunt . In hoc enim lon-

gissimi temporis spatio, bona, de quibus agitur, adminis t rata semper fue

run t ab Augustinianis, et habita semper fuerunt uti bona Augustinia

norum, non ut bona parochiae, au t missionis. Quod clare demonst ra tur

ex actis capitulorum S. Provinciae SSmi Nominis Iesu. Sic in capitulo

an . 1695 s tatutum est, quod, praedium de Delayap adminis t raretur a

Provincia, cuius erat. In capitulo 1699 administrat io commissa est Priori

conventus de Candaba cum onere celebrandi missas adnexas, Provin-

ciaeque decimam redituum par tem solvendi. In capitulis 1704, 1710, 1725

singulis Conventibus Provinciae, non excluso Conventu de Candaba,

taxae impositae sunt in utilitatem Provinciae. In capitulo an. 1784 ob

gravia adiuncta persecutionis exortae contra regulares, administrat io,

imo et dominium bonorum loci Candaba Conventui Manilensi t radi ta

sun t cum onere adimplendi missarum onera. Ex hac observantia ori tur

favore P P . August inianorum praescriptio quasi centenaria, quae iuxta

notum axioma iuridicum, constituit meliorem ti tulum de toto mundo.

Neque contra hanc praescriptionem quidquam valet possessio dictorum

bonorum a parochis saecularibus habi ta ab an. 1771 usque ad an. 1829,

vel etiam 1854; haec enim possessio nul lam vim habere potest adversus

P P . Augustinianos ob rat iones adductas superius, quando agebatur de

dominio bonorum clausulae 115. Igitur omnia bona utr iusque clau

sulae P P . Augustinianis res t i tuenda sunt .

Quod spectat ad fructuum rest i tut ionem, Patres dixerunt ius

commune esse a t tendendum. Proinde si agatur de fructibus perceptis

post pet i tam a P P . Augustinianis resti tutionem in integrum, omnes

fructus sunt res t i tuendi : quod extendendum est ad fructus etiam


consumptus, qui in altera specie, v. g. in pecunia sunt rest i tuendi.

Ratio est, quia « inchoato resti tutionis processu, possessor respectu

« rei, ex qua fructus percepit, censetur fictione iuris esse in mala

« fide » (Reiffenst., tit. De in integr. restit, n. 131). Si agatur de fru

ctibus perceptis ante peti tam restitutionem in integrum, illi non sunt

restituendi, qui praescriptione triennali acquisiti sun t ; haec enim prae

scriptio triennalis valet contra bona omnia, etiam ecclesiarum et loco-»

rum religiosorum, ut receptum est apud omnes. Illi autem fructus;

qui praescriptione triennali non sunt acquisiti rest i tuendi sunt , modo

non sint consumpti (Reiffenst, 1. c, n. 134). Nec dicatur in casu

D. Vincentium Lapus bona fide possedisse, possessorem autem bonae

fidei omnes fructus facere suos ; nam hic agitur de instituto speciali,

scilicet de resti tutione in integrum quae propriis legibus regitur, et cui

proinde applicari nequit theoria possessionis bonae fidei . Quod adverti t

etiam d'Annibale (Summula, t. 1, n. 420, n. 26, tertiae edit.). Notandum

autem est fructus non intelligi, nisi deductis expensis, ut dicitur in 1.

Si a domino, 36, § 5, De hereditatis petitione : « Fruc tus intelliguntur

«deduc t i s impensis, quae quaerendorum, cogendorum conservandorum-

« que eorum gratia fiunt ».

Quibus omnibus rite consideratis, ac sedulo perpensis, Nos infra

scripti Auditores de turno , pro Tribunali sedentes et solum Deum prae

oculis habentes , Christi nomine invocato, decernimus, declaramus et

definitive sentent iamus, propositis dubiis r esponden tes : Ad I. affirma

tive; ad IL dominium controversorum bonorum (cum fructibus) legatorum

a pia femina Lucia Gumamela pertinere ad Fratres Augustinianos

Provinciae SSmi Nominis lesa. Expensas vero iudiciales decernimus

inter par tes compensari et pro compensatis haberi decernimus.

I ta pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribuna



canonum, et praesert im cap. 3, sess. XXV, de Reform., Conc. Tridentini,


oppor tuna pro rerum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 7 februarii 1916.

Guilelmus Sebastianeiii, Decanus, Ponens.

L. Çfa S. Seraphinus Many.

Ioannes Prior.

Ex Cancellaria, die 9 marti i 1916.



SUPREMUM


S A L U T I A R U M

IURIUM, SIVE NULLITATIS SENTENTIAE ROTALIS

inter Rev. Iacobum Conte, canonicum Archipresbyterum, repraesentatum

per legitimum procuratorem Hadrianum Aloisi-Masella, advocatum,

et Rev. Capitulum Cathedrale Salutiarum, repraesentatum per legiti

mum procuratorem Vincentium Sacconi, advocatum.

Salutiis in dioecesi Taurinensi , Ecclesia parochialis antiquitus erat

plebania Beatae Mariae nuncupata . Anno 1483, duodecimo kalendas

februarii, cardinalis Dominicus della Rovere, episcopus Taurinensis ,

Sedis Apostolicae Legatus in Sabaudia et nonnull is aliis provinciis,

datis litteris quae incipiunt Per immaculata Salvatoris D. N. I. C. vesti

gia, praefatam parochialem ecclesiam in Collegiatam erexit. Eadem vero

anno 1511 a Pontifice Iulio II in Cathedralem aucta est. Legatus Apo

stolicus curam animarum imminere decrevit Archipresbyteratui, quar tae

nempe in Capitulo dignitati, quae quidem post erectionem Collegiatae

in Cathedralem tertia dignitas facta est. Inter Archipresbyterum et

Capitulum decursu temporum controversiae non defuerunt. Nuper quae

stio agitata est praesertim circa curam habitualem et actualem ter apud

S. Rotam. Pr ima sententia Archipresbytero favens, altera vero eidem

adversa fuit. Hanc alteram sententiam, latam die 1 iulii 1913, is impu

gnare aggressus est coram tertio turno rotali. Controversia i taque propo

sita est sub assueta formula dubii: An sententia Rotalis diei 1 iulii 1913

sit confirmanda vel infirmanda in casu, ac die 15 iulii 1915 prodiit

responsio : Affirmative ad primam partem ; negative ad secundam. Ad

dubium vero solvendum processerunt iudices tertii turni examini subii-

ciendo singula implexae huius controversiae capita ad eaque peculiares

respective adhibendo responsiones, prout sequitur.

Dubia nempe quinque, initio litis concordata, haec fuerunt:

1. An, quibusque sub limitibus, cura animarum habitualis competat

Capitulo vel potius Archipresbytero in casu.

% An Archipresbytero in casu competat cura actualis universa, exclu

sive et independenter a Capitulo exercenda.

^88 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

3. An Archipresbyter habendus sit verus parochus et parochiam exclu

sive a Capitulo repraesentare possit.

4. An et quomodo regimen Ecclesiae Cathedralis competat Capitulo

vel Archipresbytero in casu.

5. An Archipresbyter habeat ius residendi in domo Ecclesiae Cathe

drali adiacenti, eamque domum ad usum habitationis aptandi suis sum

ptibus et independenter a Capitulo. ,

Proposit is dubiis ita responderunt iudices tertii t u r a i : =,

Ad l u m Affirmative ad primam partem; negative ad secundam.

Ad 2 u m Archipresbytero competere curam actualem universam, salvis

tamen quatuor iuribus superius iudicatis a Capitulo vi consuetudinis

immemorabilis praescriptis [NB. Quatuor iura, de quibus agitur, sun t :

ius canendi Missam praesente cadavere, ius benedicendi domos tempore

paschali , ius praedicandi, et ius fidelium confessiones audiendi].

Ad 3 u m Ad primam partem provisum in responsione ad primum

dubium; ad secundam negative.

Ad 4 U M Regimen Ecclesiae Cathedralis competere Capitulo.

Ad 5 u m Negative.

Adversus hanc sententiam S. Rotae productus est Archipresbyteri

nomine recursus apud Supremum hoc Tribunal , sub hisce dubi is :

1. Sitne nulla rotalis sententia, vel sitne locus eius circumscriptioni

seu rescissioni in casu.

Et quatenus negative:

% Sitne locus restitutioni in integrum in casu.

In plenariis comitiis Signaturae die 13 maii 1916 in aedibus Vaticanis

habitis, referente Emo ac Rmo P. D. Francisco de Paula card. Cassetta,

maturo examini duplex quaestio subiecta fuit Decisio autem Eminen

t iss imorum Pa t rum, instantibus part ibus, de mandato Emi Cardinalis

Praefecti publici nunc iuris fit.

QUAESTIO 1. - Sitne nulla rotalis sententia, vel sitne locus eius cir

cumscriptioni seu rescissioni in casu.

Cum quaest ionem de nullitate ipsa pars recurrens ne attigerit qui

dem, Emi Patres animadver terunt querelam ad duo tan tum capita reduci,

u t rum nempe sententia impugna ta : a) manifeste in legem peccet, an

b) factorum perversionem induxerit .

Notandum tamen est in prolixa hac controversia non ad omnia

quinque superius recensita dubia extendi actoris impugnationes, sed

restringi ad l u m e t 2 u m t an tum dubium, cum reliqua tr ia accessoria sint.

Imo fere omnia argumenta recursus tum pr imae seriei (ex manifesta


legis violatione) tum alterius seriei (ex factorum perversione) circa

l u m dubium versantur, quod est de cura habi tual i ; circa vero 2 u m dubium,

quod est de parte curae actualis, unicum tan tum affertur a rgumentum,

quod postremo loco in prima serie recensebitur. Insuper no tandum est

recursu directe, ut i par est, impeti t an tum sentent iam tertii t u rn i ; sed

cum haec, ut brevitati opportune consuleret, saepe innixa sit amplioribus

argumentis sententiae secundi turni , indirecte hanc quoque sentent iam

impugnari . Quibus posi t is :

Quoad a) manifestam legis violationem, haec in specie prolata sun t :

I. Non recte invocata est praesumptio iuris, in Ecclesiis Collegiatis

curam habi tualem an imarum competere Capitulis, eo magis quod eadem

praesumptio cessat, imo inverti tur quoties agitur de Cathedralibus,

prout i in nostro casu.

II . Excludenda est interpretatio a iudicibus data verborum « cui

« immineat cura animarum », secundum quam iudices contenderunt,

haec verba in documentis ecclesiasticis designare solere curam anima

rum dumtaxa t actualem. Quae quidem interpretatio tunc magis reii

cienda est, cum cura animarum non habenti dignitatem in concreto, sed

dignitati ipsi in abstracto dicitur pertinere.

III . Admitti nequeunt ea quae enunciata sunt a iudicibus signa hinc

curae habitualis, illinc curae plenae atque universae animarum.

IV. Nec sustineri potest propositio, Capitulum in genere praescri

ptione acquirere posse ius exercendi par tem curae actualis, cum ad id

inhabile factum sit a Concilio Tridentino.

Quoad b) factorum perversionem, haec sunt summat im argumenta

recursus :

I. Bona plebaniae dicta sunt transiisse in dotem Ecclesiae Colle

giatae, quod tamen veritati non est conforme.

II. Neglecta est a iudicibus consideratio Bullae Sixti IV.

III . Asseri nequit Capitulum ius nominandi Archipresbyterum per

tempus valde d iu turnum exercuisse.

IV. Cura habitual is Capituli asserta est a iudicibus ex paucis rela

t ionibus Episcoporum ad limina, aliis similibus relationibus omissis.

V. Confusio et inversio habi ta est in aestimatione ti tulorum quibus

Capi tulum decimas, Archipresbyter vero quar tam funerariam percipiunt.

Ad a) Emi Pat res perpenderunt a rgumenta recursus ex iure de

sumpta rem non conficere. Sane :

Ad I. Dubitari nequit quin nodus totius quaestionis nectatur demon-

strationi principii a iudicibus secundi ac tertii turni fundamenti loco

ACTA, vol. VIII, n. 8. - 1-8-916. , 20


positi de iuris praesumptione quoad curam habitualem apud Capitula.

Iamvero principium huiusmodi legitimum esse agnoverunt Emi Patres .

Merito nempe S. Rota animadvert i t regulariter quando aliqua ecclesia

parochialis erigitur in Collegiatam, an imarum curam saltem habitualem,

de iure communi ad Capitulum transire, idque fuse probavit t um ex

doctrina tum ex iurisprudentia Romanae Curiae. Hoc quidem regulariter

fit , addidit, quia exposita doctrina locum sibi non vindicat, ubi constet

Summum Pontificem in inst i tuendo Collegio aliter suam voluntatem

manifestasse.

Ad dignoscendum autem, utrum in casu, de quo agitur, constaret

necne de diversa Pontificis voluntate, sententia ipsa edixit perpenden

dum esse documentum erectionis ecclesiae parochialis in Collegiatam.

Quod si ex eo res plene non evinceretur, et ideo non constaret Sum

mum Pontificem per se vel per suum Legatum derogasse iuri communi ,

s ta tuerunt iudices recurrendum esse ad coniecturas, praesumptiones,

adminicula, iuxta regulam communiter receptam et a li t igantibus admis

sam. Quae profecto sunt rectissime dicta.

Sed instat pars recurrens negando saltem praesumpt ionem curae

habi tual is applicari posse Capitulis Ecclesiarum Cathedralium. Cum

autem Ecclesia Collegiata Salutiarum inde ab anno 1511 facta sit Cathe

dralis, hinc, concludit, cessat quoad eam praesumptio iuris favens Capitulo.

Difficultas haec iam in sententia secundi turni praevisa ac breviter

ex consideratione facti soluta est, qua tenus nempe erectio in Cathedra

lem nul lam muta t ionem induxit quoad s tatum Ecclesiae relate ad curam

an imarum, de qua nihil legitur in Bulla erectionis in Cathedralem. Quae

responsio cum versetur circa facti aestimationem definitiva est, ideoque

ex par te Supremi Tribunalis nihil est ad rem inter loquendum.

Verum placuit Emis Pat r ibus int imius considerare quoad quaestio

nem iuris allatae exceptionis vim relate ad Ecclesias Cathedrales. Pro-

nun t ia run t autem praedictam praesumptionem curae habitual is in Capi

tulo, urgeri non posse quoad Ecclesias Cathedrales - a t tenta ha rum

peculiari origine ac constitutione - eadem generali rat ione atque in

Ecclesiis Collegiatis, quamvis saepissime in iisdem Cathedral ibus cura

habitualis resideat in Capitulo vel in terdum in al iqua Dignitate, dum

cura actualis exercetur per Vicarium etiam perpetuum, sicut expresse

de ipsis quoque Ecclesiis Cathedralibus statui t Conc. Trid., sess. 7, de

ref., cap. 7.

Ad II. Censuerunt Emi Patres interpretat ionem verborum Bullae

erectionis Collegiatae, cui immineat cura animarum, ad eum finem a

iudicibus susceptam ut discernere possent, n u m in casu praesumptio


antea memorata cederet veritati, rectam omnino esse ideoque reiiciendam

esse etiam hanc a l teram querelae rat ionem.

Sane u t raque impugnata sententia, ut rite determinaret sensum

verborum Bullae : et in ea (Collegiata)... Archipresbyteratum, cui immi

neat cura animarum, copiosam adduxit Auctorum doctrinam simulque

iurisprudentiam non ambiguam Romanae Curiae, merito ex u t roque

capite ostendens, per ea verba in documentis ecclesiasticis indicari non

curam universalem sed tan tum actualem curam animarum.

Contra hanc interpretationem pars recurrens obiectionem detexit

in nonnullis locis Concilii Tridentini, quasi in his similia verba desi

gnaren! curam plenam et integram animarum, ideoque pariter de cura

plena et integra an imarum eadem verba quoties occurrunt intelligenda

essent. Loca sic obiecta sunt a) sess. 7, de ref., cap. 8; b) sess. 21, de

ref., cap. 8; c) sess. 25, de regularibus, cap. 11.

Obiectio tamen non sustinetur. Nam interpretatio .huiusmodi in

primis credibilis non est quoad memora ta loca, si considerentur ea

quae Concilium in ipsa sess. 7, de ref., cap. 7 disponit de Vicariis etiam

perpetuis insti tuendis, cui dispositioni ea interpretatio contradiceret.

Insuper eadem explanatio excluditur contextu locorum quae obiiciuntur.

Nam iis locis sermo non est ex professo, sed tan tum obiter et velut

historice de cura animarum, licet locutio sit materialiter eadem. Agitur

nempe praefatis locis respective de visitatione apostolica in Ecclesiis

exemptis, de iurisdictione, visitationis et correctionis iure apud Episco

pum relate ad monasteria curam an imarum habentia , de obligatione

habent ium plures dignitates vel ecclesias exhibendi Ordinario dispen

sationes ad hoc sibi concessas. Pate t ergo ibidem legislatoris mentem

non fuisse ut nos doceret plenitudinem vel limites curae an imarum quae

competat personis physicis vel moralibus, au t aliquid de his decerneret.

Quare dicendum potius est, ea locutione in locis obiectis significari

curam generice sumptam atque intelligendam pro casuum varietate ad

normam principiorum iuris.

Aliter profecto res se habet, cum in aliquo documento erectionis

alicuius Collegii vel erectionis paroeciae in Collegiatam, Superior de

cura an imarum t r ibuenda expresse decernit. In hoc casu ipse loquens

de Ecclesia, Collegio, dignitatibus, canonicatibus, etc., quos enumerat ,

certe specificam verborum significationem intendere censendus est. Simul

tamen sollicitus esse non debet de ass ignando titulo curae, de quo iam

ius vel praesumptio iuris statuit , sed solum de exercitio curae alicui

commit tendo; ideoque obvium omnino est, ut, per unicam formulam

quam respectu unius ex enumerat is et non respectu rel iquorum adhibet,


ipse non aliam curam designare intendat , quam actualem. Ex quibus

omnibus , dum interpretatio part is recurrentis removetur, ru r sus confir

man tu r sententiae rotales.

Ceterum nihil valet a rgumentum desumptum a par te recurrente ex

supposita confusione a iudicibus commissa inter nomen abstractum

Archipresbyteratum et nomen concretum Archipresbyterum, quasi nempe

si servata fuisset distinctio, clare apparuisset Archipresbyteratui , cui in

documento erectionis cura an imarum imminere dicitur, utpote dignitati

in abstracto non convenire nisi curam plenam atque integram, minime

vero solam curam actualem.

Nam a) confusio nulla irrepsit, uti patet legenti sentent ias rotales,

in quibus verba Bullae fideliter relata sunt ; b) etiamsi nomina illa pro

miscue al iquando adhibi ta sint, nullum inde inconveniens possibile fuit,

quia iudices non ex ipsa vi nominis abstracti vel concreti a rgumentum

inst i tuerunt , sed ex aliis capitibus, unde practice distinctio illa in casu

ad meram subtili tatem reduci tur ; c) quod si vis nominis abstracti in

casu rigorose accipienda esset, a rgumentum contra recurrentem retor-

queretur , quia dignitas in abstracto considerata, si in hypothesi exclu

deret curam actualem, excludere quoque deberet curam plenam atque

integram, quae actualem comprehendit , et so lummodo componi posset

cum cura mere habituali , quam tamen illationem pars recurrens respue

ret. Ergo respuere quoque debet, ut nimis probantem, hypothesim ex

qua illatio procedit.

Iure ergo concluserunt iudices tertii turni , a t tenta bulla erectionis

Collegiatae Salut iarum, non constare Legatum Apostolicum derogasse

iuri communi, quae formula negativa profecto satis caute ac discrete

veritatem continet.

Ad III. Dici nequi t signa curae t um habitual is tum plenae a tque

integrae an imarum a iudicibus inepte enunciata esse. Sane haec enun-

ciatio facta est dum iudices ad roborandam suam praecedentem demon-

strat ionem, dixerunt recurrendum esse ad coniecturas, praesumpt iones

aliaque adiuncta, quod criterium profecto valde rationabile est. Huius

modi autem coniecturae, praesumptiones, etc., favore curae habitualis

ab iisdem iudicibus ad has reductae sun t :

a) assignationem bonorum omnium plebaniae in dotem Ecclesiae

Collegiatae confirmatam per factum possessionis a tque administrat ionis

eorumdem bonorum ex parte Capituli ;

&) ius decimandi titulo parochiali per p lura saecula exerci tum;

c) pari tatem praebendae inter canonicos, incluso Archipresbytero,

si quaedam incerta excipiantur;


d) ius praesentandi personam idoneam inst i tuendam in vacante

Archipresbyteratu;

e) ius Capituli repraesentandi parochiam coram Episcopo, municipio

ac in quibuscumque etiam iudiciis, sust inendo ad hoc necessarias expen

sas, etc.

Porro recensita Capituli iura, praerogativae et onera a iudicibus

tertii turni designata sunt uti propria rectoris principalis, habent is nempe

curam habitualem, ita ut ex his confirmari valeat adamussim ipsa cura

habitualis . Iamvero dubitari nequit quin criterium huiusmodi appr ime

congruat principiis iuridicis circa curam habi tualem eiusque indicia.

Quod vero de fado haec indicia curae habitualis in Capitulo Salu-

t iarum concurrerint ac concurrant, quaestio est ad meri tum causae per

t inens, de qua Supremum Tribunal non est sollicitum.

Ad IV. Quoad al teram par tem controversiae, quae versatur circa

qua tuor iura, quae Capitulum sibi vindicat relate ad ipsam curam

actualem, ratio querelae, negans in casu locum esse praescriptioni

acquisitivae, pari ter non sustinetur. Sane principia qu ibus innixi sun t

iudices 2' ac 3* turni in sua demonstrat ione ad haec r educun tu r :

1. Iura parochialia praescribi possun t ; a vi enim praescriptionis

non excluduntur na tu ra rei, neque speciali iuris prohibitione. Prohibi ta

quidem est praescriptio contra fines parochiarum, sicut et contra fines

dioecesum et provinciarum; verum nullibi prohibi tum est quin iura

parochialia praescribantur . Ita plus minus sententia 2* turni , quae

deinde fuse probat tum ex doctrina tum ex iurisprudentia principium

s ta tu tum. Eadem proponit sententia 3 ' turni , simul animadvertens, opponi

non posse aliquas sacrarum Romanarum Congregationum decisiones;

quia in speciebus iisdem Congregationibus proposit is vel agebatur de

praescriptione iurium extinctiva nervum abrumpente ecclesiasticae disci

plinae, vel non constabat de possessione plus quam centenaria.

Iamvero in his proposit ionibus nihil est iuridice reprehenden dum,

neque profecto defuerunt iudices officio suas enunciationes rite pro

bandi . Unum est quod clarius exprimi potuisset, quod tamen in causa

momentum non habet . Iudices 2* turni , postquam dixerunt : « (iura

« parochialia) a vi ... praescriptionis non excluduntur na tu ra rei, neque

« speciali iuris prohibitione », addiderunt : « non excluduntur na tu ra rei,

« cum et ipsa iura episcopalia iurisdictionis, quae magis sacra sunt, et

« immediate pert inent ad divinam Ecclesiae constitutionem, praescribi

« possint iuxta omnes doctores ».

Haec tamen minus exacta sun t : saltem nimis generalia. Notum est

enim iura episcopalia, quae iure canonico determinata sunt innixo

294 Acta.Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

intentioni iuris divini, uti v. g. ius sacrae visitationis praescribi non

posse, ut i doctores loquuntur , plene extinctive, sed solum translative.

Aliis verbis fieri non potest ut certum terr i tor ium praescriptione libe

re tur a cuiuscumque Praelat i visitatione, bene vero fieri potest, ut in

certo terri torio pr imus Praelatus ex non usu ius amit ta t visitationis,

alteri vero diligentiori idem ius comparetur . Si vero agatur de iuribus

episcopalibus ex lege ecclesiastica introductis nec in iure divino .p ro

xime fundatis, praescriptio etiam vere extinctiva per se non prohibetur .

Id non satis animadvert i t sentent ia 2* turni . Iudices vero 3 ¡ turni

distinctionem innuisse videntur si contextus rite examinetur, sed ne ipsi

quidem clare rem proposuerunt . Hoc nihilominus, ut notatum est, nul

lum causae affert detr imentum.

2. Aliud principium, a sententiis impugnat is invocatum, hoc est>

deficiente in hac re, in qua praescriptioni ius resistit, favore Capituli

titulo ad praescriptionem requisito, opus esse praescriptione immemo

rabili. Descripserunt insuper iudices 2* turn i quaenam requirantur ad

probandam consuetudinem immemorabilem, quid et quomodo testes

deponere debeant, de visu, vel de auditu, quando admit tantur etiam

scripturae et aliae probationes, quae expositio sane accurata est. - In

his quoque nihil in legem offendit. Ceterum legitime canonicos tam

quam testes admissos fuisse rite ostenderunt iudices, referentes doctri

nam quam tradit Cardinalis De Luca in part . 1 de iudiciis, disc. XXXII,

n. 46, ac praeterea adnotantes non solos canonicos excussos fuisse,

eorumque testimonia, aliis deposit ionibus addita, vim habere saltem

adminiculat ivam.

Quin imo diligentissima immemorabil is consuetudinis demonstrat io,

quae occurrit in sententia 2* turni laudi ver tenda est iudicibus, qui

certe non cogebantur tam sedulo procedere, cum, uti ipsi animadver

terunt , circa factum materiale et sensibile illius multiplicis observan

tiae, utpote notorium, nulla esset dubitatio, ipso fatente Archipresby

t e ro : il fatto del possesso era in confesso da ambo le parti.

Difficultas et quidem uti maxima adducta est ab Archipresbytero

circa na tu ram illius possessionis, quia ipse dicit Capitulum eos omnes

actus peregisse, nomine ac delegatione Archipresbyteri. Insuper idem recur

rens p lur imum insistit in affirmatione, omnia iura quae Capitulum sibi

vindicat, sive ea de quibus nunc loquimur, sive ipsam curam habi tualem,

originem habuisse a conventione anni 1493 Capitulum inter et pr imum

Archipresbyterum Bartholomaeum Vacca, acceptata ab eius successore

et fratre Antonio Vacca. Iamvero, subdit, ea conventio invalida fuit ob

defectum pontificiae approbationis . Proinde dicendum est praescriptio-


ne m fundari titulo vitioso vel saltem aequivoco. - Quaestio ista, ut i

patet, tota ad factum pertinet, in praecedentibus iudiciis examinata est,

neque nunc amplius ad t ru t inam est revocanda. Quod vero ius spectat,

an imadver tendum est recte observasse iudices, non sufficere asser t ionem

de ea origine possessionis Capituli, sed opus esse probatione, ex illa

praecise conventione factum exercitii quo rumdam iurium parochial ium

ex parte Capituli der ivatum fuisse, quod probationis onus Archipresby

tero incumberet . Insuper iure u t raque sententia et iam adnotavi t : « n e c

« est necesse ut Capitulum doceret de vera origine, seu titulo suae

« praescript ionis: haec enim praescriptio eo ipso quod est immemora-

« bilis, constituit per se ipsam t i tulum, et t i tulum validissimum.. . imo

« meliorem t i tulum de toto mundo ». Pos t remo etiam circa quaest ionem

ab Archipresbytero suscitatam, quo nomine Capitulum eos actus posuerit

ac ponat , suo nempe an ex delegatione accepta ab Archipresbytero,

iudices 2* turni amplam admiserunt discussionem. Iamvero etiam haec

diligentia notabilis est, cum rigorose loquendo vera sint quae, praeter

alia, consideraverunt iudices 3' turni , a ientes: « Denique, cum canonici

« clare probaverint recensita quatuor iura exercuisse per quatuor cir-

« citer saecula, d iu turna ac immemorabil is possessio facultativam pos-

« sessionis naturam excludit, uti adnotat Rota in Colonien., coram Rev.

« P. V., dec. 85, n. 8. - Praesumpt io facultatis excluditur a multiplicitate

« actuum et ex continuata possessione per longum tempus ».

His tamen omnibus firmiter contradicit pars recurrens. Admitt i t

quidem principium, quod iudices 3 ' turni ex Fagnano a l legarunt :

« regula est, consuetudine plus quam centenaria acquiri posse quidquid

« potest per privilegium obtineri » ; sed exceptionem opponit. Exceptio

ex ipso Fagnano, inquit pars instans, haec es t : nisi desit capacitas in

exercente seu possidente. Nam, si desit capacitas, v. g. in laico ad cogno

scendas causas criminales clericorum, ad absolvendum ab excommunica

tione, ius illud acquiri potest per privilegium, minime vero per praescri

pt ionem immemorabilem. Aliis verbis, si lex inhabilem reddit personam

ad exercendum aliquod ius, possessio immemorabil is non suffragatur

et res in casu fit velut impraescriptibilis. Iamvero, contendit pa rs instans,

Capitulum in genere factum est a Concilio Trident ino sess. 7, de ref,

cap. 7, inhabile ad exercendam quomodolibet curam actualem. Ergo,

concludit, nihil valet in casu possessio immemorabil is , ideoque ea qua^

tuor iura Capitulo competere non possunt .

At contra animadverterunt Emi Pat res haec ad rem non facere.

Nam laicos incapaces esse de iure communi ad exercendam ecclesia

sticam iurisdictionem, et solum privilegio apostolico habi l i tan posse


notiss imum est. At Capitulum, cui lex t r ident ina vetuit exercitium curae

actualis factum esse eadem lege inhabile ad tale exercitium nemo huc

usque demonstravit , prouti etiam iure observat S. Rota. Illud t a n t u m cum

aliqua veritatis specie pa r s recurrens, hac in re, opponere potest, n e m p e

consuetudinem in casu esse irrationabilem ac veluti corruptelam iuris.

Verum consideraverunt Emi Pat res hac in re distinctione opus esse,

quam ipsa pa r s recurrens quodammodo praesenserat . Etenim, si Capi-

tu lum aliquod contra gerentem curam actualem sibi, vi consuetudinis ,

tale curae actualis exercitium vindicaret, quod ex se, vel ex modo quo

ageretur, frustraneam redderet intent ionem Conc. Trid., sess. 7, cap.-7

de ref., facile contingere posset, ut talis consuetudo irrationabilis ab

Ecclesia haberetur . At si nec substant ia nec modus participationis Capi

tuli ad exercitium curae actualis detr imentum illud afferat, multo magis

si oppor tunum potius ex adiunctis adiutor ium in bonum an imarum

exinde Vicario sic exhibeatur, consuetudo huiusmodi legitima esse

poterit . Ceterum de facto, prout ipsa pars recurrens agnoscit, p lures

casus hodie dantur Capitulorum curae actuali a l iquatenus cooperandum,

in quibus nullum grave inconveniens deprehendatur . Iudicium certe de

his ferre ad Episcopum spectat, ut opportunis modis ipse provideat

malis forte occurrentibus, vel, si opus sit, rem deferat ad S. Sedem.

Quod si Episcopus usui illorum iurium tacite vel expresse consentiat,

facto suo confirmat consuetudinem, de qua agitur, irrationabilem non

esse. Quomodo vero circa consuetudinem Ecclesiae Salut iarum agendi

ratio Episcoporum in terpre tanda sit, res est ad meri tum causae perti

nens, de qua S. Rota satis implicite pronuntiavi t . Ex quibus conclu

ditur etiam ex hoc capite rat iones querelae admitt i non posse.

Quoad b) factorum perversionem, quam pars recurrens exprobrat

S. Rotae, Emi Pat res aliquid in antecessum animadver tendum esse

censuerunt .

Quaestiones nempe quae ad factum pert inent tunc t an tum pro

recursu ad Supremum hoc Tribunal admi t tun tur quando involvunt

adamussim factorum perversionem. Iamvero nomine perversionis huius

modi profecto venire non potest quilibet error in quem sive in perei?

piendis sive in aest imandis factis inciderint inferiores iudices, sed signi

ficatur t an tum - a t tenta quoque ipsius vocis genuina vi - talis factorum

corruptio quae iudicum mentem in edenda sentent ia a veritate agno

scenda prorsus abduxerit . Quam quidem corruptionem, cum de senten

tiis a S. Rota prolatis agitur, non facile contigisse credendum est, sed

in singulis casibus clare est p robandum.


Quod vero spectat praesentem controversiam eo clarius factorum

perversio demonst randa est, quo minus verisimilis ex peculiaribus

adiunctis apparet , a t tenta praesert im notabili diligentia, qua, uti legenti

statim patet, iudices in triplici g radu causam per t ractarunt .

In specie vero haec Emi Pa t res cons iderarunt :

Ad I. Pa r s instans, factorum perversionem invenit in eo quod iudi

ces rotales senserint vi Bullae erectionis bona plebaniae assignata fuisse

in dotem Ecclesiae Collegiatae, idque falso concluserint ex confusione

facta inter declarat ionem bonorum vere exhibitam pro par te dilectorum

Marchionis etc. in obsequium regulae XXII Cancellariae Apostolicae, in

par te , ut recurrens dicit, narra t iva Bullae, et similem declarationem,

quam iudices supponunt a Cardinali Legato peractam. Hinc factum est,

inquit instans, ut falsis praemissis utentes iudices er raver in t ; error

autem adeo in causae exitum influxerit, ut iudices 2* turni pronunt ia-

ver int : « haec fructuum omnium ecclesiae parochialis assignatio facta

« Collegiali est s ignum constans, perpetuum et indubitatum curae habi-

« tualis remanentis* in Capitulo ... ».

At nulla factorum perversio in his es t : pot ius haec part is recur

rentis expositio subvert i t ratiocinationem iudicum, qui plane aliter pro

cesserunt, et viceversa sermonis initium ex eo sumpserunt , quod part i

recurrent i visum est orationis terminum constituere.

Sane his criteriis innixi iudices pronunt ia runt :

1 . Ex communi canonistarum doctrina bonorum et iurium omnium

Ecclesiae parochialis assignatio facta alicui Collegiatae signum est con

stans, perpetuum ac indubi ta tum curae habitualis remanent is in Collegio.

2. Ex eo quod al iqua Ecclesia erigatur in Collegiatam censentur

omnia eius bona - nisi omnino expressa fiat exceptio - transferri in

ipsam Collegiatam ; secus enim non ecclesia simpliciter sed pars t an tum

ecclesiae erigeretur in Collegiatam.

3. Etsi Auctor alicuius Bullae non expresse dicat se unire et appli

care omnia bona Collegiatae, censetur t amen implicite id determinare,

si ita declaravit valorem bonorum, ut alia non detur illius declarationis

explicatio.

4. Id praeser t im valet cum Auctor alicuius Bullae statuerit, ut fru

ctus bonorum omnium - nonnull is exceptis - dis t r ibuerentur aequal ibus

port ionibus inter Canonicos.

5. Quod si aliquod dubium supersit , illud omnino seponendum erit,

quoties a tempore erectae Collegiatae per p lura saecula Capitulum ali

quod in possessione fuerit omnium bonorum antiquae Ecclesiae paro

chialis, eaque t amquam massae capitulari pert inentia administraveri t .


Iamvero dubitari nequit quin principia seu criteria huiusmodi

recta sint.

Eadem vero in casu de quo agitur reipsa verificari, quaestio facti

est, cuius definitiva aestimatio iudicibus de merito rel inquitur. Nec quid

quam valet oblivio, quae iudicibus exprobra tur regulae XXII Cancella

riae Apostolicae, cum ipsi, inspectis omnibus principiis positis, indepen

denter a praefata regula suam facti persuasionem aliunde efformaverint.

Quod si adhuc dubitatio aliqua manere videretur, ea, prout animadver

sum est, prorsus abiicienda est, pos tquam S. Rota iudicio circa factum

irreprehensibili , cri terium 5° loco posi tum reipsa applicavit.

Ad IL Queritur pars recurrens quod iudices rotales, contra ipsius

protestationes, non at tenderint ad pr imaevam Bullam Sixti IV, sed tan

tum ad litteras Cardinalis Legati.

Querela t amen inanis est. Nam in primis interpretari quoad factum •

controversum exhibita documenta ad iudices de merito videntes spe

ctat. Deinde, cum ex deductis a Capitulo colligatur Bullam Sixti IV

revocatam fuisse, idque non neget pars recurrens, t enendum est eam

tacite consentire, ideoque nullum querelae motivum invocare posse.

Ad III . Negari nequit re ipsa circa d iuturni ta tem temporis, per quod

Capitulum ius nominandi Archipresbyterum exercuit, errorem occur

risse in sententiis impugnatis . Pu t a run t enim iudices secundi turni Capi

tu lum elegisse seu praesentasse Archipresbyterum, ab Ordinario insti

tuendum, sine intermissione a tempore erectae Collegiatae per duo sae

cula et d imidium; quod etiam similiter protulerunt iudices tertii turni .

Id tamen ne ipsum quidem Capitulum asserit , solummodo contendens

sibi ex Bulla erectionis ius illud nominationis collatum fuisse ; de facto

vero Capitulum concedit, se idem ius paucis t an tum vicibus, prioribus

temporibus, exercuisse, postea vero se amplius eo usum non esse. Cre

dendum ergo est S. Rotam quoad factum, de quo nunc agitur, in erro

rem lapsam esse.

Attamen error hic uti accidentalis in casu habendus est. Etenim ad

a rguendam ex hoc capite curam habitualem apud Capitulum, sufficit

ius praesentat ionis Archipresbyteri fuisse eidem Capitulo assignatum in

Bulla erectionis Collegiatae, etsi semel tan tum vel raro ius illud exer

ceri potuisset. Quod autem postea eo iure Capitulum, ut i supponitur ,

legitime pr ivatum sit, hoc mutare non potui t s ta tum Ecclesiae, transfe

rendo curam habitualem de Collegiata in Archipresbyterum. Haec qui

dem postrema animadversio rite proposita est a sententia secundi turni

ad respondendum difficultati desumptae ex adoptata , ab anno 1744 ac

deinceps, pro electione Archipresbyteri forma concursus, sed eadem


animadvers io optime extendi potest ad tempus praecedens annum 1744,

per quod Capitulum neminem ad Archipresbyteratum praesentavi t ; ex

quo patet errorem hunc facti influxum non exercere in exitum causae.

Ceterum dum collatio facta Capitulo in Bulla erectionis iuris praesen

tandi Archipresbyterum constituit, etiam per memoratas adversas vices,

a rgumentum positivum pro cura habituali apud Capitulum - defectus

eiusdem iuris, si nempe forma concursus introducta anno 1744 pro ele

ctione Archipresbyteri , inde ab initio, ex mera hypothesi, s ta tu ta fuisset,

defectus, inquam, eius iuris nul la tenus inservire posset ad curam habi

tualem a Capitulo excludendam, prout egregie probavit , considerando

nunc quaest ionem iuris, sententia rotalis secundi turni .

Quae cum ita sint, corruunt quoque ea quae pars instans disputât

de forma concursus quoad dignitates curatas servanda ante vel post

Benedictum XIV; ea nempe, ceteris omissis, nihil conferunt ad rem de

qua agitur.

Ad IV. Asserit praeterea pars instans, iudices curam habi tualem

Capituli ostendisse quoque ex relationibus Episcoporum ad l imina; ex

his vero duas tan tum quae pert inent ad post remos viginti annos ante

nos t ram aetatem considerasse, praecedentes vero omnes a iudicibus

neglectas fuisse.

Verum satis apparet non solum ex relationibus ad limina senten

tias impugnatas , a rgumentum sumpsisse, sed etiam ex actis Visitationis

annorum 1701, 1730 etc., et in genere, uti inquit sententia coram Many,

ex mult is aliis documentis .

Ad V. Im m erito tandem gravamen se pati affirmât pars recurrens

ex argumento, quod iudices pro cura habitual i Capituli ex perceptione

decimarum et emolumentorum funerum hauserunt . Tota actoris impu

gnatio circa factum versatur, quia, ut ipse contendit, iudices e r ra runt

pervertentes seu invertentes titulos, quibus Capitulum decimas aliaque

emolumenta , Archipresbyter vero quar tam funerariam percipere dixe

runt .

Haec tamen esse nequit ea factorum perversio de qua agi potest

apud Supremum Tribunal , nisi factorum perversionem dixeris quidquid

a iudicibus contra al terutr ius litigantis placita prolatum est. Contra,

haec est mera aestimatio facti, quae rel inquitur prudent i cognitioni

iudicum pro merito const i tutorum. Iamvero iudices secundi turni ele

menta facti in hac re accurate inspexerunt ; sententia vero tertii tu rn i

negligentiae nullo modo argui potest, cum expresse dixerit se in hac

par te rem tan tum innuere ne videretur « inutiliter repetere quae fuse,

« erudite et concludenter exposita sunt in sententia appellata ».


Concluditur ergo rat iones querelae de nulli tate aut rescissione sen

tentiae rotalis non sustineri , ideoque Emi Pat res ad pr imam quaest io

nem respondendum censuerun t : Negative.

QUAESTIO IL - Sitne locus restitutioni in integrum in casu. Ad hanc

al teram quaest ionem Emi Patres vix opus esse animadvertere dixerunt ,

nul lam causam verificari ex iis quae iuxta Regulas huius Supremi .Tr i

bunal is art. 9, collatas cum Appendice art . 1, requiruntur , ut remedium

extraordinar ium restitutionis in integrum concedendum sit. Sane nihil

adducitur , ex quo documentorum fallacia au t adul terat io deprehendatur ,

nul lum documentum publicum aut pr ivatum reper tum est, quo factum

aliquod novum decretorium in causa comprobetur . Neque tandem ulla

intercessit ratio non prius deducta vel disputata, ex qua grave ac mani

festum detr imentum boni iuris demonstrar i queat .

Quare etiam ad hoc al terum dubium Emi Pa t res respondendum

esse manda run t : Negative.

I taque ad proposita dubia, nempe :

1. Sitne nulla rotalis sententia, vel sitne locus eius circumscriptioni

seu rescissioni in casu.

Et qua tenus negat ive:

2. Sitne locus restitutioni in integrum in casu

Emi ac Rmi Pat res responderunt die 13 maii 1 9 1 6 : Negative ad

utrumque.

De expensis autem iudicialibus Supremum idem Tribunal decrevit

eas inter par tes esse compensandas, exceptis tamen sententiae defini

tivae expensis ex integro ab Archipresbytero sust inendis .

Atque ita editum est, pronunciatum, decretum, declaratum ac defi

nitive iudicatum, manda tumque ut haec definitiva sentent ia publici iuris

f ieret , et ab omnibus ad quos pertinet exsecutioni mandare tu r , non

solum etc., sed et omni etc.

Datum Romae, die 28 iunii 1 9 1 6 .

Iosephus Pauca, Signaturae Votons

L. « S.

VISA


Aloisius Scialdoni, Notarius.



301


NOMINE


8 luglio 1916. — Mons. Achille Locatelli, arcivescovo titolare di Tessa-lonica, Nunzio Apostolico presso la Beai Corte del Belgio.

10 luglio. — L' Eöio signor cardinale Filippo Giustini, Protettore dell'Ordine dei Carmelitani Scalzi.

18 luglio. — L'Emo signor cardinale Giulio Tonti, Protettore della Ven. Compagnia delle Stimmate di S. Francesco in Firenze.

21 luglio. — Il medesimo Emo signor cardinale, Protettore dell'Ar cicon-fraternita di Sant'Antonio di Padova ai Ginnasi in Boma.

— Gli Emi signori cardinali Filippo Giustini e Aidano Gasquet, Membri della Sacra Congregazione di Propaganda Fide per gli affari di rito latino e per gli affari di rito orientale.



7 giugno 1916. — Mons. Ludovico Rajner, vescovo tit. di Cidiesso, ausiliare e vicario generale del Card. Arcivescovo di Strigonia.

22 luglio. — Mons. Giuseppe Lopez Mendoza y Garcia, vescovo di Pamplona e Tudela.


19 maggio 1916. — Mons. Edoardo Giovanni Me Laughlin, della diocesi di Davenport.

28 maggio. — Mons. Enrico Flavigny, dell'archidiocesi di Rouen. 6 luglio. — Mons. Giacomo Mancuso, della diocesi di Mileto.



27 aprile 1916. — Mons. Vittore Bilski, dell'arehidiocesi di Leopoli di r. 1. 15 maggio. — Mons. Giuseppe Mizsicsko, della diocesi di Eperjes di rito

greco-ruteno.

19 maggio. — Mons. Tommaso Véale Tobia, della diocesi di Little-Rock.

— Mons. Antonio Hensen, presidente dell'Istituto storico neerlandese in Roma.

25 maggio. — Mons. Giacomo Collins, dell'arehidiocesi di Sidney. 27 maggio. — Mons. Pietro Kempkes, della diocesi di Munster.

21 giugno. — Mons. Maurizio Carton de Wiart, dell'arehidiocesi di Westminster.

— Mons. Antonio Brugidou, della dioc. di Carcassona, residente in Roma. — Mons. Antonio Dobronic, della diocesi di Lesina. 3 luglio. — Mons. Giovanni Vizzini, della diocesi di Muro Lucano.

4 luglio. — Mons. Sanzio Sanzi, dell'arehidiocesi di Spoleto, residente in Roma.

17 luglio. — Mons. Antonio Sacco, della diocesi di Teggiano, residente in Roma.

18 luglio. — Mons. Patrizio Guglielmo Talion, dell'archid, di S. Luigi. — Mons. Giovanni Giuseppe Tannrath, della medesima archidiocesi. .

ONORIFICENZE


onorificenze :


27 giugno 1916. — Al sig. Girolamo dei marchesi Sacripante, esente delle

Guardie Nobili di S. S.


26 maggio 1916. — Al sig. Ferdinando Tovia, caposezione delle Colonie

nel ministero degli esteri in Ispagna.

La Commenda con placca dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

22 marzo 1916. — Agli infrascritti signori, facenti parte del governo dell' Impero etiopico :

Sig. Bittoded Haïle-Guiorguis, cancelliere dell 'Impero; Sig. Kantiba-Wold-Tsadek, ministro dell'agricoltura e dell ' industria; Sig. Badjironde Iggnezou, ministro delle finanze;


Sig. Dediazmateh Mechaeha Wòrkie, consigliere di Stato;

Sig. Ato Tessamma Echétie, ministro delle poste e dei telegrafi.

17 maggio. — Al sig. Giovanni Murphy, dell'archidiocesi di Chicago.


13 aprile 1916. — Al sig. Francesco Felm ayer, dell'archidiocesi di Vienna. 19 maggio. — Al sig. Giuseppe Rodríguez Alves, incaricato di affari del

governo brasiliano in Svezia.

15 giugno. — Al sig. Fiorenzo Iemina, della diocesi di Mondovì.

— Al sig. Carlo Dalton, della diocesi di Charlottetown.

17 giugno. — Al sig. conte Carlo Zucchini, presidente generale dell' Unione economico-sociale dei cattolici italiani.

— Al sig. Giuseppe Giglio Tramonte, dell'archidiocesi di Palermo.

• 13 luglio. — Al sig. Lorenzo Barbosa Pereira de Cunha, dell'archidiocesi di Rio de Ianeiro.


24 luglio 1916. — Al sig. conte Francesco Bezzi Scali, cadetto aiutante delle Guardie Nobili di S. S.


3 maggio 1916. — Al sig. Leopoldo Rauscher, dell'archidiocesi di Vienna.

26 maggio. — Al sig. Tommaso M. D. Cardeza, segretario particolare dell'ambasciatore degli Stati Uniti di America a Vienna.

3 giugno. — Al sig. Paolo L. Mimbela, dell'archidiocesi di Lima.

21 giugno. — Al sig. architetto Cecilio Arpesani, dell'archidiocesi di Pisa. 27 giugno. — Al sig. Maria Adriano Völker, della diocesi di Bois-le-Duc.

1 luglio. — Al sig. Michele Zehentbauer, dell'archidiocesi di Monaco di Baviera.

3 luglio. — Al sig. Carlo Duchesne, già console francese a Varna. 5 luglio. — Al sig. Giacomo Enrico Martino Ellis, del vicariato aposto

lico di Curaçao. 6 luglio. — Al sig. Giuseppe Berselli, dell'archidiocesi di Bologna.

— Al sig. Paolo Berselli, della medesima archidiocesi.


22 marzo 1916. — Al sig. Ato Teoga, ufficiale ministeriale nell'Impero etiopico.

— Al sig. Ato Wold-Mariam, capo dei cattolici indigeni del Choa.

28 maggio. — Al sig. cav. Enrico Wuillemont, capitano della guardia palatina d'onore.


20 giugno 1916. — Al sig. cav. prof. Guido Galli, sotto-direttore dei musei e delle gallerie pontificie.

27 giugno. — Al sig. cav. Francesco Bianchi, incisore Pontificio. 20 luglio. — Al sig. cav. Giuseppe Ambrogetti, di Roma. — Al sig. cav. avv. Francesco Pacelli, di Roma. — Al sig. cav. Lorenzo M. De Rossi, di Roma.

ñ Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa: *

22 marzo 1916. — Al sig. conte d'Apchier le Mangin, residente nell'Impero etiopico.

20 luglio. — Al sig. Alfredo Giovanni Mason, presidente generale a Londra e a Parigi della società « The Aeolian Co. ».

— Al sig. Giovanni Gabriele Brower, direttore a Parigi della medesima società.


NOMINE


di nominare:


3 giugno 1916. — Il sig. Giuseppe Carignani dei duchi di Novoli, dell'arehidiocesi di Napoli.

11 luglio. — Il sig. conte Ambrogio Caracciolo di Melissano, della medesima archidiocesi.


30 giugno 1916. — Mons. Giuseppe Cingolani, della diocesi di Recanati. 11 luglio. — Mons. Giovanni Battista Haindl, dell'arehidiocesi di Monaco

(Baviera).

N E C R O L O G I O

17 luglio 1916. — Mons. Giovanni Battista Krapac, vescovo di Sirmio.

Annus T U I -Toi . T U I Die 1 Septembris 1916 Num. 9




LATIS NOVIS LEGIBUS DE PONTIFICIO INSTITUTO BIBLICO, DECERNITUR QUAE

INTERCEDERE DEBEANT RATIONES TUM EIDEM INSTITUTO, TUM PONTIFICIO

CONSILIO VULGATAE RESTITUENDA E, CUM SUPREMO PONTIFICIO CONSILIO

REI BIBLICAE PROVEHENDAE.

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Biblia Saera a rationalistis,

qui quidem nullam Dei nec revelationem nec inspirationem ponunt , sic

recentiore memoria t ractarentur , quasi a solis hominum ingeniis pro

fecta essent, eorumque commenta, omni appara tu eruditionis instructa,

lat ius in dies, cum gravissima imperi torum offensione, serperent, Apo

stolici officii conscientia permotus , Decessor Noster Leo XIII , ut huic

t an tae t amque perniciosae temeritati occurreret, Litteris Encyclicis Pro

videntissimus Deus, die xvin mensis novembris an. MDCCCXCIII datis,

certa quaedam posuit i l lustravitque principia, quibus parere omnes

oporteret , quicumque se ad studium et interpretat ionem divinarum Lit

te rarum contulissent. Eiusmodi autem incommodis cotidie ingravescen

t ibus , idem Pontifex, ne ulli providentiae modo pepercisse videretur,

Litteris Apostolicis Vigilantiae studiique memores, die xxx mensis octo

bris an. MDCCCCii datis, Consilium seu Commissionem, quam vocant,

studiis Sacrae Scripturae provehendis instituit, cui universa rei biblicae

cura propria esset ac peculiaris. Opt imum sane propositum uberrimi,

ut exspectare par erat, consecuti sunt laetissimique fructus, cum Car

dinales aliique doctissimi viri, in id Consilium adlecti, hoc spatio tem-

ACTA, vol. VIII, n. 9. — 1-9-916. 21


poris, p lura ediderint, post ma tu ram deliberationem Romanoque Pontifice

adprobante , responsa, quibus et quaest iones satis multae, antehac in con

t rar ias par tes agitatae, sunt opportune diremptae, et leges studiis catho

licorum doctorum biblicis dirigendis sapienter util i terque praefinitae.

Neque vero actuosa Pontificii Consilii opera hos intra fines con

stitit. Anno enim MDCCCCVII, auctore a tque auspice fel. rec. Decessore

Nostro Pio X, decrevit, ut Bibliorum a S. Hieronymo in la t inum facta

conversio, quae Vulgatae nomen invenit, ant iquis praesert im codicibus

inspectis, ad pris t inam lectionem rest i tueretur . Quod quidem munus ,

laboriosum sane ac pera rduum, sodalibus Benedictinis auspicato dela

t u m est, qui, nullo paleographiae cognatarumque doctr inarum neglecto

praesidio, remotisque omnibus, quae in re tam gravi necessario obsta-

rent, impedimentis , admirabili , qua solent, et sollertia et constantia,

inceptum, acatholicis ipsis probat iss imum, persequuntur .

Haud ita multo post, cum eidem Pontifici visum esset expeditiorem

clericis aperire viam, ut omnibus saepti muniment is propugnat ionem

pro Scriptura Sacra susciperent, suasore eodem Pontificio Consilio,

Litteris Apostolicis Vinea electa, datis die VII mensis maii an. MDCCCCIX,

Inst i tutum Biblicum in hac alma Urbe condidit, i l ludque non modo

apparat issimis aedibus bibliothecaque singulari et fere unica instruxit ,

sed locupletavit etiam eo omni eruditionis biblicae ins t rumento, quod

ad pleniorem intelligentiam validioremque Librorum Sacrorum tui t ionem

quam maxime conferret. Societatis Iesu sodalibus, praeclare de disci

plinis sacris deque clericorum institutione meritis, mandavit , Insti tuto

praeessent, docerent ; qui Pontificis bonorumque omnium ita exspecta

tionem explevere, ut iam, haud longo intervallo, complures eosque peri

tissimus in Ecclesiae campum horum studiorum cultores dimiserint.

Haec omnia diligenter animo reputant ibus , occurrit Nobis cogitatio,

quo pacto possemus insti tuta tant i ponderis sic complere ac perficere,

ut par ta antehac Ecclesiae Dei magno numero commoda uberiorum

accessione uti l i tatum cumularentur : quod si fecissemus, videbamur rem

certe facturi a mente proximi Decessoris Nostri minime alienam, quan

doquidem constat, p lura hac in re Pontificem statuisse ea lege, ut, quem

admodum vel condicio temporum vel re rum usus et experientia

postulasset, ita corrigerentur, pe r f i ce re tu r . Deliberatum igitur Nobis

est, nonnul la constituere, quibus tum Insti tuti in primis Biblici efficien

tiam vir tutemque, quantum fier i potest, augeamus, t um etiam mutuas

rat iones et necessitudines moderemur, quae et eidem Insti tuto et Pon

tificio Consilio Vulgatae rest i tuendae praeposito cum supremo Nostro

de universa re biblica Consilio intercedant oportet .

Acta Benedicti BP. XV 307

I taque, salvis iis omnibus, quae , antea quoquo modo sancita, ab

hisce Litteris Nostris minime discrepent, haec Apostolica Auctoritate

Nostra edicimus ac decernimus quae sequun tu r :

I. Ad Scripturae Sacrae studia in Inst i tuto Biblico ne admit tantur ,

nisi qui ordinar ium studiorum philosophiae et theologiae cursum

confecerint.

IL Studiorum biblicorum curriculum tr ibus ibidem annis absol

vatur , servata t radendarum disciplinarum ratione, quae, Nostro rei

biblicae provehendae Consilio probata, ad hunc diem viguit; unoquoque

autem exeunte anno, f iat , uti assolet. doctrinae experimentum.

III . Iis penitus abrogatis, quae continentur tum Litteris Apostolicis

Iucunda sane die xxii mensis martii an. MDCCCCXI et Ad Pontificium

Institutum Biblicum die n mensis iunii an. MDCCCCXII datis, t um aliis

Litteris, quae huic voluntatis Nostrae significationi haud congruant,

Inst i tuto Biblico largimur, ut alumnis, qui facto periculo probati sint,

post pr imum annum det litteras test imoniales legitimi adscensus, post

a l terum vero, academicum conferat baccalaureatus g radum.

IT. Litteris Apostolicis Scripturae Sanctae, die xxin mensis februarii

an. MDCCCCIV datis, derogantes, Inst i tuto Bibblico concedimus, u t disci

pulis, qui integrum ibidem studiorum curriculum confecerint, ten ta ta

eorum doctrina eademque probata, academicum in Sacra Scriptura pro-

lytatus gradum, nomine tamen Pontificii Consilii Biblici, decernat. i.

V. Testimoniales l i t t e r a e et diplomata academicorum graduum, de

quibus nn. III et IV sermo est, in eam sententiam edantur, quam Pon

tificium Consilium Biblicum antea probaverit .

VI. Iudiciis, quibus in Insti tuto Biblico candidatorum ad prolytatum

doctr ina expiorabitur, unus aliquis e consultoribus Pontificii Consilii

Biblici, quem Cardinales e Consilio eodem detegerint, continenter intersit

et suffragium ferat, ut ceteri.

VII. Quemvis academicum in Sacra Scriptura gradum conferri ne

liceat nisi iis, quos legitime constet laurea sacrae theologiae potitos

esse in aliquo athenaeo ab Apostolica Sede adprobato. Si quis autem

eam lauream vel alium similem t i tulum sit alibi consecutus, res ad

Pontificium Consilium Biblicum iudicanda deferatur.

VIII. Ius laureae in Sacra Scriptura impert iendae uni esto Supremo

Nostro rei biblicae provehendae Consilio, quod item perget ad experi

mentum admittere eos ad prolyta tum candidatos, qui Sacrae Scripturae

studiis extra Ins t i tu tum Biblicum vacaverint .

IX. Nemini liceat suam periclitari doctrinam, laureae in Scriptura

Sacra pot iundae causa, nisi saltem biennio ante Prolyta renunt ia tus


sit, s imulque vel rem biblicam docuerit vel al iquam de eadem elucu-

brat ionem edider i t

X. Professores ordinarii Sacrae Scripturae in Inst i tuto Biblico tra

dendae a Praeposi to Generali Societatis Iesu, uti antehac, e l igantur ;

accedat t amen Pontificii Consilii assensus .

XI. Tum Pontificium Consilium Vulgatae rest i tuendae, tum Pontifi

cium Inst i tutum Biblicum, quotannis , ad supremum Nostrum rei biblicae

provehendae Consilium de opera et condicione sua, deque rebus ma

ioris momenti universis , scripto plene absoluteque referant.

Quae vero in hac causa statuere ac decernere visum est, ea omnia

et singula, uti s ta tu ta et decreta sunt, ita ra ta et firma esse ac manere

vo lumus et iubemus: contrariis non obstant ibus quibuslibet.

Datum Romae apud Sanctum Pet rum, sub annulo Piscatoris, die xv

mensis august i anno MDCCCCXVI, Pontificatus Nostri secundo.

P. CARD. GASPARRI, a Secretis Status. L. © S.'

E P I S T O L A E

I

AD R. P. D. IULIANUM ARCHIEPISCOPUM PORTUS PRINCIPIS, CETEROSQUE EPI

SCOPOS PROVINCIAE ECCLESIASTICAE HAITIENSIS IN CONVENTUM CONGRE

GATOS,

Venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam benedictionem. — Pie

tatis in Nos vestrae quamdam veluti expressam imaginem vidimus in

amantiss ima epistola, quam proxime congregati dedistis ad Nos. Quod

enim omni officiorum genere tueri, firmare contendit is suavissimae neces

situdinis nexus, qui vobis Nobiscum sunt : quod studiose recolitis bene

ficia-, quae in vos a tque in gentem vestram contu l imus: quod ea cele

bratis quae ad suadendam pacem et ad levandas belli calamitates

apostolica providentia egimus, agnoscimus quo Nos simus apud vos

loco: quan ta cum exspectatione u n a cum tr ist issimarum Europae rerum

cursu, Nostrae persequamini caritatis consilia ac coepta, quamque gratis

ea vel ipsi vos teneat is animis. - In iis vero quae scribitis de Venerabili

Fra t re Francisco, Archiepiscopo tit. Nicosiensi, viro Nobis probatissimo,

quem Legatum ad vos haud ita pridem misimus, ac de Venerabili Fra t re

Ignatio, Episcopo Caiesensi, quem vestro delectum de clero, socium in


ministerio vobis adiunximus, amavimus, in re sane optatissima, vestrae

auctori tat is suffragium. Alterum enim a vobis ornari laudibus, frui alte

rum benevolentia atque existimatione vestra, tant i profecto Nobis est,

quant i prudent ium virorum iudicio comprobari ad eas utilitates, quas

ex eorum virtute speramus, satis esse in illis praesidii .

Hisce vestrae in Nos pietatis officiis, officia plane respondent pie

tatis Nost rae; quorum nuriciae hae sint vobis litterae et testis aposto

lica benedictio, quam, caelestium auspicem munerum, vobis omnibus ,

venerabiles Fratres , Clero ac populo unicuique ves t rum tradito, pera

manter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die iv iulii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

II

AD IULIUM S. R. E. PRESB. CARDINALEM BOSCHI, ARCHIEPISCOPUM FERRARIEN

SEM EPISCOPUM COMACLENSEM, GEORGIUM S. R. E. PRESB. CARD. GUSMINI,

ARCHIEPISCOPUM BONONIENSEM, ET ARCHIEPISCOPOS ATQUE EPISCOPOS

FLAMINIAE REGIONIS IN ANNUUM CONVENTUM CONGREGATOS.

Dilecti Filii Nostri ac venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam

benedictionem. — Epistolam accepimus, quam ad Nos dedistis dimisso

nuper Bononiensi coe tu ; eamque ut legimus, dici vix potest quan tum

ad Nostrum de vobis iudicium, quan tum etiam ad benevolentiam acces

serit. Vidimus enim nihil vos magis desiderare, quam ut coniunctissimi

Nobis, uti semper fuistis, ita esse perseveret is : nihil studiosius curare

quam ut Ecclesiae vestrae in exemplum floreant: nihil earum caussa

velle, nihil moliri nisi eximia cum utilitate coniunctum. Qua in re,

non probamus solum, sed vehementer lae tamur in eo nunc vos maxime

adlaborare, ut quamplurimi etiam ex vestris gregibus sint, qui catho

licis iis societatibus dent nomen, quas novis curis efficere conati sumus

proposito aptiores. Quae sint t empora , quid postulent : futuri eventus

quid spei afferant, quid timoris, ipsi vos tenetis. Cavendum sane, ne

iidem imparatos ac desides catholicos offendant; sed non obliviscendum

bonos Christi milites eos tan tum esse qui chr is t ianarum virtutum cultu

Chris tum induant ac prae se ferant.

Auspex divinorum munerum, in primisque optatissimae illius pacis,

quam cotidianis precibus a Deo vobiscum efflagitare non desistimus,


apostolica sit benedictio, quam vobis omnibus, dilecti Filii Nostri ac

venerabiles Fra t res , et uniuscuiusque vestrum Clero ac populo pera

manter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die v iulii MCMXVI, Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

iii AL CONTE MASSIMILIANO ZARA, PRESIDENTE GENERALE DELLA SOCIETÀ DI

S. PAOLO PER LA DIFFUSIONE DELLA STAMPA CATTOLICA.

Diletto Figlio, salute ed apostolica benedizione. — Il devoto indi

rizzo, che Ci avete fatto pervenire uni tamente al resoconto generale dei

libri distribuiti dalla Società di S. Paolo dal 1875 al 1915, nel tempo

stesso che r ichiama il Nostro pensiero su di un opera, alla quale demmo

già anche Noi il Nostro nome e la Nostra adesione, con la dettagliata

enumerazione delle s tampe da essa diffuse, Ce ne pone quasi sott 'occhio

la vita intensa e la rgamente benefica. Sono esse atti pontifici ed opu

scoli di polemica cattolica: libri di pietà e di amena let tura: illustra

zioni storiche e pubblicazioni di sana cultura ed educazione cristiana.

Nulla insomma è stato t rascurato di quanto può giovare a formare nei

lettori lo spirito cristiano, a difenderlo dai quotidiani assalti della incre

dulità e del vizio e ad offrirgli gradito e salutare pascolo. Possiamo

pertanto ra l legrarc i ben di cuore con voi, diletto Figlio, e con quant i

sono che vi coadiuvano in questa nuova forma di apostolato, e conce

pire le migliori speranze per l 'avvenire, ora specialmente, che la s tampa

cattolica viene promossa anche dall 'Opera Nazionale delia Buona Stampa.

La quale, se a differenza della Società di S. Paolo, si occupa principal

mente della s tampa periodica, ha tut tavia con essa identico lo scopo,

e l 'una e l 'altra possono a ragione considerarsi due fratelli, che, in

campo alquanto diverso, combattono ambedue una medesima battaglia.

Battaglia veramente santa, ed alla quale i tempi che vengono matu

randosi at t raverso così luttuosi avvenimenti , r ichiedono quanto mai

sollecito e generoso il concorso di ogni buon cattolico.

Auspice delle celesti r icompense ed at tes tato della pa te rna Nostra

benevolenza vi sia intanto l 'Apostolica Benedizione, che di gran cuore

impar t iamo a voi, diletto Figlio, alia Società cui con tanto zelo presie-


dete, ed a quant i vi assistono con l 'opera, col consiglio e con l'obolo della

loro carità.

Dal Vaticano, li 22 luglio dell 'anno 1 9 1 6 , secondo del Nostro Pon

tificato.

BENEDICTUS P P . XV

IV

AD R. P. D. BERNARDUM, ARCHIEPISCOPUM BOGOTENSEM, CETEROSQUE COLUM

BIAE ARCHIEPISCOPOS ET EPISCOPOS CONVENTUM CELEBRATURUS.

Venerabiles Fratres , salutem et apostolicam benedictionem. — Acce

pimus vos brevi congressuros esse ad t rac tanda communia Ecclesiarum

vest rarum negotia; et quamquam sollertia vestra vix ullum faciat horta

tioni locum, caritati tamen providentiaeque Nostrae haud videmur satis-

fecisse, nisi quaedam suggesserimus quae et solatio vobis et dioecesibus

vestris utilitati non exiguae futura confidimus. Nova ea quidem non

sun t : sed cum de rebus agatur quibuscum catholicae rei profectus

coniungitur maxime, i teranda vobis et commendanda duximus.

Ac primo illud at t ingimus, quod unum prae omnibus arb i t ramur dili

gentiam vestram desiderare: id est consilium provincialium Seminariorum.

Plane nostis, venerabiles Fratres , quam ubere cum fructu iis alibi utan

tur dioeceses bene plures. Quid ni igitur, non minori spe proposita,

eadem experiatur Columbiana Ecclesia? Tempora, in quae incidimus,

eiusmodi, ut videtis, sunt, quae viros e clero non in u n a sacri ministerii

perfunctione sancte versari velint, sed docendo, medendo, sanando,

omnes persequi nocendi vias, quas catholici nominis hostes cotidie novas

nanciscuntur . At vero sacerdotum eiusmodi non cuique vestrum praesto

erit copia, nisi iisdem formandis etiam apud vos maiora quaedam desti

na ta sint clericorum domicilia, in quibus uberior a tque elegantior magi

strorum doctrina spem portendat a lumnorum, qui ad praelianda praelia

Domini cum se paullo utilius conferre, tum ceteros apte valeant com

para re . Quare hoc petimus, ut cogitationes curaeque vestrae, ut in ceteris

r ebus , ita in hac, qua profecto nil conducibilius ad frugiferum episco

pale ministerium, quam diligentissime versentur.

Ad haec, non abs re erit commendare vobis etiam eam institu

torum providentiam, quorum complexus audit actio christiano more

socialis. Novimus vel apud vos eam tempora clamare ac vehementer

clamare. Hostis enim, si nondum in apertam aciem descendit, suas tamen

instruit copias, eo erupturus audacius, quo catholicos imparat iores offen-

derit. Valde igitur velimus in hoc quoque campo, qui sane patet amplis-


simus, caritas ves t ra alacris contendat ac prudens , neque ullo modo

pat ia tur f i l ios lucis minus esse prudentes quam fi l i i t enebra rum. Sed in

providendo rectum tenendum est iter. Neque enim clericis vel laicis

catholicae actioni studiosis adeundae t an tum congregandaeque sun t ple

b e s ; sed catholicae fidei veritatibus penitus innutr iendae, ut quid officii,

quidve muner is sit cuiusque propr ium quisque teneat et opere exhau-

riat. Christus, ut oninia uno verbo complectamur, in singulis fidelibus

formandus est, an tequam iidem Christo valeant militare. Siquid prae

terea nova tempora visa fuerint postulare, non difficili id negotio obti

neri ab iis poterit, quos disciplina sancta dicto audientes effecerit et

ad bonum fidei certamen egregie comparaveri t .

Ad rem subsidia, et ea quidem temporibus summopere accommodata,

praebere explorat issimum est catholicas ephemerides. Eiusmodi enim

paginas, ad multorum manus facileperventuras, plur imum valere ad seren-

dum bonum semen, ad errores refellendos, ad hor tandos exci tandosque

desides, nemo est qui non experiendo noveri t : i isque carere bonos ad

aedificationem, quum improbi t am misere abu tan tu r ad destructionem,

ferendum neut iquam est. Verum curandum etiam ut arma eiusmodi

ab iis t ractentur, qui recte tractare valeant et velint: qui n imirum et

doctrina affluant et officia non negligant eorum propria, qui pro caussa

sanctissima se sciunt dimicare.

In re rum denique genere politico, quid catholicis sequendum sit,

quidve vi tandum, non obscure patet in datis ad rem, a Decessoribus

Nostris, documentis gravissimis. Hisce ut nullo non tempore debi tus sit

apud vos honos , omni ope admit tendum vobis est ; illud prae ceteris hortan-

tes fideles, in primisque viros e clero, ne studia par t ium, neve inutil ium

content ionum caussae tunc cum maxime vires dissipent atque animos

disiungant, cum dimicatio praesens vel imminens exigit ut una eademque

sit catholicorum omnium mens, una eademque voluntas atque actio.

Habetis, venerabiles Fratres , quid ex desiderio Nostro, ad commune

Ecclesiarum vestrarum bonum, in proximo conventu agi tet is : in idem

que curas vos omnes esse impigre volentesque collaturos adeo Nobis

cer tum est, ut ab omni exhortatione abs t ineamus .

Testem interea benevolentiae Nostrae ac divinorum auspicem mune -

rum, vobis omnibus , venerabiles Fratres , Clero populoque unicu ique

vestrum tradito, apostolicam benedictionem peramanter in Domino

imper t imus.

Datum Romae apud S. Petrum, die i augusti M C M X V I , Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV


SS. CONGREGATIONUM

SUPREMA SACRA CONGREGATIO S. OFFICIT

Cum experientia comprobatum sit casuum, quos vocant, conscien

tiae reservationes, si debi tam mensuram et modum excedant, in anima

rum perniciem pot iusquam in earum utilitatem vergere posse; Suprema

haec Sacra Congregatio Sancti Officii, praecedentibus ad rem disposi

t ionibus novas , pro opportunitate temporum, superaddens , de expresso

mandato Ssmi D. N. Benedicti divina providentia P P . XV, haec cum

omnibus et singulis Rmis locorum Ordinariis decretorie omnino ac prae

ceptive communicanda s ta tui t :

1. Meminerint ante omnia Rmi Ordinarii casuum conscientiae reser

vationes ad destructionem munitionum, iuxta dictum Apostoli (2 Gor.,X, 4),

ad removenda scilicet obstacula quae saluti an imarum non communi

impedimento sunt, esse dirigendas; ideoque, generatim loquendo, extraor

dinario huic remedio manus ne velint apponere nisi, re in synodo dioe

cesana discussa, vel, extra synodum, auditis Capitulo Cathedrali et aliquot

ex probat ior ibus ac prudentiori bus suae dioecesis animarum curato

ribus, de vera reservationis necessitate aut utilitate in Domino c o n v o

cantur.

2. Utcumque, casus reservandi sint pauci omnino, tres vel, ad sum

mum, quatuor, a tque ex gravioribus tan tum et atrocioribus criminibus

specifice de te rminandis ; ipsa vero reservatio non ultra in vigore maneat

q u a m necesse sit ad publicum aliquod molitum vitium ext i rpandum au t

collapsam forte christ ianam disciplinam ins taurandam.

3. Reservationi, generatim, ne submit tan tur sive peccata mere interna,

quippe quae, ut docet Benedictus XIV (De syn. dioec, V, 5, 5), non est

in praxi receptum ut unquam reserventur, propter an imarum periculum ;

I SUPER CASUUM CONSCIENTIAE RESERVATIONIBUS

INSTRUCTIO


sive quae ex humana fragilitate derivantia aliam non habean t specialem

sibi coniunctam malitiam, propter humanam infirmitatem..

4. P ro r sus autem ab iis peccatis sibi reservandis Ordinarii absti

neant , quae iam sint Sedi Apostolicae reservata, ne scilicet absque neces

sitate multiplicentur leges; et, regulariter, ab iis quoque quibus censura,

etsi nemini reservata, a iure imposita sit ; hoc enim expresse prohibet

vetus Instructio S. Congregationis Episcoporum et Regularium diei

26 novembris 1602, quae ita se habe t : « Praesert im vero haec monenda

« censet Sacra Congregatio, ut videant ipsi Ordinarii ne illos casus pro-

« miscue reservent quibus adnexa est excommunicat io maior a iure

« imposita, cuius absolutio nemini reservata sit, nisi forte propter fre-

« quens scandalum aut aliam necessariam causam aliqui huiusmodi

« casus nominat im reservandi viderentur ».

5. Cauti insuper omnino sint et quam maxime parci quod ad poe

nales sanctiones, excommunicationes praesert im, quibus forte suas reser

vat iones communire velint; nam, ut sapienter admonet Sacrosancta

Trident ina Synodus (Sess. 25, de Ref, c. 3): « Quamvis excommunica-

« tionis gladius nervus sit ecclesiasticae disciplinae et ad continendos

« in officio populos valde sa lu tar is ; sobrie tamen magnaque circumspe-

« ctione exercendus est, cum experientia doceat, si temere aut levibus

« ex rebus incutiatur, magis contemni quam formidari et perniciem

« potius parere quam salutem ».

6. Verumtamen, s tatut is semel reservationibus quas vere utiles au t

necessarias iudicaverint, curent omnino ut ad certam fidelium notit iam,

quo meliori eis videbitur modo, eaedem deducantur - nam quaenam

earum vis si la teant? - easque, quamdiu necessitas aut utilitas perdu

raverit, firmas teneant , seu facultatem a reservatis absolvendi ne cuivis

et passim impertiant. Mens tamen est S. Congregationis ut huiusmodi

absolvendi facultas habitualiter impert iatur saltem Canonico Poeniten

tiario, etiam Ecclesiae Collegiatae, et Vicariis Foraneis eorumve vices

gerentibus, addita his ultimis, praesert im in locis dioecesis a sede

episcopali remotioribus, etiam facultate subdelegandi toties quoties con

fessarios sui districtus, si et quando pro urgentiori aliquo determinato

casu ad eos recurrant .

7. Ad evitanda demum gravia inconvenientia quae ex reservatio

n ibus util ibus quoque ac necessariis in peculiar ibus quibusdam re rum

adiunctis facile oriri possent, eadem S. Congregatio, nomine et aucto

ri tate Sanctissimi, sequentia decernit :

a) Quaevis Ordinariorum reservatio ipso iure cessat sive cum

aegrotis qui domo excedere non valent, confiteri cupient ibus; sive cum


sponsis confitentibus matrimonii ineundi causa; sive tandem quoties,

prudent i confessarii iudicio, absolvendi facultas a legitimo Superiore

peti nequeat absque gravi poenitentis incommodo aut sine periculo vio

lationis sigilli sacramental is .

b) Cessat pariter reservatio si, petita prò aliquo determinato casu

a legitimo Superiore absolvendi facultate, haec forte denegata fuerit:

cessat t amen pro ea vice tan tum.

c) Toto tempore ad praeceptum paschale adimplendum utili, a

casibus quos quomodolibet sibi Ordinarii reservaverint, absolvere pos

sunt, absque alius facultatis ope, parochi quive parochorum nomine in

iure censentur .

d) Quo tempore Sacras Missiones ad aliquem populum haberi

contingat, eadem absolvendi facultate gaudent singuli Missionarii.

e) Post remo, a peccatis in aliqua dioecesi reservatis absolvi pos

sun t poenitentes in alia dioecesi, ubi reservata non sunt, a quovis con

fessario sive saeculari sive regulari, etiamsi praecise ad absolutionem

obt inendam eo accesserint.

8. Sed, denique, s tudeant potissimum Ordinarii doctos, pios ac pru

dentes confessarios in tota dioecesi efformare, eisque opportuniora

ad inolita vitia convellenda remedia suggerant quae ipsimet, si poeni

tentes ad se rem uterentur , adhibituri forent. Quo, dum et confessariis

et poenitentibus inevitabiles reservat ionum molestias vi tabunt , opta tum

effectum suavius simul ac certius, Deo adiuvante, consequi poterunt .

Inter im vero casuum reservatorum, si qui in propria dioecesi constituti

sint, disciplinam ad haec praescripta quampr imum reducere, servato

modo art. I o s tatuto, et haec omnia suos confessarios apprime edoceri

satagant .

Datum Romae, ex Aedibus S. Officii, die IB iulii 1916.

R. C A R D . M E R R Y D E L V A L , Secretarius

L. % S.


II

DICHIARAZIONE

« Il sacerdote Antonio Caccavari, della diocesi di Nicastro, con

« decreto della Suprema Congregazione dei S. Uffizio di feria iv, 12 luglio

« del corrente anno 1916, fu ridotto allo stato laicale firma lege casti-

« talis, per molte e gravi mancanze disciplinari, e specialmente perchè,

« dopo essere stato r imosso dalla parrocchia e sospeso a divinis, ha

« seguitato ad esercitare i sacri ministeri, mostrandosi os t inatamente

« refrattario a tut te le disposizioni prese r ipetutamente dalla S. Sede a

« suo r iguardo ».

I I I

DECLARATIO

Feria IV die 2 augusti 1916

Cum dubia varia orta fuerint circa decretum la tum ab hac Suprema

Congregatione S. Officii die 21 maii 1912 circa adsistentiam passivam Pa

rochorum in celebratione matrimonii mixti, haec eadem S. Congregatio

sui muneris esse duxit declarare praefatam adsistentiam passivam tole

rari solummodo in illis regionibus, quibus ante Decretum Ne temere

concessiones speciales factae ac instructiones datae fuerant a S. Sede, et

t an tum in casibus et sub conditionibus ibidem expressis, a tque proinde

matr imonia extra praedictas regiones sic contracta (idest cum adsistentia

Parochi passiva) esse non tantum illicita, sed et iam omnino invalida.

Et feria v, die 3 eiusdem mensis, SSmus D. N. Benedictus divina

providentia P P . XV, in solita audientia R. P. D. Adsessori huius Supre

mae Congregationis S. Officii impertita, re la tam sibi suprascr iptam decla

rat ionem benigne adprobare ac suprema sua auctoritate in omnibus

ratam habere dignatus est.

Contrariis qu ibuscumque non obstant ibus.

Datum Romae, ex aedibus S. Officii, die 5 augusti 1916.


5. Congregatio Consistorialis 317


I

W E S T M O N A S T E R I E N S I S ET N O R T A N T O N I E N S I S

DISMEMBRATIONIS ET UNIONIS

Decreto huius S. Consistorialis Congregationis diei 25 iulii 1916,

SSmus Dominus Noster Benedictus P P . XV statuit ut ea pars territorii

vulgo Royston, quae nonnullos ante annos, civilis auctoritatis iussu, a

comitatu Cambridgeshire, ad dioecesim Nortantoniensem pert inente, dis

iuncta fuerat et comitatui Hertfordshire dioecesi Westmonasteriensi pro

prio adiuncta, a dioecesi Nortantoniensi avulsa, dioecesi Westmonaste

riensi adscriberetur, ut fines ecclesiastici cum civilibus adaequarentur .

II




providit, scilicet:

5 augusti 1916. — Titulari episcopali ecclesiae Poglensi praefecit

R. D. Rynaldum Muñoz, presbyterum dioecesis Ssmae Conceptionis,

Gubernatorem ecclesiae loci cui nomen « Chillan » in Cile.

10 augusti. — Metropolitanae ecclesiae S. Jacobi de Venezuela

(Caracas) R. D. Phil ippum Rincón Gonzalez, antist i tem urbanum, paro

chum et vicarium foraneum, dioecesis Emeriten. in Indiis.

19 augusti. — Cathedrali ecclesiae Apamiensi R. D. Petrum Mar-

ceillac, presbyterum archidioeceseos Tolosanae, ibique parochum eccle

siae S. Hieronymi.

22 augusti. — Cathedrali ecclesiae Seguntinae R. D. Eustachium

Nieto et Martin, presbyterum archidioeceseos Matritensis, parochum

ecclesiae Pur iss imae B. M. V. Conceptioni in hac urbe dicatae.


SACKA CONGREGATIO CONCILII

H I S P A L E N .

IUBILATIONIS

19 iunii 1915

1. Species facti. - Quidam sacerdos Dignitatem obtinens in Capitulo

Metropolitano Hispalensi, dato supplici libello ad hanc S. Congregationem,

humili ter postulavit indultum perpetuae iubilationis, ex legitima causa

quadragenari i servitii, quod obivisse se asseverabat , per sexdecim annos

in praefata cathedrali Hispalensi, per antecedentes vero in ecclesia Col

legiata Matritensi, in cathedrali Terulensi, ac i terum in ecclesia Matri

tensi, ex quo haec erecta fuerat in cathedralem. Preces commendabat

Emus Archiepiscopus Hispalensis, referens quoque de favorabili voto

Capituli ; eisdemque precibus addebantur at testat iones Capitulorum Ma

tritensis et Terulensis, quibus plena asser torum fides elucebat.

Super his autem oppor tunum visum est sententiam exquirere un ius

e S. Congregationis Consultoribus.

2. Votum Consultoris summat im ita referri potest. - Ne Orator inten

t ionem suam consequatur, pot iss imum obstare videtur contraria praxis

S. Congregationis. Etenim, quamvis iubilationis beneficium sit tandem

mera gratia ex benignitate S. Sedis concessa, a t tamen, decurrente tempore,

praxi et decretis huius S. Congregationis, nonnullae regulae et conditiones

de huiusmodi grat ia concedenda firmatae sunt, ex quibus etiam illa est,

quod servitium laudabile quadraginta annorum requiri tur praest i tum in

eadem ecclesia au t civitate, vel saltem in eadem dioecesi. I ta docent, inter

alios, Santi, Prae?., ed. IV, vol. III, p. 66 s., auctoritate innixus resolutionum

S. C. C. sub d. 17 dec. 1718, et Verulan. d. 17 sept. 1842, nec non praxis ino-

litae in Urbe, ubi, ait, «pro concessione indulti computa tur servitium Chori

« praest i tum successive, in variis vel plur ibus Ecclesiis, dummodo semper

« Urbanis » ; De Herdt, Prax. Cap., c. XI, § 3 ; De Angelis, Prael. Iuris,

t. II , p. 1, pp . 77 ss. ; Acta Ap. Sedis, vol. VI, p. 430, ubi innuuntur solum

modo « rarissimi casus, quibus S. Pontifex ex speciali et extraordinaria

« gratia, servitium in diversis dioecesibus praest i tum coniunxerit ad effe-

« ctum indulgendae iubilationis », qui casus, quum nulla specifica eorum

mentio fiat , a tque rarissimi, speciales, extraordinari i dicantur, speciem

praeseferre videntur exceptionis quae regulam firmare solet in contra-


r ium. Stat igitur q u a d r a g e n a r u m servitium ad iubilationis indul tum

obt inendum requiri praes t i tum saltem in ecclesiis eiusdem dioecesis.

3. Huius regulae si origo quaeratur , Consultor inveniri censet in

eo quod iubilationis beneficium pauliatim consuetudine inductum est,

t amquam interpretatio extensiva illius causae canonicae absentiae a

choro, quae in utilitate ecclesiae fundatur. Norunt quidem omnes ad tra

mites c. un. de Gier, non resid. (III, 3) in VI legitime lucrari posse distri

butiones quot idianas eum qui causa utilitatis ecclesiae cui inservit, a choro

abes t : hinc effectum videtur, iudicio Consultoris, ut satis censeretur

contulisse in utilitatem ecclesiae, deque ea satis meruisse qui per quadra

ginta annos eidem ecclesiae laudabili ter inserviisset, adeo ut ab ulte

rioris servitii gravamine ferendo, ex aequitate quadam solveretur. Idipsum

confirmat verbis Fagnani , in c. Licet, de Praebendis, n, 166: « Toleranda

« sunt s ta tu ta ecclesiarum quibus declarantur lubilati et immunes a

« choro, qui per XL annos continuos ecclesiae inservierunt. Hoc enim

« in utilitatem ecclesiae intelligitur esse sancitum, ut Canonici et Mini-

« stri spe immunita t is assequendae, ad servitium chori diutius exhiben-

« dum alacriores reddantur . . . Saepe etiam a S. C. C, me Secretario,

« indultum fuit Canonicis.. . septuagenari is , qui quadraginta annos con-

« t inuos divinis interfuerunt, ut tamquam de Ecclesia bene meriti, perci-

« pere valeant et distributiones, licet choro non intersint » (cfr. Garcia,

De Benef. III , c. II, n. 344?). Posita autem hac origine seu ratione iuri

dica beneficii iubilationis, quum ecclesia de cuius agitur utilitate, pro

fecto ea sit ecclesia particularis seu propria cui iubilandus adscriptus

est, non autem Ecclesia universalis, seu etiam ipsa nat io vel dioecesis,

(cfr. Gerunden., Distributionum choralium in Actis Ap. Sedis, 1915, p. 262),

p ronum erat inferre repellendum esse a beneficio iubilationis qui qua

draginta continuos annos servitii non peregisset in eadem ecclesia, sed

in diversis, licet eiusdem dioecesis, Capitulis.

4. Verumtamen ab hac iuris severitate seu subtilitate pauliatim

recessum est, adeo ut hodie (prout certum omnino est, etiam ex praxi

H. S. C ) , minime censeatur canonicae aequitat i congruum, quemquam

ab hoc iubilationis beneticio repelli, hac u n a de causa, quod in diversis

ecclesiis eiusdem dioecesis inserv ient : idque profecto tum immutat is

re rum adiunctis, tum novo cuidam iuridico conceptui iubilationis acce

p tum referri debet.

Etenim, in primis, hodie in nonnull is ditionibus, ecclesiae colle

giatae iam non fruuntur bonis suis propriis, neque independenti gau

dent re rum suarum administratione, sed loco praebendarum sunt pro

ventus annui qui rependuntur a Gubernio ex massa quadam, quam illud


coacervavit ex ecclesiarum depraedat ione ; i tem translat iones Canoni

corum ex Capitulo ad Capitulum, ant iqui tus ra rae et odiosae, frequentes

admodum nostr is diebus factae sunt. Quapropter , ei qui, dum noviter in

ecclesiam receptus est, postularet t amen iubilationem, non s emper recte

hodie opponeretur , ignorari in Capitulo praecedentia eius merita, nec

posse de bonis Capituli praemio honestar i servitia aliis in ecclesiis

locisve praest i ta .

Hinc demum primaevae iuridicae notioni iubilationis ex causa uti

litatis ecclesiae, alia suffecta est (quae ceteroquin et in praecedenti con

tineri, vel cum ea coniungi sal tem quadam affinitate visa est) in utilita

tem scilicet et praemium personae, quae respiceret magis merita propria

Canonici: deducta comparat ione ex iure Romano, seu civili, quo cessare

a l iquando a militia publicisve servitiis, a tque emeri torum frui stipen

diis concedebatur iis qui quadraginta saltem annorum spatium utilitati

publicae consecrarint , idque ubivis et in quovis gradu seu officio.

5. Haec autem nova iuridica notio, cum suis consectariis, iudicio

Consultoris qui scripsit, minime respuenda videtur, quum satis consonum

videatur, ea quae consuetudine sunt inducta, consuetudine pariter, novis

emergent ibus r e r u m adiunctis , temperar i et accommodari . Multo magis,

quod haec notio iubilationis personalis nobilior videatur , et ad effectum

ad quem beneficium hoc inductum fuit, assequendum, apt ior ; nam v .g .

Canonicus ab u n a ad aliam dioecesim t r a n s l a t u s ' p o s t plures annos

servitii in pr ima, ita ut sperare non possit, se alios XL continuos annos

in altera esse emensurum, nec proinde iubilationem fruiturum, alias

bene promeri tus , multo minus profecto allicietur ad diligentem sedu-

lamque operam navandam servitio chorali, quam si probe sciat tem

pora servitii praesti t i in u t raque dioecesi posse simul coniungi.

Po r ro , si haec generatim admit tantur , nihil iam obstare videtur quo

minus precibus Oratoris adnuatur . In Hispania enim Canonici nonnisi

iis proventibus fruuntur qui a Gubernio, pro praestantia Capitulorum,

singulis solvuntur ; unde quasi quodam ascensu ad meliora translat iones

Canonicorum de uno ad al terum Capitulum, etiam in diversis dioece

sibus, pro meritis decernuntur , nec devitari possunt ; adeo ut Capitula

Cathedralia, veluti ex quodam iugi concursu inter clericos omnes nationis

de optimis et praestant ior ibus viris sane provideantur. In nost ra demum

specie, Canonicus per sexdecim annos ecclesiae Hispalensi inserviit, deque

ea idcirco satis benemeri tus censeri potest : nec ullus subest timor, ne

servit ium chori, in insigni et numeroso adeo Capitulo, ex hac iubilatione

det r imentum capiat. Concludit igitur Consultor, votum Emi Archiepiscopi

Hispalensis comprobans, ut peti tum in casu indul tum benigne concedatur.


R E S O L U T I O : Proposit is precibus Oratoris , in plenariis Emorum ac

Rmorum Pa t rum comitiis die 16 iunii 1915 habitis, Sacra Congregatio

Concilii rescr ibendum censui t : Pro gratia iubilationis, in forma consueta.

Quam resolutionem SSmus Dominus Noster Benedictus divina

providentia P P . XV, in audient ia die 18 eiusdem mensis infrascripto

Secretario concessa, approbavit . O. G I O R G I , Secretarius.


NOMINATIONES

Brevibus apostolicis nominat i sun t :

27 novembris 1915. — Episcopus Ghristopolitanus, R. D. Matthaeus

Brodie.

15 aprilis 1916. — Episcopus tit. Tenedius et Vicarius Apostolicus

Arabiae, R. P. Evangelista ab Usselle, ex Ordine Min. Capulatorum.

28 aprilis. — Episcopus Ballaratensis, R. D. Daniel Foley.

— Episcopus Portus Victoriae Seychellarum, R. P. Ioannes Dama

scenus a Vovrai, ex Ord. Minorum Capulatorum.

8 iulii. — Episcopus Portus Ludovici 'in insula Mauritio, R. P. Ioan

nes Murphy, e Congregatione Spiri tus Sancti.


T A U R I N E N .

D E C R E T U M B E A T I F I C A T I O N I S E T C A N O N I Z A T I O N I S V E N . S E R V I D E I J O S E P H I B E N E

D I C T I C O T T O L E N G O , C A N O N I C I S A C E R D O T I S , F U N D A T O R I S I N S T I T U T I T A U R I

N E N S I S P A R V A E D O M U S A D I V I N A P R O V I D E N T I A .

S U P E R D U B I O

An et quibus miraculis constet in casu et ad effectum, de quo agitur?

Hac iniqua temporum acerbitate quant i referat quant ique momenti

sit memoriam excitare a tque meri ta praeclari e sacerdotali ordine Viri,

cui nomen Iosephus Benedictus Cottolengo, conspectus maiorum, ex ACTA, vol. VIII, n. 9. - 1-9-916. 2§


u n a parte , ac miseriarum, quae undique c i rcumdant et oppr imunt eorum

que causa et or igo; ex alia vero par te tot ius vitae ratio hu ius venera

bilis Dei Famul i e iusdemque fidelis et expressa imago suadent profecto

p lenaque significant.

Quamvis enim n u m q u a m fortasse ante actis aeta t ibus t an ta fuerit,

quan ta hodie, praedicatio humanae fraternitatis, haec t amen non est nec

esse potest, nisi quaedam verae germanaeque dilectionis fraternae fallax,

ementi ta et fucata species, quandoquidem, frigescente et arescente car i

ta te Christi, virescere nequi t u m q u a m in proximum caritas, quemadmo

dum toti iam innotuerat mundo cunctisque p lanum factum fuerat a tque

perspicuum ex quo divina illa vox insonuit : Mandatum habemus a Deo,

ut qui diligit Deum, diligat et fratrem suum (I Ioan., iv, 21). Tanta

siquidem hf duo amores , Dei videlicet ac proximi, necessitudine et cogna

tione coniunguntur inter se et colligantur, ut alter, altero sublato, locum,

ubi consistat, amplius non habeat . Revera, licet duo videantur , u n u s

nihi lominus semper est idemque erga Deum amor, qui, perinde ac prin

cipiis continentur conclusiones, amplecti tur in se explicatque amorem

proximi, ut est Angelici Doctoris sententia (2 a 2 a e , q. XLIV, art. % in

corp.). Ex quibus illud veluti sponte sua scatet p ronumque est intelli

gere ; quod scilicet, ista adeo lacrimabili, quae omnium ante oculos

obversatur, civilis societatis conditione, dum laesum se prodit manifesto

funditusque eversum divinum de fraterna dilectione praeceptum, hoc

ipso unaque simul neglectum omnino se ostendit impieque violatum

quod de caritate Dei maximum est et primum mandatum.

Quum igitur in discrimen vocentur suprema tot ius vitae christ ianae

principia, peroppor tunum sane contingit maximeque fructuosum, ut Dei

Famulus ad imitandum proponatur , qui exemplo suo doceat monêatque,

nul lam esse, eamque ne mente quidem concipi posse, in proximum cari

tatem seorsum a caritate Dei; eo vel amplius quod, edito iam, quinde

cim abhinc annos, apostolico decreto, quo praefati venerabilis Dei Servi

heroicae probatae sunt virtutes, easdem ra tas etiam habere et confir

mare dignatus sit Deus, miraculorum, quod accessit, test imonio.

E variis porro factis, quae, uti prodigia, fama celebrabat, ideo binae

selectae sunt sanationes, quippe aptiores inventae adipiscendae certitu

dini, quam, quum praesert im de miraculis agitur, necessario exposcen-

dam sacri hu ius fori iubent leges. Constitit namque de morbis rem

fuisse, quos appellant orgánicos, adhibi toque apud Deum deprecatore

fideli Eiusdem Famulo , venerabili Iosepho Benedicto Cottolengo, morbos

ipsos, momento temporis , esse depulsos, s imulque corporis, seu visceris,

partem, quae vere et materialiter, seu anatomice et patologice, ut inquiunt,


illuc usque graviter laesa erat, ad naturalem suam physiologicam inte

gritatem plene perfecteque fuisse rest i tutam. Haec vero viribus na tu rae

non acciderunt, neque f ier i ullo modo potest, ut accidant umquam, quem

admodum pro u t raque sanat ione concors tes ta ta fuit t r ium insignium

virorum, in arte peri torum, sententia, facilique negotio suadet sibi, immo

et fateri cogitur vel quilibet imperi tus homo et rerum medicarum ignarus.

Equidem huc perducta est res, severae ac d iu turnae disceptationis

ope; in antepraeparator ia namque Congregatione pr imum agitata fuit

quaestio, secundo ac tertio in duabus subinde praeparatori is Congre

gationibus, et quar to denique iii Congregatione generali, die decima

pr ima superioris mensis iulii, coram Sanctissimo Domino Nostro Bene

dicto P a p a XV coacta. Tn qua ad discut iendum propositum quum fuisset

dub ium: An et de quibus miraculis constet in casu et ad effectum, de

quo agitur? omnes, qui aderant , quum Reverendissimi Cardinales, tum

Pat res Consultores suffragia singuli ex ordine tulerunt , quibus laeto

intenteque animo exceptis, Sanctissimus Dominus Noster decretoriam

sententiam Suam «de more aperire distulit, interim divini luminis prae

sidium a Pat re luminum impensius deprecaturus .

Hac vero die Dominica nona post Pentecosten, sacro devotissime

peracto, ad se acciri iussit Reverendissimum Cardinalem Antonium Vico,

episcopum Por tuensem et S. Rufinae, Sacrae Ri tuum Congregationi P ro -

Praefectum causaeque Relatorem, una cum R. P . D. Angelo Mariani,

Fidei Promotore , meque insimul infrascripto Secretario, eisque adstanti

bus , solemniter edixit: Constare de duobus propositis miraculis; nempe de

primo instantaneae perfectaeqne sanationis Mariae Liberatae Re a cistite

gravissima et lethali infectione parta ab absorptis urinae elementis, deque

altero instantaneae perfectaeqne sanationis sororis Mariae Perdolentis a

cirrhosi biliari.

Hoc decretum publici iuris fieri et in acta Sacrae Ri tuum Congre

gationis referri mandavi t idibus augusti anni M C M X V I .

ffc A . C A R D . V I C O , E P . P O R T U E N . E T S . R U F I N A E ,

S. R. G. Pro-Praefectus.

L. % S.



ACTA TRIBUNALIUM

SACEA ROMANA KOTA

I

P A R I S I E N , SEU N I C I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( M A S S I E R - G A U T H I E R )


anno secundo, die 30 decembris 1915, BR. PP. DD. Petrus Rossetti, Ponens ,

Ioseph Mori et Raphael Giumenti, Auditores de turno, in causa Parisien,

seu Nicien. - Nullitatis matrimonii, inter Ioannem Massier appellantem,

repraesentatum per legitimum procuratorem Vincentium advocatum Sac

coni, et Germanam Gauthier appellatam, interveniente et disceptante in

causa vinculi defensore ex officio, sequentem tulerunt definitivam senten

tiam.

1. In ecclesia S. Augustini Lutetiae Par is iorum, die 10 martii 1900,

I o a n n e s Massier, domo Vallauris, Niciensis dioecesis, matr imonium con

traxi t cum Germana Gauthier, Parisiensi, puella di t issima: qui illico

societatem coniugalem inst i tuerunt adeo pacificam, ut quindecim fere

per menses nulla unquam inter ipsos vel minima exstiterit content io:

immo matrimonii etiam consummat ione natura l i lege rite servata, statim

et ulla absque difficultate dederunt ope ram; unde an tequam annus a

contracto matr imonio integer fuisset elapsus, f i l ia or tum habuit .

Hoc volvente tempore, Ioannes, pa te rna domo relicta, in civitate

Niciensi una cum uxore sua et prole suscepta sedem posu i t : tunc

domest ica felicitas turbar i coepit, et a coniugali domo pax exsulavit ;

vir enim erga uxorem suam amplius eam non servavit vitae consuetu

dinem, quam antea servaverat, et mulieri hoc aegre ferenti, a tque muta

tae vitae rat ionem exquirenti , fateri non erubuit , se nonnisi a matre sua

coactum, mediant ibus minis eiectionis e pa te rna domo et exhaereda-

tionis, cum ea matr imonium contraxisse, non vero sincero cordis affectu

et liberae voluntat is suae proposi to ; idque quia erga aliam mulierem

S. Romana Rota 325

vehementissime- afficiebatur amore, quam nullo u n q u a m pacto se r e l a t u

rum affirmavit.

Germana, hac recepta notitia, et viri sui iniquo cognito proposito,

cum aliter sibi consulere posse desperaret , coniugale tha lamum dese

ruit, et u n a cum fil ia apud parentes suos se recepit paterna in domo

perpetuo mansu ra : quod mense decembri 1902 factum est. Inter im

Ioannis mater die 30 martii 1903 supremum diem obii t : sed Germana-,

infirmitatis eius nacta occasionem, aegrotant i socrui charitatis officia

exhibitura eius domum Vallauris adivit, ibique virum sibi reconciliare

studuit, et dissociatae vitae consortium resti tuere : sed frustra. Nam

uxoris preces Ioannes non admisit, et Germana mense augusto anni 1903

coram civili magis t ra tu pro divortio consequendo agere coepit; quod

revera obtinuit per sentent iam diei 21 iulii 1908, et consequenter altero

viro civiliter nupsit .

Rebus sic s tant ibus , cum iam undecim fere effiuxissent anni a

discessu mulieris, Ioannes tandem die 11 aprilis 1913 Sacratissimo

Principi supplicem dedit libellum, petons humill ime ut matrimonii sui

causa, etiam in primo gradu, apud S. R. R. Tr ibunal posset pertractari ,

eiusque null i tas declarari ex capite vis et metus. Et revera, Pontificia

obtenta commissione, processus fuit rite confectus in Curia Niciensi,

et causa fuit proposita definienda in turno rotali diei 25 marti i 1915,

a quo sententia prodii t : Non constare de nullitate matrimonii in casu.

Sed ab hac sententia actoris Procura tor legitime ad alium tu rnum

appellavit, et hodie causa iterum examinanda et definienda proponi tur

sub consueta formula: An sententia rotalis diei 25 martii 1915 sit con-,

firmanda vel infirmanda in casu?

2. Ius quod attinet. - Cum matrimonium sit ipsemet contractus natu

ralis a Christo Domino auctus dignitate Sacramenti (Pius VTIÏ, Encycl.

Humilitati 24 maii 1829), sicut contractus ceteri consensu perficitur

(Cap. V, de Bigam., L. 30, de R. I). Quare quidquid consensum laedit,

matrimonio nocet, cum omnimodam consensus l ibertatem, quae est

potestas sui ac tus ad opposita, postulet nuptial is consociatio. Iamvero

consensui obstat metus, cfui ideo inter impedimenta matr imonium diri

mentia adnumera tu r ; sed u t rum natural i iure (Pont. IV, 14, 4), an cano

nico (Sánchez, IV, 14, 2) nondum satis est exploratum. Actus enim

positus ex metu, quantumvis gravi, est semper simpliciter vo lun ta r ius ;

sed est etiam secundum quid involuntarius : unde actio quod metus

causa seu resti tutio in integrum, datur metum passo : immo et exceptio

quod metus causa da tu r ; ut qui per metum talem ad dandum aliquid,


aut pro mit tendum coactus fuit, repetere donatum possit, aut excipere

contra eum, qui metu incusso promissionem obtinuit , ne solvere tenea

tur . Sed quia nupt iae semel coitae rescindi non possunt , ideo ex metu

initae ab initio irri tae decretae sunt. « Ius na tu rae alios actus reddit

« rescindibiles, ad peti t ionem part is metum pas sae ; cum autem id matr i -

« monio applicari nequeat , debuit illud irr i tum reddere, secus innocenti

« non consuluisset » (Gasparri , II, cap. IV, n. 934).

3. Quare explorati iuris est, matr imonium metu contractum, dummodo

metus requisi tas habea t conditiones, nul lum esse a tque irri tum, saltem

iure canonico (cap. Cum locum, 14; Cum veniens, 15; cap. Consultationi,

28; de Sponsal. et matrim.; cap. Significasti, 2 de eo qui dux. in matrim);

quod uno ore Theologi et Canonistae fatentur (S. Thom., 4, dist. 29, qu.

unie, art. 3; Sánchez, de matrim., 1. 4, disp. XI I ; Reiffenst., lib. IV, tit. 1,

n. 325; Schmalz., lib. IV, tit. 1, n. 386). Non igitur quilibet metus hoc

operatur , sed qui a causa libera, seu ab homine, incutitur, qu ique :

1) directe incuti tur ad ex torquendum consensum, seu ad ex torquendum

mat r imonium (cc. 15, 28, de sponsal. et matrim.; cap. 2, de eo qui dux.

in matr.), quamvis doctores magnae notae contradicant (Schmalz., 1. IV,

t. 1, n. 398; Lugo, de Iust. et Iur., n. IX, 175 seq.); 2) sit iniustus (cap. 10

eod.; Pont . IV, 19, 7), quoad substant iam (ex L. 12, § 1, quod metus

causa); 3) sit gravis seu absolute seu relative (cc. 15, 28 de sponsal. et

matrim.), licet t an tum reverential is sit, cum tamen ei aliquid accedit

e. g. preces impor tunae , minae, iurgia, vexationes (D'Annibale I, p. 104,

n. 128 edit. I I I ; Gasparri I I , p. 54, n. 493, edit. I I I ; Rota, Parisien.,

26 febb. 1910; item Parisien., 13 marti i 1911); levis non a t tendi tur

(L 6, 7, 8. Quod metus causa), quia nemo praesumitur compulsus hoc

metu.

4. Quis sit metus vere gravis explicant Alexander III in cap. 15 et 28

de spons. et matrim, et Innocentius III in cap. 6 de iis quae vi metusve

causa fiunt, qui dicunt, illum esse qui cadat in virum constantem. Sed

in hac re determinanda cum metus sit instant is vel futuri periculi causa

ment is trepidatio, non una est inspicienda obiectiva mali minitati con

sideratio, sed insuper ratio est habenda conditionis personae malum

illud pertimescentis, adeo ut malum instans t e l futurum sit grave pro

illa persona, quae t imet ; ita nempe ut haec persona facile illud susti

nere nequeat , et insuper persuasum habeat , illud malum sibi revera

imminere. Si u t rumque , vel etiam si a l terut rum desit, metus est levis

(Gasparri II, n. 940-944). Quare instructio S. Officii 20 iunii 1883 rite

docet: « Gravitas t imoris oritur ex na tu ra minarum, ex quali tate tum

« eorum, a quibus illae proficiscuntur, tum eorum, qui eas pati dicun-

S. • Romana Rota 327

« t u r » . Iudicis ergo est metum expendere gravis an sit, vel levis et

inanis ; sed perpensis etiam, praeter idoneos testes, antecedentibus, con-

comitantibus et subsequent ibus adiunctis , cum metus, utpote in animo

latens, sit difficilis probationis (Fagnanus , in cap. Consultationis, 1% de

sponsal. et matrim.; Gasparri II, n. 491; Rota coram Ludovisio, decis. 326;

vol. I I I decis., p. 205). Sed in dubio metus praesumitur levis propter

matr imonii favorem (Layman, lib. V, tract. X, par . 2, cap. V, n. 4).

5. Nec satis est, metum alicui vere incussum fuisse, nisi constet simul,

illum usque ad matrimonii celebrationem perdurasse : tunc enim revera

dici posset, metum fuisse matrimonii causam, a quo veluti necessarius

effectus dérivât : alias hoc non admitt i tur . Saepissime evenit, ut quod

pr ius non placuit, re melius perpensa, postea acceptetur ; et ideo potest

contingere, ut qui antea matr imonium noluit, et nonnisi coactus in illud

convenit, postea, mutato consilio, sponte ac libere illud admittat . Hoc

sufficit, ut matr imonium, quod iuris gaudet favore, libere contrac tum

praesumatur si metus existentia tempore celebrati matr imonii non

probetur.

6. Qui autem metum allegat, contra se habet praesumptionem, et ideo,

si velit contrar ium retineri, gravatur manifesta, concludenti et fortiori

probatione (decis. Rot. Rec. dec. 117, n. 3; dec. 290, n. 1; dec. 469, p. 3;

dec. 45, n. 7, par. 4, tom. I). Quare Ioannes Massier, nisi se metum pas

sum legitime probet, matrimonii sui null i tatem frustra sustineri conten

dit ; «praesumpt io enim, quae valere facit actum, est regina al iarum

« p raesumpt ionum; ac proinde praesumi tur pro validitate actus donec

« probetur invalidus » (Reiffenstuel, lib. V, tit. 23, n. 91). Iamvero pro

batio haec non resultat ex actis.

7. Factum quod attinet. - Enim vero RR. PP. , actis inspectis, pr imo

ret inuerunt , non constare, praetensum metum revera fuisse incussum:

quae enim ad hoc probandum allatae sunt depositiones hoc non evin

cunt.

Sane coniux u terque deponit, Ioannis mat rem minas filio intul isse;

vir enim affirmat, se nonnisi a matre per minas compulsum Germanam

Gauthier uxorem duxisse (Sum. I, p. 4; III , p. 8): hoc etiam affirmat

Germana (Sum. IV, p. 22, qu. 3). Sed cum hi pro se dicant tes t imonium

tempore suspecto, dubitare saltem licet an vera l oquan tu r ; et ideo

integra his non est habenda fides. «Confessio quam coniuges faciunt

« post mat r imonium contractum, in quan tum adversus matrimonii valo-

« rem pugnat , omni vi caret » (Instructio Austriaca, n. 148): sic et iam

« i u s i u r a n d u m a coniugibus p raes t i tum, aeque ac eorum confessio,


«proba t ionem de impedimento obtinente suppedi ta re , aut supplere

« n e q u i t » (1. c. n. 169). Concinit Ro ta : « Confessio coniugis non atten-

« ditur quoad vinculi solutionem » (dec. 264, n. 44, Par . V, Tom. I R e c ;

dec. 155, n. 57, Par . VI, R e c ) . Quare merito ait Lega: « in causis de

« nullitate? confessio est suspecta et pene nullius valoris quum editur tem-

« pore suspecto, seu post inst i tutam accusat ionem in matr imonium ». Et

in casu suspicio haec gravi non caret fundamento ; u t r iusque enim

coniugis maxime interest, accusati matr imonii null i tatem declarari, ut

valeant, recuperata libertate, alias nupt ias conciliare, quas contracturi

dicuntur etiam si rotalis sententia eis non arrideat, pro nihilo habentes

offensam Dei et suarum animarum perniciem. I ta parochus Ardisson:

« Ce que je puis ajouter c'est que les deux époux sont décidés à con-

« t racter un autre mariage, qu'ils soient ou non reconnus libres par

« R o m e » ; quod ceteroquin non obscure iam innuera t testis Maurel :

« J 'ai même fait des démarches, mais sans succès, parce que chacun

« d 'eux en aimait un aut re ».

8. Ex test ibus melior non oritur probatio. Qui enim fidem faciunt in

iudicio sunt testes de scientia (can. 15, caus. 3, p. 3), seu qui sensibus

suis percepta deponunt (ex L. 14, c. de Test.; § ult. de Testam.); non

vero testes de credulitate, quae magis non at tendi tur quam indicia

mereantur , quibus innititur, vel de auditu, qui ad summum praesumptio

nem par iunt (Mascard, de Probat., Conci. 60) : et si a non fide digno acce

perint fides testimonio habenda non est (cap. 47, de Test.). Iamvero

qui in casu excussi sunt testes, duobus tan tum exceptis, Augustino

Barel, et in novissima inquisit ione Leonia Blanchard, de quibus dicetur

infra, non sunt veri testes, sed testes de auditu, qui vel a non fide

digno, seu ab ipso actore, acceperunt deposita, ut Danillon, Alphridus

Massier, Maissa; vel acceperunt ab actoris matre, quae morte praeventa

non potui t audiri ut factorum veritas agnosceretur . Quare vel nullus

est valor deposit ionum si hae ad priores testes referantur, vel est dubius

si referantur ad alteros.

9. Sed insuper, depositionibus publicatis, immo publicata etiam sen

tent ia actori adversa, i terum excussi sunt testes, aliique novi induct i :

quamvis hoc in causis matr imonial ibus fieri non prohibeatur (cap. 35,

de Test.), non ideo tamen cessat iuridica suspic io , quae in generali

prohibit ione continetur (cap. 17, de Test.; cap. % cod. tit. in Clementinis),

quaeque in casu evidenter apparet . Nam qui, p r imum excussi, generice

t an tum, uno excepto Maurel, deposuerunt , post didicitas at testat iones

et post cognitas sententiae rat iones, i terum interrogati de minis speci

fice loquut i sunt iuxta suggestivas eis proposi tas quaest iones. Hanc

S. Romana Rota

testium variationem culpae Iudicis instructoris vertit actoris pa t ronus ;

cum enim quaest iones adaequatas test ibus non proposuisset necesse fuit

ut i terum accuratius interrogarentur, ex quo deposit ionem orta diver

sitas. Verum in prima inquisitione omnibus indiscriminatim eadem quae

stio fuit proposita, certe non ampla, sed ap ta satis. Et hoc est adeo

verum, ut Maurel, hac audi ta interrogatione, de minis illatis deposuerit .

Quod potuit unus , ceteri potuissent et dixissent. Non ergo interroga

t ionum defectui, sed alteri motivo est t r ibuenda test ium variatio. Imme-

rito etiam pat ronus idem affirmat, in suppletiva instructione non super

eisdem, sed super diversis articulis fuisse interrogatos. In p r ima enim

inquisitione fuerunt rogati de causa, quae Ioannem ad matr imonium

coegit, eumque fecit invi tum: « Savez-vous si Mr Jean Massier n 'a pas

* consenti l ibrement, pleinement lors de son mariage avec Mlle Gau

t h i e r ? » ; in altera suppletiva de minis specifice fuerunt interrogat i :

« Qu'avez-vous su au sujet de menaces. . . En quoi consistaient ces mena-

« ces? ». Unum ergo idemque in u t raque inquisitione fuit quaesi tum,

an scilicet voluntas libera mat r imonium admiserit , vel coacta voluntas,

licet sub forma diversa; generica in prima, in altera specifica: et ideo

iuridica suspicio non eliditur. Et hoc facto etiam proba tu r ; adeo enim

testes part is studio moti apparent , ut inter actorem et eorum deposi

tiones apertissima appareat contradict io; cum enim ille dixisset, pa t ruae

minas fuisse illatas post separat ionem a muliere : « Ma tante et marraine,

« Madame V. Guirard Massier, tenta à plusieurs reprises de me faire

« revenir vers ma femme », testes omnes hoc dicunt accidisse ante matri

monium, et quidem ad consensum extorquendum in illud. Iudici enim

sciscitanti : an sciant testes « si Madame Massier poussait aussi la tan te

« de Mr Jean à déshériter celui-ci s'il ne consentait pas à épouser

« Mlle Gauthier? », in sensu affirmativo responderunt omnes. Inde expli

catur quare , ut optime observat appellata sententia, personae familiae

extraneae per actoris matrem dicantur factae participes sermonum con-

si l iorumque omnium circa matr imonium, quae fil i i ipsi penitus ignora-

r u n t : hoc enim cum sit incredibile, adser tum a test ibus factum ret inetur

contra veritatem. Neque patroni sust inetur explicatio qua dicit, Ioannis

matrem, quae neminem suae voluntat i obsistere patiebatur, sui agendi

rat ionem filiis suis occultasse ne in illis oppositionem in veniret, quam

extraneis manifestavit. Etenim, fatentibus Pau l et Blanchard, conten

tiones mat rem inter et fi l ium, atque minae in familia non erant occultae:

« Jean. . . a eu des discussions assez vives entre lui et sa mèr'e à ce

« sujet... Mme Massier a menacé son fils devant moi de le déshériter

« et de le chasser de la maison s'il n 'épousai t pas Mlle Gauthier »,


quas ideo Ioannis fratres n o n ignorassent « dont les personnes de la

« maison ont eu aussi connaissance »: deinde quae filii non didicissent a

matre aliunde discere poterant, et praeser t im a-b illis, qui officinae erant

addicti, et quorum consuetudine u tebantur , content ionum et minarum

non ignaris ; et ideo mater prae tensam opposit ionem non vitasset. Filio

rum ergo ignorantia a pa t rono non conciliatur cum cognitione minarum

ex parte ext raneorum, et a rgumentum inde pet i tum a primis Iudicibus

optime sust inetur .

10. Quod si depositiones ipsae expendantur , saltem praecipuae, aliud

habetur a rgumentum, quod test ibus f idem adimit. Alphridus et Ioseph

Massier pugnant inter se ; ille enim minas a matre illatas admitti t , sed eas

dicit, se a fratre Ioanne accepisse, quas potuisset et debuisset directe

cognoscere cum simul in paterna domo viverent: « Mon frère, avec qui

« j 'habi ta is , me l'a a v o u é » ; iste vero minas excludit omnino, dum e

contra suasiones t an tum ex parte matr is admit t i t : « Ma mère je ne crois

« pas qu'elle ait fait des menaces ; mais elle a sur tout persuadé mon

« frère que c'était son intérêt qu'il se mariait avec cette personne- là ».

Equidem Iosephus Niciae moraba tu r ; sed cum personis familiae optimas

servavit re la t iones; immo matr is etiam fiducia utebatur , «e l l e se con-

« fiait habituel lement à moi », a qua etiam de fratris matr imonio fuit

edoctus, saltem postquam omnia fuerant composi ta: « Elle ne m'a parlé

« de ce mariage que quand elle a eu tout réglé », et omnia, sicut eve-

nerunt , ei a matre re t inentur manifestata; Iosephus enim, hisce auditis,

observationes non omisit, quas mater non acceptavit : « J 'ai essayé de

« lui faire quelques observations sur la gravité de ce projet ; elle m'a

« r é p o n d u qu'elle savait bien ce qu'elle fa isa i t» . Nihilominus minas

excludit, et suasiones dumtaxat admittit . Utri c redendum? Alphrido non

cer te ; eius enim depositio cum fratris Joannis depositione confunditur,

et maiorem quam ista non meretur f idem; deinde suspectus est reti

nendus , iudici enim interroganti respondens plus affirmât quam actor

ipse desideret, cum nedum a matre , ut vult Ioannes, sed etiam a

pat re minas huic dicit in la tas : « Mon frère a été contraint par ma

« mère, sous menaces de le déshériter, et mon père de le chasser de la

« maison s'il ne consentait à ce mariage », et adiungit exhaeredationis

minas a pa t rua etiam illatas fuisse: « Sa marra ine même, qui était sa

« tante , le menaça également de lui diminuer sa par t d 'héritage s'il

«refusai t de consentir à ce mariage ».

1 1 / Augustus Barel sibimet contradicit, e t aperte ment i tur ; qui enim

sub iurament i fide in pr ima inquisitione dixerat : « Je ne sais pas si elle

« (mater actoris) a fait des menaces à son fils pour le faire consentir »,

(S. Romana Rota 331

in al tera apert issime affirmat: « Je sais que Mr Jean ne voulait pas

« é p o u s e r Mlle Gauthier, et que Mme Massier tenait beaucoup à ce

« mariage, qu'elle voulait l'y contraindre et le menaçait de le mettre

«à la porte et de le déshéri ter s'il s'y refusai t» . Parochus Ardisson

hunc testem ab admissa contradictione et mendacio excusat ob culturae

defectum; sed frustra. Adeo enim sunt clarae factae depositiones, ut

electum non requi ra tur ingenium ad rectam earum intelligentiam, et

ad differentiam percipiendam inter p r i m a m : « Je ne sais pas si elle a

« fait des menaces à son fils » et alteram : « Je sais. . . qu'elle voulait l'y

« contraindre et le menaça de le mettre à la porte et de le déshériter . . .

« J e l'ai entendu moi-même plusieurs fois ». Parochi defensionem nec

ipse testis Barel pr imum admisit , qui potius duxit exponere, pr imae depo

sitionis defectum ex scriptoris errore p romanasse : « Sûrement un erreur

« s'est glissée en verbalisant ma déposition », quin adverteret ad explica

tionis futili tatem: si enim scriptor errasset, audi ta lectione scriptae depo

sitionis, testis ipse errorem advertisset, et emendat ionem curasset. Sed,

cum tertio fuit excussus, Parochi defensionem fecit s u a m : « Ma réponse,

« au premier interrogatoire n 'a pas été ainsi fait que, vu mon peu d'ins-

« truction, je n 'avais pas compris toute la question ». Nec est omitten

dum, hunc testem ab actore moni tum, cui erat addictus, « é tant resté

« dans la maison vingt-quatre ans », ei morem gerere spopondisse

d. 24 aprilis 1914: « Vous n'avez qu 'à me faire convoquer à nouveau

« étant prêt à rectifier une erreur », eique fidem servasse die 4 iunii 1914

in. al tera depositione, et die 14 maii 1915 in tertia.

12. In novissima inquisitione Leonia Blanchard ut testis inducitur,

quae cum sit testis de scientia: « Madame Massier a menacé son fils devant

« moi », plenam faceret fidem in iudicio. Sed si vera testis refert, non

explicatur quare neque in prima, neque in altera, sed t an tum in tertia

inquisitione fuerit induc tus ; et deinde cum facta referat, quae in familia

saepe e venerant: « Je l'ai su, vu que je fréquentais la maison, et que

« j e l'ai entendu répéter fréquemment. . . Mme Massier le lui disait sou-

« vent elle-même...», nec explicatur cur Alphridus, qui in familia vivebat,

ea peni tus non adverterit . Adde nimiam hu ius testis levitatem qui

suggestivae interrogationi respondens , aliter ac actor affirmat, praeter

matr is minas , periculum exponit, una cum electione a pa terna domo,

patr is etiam et pa t ruae amittendi haeredi tatem, simulque maternae hae

reditat is exaggerat quant i ta tem, quam ad decies centena millia libellarum

extendit, ut inde concludat, quar tam partem grave damnum pro Ioanne

consti tuere idque Ioannem plene cognovisse (Summ, alterum, p. 20-21,

n. 7, 8, 9, 10). Quare testis hic a RR. P P . suspectus habe tur in causae

332 Acta Apostolicae aedis - Commentarium Officiale

commodum ab actore vocatus ; et ideo eius depositio omni vi carens

ret inetur. Danillon etiam mendax es t ; qui enim in pr ima inquisit ione

dixerat, se minas agnovisse, sed eas in specie non posse de te rminare :

« Je sais que la mère fit des menaces ; mais je ne puis préciser en détail

« quelles furent », p lus quam par sit eas determinavit in specie cum fuit

excussus in al tera: « 11 (Ioannes) me dit : " Ce qui me fait le plus de

« peine c'est que ma mère m'a menacé de me chasser de la maison et

« de me déshéri ter si je ne fais pas sa volonté, et je ne puis m'y

« résoudre „ ».

13. Equidem testes non solum a Parocho Ardisson (Summ, addit, I,

p. 15 et seq.) d icuntur viri praediti « d 'une parfaite honorab i l i t é» , sed

etiam Tribunali Niciensi (Summ, addit., III , n. I) persuasio fuit de eorum

probitate, honesta te et veritate. Sed an huiusmodi sit a t tendenda testi

ficatio primo licet dubitare . Parochus enim Ardisson, quem testificatio

ipsa habe t auctorem, aliquod in causa videtur habere interesse. Et hoc

non solum evincitur ex universa sui agendi rat ione sive in laudibus pro-

digandis, sive in test ibus defendendis, iisque a contradict ionibus vindi-

candis ; sed etiam quia Ioannis amasia, quae a lege viri l iberata « tenait

« à ce que je (Ioannes) fasse annuler mon mar iage» , ut inde simul matri

monium contraherent , erat sub dicti Parochi tutela, ipso actore fatente:

« Quand le 11 maii 1907 le docteur Colignon décédait voilà donc Mme Coli-

« gnon libre à Vallauris ne vivant qu 'auprès de mon curé ». Tri

bunali vero persuasum fuit de test ium probitate, sed quo fundamento

non apparet . Insuper admissa etiam testium omnium probitate, non inde

sequitur, eos deceptos quacumque de causa, falsum non deposuisse. Et

revera, quae hactenus sunt disceptata hoc evidenter o s t e n d u n t Incussi

ergo metus existentia in actis probata non existit. Hoc u n u m sufficit,

ut appellata sententia, contrariis quibuscumque non obstant ibus a tque

reiectis, confirmetur.

14. Attamen quaestionis mer i tum Domini perpendere non omiserunt ,

et pro certo re t inuerunt , t imorem, qui in casu dicitur incussus, siqui

dem vero fuisset incussus, talem non esse, qui a iure requiri tur , ut

matrimonii dirimens consti tuat impedimentum; praescriptas enim ad hoc

non habet quali tates.

Enimvero, ipso actore fatente, domina Massier de hoc fuit valde

sollicita, ut f i l ium suum ad bonam frugem revocaret, amasia relicta.

Hunc ad finem consequendum ei matr imonium proposuit cum Germana

Gauthier cont rahendum. « Cette union m'avait été imposée par ma

« famille qui , pour des raisons d 'ordre intime, voulait mettre un terme

« à une affection profonde, que je ressentais pour une certaine personne.

S. Romana Rota 333

« Ma mère, qui était le chef moral de la famille et soucieuse de mon

«aven i r , avait t rouvé en Mile Germaine Gauthier toutes les garant ies

« de bonheur et d'avenir, aussi m'avait elle conseillé d 'épouser cette

« j eune fille, qui lui avait avoué son amour pour moi ». Sed Cum Ioan

nes e vit iorum coeno renuisset recedere, ipsum inter et mat rem ortae

sunt contentiones, quae ad pravam eius consuetudinem superandam

a tque vincendam ex parte matr is fuerunt ordinatae. « A ce désir je

« répondais par un refus formel, disant à ma mère que jamais je ne

« me marierais , ayant déjà donné mon cœur. Plus ieurs fois des expli-

« cations t rès vives eurent lieu entre n o u s ; ma mère me fit connaître

« sa décision, je dirai même sa menace :.... elle considérait faire son

«devo i r de mère agissant ainsi ». Et revera Ioannes ipse coram Iudice

sub iurament i f ide fassus est, se matr is consilium non acceptasse, non

quidem Germanae intuitu, quae ei non displicebat, sed ne amasiam

relinqueret cui amore invincibili se devictum sentiebat. « Pourquoi vous

« refusiez-vous à l 'épouser? - R. Parce que j ' ava i s une affection ailleurs,

« et que, sans ressentir pour elle de la répulsion, je ne pouvais me

« détacher de ma première affection ». Si quae ergo in sermonum aestu

a matre factae sunt ruinae, hae directe fuerunt perversae Ioannis volun

tati ab amasia retrafiendae, quin matr imonium excluderet t amquam

medium ad finem directe volitum consequendum. Hoc revera testis Paul

deponit affirmans, se ita accepisse, post inita sponsalia, an tequam matr i

monium contraheretur , tum ab ipso actore tum ab eius matre . « Je l'ai

« su par Mme Massier et par Jean Massier, pendant les quelques mois

« qui ont précédé ce mariage, étant alors de la maison ... ». Sed testis

Maissa hac de re clarius profert t es t imonium: « Mme Massier avait

« pressé son mari d 'avantager son fils ainé au détr iment de Mr Jean

« pour le contraindre à quit ter une liaison qu'elle lui connaissait, et à

« épouser Mlle Gauthier ». Minae ergo, si quae vere in casu fuerunt

illatae, nonnisi indirecte matr imonium respexerunt , quae directe metum

non induxerun t ad extorquendum consensum in illud.

15. Neque praetensae minae gravem metum produxissent ; eiectio

enim a pa terna domo et exhaeredatio comminatae, in casu vim non

habuissent ad illum excitandum. Eiectionem a paterna domo primi Iudi

ces ineptam omnino re t inuerunt metui incutiendo, quem Ioannes facile

contempsisset ; non enim matri , sed patri ius est filium eliciendi a d o m o :

et quamvis pater Ioannis adeo debilis a test ibus dicatur, ut uxoris volun

tati facillime se submittere!, hoc tamen non adeo urgendum esse censue

runt , ut in eis etiam, quae patr iam potestatem respiciunt, mulieris subiret

imperium veluti mancipium. Huius argument i vis non eliditur per ea,


quae in novissima inquisitione deposuerunt testes, quando affirmarunt,

Ioannis matrem viro sibi lucrando, suisque placitis in hoc etiam subii-

ciendo, sedulam impendisse ope ram; idque Ioannem non-lattasse. Pr imo

enim, qui inducti sunt testes, fidem non merentur , cum ex dictis sint

suspecti . Deinde non sun t veri testes ; si enim u n u m vel al terum excipias,

de quibus iam actum est, omnes sunt testes de credulitate, qui subiecti

vam opinionem pandiderunt . Iudici enimvero sciscitanti : « Croyez-vöus

« que la menace de Mme Massier d 'expulser son fils de la maison, s'il*

« n 'épousait pas Mlle Gauthier, était sérieuse et qu'elle aurai t pu amener

« son mari à l 'exécuter? Savez-vous si Mr Jean était persuadé* ou non,

« que cette aurai t été exécutée en cas de refus au .mariage ? », omnes

uno ore responderunt se hoc re t inere : « Je suis persuadé . . . je le crois

« parfai tement. . . oui, je le crois », u n u m ergo certum hic habetur , scilicet

test ium omnium fuisse opinionem, qua Ioannis eiectio a pa terna domo,

instante matre, et viro non resistente, re t inebatur possibilis. Sed cum

a posse ad esse non teneat iilatio, factum testes non const i tuunt metui

incutiendo satis a p t u m ; vir enim, quantumvis debilis, patr iae potestat is

iura ita prosequuturus praesumitur , ut omnes uxoris ar tes et impor-

tuni ta tes eluderei ne coram societate nota servi mulieris inureretur ,

hominis dignitatis obl i tus ; quae praesumpt io non destrui tur per sim

plicem contrarii possibilitatem.

16. Nec contrar ium evincitur ex facto allegatae donationis, quae sub

menti to titulo recognitionis debiti a viro, suadente a tque urgente uxore,

facta dicitur favore Alphridi in fraudem et cum damno Ioannis : haec

enim recognitio, coram publico Notario facta, re t inetur vera quoadusque

non probetur falsa. In novissima inquisitione declaratio fuit producta ,

coram Parocho Ardisson emissa ab Alphrido Massier, et, eo a paralysi

scribere impedito, ipsius Parochi manu exara ta ; qui conscientiae sti

mulis agitatus, ut suae satisfaceret obligationi, se dicit fraudis fuisse

participem a patre commissae in fratris sui Ioannis praeiudicium sub

uxoris imperio. Sed haec declaratio nullo omnino in pretio est h a b e n d a :

facta enim post publicatam sentent iam adversam, seu tempore suspecto,

suspicionis nota non caret. Et revera in pr ima iudicii sede Ioannis

pa t ronus asseruit , se documenta al laturum, quibus probaretur , donatio

nem hanc coram civili magistratu, iuris ordine servato, fuisse impeti tam,

sentent iamque prodiisse, quae nullam et irri tam eam declaravit. Haec

erant documenta producenda, quae non fuerunt producta , quin iusta

fuerit ass ignata omissionis causa ; rat io enim allata, furoris bellici in

Europa grassantis , apta non est omissioni adprobandae , quia qui plura

requisivit et in actis deposuit documenta, bellicis condit ionibus et impe-

S. Romana Rota 335

dimentis non obstant ibus, Civilis etiam Tribunalis aeque potuisset asserti

iudicii documenta sibi comparare a tque producere, si iudicium praeten-

sum revera locum habuit . Documentorum defectum non supplet Alphridi

declarat io , quae non uno defectu laborat . Etenim primo est actus

extraiudicialis, qui in iudicio at tendi non potest ; et deinde exarata est

a Parocho Ardisson, quamvis ab Alphrido subscripta, qui cum in causa,

ut supra dictum est, al iquod habea t interesse, nedum in forma, sed

etiam in declarationis substant ia , ret inetur auctor illius. Sed ab hoc

etiam praescindendo, donatio, quae est declarationis obiectum, sufficienti

rat ione caret, ut possit admitt i . Enimvero Ioannes die 10 martii 1900

matr imonium cum Germana contraxit , et nonnisi decembri mense a. 1902

coniugalis vita fuit intercepta, quando mulier, viro relicto, apud parentes

suos Parisi is se recepit : affirmata vero donatio die 27 augusti 1902, seu

tempore intermedio, facta fuit, quando domina Massier, voti compos

effecta, insidias in filium moliri non debebat ; sed potius in premium

filialis obsequii eum beneficiis cumulare tenebatur . Donatio ergo fraudis

non fuit effectus, sed ab aliis causis repeti debet: et consequenter Al

phridi allata declaratio merito ut suspecta reiicitur.

17. Ceterum cum eiectio a pa terna domo dicatur a matre comminata,

nullo ad virum suum habito respectu, si test ium depositiones hac super

re forent admit tendae, altera ret inenda esset incussi t imoris causa, agendi

ratio patris , quam nec actor cognovit, nec considerandam proposuit .

Non relevat affirmare, causam hanc ideo ab actore fuisse reticitam quia

super illa a Iudice non fuit interrogatus, quin ideo eam excluderet ; non

enim ipse eam exposuit in supplici libello die 11 aprilis 1913 ad Sum

mum Pontificem misso, contentus t an tum exponere, se timuisse eiectio-

nem a paterna domo et matr is exhaeredat ionem, nulla omnino patr is

facta mentione : « Ou épouser Mlle Gauthier, ou quitter la maison, et

« m'avisant en autre qu'elle (mater) me déshériterait . . . ou aller m'occu-

« per ailleurs mener une vie misérable. . . puis la crainte d'être déshérité.

« Je cédais aux menaces de mes parents , et le 10 mars 1900 j ' épousa is

« Mlle Germaine Gauthier ». Immo hoc etiam affirmat coram Iudice, et

unicam assignat matrimonii causam: « Pour ne pas être chassé de la

« maison et déshérité », iuxta matr is suae minas. Non ergo alter adfuit

miharum auctor, qui, praeter matrem, timorem incuteret: et ideo patr is

in terventus non admitt i tur . Eadem de causa non admit t i tur in terventus

pa t ruae ; idque eo magis quia pa t ruae minae factae dicuntur post con

t rac tum matr imonium, seu post coniugum separat ionem, et ad eum finem

ut Ioannes cum alia muliere matr imoniale foedus iniret: « Ma tante et

« marra ine Mme V. Guirard-Massier ten ta à plusieurs reprises de me


« faire revenir vers ma femme: j ' a i toujours refusé... ma tante décédait

« en me déshéri tant ».

18. Exhaeredat ionem vero quod att inet, quae et quan ta esset dominae

Massier magni tudo fortunae, nullo omnino ex documento resultat , quod

in actis debuisset deponi. Unica habetur depositio test ium, qui in novis

sima inquisitione de hoc expresse interrogati ut damni gravitas pro

baretur , aliter ac appellata sentent ia ret inuerat , eam ad decem centena

millia libellarum extollunt. Verum affirmatio haec, data etiam testium

attendibili tate, unice fundata dicitur in iis, quae exterius apparent , seu

personarum refert opinionem fundatam t an tum in exteriori familiae

Massier vivendi rat ione luxur iosa : « Ils étaient considérés comme très

« riches, par le t rain qu'ils menaient ». Sed neminem latet, exteriorem

luxur iosam vivendi ra t ionem non esse cer tum a rgumen tum fortunae

magnitudinis , saepissime enim accidit, pinguiora etiam patr imonia fami

liarum in civitate praes tant ium adeo gravi aere alieno esse affecta, ut

quod superest vix et ne vix quidem sit pa t r imonium alendae familiae

sufficiens. Et hoc non immerito ret inetur in casu. Etenim domina Massier

adversis officinae conditionibus perterrita, dotem inhiavit Germanae iis

sublevandis dest inandam : « J'ai forcé mon fils à vous épouser à cause

« de votre dot qui devait rélever l 'usine que nous exploitions ». Quod

etiam testis Danillon confirmat (Summ., p. 38 c.) et Pau l (Summ., p. 17

ad 6). Retenta etiam test ium depositione, gravi tas damni comminati

inde non oritur. Exhaeredare proprie est, eum, qui ipso iure haeres

des ignatus erat, ab haereditate removere: et tes tamentum infirmatur si

tes ta tor in legitima saltem port ione non inst i tuat , au t iuste exhaeredet ,

qu ibus eadem legitima portio debetur. Cum in casu t res essent liberi,

portio legitima unicuique assignata consistebat in quar ta par te haeredi

tat is (Cod. Civ. Gaii., art . 913), qua nemo potera t privari nisi ex causis

a lege praescriptis . Quae causae cum non adessent in casu, Ioannes

proprie non poterat exhaeredari , et ex hoc capite n o n solum metum

gravem, sed nec metum quemcumque poterat concipere; non solum enim

deerat grave damnum, sed nullum omnino d a m n u m aderat . Una rema

nebat quar ta pars haereditat is , a lege l iberae paren tum dispositioni

reservata, quae si inter t res fil ios fuisset distributa, Ioannes duodecima

dumtaxa t par te potuisset pr ivar i ; haec grave d a m n u m in casu non con

stituit. Quare P P . Domini metum absolute reiiciunt.

19. Sed RR. P P . metus gravitatem neque concedunt relate ad perso

nam, cui dicitur incussus. Ioannes enim 23 annos na tus , qui idoneus

in ar te describitur et auctori tate famae praes tans in societate (Sum.

p. 42, n. 2), qui na turae donis praedi tus commendatur (p. 14, Sum. alter.

S. Romana Rota 337

n. 1 1 ) , quique de sua persona libere disponebat cum aliqua indepen

dent ia a parent ibus , is certe non fuit, quem, sicut t imida puella inter

domest icos parietes vitam ducere assuefa, eiectio a pa te rna domo valde

•commoveret; maxime si a t tendatur , eam a matre fuisse comminatam,

cui nul lum ius erat, nec exsequendi potestas . Unde conditio deest ad

me tum gravem const i tuendum; malum enim quod t imetur instans non

est , neque probabili ter secuturum. Et revera, anno vix elapso a matr i

monio celebrato, Ioannes, ut a matr is vigilantia se subduceret et aucto

ri tate, pa te rnam domum deseruit, null imode terr i tus de difficultatibus

inde orituris, sibi suaeque familiae necessi tat ibus convenienter susti

nendis idoneus: esto quod uxoris dote frueretur, sed pro ea et pro fil ia

gravior ibus oneribus tenebatur . Quod si in familia vivere non curavit

quando hoc ei magis intererat, nec a familia egredi ei displicere poterat

q u a n d o solus liberius et commodius vivere potera t ; nec eiectionis iniu

riam poterat t imere qui per adulterinos amores coram societate fecerat

i ac turam suae bonae famae.

20. Neque magis exhaeredat ionem timuit. Nam domina Massier, Ger

manae cognito discessu a viro, apud filium institit, ut coniugale con

sor t ium in prist inum resti tueret . « Mme Massier, ait Barel, à la suite de

« ce départ me fit appeller pour aller à Nice, et obtenir de Mr Jean qu'il

« fit revenir sa femme pour reprendre la vie commune ». Sed hic p a r e r e

noluit , quamvis mater se minas exsequuturam addidisset. « Mr Jean me

« répondi t : " Elle est pa r t i e : j amais je ne ferais la moindre démarche pour

« la faire revenir ... „. A la suite de ce refus et de la réponse de Mr Jean,

« Mme Massier me di t : " Puisqu' i l en est ainsi, je vais exécuter toutes

« les menaces que je lui ai faites „ ». Haeredi tatem ergo amittere non

t imui t : quod actor ipse fatetur: « Ma mère, comprenant que le départ de

« ma femme était occasionné par mon manque d'affection, m'en fit de

« vifs reproches, qui n 'eurent sur moi aucun effet... »; neque eum pudui t

Germanae manifestare, se hoc fecisse ne ab inhonesta vivendi rat ione

recedere i : « Quand je lui demandais la cause de sa manière d'agir à

« mon égard, il me répondi t : " C'est que j ' a i aimé, et j ' a ime une autre

« femme, que ni vous, ni les menaces de ma mère ne me feront aban-

« donner „ ». Et si Ioannes exhaeredat ionem non t imuit quum de coniu

gali vita res t i tuenda ageretur, nec eam t imuisse dicendus est quum

de matr imonio contrahendo agebatur ; in u t roque enim casu u n a eadem

que erat oppositionis causa, alterius mulieris inhonestus amor ; u n u m

idemque erat d a m n u m comminatum, haereditat is privatio.

21. Dicitur a patrono, Ioannem sperasse, se poenam non subi turum,

n o n enim ipse uxorem deseruerat , sed uxor a coniugali tha lamo reces-

AOTA, vol. VIII, n. 9. — 1-9-916. 23


serat. Sed hoc, potius quam clienti suo, vinculo favet. Enimvero actor

fatetur se causam fuisse desertionis mul ier is : « Ma femme a ' é t é pour

« moi pleine d 'a t tent ions affectueuses. Malgré toutes ces quali tés je ne

« pouvais chasser de mon cœur, de mon esprit l 'autre amour. Je témoi-

« gnais à ma femme la plus grande indifférence et un manque total

« d'affection. Je lui avouais même que je ne l 'aimais pas . . . car j ' a ima i s

« une au t re femme que rien ne pour ra me faire oublier. Cet aveu fut

« une révélation. - Elle me quit ta et alla habi ter avec son père à Pa r i s

« en décembre 1902 ». Si Germana discessit, ob viri culpam discess i t

Et si Ioannes speravit, se poenam non subi turum, t am gravi culpa sua

non obstante , a fortiori se poenam subi turum non t imuisset si matri

monium non acceptasset : in u t roque enim casu mater peroptatum finem

non obtinuisset ; sed in primo, praeter amaras sollicitudines, familiae

dedecus accessisset. Nec hic est p rae tereundum, minas dominae Massier

t r ibuendas potius esse vitio illius na tu rae ad i racundiam proclivis, eius

que educationis defectui, quibus officinae curae et difficultates adiunge

bantur , quam serio voluntat is eius proposito. «Mme Massier, teste Danil-

« Ion, est une très bonne personne ; mais qui n 'a pas reçu une t rès forte

« éducation. Elle a toujours souffert de l 'estomac duran t son mar iage

« et les affaires commerciales lui ont donné beaucoup de soucis. C'est

« soufe cette double influence que son caractère devint difficile et elle se

« laissait facilement aller à une première impression ... C'est une femme

« qui ne refléchissait pas et ne raissonnait pas ses premières impres-

« sions ». Si quae igitur inter contentiones minae a matre fuerunt p ro

latae, hae f i l io assueto mat rem iracundam audire metum gravem non

potuissent incutere ; immo contemnendae prorsus ei debuissent apparere ,

et de facto appa rue run t : « Me fit de vifs reproches qui n 'eurent sur moi

« aucun effect... ». Quare audiendi non sunt testes, qui tan to cum ver

borum appara tu eam dicunt capacem minas exsequendi ; bonitas enim

eius, ab ipsis testibus commendata , exsequi non sinit quod sine reflexione

et sub i racundiae motu profertur.

22. Nec contrarium evincitur ex facto quo domina Massier u n u m Al-

phr idum, fi l ium primogenitum, haeredem instituit. Etenim, praescindendo*

etiam quod in hoc tes tamento sermo est tan tum, non de haeredis insti

tutione, sed de legato, de quo infra, hoc ac tum immeri to prorsus reti

ne tur veluti minarum exsecutio. Nam, pr imo, non u n u s Ioannes in hoc

tes tamento fuit posthabi tus , sed nec alter filius Iosephus fuit conside

ra tus . Quare alia omnino huiusmodi tes tamentar iae dispositionis ra t io

esse debuit , quae, seclusa vindicta, u t r ique fratri est communis . Et hanc

ra t ionem revera mater assignavit ; cum enim Alphridus, prae ceteris fratri-

S' Romana Rota 339

bus , familiae et officinae negotia curasset, aequum retinuit, ut prae caeteris

etiam consequeretur p raemissum: et ad hoc tes tamentum fuit ordina

tum : « Voulant reconnaître le dévouement et le désintéressement dont

« mon fils aîné Alfred Massier a fait preuve dans l ' intérêt générale de la

« famille, en me secondant dans a gérance et l 'administration de notre

« manufacture, et même en assumant seul cette lourde tâche, je lui lègue

« par préciput et hors par t le quar t de tous mes biens ». Sed insuper

vindictam excludit c ircumstantia temporis quo conditum fuit tes tamen

t u m : hoc enim in actis Notarii publici fuit consignatum die 17 dec. 1901,

quando Ioannes, matr is votis obsequutus , pacificam cum uxore sua Ger

mana agebat vitam ; matr imonium enim, die 10 martii 1900 contractum,

nonnisi decembri mense 1902 fuit dissolutum. Quare nulla tunc aderat

ratio vindictae s u m e n d a e ; immo contrar ia prorsus ratio aderat f i l io

praemia largiendi, qui matr is consilia sequutus anxietat ibus illius animi

removendis operam utilem dederat, et familiae a tque officinae difficulta

t ibus consulerat.

23. Denique eo in tes tamento domina Massier de quar ta par te dum

taxa t bonorum suorum Alphridi favore disposuit , portione legitima

omnibus fil i is reservata, quin ideo ullum ex hoc damnum Ioanni affer

ret, quamvis quar ta pars maxima revera fuisset, ut testes deponunt .

Sane si mater revera fi l io dixisset, se eum quar ta parte bonorum pri-

va turam in poenam non admissi matrimonii, malum comminatum inde

or i turum non fuisset de poena damni , sed de amissione lucr i ; de

port ione enim agebatur, quae liberae matr is dispositioni erat reser

vata, quaeque ab ea unicuique, etiam extraneis personis, poterat assi

gnari , quin damnum fil i is afferret quorum ius nullum per hoc violas-

set. Nec relevat cum pat rono dicere, filiis lege na turae ius competere

ad universi tatem bonorum suorum paren tum, quibus sine iniuria privari

non possun t : hoc enim conceditur si parentes intestati decedant, non

vero si t es tamentum condant, ad praescr iptum civilis legis ord inandum,

qua ius na turae temperatur atque explicatur. Quare Ioannes in casu

non damnum subiisset, sed amisisset lucrum. Iamvero matr imonia

debent esse libera a poena damni, non a poena amissionis lucri, iuxta

L. 70, § 1, de cond. et demonstr., cum Panormitano in cap. Gemma, n. 1,

de sponsal., et Barbosa, Vot. decis. 127, n. 15, ibi: « Unde poena, quae

« consistit in amissione lucri, imposita alicui ut contrahat matr imo-

« nium cum certa persona, illud non impedit, nec annullat , quamvis

« dicatur metu non amittendi lucrum contractum ». Ideo dato quod

quar ta pars haereditat is maternae magna vera fuerit, eam amit tendi peri

culum ob minas illatas, cum ad illam Ioannes iu s non haberet , metum

340 Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale

non poterat indueere qui cadit in virum constantem. Ad rem Sánchez,

de Matr., l ib. IV, disp. 5, n. 29; et Pont ius , de Matrim., lib. IV, cap. 5,

n. 10: « Deinde dicendum existimo, metum amit tendi lucrum aut haere-

« ditatem, aut beneficium, quod quis sperat ab aliquo, ad quod non habet

« ius ad rem, non cadere in constantem virum, cuius opt ima ratio est

« quia id non est t am metu deterreri vel obligari, quam invitari spe lucri:

« spes au tem et concupiscentia, ut inquit S. Thomas , non minuit sed

« auget voluntar ium ». *

24. Quare metus , si quis vere fuit incussus, neque dici potest iniustus.

Etenim ex u n a parte Ioannes nullum ius habeba t ad quar tam par tem

maternae haeredi tat is , qua ideo absque iniuria poterat privari ; et ex

al tera satis graves rat iones suadebant parent ibus , ut de illa libere dispo

n e r e t , nullo ad Ioannem habito respectu; periculum praesert im, a t tenta

eius inhonesta ac libidinosa vita, ne eam cum meretricibus dissipare!.

Quare mater hanc privationem comminando usa est iure suo ; et inde

nulla orta iniustitia quae metum afferret. Eiectionem vero a paterna

domo quod attinet, ratio est inspicienda comminationis. S. Thomas a i t :

« Cum in matr imonio sit quasi quaedam servitus perpetua, pater non

«, potest cogere filium ad matr imonium per praeceptum, cum sit liberae

« condit ionis: sed potest eum indueere ex rationabili causa ; et tunc

« sicut se habet filius ad causam illam, ita se habe t ad praeceptum

« patr is ; ut scilicet si causa cogat de necessitate vel honesta te , et prae-

« ceptum patr is similiter cogat, alias non » (Summ. Theol. Sup., par. 3,

q. 4). Familiae decus et ipsius Ioannis spiri tuale et materiale bonum

in casu suadebant matr i ut mat r imonium urgere t ; quae motiva cum

cogèrent de necessitate vel de honestate, et matr is praeceptum absque

iniustitia coegit.

25. Quapropter metus, in hypothesi quod vere a matre fuerit incussus,

quali tates a iure praescriptas non habui t , eumque propterea Domini

pro effectu in casu non admiserunt . Quod mi rum esse non debet. Spon

salia sex fere per menses matr imonium praecessere; quo tempore Ger

mana ne suspicionem quidem habui t de amoris defectu ex par te viri

sui, quam forte nec habuisset si, egressi a pa terna domo, cum Niciae

viverent, et contentiones inter ipsos exarsissent, hoc ei p r imum Ioannes

non manifestasset : « Je lui avouais que je ne l 'aimais pas , et que si je

« l 'avais épousée ce n 'étai t que contraint et forcé par ma famille, car

« j ' a imais une autre femme. Cet aveu fut pour ma femme une révé-

« lation ». Quod Germana confirmat, quae a iudice in ter rogata : « Vous

« a-t-il déclaré avant le mariage, qu'il ne voulait pas vous épouser? »,

respondit : « Non ». Cum ex communiter contingentibus res soleant aesti-

S. Romana Rota 341

mari, iure meri toque retinetur, omnia inter ipsos rite processisse to to

sponsal ium tempore, mutuo amore prosequutus sicut decet sponsos .

Contrar ium non est credibile; nullo enim argumento ex u n a parte f ir

matur , et ex al tera amoris simulatio ad tam longum tempus non es t

possibilis in eo, qui, alteri mulieri devotus, subit invitus matr is impe

rium, quin saltem aliquando iratus an imus se proderet .

26. Hinc explicatur quare in actu celebrati matrimonii nihil omnino

accidit extraordinarium, sed nupt iae fuerunt initae sicut ordinario con

trahi solent: « Au moment du mariage (ait Germana), je n 'ai pas eu raison

« d'en (de vero consensu) douter . . . Je ne pouvais alors soupçonner r ien

« du tout ». Ioannes quidem affirmat, se in consensu matrimoniali expri

mendo contrariam habuisse intent ionem ; sed addit hoc invitum fecisse :

« J e n 'étais pas content de dire oui, tout en pensant non, et quoiqu'à

« regret ». Sed nihil inde deducitur: haec enim verba optime explicantur

quin verus excludatur consensus. Nam Ioannes alienam deperibat mulie

rem: ideo cum noluisset cum Germana matr imonium contrahere; et cum

amasiam matrimonio copulatam, uxorem non posset habere, Germanam

duxit, animo inter u t ramque a l iquantum diviso. Non ergo in casu verus

defuit consensus, qui a t tenta Ioannis animi dispositione, fuit iure et

simpliciter voluntarius, licet secundum quid dici possit involuntarius,

non aliter ac qui, imminente procella, ne vita pereat, merces pure et

simpliciter vult in mare proiicere, non proiecturus si vitae periculum

non immineret : idque eo magis est re t inendum quia consensus exclu

sionem, Toanne ipso fatente, aegre tulit, non plene admisi t : « ... tout en

« pensant non, et quoiqu'à regret ». Aliunde in foro exteriori actus cen

sentur validi quoadusque invalidi non demostrentur , iuxta illud « prae-

« sumitur recte factum quod erat de iure faciendum ».

27. Hinc explicatur etiam quare vix ac matr imonium fuit celebratum,

ioannes et Germana commune vitae consortium rite insti tuerint sub

eodem tecto et eodem thalamo us i : et quindecim per menses infra dome

sticos parietes t amquam vir et uxor pacifice vixerint. Hoc revera affir

mat Ioannes : « J'ai rempli mon devoir sous tous les rapports . Nous

« avons habi té environ quinze mois ensemble ». Hoc Germana ipsa con

firmat: « Dès notre mariage il s'est conduit en véritable mar i ; après la

« conception de l'enfant il n 'y a eu plus d 'autres rappor ts conjugaux.. .

« Pendan t quinze mois mon mari a été t rès convenable à mon égard.. . ».

Adeo est verum, Ioannem se retinuisse coram Deo matr imonio liga

tum, ut cum patrua, post separat ionem, alias nupt ias ei voluisset impo

nere, respondere non dubitaverit , hoc sibi a religione sua non permitti ;

et non obstante divortio a civili magistratu decreto, sequuto etiam matr is


suae obi tu , a petenda declaratione nulli tatis matr imonii abstinuerit .

Quam declarationem sibi concedendam postulavit iis in adiunctis , quae

non levem ingerunt suspicionem. En ipsius Ioannis verba : « Quand le

« 11 mai 1907, le docteur Golignon décédait, voilà donc Madame Colignon

« libre, après avoir respecté son deuil et sa douleur, et avoir mené une vie

« exemplaire à Vallauris, ne vivant qu 'après de mon curé, j ' avouais mon

« amour il y a 4 ans à Madame Golignon qui touché de ma pérsévé-

« ranee, ma fidélité à son souvenir, fut touchée de mon amour et còn-

« sentit à me permettre de le lui dire, et je fus heureux le jour où j ' en-

« tendais de sa bouche l 'aveu qu'elle m'aimait : mais qu'elle tenai t à

« ce que je fasse annuler mon mariage. . . aussi avons-nous (pensé) à

« intenter la cause voulant être un menage uni , es t imant avoir assez

« souffert pour mériter ce bonheur tout a t t endu ». Nec obscure conclu

dit, matr imonium inter ipsos celebratum iri quomodocumque proposita

quaestio resolvetur; ait en im: « Notre foi est in tangible ; notre conscience

« est à couvert ; nous tentons tout : mais les forces humaines ont des

« limites ». Hoc ceteroquin Parochus Ardisson apert is verbis iam relatis

exposuit .

28. Quibus omnibus in iure et in facto perpensis , Christi nomine

invocato, Nos infrascripti Auditores de tu rno pro Tribunal i sedentes, et

solum Deum prae oculis habentes, dicimus, declaramus et definitive sen

tent iamus, proposito dubio respondentes : affirmative quoad pr imam par

tem, quoad secundam vero negative : seu sententiam rotalem diei 25 mar

tii 1915 esse confirmandam, s imulque decernimus, actorem Ioannem

Massier teneri ad omnes iudicii expensas sive primi sive secundi gradus.

Ita pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris Tribu

nalium, ad quos spectat, ut exsequutioni mandent hanc nos t ram senten

t iam, et adversus reluctantes procedant ad no rmam Sacrorum Canonum

et praesert im sess. XXV, c. 3, de ref., Conc. Trid., adhibitis exsecutivis et

coercitivis mediis, quae pro rerum adiunctis , magis in Domino oppor

tuna et efficacia esse iudicaverint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 30 decembris 1915.

Pe t rus Rossetti , Ponens.

Ioseph Mori.

Raphael Chimenti. L. j$j S.

Ex Cancellaria, 19 ianuari i 1916.


S. Romana Rota 343

I I

B E R G O M E N .

S O L U T I O N I S

Benedicto PP. XV feliciter regnante, anno Dominationis Suae secundo,

die 10 aprilis 1916, BB. PP. Aloisius Sincero, Ponens , Ioseph Mori et

Fridericus Cattani, Auditores de turno, in causa Bergomen. - Solutio

nis, inter Sac. Franciscum Gossali, actorem appellantem, repraesentatum

per legitimum procuratorem Sac. Henricum Pezzami, advocatum, et Ioan

nem Benigna, conventum appellatum, repraesentatum per legitimum pro

curatorem Christophorum Astorri advocatum, hanc tulerunt definitivam

sententiam.

Anno 1895 in oppido Almenno S. Salvatore, dioecesis Bergomensis,

inita fuit quaedam societas, seu « Società cooperativa in accomandita

« per azioni a capitale limitato », in qua socii commendatari i , vulgo

accomandatarii, ideoque absque limitatione et in solidum obstricti in

sociales obligationes (Cod. comm., art . 76, n. 2, etc.) erant plures Sacer

dotes.

At brevi tempore societas non t an tum totam socialem sortem, pr ius

in libellis 30.000, serius in libellis 160.000 const i tutam, consumpsit , sed

ingens quoque aes al ienum contraxi t : quare ante t empus praefinitum,

die 6 aprilis 1904, s ta tu tum fuit societatem solvendam esse.

Ex finali au tem rat ione ducta a l iquidatoribus, quos vocant, in

comperto fuit aes al ienum societatis fuisse libellarum 225.885,85.

Die vero 27 decembris 1911 sac. Franciscus Gossali, socius com-

mendatar ius , Guriam Bergomensem adivit, et in suo libello exponens

debi tum sociale dividendum esse inter decem socios commendatar ios ,

socium vero Teanini in se suscepisse debitum duorum sociorum,se autem

ad evi tanda peiora damna fere integrum debitum sociale solvisse, salvo

iure repetitionis, vulgo rivalsa, a socio Ioanne Benigna petiit libellas

22.596,35, a socio vero Canova Policarpo libellas 14.008,55 una cum

foenore debito : de aliis autem sociis agendum nobis non est.

Benigna excepit praescript ionem artic. 919 Cod. comm. in quo sta

tu i tu r : « Si prescrivono col decorso di cinque anni le azioni derivanti

« dal contrat to di società o dalle operazioni sociali ». Canova au tem

praescriptionem non excepit. Quare Curia Bergomensis, sententia data


die 23 septembris 1913, pronunciavit debi tum Sacerdotis Benigna prae

scr iptum fuisse ad no rmam citati articuli Cod. comm. Sacerdotem vero

Canova ret inui t quidem « giuridicamente responsabile pro virili dei debito,

« che possa essere r imasto a carico della presente società cooperat iva di

« Almenno S. Salvatore dopo la sua legale liquidazione », at reiecit peti

t ionem actoris « in quanto r iguarda il dirit to di r imborso della somma

« segnata nel libello 27 décembre 1911 », eo quod actor « non prova suf-

« ficientemente la sua domanda del r imborso nella somma indicata ' tas-

« sat ivamente nel suo libello... a carico del convenuto sac. Canova Poli-

« carpo: anzi si è constatato (in iudicio nempe peritali insti tuto super

« asser ta solutione actoris) che per parecchi dei creditori . . . non esiste

« prova alcuna del pagamento avvenuto a saldo del presupposto loro

« credito ».

Ab hac sententia quoad ea quae statuit circa debi tum sac. Benigna,

appellavit sac. Cossali, et nunc causa nobis definienda venit sub dubio

proposito et inter par tes concordato: An sac. Benigna teneatur ad solu

tionem libell. 22.596,36 in favorem Can. Francisci Cossali.

Pa t ronus actoris pr imo quidem adverti t sentent iam Curiae Bergo

mensis non admisisse praescript ionem contra sac. Canova, qui al ter

erat ex conventis a Can. Cossali, eam vero admisisse in favorem

sacerdotis Benigna: at argumenta , quibus praedicta sentent ia ut i tur ad

denegandam praescriptionem Sac. Canova, eadem esse quae induci pos

sunt contra Sac. Benigna. Verum haec argumentat io inanis es t ; nam

praescriptio exceptionem significat (L. 91, in fin. De Solutionibus) et

iudex non potest ex officio supplere praescriptioni non oppositae (Cod.

civ. 2109).

Pa t ronus vero Sac. Benigna ita pot iss imum a rgumen ta tu r : vel actor

proponit act ionem prout utilis gestor negotiorum Sacerdotis Benigna, vel

ut qui societati se se subroga vit in credito, quod eidem asser i tur perti-

nuisse contra socios commendatar ios illimitate responsabiles pro aere

alieno societatis. In priori casu licet nobis petere ab adversario ut

ostendat ipsum utiliter gessisse negotium Sacerdotis Benigna, nec magis

petere q u a m reapse cliens noster solvere debuisset. In secundo vero, adver

sario opponere possumus omnes exceptiones quae ipsi societati oppo

nere liceret, quia ipse eandem actionem contra Sacerdotem Benigna exer

cet, quam societas ipsa exercere potuisset. Verum haec quoque argumen

tatio inepta est. Nam, ut observat Gianturco (Ist. di dir. civ., pag. 160) :

« Il debitore solidale che ha pagato l 'intiero debito ha contro ciascun

«condebi tore V actio mandati per pretendere la quota * virile ; e non

« l'azione di surrogazione nei diritti del creditore soddisfatto, per la

S. Romana Rota 345 i

« q u a l e potrebbe richiedere il solidum e si farebbe, con ispreco di

« spese e danno degli associati, un utile circuito di azioni ». Verius

vero Venzi, in Inst dir. civ. Pacifici-Mazzoni, (vol. IV, pag. 103): « Le

« m o l t e dispute che nel diritto comune facevansi per determinare se

« l'azione di regresso fosse urtactio pro socio, o xm'actio mandati, o

« un'actio negotiorum gestorum utilis o un'actio de in rem verso, o u n a

«az ione derivante della ficta cessio dell 'azione da par te del creditore,

« h a n n o perduta ogni ragione di essere, non ammet tendo più i l nos t ro

« diritto alcun formalismo nel nomen iuris dell 'azione e nel modo di

« esercitarla in giudizio ». Si igitur Canova ageret definite ex iure cesso,

nullum dubium quod eius actio praescr iberetur decursu quinque anno

rum (Vivante, Tratt. dir. comm., n. 2226, b; Vidari, Oors. dir. comm., I I ,

n. 1221 et seqq.): at actio Sac. Cossali, prout de cetero recte eam insti

tuit in suo libello, necessario non est nec actio mandati , nec actio pro

socio, nec actio negotiorum gestorum utilis, nec actio ex iure cesso,

sed pure et simpliciter actio repetit ionis vulgo di regresso, quae est

actio concessa debitori, qui solidum solvit, et eo quod solidum solvit.

Quonam igitur tempore praescribatur actio repetitionis seu regressus

in casu, summa quaestio est, in qua tota causa vert i tur: quod n o n

videntur intellexisse sententia appellata et part ium patroni .

In huius igitur quaestionis resolutionem haec observanda sunt, tum

circa obligationem solidalem, tum circa praescriptionem actionis regres

sus, in casu.

a) Solidalis dicitur obligatio, ut docet cum communi D'Annibale, II,

329, cum res ipsa divisionem quidem recipit, sed pacto vel tes tamento

cautum est (palam inquam) , ut integra a singulis creditoribus peti

possit, vel a singulis debitoribus dari debeat. Ex NN. LL. omnes per inde

quasi socii (quod tamen iuxta ea, quae superius diximus, intelligen

dum est) et mutu i procuratores : quod velim ne excidat: ideoque quisque

ex illis solidum petere, quisque ex his solidum solvere potest . Quamo

brem unius exactio vel solutio omnium quidem ius et obligationem

extinguit: verum quod u n u s accipit cum coeteris communicat , quod

solvit, a ceteris repetit , deducta sua par te .

In casu agitur de obligatione solidali passiva, de qua in cod. civ.

art . 1198 s ta tu i tu r : « L'obbligazione contrat ta in solido verso il credi-

« tore si divide di diritto fra i debi tor i : quest i non sono fra loro obli-

« gati, se non ciascuno per la sua parte ». Nam « pagato il comun

« creditore, » ait Venzi, loc. cit., « o in altro modo taci tata la sua pretesa,

« cessa l 'obbligazione solidale e su ciò non può cadere dubbio. Riman-

« gono i rapport i t r a i condebitori : r ispetto a questi la legge s tessa


« dichiara che cessata la ragione dell'eccezione, to rna ad applicarsi il

« principio generale, per il quale i 'obligazione congiunta si divide t ra

« i debitori, concursu partes fiunt ». Et perbelle Vivante (Ist. dir. comm.,

pag. 191) : « Una volta che l 'obbligazione solidale è adempiuta , cessa la

« ragione di ogni rigore, e quindi subent ra anche in commercio il diritto

« comune, per cui chi pagò il debito per intiero può chiedere dai con-

« debitori, fossero anche soci, la loro rispettiva porzione, in modo che

« ciascuno finisca di pagare la sola par te che gli s p e t t a » . •

ô) Debitor solidalis vero, qui solidum solvit, habe t actionem regressus

adversus alios socios quoad portionem ab iis debi tam; arg. cod. civ.,

ar t . 1199: « Il condebitore in solido che ha pagato l ' intiero debito non

« può ripetere dagli altri condebitori che la porzione di ciascuno di essi ».

c) Ad quaest ionem vero u t rum actioni regressus in casu, applicanda

sit praescriptio ordinaria commercialis 10 annorum, an praescriptio

specialis in materia societatis 5 annorum, s ta tu ta in cit. art. 919, n. 1,

iuxta recentiorem et veriorem sententiam actio regressus in casu extin

gui tur decursu 5 annorum. Ait enim Pugliese (La prescrizione, II, n. 843) :

« Posto che la prescrizione opera nei soli rappor t i interni della società,

« ma ad un tempo investe tut t i questi rapport i , logicamente ne discende

« che essa abbraccia. . . i diritti tu t t i del singolo socio come tale con-

« tro la società e contro gli altri soci... le azioni eventuali dei soci

« t ra di loro, così se uno solo abbia pagato in forza della solidaria

« responsabil i tà il debito sociale, l 'azione di regresso si estingue nel

« più breve termine dell 'art. 919 ». Idem quoque docet Vivante (Tratti

dir. comm., vol. IV, pag. 823-824). Sedulo vero no tanda sunt illa verba :

« Se uno solo abbia pagato, in forza della solidaria responsabilità il

« debito sociale » ; ideo enim ius regressus induit na tu ram socialem,

quia est effectus solidalis responsabili tat is . Quare procul dubio actioni

regressus in casu applicanda esset praescriptio ordinaria 10 annorum,

si revera, resoluta societate, intercessisset inter socios commendatar ios

illa part icularis conventio, quam actor insinuât in suo libello ; tunc enim

Sac. Cossali non vi suae solidalis responsabil i tat is , sed pot ius vi huius

conventionis debita solvisset. Hinc est quod Ponens mandavi t inquiri

de existentia et conditionibus huius asser tae conventionis : at frustra,

nam Pa t ronus actoris, cuius maximi intererat hanc demonstrare con

ventionem, ne vim quidem huius quaestionis intellexisse videtur. Cete

rum, ut generaliter dicamus, quid operetur conventio expressa vel tacita

sociorum in obligatione solidali, egregie docet Abello (Il regresso nella

solidità passiva, « Riv. ital. scienz. giurid. », vol. XXXIII I , pag. 178, 180»

et Venzi cit., pag. 103 et seqq.).

S. Romana Rota 347

d) Quae hucusque disseruiraus valent equidem si t an tum atten

da tu r ad dispositiones positivas legis civilis seu commercialis. Nam

quoad forum ecclesiasticum, et quoad forum conscientiae animadver

t endum est: I o Quamvis ex iure civili bona f ides non requira tur in

praescriptione extinctiva, Gianturco (cit. pag. 356), requir i tur t amen ex

iure canonico (Bucceroni, Theol, mor., I, n. 925; D'Annibale, II, n. 140

et 152), saltem bona fides canonica seu theologica, quia quod non est

ex fide peccatum est (CC. 5, 20, De usuc. et praescr.). iamvero vix aut ne

vix quidem concipi potest bona fides in sacerdote Benigna in casu, nam

admoni tus fuit de debito solvendo, nec ei licebat leges ignorare, qua rum

vi in solidum erga debita tenebatur . 2° Nec satis, nam lex positiva in

praescript ione extinctiva non sustuli t na tura lem obligationem (D'Anni

bale cit. n. 152, not. 10), sive obligationem conscientiae (Pothier, Giorgi,

Borsari cit. a Polacco, Le obbligazioni, pag. 104, 112, 113). Et perbelle

ipse Polacco (pag. 135), quoad debitum preescriptum ait : « C'è un rap-

« porto precosti tuito, che per una causa che è mera creazione del diritto

«posi t ivo nell ' interesse sociale (non eternare cioè le liti) non può più

« produrre l'effetto civile dell 'azione, ma intanto ne va di mezzo il prin-

« cipio di giustizia del suum cuique tribuere ».

e) Immo, etiamsi iuri regressus in casu applicanda sit, iuxta legem

* posit ivam commercialem art : 919, praescriptio quinque annorum, non

t a m e n tempus praescriptionis decurri t a deliberatione conventus vulgo

assemblea, diei 6 aprilis 1904, vel a die quo resolutio societatis vim

accepit erga tert ios, ceu censuit sentent ia appellata, sed a die, quo

debita socialia soluta fuerunt a Gan. Gossali : et hoc certissimum est,

nam actio regressus suam causam habet in solutione solidalis debiti,

et actioni nondum natae non praescribitur. Est enim « principio certo

« che l 'azione comincia a prescriversi quando comincia la possibilità di

« esercitarla ». (Vivante cit., pag. 820). Et Abello (cit. pag. 170): « L'azione

« di rivalsa non può in fatto esperirsi, se non dopo l 'avvenuto paga-

« mento, che è il solo atto che est inguendo l 'obbligazione per tut t i i

« condebitori, sia compiuto nel l ' interesse comune ».

Ergo ad iudicandum u t rum die 27 decembris 1911 tempus praescri

ptionis iuris regressus completum fuerit necne, videndum est quonam

tempore can. Gossali solidum vel singula debita socialia solverit : u t rum

nempe intra tempus utile concessum creditoribus socialibus adversus

socios commendatarios, et intra quinquennium ante diem 27 decem

bris 1911: haec autem pa t ronus actoris praetermisi t quia, veluti dimi-

cans contra suum clientem, adhaesi t sententiae interlocutoriae Curiae

Bergomensis, qua s ta tutus fuit dies a quo praescriptionis quinquennal is


in casu. Nec obest sentent ia interlocutoria Curia Bergomensis. Nam

I o n o n facit rem iudicatam, ceu puta t pa t ronus actoris. Etsi enim a c t o r /

ut refert sententia Curiae, eam acceptaverit, ab ea appellavit ad Curiam

Metropolitanam Sac. Benigna, et ut coniici licet ex ipsa sententia, non

Curia Metropolitana, sed iudex a quo in gradu appellat ionis cognovit:

« Questo t r ibunale con decreto 20 gennaio 1913 respingeva il det to

« appello ». 2° Equidem verum est quod «per le obbligazioni derivanti

« dalla liquidazione i 5 anni decorrono dalla approvazione del bilancio

« finale », at in casu nostro agitur de iure regressus, et hoc in casu quin

quennium praescriptionis procul dubio decurri t a die factae solutionis.

f) At alia ex parte , ut actor actionem regressus experiri valeat, debet

probare se debita socialia solvisse (Crome, Teoria fondamentale oblig.,

§ 19, pag. 234; Abello cit., pag. 179) et seq. Et quod potissimum est, ut a

condebitore Benigna petere possit summam definitam libellarum 22596,36,

demonst rare debet se to tum debitum sociale in t ra t empus utile, ut supra

s ta tutum est, solvisse. Iamvero I o Actor ipse in suo libello exponebat

quod « si è addossato quasi solo il peso ». 2° Actoris pa t ronus , etsi sum

mam definitam in dubio concordato postulasset , t amen in sua pr ima

scriptura concludebat summam debitam canonico Cossali in separata

sede determinandam esse. 3° Nec postea demonstravi t canonicum Cos

sali to tum solidum solvisse. Nam ex iudicio per i torum in pr ima instant ia

exhibito constat quaedam tan tum debita revera soluta fuisse. Quod si

pa t ronus actoris conqueri tur non omnia documenta praesto fuisse peri

tis, eius erat invocare aliud peritale iudicium, aut aliter demonst rare

omnia debita socialia, et quidem tempore utili, soluta fuisse a cano

nico Cossali.

Quum igitur ex hucusque actis et allatis in causa actor non pro

baverit suum ius ad summam definitam libellarum 22.596,36, quam petit

iure regressus a sac. Benigna, proposito dub io : An sacerdos Ioannes

Benigna teneatur ad solutionem lib. 22.596,36 in favorem can. Francisci

Cossali, respondendum est negative, qua tenus ex hucusque actis et allatis

in causa demonst ra tum non est Sacerdotem Benigna teneri ad solven

dam definitivam summam libellarum 22.596,36, in favorem can. Francisci

Cossali.

His i taque omnibus rite diligenterque perpensis , Nos infrascripti

Auditores de turno, pro Tribunali sedentes, et solum Deum prae oculis

habentes , Christi nomine invocato, ad proposi tum dubium respondemus

Negative, seu ex hucusque actis et allatis in causa Sacerdotem Benigna

non teneri ad solutionem libellarum 22.596,36 in favorem Can. Francisci

Cossali, actorem vero esse d a m n a n d u m in expensis.

S. Montana Bota 349

I ta pronunciamus, mandantes Ordinari is locorum et ministris tri

bunal ium, ad quos spectat, ut exsecutioni manden t hanc nos t ram defi

nit ivam sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam

ss . canonum, et praesert im cap. 3, sess. XXV, de Ref., Conc. Trid., iis

adhibit is exsecutivis mediis, quae magis efficacia et oppor tuna pro re rum

adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 10 aprilis 1916.


L. S. Ioseph Mori.

Fridericus Cattani Amadori.

Ex Cancellaria, 27 maii 1916.


III

Citatio edictalis

F O R O I U L I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( D E B L O N A Y - D E M E L E N I E W S K A )

Cum constet mulierem conventam, Mariam De Meleniewska, loci

Narawska in Russia, reperiri non posse, infrascriptus S. R. Rotae De

canus , Ponens in hac causa, per praesens edictum, praefatam Mariam

De Melienewska peremptorie citat ad comparendum sive per se, sive

per procuratorem, in sede S. Tribunal is die 9 mensis decembris, hora

undecima, ad effectum ut subscribatur infrascriptum dubium necnon

dies destinetur quo habebi tur Turnus Rotalis pro causae de qua supra

definitione; ulterius declarando, si non compareat , processum continua

t u m et perfectum iri in eius contumacia.

D U B I U M

An constet de nullitate matrimonii in casu?

Ordinarii locorum et quicumque fideles quibus notitia est de loco

commorat ionis praefatae Mariae De Meleniewska curare debent, qua

tenus fieri possit, ut de hac citatione edictali moneatur .

Datum Romae, die 2 august i 1916.

G. Sebastianeiii, Decanus, Ponens. L. © . S .

Ioannes Ladelci,

Notarius S. R. Rotae.


Traduction.

T R I B U N A L D E L A S A C R É E R O T E R O M A I N E

Citation par Édit

F O R O J U L I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( D E B L O N A Y - D E M E L E N I E W S K A )

Gomme il résulte que la dame défenderesse Marie De Meleniewska

du pays Narawoska en Russie, ne peut être t rouvée, le Doyen de la Rote

soussigné, Ponent en cette cause, cite péremptoirement, par le présent

édit, a même Marie De Meleniewska à comparaî t re , personnellement ou

par procureur légit imement constitué, au siège du Tr ibunal de la Sacrée

Rote Romaine e 9 décembre prochain, à onze heures , pour vouloir

souscrire le doute ci-dessous rapporté, et fixer le jour de la proposi t ion

de la cause devant la Rote, déclarant en outre que, si elle ne compa

raît pas , le procès canonique sera continué et terminé en sa con

tumace.

D O U T E

Conste-t-il de la nullité de mariage dans le cas présent?

Les Ordinaires des lieux et les fidèles qui aura ient connaissance

du lieu de la résidence de la dite Marie De Meleniewska, doivent faire

en sorte, dans la mesure du possible, qu'elle soit avertie de la pré

sente citation.

G. Sebastianeiii , Decanus, Ponens. L. © S.

Ex Cancellaria, die 2 augusti 1916.

Ioannes Ladelei,

Notarius S. R. Rotae.

In titulo Causae Claramontana - Restitutionis, fase. 7 (7 iulii 1916), pag. 232„ omissum est nomen Rev. Dñi Aloisii Carabini, Procuratoris Congregationis Sororum a S. Ioseph de Bono Pastore.

Romae, ex Cancellaria S. R. Rotae, die 12 augusti 1916.



SEGRETERIA DI STATO

NOMINE



8 maggio 1916. — ons. Guglielmo Lorenzo Penny, dell' archidiocesi di New York.

— Mons. Giacomo Walsh Power, de la medesima archidiocesi. 9 maggio. — Mons. Edwiao Maria Sweeney, della medesima archidiocesi.

10 maggio. — Mons. Giovanni Patrizio Ghidwick, della medesima archi-diocesi.

2 agosto. — Mons. Giacomo T. Walsh, della diocesi di Kansas City (Missouri).

— Mons. M chele J. 0' Rielly, della medesima diocesi. 3 agosto. — Mons. Sallustiano Gomez Ri año, dell'archidiocesi di Bogota.

ONORIFICENZE



27 aprile 1916. — Al sig. Giuseppe Francesco Daly, dell'archidiocesi di New York.

1 maggio. — Al sig. Clarence Hungerford Mackay, della medesima archi-diocesi.

11 agosto. — Al sig. Tommaso Edoardo de Sampayo dell'archidiocesi di Colombo.


4 maggio 1916. — Al sig. Vittorio Giacomo Dowling, dell'archidiocesi di New York.

5 maggio. — Al sig. Giovanni Giraud Agar, della medesima archidiocesi. — Al sig. Guglielmo Bourke Cockran, della medesima archidiocesi.

7 maggio. — Al sig. Michele Giuseppe Mulqueen, della medesima archi-diocesi.

— Al sig. Myles Tierney, della medesima archidiocesi. 18 agosto. — Al sig. avv. Ernesto Calligari, dell'archidiocesi di Genova. — Al sig. Paolo Weingaertner, della diocesi di Würzburg.



10 agosto 1916. — A S. E. il sig. conte Maggiorino Capello, Inviato straordinario e Ministro plenipotenziario del Principe di Monaco presso la Santa Sede.


10 agosto 1916. — Al sig. Enrico Bourée, aiutante di campo di S. A. S. il Principe di Monaco. „


3 agosto 1916. — Al sig. Giovanni Celasco, della diocesi di Tortona.


NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato di nominare:


3 agosto 1916. — Mons. Luigi Grilli, della diocesi di Lugo. 10 agosto. — Mons. Eliseo Maia, della diocesi di Biella. — Mons. Luigi Testi, della diocesi di Sarsina. — Mons. Pietro de Arruola y Basabe, della diocesi di Vittoria. 23 agosto. — Mons. Achille Corneo, officiale della S. Congregazione Con

cistoriale.

Camerieri d'onore in abito paonazzo di S. S. :

6 luglio 1916. — Mons. Alvaro Naranjo, della diocesi di Jerico (Colombia)z 27 luglio. — Mons. Uberto Flecken, dell'arehidiocesi di Colonia. 23 agosto. — Mons. Cesare Lenzi, della diocesi di S. Miniato.

Camerieri d'onore di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:

10 agosto 1916. — Í1 sig. cav. Giuseppe Del Chiaro, di Roma. 12 agosto. — 11 sig. Massimo Gerard, della diocesi di Teneriffa.

N E C R O L O G I O

27 luglio 1916. — Mons. Enrico Doulcet, arcivescovo titolare di Dioclea.

Annus VIII • Vol. VIII Die 5 Octobris 1916 Num. 10




U N A E P R A E B E N D I S C A N O N I C A L I B U S E C C L E S I A E S S . G E L S I E T I U L I A N I A D T E M

P L U M S . I O A N N I S F L O R E N T I N O R U M I N U R B E C L E R O V E T E R I S F L 0 R E N T 1 N I

S T A T U S , R E S E R V A T U R .

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpetuam rei memoriam. — Quod, iri t an ta Urbis amplifica

tione, ad salutem an imarum apt ius tut iusque procurandam, omnino

necessarium videretur, id fel. rec. decessor Noster Pius X providente

aggressus est, ut in recentissimis Urbis regionibus novae e solo exci

t e n t u r Curiales Aedes, e t nonnul larum e veteribus paroeciis ambi tus

opportuniore rat ione circumscriberetur. Quo permotus consilio, idem

decessor Noster per Lit teras Apostolicas « Susceptum, Deo inspirante »

a. d. ix Kal. Novembris an. M C M V I datas , Ordinem Canonicorum et

Paroeciam SS. Celsi et Iuliani ad templum Sanet Ioannis, nationis

Florent inorum, transtulit , abolita paroecia quae ibidem iam consti tuta

e ra t e iusque redit ibus novae paroeciae at tr ibutis , quam ad Sanctae

Mariae Angelorum in Thermis per easdem Apostolicas Litteras insti

tu t am voluit. Rem feliciter ad effectum deductam esse decem paene

a n n o r u m experimento satis est cognitum; Archisodalitas enim Pietat is

ad Sancti Ioannis Florentinorum non modo Archipresbyterum Paro

chum et Canonicos SS. Celsi et Iuliani l ibenter excepit, sed etiam se

in mutuis rat ionibus tam aequam t amque benevolam praestitit , et u n a

ACTA, vol. V I I I . n. 10. — 5-10-916. 24 .


cum'Cap i tu lo et curia se optime in eodem templo consistere luculenter

ostenderit . Qua re cum mirifice delectati s imus, no lumus Archisodali

ta tem, quam memoravimus , aliqua carere pa ternae charitatis Nostrae

significatione, quae quidem tum pro meritis eius Sit praemio, tum ipsam

eius coniunctionem cum Capitulo et Curia, non sine u t r iusque utilitate,

arctiorem efficiat. P lur imum igitur confisi, fore, ut proposito Nostro

grata eorum voluntas, quorum interest, cumulate respondeat , unam e

praebendis canonicalibus SS. Celsi et Iuliani reservamus clero veteris

F lorent inorum Status uti anno M D X X X erat, salvo tamen Nobis ac Suc

cessoribus Nostris iure eiusdem libere conferendae cuivis uni e sacer

dotibus, quos legitime cooptari liceat in Archisodalitatem Sancti Ioannis

Florent inorum seu Pietatis. Ne quid vero dubitat ionis incidat, neve quis

temere ius sibi vindicet a niente Nostra alienum, distincte ac singillatim

declaramus, ad veterem Florent inorum Sta tum pertinere, ad rem de qua

agitur, quotquot orti sint ipsimet, vel geniti ex patre vel saltem pro

gnati ex avo nat is t um in Provinciis, uti hodie definiuntur, Florentina,

Arretina, Pisana, Liburnensi (excepta insula Uva), tum in territoriis Collis

Hetrusci et Montis Politiani (vulgo Colle Val d 'E l sa et Montepulciano)

e Provincia Senensi, i temque Piscae, Bargae et Feroniae (vulgo Pescia,

Barga et Pietrasanta) e Provincia Lucensi. Quod rel iquum est, s ta tuimus,

quae e .p r aebend i s canonicalibus SS. Celsi et Iuliani pr ima posthac

vacabit, eam esse, eo modo quo diximus, conferendam. Concessionem

vero Nostram tamdiu durare volumus quamdiu Ordo Canonicorum

SS. Çelsi et Iuliani in eodem Sancti Ioannis templo, sua munia exer

cebit, eamque omnino desinere, si, quavis de causa, idem Capitulum

alio t rans fe ra tur Contrari is quibuslibet minime obstant ibus.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die x

mensis augusti an. M C M X V I , Pontificatus Nostri secundo.

P. C A R D . G A S P A R R I , a Secretis Status.

Acta Benedicti BB. XV 355

E P I S T O L A E

" . ' " 1

A D R . P . D . F E L I C E M . A M B R O S I U M A R C H I E P I S C O P U M S . I A C O B I D E C U B A , C E T E

R O S Q U E C U B A N A E R E I P U B L I C A E E P I S C O P O S , D E F O V E N D A P O P U L A R I P I E

T A T E I N A L M A M D E I M A T R E M .

Venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam benedictionem. — Vene

rabilis Fra ter Titus, Archiepiscopus tit. Lacedaemoniensis , Noster apud

vos Legatus , proxime certiores Nos reddidit Decretum q u o , vestris

annuentes precibus, a lmam Dei Matrem renunt iavimus principem Rei

publicae istius pa t ronam, popular ibus vestris exspectatum gra tumque

adeo fuisse, ut in omnium ore ac sermone statim versata res, omnium

statim animos laetitia affecerit. Recreat Nos, venerabiles Fratres , haec

iuncta cum grati in Nos animi significatione fidei pietatisque christianae

testificatio, eademque in spem erigit fore ut, hor ta tu atque exemplo

vestro ac reliqui omnis Cubani Cleri, avita religio in Virginem augu

stam tam alte radices firmet in istis civitatibus atque adeo floreat chri

stianae vitae laudibus, ut omnia vobis bona pari ter cum illa advenisse

laetemur.

Quam spem Nobis vobisque communem ut divinae gratiae subsidia

curaeque vestrae ac labores ad opta tum adducant exitum, testem bene

volentiae Nostrae apostolicam benedictionem vobis omnibus, venera

biles Fratres, Clero populoque unicuique vest rum tradito libentissime

imper t imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xxi augusti M C M X V I , Pontifi


BENEDICTUS P P . XV

I I

A D R . P . L U D O V I C Ü M T H E I S S L I N G , R E C E N S E L E C T U M D O M I N I C A M O R D I N I S M O D E

R A T O R E M G E N E R A L E M , U T E I D E M G R A T U L E T U R E T V O T A E X P R I M A T .

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — Laetamur

u t rumque : et concreditum tibi a fratribus fuisse supremum Ordinis

Magisterium,, et comitia i ta fuisse peracta, ut fraternitatis caritatem con-


cordia confirmaverit. Alterum enim te eum praesta t cui ad hones tandam

collatam dignitatem s u m m a facultas in opt ima voluntate non desit : argu

mento al terum est te posse fidenter ad gubernacula accedere, cum non

nisi frugiferum esse possit regimen illud quo obedientes gaudent, a tque

ita gaudent , ut lata unis animis suffragia novum quasi ignem suppo

s a s s e videantur communibus religiosae perfectionis propositis ac stu

diis. Id quidem epistola nuntiavit , quam ad Nos dedisti cum sodalibus

qui tecum comitiis interfuerunt, et ut i ex animo gratulamur, ita "Deum

exoramus, ut grat ia sua confirmet quod opera tus est in vobis, et

magisterium tuum ita fortunet, ut quos fructus tuli t consilium ac

pietas antecessoris tui, dilectissimi Nobis in Christo, Hyaeinthi Cormier,

sollertia tua ac prudent ia in ampliorem adducat uber ta tem.

Hisce votis et hac spe iucundissima, cum tibi, dilecte Fili, quem

videre quampr imum confidimus et coram alioqui, tum universo Domi-

niciano Ordini caelestium conciliatricem munerum Nostraeque testem

benevolentiae, apostolicam benedictionem peramanter in Domino imper

t imus.

Datum Romae apud S. Petrum, die x x n august i M C M X V I , Pontificatus


BENEDICTUS P P . XV

I I I

A D F E L I C E M S . R . E . P R E S B . C A R D I N A L E M D E H A R T M A N N , A R C H I E P I S C O P U M

C O L O N I E N S E M , C E T E R O S Q U E A R C H I E P I S C O P O S E T E P I S C O P O S E G E R M A N I A

Q U I N U P E R F U L D A M C O N V E N E R U N T .

Dilecte Fili Noster et venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam

benedictionem. — Legentes vestram communem epistolam, quae quidem

reddita Nobis est ipso die anniversario suscepti a Nobis Pontificatus

maximi, tempest ivum quemdam solatii fructum cepimus, pr imum, cum

perspiceremus, id quod noveramus iam, vos gravissima in re Nostram

plane mentem assequi rectissimeque interpretari voluntatem. Etenim

ad hanc aegri tudinem, qua ob t an tam tamque d iu turnam f i l iorum

eaedem conficimur, accedit ut crebrae illae Nostrae ad reconcil iandam

pacem hor ta t iones nonnul l is in indignam suspicionem venerint, in alio

r u m quoque aper tam offensionem ceciderint, quasi eas voces Nobis non

communis salutis amor, sed Nostrae propriae alicuius utilitatis spes


elieeret, au t i ta hoc bellum velimus componi ut talis exsistat pax, quae

iustitiae et aequitat is fundamento non ni ta tur . Adeo per turbat iones ani

morum impediunt iudicium veri, ut his obscurum sit quod est eviden-

t issimum, Pontificem Romanum, ut Vicarium Regis Pacifici, et omnium

christ ianorum Patrem, non posse ex officii conscientia admonere, sua

dere, hor tar i aliud, nisi pacem; illum hoc pacto non al iquorum hominum

agere causam, sed humani ta t i s ; idque praeser t im in hac immani ta te

belli, cuius si quis vel unius diei spatio finem acceleraverit, non is

parum bene meri tus de genere humano dicendus sit. Interea, dum erit

iri exspectatione pax, levare aliqua ex par te molem miseriarum, quae

huic bello coniuncta est, omni qua possumus ope, pergamus. In quo vos

Nobis egregiam navare operam cernimus, t um universis catholicorum

societatibus, quae per Germaniam beneficentiae causa sunt, foederatis,

quo necessitatibus tenuiorum in immensum auctis celerius uber iusque

subvenia tur ; t um iis providentissime insti tut is Paderbornae operibus in

multiplicem uti l i tatem omnium, quotquot in t ra Germanici imperii f ines

captivi reperiuntur . Quod Nos laudantes christ ianae caritatis inventum,

eodem tempore Episcopi Clerique Paderbornens is curam atque soller

tiam, et catholicorum omnium e Germania liberalitatem laudamus. Sed

potissimum hodie caritatis m u n u s - quod vos praeclare exsequimini

et in quo perseveretis hor tamur - est hoc, dare operam ut inter homines

diversarum gentium, quas bellum dissociavit, non modo ne exacuantur

odia, verum, mutuis christ ianae misericordiae officiis, sensim moll iantur .

I ta quodammodo munietur via ad optatissimam bonis omnibus pacem

et hanc eo stabiliorem, quo altiores in ipsis animis radices egerit. Quare

insistite, ut facitis, divinam implorare opem, i terando etiam piacularia

sacra et pueros ad caeleste epulum invi tando: p lur imum enim possunt

apud Deum humiles supplicesque preces, qu ibus paenitentia simul et

innocentia suffragentur. Atque auspicem divinorum munerum Nostrae

que benevolentiae testem, apostolicam benedictionem vobis, dilecte Fili

Noster et venerabiles Fratres , ac vestro Clero et populo peramanter

impert imur.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die V I I I mensis septembris, in festo

D. N. Mariae nascentis , anno M D C C C C X V I , Pontificatus Nostri tertio.

BENEDICTUS P P . XV







providit, scilicet :

16 iunii 1916. — Titulari episcopali ecclesiae Europensi praefecit

R. P. D. Tranqui l lum Guarnen , t rans la tum ab ecclesia cathedrali Reatina.

7 augusti. — Cathedrali ecclesiae Pembrokensi R. P. D. Patr i t ium

Thomam Ryan, hac tenus episcopum tit. Ciazomen. et adminis t ra torem

eiusdem Pembrokensis dioecesis.

22 augusti. — Titulari episcopali ecclesiae Basil inopoli tanae R. P.

D. Tur ib ium Minguella y Amedo, hactenus episcopum Segunt inum in

Hispania.

29 augusti. — Cathedrali ecclesiae Corcagiensi R. P. D. Danielem

Cohalan, hactenus episcopum tit. Vagen, et Auxiliarem eiusdem Corca-

giensis dioecesis.

6 septembris. — Metropolitanae ecclesiae de Manila R. P. D. Michae

lem O' Doherty, hac tenus episcopum Zamboangensem.

— Episcopali ecclesiae Tarensi seu S. Elisabeth R. P. D. Maüritium

Patr i t ium Foley, hac tenus episcopum Tuguegaraoanum.

— Episcopali ecclesiae Lipensi R. D. Alfridum Verzosa, parochum

loci Bantay, dioecesis Novae Segobiae.

12 septembris. — Episcopali ecclesiae S. Agathae Gothorum R. D. Iose

p h u m de Nardis, pa rochum loci Capri, dioecesis Surrent inae .

30 septembris. — Cathedral ibus ecclesiis Maceratensi et Tolentinae,

R. D. Romulutn Molaroni, canonicum praeposi tum cathedralis ecclesiae

Pisaurensis .



Q U E B E C E N .

D E C R E T U M I N T R O D U C T I O N I S C A U S A E B E A T I F I C A T I O N I S S E U D E C L A R A T I O N I S M A R

T Y R I I S E R V O R U M D E I I O A N N I S D E B R É B E U F , G A B R I E L I S L A L E M A N T , A N T O N I I

D A N I E L , C A R O L I G A R N I E R , N A T A L I S C H A B A N E L , I S A A C I J O G U E S , R E N A T I

G O U P I L E T I O A N N I S D E L A L A N D E , E S O C I E T A T E I E S U .

Causa beatificationis seu declarationis martyri i Servorum Dei Ioan

nis de Brébeuf, Gabrielis Lalemant, Antonii Daniel, Caroli Garnier,

Natalis Chabanel, Isaaci Jogues, Renat i Goupil et Ioannis de la Lande,

e Societate Iesu, ad Sacrorum Ri tuum Congregationem deducta, Ecclesia

Canadensis universa spe atque exspectatione felicis exitus erigitur, eius

que faustum laetumque nuncium iam praegustare videtur. In conspectu

enim illius sunt Viri sanctitate et vi r tut ibus illustres, decus et orna

mentum propriae regionis, ex quibus sex, sacerdotes et missionarii, re

gionem ipsam excoluerunt et irr igarunt, et duo, strenui ac ferventes

laici, Pa t r ibus coadiutores et in passione socii; omnes autem divina

gratia roborat i et « aspicientes in auctorem fidei et consummatorem

« Iesum, qui, proposito sibi gaudio, sust inui t crucem, confusione con-

« tempta, a tque in dextera sedis Dei s ede t» . Insuper, grato iucundoque

animo, Canadensis Ecclesia eorum laboribus et cruciatibus acceptam

refert magna ex parte illam fidei legisque christ ianae firmitatem et obser

vant iam qua sequioribus temporibus usque in praesens se decoratam

et auctam esse conspicit. Neque potest Ipsa unquam oblivisci pr iorum

ac feliciorum temporum et verae avitaeque gloriae, quando prisca mater

Gallia, catholicae fidei et Apostolicae Sedi addictissima, suos filios mis

sionarios, prout i in alias regiones, et in novam Galliam mit tebat ; eosque

omni favore prosequebatur qui, Christi et Ecclesiae legatione fungentes,

Evangelium regni Dei gentibus praedicabant in salutem credentium.

Sed ad proposi tum reverti opus est et de singulis Dei Servis quaedam

delibare breviterque innuere. - Pr imus occurrit Ioannes de Brébeuf nobili

genere na tus in oppido Gondé-sur-Vire, die 25 martii an. 1603. In Socie

tatem Iesu cooptatus die 8 novembris an. 1617 et sacerdotio auctus

an. 1622, missiones indicas Canadensis regionis adivit. Ad Hurones a


moderator ibus missus an. 1626, ibi mansi t usque ad an. 1629. In Gal

liam redire coactus, i terum Canadensem regionem, an. 1633, petiif a tque

inter Hurones ab an. 1634 ad an. 1641 ac ru r sus ab an. 1644 ad

an. 1649 commoratus fuit. Hoc eodem a n n o , quasi chris t ianorum

caput et pater habi tus , a barbar is captus et in vincula coniectus, cru

delissime torquetur , donec, securis ictu percussus, mortem obit, die

14 marti i . Ingenio et scientia praeditus, libros barbarorum sermone

scripsit et léxica lucubravit, quibus auxiliis missionarii varios Cana

densium dialectos addiscunt et in bonum christ ianae religionis loquuntur .

Sacerdotal ibus vir tut ibus ac laboribus praes tans , impenso studio curavit,

ut omnes Christo lucrifaceret; singularis etiam pietatis cultor et pro-

pagator exstitit in Deiparam Virginem Mariam eiusque castissimum

sponsum losepb, sanctosque Angelos tutelares . - Secundo loco adsta t

Gabriel Lalemant, Lutetiae Paris iorum die 10 octobris an. 1610 or tus

ex parent ibus nobilitate et virtute claris. Anno 1630 Societatem Iesu

ingressus, tyrocinio peracto atque, emenso philosophiae ac theologiae

curriculo, sacerdos ordinatus , u t ramque disciplinam magna cum laude

publice docuit. Doctrina et virtutibus orna tus et ad Canadenses mis

siones, quas iampridem optaverat, dest inatus, an. 1646, mense septembri ,

Quebecum pervenit, ubi Indorum linguam didicit. Duobus circiter annis

regiones illas Sillery et Trois Bivières sacro ministerio peragravit . Ineunte

an. 1649 cum Sociis ad Hurones transiit , sed, vix medio anno elapso^

a barbar is comprehensus exquisit isque tormentis caesus, fidelis Christi

Servus ac minister supplicio affectus est. - Succedit ter t ius Antonius

Daniel, ex honesta familja Deppae na tus die 27 maii an. 1601, et Socie

tati Iesu adscriptus die 1 octobris an. 1621. Vertente an. 1632, sacerdotio

insignitus, die 24 iunii insequentis anni ad Canadenses missiones se

contulit. Indorum lingua al iquanto instructus, in eam vertit orat ionem

Dominicam, piosque versus a neophitis canendos composuit. E primis

Sociis fuit Patr is de Brébeuf, qui ad Hurones appulerunt et ad locum

Missionis a S. Iosepho Thonatiria, nuncupatae . Quebecum inde missus ,

seminarium erigendum suscepit i l ludque perfecit, a lumnis indigenis,

missionariorum opera, insti tuendis. Ad Hurones reversus an. 1638, plures

Missiones fundavit, ex .qu ibus tres praecipuae a sanctis patronis Ioanne

Baptista, Ioseph sponso B . M . V , et lgnat io a Lojola seorsim nomen

acceperunt. I r ruent ibus in Missionis locum Iroquensibus, ad foras templi ,

ubi Dei Famulus stabat, custos et defensor sui gregis, in teremptus e s t

- Quar tus e Sodalibus, Carolus Garnier, Parisi is or tum habui t die 25 maii

an. 1606. In collegio Claramontensi studiis diligenter incubuit . An. 1624

in Societatem Iesu admissus, post tyrocinium, l i t terarum et scientiarum


curriculo absoluto, volvente anno 1636, sacerdotio initiatus, ad Cana

denses Missiones profectus est. Quebeci infantulae Huronensi , quam

primo baptizavit, nomen Mariae ex voto imposuit . Ad Huronenses

populos dest inatus, inter eos apostolicis laboribus et vir tut ibus mini

sterium suum usque ad obi tum consecravit. Speciali mentione dignae

sunt expeditiones quas Dei Famulus peregit in regionibus Thonatiria et

de Petan, ac fundationes duarum Missionum quae a S. Ioanne et a S. Ma-

thia respective appellatae sunt . A barbar is missili plumbeo graviter vul

neramus, hominem tamen morientem videns, ad eum omni conatu pervenit,

quem sacramenti poenitentiae absolutione sublevavit : post haec, ob

exhaus tas vires, in te r ram recubuit p iamque animam exhalavit, die 7 de

cembris an. 1640. - Quintus heros, Natalis Chabanel, in diocesi Mima-

tensi, die 2 februarii an. 1613, ortus est. In Societatem Iesu, die 9 februarii

an 1630, relatus, tyrocinio peracto, philosophica s tudia cum ingenii et

diligentiae laude explevit. Plures annos grammaticam, humanas lit teras

et rethoricam Tolosae cum a lumnorum profectu docuit. Post theologiam

et tert ium quem dicunt probationis annum, moderatorum iussu ad

Canadensem provinciam se transtuli t , quo appulit die 15 augusti an. 1643.

Anno uno Quebeci exacto, ad Hurones missus est, eique demanda ta

Missio quae a S. Maria nomen habet. Maximo studio a tque impensa

voluntate gloriae Dei et an imarum saluti unice intentus, ad opus mini

sterii se to tum dedit a tque usque ad obitum in eo perseveravit. Multas

tamen adversitates a na tu r a et a daemone sibi oppositas patienter tulit,

quas , Deo adiuvante, invicte superavit . Pos t rema vitae die 17 marti i

an. 1649, ad Missionem S. Mathiae proficiscens, quemdam Sodalem

complexus d ixi t : « D e o esse serviendum usque ad m o r t e m » ; atque,

ipsa die nondum expleta, ab Hurone aposta ta interfectus est. - Sextus

et u l t imus e sacerdotum coetu Isaacus Jogues, Aureliae in Gallia na tus

die 10 ianuarii an. 1607, a tenera aetate optimam indolem et ad vir tutem

inclinatam domi ostendit. In collegio Aurelianensi Societatis Iesu sedu

lam dedit operam studiis. Ipsam Societatem Iesu iniit et tyrocinium fecit

Rothomagi an. 1624. Sacerdotio sancto praeditus, pr imum sacrum litavit

die 10 februarii an. 1636; eodemque anno in Canadam missus, Quebecum

tetigit et ad Hurones transiit , ubi usque ad an. 1642 permansi t . Eo

temporis intervallo Evangelium praedicandi grat ia cum P. Garnier et

cum Raymbaul t regionem Petunensem petiit. Autumno eiusdem anni

cum indigenis christianis et cum duobus e Gallia iuvenibus Goupil et

des Coutures ad Huronenses rediens, prope oram fluminis Richelieu a

militibus I roquensibus comprehendi tur et, uno fere anno, durissimo

familiae Iroquensis famulatui addicitur. Multa passus a tque etiam cor-

362 Acta. Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

potis mutilationem, mox in Galliam se confugere potest, ubi ob debili

ta tem virium et mutilationis defectum impotens factus ad Sacrum litan

dum, àb Urbano Papa VIII benignam obtinet dispensationem magno

cum gaudio ad Sacra acceptam. Ad firmi or em valetudinem rest i tutus

Ganadam iterum mitt i tur an. 1644 et ad Montem Regalem progreditur.

Vertente anno 1646, de mandato Canadensis Gubernator is ac praehabito

suorum modera torum assensu, cum Iroquensibus foedus init ac feliciter

perficit. Tandem tertio ad Iroquenses regressus, Verbi Dei praedicandi

munus sibi commissum suscipit ; sed a barbar is male exceptus ac

vexatus, die 18 octobris eiusdem anni 1646 bipennis ictu occiditur. -

P r imus e laicis coadiutoribus se exhibet Rena tus Goupil, Ahdegaviae

natus . Adolescens inter tyrones Societatis Iesu aliquot menses Parisiis

commoratur , sed, infirma valetudine laborans, in incoepto non permanet .

Attamen, post aliquod tempus viribus refectus et sui voti compos red

ditus, in Novam Galliam se transfert et Pa t rum famulatui se to tum

devovet. Duobus integris annis, quum ar te chirurgica caderet, sauciis

aegrotisque in nosocomio degentibus perutilem operam praebuit , in

simul pueros et adultos christianae religionis mysteriis et praeceptis

erudivit. Demum, dum iter ad Iroquensium regionem cum Sociis faciebat,

in ingressu primae villae ab host ibus captus et fustibus virgisque ferréis

percussus, sacra Familia Iesu, Maria, Ioseph devotissime invocata,

aerumnosam vitam cum beata et sempiterna- commutavit , die 29 septem

bris an. 1642. - Alter laicus coadiutor, nomine Ioannes de la Lande,

Deppae ortus, in Canadensi Missione Patr ibus Societatis Iesu se socium

et famulum sponte l ibenterque tradidit , publice professus unice cupidi

tate inserviendi gloriae Dei se fuisse permotum. Anno 1846, mense

septembri, Pater Jogues cum fideli suo Socio Ioanne de la Lande ad

I roquenses proficiscitur; at medio in itinere, prope Sancti Sacramenti

lacum, ambo in barbarorum manus incidunt. Ab iis vestibus spoliati

verberibusque caesi, ex t remum supplicium passi sunt, eodem a n n o ;

Ioannes de la Lande die 19 octobris, nempe die postero quo eius magi

ster Pa ter Jogues. - Interim fama sancti tat is et martyri i praefatorum

Servorum Dei signis quoque ac prodigiis, uti fertur, confirmata, adeo in

dies invaluit, ut super ea Processus Ordinar ius Informativus in Eccle

siastica Curia Quebecensi fuerit adorna tus et cum Processu Roga tori ali

Parisiensi ad Sacrorum Ri tuum Congregationem t ransmissus . Quum

vero scripta quoque eisdem Dei Famulis at tr ibuta, ab ipsa Sacra Con

gregatione expensa sint et ex decreto diei 28 maii 1912 nihil obstet

quominus ad ul ter iora procedatur, instaute Rmo P. Camillo Beecari,

Societatis Iesu Postulatore Generali, a t tent isque litteris quorumdam-

'I

i

i


Emorum S. R. E. Cardinalium, Rmi Dñi Archiepiscopi Delegati Aposto

lici Canadensis a l iorumque Archiepiscoporum et Episcoporum necnon

Abbatum, Superiorum Generalium Ordinum et Congregationum Reli

giosarum, Capitulorum, Rectorum univers i ta tuum, collegioruum et eccle

siarum, praesert im Dioecesium ac Missionum Canadens ium; rogante

etiam Suprema Curia Canadensi legibus ferendis -cum primo Ministro,

praecipuis magistrat ibus aliisque praes tant ibus viris ac mulieribus,

nominat im ex iis qui cum Servis Dei sanguinis vinculis coniuncti sunt ,

infrascriptus Cardinalis Antonius Vico, Episcopus Por tuen. et S, Rufinae,

huius Causae Ponens seu Relator,- in- Ordinariis Sacrorum Rituum Con

gregationis comitiis subsignata die ad Vaticanum coadunatis , sequens

dubium discutiendum proposuit : An signanda sit Commissio Introdu

ctionis Causae in casu et ad effectum de quo agitur? Et Emi Pat res

sacris tuendis Rit ibus praepositi , post relationem ipsius Cardinalis Po

nentis , audi to voce et scripto R. P. D. Angelo Mariani, Fidei Promotore ,

omnibus maturo examine perpensis, rescribendum censuerunt : Affirma

tive, seu signandam esse Commissionem Introductionis Causae Beatifica

tionis seu Declarationis martyrii,si Sanctissimo placuerit. Die8august i 1916.

Facta pos tmodum de his Sanctissimo Domino Nostro Benedicto


Pro-Praefectum relatione, Sancti tas Sua, rescriptum eiusdem sacri Con

silii ra tum habens , propria manu signare dignata est Commissionem

Introductionis Causae Beatificationis seu Declarationis martyrii Servorum

Dei Ioannis de Brébeuf, Gabrielis Lalemant, Antonii Daniel, Caroli

Garnier, Natalis Chabanel, Isaaci Jogues, Renati Goupil et Ioannis de la

Lande, e Societate Iesu, die 9, eisdem mense et anno .

Pg A. C A R D . E P . P O R T U E N . E T S. R U F . , S. B. C. Pro-Praefectus.

L. >B S. Alexander Verde, Secretarius.


S. CONGREGATIO DE SEMINARIIS

ET DE STUDIORUM UNIVERSITATIBUS

LEGES ACADEMIAE ROMANAE

S A N C T I T H O M A E A Q U I N A T I S

I . Academiae nomen erit: Academia R o m a n a S. Thomae Aqui

natis .

II . Huic propositum est explicare, tueri , propagare doctrinam, prae

sert im philosophicam, Angelici Doctoris, omniaque accurate servare quae

t radi ta sunt in Litteris Encyclicis qua rum in i t ium: Aeterni Patris.

III . Officia Academiae praecipua haec e run t : Studia viresque con

ferre cum aliis Academiis eiusdem insti tuti ad phi losophiam christ ianam

secundum principia S. Thomae Aquinatis ubique ins taurandam.

Operum et ephemeridum illustrium, et ea rum maxime quae de rebus

philosophicis pertractant , noti t iam sibi comparare , ut quaenam sit ubi

que scientiarum conditio dignoscatur.

Lucubrat iones , ubi opus sit, et libros edere quibus vel gliscentes

errores refutentur, vel philosophica doctrina i l lustretur et amplificetur.

Sedulam dare operam doctoribus informandis scholasticae philoso

phiae t radendae apprime idoneis.

IV. Academia constabit Consilio Academiae regundae praeposito,

Academicis et Alumnis.

V. Consilium Academiae Moderatorum coalescet ex t r ibus EE. Car

dinalibus, quorum Cardinalis Praefectus pro tempore Sacri Consilii Semi

nariis et Studiorum Universi tat ibus regundis prior loco erit. EE. Cardi

nales Moderatores de rebus Academiae acturi conventum habebunt cum

e re visnm fuerit. Aderit a secretis Academicus u n u s qui poterit adiu

torem sibi adsciscere Academicum al terum ubi opus fuerit.

VI. Academici a Consilio EE. Cardinalium Moderatorum eligentur.

Plures quam XXXX numero non erunt. Horum viginti ex doctis viris

in u rbe commorant ibus , decem ex italica regione, tot idem ex nat ionibus

exteris cooptabuntur . Consilio Academiae moderandae omnes parebunt .


VII. Conventus Academiae singulis mensibus anni academici, uno

saltem ex EE. Cardinalibus Moderatoribus adstante , habebuntur . Nemini

ex Academicis Romae commorant ibus a conventu abesse fas erit.

VIII. In his conventibus alter ex Academicis lucubrationem recitabit,

quam, proposito a Consilio EE. Cardinalium Moderatorum argumento,

confecerit.

Lucubrat io reci tanda expendi prius ab uno e Consilio EE. Cardi

nalium Moderatorum et probari debebit.

Consultatio deinde habebi tur de libris ac scriptionibus super re phi

losophica in lucem recens edit is ; et quid facto opus sit, vel ad refu

ta ndos errores, vel ad philosophicam doctr inam declarandam et pro

movendam, de sententia EE. Cardinalium Moderatorum in conventu

ads tant ium decernetur.

IX. Lucubrat iones in Academicis conventibus recitatae, quas Emi

nentissimi Cardinales Moderatores dignas iudicaverint, in exitu anni

typis edentur .

X. Ex iuvenibus optimae spei qui philosophiae curriculum emensi

fuerint coetus Alumnorum constabit.

EE. Cardinales Moderatores al iquibus ex Academicis a lumnos semel

sal tem in unaquaque anni academici hebdomada inst i tuendos t radent

in praecipuis thomisticae doctrinae capitibus, illisque Academici desi

gnati Angelici Doctoris disputat iones explanabunt , cum aliorum philo

sophorum placitis, ubi opus fuerit, comparatas .

Dabitur in terdum Alumnis ut in academicis conventibus, exercita

tionis causa, aliquod philosophicae doctrinae caput, ad mentem D. Tho

mae, in praelectionis modum exponant .

XI. Alumnis qui lectiones academicas integrum a n n u m assidue fre-

quentaverint , ad eiusdem anni exi tum ius erit ad praemia concurrere.

Ipsis dictabitur aliquod a rgumentum scripto ab omnibus intra s ta tu tum

tempus explicandum. Qui facto periculo praestant iores iudicati fuerint,

praemia laudemve consequentur .

Alumni qui doctoris lauream in philosophia S. Thomae expetant,

ad periculum doctrinae et scripto et voce faciendum de quolibet capite

philosophiae, quae vel in speculatione veri vel in moribus versetur, ne

admi t tan tur nisi biennio saltem in scholis Academiae instituti fuerint

disputat ionesque in academicis conventibus frequentaverint.

Candidatis res successerit satis, si duas tertias punctorum partes

tulerint. Academici examinatores deligantur per turnum, iique ne pau

ciores quam tres ne plures quam quinque unquam sint : ac tum ad pro

bandum tum ad improbandum terna singuli habeant puncta, secreto

366 Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale

at t r ibuenda. Academicus qui est a secretis, vel eius adiutor semper

aderit, officio examinatoris fungetur et rei exitum adnotabi t .

XII . Certum quoque praemium tum Academicis vel pro praelectio

n ibus quas habuerint , vel pro scriptionibus quas confecerint, vel prout

coetibus adfuerint, tum etiam alumnis pro disputat ionibus quas sive

defendendo sive arguendo partecipaverint, t r ibuetur . Huiusmodi autem

praemia i temque ceteras omnes impensas quotannis faciendas EE. Car

dinales Moderatores defmient. is vero qui est a secretis Academiae

EE. Cardinalibus Moderatoribus postea rationem reddet.

Ex Audientia habita die 11 februarii 1916, Ssmus D. N. Benedi

ctus PP. XV has Leges Academiae Romanae S. Thomae Aquinatis ab

EE. Cardinalibus eiusdem Academiae Moderatoribus adprobatas, con

firmavit, ratasque habuit non obstante Decreto S. C Studiorum, die

23 iulii anno 1910, ceterisque contrariis quibuslibet.

C A I E T A N U S C A R D . B I S L E T I .

L U D O V I C U S C A R D . B I L L O T .

M I C H A E L C A R D . L E G A .

Salvator Talamo, Academicus a Secretis.

S. Romana Rota 367

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA ROMANA ROTA

P A R I S I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( E D E L I N E - L E D A N O I S )


anno secundo, die 4 martii 1916, RR. PP.DD. Ioseph Mori Ponens, Fri

dericus Cattani et Petrus Rossetti, Auditores de turno, in causa Parisien. -

Nullitatis matrimonii , inter Albertum Edeline, repraesentatum per legi

timum procuratorem ex officio Nazarenum Ferrata, advocatum,ßt Ioannam

Ledanois viduam Lerebours, ream conventam in sede appellationis, inter

veniente et disceptante in causa Vinculi Defensore ex officio apud hoc

s. Tribunal, sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Albertus Eduardus Edeline, communes habens lares cum parent ibus

in oppido Vimoutiers, arti mechanicae addictus post expletam servitii mili

tar is instructionem in Gallia, circa mensem novembris a. 1899 ad Africanas

oras profectus, apud Boeros in Transvaliensi regione stipendia meru i t ;

elapsisque 8 mensibus ad suos reversus est, qui habitationem alibi seu

in oppidum Bordeaux Saint-Clair interea temporis t rans tu lerant et apud

quos ante suam in Africain digressionem propria mobilia miserat a civi

tate Parisiensi qua considerat ad inveniendam occupationem suae arti

respondentem. Albertus post paucos commorat ionis dies in nova paren

tum sede, ob eumdem scopum Paris ios remeavit , sed hac vice non divertit

apud priorem habitat ionis locum seu in Avenue de Segur, sed apud

suum fratrem Iulium in via Buci n. 13, quin t amen nunt ium mitteret

paternae habitationi, in qua adhuc mobilia servabat.

Parisiis exstans ad dictam occupationem sibi comparandum, obvium

habui t Georgium Ledanois suum commilitonem in Africa et m eadem

civitate degentem cum suis pa ren t ibus in via Pierre Sarrazin n. 9. Huic

aderat soror Ioanna iam vidua Lerebours quae post marit i mortem non

368 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Ufficiale

ad suos remeavit, sed marit i defuncti domicilium in via du«. Faubourg

Montmartre n. 42 sita in paroecia B. M. Virginis Laure tanae servavit,

dum parentum domus erat in t ra fines paroeciae S. Severini. Amicitiae

relationem Albertus illico instauravi t cum Georgio et iniit cum eius sorore.

Quin imo a Iulio fratre t ranslat is alio lar ibus seu in oppidum Lilas,

Albertus habi ta tum concessit in domum sui amici apud quam cubicu

lum conduxit, et post paucos commorationis dies ope et instantia paren tum

Georgii inter eumdem et supra memoratam Ioannam viduam Lerebours

sponsalia conciliata sunt, et dein brevi tempore mat r imonium initum est,

cuius celebratio locum habui t die 2 februarii 1901 coram vicario parocho

eiusdem paroeciae S. Severini, praeviis tan tum publicationibus in dicta

paroecia, eo quod erronee pu ta tum est inibi sponsos domicilium habere .

Matrimonium hoc infelices exitus sort i tum es t ; si quidem post t res

vel quatuor cohabitat iouis annos ex infidelitate et p rava agendi rat ione

uxoris concordia inter coniuges evanuit et an. 1904 civiliter separa

tum fuit ex culpa eiusdem uxoris et ad instant iam Alberti, qui serius

edoctus de eius nulli tate in foro ecclesiastico ob defectum formae Tri

dentinae, die 13 ianuari i 1913 instant iam coram Curia Archiepiscopali

Parisiensi promovit pro eiusdem nullitatis declaratione. Rite Tribunali

consti tuto et processu instructo, iudex Parisiensis d. 24 successivi septem

bris sentent iam edidit actori favorabilem. A qua cum appellaverit localis

Vinculi Defensor ad nost rum S. Tribunal hinc est quod hodie, praemissis

omnibus de iure explendis, causa iterum examini subiicitur sub consueta

dubitandi formula : An constet de nullitate matrimonii in casu ?

In iure. Pa t re s Domini haec revocanda et prae oculis habenda cen

suerunt . Antequam decretum S. C. C. Ne temere d. 2 augusti 1907 ede

retur, matr imonia coram parocho sive rat ione domicilii sive quasi domi

cilii proprio, au t illius, vel Ordinarii delegato, et duobus vel t r ibus testibus,

sub poena nulli tatis ex lege tr identina iuxta notum caput Tametsi

sess. 24 de Ref. matr. contrahi debebant . «Qui aliter quam praesente

« parocho vel alio sacerdote de ipsius parochi seu Ordinarii licentia et

« duobus vel t r ibus test ibus matr imonium contrahere a t tentabunt , eos

« S . Synodus ad sic contrahendum omnino inhabiles reddit e t huius-

« modi contractus irritos et nullos esse decernit prout eos praesent i

« decreto irritos facit et annul la t ». Parochus vero quem Conc. Trid.

indigitat, e s t i l l e intra cuius limites paroeciae habent nuptur ientes

verum domicilium vel quasi domicilium, seu parochus p ropr ius : et

sufficit ut u n a saltem pars in hac conditione inveniatur (Urbanus V i i i ,

Const. Exponi 14 augusti 1627; Bened. XIV, Const. Paucis; 19 mar-

S. Romana Rota 369

tii 1758; S G. S. Off. 7 iulii 1887) exceptis vagis, de quibus in quae

stione u t r u m ad validitatem eorum matrimonii requira tur u t cont rahant

coram parocho loci apud quem diversan tur , vel sufficiat ut cont rahant

coram quocumque parocho, conferri potes t 'Card . Gasparri , Tract Can. de

mat, § 1090, edit. 3 a ; in quocumque casu vero pro ho rum mat r imoniorum

liceitate servandae sun t praescriptiones in cap. 7 eiusdem sessionis.

Domicilium nostris et Canonistis, ut tradit Card. D'Annibale, T. Moral.,

v. 1, § 83, est locus perpetuae habitat ionis . I taque domicilium eo loco

quis habere dicitur, ubi larem perpetuum re rumque ac for tunarum sua

rum summam constituit, seu, ut in leg. 7 Cod. de incolis, unde non si t

discessurus si nihil avocet: locus vero pro civilistis est municipium, in

iure canonico in ordine ad mat r imonium est parochia, adeo ut quis domi

cilium fovere possit in aliqua civitate et nihi lominus illud non ret inere

in paroecia si extra hu ius fines habeat habi ta t ionem a iure requisitam.

Quasi - domicilium est locus, in quo quis habi ta t saltem per maiorem

anni par tem. Sed ad u t rumque (domicilium scilicet et quasi - domicilium)

requir i tur habitat io more civium, et non sufficit nuda commoratio more

peregrinorum : Van de Burgt , De imped. mat, vol. 1, cap. 7, n. 210. Ad

u t rumque assequendum duo copulative elementa concurrere debent, nempe

an imus seu intentio habi tandi perpetuo vel per maiorem ann i par tem

in eo loco, quasi elementum formale, et factum habitat ionis quasi elemen

tum materiale, i ta tamen ut elementum materiale sine formali nihil

omnino operetur, formale e contra sine materiali a l iquando domicilium

vel quasi domicilium recipiat : commoratio enim sine voluntate eam

ad praescr iptum tempus prot rahendi inefficax est ad domicilium vel

quasi domicilium acquirendum, e contra semel domicilio vel quasi

domicilio acquisito, absentia a loco habitat ionis etiam ad longum

tempus si de primo agatur, vel ad aliquod t empus si de secundo, non

nocet nisi animo eo amplius non redeundi contingat. Unde domicilium

vel quasi domicilium non concipitur quoadusque quis in aliquo loco

sedem sibi non consti tuat cum animo eam ret inendi per tempus prae

scr ip tum: quamobrem, iuxta Card. d 'Annibale 1. c, « s i quis aliquo

« venerit quasi viator, vel litis aut negotii expediendi causa his expe-

« ditis au t muner is alicuius quaerendi causa eo non quaesito disces-

« surus , quamvis praeter opinionem immorari eo loci vel per annum conti-

« gerit quasi domicilium non acquiri verius est ».

Domicilium vel quasi domicilium semel rite acquisi tum non amit

t i tur nisi per contrar iam voluntatem et discessum, quia uti expenditur

in Ravennaten. H. S. T. d. 15 maii 1911, « omnis res per quas causas

« nascitur, per easdem dissolvitur ». Ideo non sufficit discessisse, si ani-

ACTA, vol. VIH, n. 10. - 5-10-916. 25

370 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium, Officiale

mum. revertendi habeas , nec an imum discedendi in perpe tuum ijuoad

revera discesseris : Sánchez, De matr. lib. 3, dis. 23, n. 2. Quin imo, ut i in «

cit. Ravennaten, edicitur, difficilius amitt i tur, quam acquiri tur, t u m quia

in dubio de relicto domicilio s tandum est pro eius conservatione, iuxta

t r i tam regu lam: In dubio melior est conditio possessoris (cfr. etiam

Parisien, d. 22 aprilis 1913 coram eodem S. T.), t um quia ut i adver t i tur

in alia causa Gratianopolitana eiusdem mensis nempe d. 8, domicilium

est quid favorabile pro fidelibus et eius amissio spectatur ut res odiosa.

Domicilium autem aliud est necessarium aliud voluntarium. Necessa*

r ium quod habent personae alieni iuris ut f i l i i famil ias in minori ae ta te

vel uxor vel pupil lus respective sub potestate patr is , marit i , tu tor is . Filii

familias per adeptam maiori tatem amit tunt domicilium necessarium, verum

si sibi aliud non acquirunt vel melius si pr imo non renuncian t, prae

sumun tu r cont inuare pa te rnum et p r imum domicilium converti tur in

voluntar ium, ut i t radi tur in supra allegatis causis Ravennaten, et Pari

sien. At quando hoc domicilium dici debet amis sum? In praxi est res

valde difficilis pro solutione. Auctor F. Deshayes, Questions pratiques

sur le mariage, in quaes. 48, pag. 80, post nonnul las hypotheses subiectas,,

i ta in sua conclusione disseri t : « E n vertu donc de ce principe, qui veut

« que l 'on conserve un domicile tan t qu 'on ne Fa pas intentionnellement

« et définitivement abandonné , le majeur reste canoniquement domicilié

« chez ses parents après avoir atteint sa majorité, jusqu ' au moment où

« ces deux conditions se t rouvent pour lui s imul tanément réalisées: son

« établissement, au sens propre du mot, sur une aut re paroisse, et. lo

« renoncement au domicile (la cessation de V affectus domicilii) qu ' il avait

« jusqu 'a lors conservé auprès de ses parents ». At haec cessatio affectus

domicilii paterni non illico praesumi potest ex acquisit ione facta a filio-

alibi simplicis domicilii, vel ex mutat ione domicilii facta a parent ibus in

alium locum: non pr ima quia domicilium in aliquo loco et quasi domi

cilium in alio non repugnant , iuxta Card. D'Annibale , I. c, ad notam

n. 23; non secunda quia per dictam mutat ionem non praesumitur dis

solutum vel cessatum ligamen familiae cum fil io et proinde domicilium

familiare adhuc perseverare censetur, quoadusque non constet per ido

neos testes, au t aliis probationis mediis de muta t a f i l i i voluntate.

In facto. Quod vicarius paroecialis S. Severini in cuius ecclesia

matr imonium inter Ioannam Ledanois et Albertum Edeline celebratum

fuit, egerit ex delegatione parochi al terutr ius ex contrahent ibus nullimode

statui potest, siquidem de hoc tacet f ides initi matr imonii et b a n n a tan

t um in ea ecclesia publicata sunt , a l iunde in iure licentia seu dele-

S. Montana Bota 371

gatio praesumpta non sufficit (confr. supra ci tatam causam Parisien, diei

22 aprilis 1913). Hinc videndum an saltem u n u s ex contrahentibus tem

pore contracti matr imonii in paroecia S. Severini domicilium vel quasi

domicilium fovent.

Certe Ioanna Ladenois vidua Lerebours affirmat tempore contracti

matrimonii se habuisse domicilium in paroecia S. Severini. Iudici enim

sciscitanti respondit , se tunc temporis apud parentes suos habi tasse :

« Où habi t iez-vous au moment de votre mariage avec Mr Edel ine? ».

Resp. : « Avec mes parents rue Pierre Sarrazin ». Sed huic affirmationi

alia opponitur ab actore, qui contra deponi t : « Au moment du mariage

« ma future habitai t 42 Faubourg Montmartre : ses parents au contraire

« habi taient 9 rue Pierre Sarrazin ». Cuinam depositioni fides praes tanda

est ? Rem in casu dirimit iudex Parisiensis qui in suis adnotationibus,

ut apud acta, haec habet : « L'affirmation de Mme Edeline disant qu 'au

« moment du mariage elle habitai t chez ses parents et avait quitté

« sans esprit de retour son domicile précédent (qu'elle ne nomme

« m ê m e pas) rue de Faubourg Montmartre, n ' e s t pas conforme à la réa-

« lité... Au contraire... Mr Edeline a dit la vérité en affirmant que Mme

« Ledanois veuve Lerebours habitai t bien au moment du mariage 42 Fau-

« bourg Montmartre ». Et reapse iudex Parisiensis in confirmationem suae

assertionis producit nonnul la documenta, uti quasdam pistoris notas, sin-

graphas argentar ías pro emptione mobil ium facta ab Alberto pro sponsa

in via Faubourg in pervigilio matrimonii , contractum locationis condu-

ctionis domus in « rue des Martyrs » incipiendae d. 1 iulii 1901, ex

quibus certo certius appare t ipsam servasse vetus domicilium in via

Faubourg Montmartre ante dictum matr imonium, neque mirandum

eius depositionem esse mendacem, utpote quia emissam scripto t an tum

et absque iuramento et insuper a muliere perditis moribus et Deum

non t ímente.

Praeterea nedum Albertus Edeline actor in causa, sed qui inducti sun t

testes sive ex par te viri sive ex par te mulieris Ioannae , omnes affirmant

hanc apud parentes suos tempore celebrati matr imonii non habuisse

domicilium quod reliquit cum primo viro nupsit , nec unquam restituit ,

et addun t hoc habuisse « rue Faubourg ». Neque relevat opponere hos

testes discordes esse inter se cum de vero domicilio Ioannae sta

tuendo tunc temporis deponun t : ex u n a enim par te est qui dicit domici

lium hoc Ioannam habuisse 42 Faubourg Montmartre, et ex al tera qui

illud ponit « près de la Bourse » aut « du côté de la Bastille ». Verum

haec discrepantia in casu non nocet : quod enim essentiale est, respicit

domicilii vel quasi domicilii Ioannae in paroecia S. Severini carentiam


in qua omnes testes unanimi ter conveniunt, et praefata discrepantia

facile componi potest. Nam quae ab u t raque par te indicata sunt habi- *

tationis loca in u n a sita sunt paroecia a Virgine Laure tana nuncupata ,

cuius fines exstant in dextero latere « de la Seine » longe dissita a paroe

cia S. Severini sita in latere sinistro. Gum de vero ageretur designando

viarum nomine facile error in mente test ium irrepere potuit, quin tamen

eorum depositio quoad substant iam conformis, ob hoc caperet detri

mentum. Quod ergo affirmavit Ioanna contra ver i ta tem de domicilio suo

in paroecia S. Severini cum matr imonium contraxit , excluditur a testibus*

omni exceptione maioribus, quorum deposit ionibus ideo s tandum est.

Neque ullum pondus tr ibui potest f idei celebrati matr imonii in qua

Ioanna asseri tur habere domicilium in paroecia S. Severini apud suos

parentes. Parochus enim utpote novus in paroecia da tam domicilii indi

cationem bona fide acceptavit, quin illam super hoc investigationem

institueret, ceu ipse rite rogatus in iudicio deposui t : « C'était un des

« premiers mariages que je faisais à St -Séver in où je ne connaissais

« personne. Rien ne m'a permis de penser que la future avait domicile

« ailleurs. J 'ai inscrit dans l'acte que la future était majeure ; elle devait

« l ' ê t r e » . Caeterum super hoc puncto non vacat ul ter ius immorari , cum

defensor vinculi Parisiensis Curiae, nihil super eo obiecerit et eadem

Curia ut i certum defectum domicilii in dicta paroecia retinuerit : « Le

« t r ibunal de l'officialité de Par is n 'a eu aucun doute sur le domi-

« cile personnel au moment du mariage de madame veuve Lerebours

« née Jeanne Ledanois au n. 42 Faubourg située sur la paroisse N. D.

« de Lorette ». Iure i taque Pat res Domini in sede appellationis eamdem

conclusionem amplexi sunt quoad defectum domicilii Ioannae in paroecia

in qua controversum matr imonium initum fuit.

Eadem Pat res Domini senserunt quoad p raesumptum domicilium

vel quasi domicilium Alberti actoris apud sponsae parentes in via Pierre

Sarrazin n. 9 tempore secuti coniugii. Sane Albertus e regione Transva-

liensi remeans , pr imum apud suos parentes perrexi t apud quos omnia

sua mobilia servabantur inibi t ransla ta ante eius in Africam profectio-

nem: i terum deinde petiit civitatem Parisiensem ut occupationem arti

suae respondentem inveniret. Ivit ipse in domum fratris sui Iulii in via

Buci 13, et inibi consistens invisit Ioannae fratrem Georgium cum quo

iam stipendia meruera t in bello apud Boeros : exinde initium habuere

matrimoniales t rac ta tus cum eadem Ioanna ad hu ius paren tum instan

t iam. Albertus in fratris domo mansit usque ad finem novembris 1900,

ceu frater eius Iul ius deponit qui eodem mense suos lares ob novam

occupationem adeptam in oppidum Lilas t ranstulerat . Hac occasione

Ä. Montana Mota 373

Albertus pr ius ad suos parentes et dein divertit apud amici Georgii

paren tes in citata via Pierre Serrazin, ibidem brevi tempore com

mora tus seu quoadusque solemnitas nup t ia rum sequeretur seu usque ad

diem 2 feb. successivi. Ini to autem matr imonio conventum erat ipsum

sequi sponsae domicilium in domo Faubourg Montmartre n. 42 : «Cet te

« si tuation (seu m ansio Alberti in domum paren tum Georgii, ait idem

« Albertus), a duré hui t ou dix jou r s . Le mariage était convenu à ce

« moment-là. Il avait été convenu dès les debuts de mon arrivée rue

« Pierre Sarrazin. . . Après le mariage nous devions habiter chez ma

« femme qui avait son domicile et les meubles Faubourg Montmar t re» .

Habitat io i taque Alberti apud Ioannae parentes sub ditione paroeciae*

S. Severini fuit t an tum precaria et absque animo ibi quaerendi domi

cilium vel quasi domicilium. Quod a testibus etiam confirmatur. I ta

pater Albert i : « Après le mariage mon fils se proposait d 'habiter chez

« sa femme ». Eius mater : « Après le mariage les mariés devaient habi ter

« chez la femme ». Helena Edeline, Alberti soror : « Après le mariage

« ils devaient habi ter chez la femme Faubourg Montmartre ». Testes

Georgius Ledanois frater Ioannae et Carola eius soror ponunt sponsos

convenisse hab i ta tum post nupt ias in via des Martirs n. 2 0 : sed hoc

nil officit, quia haec via proxima est viae Faubourg Montmartre et

proinde non sita in paroecia S. Severini, sed in illa B. M. Virginis Lau-

re tanae ; hinc etiam iuxta hos testes in Alberto exulabat e lementum

formale seu voluntas adipiscendi domicilium vel quasi domicilium in

praefata paroecia S. Severini. Quibus positis, cum vicarius parochus

huius paroeciae non fuerit proprius neque sponsae Ioannae neque sponsi

Alberti, consequitur quod horum matr imonium coram ipso initum, ex

formae Trident inae defectu tunc vigentis vit iatum renunc ian debet et

proinde nul lum.

Neque Pa t res Domini admittere potuerunt fuisse Albertum momen

tanee vagum et proinde ipsum quamvis praecario in paroecia S. Seve

rini tempore matrimonii commorantem sorti tum esse ex titulo vagitatis

ut i proprium illius parochum. Ad hoc enim s ta tuendum, concludenter

esset demonst randum Albertum nunt ium misisse domicilio paterno. Va-

gitas enim in iure est res valde odiosa, quod principium, ut t radi tur in

causa Parisiensi-Nullit, matr. (Mellard-Varigault) d. 27 ianuarii 1912, est

incussum, cum status vagi sit extraordinarius et minime praesumendus ,

quia uti legitur in iure romano leg. 25 ff. ad municipalem § 2 « Diffi-

« cile est sine domicilio esse quemquam ». Hinc in dubio s t andum est

pro domicilio servato, praesert im si agatur de domicilio originis : D'Anni

bale 1. c, nota 12. Concinit etiam Rota in supra citata Gratianopolitana :

374 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium, Officiale

« cum non constet aperte per expressam animi declarat ionem quejnpiam

voluisse suum relinquere domicilium et suae pot issimum originis domici- *

lium, potius admissa est cumulatio duorum vel p lur ium domiciliorum, ceu

declaratum est ab H. S. O. in decis. 429^ n. 13, p. V, tom. I I , decis. 670,

n. 24, p. IV, tom. III , dec. 364, n. 7, p. XII I in Recent . : « et iure

« merito, nam ut inibi expenditur domicilium est quid favorabile pro

«fidelibus, quare eius amissio est valde odiosa et proinde stricte inter-

« pre tanda et applicanda ». In casu pater loquens de domicilio paterno

'sui fili i Alberti haec ait : « Il n ' a jamais rompu avec le domicile d ë s e s

« parents ». Equidem mater et soror actoris declarant hunc post redi tum

e Transvaal non habuisse intentionem apud eos manendi : « Il n 'a pas

« e u l ' intention de se fixer chez nous , i l n 'avai t pas l ' intention de se

« fixer chez ses paren ts ». Sed hoc non probat absolu tam volunta tem

relinquendi domicilium paternum, siquidem haec fuit subordinata facto

inventionis congruae occupationis. Albertus de domo sua et de cogna

tione sua discessit necessi tat ibus vitae magna in civitate consul turus

mechanicae artis operam locando; sed nullibi unquam habui t sedem fir

mam, ut inde argui possit voluntas eius ad pa te rnam domum non

redeundi. Et revera eo semper remeavit sive an tequam stipendia mere

retur, sive reversus ab Africa, sive dum Parisiis cum fratre suo mora-

re tu r : et insuper Transvaal versus discessurus suppellectilem apud suos

parentes custodiendam tradidit ibique manserunt usque ad diem cele

brationis matr imonii . Constat quidem de Alberti voluntate domicilium

Parisi is vel in alia civitate acquirendi, sed de facto cum nullibi unquam

invenerit quod optabat praesumitur pa te rnum domicilium conservasse,

amissio enim domicilii est valde odiosa proinde stricte intelligenda et

applicanda.

Defensor vinculi apud Curiam Parisiensem contendit pa te rnum domi

cilium Alberti fuisse rup tum ex facto quod durante eius permanent ia

apud Boeros, eius parentes muta run t domicilium illud transferendo

ab oppido Vimoutiers in oppidum Bordeaux Saint-Clair. Sed in casu

domicilium pa te rnum seu familiare Alberti pendebat non a materiali

mutat ione loci sed potius a voluntate permanendi in familia, quae volun

tas etiam post eius redi tum perseveravit, ut p robant frequentes eius

reditus in novum parentum domicilium. Ut au tem quis amit tat domici

lium non sufficit discessus a loco in quo illud retinet, sed requir i tur ut

discedat cum animo non revertendi, ex leg. 27 § Gelsus ad Munici-

palem (Sánchez, De matr., l ib. 3, dis. 32, 2; supra citata Ravennaten.

n. 5), qui an imus non revertendi in Alberto defuit ex supra enarrat is

circumstantiis, proindeque spectari non potui t uti vagus.

S. Romana Rota 375

Hisce omnibus in iure ei in facto consideratis et sedulo perpensis,

Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores de tu rno , pro Tri

bunal i sedentes et solum Deum prae oculis habentes , decernimus,

declaramus et definitive sentent iamus, proposito dubio respondentes :

Affirmative, seu constare de nullitate matrimonii in casu et sententiam

Paris iensem primi gradus confirmamus.

I ta pronunciamus, mandantes Ordinariis locorum et ministris tribu

nalium, ad quos spectat, ut exsecutioni manden t hanc nos t ram defini

t ivam sententiam et adversus reluctantes procedant ad normam ss. cano

n u m et praesert im cap. 3, sess. XXV, De reform., Concilii Tridentini ,


efficacia pro re rum adiunctis exsti tura sint.

Romae, in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 4 marti i 1916.

Ioseph Mori, Ponens.

Fridericus Cattani Amadori .

Pe t rus Rossetti . L . © S .

Ex Cancellaria, 26 aprilis 1916.


SUPREMUM


B O N O N I E N .

COMMISSIONIS SEU REGULARITA TIS PAROECIAE

inter Ordinem Canonicorum Regularium Ssmi Salvatoris, repraesentatum

per legitimum procuratorem Thomam Ambrosetti, advocatum, et Curiam

Archiepiscopalem Bononiensem.

1. Ante publ icarum rerum eversionem, sub exitum saeculi x VIII,

civitatis Bononiensis paroeciae LIV recensebantur , ex quibus duodecim

ad Regulares pert inebant , ac plures aliae iur ipat ronatus tum populari ,

t um familiari subdebantur . Anno autem 1806 universae ad numerum XVIII


redactae sunt , omnesque declaratae saeculares, ac, u n a excepta, liberae

collationis; quae nova paroeciarum conditio u sque in praesens substan

tialiter immuta ta perseveravit : hodie enim auc tus est numerus paroe

ciarum ad XXIV; ex his vero tres t an tum iur ipat ronatus subiacere,

nullam tamen regular ibus concreditam esse, asserebatur vel in ipsa

Relatione s ta tus dioeceseos in visitatione SS. Liminum a. 1911.

Inter XVIII paroecias quae anno 1806 supererant , adnumera tur

quoque paroecia S. lohannis in Monte, quae, absque controversia, ante

r ioribus annis , immo et saeculis, ad Ordinem Canonicorum Regular ium

Lateranensium SS. Salvatoris pienissimo iure per t inebat ; ac propterea,

dispersis in publica eversione religiosis, bonisque ipsorum depraedatis ,

novo beneficio, novisque reddit ibus, simul cum ampliore territorio ab

Archiepiscopo dotar i debuit . Rest i tut i postea Bononiae Canonici Regulares

Lateranenses, in vacationibus huius paroeciae, quae contigerunt aa. 1846

et 1898, quoddam ius nominandi sibi asserere visi sunt , donec in post rema

vacatione, quae accidit per obi tum parochi saecularis Antonii Domeni-

chini, d. 13 augusti 1914, iidem Regulares formaliter postularunt ab

Archiepiscopo, ut praefatam paroeciam regularis conditionis fuisse et

esse recognosceret. Abnuente au tem Curia Archiepiscopali, quae e con

trario asserebat paroeciam ab a. 1806 fuisse et esse saecularis prorsus

conditionis, cogitarunt de lite apud S. R. Rotam vel in pr imo gradu

iurisdictionis ins tauranda, ad quem effectum oblato libello Commissio

nem impetrarunt . Immo, quum casum evenisse a rb i t ra rentur articuli 13

Appendicis ad Regulas Nostri Ordinis, s ta tuent i s : « Quum res sit de

« negotio gravis ponderis , et difficultatibus implexo,. . . decisio remit t i tur

« ad P lenam Signaturam », ad Hanc explicite pro vocarunt .

In plenariis igitur comitiis Signaturae, die 8 iulii 1916 in aedibus

Vaticanis habit is , referente Emo ac Revmo P. D. Vincentio Card. Van-

nutelli, Sacri Collegii Decano, prodiit decisio super consueta formula

dubii : An sit signanda Commissio in casu. - Quae decisio Emorum Pa

t rum, instante nunc Emo ac Revmo Archiepiscopo Bononien. Georgio

Cardinali Gusmini, de mandato Emi ac Revmi Card. S. Tribunali Prae

fecti, publici iuris fit.

2. Animadver terunt in primis Emi Pa t res necessar iam conditionem

cui satisfieri debeat per quamcumque pet i t ionem Commissionis, ad Rotale

iudicium ins taurandum, hanc esse, ut saltem fundamentum aliquod boni

iuris ex par te petentis demonstretur , super quo consistere valeat actio

iudicio explicanda et definienda. Ut rumque enim manifesta lege indi

ci tur: t um can. 40, § 2, Legis Propriae, coli. cum art. 28-29 Regularum

Nostri Ordinis, ubi reiiciendam esse iubetur quamlibet petit ionem fun-


damento boni iuris des t i tu tam; tum can. 16 Legis Propriae, ubi sta

tui tur « reservari Sacris Congregationibus cognoscere de dispositionibus...

« quae non sint sententiae in forma iudiciali latae » ; idque adeo, ut

(can. 17) « ne obiter quidem de his S. Rota videre possit , et si t amen

« sentent iam proferat, haec ipso iure sit nul la ». Apertius etiam legimus

in Normis peculiaribus, cap. I, § 3 : « Si libellus ad S. R. Rotam delatus

« est,... de quaestionis na tu ra videbunt, u t rum res administrat ionis ac

« disciplinae t ramite t rac tanda sit, an summo iure agendum. Horum

« pr imum si accidat, iudicium quaest ionis reservatur Sacrae Congrega-

« tioni cui competit » ; quae praescriptio iure Emis Pa t r ibus visa est

continere normam, quae in praesenti casu potissimum ab Ipsis prae

oculis habenda esset.

Ad ostendendum autem quam consonum sit Signaturae insti tutis,

huic fundamentali principio, hodie universim recepto, de distinctione

duplicis competentiae, administrat ivae nempe et iudiciariae, f irmiter

inhaerere, placuit recolere ipsos art. 1698 ss. mot. prop. 10 nov. 1834

(alias Regolamento Gregoriano), ubi principium illud perspicue ad praxim

deducitur, ex normis et rescriptis Nostri Ordinis corrivatos esse, prout

ostenditur in decisione causae Bononien. Competentiae, 20 iunii 1836

(eius anni XXXIX), extensore Emo Praef. Card. Io, Francisco Falza-

c a p p a . 1 Quin etiam, ipse Emus Falzacappa in alia decisione Lauretan.

Circumscriptionis, 1834 (LXXIX), enarrat , se auctore, ad oraculum Ssmi

per Signaturam tunc pr imum fuisse provocatum, a quo solemne respon

sum acceptum: « Nullum ius esse, nul lamque iurisdictionem iudicibus

« ordinariis in negociis ac controversiis cognoscendis et definiendis,

« quae a potestate administrativa, politica, directiva, curantur et expen-

<* dun tur »; cuius oraculi summam sapientiam plur ibus disertisque con

siderationibus ibidem i l lus t ra t . 2

3. Hoc igitur fundamento praest i tuto, in facto animadver terunt Emi

Pat res duo compertissima esse: decretum videlicet in actis haberi , quo

de conditione et s tatu saeculari paroeciae S. Iohannis in Monte inde

ab a. 1806, praeter omnem exceptionem, constat ; nul lumque e contrario

afferri documentum, quo decretum illud al iquando rescissum, revocatum

aut quovis modo effectu dest i tutum fuisse evincatur.

P r imum quod attinet, prostat in actis decretum die 20 maii 1806

ab Emo Carolo Card. Oppizzonio, Archiepiscopo Bononien. et Delegato

1 Decisiones Supremi Tribunalis Signaturae Iustitiae quae prodierunt ab anno 1825 ad annum 1844, vol. XII, pag. 240.

2 Decisiones etc., vol. X, pag. 380.


Apostolico, editum, quo, in vim ipsius Delegationis Apostolicae, de uni

versis paroeciis ßononiens ibus regularibus, et in his nominat im de

S. lohann i s in Monte paroecia, disponitur, et i ta disponitur, ut praesens

intentio Canonicorum Regular ium e diametro excludatur . Dum enim

hi contendunt evincere paroeciam S. lohannis in Monte esse regularem,

in decreto ex adverso legitur: « Usando dell 'Apostolica facoltà ed au to-

« rità, a Noi anche specialmente delegata per let tere del Santo Padre

« Pio Papa VII in da ta delli 8 giugno e delli 3 agosto del p. p. anno ;

« decretiamo e comandiamo e dichiariamo, che tu t te le Chiese Parroc-

« chiali, le quali per l 'addietro sotto qua lunque titolo appar tenevano ai

« Regolari, cioè quelle di S. Giovanni in Monte e del SS . Salvatore, etc. ;

« ora e per l 'avvenire ordiniamo che siano libere, sciolte e pienamente

« esentate da ogni autorità o diritto dei Regolari,... e che siano piena-

« mente soggette a noi, in perpetuo, e ai nostri successori nélV Arcivesco-

« vado di Bologna. Usando poi delle facoltà a Noi concesse per mezzo

« delle suesposte Lettere Apostoliche, le riferite chiese di S. Giovanni

« in Monte, del Ssmo Salvatore etc. le erigiamo in cure secolari ed ordi-

« niamo e stabiliamo eleggere, Noi ed i nostri successori, dei chierici

« secolari, i quali , previo il concorso ed esame alla forma del S. Con-

« cilio di Trento. . . a s sumeranno la Cura delle anime. Derogando etc.;

« ed anche, etc. ; in ogni, etc. ». Porro nemo non videt huiusmodi decre

tum, documentum esse in causa decisivum, iuxta praescr iptum quoque

ab Hoc Ordine saepius enunciatum, v. g. in Forolivien. Restitutionis in

integrum, 22 aug. 1844 (LV), n. 5: « Authenticum et decisivum documen

t u m illud solum dicitur, quod claram evidentemque rei probationem

« ad oculum exhibet, remotis ambagibus, et procul ab omni rationabili

« haesitat ione ».

4. Alterum quod spectat, pariter in facto est, nullum proferri ex par te

Regularium instant ium documentum quo sufficienter argui possit, post

a n n u m 1806 paroeciam S. lohannis in Monte in s ta tum regularem fuisse

rest i tutam. E contrario in actis habentur at testat iones Archiepiscoporum

in Visit. SS. Liminum, a. 1830, 1873, 1878, 1897, 1911, ubi illud exclu

ditur, dum asseritur in civitate Bononiensi nullam haberi paroeciam regu

larem, duas t an tum in rel iqua dioecesi. Quae autem Regulares ins tantes

afferunt adminicula probat ionum ad coniiciendum, hisce omnibus non

obstant ibus, praefatam paroeciam mansisse regularem, vel delibata, insuf

ficientia et inconsistentia apparent , quin immo non semel haec ipsa in

contrar iam conclusionem Iudicum sententiam cogunt.

Afferunt in primis quoddam rescriptum d. 9 august i 1828, ubi Aposto

lica Auctoritate firmatur t ransact io inter Archiepiscopum et Canonicos


Regulares circa regulari tatem rural is paroeciae S. Luciae de Corbaria ;

a tque ex eo quod in par te narrativa rescripti praesupponi tur « Cardinalis

« Archiepiscopus in correspectivitatem nominat ionis presbyteri saecu-

« laris, quoad unam dumtaxa t ecclesiam paroecialem di Gasalecchio

«^nuncupatam, asserto cuicumque iuri quoad cetera[s\ de quibus agitur

« ultro valedixit », confirmare n i tuntur , ex eo saltem tempore Cano

nicos Regulares rest i tutus fuisse in pr is t inum quoad omnes paroecias

ßononienses olim sibi quomodocumque spectantes, u n a excepta di

Casalecchio; ergo, concludunt, quoad paroeciam quoque S. Iohannis in

Monte. Sed, - praetermisso etiam quod lectio ceteras facile potest coniici

o r ta ex inadvertentia amanuens is qui in subiecta specie t an tummodo

cetera scribere debuisset , se referens videlicet ad diversas proposit iones

q u a s de tunc controversa paroecia Corbariensi Archiepiscopus succes

sive in medium attulerat, - quisque intelligit locutionem ceteras (etiam

si ita demum legi deberet), additis verbis « de quibus agitur » coarctari

ad ea quae in precibus rescripto praeviis cont inebantur ; quod cetero

qu in iubetur principio a Nostro Ordine pluries firmato, v. g. in Romana ,

Circumscriptionis et appellationis, 26 ian. 1832 (XXXVI), n. 10: « P lus in,

« gratia Principis esse nequi t quam in petitione, et concessio a peti-

« t ione normam acc ip i t» . Idque manifestius elucet consideranti, al lata

qu idem verba esse in par te narra t iva rescripti, in par te vero dispositiva

explicite a s se r tum: « expositam in ipsis precibus concordiam probamus ».

At vero « in ipsis precibus », ubi cont inentur ea « de quibus agitur »,

nec verbum quidem demonstrare valuerunt Canonici quod ad paroe

ciam S. Iohannis in Monte t rahi u t cumque posset, quum negotium uni

versum ibi versetur inter duas nominatas paroecias rurales, S. Andreae

de Casalecchio et S. Luciae de Corbaria, de quibus tan tummodo, in

effectu, t ransact io exinde valuit.

Ostendunt praeterea Canonici, se, in vacat ionibus quae contigerunt

a,a. 1846 et 1898, sollicitos satis fuisse in asserendo suo iure coram Archie

piscopis, satisque intent ionem suam fuisse consecutos. Verum, inspectis

act is , illico in comperto posi tum est huiusmodi ius, quod sibi dicunt

«um effectu asseruisse, nequaquam illud fuisse de quo quaeri tur , nempe

proprietatis seu regularitatis paroeciae: etenim in u t raque vacatione

praehabi tus est concursus, cuius vi - a. 1846 libere, a. 1898 ad praesen

tat ionem Abbatis Canon. Regular. SS. Salvatoris - Archiepiscopi paroe

ciam sacerdotibus saecularibus contulerunt. At vero incontroversum

in iure est, ex Constit. S. P. Pii V Ad exequendnm, d. 1 nov. 1567, § 5,

paroeciam regularem, qualis dici potest solummodo paroecia pienissimo

iure Monasterio seu Ordini unita, non conferri per concursum. Quin


etiam haec intentio asserena i regular i ta tem paroeciae in praefatis

rerum adiunctis , expressis verbis exclusa appare t in ipsis litteris Ab

batis Can. Regul. Lateranens ium praetensi iuris assertivis. Legimus enim

in litteris a. 1846: « quella parrocchia già di antica nos t ra pert inenza »;

in litteris a. 1898: « Nomino quindi e presento... come parroco di S. Gio-

« vanni in Monte, parrocchia di diritto padronale dei Canonici Latera-

« nensi » : ubi elucet non de regular i ta te paroeciae, sed de i u s p a t r o

na tus regulari super paroeciam saecularem tunc negot ium fuisse: a t

iuxta ipsos iuridicos conceptus , et ea quae fuse recolit, v. g. S. R. Rota ,

in u n a Brunnen. , Incorporationis seu iurispatronatus, d. 28 mart . 1914

(Acta Apostolicae Sedis, vol. VI, p. 319 ss.), mutuo sese excludunt haec

duo, iuspa t ronatus et incorporat io, adeo ut non possit iam consistere

actio de regular i ta te paroeciae, post invocatum merum iuspat ronatum.

Ceterum, an imadver te runt Emi Pa t res , non doceri in praefatis rerum

adiunctis, intercessisse ullo modo Auctori ta tem Apostolicam, sine qua

nec Oppizzonius, nec alius quilibet immutare valuisset quae vigore spe

cialium facultatum delegatarum a S u m m o Pontifice consti tuta fuerant.

5. Quum igitur in facto p rae ter omnem exceptionem constet de de

creto, seu de causa sufficienti ex q u a incoeperit nova conditio saecularis

paroeciae controversae, q u u m nullo modo evincatur decretum illud usque

in praesentem diem cessasse, seu causam illam effectu dest i tutam fuisse,

palam est nullo alio fundamento inniti posse actionem Canonicorum

Regul. Lateranens ium nisi in o p p u g n a n d a validitate seu efficacia decreti

diei 20 maii 1806 supra relat i . Verum huiusmodi actio nullitatis, nunc,

post CX annos , nul la lege ins taura r i permit t i tur (cfr. Decis. Sign. a. 1832

[XV] in Romana Gircumscr. et appell, n. 5: « t r ig inta enim annorum spatio

actiones quascumque nul lo facto discr imine perimi, tralati t ium in iure

scimus »); multo magis , quod, sive ex iam delibatis, sive ex iis quae in

actis prostant , sat is supe rque evincitur , pluries in praeteri to tempore ,

verbis et factis, Canonicos Regul . Lateranenses agnovisse plenam vim

decreti de quo agitur , quodque , ut a limine animadver t imus, adeo fir

mum semper e t i nvu lne ra tum mansi t , u t nulli unquam contestationi

occasionem dederit , a tque vel in p raesen t ia rum universum s ta tum paroe

ciarum Bononiensium, s imul cum aliis eodem tempore editis, regat a tque

moderetur . Sufficiat vel innuere quod a. 1823 Canonici Regul. Latera

nenses ut recuperarent l ibros chorales in ecclesia S. lohannis de Monte

derelictos, Apostolicum Resc r ip tum de re impetrarunt . At vero, si adeo

constat de ipsorum acquiescent ia praeter i to tempore, normis ipsius decreti

Oppizzoniani d. d. 20 maii 1806 (liceat verba usurpare in simili specie

prolata in decis. Sign, in Centumcel larum, Restitutionis in integrum,

Signatura Apostólica 381

d. 21 aprii . 1825 [eius anni XVIII, p. 65]): « veti tum est iudicibus destruere

« quod semel actoribus placuit ». Cfr. et decis. CXXI, in Collect. Decis.

Signaturae, an. 1845-1854, § 8, 9 : « licet ea irrita et nulla fuissent, ex

« posteriori t amen acquiescentia et acceptatione, plenam adversus eos

« sibi vindicant auctori ta tem ».

Super hisce validissimis rat ionibus innixis nihil adiiciendum Emi

nentissimis Pa t r ibus visum fuisset, ut suaderent Oratoribus, inaniter se

in Commissionis beneficio spem suam collocasse; sed missis omnibus,

adhuc u n u m in hac causa exsurgit quod ipsorum intentioni e regione

adversa tu r : quod nempe cognitio de validitate et efficacia decreti a

Delegato Apostolico editi in materia ad ordinem administrativum procul

dubio spectanti , ut est innovatio s ta tus paroeciarum, quae non privata

iura sed publicum bonum et quidem directe respicit, praesertim in adeo

gravibus et extraordinariis re rum adiunctis p rocurandum, haec cognitio,

inquam, quavis difficultate cessante, ex allatis can. Legis Propriae, non

quidem S. R. Rotae est deferenda, sed Sacris Congregationibus reser

vanda. Agi autem in casu non de privatis iuribus, sed de publica causa,

luculentissime evincitur, vel ex eo, quod decretum Oppizzonianum d. 20

maii 1806, non modo ad universas paroecias regulares Bononienses exten

d i tur , sed id ipsum circa eas Auctoritate Apostolica Delegata disponit,

quod, in ea angustissima tempestate , fere omnes Episcopi Regni Italici,

ut ex actis constat in specie de Imolan., Forolivien., Faventin. , etc., in

suis dioecesibus consti tuere debuerunt , Apostolica Sede sciente et non

contradicente, de paroeciis a Regular ibus, tunc dispersis, omnino de

relictis.

I taque ad propositum dubium : An sit signanda commissio in casu,

Emi ac Revmi Pat res in Plena Signatura diei 8 iulii 1916 responderunt :

Negative.

Hanc vero ipsorum Eminentiss imorum Pa t rum decisionem, SSmus

Dnus Noster Benedictus Div. Prov. P P . XV, in Audientia eadem die

Emo Card. Praefecto concessa, approbavit et ra tam habui t .

Atque ita editum est, etc.; non solum, etc., sed et omni, etc.

Datum Romae, die 8 augusti 1916.

I Ubaldus Mannucci, Signaturae Votans

L. © S. VISA


Iosephus adv. Fornàri , Notarius.

382


SEGRETERIA DI STATO

NOMINE

Con Biglietti della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di

nominare:

4 settembre 1916. — Mons. Luigi Sincero, Uditóre della S. R. Rota, e il

Rino P. Raffaele di San Giuseppe, dei Carmelitani Scalzi, Consultori della

sacra Congregazione dei Semi/nari e delle Università degli Studi.

— Il Rmo P. Domenico Reuter, ex-generale dei Minori conventuali, Con

sultore della sacra Congregazione dell' Indice.

13 settembre. — Mons. Teodoro Valfré di Bonzo, Nunzio apostolico in

Austria-Ungheria ed arcivescovo titolare di Trebisonda.

22 settembre. — L'Emo signor cardinale Diomede Falconio, Protettore

delle Suore del Patrocinio di S. Giuseppe.

4 ottobre. — Il Rmo Sac. Alberto Levarne, Segretario dell'Intemunziatura

apostolica di Colombia.

AVVISO

La Direzione dell'« Annuario Pontificio » presso la Segreteria di Stato

interessa vivamente gli filmi e Rmi Ordinari delle diocesi, i Collegi prelatizi,

i Superiori generali degli Ordini religiosi, i Rettori dei collegi ecclesiastici e

tutti i dignitari appartenenti alla Corte pontificia a volerle trasmettere in

tempo utile le relazioni e rettifiche occorrenti per la edizione dell'« Annuario »

pel prossimo anno 1917, in conformità della lettera circolare dell'Emo sig. Car

dinale Gasparri, Segretario di Stato, in data 15 luglio 1915, e delle particolari

istruzioni ricevute al momento delle nomine e promozioni.



NOMINE

Con Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato»

di nominare:


29 agosto 1916. — Mons. Luigi Camboni, della diocesi di Ozieri.

— Mons. Elia Lutzu, della medesima diocesi.

30 agosto. — Mons. Ugo 0' Reilly, della diocesi di Dromore.

— Mons. Emidio Gresele, della diocesi di Ascoli Piceno.

là settembre. — Mons. Domenico Marena, della diocesi di Sant'Angelo

de' Lombardi e Bisaccia.

Camerieri Segreti di Spada e Cappa soprannumerari di S. S.:

14 ottobre 1914. — Il sig. Van Waterschoot van der Gracht Gualtiero,

della diocesi di Amsterdam.

10 agosto 1916. — Il sig. marchese Raimondo de Dalmau y de Olivart,

della diocesi di Madrid.

28 agosto. — Il sig. Giorgio Salleron, della diocesi di Versailles.

5 settembre. — Il sig. avv. Marcantonio Caracciolo del Leone, di Roma.


26 agósto 1916. — Mons. Alessio Cavallini, della diocesi di Padova.

29 agosto. — Mons. Antonio Isoleri, dell'archidiocesi di Filadelfia.

2 settembre. — Mons. Enrico Bechern, della diocesi di Colonia.

Cameriere d'onore di Spada e Cappa di numero di S. S.:

2 settembre 1916. — Il sig. comm. Luigi Bersani.



13 settembre 1916. — Mons. Luigi de Marco, dell'arehidiocesi di Ghieti.

Cappellano d'onore extra urbem di S. S.:

13 settembre 1916. — Mons. Giuseppe Vilaplana Jové, della dioc. di Lérida.

N E C R O L O G I O

v

10 settembre 1916. — Mons. Giulio Alessandro Leone Bouissière, vescovo

di Costantina e di Ippona.

14 settembre. — Mons. Antonio Maria Bonito, arcivescovo tit. di Assume»

Annus T U I - Vol. VIII Die 3 Novembris 1916 Num. 11




I

E R E C T I O N O V I V I C A R I A T U S A P O S T O L I C I H O - N A N O R I E N T A L I S

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpe tuam rei memoriam. — Summa afficimur laetitia, quum

edocti s imus, catholicam fidem adeo in longinquas regiones propagatam

esse, ut vinea Domini novos ibidem operarios exigat et requirat . Et

pro al t issimo munere , Nobis divinitus commisso, gratum acceptumque

habemus , spiri tualibus f idel ium necessi tat ibus primo quoque tempore

providere. Cum igitur relatum sit Nobis, in Apostolico Vicariatu Ho-nan

meridionali, a lumnis Seminarii Mediolanensis ab Exteris Missionibus

concredito, ubi, propter eorum studium atque operam sollertem, regio

occidentalis abhinc annos quinque distracta fuit, et aliis non minus

actuosis Missionariis tradita, Christi religionem, iuvante Domino, in

dies feliciter augeri ; Nos, ad huiusmodi incrementum adiuvandum, novum

intra illius Missionis fines Vicariatum constituere decrevimus. Quare

omnibus rei momentis at tente perpensis cum VV. F F . NN. S. R. E.

Cardd. christiano nomini propagando, motu proprio, certa scientia ac

ma tu ra deliberatione Nostra deque Apostolicae potestatis plenitudine,

praesent ium tenore ab Apostolico Vicariatu Ho-nanens i meridionali

civiles Praefecturas, vulgo Kueitefu, Cengcioufu et Kaifongfu nuncu-

patas , disiungimus ac separamus, easque in propr ium Vicariatum Apo-

ACTA, TOI. VIII, n. 1 1 . — 3-11-916. 26


stolicum erigimus cum omnibus et singulis iur ibus , honor ibus , privile

giis, indultis, quae ad huiusmodi Vicariatus Apostolicos pert inent , eumque

« de Ho-nan orientali » nominandum esse s ta tuimus. Volumus autem, ut

a postrema ha rum Praefectura, idest « Kaifongfu », civiles Sub-praefe-

cturae « Juciou, Singtchenghsieng » et « Mihsieng » excipiantur, et novus

erectus Vicariatus de H o - n a n orientalis eorundem Alumnorum Semi

narii ab exteris Missionibus Mediolani, qui t an tum ibidem meruerunt ,

curis et laboribus demandetur . - Decernentes praesentes Litteras firmas,

validas et efficaces semper exsistere et fore, suosque plenarios a tque

integros effectus sortiri a tque obtinere, illisque ad quos spectat vel in

posterum spectare poterit in omnibus et per omnia plenissime suffra

gari, sicque in praemissis per quoslibet iudices ordinarios ac delegatos

iudicari ac definiri debere, a tque irr i tum esse et inane si quid secus t

super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter conti

gerit a t tentar i . - Non obstant ibus Nostra et Cancellariae Apostolicae

regula de iure quaesito non tollendo, aliisque Consti tut ionibus et San

ctionibus Apostolicis ceterisque omnibus in contrar ium facientibus

quibuscumque.

Datum Romae apud S. Pet rum, sub annulo Piscatoris, die xxi

mensis septembris anno MCMXVI, Pontificatus Nostri tertio.

De speciali mandato SSmi

P . CARD. GASPARRI, a Secretis Status.

II

DECERNITUR NUMISMA PRO COHORTE MILITUM, QUI VULGO « GENDARMI PON

TIFICII » VOCANTUR, CENTESIMO EXEUNTE ANNO AB EIUS INSTITUTIONE.

BENEDICTUS P P . XV

Ad perpe tuam rei memoriam. — Cum centesimus hoc ipso die

compleatur annus , ex quo fel. rec. decessor Noster Pius VII mili tum

Cohortem instituit, quae, initio, vulgo « dei Carabinieri Pontificii » nun

cupabatur , nunc, muta to nomine, « dei Gendarmi Pontificii » audit ,

no lumus faustum hunc praeterire diem, quin paternae Nostrae erga

eandem benevolentiae peculiare publice edamus tes t imonium. Grato

enim iucundoque recolimus animo, quam praeclaram Pontificia ea Cohors

pepereri t sibi hoc intervallo laudem in tuenda t um civilis communitat is

tum Romanorum Pontificum secur i ta te ; cuius in perfunctione muner is i i

Acta Benedicti PB. XV 387

quemadmodum antehac decessoribus Nostris, sic Nobis in praesenti ,

pro re rum temporumque condicione, f idel i ta tem vir tutemque suam

luculenter probavit . Laetabilis igitur eventi ut al iquod exstaret moni-

mentum, nomisma signari iussimus, cuius adversa pars Nostram refert

imaginem et nomen et Pontificatus a n n u m ; aversa autem habet tum

expressa gentilicia insignia Pii VII et Nostra, Clavibus ac Tiara superim-

positis, et duobus ramis, altero querelis, lauri altero, subnexis a tque hinc

inde in coronae modum inflexis, tum inscriptos in orbem titulos « Co-

H O R T i MILITUM PONTIFICUM», « F I D E I ET VIRTUTI », numero anni MDCCCXVI

sinistrórsum, anni MCMXVI dextrorsum, inter u t rumque t i tulum interiecto.

Concedimus vero ut dilecti filii Pontificiae Cohortis seu ductores seu

milites, quotquot hodie stipendia merent , nomisma ita signatum, quod e

taenia serica caerulei coloris, extremis oris flava, dependeat, in saecu

lar ium ho rum sollemnium memoriam, ad sinistrum pectoris la tus gestare

possint omnes ; eiusmodi au tem concessionem Nostram, pro iis qui legi

t ime ea utentur , benigne volumus eosdem parere effectus, a tque annus

plenus in militia consumptus . Confidimus interea fore, ut praecipua

haec voluntatis Nostrae significatio, qua milites securitati Aedium Nostra

rum tu tandae honestamus, id prorsus efficiat, ut iidem, tum fidei morum

que integritate, tum navitate sollertiaque in officiis suis fungen dis haud

minore fulgeant, quam qui ex eadem Cohorte ante actis temporibus

mirabiles decessoribus Nostris p raebuerun t utilitates. Contrariis quibus

libet minime obstantibus.

Datum Romae apud Sanctum Pet rum, sub annulo Piscatoris, die

XXII mensis octobris anno MCMXVI, Pontificatus Nostri tertio.

P. CARD. GASP ARRI, a Secretis Status.

M O T U P R O P R I O

DE SANCTUARIIS S. MARIAE AD RUPES ET S. BERNARDINI SENENSIS QUOD

AQUILAE E S T , MINISTRI GENERALIS FRATRUM MINORUM IURISDICTIONI

IMMEDIATE SUBIICIENDIS.

BENEDICTUS | P P . XV

Sanctae Mariae ad Rupes , imminens valli Suppentoniae, Sanctua

rium, quod quidem decessor Noster fel. rec. P ius X basilicam minorem

appellavit, cum aedificiis adiunctis, id est coenobio et ecclesia, constat

ab anno MCMXII, ex eiusdem decessoris chirographo, in dominium et


proprietatem cessisse Apostolicae Sedis; ipsius autem custodiam ac pro

curationem Fra t r ibus Ordinis Minorum e provincia Saxonica S. Crucis

in perpetuum demanda tam esse, hac lege ut illius provinciae minister

in ea procurat ione gerenda Apostolicae Sedis vice fungeretur. I am vero,

cum cognoverimus eum ministrum provincialem instanter a moderatore

Ordinis petere et eius basilicae et coenobii et ecclesiae regimen depo

nere sibi liceat, videtur Nobis commoda oblata occasio, ut, praesert im

ob religiosam disciplinam eo sanctius ibi cum pietatis popularis incre

mento servandam, pro Saxoniae provinciali ipsum Ordinis praeposi tum

subs t i tuamus . I taque his litteris Motu Proprio et certa scientia edicimus,

ut Sanctuar ium S. Mariae ad Rupes cum coenobio et ecclesia continen

tibus, iam nunc ministri generalis F ra t rum Minorum iurisdictioni imme

diate subs in t ; eidemque iura ac privilegia omnia quae in id Sanctuarium

easque aedes quae ministro et provinciae F ra t rum Minorum Sàxoniae

t r ibuta sunt, a t t r ibuimus. - Aliis iisque gravibus causis adducimur, ut

de domo minoritica, quae Aquilae est in Aprutio, coniunctaque ecclesia

S. Bernardini Senensis , ubi sacri eius cineres requiescunt, idem decer-

n a m u s . Quare in hanc quoque tum domum tum ecclesiam non alius

quam minister generalis Ordinis Minorum posthac iurisdictionem habe

bit. Is autem utr ique coenobio Sanctuarioque S. Mariae ad Rupes et

S. Bernardini Senensis sodalem praeficiet, Praesidentis ti tulo ; eique ad

varia ministeria tot adiiciet sacerdotes et laicos, quot res postulaveri t ;

quos omnes delegent «x quavis Ordinis provincia, more usitato in

omnibus coenobiis Fra t rum Minorum, quae sub dicione ministri gene

ralis Ordinis directe sunt .

Atque haec vo lumus et iubemus, contrariis quibusvis non obstan

tibus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xix mensis septembris, anno'

MDCcccxvi, Pontificatus Nostri tertio.

BENEDICTUS P P . XV


E P I S T O L A E

I

A D L U D O V I C U M N A Z A R I U M S . R . E . P R E S B . G A R D . B É G I N , A R C H I E P I S C O P U M Q U E -

B E C E N S E M , C E T E R O S Q U E A R C H I E P I S C O P O S E T E P I S C O P O S R E G I O N I S C A N A

D E N S I S : M U T U A M T N T E R F I D E L E S C O N I U N C T I O N E M E N I X E C O M M E N D A T .

Dilecte Fili noster, Venerabiles Fratres , salutem et apostolicam

benedictionem. — Commisso divinitus Nobis pascendi dominici gregis

officio vehementer impellimur, ut, si qua inter Ecclesiae filios discidia

commoveantur, unde pacem mutuamque coniunctionem in discrimen

vocari contingat, ea quoquo pacto componere pro viribus s tudeamus.

Quid enim tam rei catholicae perniciosum, aut quid a divinis prae

ceptis Ecclesiaeque principiis t am alienum, quam christifideles inter

se studiis par t ium dividi? Siquidem regnum in se ipsum divisum deso-

labitur : et christ ianus populus, si quando cor unum et anima una esse

desierit, ab illa sensim caritate desciscit, quae non modo est vinculum

perfectionis,1 sed christiani nominis praecipua ac pr ima l e x , 2 cum eam

humani generis Redemptor discipulis suis veluti tes tamento commen-

dave r i t , 3 eandemque verae fidei signum et a rgumentum fore edixeri t :

In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem hdbueritis

ad invicem.i Accedit quod dissensiones eiusmodi, praeterquam quod a

Christi Domini spiritu longissime absunt , id quoque misere efficiunt,

ut eos qui foris sunt a catholica fide magis magisque avertant , cum,

contra, fraterna catholicorum consensio et caritas magno semper fuerit

externis ad part ic ipandam eorum societatem invitamento.

I taque in summa versamur sollicitudine, venerabiles Fratres , ob

eas, quae inter catholicos istius regionis, quorum alioqui fides et pietas

apud omnes pervagata est, abhinc aliquot annos exarsere s imul ta tes ;

quas quidem cotidie ingravescere et publicas iam factas esse, tum plu

r ibus certisque argumentis comper imus , t um etiam a vobismetipsis

edocti sumus.

1 Coloss., III, 14 . 2 MATTH., XXII, 38 -39 . 3 Io., XIII, 3 4 ; XV, 12, 17; XVII, 11. 4 Io., XIII, 3 5 .

390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale .—— ... •—— • »

Quaenam vero sit hu ius causa discidii, plane liquet. Cum enim ex

catholicis Canadensibus alii, ex Gallis oriundi, gallico sermone, alii, etsi

var ia ab stirpe profecti, anglico u tan tur , idcirco inter se decertant,

contendunt .

Franco-canadenses , quos vocant, recte omnia in sua QuebeCensi

provincia procedere affirmant; ast in Ontario aliisque locis, ubi suae stir

pis familiae h a u d ita paucae vi tam degunt, sermoque anglicus, provinciae

lege, in usu est, non aequam haberi sermonis gallici ra t ionem nec in

ministeriis sacris nec in separatis catholicorum scholis, conqueruntur .

Volunt igitur, ita, pro catholicorum utr iusque l inguae numero, sacri

administr i ecclesiis praefici antur , ut, ubi Franco-canadenses sint numero

plures, ibi sacerdos suae l inguae ac stirpis sibi const i tua tur ; in paroeciis

autem, in quorum finibus iidem aliquo numero vivunt, in praedicatione

verbi aliisque ecclesiasticis officiis sermo gallicus item atque anglicus

adhibeatur ; ut denique in separatis scholis, eo modo, qui, suo ipsorum

iudicio, plenior apt iorque videatur, pueri gallicum sermonem doceantur.

Contendunt ex adverso alii, in Ontario ceterisque linguae anglicae

provinciis catholicos pauciores esse quam acatholici, tametsi Franco-

canadenses catholicis alterius l inguae praestent alicubi n u m e r o ; in desi

gnandis vero ecclesiae administr is ra t ionem ducendam quoque esse tum

eorum qui ad veram religionem converti possint ac debeant, t u m lin

guae quae provinciae sit propria, tum etiam al iarum locorum persona

rumque condicionum, neque inspecta t an tummodo maiore catholicarum

stirpium par te rem dirimi posse. Addunt, haud ra ro sacerdotes Franco-

canadenses anglicum se rmonem aut minus probe nosse, au t non optime

loqui, aut suae gentis l inguae postponere : ex quo accidere, ut in mini

sterio exercendo vel pa rum proficient vel non e a m praestent operam,

quam locorum necessi tas postulat . Ad scholas separa tas quod attinet,

si gallicus sermo sic t raderetur , quemadmodum Franco-canadenses po-

scunt\ id rectae pue ro rum institutioni in sermone anglico, provinëiae

proprio, graviter obfuturum, non sine parentum offensione, qui coge

rentur vel sumptu suo mancam supplere inst i tut ionem ut filii anglicam

l inguam perfecte absoluteque addiscerent, vel, catholicis scholis postha

bitis, filios ad publicas seu neutras mittere, quod omnino nefas; ea deni

que institutionis rat ione facile excitam iri guberna torum invidiam in scho

las separatas , quas si de communis utilitatis negligentia argui liceret, in

discrimine versari posset ipsum legis de propriis catholicorum scholis

beneficium, quod incolume servari religionis quam plur imum interest.

Atque u t inam haec omnia sedate placideque disceptarentur! Verum,

quasi in causa sit gens vel religio ipsa, in diariis et ephemeridibus, in


libris et opuseulis, in privatis colloquiis et in publicis contionibus, t am

acriter exagitantur, ut, animis magis magisque incensis coneitatisque,

discidium inter u t ramque par tem cotidie i n s a n a b i l e s evadat.

Huic tanto incommodo ut oppor tuna adhibeamus remedia, placet,

venerabiles Fratres , quos Nobis coniunctissimos novimus, vobiscum con

silia Nostra communicare. Sciatis, rem vos facturos, qua nulla Nobis

optatior, si omni contentione enitemini, ut, cum pacis cari tat isque

muner ibus , consensus a tque coniunctio inter f ideles procurationi vestrae

créditos denuo consistat. Verba apostoli Paul i Nostra facimus: Obsecro

vos, fratres, per nomen Domini Nostri Iesu Christi, ut idipsum dicatis

omnes, et non sint in vobis schismata : sitis autem perfecti in eodem sensit

et in eadem sententia.. .1 supportantes invicem in caritate, solliciti servare

unitatem spiritus in vinculo pacis.2 Filii enim sumus eiusdem Patr is ,

eiusdem divinae mensae eorumdemque sacramentorum part icipes, ad

eandem vocati beati tatem: in unum corpus baptizati... in uno Spiritu

potati.3 Quicumque enim in Christo baptizati estis, Christum indwistis:1

... ubi non est gentilis et iudaeus, circumcisio etpraeputium, barbarus et

Scytha, servus et liber, sed omnia et in omnibus Christus.5

Quod si fideles regionis istius, rat ione famiiiarum ac stirpium, non

idem sentiunt, et angustiantur vasa carnis, at contra oportet, suasore

Augus t ino , 6 ut dilatentur spatia caritatis. Si vero ex aequo bonoquë et ex

sola caritatis lege nequeant omnia componi, sunt in Ecclesia, á Spiritu

Sancto positi, qui iudicent, et quorum sententiae parere fideles debeant,

si velint Christi esse et haberi nolint tamquam ethnici et publicam.

Controversias igitur dirimere, quas inter se habent catholici Cana

denses de utr iusque sermonis iuribus et usu in sacris aedibus et in scho

lis catholicorum propriis, Episcoporum est, eorum praesert im qui iis

p raesunt dioecesibus ubi plus ardet contentio. Quare hor tamur in u n u m

conveniant, rem tam gravem diligenter considerent a tque perpendant ,

proposi taque sibi unice Christi causa an imarumque salute, quae iusta

et oppor tuna visa sint, s ta tuant ac decernant . Quod si, quavis de causa,

eorum sententia definiri quaestio ac terminari nequeat , rem ad Aposto

licam hanc Sedem deferant, quae causam ad iustitiae et caritatis leges

1 I Cor., i, 10. 2 Eph., IV, 2-3. 3 I Cor., XII, 13. 4 Colat., III, 87. 5 Coloss., III, 11. 6 Sermo LXIX, MIGNE, P. L., t. 38, col. 440.


sic dirimet, ut f ideles pacem mutuamque benevolentiam, sicut decet

sanctos, in posterum conservent.

Inter im autem, diaria et ephemerides, quae catholico nomine glo

r iantur , oportet discordiam inter fideles ne alant, neve Ecclesiae iudi

cium praeoccupent ; quae qui conscribunt, si pat ienter modesteque

siluerint, si animis sedandis dederint ul tro operam, rem professione sua

omnino dignam fecerint. Abstineant item se fideles ab hac quaestione

in popularibus comitiis, in contionibus, in coetibus catholicis propri i

nominis per t rac tanda; f ieri enim paene nequit, quin oratores studio

par t ium abr ipiantur novasque incendio t am vehementi faces admoveant .

Quae vero omnibus paterno animo praescribimus, ea quidem clerus

sibi in primis praecipi sciat. Cum enim sacerdotes forma gregis fieri et

esse debeant ex animo, eos plane dedecet ista aemulationis invidiaeque

tempestate iactari. Quare peramanter eos admonemus ceteris e populo

praeeant , t um moderat ione et benignitate animi, t um sacrorum Antisti

tum reverentia, t um denique obedientia, in iis potissimum quae ad iusti

t iam et disciplinam ecclesiasticam pert inent et de quibus Ecclesia iure

suo decernit. Certe spirituali bono et concordiae catholicorum utr iusque

linguae valde est profuturum, si sacerdotes u t rumque sermonem calle-

bun t omnes. Quamobrem mirifice delectati sumus cum accepimus, in

nonnul la seminaria eam inductam esse disciplinam, ut clerici et gallice

et anglice loqui perdiscant : quod equidem velimus exemplo esse ceteris.

Studeant interea sacerdotes, qui sacris ministeriis vacant, in u t raque

lingua peritiam usumque habere, invidiisque omnibus amotis , modo

una , modo alia u tantur , pro f idelium necessitate.

Sed cum de scholis, quas catholici in Ontario habent , contentio sit

acrior, videtur propria quaedam de iis att ingere.

Nemo unus negaverit, Ontarii gubernatores exigere merito posse, ut

anglicam linguam, quae propria provinciae est, pueri in scholis docean

tur ; i temque catholicos Ontarienses iure postulare, ut in separatis scholis

ea t am perfecte t radatur , ut eorum fil i i pari condicione sint ac pueri

acatholici qui scholas neutras celebrant, a tque haud ita minus idonei

evadant tum altioribus scholis adeundis, tum officiis civilibus assequendis .

Neque vero est, cur abiudicetur Franco-canadensibus, qui eandem pro

vinciam incolunt, ius f lagitandi, debita tamen ratione, ut in scholis, quas

eorum fi l i i aliquo numero frequentant, gallica l ingua t rada tur : nec pro

fecto videntur iidem obiurgari posse, quod rem sibi suisque caram-

tueantur .

Meminerint t amen catholici istius regionis, unum maxime omnium

interesse, idest catholicas haberi scholas easque nulla prorsus de causa


in discrimen adduci, ut, dum pueri l i t terarum scientia imbuuntur , discant

quoque catholicam fidem custodire et Christi tum doctrinam aper te

profiteri t um legem sancte servare : id enim et pietas in pueros et reli

gionis bonum et ipsa Christi causa omnino postulat.

Quo autem pacto haec duo componi liceat, plenam videlicet in l ingua

anglica et aequam puerorum franco-canadensium in lingua gallica insti

tut ionem, manifesto apparet , si de scholis agitur publicae auctori tat i

subiectis, rem iniussu eius definiri non posse. Quod t a m e n minime

prohibet , quominus sacrorum Antistites, pro suo curandae an imarum

salutis studio, sollerti actuosaque opera efficiant, ut moderationis con

silia plus possint, et quod aequum et iustum sit, unicuique ex part ibus

t r ibuatur .

De cetero, venerabiles Fratres , ita fidei ac nativitati vestrae confidi

mus , vosque tam cognovimus et memores officii et de reddenda apud

divinum Iudicem ratione sollicitos, Ut pro certo habeamus, nihil vos

reliqui facturos, quod ad damma removenda pacemque rest i tuendam

tentari possit. I taque cogitationes curasque vestras in eo collocetis, ut

omnes unum sint et ut sint consummati in unum, quemadmodum divi

n u s Magister proxime ante docuit oravitque quam pro nobis mortem

in Cruce oppeteret. Haereant fidelium vestrorum animis Apostoli Paul i

verba : Unum corpus et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe voca

tionis vestrae. Unus Dominus, una fides, unum baptisma. Unus Deus et

Pater omnium, qui est super omnes, et per omnia, et in omnibus nobis.1

In hac autem mutua coniunctione fideles sint invicem benigni, miseri

cordes, donantes invicem, sicut et Deus in Ghristo donavit vobis.2

Caelestium interea munerum conciliatricem paternaeque caritatis

Nostrae testem, vobis, dilecte Fili Noster, venerabiles Fratres , et clero

populoque cuiusque vestrum, apostolicam benedictionem ex animo im

pert imus.

Datum Romae apud sanctum Petrum, die VIII mensis septem

bris MDCCCCXVI, Pontificatus Nostri anno tert io.

BENEDICTUS P P . XV

1 Eph., IV, 4-6. 2 Eph., IV, 3°2.


n AD FRANCISCUM S. R. E. PRESBYTERUM CARDINALEM DE BETTINGER, ARCHIEPI

SCOPUM MONACENSEM ET FRISINGENSEM : RESPONDET LITTERIS, ALTERO

REDEUNTE NATALI PONTIFICATUS SUI, AB EO MISSIS OBSERVANTIAE CAUSA.

Dilecte Fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — Sin

gulare t u u m in Nos pietatis et observantiae studium ex humanissimis

litteris elucet quas Pontificatus Nostri natal i i terum redeunte misisti.

Inde enim comperimus non modo," quem capimus, maerorem, ex hac

temporum acerbitate tibi Nobiscum esse communem, sed te etiam ut

eum in Nobis lenias laborare. Quod scribis, Nos, cum reconciliare

pacem non possemus, tantis tamque variis belli doloribus mitigandis

dedisse usque adhuc operam, certe hoc biennio id pro viribus s tuduimus,

et nihil ceteroqui apostolico officio magis est conveniens. In quo si quid

assequuti sumus, faventi quidem Deo totum est t r ibuendum. Iamvero de

communi salute desperandum non est, maxime si apud Deum Magnam

eius Matrem rite adhibeamus deprecatricem, quam nuper universo chri

st iano nomini Reginam Pacis invocandam ediximus. Id quod studiosius

quodammodo Bavariam praestare decet, cuius Illam peculiarem Pat ro

nam proxime renunt iavimus. Ceterum et de l i t terarum officio gratias tibi

agimus et volunta tem in Nos tuam paterna rependimus caritate. Cuius

testem, in auspicium divinorum munerum, apostolicam benedictionem

tibi, dilecte Fili Noster, et omnibus qui tuae sunt curae concrediti,

amantiss ime in Domino impert imus.

Da tum Romae apud S. Pet rum, die x mensis septembris MDCCCCXVI,

Pontificatus Nostri anno tertio.

BENEDICTUS P P . XV

III

AD PETRUM S. R. E. PRESB. CARD. MAFFI, ARCHIEPISCOPUM PISARUM, ALPHON-

SUM MARIAM S. R. E. PRESB. CARD. MISTRANGELO, ARCHIEPISCOPUM FLO

RENTINORUM, CETEROSQUE ARCHIEPISCOPOS ET EPISCOPOS ETRURIAE

OCCASIONE ANNUI CONVENTUS PISIS CONGREGATOS.

Dilecti Filii Nostri ac venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam

benedictionem. — Quid agant et quo spectent curae vestrae, quae vos

caussa gravissima superioribus diebus dolore confecerit, quae habeat

Acta Benedicti BB. XV 395

in dies magis sollicitos, plane intelleximus ex litteris, quas Pisis nuper

congregati , ad Nos dedistis. Nimirum quae ingruunt tempora et salu

t a r e m vigilantiam et fructuosos labores, praesert im ab episcopis, requi

run t . At vero quoscumque ea afferant casus, despondere an imum haud

opor te t . Qui enim Ecclesiam condidit, Is ut i nutr i t ac fovet eam, ita

t u e t u r . . I n d e profecto f i t , ut non sibi metuat Ecclesia: metuit f i l i is quos

habe t concredi tos ac fert in oculis: iis metuit populis, quos, quo magis

'a se recedere videt, eo videt turpius perire. Ceterum scitis diligentibus

Deum omnia in bonum cooperari.

P ro amant iss ima epistola et pro delatis officiis gratias vobis agimus

ex animo, ac caelestis auxilii solatiique auspicem, iisdem vobis, dilectjf

Filii Nostri ac venerabiles Fratres , et Clero populoque unicuique vest rum

tradito, apostolicam benedictionem peramanter in Domino impert imus.

Da tum Romae apud S. Pet rum, die xiv octobris MCMXVI, Pontifi

c a t u s Nostri anno tertio.

BENEDICTUS P P . XV

I V

AD R. P. LUDOVICUM THEISSLING, ORDINIS DOMINICIANI MAGISTRUM GENERALEM,

APPETENTIBUS SOLLEMNIBUS OB ORDINEM ANTE ANNOS DCC LEGITIME

CONFIRMATUM.

Dilecte Fili, salutem et apostolicam benedictionem. — In coetu soda

lium Tert iar iorum Sancti Dominici, qui abhinc t r ibus annis actus est

Florentiae, cum praesentes Nos quoque cum pluribus Episcopis ades-

semus, valde probantibus et suadent ibus Nobis, s ta tutum est ut per

sollemnia, quae appropinquabant , exeuritis anni septingentesimi ab Or

dine Dominiciano legitime confirmato, conventus, eiusdem generis at

longe maioris celebritatis, Bononiae haberetur . Non sane tum suspica-

bamur quid de personae Nostrae humili tate Deus in proximum tempus

decrevisset: sed ad celebrandum [institutum et f memoriam sanctissimi

Pat r iarchae propriis et peculiaribus quibusdam causis videbamur adduci ,

qu i et sacrorum eius cinerum quasi tutores et custodes essemus, et in

a lumnis disciplinae eius qui ad numerum beatorum caelitum essent

adscript i , unum de gentilibus Nostris coleremus. Nunc autem, quoniam

arcano Dei consilio accidit ut , saeculari hac sollemnitate adveniente, iam


non in Petronii sede, verum in ipsa Apostolorum Principis cathedra

collocati simus, consentaneum est a Nobis, immortal ium in Ecclesiam

meritorum, prae terquam Nostrae privatae necessitudinis, rat ionem haberi ,

inclitoque Ordini singulare aliquod dari tes t imonium apostolicae caritatis .

Praeclarae quidem laudes familiae Domin icanae , t amquam divino

spiritu inst inctus praenuntiasse dicendus est decessor Noster, Hono

rius ITI : qui, cum Ordinem, ante novem annos conditum, sua constitu

tione, edita die xxn mensis decembris a. MCCXVI, sanxisset ra tumque

habuisset , eo ipso die ad legiferum Patrem iterum apostolicas l i t teras

dedit hoc exemplo : « Nos at tendentes fratres Ordinis tui futuros púgiles

<< Fidei et vera mundi lumina confirmamus Ordinem tuum ». Quae quam

vere dixerit, eventus re rum qui deinceps usque ad nos t ram memoriam

acciderunt, aperte ostendunt.

Nam, quod ad eorum pro Fide operam et contentionem attinet,

constat nullos unquam fuisse qui oppugnatores christ ianae sapientiae

fortius his repellerent aut constantius. Ante omnes Albigensium, quos

quidem ad debellandos divinitus excitati sunt, quan ta virtute fregerunt

audaciam ! tum Gatharis et Patar inis , t um Hussitis et Novatoribus, t um

ceteris qui consecuti sunt, haereticis quam strenue, quam docte, docendo,

concionando, scribendo, repugnarunt ! Nec ra ro ex iis exsti terunt, qui

Fidei professionem profuso sanguine consecrarent : unus instar omnium

sit Pe t rus ille Martyr quo potissimum filio Ecclesia Veronensis gloriatur. -

Quo autem studio refovere ac tueri integritatem Fidei vitaeque chri

st ianae vulgo consueverint, quis ignorat? Ut cetera mi t tamus quae sunt

ab eis in hanc rem salubriter instituta, ut Collegium Sodalium a san

ctissimo nomine Iesu, ut sodalitium a Sacramento augusto, ut Tert ius

Dominicianorum Ordo, profecto e manibus Dominici a lumnorumque eius

magnum illud « adversus haereses et vitia praesidium » accepit Ecclesia

quod Rosario Mariali continetur. - Nec vero in propagan dis Ecclesiae

finibus minus im pigre uti l i terque elaborarunt . Iam inde ab initio Or

dinis multum profecisse novimus sacras eorum expeditiones ad barba

ros Asiae et superioris Africae, plurimum in ipsa Europa : praesert im

autem salutares Polonis et Hungar is fuisse. Atque, ubi pr imum America

patuit , novum immensumque campum apostolico suo labori aper tum

puta run t sodales maxime ex Hispania. In eo igitur ita sese omni dein

tempore exercuerunt, ut uberes cum salutis an imarum fructus percipe

r e t , tum solidae gloriae. Clarissima in eo numero sunt nomina Ludovici

Bertrandi et Bartholomaei Las Casas, quorum alter vir tutum splendore

miraculorumque magnitudine illustria Apostolorum renovavit exempla,

alter, indígenas non modo e Satanae servitute eripiendo, sed etiam ab

Acta BenedicU PP. XV 397

improborum hominum dominatu et iniuria protegendo, merito nobili

t a t a e s t inter vindices humanae dignitatis. - Denique, id quod sinceram

incorruptamque Fidem vel maxime indicat, in Dominiciani Ordinis com

mendatione ponendum est praecipuum ac perpetuum obsequium eius

erga hanc Apostolicam Sedem. Etenim, cum pontificia potestas caesa

reae potestat is contumacia impugnaretur , silentio praetereundum non

est, tum alios tum hos sodales in primis, quia Pontifici fidelissime stu

derent, indigna perpessos e s se ; quot iescumque autem de tuendis aut

i l lustrandis Pontificatus Romani iuribus ageretur, Dominicianos in primis

semper fuisse qui ea defenderent au t i l lustrarent. Ceterum, dum Catha

r inae Senensis memoria in benedictione erit, satis Dominicianae familiae

cum Apostolica Sede singularis necessitudo constabit.

Quod vero lucem huc usque mundo attulerint, pr imum doctrina,

sane dubium arbi t ramur esse nemini. Compertum est omnibus quantam

operam omni tempore posuerint in studiis optimis, quibus quidem verae

humani generis progressiones ad bene vivendum adiuvantur ; nec att inet

de iis commemorare sodalibus qui, et ingenio et maximarum rerum

scientia abundantes , ponderosa sua scripta immortali tati commendarunt .

Quis enim, gravioribus imbutus litteris, non miretur Alberti Magni, Anto

nini, Caietani volumina? Quis, severis disciplinis deditus, modo cum"

discendi studio amorem Ecclesiae sanctae coniungat, non maximi faciat,

non vehementer diligat, non religiosissime sequatur Thomam Aquinatem,

cuius certe doctrina, divinae providentiae munere , illuxit Ecclesiae ad

ve rum confirmandum omnesque in rel iquum tempus errores convin-

cendos? Atque huic Ordini laudi dandum est non tam quod Angelicum

Doctorem aluerit, quam quod n u m q u a m postea, ne latum quidem unguem,

ab eius disciplina discesserit. - Iam ad hanc lucem eruditionis illa

addenda est, vel divinior, sanctimoniae. Plur imos enim ex hac religiosa

familia, ab eius primordiis ad hanc diem, eosque alios aliis clariores,

innocentissime vita acta sustulit in caelum, unde, t amquam sidera, iter

christianis populis ad omnem virtutis excellentiam collustrarent. Chorum

quodammodo ipse ducit Dominicus Pater , ac post eum mirifica in varie

ta te minorum luminum enitent vel Aquinas, vel Ferrerius, vel canonum

ordinator, vel Virgo Senensis, vel illa quae australes Americae oras

sancti tat is laude princeps honestavit . Quae qui consideret, non mira

bi tur si de Ordine Dominiciano apud Apostolicam Sedem, quam quidem

quat tuor ex eius a lumnis sanctissime obtinuerunt , magna semper opinio

fuit. Inde enim Romani Pontifices saepe quaesivere, quos vel in amplis

simis digni tatum gradibus constituerent, et quibus munera vel gravis

sima mandarent . Ac certa quaedam officia quae in Fidei tutelam con-


BENEDICTUS P P . XV

*

sti tuta sunt , huic Ordini, quasi ad commendandam disciplinae eius

doctr inaeque integritatem, in perpetuum at t r ibuerunt . ' , - .

Nos vero, dilecte Fili, haec respicientes, p r imum auctori et largitori

bonorum omnium Deo ingentes gratias agimus, quod legiferi tui Pat r i s

inst i tutum usque adhuc sua benignitate promovit, supplicesque adhi

bemus preces ut simili modo etiam in posterum illud fovere a tque

adiuvare velit. Tunc tibi et tuis sodalibus, quotquot triplex iste Ordo

complectitur, gra tu lamur ex an imo; vosque ut dignos et Parent is t am

magni f i l ios et vestrorum maiorum haeredes praestare perseveretis, hor

tamur. At ipsi tibi, quod sub faustae celebrationem memoriae s u m m u m

Ordinis magisterium orsus es, bono auspicio esse duc imus ; optamusque

prosperum cursum tui muneris et Ecclesiae frugiferum. - Quo autem ista

saecularia sollemnia, quae in diem xxn proximi decembris incident, ube

riore cum fructu gaudioque spiritus celebrentur, ea placet pontificalis

indulgentiae augere muner ibus . I taque omnibus qui quamlibet aedem

aut publicum oratorium primi, alterius tertiique Ordinis Dominiciani

inviserint, ubi eadem solemnia in t r iduum aut eo t an tum festo die haberi

contigerit, dummodo usitat is condicionibus satis fecerint, plenariam pec

catorum veniam semel indulgemus. Praeterea damus ut non solum sae

cularis solemnitatis die, sed etiam aliis duobus t r iduanae supplicationis,

ubi haec fiet, Missam de S. P. Dominico recitari liceat.

Auspicem interea caelestium donorum, ac Nostrae paternae bene

volentiae testem, tibi, dilecte Fili, a tque universae Dominicianae familiae

apostolicam benedictionem amantissime impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xxix mensis octobris MCMXVÍ,

Pontificatus Nostri anno tertio.




D E C R E T U M

SODALITATES AD PROVEHENDAS IUVANDASQUE RELIGIOSAS VOCATIONES INDUL

GENTIIS DITANTUR.

SSmus D. N. D. benedic tus div. Prov. Pp . X V , in audient ia Revmo

P. Commissario Generali S. Officii, feria V, die 7 septembris 1 9 1 6 , imper

tita, benigne concedere dignatus est, ut omnes et singulae Indulgentiae

ac privilegium Missarum, quae per decretum huius Supremae S. Con

gregationis sub die 29 maii 1 9 1 3 , s . m. P ius Pp . X elargitus est Soda

li tatibus promovendis iuvandisque ecclesiasticis vocationibus erectis vel

erigendis, extendantur ad consimiles Sodalitates, provehendis iuvandis

que, pro quolibet Ordine, Congregatione, Insti tuto, ex u t roque sexu,

religiosis vocationibus atque admissionibus ad novit iatus, canonice iam

consti tutas vel in posterum consti tuendas. Praesent i in perpe tuum vali

turo, absque ulla Brevis expeditione. Contrariis quibuscumque non

obstant ibus.

Datum Romae, die 11 octobris 1 9 1 6 .

L . © S .


Fr. D. MA Pasqualigo, O. P., Comm. Gen. S. O.



I

D E C R E T U M

C I R C A P R O P O N E N D O S A D E P I S C O P A L E M I N I S T E R I U M I N F O E D E R A T I S A M E R I C A E

S E P T E N T R I O N A L I S S T A T I B U S .

Ratio pro candidatis ad episcopale ministerium proponendis , quae

in istis Foederat is Americae Stat ibus viget, quaeque temae nomine venit,

quamvis i teratis Balt imorensis Concilii studiis et S. Sedis provisionibus,

melior sensim evaserit, praesent ibus tamen Ecclesiae necessitatibus non

videtur plene respondere.

Sane in praesenti rerum statu, vacata aliqua sede, ut tertiae pro

positio fiat, pr imum convenire debent dioecesani consultores et rectores

inamovibiles, deinde provinciae Episcopi; quod si de Archiepiscopo

deligendo res sit, singuli quoque Metropolitae audiri solent. Cum de

maximi moment i negotio agatur, cautelae huiusmodi prudent iss imae

sun t ; ast, ut id servetur, notabile tempus decurrat oportet.

Cum autem res demum deferenda sit ad eam Ecclesiam « ad quam

« p r o p t e r potiorem principalitatem necesse est omnes convenire eccle-

« sias » iuxta celebre S. Irenaei effatum; nova mora et tardi tas sedis

episcopalis provisioni interponitur, ipsa fundamentali Ecclesiae lege id

exigente. Summus enim Pontifex nonnisi re examinata, dubiis, si quae

occur ran t , d i rempt is , et idcirco saepenumero novis informationibus

requisit is, sentent iam ferre potest. Quod quidem si semper et ubique

congruum temporis spat ium requirit , in t an ta locorum distantia et am

plissima Foedera torum Americae Sta tuum republica vitari nullo modo

potest.

Quibus de eausis evenit ut vacationem dioecesum plus aequo, cum

fidelium offensione, ecclesiasticae disciplinae et s ta tus dioecesani dispen

dio pro t rahantur .

His accedit h a u d consul tum videri, tant i moment i rem, qua maior

in Ecclesia vix esse potest, festinanter pertractar i , urgente et impellente

dumtaxa t necessitate : dum e contra, quum dioecesum vacationem, etsi


incertae tempore, certae t amen eventu sint, sat ius esset tempestive hoc

agi, et in antecessum saltem generice Apostolicae Sedi nomina facere

eorum quos Episcopi dignos et aptos pastorali .munere censeant.

Quapropter ad haec aliaque non modica aver tenda incommoda, de

quibus alias iam sermo tac tus est; et ad eonsult ius maiqrique animi

tranquill i tate in re gravissima procedendum, visum est expedire ut nova

aptior s ta tua tur norma in proponendis Apostolicae Sedi candidatis ad

Episcopale officium, iuxta id quod alibi utiliter iam invectum erat.

Interrogatis autem pr ius hac de re singulis S ta tuum Foederatorum

Americae Episcopis, cum constiterit eorum pars longe maior novae disci

plinae suffragari, alii nonnulli autem aliquas emendat iones proponere,

quas de consulto Emorum Pat rum Sacrae huius Congregationis, et in

quan tum fas erat, Summus Pontifex admisit ; omnibus mature perpensis,

idem SSmus D. N. Benedictus P P . XV, hanc novam normam, seu legem

in proponendis ad Episcopale officium sanxit et praesenti S. Congrega

tionis Consistorialis decreto publ icandam et promulgandam decrevit,

iuxta articulos qui s equun tu r :

1. Sub initium quadragesimae proximi anni 1917, et deinde quolibet

biennio, eodem tempore, omnes et singuli Episcopi Metropolitano suo

nomina iudicabunt unius vel al terius sacerdotis, quem dignum et aptum

episcopali ministerio exist imabunt .

Nil vetat quominus sacerdotes extradioecesani et etiam alterius pro

vinciae proponantur . Id tamen sub gravi exigitur, ut qui proponitur,

personali ter et ex d iu turna conversatione a proponente cognoscatur.

Una cum nomine aetatem quoque designabunt candidati, eius ori

ginis et actualis commorationis locum, et officium quod modo principa

liter tenet.

2. Antequam tamen determinent quem proponant , tam Archiepiscopi

quam Episcopi consultores dioecesanos et parochos inamovibiles roga-

bunt , eo modo qui infra statuitur, ut sacerdotem indicent aliquem, quem

prae ceteris dignum et idoneum coram Domino censeant cui Christiani

gregis custodia in aliqua dioecesi committatur .

Ast a) interpellatio facienda erit consultoribus et parochis, non in

conventu coadunatis, sed singulis singillatim, data unicuique sub gravi

obligatione secreti, et sub lege destruendi, si quod intercessit hac de

re, epistolare commercium.

b) Episcopi autem habi tum consilium nemini patefacient, nisi forte

in Episcoporum conventu, de quo infra.

3. Poterunt quoque Episcopi alios prudentes viros, etiam e clero

regulari tam prò proponendis candidatis quam pro cognoscendis alicuius

ACTA, vol. V I I I , n. I i . - 3-11-916. 27


quali tat ibus in ter rogare ; sed ad unguem servatis regulis superius sub

litt. a) et b) articuli 2 recensitis.

4. Susceptum in u t roque casu art. 2 et 3 consilium sequi possunt

Episcopi, sed non tenentur , soli Deo rat ionem bac in re reddituri .

Nomina au tem unius vel alterius sacerdotis quem Episcopi iuxta

art. l u m proponent , nulli p rorsus praeter quam Archiepiscopo patefacient.

5. Habi ta a Suffraganeis candidatorum indicatione, Archiepiscopus

suos adiiciat; et omnium indicem ordine alphabetico conficiat, reticitis

tamen proponent ibus, et hanc notulam t ransmi t ta t singulis Suffraganeis,

ut oppor tunas investigationes peragere valeant de quali tat ibus eorum

quos personali ter et certa scientia non cognoscant.

6. Investigationes vel etiam maiori secreti cautela peragendae erunt ,

ac supra num. 3 dictum est. Po te runt autem Episcopi investigationum

causam reticere et caute prudenter celare. Quod si vereantur rem palam

evasuram, ab ulterioribus inquisitionibus abst ineant . ...r...

7. Post Pascham, die et loco ab Archiepiscopo determinandis , omnes

Provinciae, Episcopi una cum Metropolitano suo convenient ad selectio

nem eorum qui S. Sedi ad episcopale ministerium proponendi erunt .

Convenient autem absque ulla solemnitate, quasi ad familiarem

congressum, ut at tentio quaelibet, praesertim diariorum et ephemeridum,

et curiositatis s tudium vitetur. v n - , , o

8. In conventu, invocato divino auxilio, praes tandum erit a singulis?

Archiepiscopo non excepto, tactis SS. Evangeliis, ius iurandum de secreto

servando, ut sacratius f iat vinculum quo omnes ads t r inguntur : et regulae

ad electionem faciendam legendae erunt.

9. Deinde unus ex Episcopis praesent ibus in Secretarium eligetur.

10. Quo facto, moderata disceptatio fiet, ut inter tot exhibitos dignio-

res et aptiores seligantur. Veluti Christo ipso praesente et sub eius

obtutu, omni humana consideratione postposita, cum discretione tamen

et caritate, supremo Ecclesiae bono, divina gloria et animarum salute

unice ob oculos habitis, discussionem fieri omniaque • agi, gravitas ipsa

negotii apprime exigit. Idque faciendum perspecta omnium Praesu lum

pietas ac religio prorsus exigunt.

11. Candidati maturae sed non nimium provectae aetat is esse debent ;

prudentia praediti in agendis, quae sit ex ministeriis exercitis compro

bata; sanissima et non communi doctrina exornati , et cum debita erga

Apostolicam Sedem devotione coniuncta; maxime autem honesta te vitae

et pietate insignes.

At tendendum quoque est ad capacitatem candidati in temporali

bonorum administrat ione, ad conditionem eius familiarem, ad eius indo-

$. Congregatio Consistorialis 403

lem et valetudinem. Uno verbo videndum u t rum omnibus iis qualita

t ibus polleat, quae in optimo pastore requiruntur , ut cum fructu et

aedificatione populum Dei regere queat.

12. Discussione Archiepiscopi nu tu clausa, fiet hac ratione scru

t inium :

a) Qui omnium Episcoporum consensu, u n a aliave de causa,

durante disceptatione visi sunt ex albo proponendorum expungendi, in

suffragium non vocabuntur : ceteri, etiam probatissimi, vocabuntur.

b) Scrutinium fiat dé singulis per secreta suffragia, incipiendo a

primo ex candidatis ordine alphabetico.

c) Omnes Episcopi, ipöo Metropolitano comprehenso, pro singulis

candidatis t r ibus taxillis seu calculis donabuntur , uno albo, altero nigro,

tertio alterius cuiusdam coloris. P r imus signum erit approbationis, alter

re probationis, tertius abstensionis a sententia ferenda, qualibet demum

de causa. ' ;

d) Singuli Praelati incipiendo ab Archiepiscopo in u rna apte

disposita taxil lum déponent quem coram Deo, graviter onerata eorum

conscientia, iustum aest imabunt pro sacerdote qui in suffragium vocatur:

ceteri duo taxilli in alia u rna pari ter secreta deponentur.

e) Datis ab omnibus suffragiis, Archiepiscopus cum adsis tent ia

Episcopi Secretarii coram omnibus taxillos et eorum speciem numerabi t ,

et- resultantia scripto consignabit.

1& Scrutinio de omnibus expleto, l iberum erit Episcopis, si id ipsis

placeat, aut aliquis eorum postulet, ut inter approbatos plenis aut par ibus

suffragiis novo scrutinio designetur quinam ex eis praeferendus sit. Ad

hunc finem autem singuli Praelati nomen praeferendi in schedula signa-

bunt , eamque in u rna déponent : quae examinabuntur ut supra num. 11,

litt. e, decernitur .

14. Quamvis autem SSmus Dominus Noster sibi reservet, al iqua

dioecesi vel archidioecesi vacata, per R m u m Delegatum Apostolicum,

aut alio modo, oppor tuna consilia ab Episcopis vel Archiepiscopis requi

rere ut personam eligat quae inter approbatas magis idonea videatur

dioecesi illi regendae; nihilominus fas erit Episcopis, imo bonum erit,

si ipsi in eodem conventu aliquas saltem generales indicationes prae

beant cuinam dioecesi regendae candidatos magis idoneos censeant,

e .g . u t rum parvae, ordinatae et t ranquil lae dioecesi, an etiam maioris

momenti , vel in qua plura sint ordinanda et c reanda ; u t rum dioecesi

mitioris climatis et in planifie positae, an alterius generis, et similia.

15. Episcopus a secretis durante discussione diligenter adnotabi t

quae de singulis a singulis Praelatis dicentur : quaenam discussionis


fuerit conclusio: denique quidam tum in primo scrutinio tum in secundo

(si fiat) exitus fuerit et quidnam specialius iuxta ar t iculum lánm fuerit

dictum.

16. Antequam Episcopi discedant legenda erit, ut probetur, relatio

a Revmo Secretario confecta circa nomina proposita, candidatorum

quali tates et obtenta suffragia.

17. Actorum exemplar ab' Archiepiscopo, a Praesule a secretis et a

ceteris Episcopis praesent ibus subsignatum quam tutissime ad Sacram

hanc Congregationem per Delegatum Apostolicum mittetur. Acta vero

ipsa penes Archiepiscopum in Archivo secretissimo S. Officii servabun

tur, destruen da tamen post annum vel etiam prius, si periculum viola

tionis secreti immineat.

18. Fas quoque erit Episcopis, tum occasione propositionis candidati

t um vacata aliqua Sede, praesertim maioris momenti , l i t teras S. H. C.

vel ipsi SSmo Domino dirigere, quibus mentem suam circa personarum

quali tates sive in se sive in relatione ad provisionem dictae Sedis pate

faciant.

Praesent ibus valituris, contrari is quibuslibet etiam peculiari men

tione dignis minime obstant ibus et ad nutum Apostolicae Sedis:

Datum Romae, die 25 iulii 1916.

^ C. CARD. DE LAI , Episc. Sabinen., Secretarius.

L . © S .


II

P R A T E N S I S AMPLIFICATIO FINIUM DIOECESIS

Ex officio divinitus sibi concesso Romani Pontifices numquam desti

terunt , in oeconomica agri Dominici procuratione, ea moderari vel

etiam immutare quae propter nova rerum ac temporum adiuncta ad

spiritualem Christifidelium salutem utilitatem que apt ius comparandam

magis in Domino experti sunt profutura. Siquidem Innocent ius P P . X,

ut controversiis Episcopos Pistorienses inter et Praeposi tos Pra tenses

tunc temporis agitatis finem tandem im poneret, apostolicis litteris qua

rum initium Redemptoris nostri die 22 septembris anno 1653 datis, Pra-


tensem praeposi turam in propriam dioeeesim erexit, eamque aeque

principaliter ac perpetuo univit dioecesi Pistoriensi, coarctato tamen

novae erectae dioecesis territorio' ad ipsius urbis Pratensis moenia.

Haec tamen finium dioecesis Pratensis delimitatio:, u n a t an tum excepta

paroecia suburbana S. Mariae a Pietate dein adiecta, usque nunc eadem

permansit , quamvis municipium Pra tense alias easque plures comple

cteretur paroecias de iurisdictione Ordinariorum dioecesum Pistoriensis

et Florent inae: quod quidem minime arr idebat inuuicipibus civitatis

Pratensis . P ronum erat enim coniicere difficultatibus expertem esse non

posse hunc rerum s ta tum, nimirum tri bus Ordinariis subesse et t r ibus

diversis ecclesiasticis iurisdictionibus obnoxium esse unius municipii

populum. Quocirca factum est ut cathedrale capitulum Pratense, clerus

populusque ac ipsi eiusdem:civitatis praesides Apostolicam Sedem sae

pius ultimis potissimum temporibus ins tanter supplieaverint ut huic

rerum conditioni opportune consuleret. Ad haec igitur incommoda in

posterum removenda et ut procuratio rei sacrae congruentibus aptius

que explicaretur intra ambitum civilis administrationis, SSmus Domi

nus Noster Benedictus P P . XV, auditis interesse habent ibus , de consulto

S. G. Consistorialis, Praedecessorum suorum vestigia prosequens a tque

civium Pratensium vota benigne obsecundans, certa scientia ac matura

deliberatione, limites dioecesis Pratensis ad universum eiusdem Pra

tensis municipii territorium extendere s tatui t ac decrevit. Et quamvis

Emus Cardinalis Archiepiscopus Florent inus aegre ferret aliquot paroe-,

cias sibi carissimas a sua dioecesi separari , nihi lominus statim ac novit

id a Sanctitate Sua in maius animarum bonum exoptari, filiali obsequio

dismembrationi assensit atque consensum suum libenti animo praebuit .

Quare Sanctitas Sua de apostolicae potestatis plenitudine, suppleto qua

tenus opus sit, quorum intersit vel sua interesse praesumant consensu,

quae sequuntur paroecias dioecesi Pistoriensi nunc subiectas, id est

S. Salvatoris a Vaiano, S. Martini a Schignano, S. Miniati a Pupigliano,

S. Luciae in Monte, S. Michaelis a Cerreto, S. Petri Apostoli a Figline,

S. Mariae ab Humilitate a. Chiesanuova, S. Bartholomaei a Coiano,

S. Mariae Assumptae a Narnali, S. Petri Apostoli a Galciana, S. Mariae

a Capezzana, S. Hippolyti in Piazzanese, S. Martini a Vergaio, S. Iusti

in Piazzanese, S. Silvestri a Tobbiana, S. Blasii a Casale, S. Petri Apo

stoli a Iolo, S. Andreae a Iolo, S. Mariae Magdalenae a Tavola, S. Georgii

a Castelnuovo, S. Martini a Paperino, S. Mariae a C'àfaggio, S. Petr i

Apostoli a Grignano, S. Mariae a Succursu, S. Georgii a Colonica,

S. Mariae a Colooica, S. Petri Apostoli a Mezzana; i temque insequentes

alias ad dioecesim Florent inam modo pert inentes, idest S. Laurentii a


Pizzidimonte, S. Martini a Gonfienti, S. Ghristinae a* Pimonte , S. Blasii

a Cavagliano, S. Mariae a Filettole, S. Paul i a Carteano, S. Michaelis

a Canneto, S. Leonardi in Collina, SS. Iusti et Clementis a Fal tugnano,

S. Martini a Fabio, SS. Andreae et Donati a Savignano, SS. Viti et

Modesti a Sofignano ; a memorat is Pistoriensi ac Florent ina dioecesibus

disiungit ac separat , illasque cum proprio adnexo territorio at tr ibuit et

perpetuo; uni t dioecesi Pratensi , ita ut posthac fines huius dioecesis pro-

tendantur ad fines usque municipii Pratensis cum iisque coincidat. In

quamdam vero huius cessionis recognitionem, Capitulum cathedrale Pra

tense quotannis offeret Capitulis cathedral ibus, t um Florentino tum

Pistoriensi, decem cerae l ibras die festo ut r iusque Titularis sacra. Ad

ea véro quae hic decreta sunt exsecutioni mandanda , idem SSmus Domi

nus deputare dignatus est R. P. D. Richardum Carlesi, Episcopum ele

ctum Soanensem et Pitil ianensem, eidem tr ibuens necessarias et oppor

tunas facultates alium vel alios subdelegandi ad effectum de quo agitur,

iniunctoque onere intra tres menses ad hanc S. Congregationem Con-'

sistorialem. mittendi authent icum exemplar ipsius peractae exsecutionis.

Hisce denique super rebus edi mandavit praesens consistoriale decre

tum! perinde valiturum ac si apostolicae sub plumbo litterae expeditae

forent, contrariis non obstant ibus quibusvis, etiam speciali .mentione

dignis.; . - : , « . ,

Datum Romae, ex Secretaria e iusdem S. Congregationis, die B .se

ptembris 1916.

C . C A R D . DB LAI , Ep. Sabinen:, Secretarius.

L . © S ,


I I I

M A G E L L A N E N S I S

ERECTIONIS VICARIATUS APOSTOLICI DECRETUM

Quae rei sacrae procurationi melius gerendae facere possunt, ea

Romani Pontifices de plenitudine Apostolicae potestatis decernere sata-

gerunt. i am vero quum SSmo Domino Nostro Benedicto P P . XV expo

situm fuerit in amplissimo territorio Patagoniae Cilenae, cui nomen


Magellano, ubi pars veteris Apostolicae Praefecturae Patagoniae meri

dionalis exstat, apt ius catholicae fidei incremento prospici posse, si Apo

stolicus Vicariatus erigeretur et vir charactere episcopali insignitus illius

regimen tenere t ; eadem Sancti tas Sua hisce postulat is benigne annuere

dignata est. Quapropter, de consulto huius S. Congregationis Consisto

rialis Emorum Pa t rum, suppleto quorum intersit vel sua interesse prae

suman t consensu, praesens edi iussit Consistorial e Decretum, quo, sup

pressa adhuc exstante Praefectura Apostolica Patagoniae meridionalis^

territorium Magellanense, ' intra fines dioecesis S. Caroli de Ancud exi

stens, in Vicariatum Apostolicum, Magellanensem nuncupandum, donec

in propriam ac distinctam dioecesim constitui possit,- erigit a tque erectum

declarat, cum sede principe in loco Puntarenas. Huius autem Vicariatus

f ines e run t : ad septentr ionem linea geographica parallela 47; ad orientem

limites civiles inter Rempublicam Argent inam et Cilenam ; ad meridiem

et occasum mare Pacificum, insulis Malvinis comprehensis, ad Anglicum

Gubernium spectantibus. Voluit praeterea Beatissimus Pater ut hic Apo

stolicus Vicariatus Magellanensis et metropolitico iuri Archiepiscopi

S. Iacobi de Chile sit subiectus et concreditus maneat curae et regimini

Sacerdotum Piae Societatis Salesianae a Ven. Ioanne Bosco insti tutae,

qui iam a plurimis annis ibidem magnos impendunt labores. Tandem

idem SSmus Pater disposuit ut, iuxta Constitutionem Sapienti Consilio,

memoratus Vicariatus omnimodae subiiciatur dependentiae ac iurisdi

ctioni S. C. de Propaganda Fide. Contrariis quibuslibet minime obstann

tibus.

Datum Romae, ex Secretaria eiusdem S. Congregationis, die 4 octo

bris 1916.

C. CARD. DE LAI , Ep. Sabinen., Secretarius.

L. © S.



I V



Benedictus P P . XV has, quae sequuntur, ecclesias de proprio pastore

providit, scilicet :

4 octobris 1916. — Metropolitanae ecclesiae Pragensi promovit

R. P. D. Pau lum de Huyn, hac tenus episcopum Brunensem.

16 octobris, -r- Cathedral ibus ecclesiis Luceoriensi et Zytomiriensi

perpetuo canonice uni t is praefecit R. D. Ignat ium Dubowski, pa ro

chum et vice-decanum cathedralis Zytomiriensis, cum deputat ione in

Administratorem ecclesiae cathedralis Camenecensis.

S. CONGREGATIO DE PROPAGANDA PIDE

NOMINATIONES

Brevibus apostolicis nominati sun t :

16 augusti 1916. — Episcopus Bacchensis in Indiis Orientalibus,

R. P. Iosephus Legrand, e Congregatione Sanctae Crucis.

4 septembris. — Episcopus Mysuriensis in Indiis Orientalibus,

R. D. Hippolytus Teissier, e Seminario Parisiensi ab exteris missio

nibus .

S. Congregaiio Caeremonialis

SACKA CONGREGATIO CAEREMONIALIS

409

D B F U N C T I O N I B U S S A C R I S A S . R . E . C A R D I N A L I B U S I N U R B E C E L E B R A N D I S -

D E C A E R E M O N I A L I C A P E L L A E P A P A L I S - D E U S U G E S T A N D I C R U C E M

P E C T O R A L E M S U P E R C A P P A M M A G N A M - D E E X E Q U I I S A C F U N E R I B U S

S . R . E . C A R D I N A L I U M I N R O M A N A C U R I A .

Die 17 mensis augusti anni 1916, feria T, in Palatio Apostolico

Vaticano, habita fuit Caeremonialis Congregatio, relatore Eflio ac R m o

Dno Cardinali Vincentio Vannutelli, Episcopo Ostien. èt Práenestin. ,

S. Collegii Decano, Praefecto.

Eminentissimi Pa t res quaestiones quasdam ac dubia ëxpènderunt

circa interpretat ionem atque applicationem Decretorum Dignitatis emi

nentia et Sollemne semper fuit, quae ab hac Sacra Congregatione edita

sunt die 30 maii 1902, quoad functiones Cardinalitiás, sive solemnes

sive pr ivatas in Urbe celebrandas. Emi Patres , eadem Decreta in omni

bus confirmantes, declararunt insuper, non licere mulieribus, neque si

de aliqua religiosa Congregatione vel pia sodalitate sint, Sollemnia Car

dinalitia cantu comitari.

Nonnulla praeterea statuta sunt circa Caeremoniale Capellae Papa

lis et ordinem in eadem servandum.

Quum vero alicubi Episcopi Crucem pectoralem super Cappam

magnam gestare soleant, Emi Patres , ne illis Romam adv ament ibus

certa desit norma qua se gerere debeant, re diligenter perpensa, secun

dum contrariam traditionem Cardinalium et Episcoporum in Urbe, sta

tue run t : In Romana Curia et in Pontifìcia Capella nihil innovetur.

Quaedam etiam decreta sunt circa exequias et funera S. R. E.

Cardinalium, atque etiam, Summo Pontifice optante pietatem suam

Cardinalibus defunctis testari, propositum susceptum est instituendi

funus anniversarium in Palatio Apostolico, ipso Summo Pontifice prae

sente, mense novembri habendum, in suffragium Cardinalium qui intra

a n n u m in Curia vel extra Curiam sint defuncti.

Quàë omnia SSmo D. N. Benedicto Pp . XV relata ab Emo Cardi

nali S. H. C. Praefecto, in audientia diei 22 augusti , Sancti tas Sua

confirmare et approbare dignata est, s ta tuens ac iubens, ut quotannis ,


mense novembri, Capella Papalis in Apostolico Palat io habeatur , in

suffragium S. R. E. Cardinalium intra a n n u m defunctorum; mandans

insuper ut hac de re a Sacra eadem Congregatione speciale edatur

Decretum. •• • • •>

E Secretaria S. C. Caeremonialis, die 24 august i 1916.

NICOLAUS CANALI, Secretarius.

D E C R E T U M

Cum in obitu S. R. E. Cardinalium, qui in Curia decessissent,

varii, pro varietate temporum, fúnebres r i tus adhiberentur , Benedi

ctus XIV P. M., morem a Benedicto XIII servatum probando, Consti

tut ione Praecipuum, die xxni novembris MDCCXLI edita, haec¿deerevi t :

: « Quod in posterum Cardinalium in Romana Curia decedentium

« exequiae semper de mane, nunquam vero de vespere celebrentur et

« celebrari debeant, infrascripta forma servata, videlicet, quod Fra t res

« ex Ordinibus Mendicantium de mane diluculo ad Ecclesiam in qua

« defuncti Cardinalis corpus expositum reperitur, pro inibi t r ibus Officiis-

« defunctorum Nocturnis de more decantandis , sollicite accedant ; quibus 1

« quidem Nocturnis decantatis , eodem mane . . . Capella Pontificia; inter

v e n i e n t i b u s Romano Pontifice ac Sacro Cardinalium coetu,- nec non

« omnibus et singulis Capellani Pontificiam const i tuent ibus/ habeatur ,

« et in ea Sacrum Missae defunctorum Sacrificium a Cardinale Cardi-

« nal ium coetus pro tempore Camerario existente, eoque impedito, ab

« altero Cardinale ab eodem Cardinale Camerario delegato, solemniter

« celebretur, quodque supra defuncti Cardinalis corpus absolutio ab

« eodem Pontifice praesente, eoque absente, a dicto Cardinale Camerario,

« seu, eo pariter absente, a Cardinale, ut praefertur, delegato, imper-

« t iatur ».

Sed hae praescriptiones cum muta ta Urbis condicio quominus ser

varen tur vetaret, Sacra haec Caeremonialis Congregatio funebria pro

Cardinalibus officia ad eam exegit ra t ionem, quae vestigium veteris

magnificentiae quam maxime retineret. I taque constituit ut, Praefecto

pontificalium caeremoniarum moderante, Sacrum solemne ab Episcopo

fieret, cui ministri atque adiutores, qui soliti essent, inservirent; liceret

autem Cardinalibus civitatumque exterarum Legatis, quamvis non palam,

interesse: et cum ipse Pontifex Maximus adesse non posset, eius loco

S: Congregatio Caeremonialis 411

Cardinalis Sacri Collegii Decanus ri tualem absolutionem, Sacro peracto,

impertiret.

Hoc tamen SSmo D. N. Benedicto Pp . XV haud satis esse, pro eius

erga Cardinales animo atque studio, visum es t ; ob eamque rem huic

Sacrae Congregationi mandavi t ut, re diligenter perpensa, modum ali

quem excogitaret quo posset Summus Pontifex eis qui sibi in oneroso

Pontificii regimine adiutores exstitissent, ut est in illa Constitutione, ulti

mum debitumque sui amoris suaeque pietatis persolvere officium.

Quare Sacra haec Congregatio, in conventu proxime habito, die xvii

mensis Sextilis, censuit Cardinalium funera in Curia eodem quo usque

adhuc ritu, sed ampliore quodam appara tu in templis idoneis, esse

facienda, ac praeterea solemne quotannis in Vaticanis aedibus Sacrum

pro omnibus Cardinalibus, qui intra annum proximum decessissent,

Summo adstante Pontifice, habendum esse.

Haec SSmus D. N. Benedictus Pp . XV, cum sibi ab infrascripto

Cardinali Sacrae Caeremonialis Congregationis Praefecto in audientia

diei X X I I eiusdem mensis et anni relata fuissent, probavit , et constituit

ut quotannis , mense novembri, certa die, pro omnibus Cardinalibus,

qui intra annum proxime elapsum, sive in Curia sive extra Curiam,

supremum diem obiissent, Sacrum solemne in aedibus Vaticanis, adstan-

t ibus 'Romano Pontifice ac Sacro Cardinalium Collegio atque etiam omni

bus Pontificiam Capellani consti tuentibus, a Cardinali S. Collegii Came

rario, vel a Cardinali ab eo delegato, fieret:-quo peracto, ipse Summus

Pontifex ritualem absolut ionem tumulo impertiret.

Contrariis quibuscumque non obs tan t ibus .

Datum e Secretaria S. Caeremonialis Congregationis, die xxv augusti

anni MCMXVI. . •

; VINCENTIUS CARD. VANNUTELLI, Episc. Ostie n. et Praenestin. , :i p - S. Congr. Caeremonialis Praefectus.

L. ^ S.

» Nicolaus Canali, Secretarius..


S. CONGREGATIO DE SEMINIBUS

ET DE STÜBIOEÜM TJNTYEESITATIBUS

EPISTOLA

A D R . P . D . A L F R E D U M B A U D R I L L A R T , R E C T O R E M I N S T I T U T I C A T H O L I C I P A R I

S I E N S I S , D E D O C T R I N A S A N C T I T H O M A E A Q U I N A T I S I M P E N S I U S E X C O L E N D A .

Monseigneur,

En présence des ruines matérielles et morales que le monde actuel

voit s 'accumuler Chaque jour , le Saint-Siège, confiant en Celui qui a

promis d'être avec Son Eglise jusqu 'à la consommation des siècles, se

plait à envisager l 'époque prochaine du relèvement. Il n 'est pas douteux

que la France aura une par t considérable, dans cette œuvre de restau

ration. Nous espérons que les glorieuses paroles, par lesquelles on a

resumé votre histoire dans le passé : « Gesta Dei per Francos », se véri

fieront encore dans l 'avenir.

Or ce relèvement moral ne sera complet et durable, que dans la

mesure où il au ra été préparé et soutenu par la saine doctrine.

Comme la foi, au dire de votre célèbre Guillaume de Par is , est la

première vie de l 'esprit humain , la première lumière dans l 'œuvre de

la seconde création et de la réparat ion humaine (Guliei. Parisien., Lib.

De Moribus, cap. I), ainsi la formation doctrinale est la première et la

plus indispensable.

Vous savez en quel sens doit s 'orienter cette formation dans les

Universités catholiques. « Des Papes se succèdent - disait le Card. Billot,

« une des gloires de votre patrie, - Papes de nationali té différente, avec

« des tendances et des caractères très divers, mais tous, depuis Jean XXII *

« ju squ ' à Benoît XV, n 'on t qu 'une voix pour recommander Saint Tho-

« mas d'Aquin ». « Omnium tamen in commendando Aquinate u n a inva-

« r ia ta sententia est ». (Oratio habita die 11 martii 1915, pro instaura

tione Academiae S. Thomae).

Il suffit, pour se convaincre, de parcourir, même rapidement, l 'ou

vrage dans lequel le R . P . Berthier, 0. P., a réuni , comme en une chaîne


d'or, ces témoignages des Souverains Pontifs en faveur de la doctrine

de l'Ange de l'Ecole (P. ßer thier , S. Thomas Doctor Communis Eccle

siae, 1914).

Je me limite à vous rappeler les paroles de l 'Encyclique: Depuis

le jour que le St.-Père Léon XIII adressa, le -8 septembre 1899, au Clergé

de votre pays et que l'on peut appeler la Magna Charta pour la for

mation intellectuelle et morale des élèves des Séminaires. « Est-il besoin

«d ' a jou te r que le livre par excellence, où les élèves pourront étudier

« avec plus de profit la Théologie scolastique, est la Somme Théologf-

« que de St Thomas d'Aquin ? Nous voulons donc que les professeurs

« aient soin d'en expliquer à tous leurs élèves la méthode, ainsi que les

«p r inc ipaux articles relatifs à la foi c a tho l ique» . Deux ans après

(1 oct. 1901) le regretté Pontife écrivait à l 'Evêque de Verdun: « Que

« ceux qui s 'appliquent à l 'enseignement et à l 'étude de la Théologie

« e t de la Philosophie, considèrent comme leur devoir capital, après

« avoir laissé de côté les inventions d'une vaine philosophie, de suivre

« St Thomas d'Aquin et de le cultiver comme leur maître et leur chef ».

Et dans la Lettre Encyclique Aeterni Patris à tous les Evêques: « Provi-

« dete ut sapientia Thomae ex ipsis eius fontibus haur ia tur , aut saltem

« ex iis rivis, quos ab ipso fonte deductos, adhuc integros et illimes

« decurrere, certa et concors doctorum hominum sententia est ».

Dans le même sens, le Pape Pie X de s. m. écrivait, le 6 mai 1907,

a u x Evêques Protecteurs de votre Inst i tut : « De philosophia pet imus a

« vobis, ne unquam patiamini in Seminariis vestris minus sancte obser-

« vari quae providentissime Litteris Encyclicis' Aeterni Patris Decessor

« Noster praecepit. Permagni ad custodiam et tutelam Fidei hoc interest...

« Ergo vos, vestros alumnos sacri ordinis non debetis velle philosophiae

« praeceptis t an tum imbui, quan tum in legitima l i t terarum institutione

«praesc r ip tum est publice, sed eo uber ius et altius, nempe secundum

« disciplinam Thomae Aquinatis, ut solidam deinceps possint S. Theo-

« logiae reique biblicae scientiam percipere ».

La pensée de Sa Sainteté Benoît XV n'est pas différente. — Dans

un Bref adressé au R. P. Hugon, 0. P., et publié dans les Acta Aposto

licas Sedis du 7 ju in 1916, le Souverain Pontife écrivait: « Sanctum

« et salutare est, ac paene necessarium in scholis catholicis, ubi ad

« philosophiae ac theologiae scientiam insti tuitur sacra iuventus, sum-

« mum haberi magistrum Thomam Aquinatem ». Et dans le Motu Pro

prio, du 3 dec. 1914, en faveur du Collège théologique de Bologne:

« Probe novimus debito in honore ibidem esse Thomam Aquinatem,

« c u i u s doctrinas decessores Nostri illustres, Leo XIII et Pius X, maxi-


« mis extulerunt laudibus, easque scholis catholicis religiose re t inendas

« praescr ipserat^ . . . . S ta tu imus ut Archicancellarius et Collegium Theo-

« logorum Bononiense, - servatis rite praescriptionibus vel sacri Consilii

« studiis provehendis, in primisque decreto Doctoris Angelici, die xxix iunii

« huius anni edito, de summis Thomae Aquinatis principiis in philosophia

« sancte tenendis deque ipsa Summa Theologica in scholis theologiae prae-

« legenda, - vel aliis quae Sedes Apostolica praeceperit praecepturaque

« sit, academicos theologiae gradus et lauream conferre poss in t . . . ».

Et enfin le même Pontife daigna approuver et confirmer la réponse

de cette Congrégation, du 7 mars 1916, touchant l 'étude du Docteur

Angélique.

Je suis bien sûr, Monseigneur, que la Fille ainée de l'Eglise, qui a

tant de fois devancé même les désirs du St-Siège, et qui t ient à être la

première dans l 'amour, observera a^ ec plus d 'ardeur encore dorénavant

ces directions pontificales, et que en particulier votre Inst i tut et les'

autres Universités catholiques de France, dont l 'a t tachement a l a chaire

de Pierre est si connu, contr ibueront ainsi t rès efficacement à cette

résurrection que nous saluons d'avance.

En vous exprimant mes désirs et mes espérances, Monseigneur, je

vous félicite une fois encore, du zèle que vous avez employé pour le

bien de l 'Institut catholique, et qui vous fera t rouver les moyens cd'ap*.

pliquer les mesures salutaires dont j e viens de parler. > v ,

Agréez, Monseigneur, mes vœux les meilleurs et les sentiments avec

lesquels j ' a ime à me dire

Rome, le 30 septembre 1916.

votre tout dévoué en N . - S .

G. CARD. BISLETI , Préfet,

S. Romana Rota 415

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA ROMANA ROTA

, r M O H I L O V I E N .

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( R A D Z I W I L L - B E N A R D A K Y )

Benedicto XV feliciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae anno

secundo, die 18 aprilis anni 1916, RR. PP. DD. Seraphinus Manu, Ponens,

Ioannes Prior, et Aloisius Sincero, Auditores de Turno, in causa Mohilo-

vien. - Nullitatis matrimonii , inter Michaelem Radziwill, actorem, reprae

sentatum per legitimos procuratores Vincentium Sacconi, advocatum,

et Nazarenum Ferrata, advocatum, êx una parte, et Mariam Benarclaky,

conmntam, cum assistentia legitimorum procuratorum Caroli Santucci,

advocati, et Christophori Astorri, advocati, ex altera parte, in gradu

appellationis contra sententiam Rotalem diei 27 iulii 1915 a Defensore

Vinculi interpositam, interveniente et disceptante in causa eodem Defensore

Vinculi, sequentem tulerunt definitivam sententiam.

Princeps Michael Radziwill, na tus Berolini anno 1870, religione

romano-catholicus, civilitate Russiaca auctus, diplomaticum curriculum

iniit, et, anno 1898, mense aprili, legationi Russiacae apud Gubernium

Anglicum Londini addictus fuit. Iam ab anno 1895 Michael amore pro-

sequebatur Mariam Benardaky; haec, na t a anno 1874, religione graeco-

orthodoxa, Parisiis cum suis genitoribus in domo propria domicilium

a multis annis fovebat. Mense iulio anni 1898, Michael sponsalia con

traxit cum Maria. Cum, iuxta legem Russiacam, nuptiae ritu graeco-

orthodoxo celebrandae essent, et difficile fuisset invenire sacerdotem

catholicum, qui, post caeremoniam schismaticam, nuptiis benedicere ritu

catholico vellet, Michael et Maria, huiusque genitores Petropolim se

contulerunt , et ibi nuptiae celebratae sunt hoc modo : Die 31 augu

sti 1898, Rev. P. Lagrange, O. P. , obtenta, ut ipse refert, delegatione ab

archiepiscopo Mohiloviensi, secreto, in capella domus suae pr iva tae ,


sponsis benedictionem nuptialem impert ivi t ; postea, die 2 septembris,

sponsi, coram capellano graeco-orthodoxo, in ecclesia graeco-orthodoxa,

matr imonium hoc ri tu publice ce lebrarunt ; et deinde in ecclesia catho

lica, r i tu catholico, coram eodem P. Lagr.ange, matr imonium, repetito

consensu, i teraverunt. Eodem die 2 septembris , Petropolim reliquerunt,

et, absoluto itinere nuptiali, Londinum petierunt. Vita communis fere

usque ad annum 1909 duravit , et inde proles suscepta est. Verum, exortis

postea inter coniuges dissidiis, Pr inceps Michael, obtenta, die 7 septem

bris anni 1909, commissione Pontificia, hoc S. Tribunal adivit, ut suum

cum Maria matr imonium nullum declararetur ex defectu formae Tri

dent inae. Longa apud plures Curias instructione peracta, sententia

tandem prodiit, die 27 iulii 1915, qua declaratum est constare de nul

litate matrimonii , salva legitimitate prolis. A qua sententia, quoad par

tem quae matr imonii nullitatem respicit, appellavit Defensor Vinculi, et

inde causa denuo proponi tur sub consueta dubii formula : An sententia

Rotalis diei 27 iulii 1915 confirmanda vel infirmanda sit in casu?

Quod ad ius attinet. - Ante omnia no tandum est decretum Triden

t inum Tametsi p romulgatum fuisse in archidioecesi Mohiloviensi, ad

quam pertinet civitas Petropol is ; valida tamen ibi esse, quamvis illicita,

t um matr imonia haeret icorum aut schismaticorum inter se, tum matr i

monia mixta, ad normam Declarationis Benedicti XIV pro matr imoniis

Hollandiae. Quod constat ex attestatione episcopi Attaliensis, olim Suf

fraganei archiepiscopi Mohiloviensis, iam producta apud H. S. O. in

alia causa matrimoniali Mohilovien.: quae attestatio sic se habe t : « Tnfra-

« scriptus tes tatur decretum Conc. Tridentini Tametsi vigere in uni-

« versa archidioecesi Mohiloviensi. Verum forma Tridentina t an tum locum

« habet pro romano-cathol ic is illius Imperii, non autem pro matr imo-

« niis haeret icorum seu or thodoxorum sive inter se contrahant , aut cum

« romano-cathol ico; nam dispositio quae prius a Pio VI, 2 martii 1780,

« concessa fuerat pro Polonia Russiaco imperio subiecta, postea a Gre-

« gorio XVI, die 19 augusti 1844, per organum S. C. a Negotiis extraor-

« dinariis, extensa fuit ad niatrimonia haeret icorum et mixta totius ìm-

« perii Russiaci, declaratione orali sequentis tenoris - Respondendum

« o r e t e n u s matr imonia mixta, quae in Russiaco imperio et in regno

« Poloniae inita sunt praeter formam a Conc. Tridentino praescr ip tam,

« esse prudenter dissimulanda, et, quamvis illicita, pro validis habenda,

« n i s i tamen aliud obstet canonicum imped imen tum». Hucusque atte

statio episcopi Atta l iensis ; praedictae t amen declarationes tum Pii VI

pro Polonia Russiaca, tum Gregorii XVI pro toto imperio Russiaco,

S. Romana, Rota 417

iam notae erant ex opere P. Perrone, De matrimonio christiano, t. II ,

p. 269-270, edit. Romae, 1858.

Quo posito, nota sunt principia canonica, quae causam, de qua

hodie agitur, regunt, sicque breviter exponi possunt :

1. Concilii Tridentini decretum Tametsi, quo vigente matr imonium

controversum celebratum est, est lex territorialis, vim legis localis

habens , quae omnes in loco degentes, non solum eos qui ibi domici

lium aut quasi domicilium habent , sed etiam peregrinos adstringit . Unde

si quis e loco ubi non viget decretum illud, t ransi t in locum ubi viget,

decreto tenetur, licet ibi nec quasi domicilium acquisierit; et ideo matri

monium, quod praeter formam ab hoc decreto praescriptam contrahere

at tentaret , «nullum est. Haec doctrina est communissima et certa, contra

quosdam, v. g., Carrière, De matrimonio, n. 1184-1194, t. II, p. 406-411,

qui dicunt praefatum decretum non habere nisi vim personalem, seu

non obligare nisi ad instar s tatut i personalis. Verum ex ipso decreti

tenore patet illud esse primo et ante omnia locale, seu attingere primo

locum seu terri torium ; legimus enim in fine decreti : « Decernit insuper

« (Sancta Synodus) ut hujusmodi decretum in unaquaque parochia suum

« robur post tr iginta dies habere incipiat a die primae publicationis in

« eadem parochia factae numerandos » ; unde decretum attingit primo

ipsam parochiam seu terr i torium parochiae. Insuper leges quae sta

t uun t de contractibus sunt locales, ita ut omnes ibi contrahentes , etiam

peregrini, his legibus adstr ingantur , unde ax ioma: Locus regit ac tum;

unde etiam iudex fi t competens ratione loci contractus, uti s ta tu tum

est in cap. Licet, 20, De foro competenti. Por ro matr imonium est con

t rac tus , nec, saltem in hac parte, u n q u a m a generali contractuum con

ditione exceptum est. Unde S. Rom. Congr. praefatum decretum Triden

t inum in hoc sensu, scilicet quod sit lex localis seu territorialis, semper

interpretatae sunt . I ta S. Congr. Conc., etiam ab ipsis eius initiis, uti

pate t ex decisione diei 4 feb. 1580, quam refert Pignatelli , Consultationes

canon., t. V, cons. 79, n. 8; sic etiam in Parisien. - Matr., diei 28 ian. 1899,

de qua Emus Gasparri , De Matrimonio, n. 1170, t. H, p. 192, edit. 1904,

Par i ter S. Congregatio Inquisit ionis clarissime docet, in Instruct ione

diei 14 dec. 1859, legem illam esse terr i tor ialem; haec sunt eius verba :

« Lex Tr ident ina de clandestinis matrimoniis debet sane in unaquaque

* parochia promulgari ; . . . sed, facta semel promulgatione,. . . lex territo-

« r ium afficit, et adaequate loquendo, localem et personalem esse in con-

« fesso est apud omnes ; qua tenus localis, afficit territorium, eosque qui ibi

« matr imonio iungendi sunt, obligat; quatenus vero personalis, eos obligat

« qui domicilium vel quasi (domicilium) habentes in loco, ubi Triden-

ACTA, TOI. V I I I , n. 11 . - 3-11-916. 28


« t inum decretum publicatum est et viget, in altero, ubi illud non viget,

« contrahere vellent ». Quam S. Officii Instruct ionem S. Congregatio de

Propaganda Fide ad Archiepiscopum S. Francisci, in Stat ibus Foede

ratis Americae, velut no rmam servandam, t ransmisi t , die 29 feb. 1860

(Collectanea S. C. de Propaganda Fide, edit. 1907, n. 1186, t. I, p. 647r).

Et ita, ut dictum est, communissima opinio doctorum, v. g., Sánchez,

De matrimonio, lib. III , disp. 18, n. 26; Pont ius , De matrimonio, lib. V,

cap. 9, n. 1; ßoss ius , De matrimonii contractu, cap. 1, n. 79; Pigna-

telli, Consultationes canon., t. V, cons. 79, n. 32, etc. ; quibus concinunt

recentiores, v. g., Perrone, De matrimonio christiano, t. II , p. 274 seq. ;

Rosset, De matrimonio, t. IV, n. 2098 seq.; E m u s Gasparri , loco cit.,

n. 1169 seq., t. II , pag. 191, edit. 1904; Wernz, Ius matrimoniale, n. 169,

p. 257, edit. 1904, et in Voto quod in citata Parisien. - Matrimonii, diei

28 ianuarii 1899, exaravit, n. 32-36 (apud Analecta ecclesiastica, t. VII,

p. 70-71), etc.

2. Concilii Tridentini decretum Tametsi non solum est lex territo

rialis, sed etiam personalis, ita ut , praeter vim localem supra descriptam,

etiam vim personalem habeat , seu obliget ad instar statuti personalis.

Unde si quis, domicilium aut quasi domicilium habens et ret inens in loco

ubi viget decretum, t ransea t in locum ubi n o n viget, adstr ictus decreto

remanet (nisi in loco saltem quasi domicilium acquirat), ita ut non possit

valide contrahere, nisi ad formam praedicti decreti. Licet multi doctores

hanc vim personalem inesse decreto Tridentino negarint (quorum elen

chum videre est apud Gury, edit. Ballerini, t. II , n. 8.39, vel apud Scri

ptores periodici Acta Sanctae Sedis, t. VII, p. 557), a t tamen de dicta pro

positione, scilicet de vi personali decreto Tridentino inhaerente, amplius

dubitari nequit . Pr imo enim suadetur ex ipso tenore decreti Tridentini ;

sancta enim Synodus non t an tum annullat contractum matrimonii clan

destine celebratum, sed etiam si qui sic contrahere a t tentabunt , « eos

«ad sic contrahendum omnino inhabiles reddit»: quae inhabilitatio ipsius

personae vim personalem decreto inesse h a u d obscure significat. Secundo

propositio clare deducitur ex decisione S. Congregationis Concilii diei 5 se

ptembris 1626, quam Urbanus VIII ad vim et dignitatem legis, etiam adie

cto decreto irr i tante, evexit in brevi Exponi nobis, diei 14 augusti 1627

(Bullarium Bom., edit. Taurinen. , t. XIII , p. 591). Haec decisio sic ab ipso

Pontifice relata es t : « P r i m o , an incolae, t am masculi quam feminae,

« loci in quo Concilium Trident inum in puncto matr imonii est promul-

« gatum, t ranseuntes per locum in quo dictum Concilium non est pro-

« mulgatum, ret inentes idem domicilium, valide possint in isto loco

« matr imonium sine parocho et testibus cont rahere? Secundo, quid si eo

S. Romana Rota 419

« praedicti incolae, tam masculi quam feminae, solo animo sine parocho

« et test ibus contrahendi se transferant, habitat ionem non mutan tes?

« Tertio, quid si iidem incolae, tam masculi quam feminae, eo transferant

« habitat ionem, illo solo animo ut absque parocho et test ibus contra-

« han t? Iidem Cardinales ad pr imum et secundum, non esse legitimum

« matr imonium inter sic se transferentes ac t ranseuntes cum fraude ;

« ad ter t ium vero dubiorum huiusmodi, si domicilium vere transferatur,

« matr imonium esse validum, responderunt et resolverunt ». Uti patet

ex tenore decisionis, quoad eos qui t ranseunt de loco ubi viget decre

tum Tametsi, in locum ubi non viget, t res sunt casus ; in duobus primis,

t ranseuntes non mutan t domicilium ; in tert io, mutan t domicilium illud

que transferunt in locum ubi non viget decretum Tametsi; in duobus

primis casibus, matr imonium declaratur inval idum; in tertio, va l idum;

discrimen inter pr imum et secundum casum est quod, in secundo, trans

euntes agunt solo animo contrahendi sine parocho; dum, in pr imo, non

habetur hic an imus ; et tamen, in responsione, utr ique t ranseuntes di

cuntur se transferre cum fraude; agitur ergo, non de fraude subiectiva,

seu de dolo (qui abest in primo casu), sed de mera fraude obiectiva, scilicet

de detr imento quod, velint nolint t ranseuntes , parochus proprius pa t i tur

ex hoc t rans i tu ; quae fraus obiectiva, seu detr imentum, vitari nequit ,

nisi per mutat ionem domicilii (uti fit in tertio casu contemplato); muta to

enim domicilio, parochus prioris loci ius non amplius habet ut t r ans

euntes matrimonio coniungat. Igitur, in summa, t ranseuntes e loco ubi

viget decretum in locum ubi non viget, non mutato domicilio, dicuntur

agere cum fraude (saltem obiectiva), et nulliter cont rahere : quod, aliis

verbis, clare significat decretum Tametsi habere vim non tantum localem,

sed etiam personalem, et sequi personam, etiam in loco ubi non viget,

nisi persona ibi saltem quasi domicilium acquirat . Et in hoc sensu SS. Ro

manae Congregationes hanc decisionem sunt in terpre ta tae : « Quamo

b r e m , ait d 'Annibale, Summula, t . III , n. 457, nota 42, non valere

« matr imonium initum ab his qui legem Trident inam ignorabant, cen-

« suit S. C. C, 26 augusti 1873; vel qui eam scientes, alio discesserant ut

« ab iniusta parentum vexatione sese redimerent (S. C. C, 3 aprilis 1841 ;

« 11 iunii 1866) vel ut matr imonium inirent coram parocho consanguineo

« (ex S. U. I., probante SS., 17 maii 1804) ». Sed clarius adhuc S. C. In

quisitionis vim personalem decreti Tametsi in suis Instruct ionibus asserit.

Supra relata sunt verba Instructionis diei 14 decembris 1859: « Lex

« (Tridentina) territorium afficit, et, adaequate loquendo, localem et per

s o n a l e m esse in confesso est apud omnes ; . . . qua tenus vero perso-

« nalis, eos obligat qui domicilium vel quasi (domicilium) habentes in


« loco, ubi Trident inum decretum publicatum est et viget, in altero, ubi

« illud non viget, contrahere vellent ». Pariter, in Instruct ione diei 7 iu

nii 1867 (cit. Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1305, t. II, p. 2 ) , eadem

S. Congregatio, loquens expresse de citato decreto Urbani VIII, haec ai t :

« Iux ta ea quae in hoc decreto sanciuntur , qui domicilium habent et

« re t inen t in loco ubi Trident ina lex viget, nequeunt valide matrimo-

« niüm inire in loco ubi non viget, nisi ibi nedum habitat ionem, sed

« etiam vere domicilium fixerint, quo fraudem, si qua intercesserit, pur-

« gare omnino d e b e a n t » ; quae aperte supponunt decretum Trident inum

vi personali pollere, personasque, quas semel adstrinxit , persequi, sicut

umbra corpus, etiam in loca ubi non viget. In eodem sensu respondit

haec eadem S. C. Inquisitionis in u n a Parisien, die 6 aprilis 1895; scilicet

matr imonium, quod vir et mulier, in Gallia domicilium habentes et reti

nentes, Londini contraxerant , nul lum declaravit, licet sponsi de lege

Tridentina nihil suspicati fuissent; imo, cum in libello supplici ab Archie

piscopo Parisiensi ad S. Congregationem misso, exposita fuisset diffi

cultas contra null i tatem matrimonii , or ta ex opinione communiori quae

fraudem subiectivam exigit in contrahent ibus, ad hoc ut eorum matri

monium nul lum declaretur, S, Congregatio istius communioris opinionis

ne minimam quidem rat ionem habui t ; sed et eam prorsus floccifecit et

neglexit, ita ut (cum aliunde facta, in casu, essent legitime probata, ad

no rmam decreti S. Officii, diei 3 iunii 1889) decreverit satis esse in casu

unicam sententiam ad l ibertatem coniugum declarandam, nec requiri

appellationem a Defensore vinculi in terponendam. Quae decisio relata

est in periodico Oanoniste contemporain, t. XVIII, p. 449-451. Unde

praefata opinio, fraudem subiectivam exigens, quae revera olim com

munior erat, paulatim derelicta est, ita ut eam Wernz dicat antiquam,

ve potius antiquatam; haec sunt eius verba (loco cit., n. 170, no ta 156,

in fine, edit. 1904): « Hinc liquet quare communior olim sententia, quae

« n i m i u m insistebat verae fraudi subiectivae, iam a compluribus scrip-

« toribus antiquis non fuerit admissa, sed praesert im a recentioribus,

« p o s t ul t imas decisiones SS. CC., magis magisque derel inquatur , v. g.,

«a D'Annibale, Gasparri , Rosset, Laurin, Leitner, Scherer, Peries, cum

« Scavini, Gretoni, Grandclaude, Schnitzer, de Becker, Fleiner, aliisque.

« N e q u e , at tentis principiis et decisionibus part icularibus, praesert im a

« S . C. Inquisit ionis datis, ulla videtur esse spes fore, ut ille recessus

« ab antiqua vel potius antiquata sententia olim communiori per novam

« t h e o r i a m ab Arendt . . . p ropugnatam re tardetur ». In eodem sensu

Buceeroni ait (Instit. Theologiae Moralis, t. II , n. 1026, edit. 1908):

« C o m m u n i o r sententia tenuit validum etiam esse matr imonium eorum,

S. Romana Rota 421

« qui, habentes domicilium vel qüas i -dom cilium in loco ub Trid. viget,

« veniunt in alium locum, ubi Trid. non viget, sine intentione quidem

« acquirendi domicilium vel quasi-domicil ium, at simul sine intentione

« clandestine contrahendi, si deinde ibidem clandestine contrahant . Con-

« trariae tamen nunc sunt S. G. G. et S. O. decisiones, quibus decla

r a t u m est Tridentinam legem esse simul localem et personalem ; et

« etiam quia, in foro externo, fraus ipso facto praesumitur . Cfr. S. C.

« de P. F., 7 iun. 1867, n. 1047., A. S. S. v. 36, p. 222 seqq. ». Hinc

etiam concludit Emus Gasparri, loco cit., n. 1207, edit. 1904, in foro

contentioso, iudicem pronunciare debere null i tatem matrimonii in dicto

casu etiam absque fraude subiectiva contracti : « Sed etiam, ait, si agitur

« de matrimonio contracto, et ad forum contentiosum deducto, Officialis

» debet, ni fallimur, ob auctori tatem Sacrarum Congregationum, pro

« nulli tate pronunciare ».

3. Ut ex dictis patet, si quis, domicilium habens et ret inens in loco

ubi viget decretum Tametsi, t ransit in locum ubi non viget, remanet

decreto adstr ictus, propter vim huius personalem, et ideo, si velit in hoc

altero matr imonium contrahere, tenetur contrahere coram parocho pro

prio, vel alio sacerdote de parochi proprii licentia. Porro, parochus eius

propr ius non est parochus aut rector ecclesiae loci, per quem t rans i t ;

sed parochus loci, in quo domicilium au t quasi domicilium ret inet ;

parochus enim proprius non intelligitur nisi rat ione domicilii, vel quasi

domicilii, nisi agatur de vagis, qui proprium parochum sort iuntur, ubi

sun t ; cum ergo non agamus de vago, sed de peregrino suum domici

lium aut quasi domicilium retinente, parochus eius proprius nequit esse

nisi parochus domicilii eius aut quasi domicilii. Pari ter , si quis domi

cilium habens et ret inens in loco ubi non viget decretum Tametsi, t ransi t

in locum ubi viget, adstrictus efficitur decreto propter vim huius terri

torialem seu localem, uti supra visum es t ; et ideo, si velit in hoc altero

loco matr imonium contrahere, tenetur contrahere coram proprio parocho,

vel alio sacerdote de licentia proprii parochi. Porro , etiam in hoc casu,

parochus eius proprius non est parochus loci per quem transit , sed

parochus, seu rector, seu quocumque alio nomine vocetur, loci In quo

domicilium aut quasi domicilium retinet. Nec dicatur in hoc eius domi

cilii loco non esse parochum in sensu decreti Tametsi quod ibi non

viget; hoc enim falsum es t ; parochus enim parochus proprius intelli

gitur independenter a decreto Tametsi; Synodus enim Tridentina non

creavit parochum proprium, sed supposuit , i l lumque adhibuit uti testem

qualificatum matr imoniorum. Igitur vir Anglus, ret inens domicilium

in Anglia, et t ransiens par Parisios, si velit hic matr imonium contra-


here, tenetur contrahere, non coram parocho parochiae Parisiensis in

qua commoratur , sed coram parocho domicilii sui in Anglia, au t coram

alio sacerdote de huius licentia. Et haec clara sun t et cer ta : et argu

menta quae contra hanc doctr inam allata sunt , occasione citatae causae

Parisien., diei 28 ianuari i 1899, probabil ia non sunt , ut bene ostendit

Wernz in cit. eius voto, n. 51-53; 61^64; 70-72.

4. Ad complendam hanc iuris expositionem, no tandum est quid sin

gulare in hoc clandestinitatis impedimento. In aliis quidem impedimentis,

pars ab impedimento immunis alteri part i immuni ta tem seu exemptio

nem suam non communicat ; sic, si mulier l ibera contrahere at tentet

cum viro voto solemni au t sacro ordine ligato, exemptionem suam ei

non communicat , et mat r imonium invalidum est. Aliter res se habet in

impedimento clandestinitat is; si u n a pars est ab hoc impedimento immu

nis, v. g., quia domicilium habet in loco Tridentinae legi non subiecto,

exemptionem suam alteri part i communicat , ita ut Anglus, Londini

domicilium habens , et ita a decreto Tametsi immunis , cum muliere

Galla, decreto adstricta, valide Londini contrahit . Hoc principium iam

tempore Benedicti XIV satis receptum erat, uti concludere est ex his

quae ipse nar ra t De Synodo, lib. VI, cap. 6, n. 12. I tem hoc principium

firmavit S. Congregatio Inquisi t ionis, in u n a Quebecen., diei 17 novem

bris 1835, ad 2 et 4 {Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 842 ,1 .1 , p. 488).

Unde hodie sine ulla controversia hoc principium viget; i ta ut omnes

doctores teneant par tem ab impedimento clandestinitatis immunem

exemptionem suam alteri part i communicare, propter individuitatem

contractus; ubi tamen addendum est: et attenta positiva dispositione

Ecclesiae, quae sic decretum Tametsi interpretata est. In aliis enim impe

dimentis, individuitas contractus non sufficit ut exemptio un ius part is

alteri communicetur.

Quod ad factum attinet. - Pr inceps Michael Radziwill, tempore matri

monii contracti, quasi domicilium habebat Londini, in Anglia; a die

enim 14 aprilis anni 1898 nominatus erat addictus legationi Russiacae

apud Gubernium Anglicum; quod munus usque ad diem 24 maii 1903

re t inui t : quae constant ex attestatione authentica, diei 9 ianuarii 1910,

data ab officiali publico Ministerii Russiaci Negotiorum extraneorum (in

Summario) . Unde passim referunt testes Pr incipem Michaelem e Lon-

dino profectum esse Petropolim, ad nupt ias celebrandas. Cum ergo

decretum Tametsi Londini non fuisset u n q u a m publicatum, Petropoli

autem vigeret, Pr inceps Michael e loco immuni se conferebat in locum

decreto subiectum, et ideo, iuxta supradicta in expositione iuris, adstri-

S. Romana Rota 423

eius erat legi Tridentinae, propter vim huius legis localem seu terr i to

rialem.

Ex altera parta, Maria Bernardaky, eodem tempore matrimonii , domi

cilium fovebat Parisiis, via dicta Ghaillot, 65, ubi a multis annis cum

genitoribus vivebat, a quibus, licet maiorennis , n u n q u a m recesserat. In

Gallia autem, ut i notor ium est, decretum Tametsi vigebat, et omnes,

tum catholicos, t um haereticos et schismaticos adstringebat. Unde Maria,

e Gallia se conferens Petropolim, veniebat e loco legi Tridentinae subie

cto, et proinde, ubicumque consisteret, decreto Tametsi ligata remanebat ,

ob vim huius personalem; ideoque, etiam Petropoli , formae Tridentinae,

in matr imonio contrahendo, subiecta erat .

I taque ambo sponsi, in civitate Petropoli constituti, decreto Tametsi

adstricti erant . Porro, in matrimonio quod in hac civitate die 2 septem

bris anni 1898 celebrarunt, forma Tridentina non fuit observata; non

enim contraxerunt coram parocho proprio aut alio sacerdote de parochi

proprii licentia. Cum enim sponsi Petropoli nec domicilium nec quas i

domicilium acquisivissent (quod extra controversiam est), nullum ibi paro

chum propr ium habeban t ; ex altera autem parte, Rev. P. Lagrange, O. P. ,

coram quo contraxerunt, non habebat licentiam nec parochi Parisiensis

Mariae, nec parochi Londinensis Michaelis, sed tan tum delegationem

Rmi Archiepiscopi Mohiloviensis: quae ut ique delegatio in casu nullo

modo sufficit, uti constat ex dictis in expositione iuris. Matrimonium

ergo nul lum est.

Sed hic occurrit tripliciter Defensor Vinculi.

Pr imo enim dicit matr imonia mixta in civitate Petropoli , sicut et

in toto Imperio Russiaco, esse valida ex declarat ionibus Pii VI, 2 mar

tii 1780, et Gregorii XVI, 19 august i 1844, supra relat is ; matr imonium

autem quod Princeps Michael catholicus, et Maria, religione graeco-

orthodoxa, die 2 septembris anni 1898, Petropoli contraxerunt , esse

mat r imonium mixtum, ideoque validum. Praefatae enim declarationes

Pontificum cadunt immediate super genus matrimoniorum, n imirum

super matr imonia haeret icorum et mixta in Imperio Russiaco celebrata:

quale fuit matr imonium controversum. - Verum haec difficultas nullo

negotio solvitur. Principia enim supra exposita de vi locali et perso

nali decreti Tametsi, a doctoribus et a iur isprudentia unanimiter admissa,

generalia sunt et ubique applicanda. Quapropter etiam in iis locis in

qu ibus viget decretum pro catholicis, non vero pro acatholicis (ut in

Imperio Russiaco), eadem principia vigent, quin respiciendum sit ad

genus matr imoniorum. Unde catholicus, qui e loco immuni venit, et

ad locum, in quo decretum viget pro catholicis, accedit, vi locali decreti


tenetur t amquam catholicus. Ad acta au tem quod attinet, clara sunt ,

nec ipse Defensor Vinculi dissentit : Princeps Michael catholicus erat,

veniebat ex Anglia, scilicet e loco immuni ; accedebat autem ad Pet ro

polim, scilicet ad locum ubi decretum Tametsi publ icatum est prò catho

licis; ergo vi locali decreti tenebatur , et proinde nulla immuni ta te

fruebatur, quam alteri part i communicare p o s s e t Haec al tera pars ,

nempe Maria Benardaky, licet tunc heterodoxa, vi personal i decreti

tenebatur , quia veniebat Gallia, scilicet e loco decreto obnoxio, in

quo suum domicilium ret inebat . Ambo ergo sponsi decreto tenebantur ,

unus vi eius locali, alter vi eius personali . Cum ergo eorum matr imo

nium praeter o rmam decreti celebratum sit, nul lum est.

Secundo dicit Defensor Vinculi decretum Urbani VIII, diei 14 augu

sti 1627, quod nul la declarat matr imonia eorum qui e loco legi Triden

tinae subiecto t ranseunt per locum exemptum, ibique nupt ias contrahunt ,

non applicari, si sic t ranseuntes « id non fecerunt in fraudem speci-

« ticam, nempe eo animo ut clandestine contrahere possent (Animad

versiones alterae, n. 1 6 ) » ; unde, ad hoc ut in casu matr imonium sit

nullum, Defenso Vinculi exigit fraudem subiectivam, quam de facto non

adfuisse putat . - Verum haec interpretatio decreti Urbani VIII contraria

est decisionibus S. Officii supra relatis in expositione iuris, ex quibus

constat ecreto Tametsi inesse vim localem et personalem ; ea enim est

indoles vis personalis, ut personam (semel decreto adstr ictam, utpote

domiciliatam aut quasi domiciliatam in loco legi Trident inae subiecto)

ubique sequatur , sicut umbra corpus, eamque adstr ingat ad instar sta

tut i personalis, et proinde independenter a bona vel mala fide: quae

omnia supra late demons t ra ta sunt ,

Ceterum, ad abundant iam iuris, data (nullatenus vero admissa) inter

pretat ione decreti Urbani , a Defensore Vinculi facta, adfuit in sponsa

Maria fraus subiectiva specifica, quam requiri t ad null i tatem matrimonii

declarandam. Uti enim constat ex actis, cum sponsi vellent celebrare

matr imonium ri tu graeco-orthodoxo iuxta legem Russiacam, et diffìcile

fuisset invenire sacerdotem catholicum qui, post caeremoniam schisma

ticam, nupti is benedicere r i tu catholico vellet, Petropol im profecti sunt .

Probe enim sciebant sponsi, nec parochum Michaelis Londinensem, nec

parochum Mariae Parisiensem, facile adducendos esse ad nupt ias in his

adiunctis per se, vel per alium sacerdotem benedicendas. Unde, ad haec

incommoda vitanda, in Russiam migrarunt ; voluerunt ergo absque

praesent ia et licentia parochi proprii matr imonium contrahere : in quo

certe fraus contra legem Trident inam adest. Non refert quod u n u s aut

alter testis dicat sponsos Petropolim ad nupt ias celebrandas migrasse,

S. Romana Rota 425

quia ibi hoc anni tempore pater Mariae negotiorum causa moraretur ; haec

enim paucissimorum test ium opinio dictis mul torum aliorum test ium

praevalere nequit . Atque haec omnia confirmantur ex eo quod, ut nota

tum est in causa S. Christophori de Habana, diei 11 iulii 1910 (Acta Apo

stolicae Sedis, t. II , p. 878): « Si solo animo matr imonium contrahendi,

« vel etiam praecipuo, ad locum immunem sponsi se conferunt, conve-

« niunt Doctores matr imonium esse nullum, quia cum fraude contractum,

« parochum videlicet fraudando iure suo matr imonio assistendi ». Porro

quod, in casu, sponsi Petropolim se contulerint, solo animo, vel saltem

praecipuo, matr imonium contrahendi , ex actis clarissimum est.

Dicit tertio Defensor Vinculi sponsam Mariam, quando Petropoli

mat r imonium cum Michaele contraxit , fuisse iuridice vagam; quippe quae,

saltem a momento caeremoniae civilis quae vero matrimonio praecessit,

plene domicilio Parisiensi renunciasset ; «unde , ait, eius conditio momenta-

« neae vagitatis, in aliorum t i tulorum defectu, satis superque erat ad coniu-

« gii valorem sust inendum (Animadversiones alterae, n. 13; cf. n. 18-19) ». -

Verum haec etiam tertia difficultas facile dissolvitur. Quando enim Maria

Benardaky domicilium paternum reliquit, Petropolim profectura, non illud

reliquit nisi intuitu et conditione veri matrimonii , quo sponsa sponso

alligaretur, et vice versa, et quo proinde iure domicilium sponsi acqui-

reret et sequi teneretur. Porro hoc verum matr imonium, quo sponsi ad

invicem alligarentur, non poterat esse, in mente Mariae, r i tus religiosus

schismat icus; probe enim noverat hunc r i tum schismaticum nihil esse

pro sponso catholico, et Michaelem non se reputa turum obligatum, nisi

vi r i tus catholici, qui schismatico successit; tunc ergo solum, scilicet

celebrato r i tu catholico, Maria se reputavit obligatam, et lege matrimonii

et domicilii devinctam; obligationem enim suam, uti clarum est, obliga

tioni sponsi subordinabat . Iure Romano, sponsa non amit tebat domi

cilium paternum, nisi per matr imonium re ipsa celebratum, iuxta

L. Ea quae, 32, D. Ad Municipalem, L. 1 : « Ea quae desponsa est, ante

« contractas nupt ias non muta t domicilium »; quod etiam receptum est

in iure canonico, uti uries in S. Rota no ta tum est, v. g., in Parisien. -

Nullit. Matrim., diei 27 ianuarii 1912 (Acta Apostolicae Sedis, t. IV, p. 282).

Sponsa enim non nisi vi matr imonii iuxta canonicas leges celebrati,

domicilium mariti acquirit, i l ludque sequi tenetur , et sic demum domi

cilio pa terno renunciat . Sic igitur et in praesent i specie; Maria non acqui

sivit domicilium sponsi catholici, nec paterno domicilio definitive renun

ciavit, nisi per matr imonium iuxta canonicas leges celebratum, scilicet

per mat r imonium catholicum. Igitur ante hoc matr imonium catholicum

n u m q u a m vaga fuit.



perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro Tribu

nali sedentes, et solum Deum prae oculis habentes , decernimus, decla

r amus et definitive sentent iamus constare de nulli tate matr imonii inter

Michaelem Radziwill et Mariam Benardaky, et proinde ad dubium propo

si tum respondemus: Affirmative aa primam partem; negative ad secundam, t

scilicet confirmandam esse sententiam Rotalem diei 27 iulii 1915; declaran

tes et decernentes insuper, confirmata etiam in hac par te pr ima sententia,

prolem ex dicto matr imonio susceptam esse legitimam, a t ten ta bona fide

coniugum. Quod att inet ad iudiciales expensas, declaramus eas inter

partes esse compensatas .

I ta declaramus, mandantes Ordinariis locorum et ministris t r ibuna

lium, ad quos spectat, ut exsecutioni mandent hanc nos t ram definitivam

sententiam, et adversus reluctantes procedant ad norman SS. Canonum

et praesert im cap. 3, sess. XXV, De reform., Concilii Tridentini , iis adhi

bitis exsecutivis et coercitivis mediis, quae magis oppor tuna et efficacia

pro rerum adiunctis exst i tura sint.

Romae, ,in sede Tribunalis S. R. Rotae, die 18 aprilis 1916.


Ioannes Prior.

Aloisius Sincero.

Ex Cancellaria, 28 aprilis 1916.

Sac. T. Tani , Notarius.

S. Romana Rota 427

I I

Citatio edictalis

F L O R E N T I N A

NULLITATIS MATRIMONII (MARCHIÒ - B I N l )

Cum constet ex inquisit ione in archiepiscopali curia Florent ina

peracta v i rum conventum Iosephum Marchiò reperiri non posse, infra

scriptus S. R. Rotae Decanus, Ponens in causa hac, per praesens edi

c tum, praefatum Iosephum Marchiò peremptorie citat ad comparendum,

sive per se, sive per procuratorem, in Sede S. Tribunalis die 1 decem

bris, hora 11, ad effectum ut subscribatur infrascriptum dubium, nec

non dies destinetur, quo habebi tur Tu rnus Rotalis pro causae, de qua

supra , definitione ; ulterius declarando, si non compareat, processum con

t inua tum et terminatum iri in eius contumacia.

D U B I U M

An constet de matrimonii nullitate in casu?

Ordinarii locorum et quicumque fideles quibus noti t ia est de loco

commorat ionis praefati dñi Iosephi Marchiò curare debent, qua tenus

fieri possit, ut de hac citatione edictali moneatur .

Datum Romae, die 31 octobris 1916.

G. Sebastianeiii, Decanus, Ponens. h. •© S.

Ex Cancellaria, die 31 octobris 1916.

Ioannes Ladelci,

Notarius S. B. Rotae.


Traduction.

T R I B U N A L D E L A S A C R É E R O T E R O M A I N E

Citation par Edit

L O R E N T I N A

NULLITATIS MATRIMONII (MARCHIÒ - B I N l )

Comme il résulte de plusieurs enquêtes faites dans la curie archié

piscopale de Florence, que le mari défendeur, Joseph Marchio, ne peut

être t rouvé, le Doyen de Rote soussigné, Ponent en cette cause, cite

péremptoirement, par le présent édit, le même Ioseph Marchio à com

paraî tre personnellement, ou par procureur légitimement constitué, au

siège du Tr ibunal de la S. Rote Romaine le 1 décembre prochain, à

onze heures , pour vouloir souscrire le doute ci-dessous rapporté , et

fixer le jou r de la proposition de la cause devant la Rote, déclarant en

outre que, s'il ne comparaît pas, le procès canonique sera continué et

terminé en sa contumace.

D O U T E

Comte-t-il de la nullité de mariage dans le cas présent?

Les Ordinaires des lieux et les fidèles qui auraient connaissance

du lieu de la résidence du dit Mr Ioseph Marchiò, doivent faire en sorte,

dans la mesure du possible, qu'il soit averti de la présente citation.

Donné à Rome, le 31 octobre 1916.

G. Sebastianeiii, Becanus, Ponens. L . © S .

Ex Cancellaria, die 31 octobris 1916.

Ioannes Ladelci,

Notarius S. B. Botae.




NOMINE

Con Biglietto della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di

nominare:

18 ottobre 1916. — L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Protettore dell' Istituto delle Béligiose Filippine, che hanno la Casa-madre a Barcellona.



20 giugno 1916. — Mons. Stefano Siminiati, della diocesi di Lesina. 10 luglio. — Mons. Cirillo Riedl, della diocesi di Brünn. — Mons. Giuseppe Pospisil, della medesima diocesi. 5 agosto. — Mons. Floriano Stan, della diocesi di Gran Varadino di rito

greco-rumeno. 23 agosto. — Mons. Guglielmo Nolens, della diocesi di Ruremonda. 17 ottobre. — Mons. Francesco d'Assisi Ribeiro Costa, dell'archidiocesi

di Braga.


8 giugno 1916, — Mons. Casimiro Wais, dell'arehidiocesi di Leopoli di rito latino.

là giugno. — Mons. Giovanni Trzopinski, della medesima archidiocesi. — Mons. Vincenzo Czajkowski, della medesima archidiocesi. 21 giugno. — Mons. Antonio Dobronic,. della diocesi di Lesina. 10 luglio. — Mons. Ignazio Zimmermann, della diocesi di Scepusio.

5 agosto. — Mons. Giacomo Radu, della diocesi di Gran Varadino di rito greco-rumeno.

23 agosto. — Mons. Benedetto Saenz, dell'arehidiocesi di San Domingo. — Mons. Pasquale Ciocia, rettore del Seminario regionale di Catanzaro.

9 settembre. — Mons. Bartolomeo Capasso, canonico Liberiano» 10 settembre. — Mons. Pietro Brommenscenkel, della dioc. di Des Moines.


12 settembre 1916. — Mons. Giuseppe Furlan, della diocesi di Treviso. 28 settembre. — Mons. Giuseppe Schwind, della diocesi di Spira. — Mons. Federico Molz, della medesima diocesi.

3 ottobre. — Mons. Ludovico Saverio Bazin, della diocesi di Savannah.. 12 ottobre. — Mons. Michele Guarini, dell'archidiocesi di Taranto.

Con Breve Pontificio il Santo Padre si è degnato di concedere al Maestro del S. Ospizio la facoltà di assumere la denominazione di Gran Maestro del Sacro Ospizio e di distaccarlo dalla classe dei Camerieri Segreti Partecipanti di Spada e Cappa.

ONORIFICENZE


onorificenze :


15 settembre 1916. — Al sig. dott. Giuseppe M. Cantilo, sottosegretario

del Ministero degli Esteri nella Repubblica Argentina.


18 ottobre 1916. — Al sig. Yagoro Miura, inviato straordinario e ministro plenipotenziario dell'imperatore del Giappone, in missione speciale presso la Santa Sede.


22 agosto 1916. — Al sig. Edoardo Pietro Francesco Antonio van den Bogaert.

26 agosto. — Al sig. Ermanno Ritschel, dell'archidiocesi di Vienna. — Al sig. Ludovico Baumann, della medesima archidiocesi. 29 agosto. — Al sig. Narciso Gelats, dell'archidiocesi di Santiago di Cuba.

5 ottobre. — Al sig. dott. Carlo Schwering, dell'archidiocesi di Colonia.


26 agosto 1916. — Al sig. Ernesto Hegenbarth, dell'archidioc. di Vienna.

1 settembre. — Al sig. Giuseppe Grossi-Gondi, di Roma.

27 settembre. — A sig. Emilio Novak, dell'archidiocesi di Zagabria.


22 settembre 1916. — Al sig. conte Renato de Lamotte d'Allogny, ciam

bellano del principe di Monaco.


La Commenda delV Ordine di S. Silvestro Papa :

15 settembre 1916. — Al sig. Attilio Daniele Barilari, introduttore degli ambasciatori e capo del cerimoniale nella Repubblica Argentina.

1 ottobre. — Al sig. dott. Lorenzo Cochetti, di Roma.

lì Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa:

26 agosto 1916. — Al sig. Cristoforo Stumpf, dell'arehidiocesi di Vienna. — Al sig. Giuseppe Meissner, della medesima archidiocesi. — Al sig. Alfonso Zehle, della medesima archidiocesi. 31 agosto. — Al sig. dott. Tommaso Pensa, della diocesi di Ascoli Sa-

triano e Cerignola. 2 settembre. — Al sig. Camillo Angelucci, custode del pontificio palazzo

di Castelgandolfo. 12 settembre. — Al sig. Romeo Bernardini, di Roma. 15 settembre. — Al sig. Adolfo J. de Urquiza, segretario di Legazione,

della Repubblica Argentina. 17 ottobre. — Al sig. dott. Raffaele Trua, della diocesi di Orte.

AVVISO

La Direzione dell'« Annuario Pontificio » presso la Segreteria di Stato interessa vivamente gli Illmi e Rmi Ordinari delle diocesi, i Collegi prelatizi, i Superiori generali degli Ordini religiosi, i Rettori dei collegi ecclesiastici e tutti i dignitari appartenenti alla Corte pontificia a volerle trasmettere in tempo utile le relazioni e rettifiche occorrenti per la edizione delF« Annuario » pel prossimo anno 1917, in conformità della lettera circolare dell'Emo sig. Cardinale Gasparri, Segretario di Stato, in data 15 luglio 1915, e delle particolari istruzioni ricevute al momento delle nomine e promozioni.

P R E F E T T U R A D E I S S . P A L A Z Z I A P O S T O L I C I

NOMINA

Con Biglietto della Prefettura dei SS. Palazzi Apostolici il Santo Padre si è degnato di nominare:

27 ottobre 1916. — I l sig. cav. Camillo Beccari, Coadiutore con futura successione al comm. Edmondo Pulcinelli nell'ufficio di Maestro di Casa dei SS. Palazzi Apostolici.



NOMINE


di nominare:


23 agosto 1916. — Mons. Mattia Frana, della diocesi di Budweis.

— Mons. Francesco Saverio Expectacao Barreto, della diocesi di Damao.

7 ottobre. — Mons. Moisé dott. Cagnac, dell'archidiocesi di Bourges.

— Mons. Filippo Bernardini.

20 ottobre. — Mons. Alfonso Gammilli, della diocesi di Pistoia.

21 ottobre. — Mons. Federico Lunardi.

Cameriere Segreto di Spada e Cappa soprannumerario di S. S. :

30 agosto 1916. — Il sig. conte Wolfango Schlitz von Görtz und von

Wrisberg, della diocesi dl Hildesheim.

Cameriere d'onore m abito paonazzo di S. S.:

5 luglio 1916. — Mons. Andrea Zivkovic, della dioc. di Djakovar (Sirmio).


23 agosto 1916. — Mons. Giuseppe Hello, della diocesi di Rosnavia.

NECROLOGIO

9 ottobre 1916. — Mons. Giacomo Ozcoidi y Udave, vescovo di Tarazona e Amministratore Apostolico di Tudela.

12 ottobre. — Mons. Roberto Menini, arcivescovo titolare di Gangra, Vicario Apostolico di Sofia e Filippopoli.

17 ottobre. — Mons. Carlo Marbach, vescovo titolare di Pafo.

Annus T U I - Yol. YIII Die 1 Decembris 1916 Num. 12



E P I S T O L A E

1

A D R . P . D . A U G U S T I N U M D O N T E N W I L L , A R C H I E P I S C O P U M P T O L E M A I D E N S E M ,

O B L A T O R U M B . M . V . I M M A C U L A T A E P R A E P O S I T U M G E N E R A L E M , P R I M O

R E V O L U T O S A E C U L O A F U N D A T A E O R U M D E M R E L I G I O S A C O N G R E G A T I O N E .

Venerabilis Frater , salutem et apostolicam benedictionem. — Iucun

dum sane nunt ium accepimus ex tuis litteris, istam, cui sapienter prae

sides, familiam Oblatorum Mariae Immacula tae revolutum iam saecu

lum, ex quo condita est, proxime celebraturam. Equidem ad communem

vestram Nos laetitiam perlibenter accedimus gratulando. Etenim probe

novimus et mul ta et praeclara in Ecclesiae sanctae utili tatem vestrum

Ins t i tu tum hoc toto spatio gessisse: eaque non solum intra natal is

Provinciae terminos, sed apud exteros et iam; adeo ut affirmari quodam

modo possit, da tam ei divino nu tu provinciam ad laborandum orbis

t e r r a rum finibus contineri. In quo quidem videtur Deus operam indu-

s t r iamque vestram praemio afficere voluisse: quibus enim vir tut ibus

eximius ille Auctor et Legifer vester, cuius memoria in benedictione est,

in pr imis vos curavit conf i rmandos , eas perpetuo usque adhuc in vobis

d u x i s s e comper imus; singularem vel pietatem in Virginem Beatissimam,

vel observant iam erga Apostolicam Sedem, vel caritatem fraternam tam

quam inde efflorescentem, qua et inter vos diligatis et ad an imarum

salutem elaboretis. Nec vero prae tereundum, quin etiam in magna est

ACTA, vol. VIII, n. 12. — 1-12-916. 29


vestra laude ponendum, vos in pluribus regionibus utiliter contendere,

ut barbaros ad christ ianum civilemque cultum traducat is , i temque dare

operam iuventuti in litteris et in sacris disciplinis maioribus quoque

inst i tuendae. Haec omnia Decessores Nostri saepe per occasionem dilau-

d a r u n t : nunc Nos eas laudes Nostris volentes cumulamus. Atque ut

Nostrae benevolentiae illustre aliquod exsistat documentum, te, vene

rabilis Fra ter , Archiepiscopum Statorem ad Solium Nostrum renunt ia-

m u s : quo quidem honore universum, quod moderaris , Inst i tutum pro

sequi videri volumus. Vos vero pergite, ut facitis, cum Romano Pontifice

coniuncti bene de Ecclesia merer i ; certum habentes n u m q u a m defore

vobis caelestia munera si magnam Dei Parentem eo summo, quo soletis,

semper prosequamini studio. Quorum auspicem i temque paternae No

strae benevolentiae testem, tibi, venerabilis Frater , a tque omni Obla

torum familiae, apostolicam benedictionem peramanter in Domino

impert imus.

Datum Romae apud S. Pet rum, die xxn i decembris MDCCCCXV,


BENEDICTUS P P . XV

II

AD RR. PP . DD. NATALEM BRUNI, ARCHIEPISCOPUM MUTINENSIUM, ABBATEM

NONANTULANUM, CETEROSQUE AEMILIAG PRAESULES, AD ANNUUM COETUM

CONGREGATOS, GRATIAS DE COMMUNIBUS OBSEQUENTISSIMIS LITTERIS PER

SOLVENS.

Venerabiles Fratres , salutem et apostolicam benedictionem. — Com

munis epistola, quam ad Nos dedistis Mutinae nuper congregati, vestra

Nobis detulit officia, praecipua quadam amoris nota significata. Nam

et ea diligenter recolitis quae his, quibus iamdiu premimur, rerum, aspe-

ri tat ibus multiplici caritatis consilio a tque opera occurrere conamur, et

quae proximis hisce diebus congestae in Nos sunt aegri tudinum causae,

eas ita scribendo expostulatis, ut Nostram dolere vicem vix quis potuis

set amant ius . Intolerabilia sane ea sun t quae commemorat is ; at vero-

Nos, neque ad dexteram neque ad sinistram declinantes, u temur ea

iudicii aequitate, qua usi adhuc s u m u s ; neque u m q u a m com m u t e m u s

ut au t non recte iudicantium opiniones, au t malevolorum obtrectationes,

plus apud Nos sint quam officii conscientia.


De epistola et de significatione studiorum gratias vobis et agimus

et habemus ; ac benevolentiam in vos Nostram tes ta tam volumus etiam

apostolica benedictione, quam caelestium conciliatricem munerum vobis

omnibus, venerabiles Fra t res , et Clero ac populo unicuique vestrum

tradito peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die xxx octobris MCMXVI, Pontifi

catus Nostri anno tertio.

BENEDICTUS P P . XV

III

AD RR. P P . DD. LUDOVICUM GAVOTTI, ARCHIEPISCOPUM GENUENSIUM, CETEROS

QUE LIGURIAE EPISCOPOS, IN ANNUUM CONVENTUM CONGREGATOS, DE

COMMUNI OFFICIOSISSIMA EPISTOLA GRATIAS AGENS.

Venerabiles Fra t res , salutem et apostolicam benedictionem. — Quae

verba sunt extrema in amantissima epistola vestra, ab iis a rgumentum

sumimus rescribendi. Brevi enim ac perspicua sententia et caussas ea

innuunt maiorum quibus affligimur, et viam demonstrant , quam ingredi

necesse est, ut furor Domini aver ta tur a nobis. Nimirum ad percutien-

tem se populi rever tantur oportet ac Dominum Deum suum inquirant .

Et in hoc, venerabiles Fra t res , maxime velimus eluceant studia ves t ra

ac pietas: hoc religionis non secus ac patriae caritatem adeo a vobis

expostulare putatote, ut, in praesenti re rum discrimine, officium vix

inveniri maius possit.

Ceterum, quidquid in epistola vestra iudicii in Nos officiique con

tulistis, pergratum Nobis fuisse scitote, benevolentiaeque in vos Nostrae

testis sit apostolica benedictio, quam caelestium auspicem donorum

vobis omnibus, venerabiles Fra t res , et Clero ac populo unicuique vestrum

tradito peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Pe t rum, die i novembris MCMXVI, Pontifi

catus Nostri anno tertio.

BENEDICTUS P P . XV

4 3 6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

IV

A D G E O R G I U M S . R . E . P R E S B . C A R D . G U S M I N I , A R C H I E P I S C O P U M B O N O N I E N

S E M , D E L I B R O I N V E N E R A T I O N I S T E S T I M O N I U M R E V E R E N T E R O B L A T O ,

G R A T I A S A G I T .

Dilecte Fili Noster, salutem et apostolicam benedictionem. — In

libro, quem nuper edidisti inscriptum La perfezione sacerdotale ac Bono

niensi Clero - quod pergratum habu imus - dicatum, quam multa quam

paucis complexus es ! Veloci - uti occupatissimo licuit - percurr imus

oculo nonnullas ex commentat ionibus, quibus cotidianum quasi ignem

sacerdotali pietati admovere s tudes ; et cum argumentorum delectu, t um

delectati sumus haud sane inutili varietate et copia sentent iarum Sacrae

Scripturae, cui ita assuescere doces sacrorum administros, ut verbum

Dei fìat in illis fons aquae salientis in vitam aeternam. Habeto igitur pro

oblatis exemplariis significationem grati animi Nostri et pro suscepto,

in scribendo, proposito sancto gratulat iones; idemque fortunet aposto

lica benedictio, quam caelestium auspicem adiumentorum Nostraeque

tes tem benevolentiae, tibi, dilecte Fili Noster, omnique Clero Bononiensi

peramanter in Domino impert imus.

Datum Romae apud S. Petrum, die xni novembris MCMXVI, Pont i

ficatus Nostri anno tertio.

BENEDICTUS P P . XV



SACKA C O N G R E G A T I O C O N S I S T O R I A L I S

I

L E T T E R A C I R C O L A R E A I R E V . M I A R C I V E S C O V I E V E S C O V I D I C A L A B R I A S U L L A

C O S T I T U Z I O N E D I P A T R O N A T I E C C L E S I A S T I C I I N P R O D E G L I E M I G R A N T I .

Assai gradite giunsero al S. Padre le notizie, che il sac. G. Botassi

in questi ultimi giorni r iportava dalla Calabria, dell ' impegno del Rmo

Episcopato per la costituzione d'un pat ronato ecclesiastico in pro degli

emigranti .

È infatti questa un 'opera di grande carità verso tant i poveretti che,

lasciando la patr ia per cercare miglior fortuna, inesperti come sono, se

non vengono pietosamente aiutati , cadono facilmente in mano di specu

latori sia nei luoghi di par tenza sia nei luoghi di arrivo, e sono misera

mente o illusi o sfruttati. Ma è anche un 'opera necessaria e santa per

custodire l 'avita fede e religione in chi emigra, e di rimbalzo anche nei

nostri paesi; poiché è noto che associazioni di altre tendenze, assai dif

fuse e potenti di mezzi, cercano accaparrarsi i nostri popolani avanti la

partenza, e così ancora nei porti di sbarco per avvincerli a sè, avviarli

in luoghi dove si t roveranno spesso privi di assistenza religiosa, ed in

tal modo più facilmente guadagnarseli , distaccandoli dalla cattolica fede

e da ogni pratica di vita cristiana.

Laonde non solo pia e caritatevole, ma religiosa e necessaria deve

ritenersi la costituzione di patronat i ecclesiastici in pro degli emigranti,

direi quasi , per l 'avvenire della fede in Italia. Ed è bene costituire sin

d 'ora le basi di questi pa t rona t i ; giacche, sebbene per le condizioni

del momento vi sia un ristagno inevitabile nell 'emigrazione, domani , al

ristabilirsi delle condizioni normali , si prevede pur t roppo un esodo ancor

più grande del passato per i lontani paesi : ed è necessario allora trovarsi

pronti per l 'assistenza.


I nostri patronat i dovrebbero costituirsi secondo le provincie civili,

a cagione dei rapport i che necessariamente gli emigranti debbono avere

colle Prefetture pei passaport i ed altro. Ma al presente per la Calabria,

come principio, non si è potuto che costituirne uno in Cosenza; e ad

esso si dovranno aggiungere due corrispondenti nelle altre due città sedi

di provincia civile, Catanzaro e Reggio; salvo più tardi , quando si potrà,

creare anche in esse due patronati autonomi.

E poi necessario, sia con le conferenze, sia in aitro modo, far cono

scere ai parroci ed ai fedeli la costituzione di questi offici, onde chi ha

in animo di emigrare sappia á chi con fiducia può rivolgersi, e ad essi

piut tosto che ad altri si affidi.

II S. Padre raccomanda quest 'opera, e confida che la pia e reli

giosa iniziativa, per l'efficace cooperazione del l 'Episcopato e del clero,

avrà vita feconda di bene.

E da mia parte, mentre prego la S. V. R m a di tenermi informato

dello sviluppo e del l 'andamento di questa nuova istituzione, mi professo

di V. S. R m a

Roma, 24 novembre 1916.

affino come fr.

)$i G. CARD. DB LAI , Vescovo di Sabina, Segretario.

II

PROVISIO ECCLESIAE

S. Congregationis Consistorialis decreto SSmus D. N. Benedictus

P P . XV hanc , quae sequitur , ecclesiam de proprio pastore providit,

scilicet:

21 octobris 1916. — Titulari episcopali ecclesiae Aegearum in Africa

praefecit R. D. Michaelem Godlewski, Magistrum Academiae Ecclesia

sticae Petropoli tanae, cum deputat ione in Auxiliarem R. P. D. Ignatii

Dubowski, episcopi Luceoriensis et Zytomiriensis.


SACKA C O N G R E G A T I O CONCILII

I

DIOECESIS N. D I S T R I B U T I O N U M

Die 12, loco 13 decembris 1913

Species facti. - Civitatis N. terr i torium antiquitus unicam efformabat

paroeciam, cuius curam gerebant Canonici ecclesiae cathedral is . Saeculo

autem xvin illud divisum fuit in qua tuor partes , s ingularumque cura

actualis, nomine Vicariae parochialis, concredita fuit. sacerdotibus, qui

non essent de gremio Capituli, i l lamque exercerent in propriis ecclesiis,

fructus percipientes ex certis sibi assignatis congruis beneficiis. Verum,

recentiore aevo, quum Capitulum strenue et cum effectu parochialia

sua iura vindicasset, a Gubernio in discrimen vocata, a tque ea de

causa conservationem obtinuisset nonnul lorum bonorum ad Massam

pert inent ium, quae propterea Gubernium ad dotat ionem quatuor paro

chiarum addixit, sponte veluti sua effectum est ut, qui sacerdotes

curam gerebant an imarum, in gremium Capituli reciperentur. Idque

peculiari quadam eos inter et Capitulum conventione firmatum, qua

s ta tuebatur « tamquam inviolabilis in futurum lex, bona quidem

« ut supra ad curam addicta nomine et utilitate Parochorum a Capitulo,

« sicut in praeteri to, administrari simul cum Massa communi ; Canonicos

« autem Parochos, sive potius Oeconomos Curatos, quum servitio Eccle-

« siae cathedralis, prout ceteri omnes, excepto tamen tempore quo curae

« animarum exercitio sunt detenti, iam mancipentur , iisdem muniis , iuri-

« bus et honoribus quibus Canonici fruuntur, esse fruituros ». Hanc

vero conventionem curavit Episcopus ut auctori tate S. Sedis communi-

retur, quod obtinuit per Rescriptum huius S. Congregationis; exindeque

parochi utpote in Capitulum adlecti, iur ibus universis, sicut ceteri cano

nici pacifice gavisi sun t ; dum vero cura an imarum impediti a choro

aberant t amquam praesentes habebantur ac distr ibutionum participes

efficiebantur.


Verum super hoc ipso quaestio non levis superiore anno oborta est,

quum aliqui Capitulares ex adverso contenderent parochos illos, absentes,

etiam pro curae exercitio, punctandos esse, eo quod curam agerent in

ecclesiis propriis, diversis et alienis a cathedrali ; quae controversia, quum

pacifice componi non posset, iudicio Huius Sacri Ordinis subiecta fuit

sub hac formula dubi i :

An tres Canonici-Curati Capituli Cathedralis N. praesentes in Choro

habendi sint ad hoc, ut distributiones quoque omnes lucrari possint quae

non sint stricte inter praesentes, quoties choro absunt ut paroecialibus

incumbant ministeriis aut in paroecialibus ipsis Ecclesiis, aut in aliis

intra ambitum uniuscuiusque paroeciae in casu.

Synopsis disceptationis.

a) Argumenta adversus Canonicos-curatos prolata. - Notissima sunt,

a iunt Capitulares, qui intentioni Curatorum in casu obsistunt, cap. un.,

Consuetudinem, in VT, et Conc. Trid., Sess. XXIV, cap. 12, de Ref., decre

tum, ubi s ta tui tur : « Distributiones qui stat is horis interfuerint, reci

piant » ; nec quisquis ignorat praecipuas rat iones ab hac generali lege

quodammodo eximentes, iuxta idem caput n e m p e : infirmitatem, seu

iustam ac rat ionabilem corporis necessitatem, aut evidentem Ecclesiae uti

litatem', a tque in comperto prorsus est hanc pos t remam rat ionem intel

ligi quoque de canonicis, qui in ecclesia collegiata aut cathedrali curam

habente an imarum, ad huius curae exercitium deputantur , quoties eodem

exercitio det inentur aut impediuntur quominus choro intersint. Verum,

quum, ut saepius definitum est, ecclesia de cuius utili tate agitur, eadem

esse debeat cuius sunt distr ibutiones, prono sequitur alveo, non posse

ad has percipiendas admitt i eos, qui quum sint canonici, v. g. in cathe

drali, curam agunt an imarum in parochialibus ecclesiis ab eadem cathe

drali diversis et alienis, quoties huius curae exercitio detinentur, quia,

ut omnes intelligunt, nul la exinde utilitas in cathedralem redundat .

Obstat etiam, in casu, explicita legis dispositio, nempe Const. Cu

pientes S. P. Pii V, d. 8. iul. 1568, qua s ta tu tum fuit ut parochi districte

tenerentur in sua paroecia residere, adeo ut obtinentes canonicatum,

ex legitima dispensatione, in cathedrali seu in collegiata ecclesia a sua

paroeciali diversa, t an tummodo praebendae fructus, non autem distribu

tiones tuerentur , prout explicat Fagnanus , in c. Licet, De praeb., n. 121.

Etenim, ut innuit Benedictus XIV, Istrus., CVII, n. 56, in hoc casu cura

animarum non ipsi canonicatui inhaerere dicitur, sed beneficiis paroecia

libus prorsus distinctis et separatis a canonicatu; nec ideo fas est utrius

que onera et fructus ad invicem compensare. Cfr. etiam Santi , Inst. can.,


in tit. IV, de cler. non resid.; de Herdt , Prax. Capit., c. XXVIII, etc. Monit.

eccl., 1910, (vol. XXII) , p. 499.

Quibus praesuppositis , facile evincitur, iuxta capitulares recurrentes,

canonicos parochos in casu non posse percipere distributiones. Etenim

non agitur de cura quae ipsis canonicatibus inhaereat quia cura paro

chialis a saec. saltem xvrn ab ecclesia cathedrali per Episcopum trans

lata fuit in alias quatuor ecclesias noviter erectas, certis bonis assigna

tis unicuique ex dictis ecclesiis. Hinc etiam contigit ut parochi tunc

et deinceps, communi forma ab Episcopis pleno iure fuerint instituti .

Quod si recentiore, ut diximus, aevo, quadam conventione firmatum

est ut Parochi electi, canonici quodammodo fierent, licet (quod non con

ceditur) ea rat ione unio effecta fuisset canonicatuum quorumdam cum

paroeciis, semper tamen instat praescriptum Constit. S. Pii V, Cupientes,

ex quo ipsi canonici parochi, quum teneantur residere in sua parochiali

lucrari possunt « fructus et redditus omnes Canonicatus, exceptis t amen

distr ibutionibus » de quibus nunc agitur.

Nec opponere iuvaret, addunt Capitulares, in conventione ipsa supra

dicta illud cautum fuisse quod parochi in casu « servitio Ecclesiae Cathe

dralis, p rou t ceteri omnes, excepto tamen tempore quo Curae animarum

exercitio sunt detenti, mancipentur » atque id consuetudine taliter firma

tum et acceptum esse ut « iam a triginta ul t ra annis qui curam gerunt

an imarum in hac civitate semper habit i sunt tanquam moraliter prae

sentes in choro ». Fort ius enim consuetudine et conventione in casu obsi

stit veti tum Concilii Tridentini, sess. XIV, c. 12, de Ref. quod explicit

clausula « non obstant ibus quibuscumque statutis et consuetudinibus ».

Ad rem Reiftenstuel (in Lib. III Decretal, tit. IV, n. 173): « Adeo data

« conclusio procedit, ut consuetudo percipiendi distributiones quotidia-

« nas in absent ia non valeat sive introducta fuerit ante relatam Consti

t u t i o n e m Bonifacianam, sive pos t ; quia Constitutio Bonifacii VIII non

« solum simpliciter derogat consuetudini recipiendi distributiones in

« absentia, sed etiam ipsi resistit, eamque reprobat ut iniquam et irra-

« t ionabilem, prout liquet ex illis verbis : Consuetudinem quae in quibus-

« dam partibus inolevit, etc., penitus reprobantes ». Idem docent fere

omnes Canonistae, velut Fagnanus , in c. Licet, de Praeb., n. 77 et 79;

Garcías, de Benef, p. 3, c. 2, n. 430; Barbosa, de Canon, et Dignitatib.,

c. 22, n. 22; De Luca, de Can. et Capit., disc. 3, n. 3, et in Adnot. ad

Conc. Trid., disc. 1, n. 16; Piton., Discept, eccl., in disc. 23; n. 16 et 17

a tque disc. 112, n. 29; Ferrar is , v. Distributiones, art. 2, n. 1; De Herdt ,

Praxis Capitular., c. 30, § 8; Pallottini, 1. c, ubi addi t : « Lex enim Tri-

« dentini tant i est roboris ut nedum ulla inveni possit eidem contrar ia

4i2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

« consuetudo etiam immemorabilis, sed ne iurata quidem Capituli Con-

« stitutio, ut docet Fagnanus , in c. Licet de Praeb., n. 92, licet auctori

t a t e Episcopi r o b o r a t a » . Idemque semper docuit H. S. C. velut in

Anagnina, Distributionum, 29 feb. 1744; Illerden., Absentiae et Distribut.,

3 mart . 1792; Derthonen., Constit. Capit, 12 sept. 1829; Ipporegien., Ser

vitii Chori, 30 ianuar . 1830; Vaivén., Distribut., 23 apr. 1853; Signina*

29 iul. 1854; Tranen. , Distribut., 20 dec. 1862 (Cfr. Card. Gennari , Con

sultazioni morali-canoniche-liturgiche, vol. II, pag. 283).

In themate observant praeterea Capitulares recurrentes, consuetu

dinem et conventionem non posse adduci quoad distributiones ordina

rias seu quot id ianas ; bene vero aliquid operari posse circa extraordi

narias seu eventuales, ut communis doctrina est (Cfr. Bened. XIV, Instit,

cap. VII, n. 58; Piton., Discept., 1 ; Scarfant., ad Ceccop., 1. II, t. X, n. 1)

ac semper tenui t haec S. Congregatio, sub clausula tamen « dummodo

« oblatorum vel testatorum non obstet voluntas ». Hinc concludunt, nisi

pot ius sit in casu, allegatam conventionem et consuetudinem damnare ,

prout reprobatas in textu Concilii Tridentini, eas interpretari et susti

nere licebit, t an tummodo quoad fructus praebendae, vel ad summum

quoad distributiones extraordinarias , de quibus in casu nulla fi t quaestio.

b) Argumenta favore Curatorum adducta. - Ius quod attinet, cano

nici curati , adversariorum allegationes minime respuunt , nec inficiantur

causam legitimae absentiae in casu non posse invocari, nisi evidentem

util i tatem ecclesiae de cuius distr ibutionibus agi tur ; i temque concedunt

omnino non esse admit tendos ad distributiones qui curam animarum

exercent in ecclesiis prorsus extraneis, nullaque ratione pertinentes ad

illam, cuius sunt controversae distributiones. Sed nihil ul t ra . Sufficit

enim textus ipsos ex adverso citatos legere, ut stat im appareat vetitum

illud restr ingendum esse ad curam exercitam in ecclesiis omnino aliis

a cathedrali , seu ad Capitulum neque actualiter, neque habituali ter , nec

ulla alia rat ione spectantibus. Etenim S. P. P ius V, in Const, Cupientes,

loquitur de his t an tummodo, qui, quum sint Canonici, onus habent

curae an imarum in ecclesia a canonicali prorsus extranea : adeo ut iuxta

Fagnani explicationem « legitima dispensatione » opus sit, ut u t rumque

beneficium quis poss idea t : nec aliter Benedictus XIV in 1. c. (Istruz., CV1I,

n. 56) ubi recte arguit in hypothesi de vera et reali distinctione inter

canonicatum et parochiale beneficium. Ex recentioribus vero sufficit

ipsum De Herdt adducere, qui, 1. c, Prax. Capit, c. XXVIII , commu

nem doctrinam ita contrahi t : « E x t r a ecclesiam cathedralem non licet

« Canonico eiusdem ecclesiae exercere an imarum curam, quae nec aciua-

« Uter nec habitualiter ad Capitulum spectat: nam hoc cum canonicatu


« incompatibile videtur. Excipitur t amen si Apostolica adsit dispensatio,

« quo in casu Canonicus in parochiali ecclesia residere debet, et eodem

« tempore fructus praebendae dumtaxat Canonicatus lucratur ». In quo

t ex tu scriptor hic prae oculis habere videtur saepius relatam a Cano

nistis resolutionem H. S. C. in Venusina diei 30 iulii 1763, quae ita

sona t : « Distributiones amit tunt curam animarum exercentes in alia

« ecclesia, quae ad Capitulum non pertinet, neque actualiter, neque habi-

« tualiter ».

At quidem, in casu, contendunt canonici curati, nullo modo posse

s u a s ecclesias dici extraneas, alienas, non pert inentes ad cathedralem. Ad

hoc e vincendum sufficit iuxta eos recolere: I o Antiquitus, nemine dissen

t iente, ante saec. XVII, universam curam parochialem in civitate N. fuisse

omnino apud Capitulum. T Saeculo xvni divisum fuisse quidem territo

r ium, sed ita ut parochialitas, seu cura, saltem habitualis, manseri t inte

g ra in cathedrali . Argumento sunt Sta tuta capitularia, adhuc vigentia, in

qu ibus legitur: « Ecclesia parochialis ipsa Cathedralis est, ceteraeque

« omnes in quibus cura exercetur an imarum, sunt filiales et vicariae paro-

« chiales i l l ius; Oeconomi autem appel lantur qui eamdem curam gerunt » ;

ac propterea - monent eadem statuta - « quod ad curam actualem inducti

« sunt Oeconomi parochiales, illis numquam de iure nomen t i tulusque

« Parochorum aptatum est »; et revera in omnibus actis capitularibus,

non excepta Conventione cuius verba recitavimus, n u m q u a m nominantur

Parochi simpliciter, sed cum addito correctivo: « Canonici Parochi

« seu potius Oeconomi Curati ». Nec solum de denominat ione res est,

verum etiam de iuribus plurimis, quae sibi reservat, t amquam univer

salis paroecia, ecclesia cathedralis quaeque Canonici-curati, non con

tradicent ibus Capitularibus, ita recensent : « a) Sola cathedralis erigit

« crucem in exequiis defunctorum totius civitatis; b) pro matrimoniis

« ubicumque celebrandis, ipsa cathedralis certum exigit emolumentum;

«c) libros baptizatorum conservat, a tque ideo sua facit emolumenta in

« actorum copiis ex t rahendis ; d) in festo titulari cathedralis tributum

« quoddam cerae a singulis paroeciis exigit; e) demum sola ecclesia paroe-

« cialis fontem baptismalem habet , a tque, quod caput est, omnes paroe-

« ciani (id est omnes cives) praeceptum paschale in ipsa Cathedrali

« adimplere debent ». Haec autem omnia non possunt competere nisi

personae morali , seu ecclesiae habent i curam animai um saltem habi

tualem. Dici igitur nequit ecclesias in quibus canonici curati exercent

an imarum curam, npn pertinere ad cathedralem, sed immo tenendum

huic illas habituali ter adhaerere ac propterea moralem praesent iam

curam agentis in cathedrali continuari , ut verbis u t amur ci. D'Annibale

444 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Offictale

(Summula, lib. III , n. 493): « quasi absentis Ecclesiae suae causa: a tque

« ideo si paroecia excitata sit in ipsa Cathedrali ».

c) Hic autem rerum sta tus nostris tempor ibus minime immuta tus

est, sed immo luculentior evasit. Ut enim in specie facti observatum est,

recentiore aevo Capitulum apud Gubernium contendit, et quidem cum

effectu, sibi adhuc competere curam parochialem saltem habi tualem,

a tque ita consecutum est conservationem eorum bonorum quae postea

Gubernium ad paroeciarum dotationem addixit: quae bona, quum ex ini ta

conventione a Sacro hoc Ordine approbata « nomine et utilitate pa ro-

« chorum a Capitulo, sicut in praeteri to, simul cum Massa communi

« administrari debeant », revera videtur universus rerum s ta tus rediisse

omnino, saltem perduran t ibus praesent ibus re rum adiunctis , in eam

conditionem, in qua cura an imarum tot ius territorii erat apud Capi

tu lum et per Capitulares exercebatur. Exinde profecto cura anima

rum ipsi beneficio canonicali adnexa censenda erat, vel saltem eius

actuale exercitium agi nomine Capituli eamdem habi tu ret inent is : quod,

nemine denegante, satis est ad evincendum controversum ius distr ibu

t ionum percipiendarum.

Quibus positis, ipsa conventio, in qua explicite s ta tui tur « Canonicos

« parochos seu potius Oeconomos Curatos, p rou t ceteri omnes servitio

« Ecclesiae cathedralis mancipari , excepto tamen tempore quo curae anima-

« rum officiis sunt detenti », minime censeri potest irri ta et nulla, quasi

legi canonicae adversetur. Est immo conventio iuxta legem dicenda, quia

lex excludit quidem a percipiendis distr ibutionibus canonicos qui curam

gerunt in ecclesiis sub quocumque respectu extraneis, non tamen illos

qui curam exercent in ecclesiis t an tummodo materiali ter diversis a

cathedrali , ad quam, ut in casu, habituali ter referuntur, adeo ut omnino

t amquam pertinentiae illius sint censendae. Atque prout talis ab hoc

Sacro Ordine conventio illa approbata fuit; quae circumstant ia omnem

controversiam dirimere videtur. Nec admitt i potest interpretat io restri

ctiva, quam nunc Capitulares eidem conventioni affigunt, quasi liceat

per eamdem canonicos curatos fructus praebendae dumtaxat , non autem

distributiones percipere : tum quia contra factum, non valet argumen

tum, et in facto est, prout a Capitularibus conceditur, iam a tr iginta

annis et ultra, conventionem ita exsecutioni demanda tam esse, ut curati

an imarum cura impediti universas distr ibutiones sive quot idianas sive

eventuales, non solos praebendae fructus, perceperint, et a puncta tur is

omnino soluti fuerint; t um quia frustra, ad fructus praebendae perci

piendos, in hac hypothesi , exigeret conventio « Oeconomos cura tos . . .

« servitio Ecclesiae, cathedralis mancipari , excepto tamen tempore », etc.,


quia, iuxta Const. Cupientes S. P. Pii V, ad percipiendos praebendae fru

ctus absque distr ibutionibus nul lum servitium requiri tur, sed sola suf

ficit residentia in propria paroecia.

Resolutio. - His igitur ab u t raque parte in medium deductis, iudicio

Emorum Pa t rum S. C. Concilii, in plenariis Comitiis die 12 loco 13 decem

bris 1913 in Palat io Apostolico Vaticano habitis, d i r imendum proposi tum

fuit dubium supra relatum, n e m p e :

An tres Canonici-Curati Capituli Cathedralis N. praesentes in Choro

habendi sint ad hoc, ut distributiones quoque omnes lucrari possint quae

non sint stricte inter praesentes, quoties choro absunt ut paroecialibus

incumbant ministeriis aut in paroecialibus ipsis Ecclesiis, aut in aliis

intra ambitum uniuscuiusque paroeciae in casu.

Ad quod rescriptum prodiit:

« Attentis peculiaribus rerum adiunctis, iisque perdurant ibus , affir-

« motive ».

Quam Emorum Pat rum resolutionem, Ssmus, in audientia die 15

eiusdem mensis et anni, infrascripto Secretario concessa, approbavit .

O. GIORGI, Secretarius

II

DECRETUM

DE PROVISIONE OFFICIORUM ET BENEFICIORUM DURANTE BELLO

Cum vi praesentis belli quamplures presbyteri militari servitio

mancipentur, ac proinde impendiantur quominus adimpleant conditio

nes pro assequendis officiis et beneficiis ecclesiasticis requisitas, oppor

t u n u m visum est declarare et, quatenus opus sit, decernere praescriptio

nem SS. Canonum, sapientissimam illam quidem, de non protrahenda

provisione officiorum et beneficiorum ul t ra sex menses a die habitae

notitiae vacationis, huiusmodi perduran te impedimento, non urgere.

I taque haec S. Congregatio Concilii, auctori tate Ssmi Domini Nostri

Benedicti Pp . XV, declarat, statuit ac decernit, tempore belli, integrum

esse Ordinariis locorum collationem officiorum et beneficiorum vacan

t ium differre ul tra sex. menses, quoties et quousque peculiaria rerum

et personarum adiuncta, prudenti eorum iudicio, id suadeant : speciatim


vero pro iis officiis et beneficiis quorum provisio per concursum, sive

specialem, ad no rmam Const. Cum illud Benedicti Pp . XIV, sive gene

ralem, fieri debet au t solet, eadem S. Congregatio, tenore praesent ium

li t terarum, decernit collationem tituli pro t rahendam esse ubicumque et

donec sacerdotes propriae cuiusque dioecesis ad mili tare servitium, belli

caussa, ad igantur ; interim autem providendum esse, praeser t im curae

an imarum in paroeciis vacant ibus, per idoneos vicarios seu oeconomos,

ad normam S. Concilii Tridentini Sess. 24, cap. 18 de Ref.: contrariis

quibuscumque non obstant ibus.

Datum Romae, ex Secretaria S. Congregationis Concilii, die 14 no

vembris 1916.

£g F. CARD. CASSETTA, Praefectus.

L. % S. O. Giorgi, Secretarius.

SACRA C O N G R E G A T I O D E R E L I G I O S I S

DUBIA

CIRCA EGRESSUM POSTULANTI UM E MONASTERIIS MONIALIUM

Sacrae Congregationi de Religiosis sequentia dubia, pro oppor tuna

solutione, proposita sun t :

I. An puellae postulantes e monasteri is c lausurae papali subiectis

egredi possint, parentes vel notos invisendi gratia, aut alia de causa.

Et qua tenus negat ive:

II . Utrum ad huiusmodi egressum venia Apostolicae Sedis indi

geant, an satis sit consensus Ordinarii.

Eadem S. Congregatio,"re mature perpensa, respondendum censuit :

Ad I. Negative.

Ad U. Affirmative ad pr imam par tem; negative ad secundam.

Datum Romae, ex Secretaria eiusdem S. Congregationis de Religiosis,

die 7 novembris 1916.

í$í D. CARD. FALCONIO, Episcopus Veliternen., Praefectus.

L. © S. f Adulphus, Episcopus Canopitan., Secretarius.


S . C O N G R E G A T I O D E P R O P A G A N D A F I D E

NOMINATIO

Litteris S. Congregationis de Propaganda Fide, Ssmus D. N. Bene

dictus Pp . XV nominare dignatus es t :

14 novembris 1916. — Revmum can. Pe t rum Fumasoni-Biondi , ad

archiepiscopalem dignitatem evectum, Delegatum Apostolicum in Indiis

Orientalibus.


ACTA TRIBUNALIUM

SACRA R O M A N A R O T A

ROMANA

C O L L A T I O N I S B E N E F I C I I


anno secundo, die 14 augusti anni 1916, Commissio Pontificia constans

BR. PP. DD. Seraphino Manu, Aloisio Sincero et Maximo Massimi, Prae

latis Auditoribus Sacrae Bomanae Rotae, in causa Romana - Collationis

beneficii, inter Datariam Apostolicam et Revmum Capitulum Vaticanum,

circa collationem beneficii vacantis in Basilica Vaticana, in altera instan

tia, promota ab eodem Bevfho Capitolo contra sententiam diei 10 maii

p. e. a prima Commissione Pontificia in eadem causa latam, quae altera

instantia expresse a Sanctitate Sua permissa et concessa fuit, sequentem e*

tulit sententiam definitivam.

Die 10 nov. anni 1914, in civitate vulgo Montefiascone, diem supre

mum obiit Rev. Fridericus Savignoni, clericus beneficiatus Basilicae Vati

canae. Defuncti beneficium, cum huius vacatio in hebdomadam Capituli

incidisset, Revmus Ascensus Dandini, canonicus de tu rno , contulit sacer

doti Bernardo Bocchini, qui iam a 23 annis Basilicae Vaticanae incardi

na tus erat. Hanc autem collationem impugnavit Apostolica Dataria, tum

quia beneficium, vi Regulae IX Cancellariae, reservatum erat, t um quia,

contra Bullam Dum singularem Leonis X, clerico non romano collatum

fuerat. Hinc de iure Revmi Capituli ad conferendum dictum beneficium,

et alia beneficia, pariter extra Curiam mensibus reservatis vacatura ,

au t ad ea clericis non romanis conferenda, orta est controversia inter

praefatum Capitulum et Datar iam Apostolicam. Porro hanc controversiam

prior Commissio Pontificia, sententia diei 10 maii proxime elapsi, diremit.

S. Romana Rota 449

Ad dubium quod his terminis concordatum era t : « An, a t tenta Bulla

« Benedicti XIV Ad honorandam, facultas quam habet Capitulum Vati-

« canum conferendi beneficia vacantia in sua Basilica, obnoxia sit reser-

« vationi mensium contentae in Regula IX Cancellariae Apostolicae et

« dispositioni Bullae Dum singularem Leonis Papae X », dicta Com

missio respondit :« Ad primam et secundam partem dubii, affirmative ».

Verum huic sententiae non acquievit Rmum Capitulum, et apud Ssmum

institit, ut controversia novo examini sub ice re tu r . I taque Sancti tas Sua,

per epistolam diei 9 iunii p. e. ab Emo Cardinali a Secretis Sta tus

subscriptam, novam Commissionem, uti supra, deputavit , quae contro

versiae finem imponeret. Cum igitur utr ique part i terminus perempto

r i a , scilicet dies 11 iulii, praefixus fuisset ad deducenda nova iura et

documenta , si qua fuissent, nova Commissio dubium iam in pr ima

instant ia concordatum accuratae disquisitioni subiecit, ut sequitur.

DE PRIMA PARTE DUBII. - « An, a t tenta Bulla Benedicti XIV Ad hono-

« randam, facultas quam habet Capitulum Vaticanum conferendi bene-

* ficia vacant ia in sua Basilica, obnoxia sit reservationi mensium con-

« tentae in Regula IX Cancellariae Apostolicae ».

Quo melius intelligatur hoc dubium, ponendae sunt sub oculis

dispositiones Benedicti XIV in praefata Bul la ; continentur in § 39, qui

to tus et solus agit de collatione beneficiorum.

Benedictus XIV distinguit tria genera beneficiorum, scilicet: 1) omnia

et singula perpetua beneficia» simplicia quae in Basilica Vaticana exi

stunt , quique beneficiatus aut clericatus beneficiati vocantur ; 2) omnia

et singula alia beneficia a monasteri is , abbatiis, et prioratibus (Basilicae

unit is au t subiectis) dependent ia ; 3) alia quaelibet beneficia « quae hacte-

« nus Archipresbyter et Capitulum conferre consueverunt ». Quod ergo

att inet ad haec tria genera beneficiorum, Benedictus XIV confirmat,

favore Archipresbyteri et Capituli, ius conferendi illa beneficia; aut, pro

quibusdam beneficiis, iura in iis instituendi, au t ad ea praesentandi ,

« quibus ad hunc diem Archipresbyter et Capitulum gavisi sunt ».

Insuper confirmat Pontifex tum veterem consuetudinem, vi cuius Archi

presbyter et Canonici praefata beneficia alternis hebdomadibus confe

runt , tum ant iquum usum circa formam expediendi litteras huiusmodi

collationum aut provisionum. In fine, addit Pontifex hanc c lausulam:

« Salvo tamen nostro et Datariae Apostolicae iure quoad collationes

« eorum beneficiorum, quae ex persona alicuius ea obtinentis, uni vel

« pluribus respective aftectionibus et reservationibus apostolicis obnoxia,

« quomodolibet vacare contingat ». Pate t autem, in nos t ra specie, non

ACTA, vol. V I I I , n. 12. - 1-12-918. 30


agi nisi de primo genere beneficiorum, scilicet de beneficiis perpetuis

simplicibus, in Basilica Vaticana existentibus, de quibus proinde solis

agemus.

Certum igitur est, at tentis praefatis Bullae Benedictinae dispositio

nibus, Capitulum Vaticanum ius habere conferendi dicta beneficia, in

Curia vacantia, in quocumque anni mense vacent. Certum etiam est

idem Capitulum ius habere conferendi praefata beneficia, etiamsi vacent

extra Curiam, modo vacent in quatuor mensibus qui in Regula IX Can

cellariae Ordinariis concessi sunt. Tandem certum est Capitulum nullum

ius habere collationis circa praefata beneficia, si ex persona beneficia-

to rum oriantur una vel plures reservationes au t affectiones, ubicumque,

quandocumque et quomodocumque vacent; v. g., si beneficiatus sit Papae

familiaris, Collector, Cubicularius, Protonotar ius , etc. Hanc autem exce

ptionem, quam ipse Benedictus XIV generali concessioni Capitulo Vati

cano a se factae apponit , intelligi debere de sola reservatione personali,

propter sensum obvium et naturalem verborum, admitt i potest, quin

tamen inde sequantur consectaria, quae Capitulum deducit, ut infra

dicetur.

Haec ergo certa sun t ; quaeri tur autem an dicta facultas Capituli

Vaticani praefata beneficia conferendi sit obnoxia reservationi mensium

contentae in Regula IX Cancellariae Apostolicae. Affirmat Dataria Apo

stolica, negat vero Revmum Capitulum Vaticanum.

Ante omnia dicendum est beneficia minora Basilicae Vaticanae,

per se, obnoxia esse praedictae reservationi mensium, contentae in Re

gula IX. Verba enim huius Regulae respiciunt « omnia beneficia eccle-

« siastica, cum cura et sine cura, saecularia et quorumvis ordinum

« regular ium, qualitercumque qualificata et ubicumque existentia, in

« singulis ianuarii , februarii, aprilis, maii, iulii, augusti , octobris et

« novembris mensibus, usque ad suae voluntatis beneplacitum, extra

« Curiam Romanam alias quam per resignationem vacatura » : quae

ve rba : «omnia beneficia... qualitercumque qualificata et ubicumque exi-

« stentia », ita generalia sunt , ut exceptionem pro beneficiis Urbis fieri

non pa t ian tur ; tanto magis quod Pontifex, nolens sibi reservare illa

beneficia, quando in Urbe vacant, praecise distinxit locum vacationis

et reservavit sibi t an tum beneficia extra Curiam vacantia. Quoad au tem

locum, ubi sita sunt beneficia, nul lam fecit distinctionem, sed reservavit

sibi praedicta beneficia ubicumque existentia; s ignum ergo aper tum est

beneficia quaecumque, etiam beneficia Urbis, dictae reservationi obnoxia

esse. Quod etiam confirmatur ex eo quod Pontifex ab hac generalissima

reservatione non excipit nisi beneficia a Cardinalibus conferri solita, aut

S. Romana Rota

de quorum collatione aliter in concordatis s ta tu tum est: exceptio enim

firmat regulam in contrarium, uti certissimum est. Unde, cum, anno 1663,

sub Alexandro VII, quoddam beneficium minus Capituli Vaticani extra

Curiam per mortem beneficiati in mense reservato et in hebdomada

Capituli vacasset, hoc beneficium obnoxium esse reservationi Regulae IX

Cancellariae decisum est ab illa Congr. particulari , quatuor Praelat is

Romanae Curiae constante, de qua loquitur Riganti, In 1 partem Regu

lae IX Cancellariae, § 3, n. 25 ; cuius decisionem recepit et firmavit

Alexander VII in suo Motu proprio diei 4 aprilis anni 1664; qui Motus

proprius Regulam IX Cancellariae nullo modo mutavit , aut extendit, sed

t an tum declaravit quoad casum manifeste in ea contentum. Unde cum

idem casus contigisset anno 1671, sub Clemente X, et anno 1701, sub

Clemente XI, idem Motus propr ius Alexandri VII observatus est ; imo

Clemens XI, novo Motu proprio, Alias sicut accepimus, diei 4 maii 1701,

declarans et interpretans dictam Regulam IX Cancellariae, decrevit, ut

etiam pro perpetuis futuris temporibus, quoties idem casus contingeret,

collatio beneficii Summo Pontifici reservata maneret .

I taque quaeri tur ut rum Benedictus XIV, in Const. Ad honorandam,

§ 39, collationem praedictorum beneficiorum, sic, per se, reservationi

Regulae IX subiectorum, Capitulo Vaticano concesserit. Hanc collatio

nem Capitulo non concessit expresse, ut patet, et hoc est extra contro

vers iam; quaerendum ergo es t , u t rum hanc collationem concesserit

saltem tacite. Porro haec tacita concessio deduci nequit nisi ex volun

tate Pontificis ampliandi iura Capituli Vaticani, aut ex formula finali

§ 39 supra reci ta ta: « Salvo tamen nostro et Datariae Apostolicae

« iure, etc. », aut ex amplissimis clausulis in fine Bullae, § 67, appositis,

quibus Pontifex Regulis Cancellariae derogat.

Atqui deduci nequit ex voluntate Pontificis ampliandi iura Capi

tuli. Initio paragraphi 39, revera declarat Pontifex se iura, facultates

et iurisdictiones Archipresbytero, Capitulo et Canonicis competentia circa

collationem beneficiorum, et circa adminis t rat ionem ecclesiarum Basi

licae uni tarum, asserere, confirmare et respective declarare et ampliare

velle. Sed dubium est u t rum hoc verbum ampliare respiciat collationem

beneficiorum, aut administrat ionem ecclesiarum Basilicae uni tarum. Imo

probabil ius est ampliationem non respicere nisi administrat ionem eccle

s ia rum; nam, quoad collationem beneficiorum, Pontifex satis habet appro

bare et confirmare quod hucusque factum est ; nec ullibi adhibet part i

culam, qua declaret se velle, quoad hoc, ampliare iura Capituli, au t

supprimere praefatam legem et usum vigentem de reservatione benefi

ciorum extra Curiam mensibus apostolicis vacantium ; quoad al terum

452 Acta, Apostolicae ißsäis - Commentarium Officiale

autem punctum, scilicet administrat io nem ecclesiarum Basilicae unita

rum, plura Capituli iura, indulta, privilegia, in sequent ibus paragraphis

declarat, ampliat et extendit , cf. praesert im §§ 45, 51, 57, 58, 59. Sed

quidquid id est, ex verbis dubiis, obscuris et ambiguis, deduci nequi t

ampliatio certa privilegiorum Capituli, multoque minus tacita concessio

collationis beneficiorum Regulae IX Cancellariae subiectorum.

Nec haec tacita concessio deduci potest ex formula finali § 39, iam

supra recitata : «Sa lvo tamen nostro et Datar iae Apostolicae iure quoad

« collationem eorum beneficiorum, quae ex persona etc. » ; ex quibus ver

bis Revma Commissio Capitularis efficaciter demonstrar i contendit Pon

tificem tacite Capitulo Vaticano concessisse collationem beneficiorum vi

Regulae IX reservatorum. Et hoc est principalissimum argumentum, quo

nit i tur dicta Commissio. Verum neque hoc a rgumentum tenet. Ut enim

concessio tacita, praesertim in re iuribus Apostolicae Sedis praeiudiciali,

affirmari possit, necesse est ut clare deducatur ex verbis concessionis,

ita ut vitari non possit, et verba concessionis aliter intelligi nequeant :

« Opus est, ait Rota in Tirasonen. - Prior atus, diei 19 novembris an. 1691,

« coram Molines (quam in extenso ex scribit Pi tonius, Disceptationes eccles.,

« discept. .25, n. 30 seq.) ut talis sint efficaciae huiusmodi verba (con-

« cessionis), ut pernecesse concludant exclusionem dd. reservat ionum,

« sintque cum illis incompatibilia, et t rahi non possint ad aliam iuridicam

« i n t e r p r e t a t i o n e m » . Porro, ex verbis concessionis in § 39 Bullae con

tentis, concessio tacita, de qua agitur, non clare et necessario sequitur.

Utique, si Pontifex dixisset: « Concedo Capitulo Vaticano facultatem con-

« ferendi omnia beneficia etiam reservata, salvo iure nostro quoad reser-

«vata ex persona», forsan inde deduci posset Pontificem reliquisse

dispositioni Capituli beneficia reservata alia rat ione, v. g. rat ione tem

poris seu mens i s ; cum enim non sint nisi qua tuor species reservatio

num, rat ione scilicet rei, personae, loci et temporis (de reservatione

rat ione rei hic non agitur), Pontifex, retentis sibi t an tum beneficiis reser

vatis rat ione personae, alia beneficia reservata, v. g. rat ione temporis ,

reliquisse videretur dispositioni Capituli; inclusio enim unius est exclusio

alterius. Verum nequaquam Pontifex dixit: « Concedo Capitulo faculta-

« tem conferendi beneficia, etiam reservata », sed t an tum: « Concedo, seu

« assero et confirmo, Capitulo facultatem conferendi omnia perpetua he-

« neficia simplicia, quae existunt in Basilica Vaticana »; quae concessio

generalis non extenditur ad reservata ; sicut enim facultas absolvendi a

peccatis, non extendi tur ad reservata (cap. Si episcopus, 2, De Paeni

tentiis et Remissionibus, in VI), nec facultas dispensandi a votis exten

ditur ad reservata, sic nec facultas au t privilegium conferendi beneficia,

S. Montana Bofa 453

extenditur ad reservata, sed semper intelligi debet exercenda ad no rmam

iuris communis , et ideo salvis reservationibus apostolicis. Cum ergo Pon

tifex non dixeri t : « Concedo Capitulo facultatem conferendi beneficia

« etiam reservata », non est locus applicationi principii: Inclusio un ius

est exclusio alterius; sed est loeus applicationi Regulae Iuris, D. L.,

XVII, 195 : « Expressa nocent, non expressa non nocent ». In formula

ergo finali § 39, Benedictus XIV memorat solas reservationes rat ione

personae, non quia has solas sibi retinet, sed quia erant fréquentions

usus , dum reservatio rat ione temporis est rar iss ima et per accidens,

saltem pro Capitulo Vaticano, in quo, de facto, casus hu ius reserva

tionis a tempore Alexandri VII non nisi ter au t quater contigit.

Aliis verbis, sunt duo genera beneficiorum: scilicet beneficia non

reservata, et beneficia reservata. Quoad priora, Benedictus XIV, in § 39

Bullae Ad honorandam, ea plene dispositioni Capituli Vaticani reliquit;

quoad autem beneficia reservata , haec nullo prorsus modo Capitulo

concessi t ; iuxta enim omnes, concessio facultatis conferendi beneficia

reservata non continetur in facultate conferendi beneficia. Quando igitur

Pontifex, loquens de quadam specie horum beneficiorum reservatorum,

nempe de reservatis ratione personae, haec se sibi retinere declarat, haec

formula non significat Pontificem Capitulo alias reservatorum species

concedere, cum genus non concesserit. Igitur hic non est locus appli

cationi principii: Inclusio unius est exclusio al terius: quod aliunde prin

cipium, in iure canonico, multis l imitationibus obnoxium est, ut docet

Barbosa, Axiomata Iuris, axioma 120, n. 11-17.

Hinc non sunt vera haec Rmae Commissionis Capitularis verba

(Novae deductiones, pag. 7) : « At si (Pontifex) concessisset collationem

« beneficiorum simplicium, salva reservatione mensium, ceteris reserva-

« t ionibus intelligeretur renunciasse, hoc ipso quod facultatem gene-

« ralem illa sola reservatione limitatam voluisset. Hoc autem fecit, etc. ».

Pontifex enim, in § 39 Bullae, concedens Capitulo Vaticano facultatem

conferendi beneficia simplicia, hoc ipso facultatem illam limitatam voluit

omnibus reservationibus apostolicis; quando ergo, in fine paragraphi ,

nominat im se sibi ret inere declarat u n a m ex his reservationibus spe

ciem, haec declaratio non significat Pontificem aliis reservationum spe

ciebus renunt iare (alias sibi contradiceret), sed significat illum hanc spe

ciem specialiter notare voluisse, vel quia erat f réquentions usus , ut

supra dictum est, vel quia speciales erant circa illam difficultates, vel

propter alias rat iones quas interpres non tene tur afferre. Hic, ut i terum

dicamus, est locus applicationi Regulae : « Expressa nocent, non expressa

« non nocent ».


Ceterum probe scit doctissima Commissio Capitularis, Benedi

ctum XIV, concedendo Capitulo collationem beneficiorum simplicium,

et reservationes personales sibi ret inendo, nullo modo aliis reservatio

n ibus renunciasse. Non enim, v. g., renunciavit reservat ionibus ratione

loci, scilicet rat ione vacationis apud Sedem. Norunt enim omnes etiam

beneficia Urbis obnoxia esse reservationi rat ione vacationis apud Sedem

vel in Curia ; scilicet quando beneficiatus est Gurialis et mor i tur apud

Sedem seu in Curia. « Ad effectum, ait Riganti In Regulam I Cancella-

« riae, § 1, n. 129, ut beneficia Urbis sint obnoxia reservationi ob vacatio-

« nem apud Sedem seu in Curia, tr ia requiruntur , nempe quod defunctus

« beneficiatus fuerit Curialis; quod hanc qualitatem ret inueri t usque ad

« obi tum; quodquo in Curia decesserit ». Cf. etiam ibidem, n. 118, 124.

Quinam sint autem Curiales, late exponit idem Riganti , ibid., n. 130 seq.

Por ro Benedictus XIV, in § 39 Bullae, non obstante formula finali

hu ius paragraphi , dici nequi t huic reservationi rat ione vacationis apud

Sedem renunciasse. Gonzalez ait, Ad Regulam VIII (IX) Cancellariae,

Glossa 13, n. 35: « Ista reservatio vacationis apud Sedem est fortior et

« vebementior et amplioris praerogativae omnibus aliis reservationi-

« bus. Et propterea, nisi de illa fiat specialis et individua mentio, non

« censetur comprehensa in quacumque dispositione Papae , nec narra-

« tiva ». Par i ter Riganti, loc. cit. n. 354. Et haec est unanimis doctorum

sententia. Igitur Benedictus XIV, licet, in § 39 Bullae, videatur sibi reti

nere solas reservationes personales, et ideo, uti ait R m a Commissio

Capitularis, aliis reservationibus renunciare, a t tamen reservationi locali

non. renunciavit .

Et quod dicimus de beneficiis Curialium apud Sedem vacantibus,

quod scilicet Pontifex horum reservationi non renunciavit , idem dici

debet de plur ibus aliis beneficiorum speciebus, v. g. de beneficiis quae

res ignantur in manibus Papae, resignationem acceptant is ; de benefi

ciis quibus beneficiatus pr ivatur per sentent iam a P a p a vel eius nomine

l a t am; de beneficiis quae vacant vi decreti Pontificis de dimittendo, eie

Certo nemo dicet Benedictum XIV his reservat ionibus renunciasse et

Capitulum Vaticanum posse, data occasione, haec beneficia conferre ; et

tamen haec beneficia non sunt reservata aut affecta rat ione personae.

Igitur, ut i terum dicamus, vera non sunt haec verba Revmae Commissio

nis Capitularis: « At si (Pontifex) concessisset collationem beneficiorum

« simplicium, salva reservatione mensium, ceteris reservationibus intelli-

« geretur renunciasse, hoc ipso quod facultatem generalem illa sola reser"

« vatione l imitatam voluisset. Hoc autem fecit, etc. ». Haec verba non sun t

vera, et ideo falsum est Benedictum XIV, in clausula finali pa rag raph i 39 7

S. Romana Rota 455

ret inendo sibi expresse solas reservat iones personales, alias reliquisse

dispositioni Capituli Vaticani. .

Remanen t ergo amplissimae clausulae in fine Bullae, § 67, appositae,

quibus Regulis Cancellariae Pontifex derogat : « Non obstant ibus , qua

t e n u s opus sit, Nostris e t Cancellariae Apostolicae Regulis » , qua rum

tenores veluti de verbo ad verbum expressos esse declarat. Sed neque

ex his clausulis deduci potest tacita concessio facultatis conferendi bene

ficia reservata rat ione mensium. Nam: 1° In clausulis in fine Bullarum

apponi solitis, quod caute an imadver tendum est, nulla fit concessio, sed

tan tum removentur obstacula seu impedimenta quae concessionibus in

corpore Bul larum factis obstare forte possent ; quod etiam hic fecit Bene

dic tus : unde dixit: « Non obstantibus, quatenus opus est, etc. »; id est,

si forte aliqua aut plures concessiones supra factae in corpore huius

Bullae contrariae sint uni au t plur ibus Cancellariae Regulis, h is Regulis

de rogamus ; unde praedicta tacita concessio in his clausulis § 67 non

est quaerenda. 2° Etiam seposita hac animadversione, dicendum est

nullum a rgumentum ex praefatis clausulis deduci posse, unde probetur

praefata tacita concessio. Nam huius indolis est Regula IX Cancellariae,

mensium reservatoria, ut nihil ei contrar ium concessum u n q u a m cen

seatur, nisi hu ius Regulae fiat specialis et individua derogatio. Cuius

ratio desumitur ex fortissimis et insolitis clausulis, quibus haec Regula

muni ta est. Revera, in hac Regula IX, Pontifex, postquam sibi omnia

beneficia extra Curiam vacatura in octo mensibus designatis reservavit,

haec addi t : « Volens... privilegia, etiam in limine erectionis concessa, et

« indulta apostolica circa ea, ac etiam disponendi de huiusmodi bene-

« ficus, au t quod illa sub huiusmodi reservationibus n u n q u a m compre

se hendantur , etiam cum quibusvis derogatori a rum derogatoriis, et for-

« tioribus, efficacioribus, et insolitis clausulis, necnon irr i tant ibus et aliis

« decretis, quorum tenores pro expressis haberi et latissime extendi

« voluit, quibusvis personis et collegiis, cuiuscumque dignitatis, gradus ,

« s ta tus , ordinis et conditionis existentibus quomodolibet concessa, adver-

« sus reservationem huiusmodi minime suffragari ». His ergo verbis qui

libet Pontifex, initio Pontificatus, dum renovat Regulas Cancellariae, et

in specie hanc Regulam IX, supprimit omnia indul ta aut privilegia,

quae forte praedecessor, etiam cum clausulis insolitis et effrenatis, con

cesserit, conferendi beneficia reservata rat ione mensium, et eo ipso, et

quidem clarissime, voluntatem suam manifestat haec beneficia, hoc modo

reservata, sibi semper et firmiter ret inendi. Igitur hic applicari debet

regula 81 Iuris in VI: « In generali concessione non veniunt ea quae

« quis non esset verisimiliter in specie concessurus »; ideoque, nisi Pon-


tifex huius Regulae individuam mentionem faciat, nihil ei contrar ium

concedere censetur. Iam, ante tempora Alexandri VÌI (1655-1667), qui

auctor est Regulae 71 (de qua infra), communis erat opinio doctorum,

ad derogandum Regulis Cancellariae, praesert im notabil ibus, notoriis,

máxime iudicialibus (quae Regulae iudiciales opponuntur Regulis « diplo-

« maticis », seu de modo conficiendi litteras), qualis est Regula IX, requiri

derogationem specialem et individuam, quin sufficeret haec derogatio

general is : « n o n obstant ibus Regulis Cance l l a r i ae» ; i ta docent Gome-

sius, Commentaria in Regulas Cancellariae Apostolicae, in Proemio ; Hie

ronymus Pau lus Barcinonensis, Praxis Cancellariae (apud Riganti, in

Regulam 71 Cancellariae, n. 16-17); Py r rhus Corradus, Praxis dispen

sationum Apostolicarum, lib. 1, cap. 6, n. 13 ; Barbosa, Clausula 83, n. 37;

Lotterius, de Re beneficiaria, lib. II, q. 39, n. 15-19, qui expresse agit de

Regula reservatoria mensium. Sic etiam pluries S. Rota, v. g. in dec. 569,

n. 7, parte II Recentiorum, in qua legimus : « Praedictis addendum videbatur,

« quod, qua tenus praetendere tur concessum ius conferendi in mensibus

« reservatis, fuisset necessaria specialis derogatio Regulae, ut pluries reso-

« íu tum fuisse in Rota tes ta tur Sarnensis . . . Felinus, Rebuffus, Cassadorus,

« Mandosa... Non obstat clausula Quarum tenores, et aliae ex adverso ponde-

« ratae, quia sunt clausulae accessoriae, quae non ampliant principalem

« dispositionem, sed t an tum tollunt subrept ionem.. . Idem respondetur ad

« d e c r e t u m irr i tans »; ita etiam in dec. 101, in Urgellen. - Plebaniae,

11 dec. 1730, coram Crescentio, n. 13, 14. Quae doctrina et iur isprudentia

f irmiores adhuc evaserunt post Alexandrum VII, qui septuaginta Regulis

suo tempore vigentibus adiecit septuagesimam primam, vi cuius Regu

lae Cancellariae sub derogationibus general ibus non comprehenduntur ,

ideoque specialem et expressam derogationem requi runtur . Unde, at tenta

hac dispositione, sic concludit Riganti, in Regulam LXXI Cancellariae,

n. 20: « Hodie, inspecta illius dispositione, supradictae clausulae minime

« suffragantur, quia singulae Regulae Cancellariae, ut censeatur iis dero-

« gatum, requi runt specialem et expressam mentionem, nec sufficiunt

« clausulae, quamvis amplissimae et efficacissimae, habentes vim spe-

« cialis et individuae expressionis. Unde licet clausula Non obstantibus

« Regulis Cancellariae, quarum tenores, etc. praeseferat illarum indivi-

« duam expressionem, et p lura operetur, de quibus Viviani . . . a t tamen

« hodie minime apta est derogat ionem Regulis praeseferre ». Et hoc

probe noverat Benedictus XIV, qui, in Const. Ad honorandam, cum

vellet derogare duabus in specie Regulis Cancellariae, scilicet Regu

lae XVIII de iure quaesito non tollendo, et Regulae LIV de indulgentiis

ad instar non concedendis, illis specialiter et nominatim derogavit, dicens,

S. Bomana Bota 457

§ 67: « Non obstant ibus Nostris et Cancellariae Apostolicae Regulis,

« etiam de iure quaesito non tollendo, ac de indulgentiis non concedendis

« ad instar ». Porro de Regula IX nul lam, ne minimam quidem, men

tionem fecit; s ignum ergo aper tum est doctissimum illum Pontificem

nul lum huic Regulae contrar ium privilegium aut indul tum concedere

voluisse.

I taque demonstrar i nequit Benedictum XIV tacite Capitulo Vaticano

concessisse facultatem conferendi beneficia rat ione mensium reservata.

Sed, ad abundant iam iuris, licet admi t t amus hunc Pontificem hoc pri

vilegium Capitulo concessisse, a t t amen Revmum Capitulum hoc privilegio

uti nequi t ; etenim cum Pontifice concedente exstinctum est. Supra enim

reci tavimus clausulam Regulae IX, qua quilibet Pontifex, hanc regulam

initio Pontificatus sui renovans, supprimit omnia indulta et privilegia

a praedecessore suo concessa, huic Regulae contraria, etiamsi concessa

fuerint « cum quibusvis derogatoriarum derogatoriis, et fortioribus, effi-

« cacioribus, et insolitis clausulis, necnon irr i tantibus, et aliis decretis,

« quorum tenores pro expressis haberi , et latissime extendi voluit ». Unde

Clemens XIII , qui anno 175& Benedicto XIV successit, praefatum pri

vilegium Capituli Vaticani, si u n q u a m ei a Benedicto XIV concessum

fuerit, omnino suppressit et annulla vit; quod tanto facilius fuit, quod

hoc privilegium non nisi tacite et obscure concessum fuerit. Addenda

est Regula XV Cancellariae, qua item novus Pontifex supprimit et

annul la t omnia indulta et privilegia, quibusvis personis a suis praede

cessoribus concessa, disponendi de beneficiis reservatis ; licet enim haec

Regula dicat: « Quibusvis personis concessa », a t tamen patet hic etiam

agi de personis moralibus, seu de collegiis et capitulis, quia Regula

loquitur etiam de beneficiis electivis, quae corpus electorum supponunt .

Unde, si quis Pontifex alicui personae vel capitulo privilegium concedat

conferendi beneficia reservata rat ione mensium, hoc privilegium non

dura t neque durare potest nisi vivente Pontifice concedente, quibuscum

que demum clausulis privilegium illud fuerit muni tum. I ta unanimiter

doctores, qui de hoc speciali puncto t rac ta runt : v. g. Lotterius, De re

beneficiaria, lib. II, q. 39, num. 15-19; Pitonius, Disceptationes eccles.,

discept. 150, n. 8, et De Controversiis Patronorum, Alleg. 100, n. 206-207;

Riganti , In I partem Regulae IX, § 5, n. 41-42. Ita etiam constans iuris

prudent ia S. Ro tae : cf. dec. 200 per to tum, Par te IX Recentiorum;

dec. 343, n. 8-11, Par te XVI Recentiorum, mul tasque alias, quas allegat

Riganti , loc. cit. - In decis. 101, Urgellen. Plebaniae, 11 dec. 1730, coram

Crescentio, S. Rota, at tent is duabus regulis IX et XV Cancellariae,

declarat nul lum privilegium aut indul tum vel conferendi beneficia reser-

45S Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

vata rat ione mensium, vel optandi beneficium mense reservato vacans

(quae duo in Regula IX assimilantur) durare ul t ra vitam Pontificis con

cedentis, nec dari posse casum in quo similia indulta operari valeant

post obitum concedentis. Et ratio ha rum decisionum clara est ; Pontifex

enim (uti etiam nota t Lotterius, loc. cit.) legem imponere nequi t suc

cessoribus su i s ; successor autem, renovando Regulas IX et XV Can

cellariae cum suis clausulis, eo ipso et s tat im privilegium a praedeces

sore concessum e medio tollit. Igitur, etiamsi supponamus Benedictum XIV

Capitulo Vaticano privilegium conferendi beneficia de.quibus agitur, etiam

mensibus reservatis, concessisse, Clemens XIII , eius successor, praefatas

Regulas renovando, hoc privilegium abrogasset ; quod eo facilius fuisset,

uti iam supra notatum est, quod hoc privilegium non nisi tacite et

obscure concessum fuisset.

Quibus igitur omnibus at tentis , quod att inet ad hanc pr imam dubii

partem, respondemus, stante Bulla Benedicti XIV Ad honorandam, facul

tatem, quam habet Capitulum Vaticanum, conferendi beneficia suae Basi

licae vacantia, obnoxiam esse reservationi mensium, in Regula IX Can

cellariae Apostolicae contentae.

D E SECUNDA PARTE DUBII. - « An at tenta Bulla Benedicti XIV Ad hono-

« randam, facultas quam habet Capitulum Vaticanum conferendi bene-

« ficia vacantia in sua Basilica, obnoxia si t . . . dispositioni Bullae Bum

« singularem Leonis Papae X ».

Bulla Leonis X Dum singularem, edita anno Incarnat ionis Domi

nicae 1513, XIV kalendas aprilis, continet, in § 4, dispositionem sequentis

tenoris : « § 4. Et quod Sancti Gregorii intra et Sancti Sebastiani extra

« dictae Urbis muros , Sancti Benedicti et Cisterciensis Ordinum, et alia

« monasteria ac pr ioratus , canonicatus et praebendas , dignitates, perso-

« na tus , administrat iones et officia, ceteraque beneficia ecclesiastica, cum

« cura et sine cura, in dicta Urbe et illius districtu existentia (Venerabi-

« lium fratrum nos t rorum praefatae Ecclesiae cardinal ium titulis et deno-

« minationibus, ac basilicae Beatorum Petri et Paul i et Lateranensis et

« Beatae Mariae Maioris de eadem Urbe ecclesiarum archipresbyterat ibus,

« Sancti Laurenti i et Sancti Sabae, intra eosdem muros, eorumdem Ordi-

« num, dictis cardinalibus commendari solitis, monasteri is dumtaxat exce-

« ptis), non nisi Bomanis civibus conferri seu commendari, au t alias de

« eis, in alios quoquomodo, prae terquam si beneficia praedicta ex resi-

« gnatione alienigenae vacarent, quae etiam alienigenis conferri valeant,

« etiam per nos et Sedem Apostolicam disponi nullo modo possit; colla-

« t ionesque, provisiones, commendae, et aliae quaevis dispositiones de

S. Bomana Bota 459

« illis, etiam per nos et Sedem eamdem, et iam cum expressa praesent ium

« derogatione, etiam motu proprio et ex certa scientia, pro tempore factae»

« nullius sint roboris vel momenti , nul lumque alicui, etiam coloratum,

« t r ibuat t i tu lum possidendi ».

Unde, in summa, iubet Keo X, omnia beneficia Urbis (exceptis qui

busdam, scilicet titulis cardinalitiis, t r ibus Archipresbyterat ibus Basili

carum Urbis, et quibusdam monasteri is , cardinal ibus in commendam

dari solitis) non conferri nisi civibus Romanis , sub paena nullitatis.

Quaeri tur e rgo: I. Utrum facultas Capituli Vaticani conferendi bene

ficia Basilicae, sit obnoxia praedictae dispositioni; II. Ut rum haec

locutio : cives Romani, restr ingenda sit ad originarios, an comprehendat

etiam domiciliarios.

Quod att inet ad pr imum quaesi tum, affirmative respondendum est.

Nam, ex una parte , Bulla Leonina confert populo et clero Romano pri

vilegium maximi momenti , quod recte iur ipat ronatus passivo assimila-

tum est, scilicet quod beneficia Urbis, paucissimis exceptis, non nisi

civibus Romanis conferenda sint. Porro dici nequit hoc privilegium

cessasse cessatione subiecti : alia quidem privilegia, per Bullam Leoni-

nam concessa, cessarunt cessatione subiecti, v. g. privilegia quae Bulla

Conservatoribus Urbis concessit, quia n imirum hi conservatores omnino

cessarunt ; sed populus et clerus Romanus nullo modo cessarunt, ideoque

beneficium illis inhaerens mansi t ; tan to magis quod « decet concessum

« a Principe beneficium esse mansurum (Regula 16 Iuris in VI) »: et

« favores convenit ampliari (Regula 15, ibid.) ». Ex alia parte, privile

gium illud non cessavit revocatione, scilicet revocatione aut deroga

tione facta a Benedicto XIV in Bulla Ad honorandam. Nam haec Bulla

non tangit Bullam Leoninam ; Bulla enim Benedictina, quod att inet ad

beneficia Basilicae Vaticanae, non agit nisi de iure ea conferendi, non

vero de quali tat ibus aut dotibus promovendorum; igitur, sub hoc respe

ctu, res in eo s tatu relinquit, in quo erant antea, scilicet sub disposi

t ionibus Bullae Leoninae. Unde clausulae derogatoriae, quae in § 67

Bullae Benedictinae positae sunt, non veniunt ad r em; non enim erat

cur Benedictus XIV Bullae Leoninae derogaret, cum in Bulla sua nihil

contrarium Bullae Leoninae praeceperit , permiserit , disposuerit . Cete

rum privilegium de quo agitur, nec usu contrario, aut non usu, cessavit,

cum, e contra, testante Scriptore Datariae, beneficia Basilicae Vaticanae

semper collata sint ad normam Bullae Leoninae, aut cum expressa

illius dispensatione.

Quod at t inet ad al terum quaesi tum, responsio clara apparet ex ipso

tenore § 4 supra relati, scilicet locut ionem: cives Romani, restr ingendam


esse ad cives originarios, nec posse extendi ad domiciliarios, multo

minus ad privilégiâtes. Iubet enim Leo X beneficia Urbis conferri solis

civibus Romanis , « prae terquam si beneficia praedicta ex resignatione

« alienigenae vacaverint, quae etiam alienigenis confèrri valeant ». Cla

r u m est civem Romanum opponi alienigenae, id est civem Romae na tum,

ei qui alibi na tus sit, cum hic sit sensus obvius et natural is vocabuli

alienígena. Insuper ex iisdem verbis, patet Leonera X unum casum a

lege sua excepisse, scilicet quando quis alienígena possidet beneficium,

il ludque resignet ; tunc enim Leo permitti t ut illud conferatur etiam

alienigenae. Sed fieri ut ique poterat ut alienígena, beneficii possessor,

beneficium, ante resignationem, possedisset, per viginti, triginta, aut etiam

quadraginta , et amplius, annos, et sic factus fuisset civis domiciliarius;

nihilominus, remanet et vocatur semper alienigena, et eius beneficium

dicitur beneficium alienigenae, ita ut etiam alienigenae conferri possi t ;

signum ergo aper tum est, in mente et voluntate Leonis X, ius civitatis,

domicilio acquisitum, non profuisse ad acquirenda beneficia Urbis , sed

requisi tum fuisse ius civitatis, origine seu nativitate acquisitum. Igitur,

licet in aliis materiis, et etiam in materia beneficiali, vocabulum cives

comprehendat etiam cives domiciliarios (cfr. De Luca, De Praeeminen

tiis, disc. 37, n. 3; et in Summario n. 94, 100; Ferrar is , Bibliotheca,

v. cives n. 42, 54, 62), a t tamen, in specie nostra, sic volente Pontifice,

locutio cives Romani restringi debet ad cives originarios. Et ita consue

tudo legem interpretata es t ; quod testatur Riganti, In Regulam XVII

Cancellariae, n. 179: « Talis etiam in casu nost ro videtur sensus Data-

« riae et Cancellariae, quae, derogando indultis et privilegiis populi

« Romani , supponi t expresse ea concessa civibus originariis », quae con

suetudo etiam ad nos t ra usque tempora viguit, tes tante Scriptore Data-

riae : « La prassi della Dataria è s tata sempre costante nel porre questa

« deroga nelle collazioni dei benefici di Roma agli esteri, come si riscon-

« tra nei Libri Provisionum, anche dell 'epoca di Benedetto XIV » ; et

plura exempla ab anno 1862 allegat, ex istis Libris Provisionum de

prompta.

Unde etiam ad secundam partem dubii affirmative respondendum

est, et ita quidem ut locutio cives Romani de solis civibus originariis

intelligi debeat.

His igitur omnibus t am in iure quam in facto consideratis et bene

perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores S. R. Ro

tae, specialiter a Sancti tate Sua ad hanc causam denuo cognoscendam

et definiendam deputati , pro Tribunali sedentes et solum Deum prae

S. Romana Rota mi

oculis habentes , decernimus, declaramus et definitive sentent iamus,

Revmum Capitulum Vaticanum, in collatione beneficiorum perpetuorum

simplicium Basilicae, subiectum esse t um reservationi mensium in Re

gula IX Cancellariae contentae, t um dispositioni Bullae Bum singularem

Leonis X, ideoque, confirmata sententia a priori Commissione Pontificia

die 10 maii huius anni 1916 lata, respondemus:

Ad pr imam par tem dubi i : Affirmative.

Ad secundam par tem dubii : Affirmative, intelligendo verba cives

Romani de solis civibus originariis.

Datum Romae, die 14 augusti anni 1916.

Seraphinus Many, S. R. Rotae Auditor.

Aloisius Sincero, S. R. Rotae Auditor.

Maximus Massimi, S. R. Rotae Auditor.



SACRA CONGREGAZIONE DEI RITI.

I l g i o r n o 1 4 n o v e m b r e 1 9 1 6 , n e l P a l a z z o A p o s t o l i c o V a t i c a n o , c o n l ' i n t e r

v e n t o d e g l i Eoli e R e v m i S i g n o r i C a r d i n a l i , e c o l v o t o d e i Rmi P r e l a t i O f f i c i a l i

e C o n s u l t o r i t e o l o g i , s i è t e n u t a a l t r a n u o v a P r e p a r a t o r i a C o n g r e g a z i o n e d e i

S a c r i R i t i , p e r d i s c u t e r e d u e m i r a c o l i , c h e s i a s s e r i s c o n o d a D i o o p e r a t i p e r

i n t e r c e s s i o n e d e l l a S e r v a d i D i o A n n a d i S . B a r t o l o m e o , M o n a c a p r o f e s s a

d e l l ' O r d i n e d e i C a r m e l i t a n i S c a l z i : i q u a l i m i r a c o l i v e n g o n o p r o p o s t i p e r l a

B e a t i f i c a z i o n e d e l l a m e d e s i m a V e n e r a b i l e .

I l g i o r n o 2 8 n o v e m b r e 1 9 1 6 , n e l P a l a z z o A p o s t o l i c o V a t i c a n o , d i n a n z i a l l a

a u g u s t a p r e s e n z a d e l S a n t o P a d r e , s i è t e n u t a l a C o n g r e g a z i o n e G e n e r a l e d e i

S a c r i R i t i , n e l l a q u a l e g l i E m i e R m i S i g n o r i C a r d i n a l i , i Rmi P r e l a t i e d i

C o n s u l t o r i t e o l o g i c h e l a c o m p o n g o n o , h a n n o d i s c u s s o d a p p r i m a s u l d u b b i o

d e t t o de tuto, p e r l a s o l e n n e b e a t i f i c a z i o n e d e l V e n . G i u s e p p e B e n e d e t t o C o t -

t o l e n g o , S a c e r d o t e , C a n o n i c o , F o n d a t o r e d e l l a P i c c o l a C a s a d e l l a D i v i n a P r o v

v i d e n z a i n T o r i n o .

I n d i h a n n o d i s c u s s o e d a t o i l l o r o v o t o s u l d u b b i o d e l l e v i r t ù i n g r a d o

e r o i c o d e l V e n . M i c h e l e G a r i c o i t s , S a c e r d o t e , F o n d a t o r e d e l l a C o n g r e g a z i o n e

d e l S a c r o C u o r e d i G e s ù n e l l a d i o c e s i d i B a i o n a .

SEGRETERIA DI STATO

N O M I N E

C o n B i g l i e t t i d e l l a S e g r e t e r i a d i S t a t o , i l S a n t o P a d r e s i è d e g n a t o d i

n o m i n a r e :

4 novembre 1916. — L ' E m o s i g n o r c a r d i n a l e G i u l i o B o s c h i , a r c i v e s c o v o

d i F e r r a r a , Protettore della Pia Società Feretrana dei Cento Parroci. 8 novembre. — L ' E m o s i g n o r c a r d i n a l e D o m e n i c o S e r a f i n i , Protettore

della Congregazione delle Religiose dell'Assunzione. 17 novembre. — L ' E m o s i g n o r c a r d i n a l e G i o v a n n i C a g h e r ò , Protettore

deir Istituto delle Suore Adoratrici del SSmo Sacramento, che hanno la Casa-Madre in Buenos Aires.

— M o n s . A u g u s t o B o u d i n h o n , Consultore delle Sacre Congregazioni dei Sacramenti, del Concilio, e dei Seminari e delle Università degli Studi.



Assistente al Soglio Pontificio:

15 novembre 1916. — Mons. Michele Zezza, vescovo di Pozzuoli.


25 ottobre 1916. — Mons. Giuseppe Martin, della diocesi di Segni. 15 novembre. — Mons. Michele Glancey, dell'arehidiocesi di Birmingham.


17 ottobre 1916. — Mons. Carlo Mause, della diocesi di Treviri. 19 ottobre. — Mons. Giacomo Coyle, della diocesi di Falls-River. 24 ottobre. — Mons. Giacomo Mastripietri, della diocesi di Pistoia. — Mons. Paolo Badiani, della diocesi di Prato. 26 ottobre. — Mons. Giuseppe Romano, della diocesi di Cava e Sarno. 30 ottobre. — Mons. Augusto Boudinhon, rettore della chiesa di S. Luigi

dei Francesi in Roma. 15 novembre. — Mons. Giuseppe Marcarelli, della dioc. di S. Agata dei Goti. 23 novembre. — Mons. Angelo Bonaiti, della diocesi di Cremona. — Mons. Angelo Fongoli, della diocesi di Foligno.

ONORIFICENZE


' La Commenda dell'Ordine di S. Gregorio Magno, classe civile:

20 ottobre 1916. — Al sig. avv. Gennaro De Simone; dell'arehidiocesi di Napoli.

7 novembre. — Al sig. Arnoldo Cremer, della diocesi di Paderborn. 22 novembre. — Al sig. barone Lorenzo Zampaglione, dell'arehidiocesi

di Napoli.


17 ottobre 1916. — Al sig. Cario Driessen, della diocesi di Treviri. — Al sig. Federico Springmuehl, dell'arehidiocesi di Colonia. 22 ottobre. — Al sig. Giovanni Redaelli, dellarchidiocesi di Milano. 27 ottobre. — Al s/g. Carlo Jaegle, della diocesi di Columbus (Ohio). 18 novembre. — Al sig. Andrea Coppa, dell'arehidiocesi di Milano. 23 novembre. — Al sig. Sante Ubaldi, della diocesi di Foligno.


10 novembre 1916. — Al sig. Giovanni Oscar Kuehlen, dell'arehidiocesi di Colonia.


Il Cavalierato dell'Ordine di S. Silvestro Papa :

20 ottobre 1916. — Al sig. Paolo Casini, di Roma. 22 ottobre. — Al sig. dott. Garlo Albizzati, di Roma.


NOMINE

Coa Biglietti di S. E. Rma Mons. Maggiordomo, il Santo Padre si è degnato

di nominare:


31 ottobre 1916. — Mons. Placido Ilario Henriques, della dioc. di Damao. — Mons. Pietro Giovanni Elia Moniz, della medesima diocesi. — Mons. Carlo Bajko, della diocesi di Vilna. — Moas. Antonio Daniszewski, della medesima diocesi. 4 novembre. — Mons. Eugenio lannotta, della dioc. di S. Agata de Goti.

— Mons. Sebastiano Siciliano, dell'archidiocesi di Nola. 8 novembre. — Mons. Andrea De-Stefano, dell'archidiocesi di Amalfi.

24 novembre. — Mons. Pio Casetta. — Mons. Luigi Campa.

Cameriere Segreto di Spada e Cappa di S. S. :

24 novembre 1916. — Il sig. conte Riccardo Ceccopieri.

Camerieri d'onore in àbito paonazzo di S. S.:

8 novembre 1916. — Mons. Nicola d'Acunzo, dell'archidiocesi di Napoli. — Mons. Silvio Fagiolo, sostituto della Sacra Penitenzieria Apostolica.


28 settembre 1916. — Mons. Pasquale Marrocco, della diocesi d'Alife.

NECROLOGIO 25 agosto 1916. — Mons. Giovanni Lancaster Spalding, arcivescovo tito

lare di Seitopoli. 27 settembre. — Mons. Modesto Augusto Vieira, vescovo titolare di Arche-

laide, ausiliare dell'arcivescovo di Marianna nel Brasile. 6 novembre. ^- L'Emo signor cardinale Francesco Salesio Della Volpe,

Camerlengo di S. R. Chiesa, Prefetto della S. C. dell'Indice. 9 novembre.— Mons. AntonioStillemans, vescovi di Gand.

Annus VIII - Vol. VIII Die 9 Decembris 1916 Num. 13

ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E


SACRUM CONSISTORIUM

i

Die 4 decembris 1916 in palatio apostolico Vaticano habi tum est

Consistorium secretum, cuius Acta ex ordine referuntur :

i. - ALLOCUTIO SS. D. N. BENEDICTI PP. XV

ET CREATIO CARDINALIUM S. R. E.

VENERABILES F R A T R E S

Quandoquidem quae huic Apostolicae Sedi undique solent deferri decernenda, non ea in Consistorio, ut olim, tractari possunt omnia - sunt enim frequentiora in dies, multaque ex iis dilationem non recipiunt - eum retineamus, quem a Decessoribus accepimus, praeclarum morem, ut si quid inciderit quod christianae reipublicae intersit, vobiscum, in solemnem coetum convocatis, communicemus. Ex eo genere gratissimum est Nobis quod rem licet ad vos afferre tam magnam tamque Ecclesiae opportunam, ut eius gratia haec aetas apud posteaos nobilis futura videatur. Codicem dicimus Iuris Canonici feli-

ACTA, vol. V I I I , n. 13. — 9-12-916. 31


citer absolutum; quem Nos quidem, secundum vestra ipsorum vota, quamprimum promulgaturi sumus. Nam quo die insignia rite suscepimus Pontificatus maximi, id probe meminimus significatum Nobis a venerabili Fratre Nostro desideratissimo, Cardinali Antonio Agliardi, cum amplissimi Ordinis vestri nomine Nobis gratularetur.

Profecto, si quos alios, non vos fugit, Venerabiles Fratres, leges praescriptionesque, Ecclesiae matris providentia et cura, iam inde ab initio usque adhuc conditas, continuatione quadam accessionum per tot saecula in eum excrevisse quasi cumulum, ut eas omnes habere perceptas et cognitas vel iuris peritissimus quisque haud facile posset. Ad haec, multorum statuta canonum cum ob temporum commutationem iam non moribus congruerent, apte prudenterque erant novanda. Quo igitur melius, cum disciplinae emolumento, constaret quae iura et instituta valerent in Ecclesia, apparebat, ex Ecclesiae legibus componi codicem oportere, qui facile inter manus versari posset : id quod non solum Episcopi Clerusque exspectabant, sed omnes qui se Iuris Canonici studio dederant. Idem ipsum Apostolica Sedes cum sibi habuisset iam diu propositum, maximae tamen semper difficultates obstiterant quo minus ad rem incumberet. Scilicet provisum erat divinitus, ut huius tam insignis in Ecclesiam promeriti Pio X, sanctae memoriae Decessori Nostro, deberetur laus. Nostis, Venerabiles Fratres, qua is alacritate animi, vixdum inito Pontificatu, immensum paene opus inceperit, et qua deinceps sedulitate et constantia, quoad gubernacula Ecclesiae tenuit, sit prosecutus. Quod si non ei licuit inceptum absolvere, is tamen unus huius Codicis habendus est auctor, eiusque propterea nomen, ut Innocentii III, ut Honorii III, ut Gregorii IX,, Pontificum in historia Iuris Canonici clarissimorum, perpetuo posthac praedicabitur : Nobis satis fuerit si, quod ille effecit, promulgare contigerit. — Iam grati animi significationem a Iesu Christi Vicario universi et singuli sibi habeant quotquot e Sacro» Cardinalium Collegio, ex Episcoporum ordine, ex utroque Clero, ex iipso laicorum numero aliquid operae in hanc rem, pro sua,


quisque sollertia et industria, contulerunt. Quod cum facimus verbis Nostris perlibenter, simul suavi quodam iucundoque officio ac munere, quod ipse Nobis Decessor commiserit, fungi videmur. Praecipuas vero et laudes et grates libet hic agere dilecto Filio Nostro, Cardinali Petro Gasparri, qui quidem in confectione Codicis cum amplius oneris, quam ceteri, usque a principio sustinuit, tum egregiam suam non modo ingenii facultatem iurisque scientiam ostendit, sed etiam studii ac laboris perseverantiam, eamque ne postea quidem visus est intermittere, quam, Negotiis Publicis praefectus, gravibus aliis .coepit occupationibus distineri.

Itaque hoc maximi ponderis summaeque opportunitatis opus iure confidimus fore ut valeat multum ad ecclesiasticae disciplinae ñervos roborandos : quia enim notiores reddit Ecclesiae leges, ideo non parum earumdem observantiam adiuvat, idque cum fructu animarum et cum catholici nominis incremento. Hoc sane in quavis hominum societate, atque in ipsa civili universarum gentium consociatione usu venit, ut, ubi sollemnis est obtemperatio legibus, ibi in sinu pacis uberrime res floreant; ubi vero auctoritas legum negligi solet vel contemni, ibi, discordia .dominante et cupidine, privatim ac publice omnia perturibentur. Quod, si confirmatione indigeat, rerum cursu in quo sumus, maxime confirmatur. Horrenda belli huius insania, quae vastitatem affert Europae, nonne clamat quantum cladis et ruinarum possit exsistere, iis contemptis summis legibus quibus mutuae civitatum rationes temperantur? Cernere enim in tanta populorum confectione licet, vel res sacras, sacrorumque administros, etiam dignitate praestantes, quamvis divino ac gentium iure sanctissimos, indigne violari; vel quietos cives complures procul .a domo, matribus coniugibus Aliisque complorantibus, abripi ; vel urbes non munitas ac multitudines indefensas aëriis potissimum incursionibus vexari; passim terra marique talia patrari facinora quae horrore animum et aegritudine perfundant. At Nobis, hunc maiorum quasi acer-vum deplorantibus, et quidquid inique in hoc bello fit, ubicum-


que et a quoquo fiat, iterum reprobantibus, illud pergratum est votum, quod Deus evenire velit, ut quemadmodum cum promulgatione novi Codicis tranquillior Ecclesiae, ut speramus, ac fructuosior quaedam oritura est aetas, sic societati civili, restituto per iuris ac iustitiae verecundiam ordine, exspectata celeriter illucescat pax, quae gentibus rursus inter se amice compositis bonorum omnium pariat ubertatem.

Iam, antequam plurium ecclesiarum viduitati consulamus, placet, Venerabiles Fratres, in amplissimum Collegium vestrum aliquot egregios cooptare viros, qui aut illustrés ecclesias gubernando, aut gravissima alia munera gerendo, operam sollertiam-qué suam Nobis admodum probarunt.

Hi sunt:

PETRUS LA FONTAINE, Patr iarcha Venetiarum ;

VICTOR AMADEUS RANUZZI DE BIANCHI, Archiepiscopus tit. Tyrensis,

Domus Nostrae Pontificalis Praepos i tus ;

DONATUS SBARRETTI, Archiepiscopus tit. Ephesinus , S . Romanae

et Universalis inquisit ionis Assessor;

AUGUSTUS DUBOURG, Archiepiscopus Rhedonens is ;

• LUDOVICUS ERNESTUS DUBOIS, Archiepiscopus Rothomagens i s ;

THOMAS P I U S BOGGIANI, Archiepiscopus tit. Edessenus, Sacrae Con

gregationis Consistorialis Assessor;

ALEXIUS ASCALESI, Archiepiscopus Beneven tanus ;

ALOISIUS IOSEPHUS MAURIN, Archiepiscopus Lugdunens is ;

NICOLAUS MARINI, Adiutor Noster a consiliis, idemque Signaturae

Apostolicae a Secretis;

ORESTES GIORGI, Sacrae Congregationis Concilii Secretarius.

Praeter hos, qui nominati sunt, adlegere in Collegium vestrum decrevimus praestantes alios viros duos f quos tamen in pectore reservamus.

Quid vobis videtur?


Itaque auctoritate omnipotentis Dei, sanctorum Apostolorum Petri et Pauli et Nostra, creamus et renuntiamus S. R. E. Presbyteros Cardinales

P E T R U M L A F O N T A I N E

V I C T O R E M A M A D E U M R A N U Z Z J D E B I A N C H I

D O N A T U M S B A R B E T T I

A U G U S T U M D U B O U R G

L U D O V I C U M E R N E S T U M D U B O I S

T H O M A M P I U M B O G G I A N I

A L E X I U M A S C A L E S I

A L O I S I U M I O S E P H U M M A U R I N

et Diaconos Cardinales

N I C O L A U M M A R I N I

O R E S T E M G I O R G I

Item duos alios, ut supra diximus, Cardinales creamus, et in pectore reservamus, quandocumque arbitrio Nostro renun-tiandos.

Cum dispensationibus, derogationibus et clausulis necessariis et opportunis. In Nomine Patris £g et Filii et Spiritus £g Sancti. Amen.

Restat, ut Venerabilium Fratrum Episcoporum Ordinum suppleamus.

,470 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

II. - MUNUS CAMERARÏATUS S. R. E.

Postea Beatissimus Pater Camerarium Sanctae Romanae Ecclesiae

renunciavit Emum et Revmum Dnum Card. Pe t rum Gasparri , a Secretis

S t a tus eiusdem S. S.

III. - PROVISIO ECCLESIARUM

In eodem Consistorio SSmus Dominus Noster has quae sequuntur

ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:

Metropolitanae ecclesiae Valentinae praefecit R. P. D. Iosephum

Marianum Salvador et Barrera, hactenus episcopum Matritensem-Com-

plutensem.

Titulari archiepiscopali ecclesiae Diocletanae R. D. Pe t rum Fumason i -

Biondi, canonicum S. Mar iae ' t r ans Tiberim, officialem S. C. de Propa

ganda Fide, Delegatum Apostolicum in Indiis Orientalibus.

Cathedrali ecclesiae Bolivarensi R. P. D. Ulpianum Perez et Qui

ñones , hac tenus episcopum Ibarrensem.

Cathedrali ecclesiae Matritensi-Complutensi R. P. D. Prudent ium

Melo et Alcalde, hac tenus episcopum Victpriensem.

Cathedrali ecclesiae Ibarrensi R. D. Albertum M. Ordoñez, canonicum

theologum cathedralis ecclesiae Conchensis in indiis.

Insuper Beatissimus Pa te r alios etiam iam renunciatos per Aposto

licas, sive sub plumbo sive sub annulo Piscatoris, Litteras, Sacrorum

Antistites publicavit, scilicet:

ARCHIEPISCOPOS :

Metropolitanae ecclesiae Olomucensis E m u m ac R m u m Dnum Leo-

nem S. R. E. presbyterum cardinalem de Skrbensky, iam archiepiscopum

Pragensem.

Metropolitanae ecclesiae Cassiopensis R. P. D. Phi l ippum Prosperum

Augouard, e Congr. Spiri tus Sancti, iam episcopum Sinidensem, Vica

r ium Apostolicum de Congo Gallico superiore.

Titularis archiepiscopalis ecclesiae Ancyranae R. P. D. Pellegrinum

Franciscum Stagni, iam archiepiscopum Aquilanum, Delegatum Aposto

licum in regione Canadensi.

Acta Benedicti PP. XV m

Metropolitanae ecclesiae Cardiffensis~~ R. P. D. Iacobum R o m a n u m

Bilsborrow, O. S. B., iam episcopum Por tus Ludovici in Africa insulari .

Metropolitanae ecclesiae Rothomagensis R. P .D .Ludov icum Ernestum

Dubois, iam archiepiscopum Bituricensem.

Metropolitanae ecclesiae S. Iacobi de Cuba R. P . D. Felicem Ambro

sium Guerra, iam episcopum ti tularem Hamathensem.

Metropolitanae ecclesiae Lugdunensis, cui adnexus est t i tulus Vien

nensis Allobrogorum, R. P. D. Aloisium Iosephum Maurin, iam episcopum

Gratianopoli tanum.

EPISCOPOS:

Cathedralis ecclesiae Christopolitanae R. D. Matthaeum Brodie, vica

rium generalem eiusdem dioecesis.

Cathedralis ecclesiae Nottinghamensis R. D. Thomam Dunn, cano

nicum metropoli tanae ecclesiae Westmonasteriensis .

Cathedralis ecclesiae Caiesensis R. D. Ignatium Le Ruzic, Admini

stratorem Apostolicum eiusdem ecclesiae Caiesensis.

Cathedralis ecclesiae Haileyburensis R. P. D. Eliam Anieetum Latu-

lipe, iam episcopum ti tularem Catennensem, Vicarium Apostolicum de

Temiskamingue.

Titularis episcopalis ecclesiae Augilensis R. P. D. Antonium Aure

lium Torres et Sanz, iam episcopum Centumfocensem.

Titularis episcopalis ecclesiae Eudoxiadensis R. D. Ioannem Pinardi ,

pa rochum in civitate Taurinensi , Auxiliarem Emi Card. Richelmy, archie

piscopi Taurinensis .

Titularis episcopalis ecclesiae Sobralensis R. D. Iosephum Tupinambá

da Frota , parochum eiusdem civitatis Sobralensis,

Titularis episcopalis ecclesiae Aegearum R. D. Iacobum Victorem

Mariam Rouchouse, a lumnum Societatis Parisiensis pro Missionibus ad

exteros, Vicarium Apostolicum Se-Ciuen. septentr.-occidentalis.

Titularis episcopalis ecclesiae Mactaritanae R. P. Emmanuelem Prat ,

Ordinis Praedicatorum, Vicarium Apostolicum Amoensem.

Titularis episcopalis ecclesiae Sasimorum R. D. Aemilium Bongiorni,

vicarium generalem Brixiensem ac parochum mitratum S. Nazarii,

Auxiliarem Rmi Episcopi Brixiensis.

Cathedralis ecclesiae De Pace R. D. Dionysium Avila, canonicum

decanum metropoli tanae ecclesiae Platensis ac doctorem in iure civili.

Cathedralium ecclesiarum Vaterfordiensis et Lismorensis R. P. Ber

nardum Hackett, C. SS. R., superiorem domus Redemptoris tarum apud

Limerich.


Cathedralis ecclesiae Leadénsis R. P. D. Ioannem Ieremiam Lawler,

iam episcopum ti tularem Hermopol i tanum et Auxiliarem Rmi Archie

piscopi S. Paul i de Minnesota.

Cathedralis ecclesiae Dromorensis R. D. E d u a r d u m Mulhern, paro

chum loci Innismacsaint in dioecesi Clogheriensi.

Cathedralis ecclesiae Guaxupensis R. P. D. Antonium Augustum de

Assis, iam episcopum de Pouso Alegre.

Cathedralis ecclesiae S. Rosae in Honduras R. D. Claudium Volio,

parochum et vicarium foraneum de Alajuela.

Titularis episcopalis ecclesiae Almirensis R. D. Ioannem Baptistam

Sproll , canonicum cathedralis ecclesiae Rot temburgensis et vicarium

generalem eiusdem dioecesis, Auxiliarem Rmi Episcopi Rottemburgensis .

Cathedralis ecclesiae de Pouso Alegre in Brasilia R. D. Octavium

Chagas de Miranda, parochum cathedra is ecclesiae de Campinas.

Titularis episcopalis ecclesiae Apolloniensis R. D. Pe t rum Segura

Saenz, canonicum doctoralem metropo itanae ecclesiae Vallisoletanae,

Auxiliarem Emi Card. Cos et Macho, archiepiscopi Vallisoletani.

Titularis episcopalis ecclesiae Chamachensis R. P. D. Leonidam

Medina, iam episcopum Pastopoli tanum, Auxiliarem Rmi Archiepiscopi

Bogotensis in Columbia.

Cathedralium ecclesiarum Aeserniensis et Venafranae R. P. N co-

laum Rotoli, Ordinis F F . Minorum, doctorem in S. Theologia.

Cathedralis ecclesiae Ballaratensis R. D. Danielem Foley, parochum

loci Terang, eiusdem dioecesis.

Cathedralis ecclesiae Portus Victoriae Seychellarum R. P. Ioannem

Damascenum a Vovrai (in saeculo Georgium Lachavane), ex Ordine

Minorum Capulatorum.

Titularis episcopalis ecclesiae Tenediae R. P. Evangelistam ab Usselle

(in saeculo Latinum Henricum Vanni), ex Ord. Minorum Capulatorum,

Vicarium Apostolicum Arabiae.

Titularis episcopalis ecclesiae Echinensis R. D. Eduardum Gimbert,

gubernatorem ecclesiasticum in civitate Valparaiso, in ditione Cilena.

Cathedralis ecclesiae Guayaquilensis R. P. D. Andream Machado,

S. L, iam episcopum Bolivarensem.

Cathedralium ecclesiarum Calvensis et Theanensis R. D. Calogerum

Licata, doctorem in S. Theologia et in u t roque iure, Subst i tu tum Poeni

tentiariae Apostolicae.

Titularis episcopalis ecclesiae Letensis R. D. Carolum Reth, prae

la tum domesticum S. S., canonicum cathedralis Augustanae Vindelico

r u m , Auxiliarem Rmi Episcopi Augustani .

Acia Benedicti PP. XV 473

Cathedralis ecclesiae Amazonum R. P. D. oannem Irenaeum Joffily,

iam episcopum ti tularem Sufetulensem.

Cathedralis ecclesiae Vicensis R. D. Franciscum Muñoz et Izquierdo,

archipresbyterum cathedralis ecclesiae Barcinonensis.

Cathedralis ecclesiae Maioricensis R. D. Rigobertum Domenech et

Valls, canonicum metropoli tanae ecclesiae Valentinae.

Cathedralis ecclesiae Monoecensis R. D. Gustavum Vié, vicarium gene

ralem Aurelianensem.

Cathedralis ecclesiae Dianensis R. D. Horont ium Caldarola, cano

nicum poenitentiarium ecclesiae Bitunt inae.

II . - EMI PP . CARDINALES RUBRO GALERO ORNANTUR.

Die 7 decembris 1916 in palatio apostolico Vaticano habi tum est Con

sistorium publicum, in quo Ssmus Dominus noster Purpura torum Pa t rum

galero ornavit, in primis Cardinales die 6 decembris 1915 creatos, nempe :

Emum ANDREAM FRANCISCUM FRÜHWIRTH,

Einum RAPHAELEM SCAPINELLIDI LÉGUIGNO,

deinde Cardinales die 4 decembris 1916 creatos, nempe :

Emum PETRUM LA FONTAINE,

E m u m VICTORIUM AMADA EUM RANUZZI DE BIANCHI,

Emum DONATUM SBARRETTI,

Emum AUGUSTUM DUBOURG,

Emum LUDOVICUM ERNESTUM DUBOIS,

E m u m THOMAM PIUM BOGGIANI,

E m u m ALEXIUM ASCALESI,

E m u m ALOISIUM IOSEPHUM MAURIN,

E m u m NICOLAUM MARINI,

Emum ORESTEM GIORGI.

I I . - PETITIO DE INTRODUCENDA CAUSA BEATIFICATIONIS

VEN. IOANNIS BOSCO

Interea advocatus consistorialis Carolus Santucci, comes, tertiam

et ul t imam orationem habebat pro introducenda Causa Beatificationis

et Canonizationis Ven. Servi Dei Ioannis Bosco, sacerdotis, fundatoris


Congregationis Salesianae. Cum vero Rmus Promotor Fidei Sanctissi

mum rogasset ut S. Rituum Congregationi eadem causa remitteretur ,

Summus Pontifex respondi t : Ad Nostram Congregationem Rituum quae

videat ac referat.

UT. - PROVISIO ECCLESIARUM

Eadem die in Consistorio secreto, Beatissimus Pater has, quae

sequuntur , ecclesias de proprio pastore providit, scilicet:

Patriarchali ecclesiae Antiochenae Latinorum R. P. D. Ladislaum

Zaleski, hactenus archiepiscopum tit. Thebarum et Delegatum Aposto

licum in Indiis Orientalibus.

litulari archiepiscopali ecclesiae Thebarum R. P. D. Ioannem Bapti

s tam Nasalli-Rocca, hactenus episcopum Eugubinum.

Cathedrali ecclesiae Carolopolitanae R. D. Thomam Russel, praela

tum domesticum S. S., parochum S. Patritii in civitate Washingtoniensi.

Cathedrali ecclesiae Brunensi R. D. Norbertum Klein, presbyterum

Ordinis equitum teutonicorum et Praeposi tum Oppaviae in Silicia.

Titulari episcopali ecclesiae Cybistrensi R. D. Pau lum Nègre, rectorem

Seminarii Maioris Mimatensis, cum deputat ione in Auxiliarem Rmi Epi

scopi Vivariensis.

Insuper Beatissimus Pa te r alios etiam iam renunciatos per Aposto

licas, sive sub plumbo sive sub annulo Piscatoris, Litteras, Sacrorum

Antistites publicavit, scilicet:

ARCHIEPISCOPOS:

Metropolitanae ecclesiae Olindensis R. P. D. Sebast ianum Lerne da

Silveira Cintra, iam episcopum ti tularem Orthosiensem.

Metropolitanae ecclesiae Bituricensis R. P. D. Martinum Izart, iam

episcopum Apamiensem.

Titularis archiepiscopalis ecclesiae Mocissenae R. P. D. Ioannem

Baptis tam Vinati, iam episcopum Bosanensem.

Metropolitanae ecclesiae S. Iacobi de Venezuela (Caracas) R. D. Phi

l ippum Rincón Gonzalez, antisti tem urbanum, parochum et vicarium

foraneum dioecesis Emeri ten. in Indiis.


Metropolitanae ecclesiae de Manila R. P. D. Michaelem O' Doherty,

iam episcopum Zamboangensem.

Metropolitanae ecclesiae Pragensis R. P. D. Pau lum de Huyn, iam

episcopum Brunensem.

EPISCOPOS:

Cathedralis ecclesiae Omahensis R. P. D. leremiam Iacobum Harty,

iam archiepiscopum de Manila.

Cathedralis ecclesiae Laquedoniensis R. D. Franciscum Maffei, cano

nicum poenitentiarium ecclesiae Bisaciensis.

Cathedralis ecclesiae Neocastrensis R. P. D. Eugenium Giambro, iam 9

episcopum Sarsinatensem.

Cathedralis ecclesiae Lucionensis R. D. Gustavum Garnier, vicarium

generalem Nivernensem.

Cathedralis ecclesiae Adiacensis R. D. August inum Simeone, cano

nicum cathedralis ecclesiae Massiliensis.

Cathedralis ecclesiae Fanensis R. D. Iust inum Sanchini, vicarium

generalem dioecesis Ariminensis et parochum ecclesiae cathedralis.

Cathedralis ecclesiae Neo-Pampilonensis R. D. Raphaelem Afamador,

vicarium generalem dioecesis de Socorro.

Titularis episcopalis ecclesiae Pergamensis R. D. Honora tum Halle,

archipresbyterum cathedralis ecclesiae Montis Pessulani, Auxiliarem

Emi Gard, de Cabrières, episcopi Montis Pessulani .

Titularis episcopalis ecclesiae Sebastensis R. D. loachim Mamede

da Silva Leite, presbyterum dioecesis Gampinensis, ibidem visitatorem

dioecesanum et protonotar ium ad instar part icipantium, Auxiliarem

Rmi Episcopi Campinensis.

Titularis episcopalis ecclesiae Europensis R. P. D. Tranquillum Guar

nen , t rans la tum ab ecclesia cathedrali Reat ina.

Cathedralis ecclesiae Beatinae R. D. Franciscum Sidoli, canonicum

archipresbyterum ecclesiae Placentinae.

Cathedralis ecclesiae Sarsinatensis R. # D. Ambrosium Riccardi, vica

r ium generalem Fere t ranum.

Titularis episcopalis ecclesiae Germensis R. D. Ioannem Raynaud,

vicarium generalem Tolosanum, Auxiliarem Rmi Episcopi Tolosañi.

Cathedralis ecclesiae Soanensis-Pitilianensis R. D. Recaredum Car-

lesi, iam vicarium generalem Tibur t inum.

Cathedralis ecclesiae Portus Ludovici in insula Mauritio R. P. Ioan

nem Murphy, e Congr. Spiritus Sancti.


Cathedralis ecclesiae Harrisòurgensis R. D. Phi l ippum Mac Deviti,

praefectum scholarum parochialium Philadelphiae.

Cathedralis ecclesiae Nursinae R. D. Vincentium Migliorelli, archi

presbyterum ecclesiae cathedralis Maceratensis.

Cathedralium ecclesiarum Nepesinae et Sutrinae R. D. Aloisium Oli

vares, Congr. Salesianae, parochum S. Mariae Liberatricis in Urbe.

Titularis episcopalis ecclesiae Poglensis R. D. Raynaldum Muñoz,

presbyterum dioecesis SSmae Conceptionis, gubernatorem ecclesiae loci

cui nomen Chillan in Cile.

Cathedralis ecclesiae Pembrokensis R. P. D. Pat r i t ium Thomam Ryan,

iam episcopum ti tularem Clazomen. et Adminis tratorem eiusdem Pem

brokensis dioecesis.

Cathedralis ecclesiae Dacchensis in Indiis Orientalibus R. P. iose

phum Legrand, e Congr. Sanctae Crucis.

Cathedralis ecclesiae Apamiensis R. D. Pe t rum Marceillac, presbyte

rum archidioeceseos Tolosanae, ibique parochum ecclesiae S. Hieronymi.

Titularis episcopalis ecclesiae Basilinopolitanae R. P. D. Turibium

Minquella et Arnedo, iam episcopum Seguntinum in Hispania.

Cathedralis ecclesiae Seguntinae R. D. Eus tachium Nieto et Martin,

presbyterum archidioeceseos Matritensis, pa rochum ecclesiae Pur iss imae

B. M. V. Conceptioni in hac urbe dicatae.

Cathedralis ecclesiae Corcagiensis R. P. D. Danielem Cohalan, iam

episcopum Vagen, et Auxiliarem eiusdem Corcagiensis dioecesis.

Cathedralis ecclesiae Mysuriensis in Indiis Orientalibus R. P. Hip-

po ytum Teissier, e Seminario Parisiensi ab exteris missionibus.

Cathedralis ecclesiae Iarensis seu S. Elisabeth R. P. D. Mauritium

Patr i t ium Foley, iam episcopum Tuguegaraoanum.

Cathedralis ecclesiae Lipensis R. D. Alfridum Verzosa, parochum loci

Bantay, dioecesis Novae Segobiae.

Cathedralis ecclesiae S. Agathae Qothorum R. D. Iosephum de Nardis,

parochum loci Capri, dioecesis Surrent inae.

Cathedralium ecclesiarum Maceratensis et Tolentinae R; D. Romulum

Molaroni, canonicum praeposi tum cathedralis Pisaurensis .

Cathedralium ecclesiarum Luceoriensis et Zytomiriensis perpetuo

canonice uni tarum, R. D. Ignatium Dubowski, parochum et vice-deca-

num* cathedralis Zytomiriensis, cum deputat ione in Administratorem

ecclesiae cathedralis Camenecensis.

Titularis episcopalis ecclesiae Aegearum in Africa R. D. Michaelem

Godlewski, magis t rum academiae ecclesiasticae Petropoli tanae, Auxilia

r e m Rmi Episcopi Luceoriensis et Zytomiriensis.


IV. - SACRI PALLII EXPOSTULATIO ET CONCESSIO

Deinde Beatissimus Pater sacrum Pall ium expostulatum concessit

ecclesiis Lugdunensi, Bothomagensi, Bituricensi, S. Iacobi de Guba, Olin-

densi, S. Iacobi de Venezuela, de Manila, Valentinae, Pragensi, Forta-

lexiensi, in metropoli tanam evectae, Tegugicalpensi, in metropoli tanam

evectae.

V. - TITULI EMINENTISSIMIS P P . CARDINALIBUS ASSIGNATI

Tandem Beatissimus Pater assignavit :

Emo FRÜHWIRTH t i tulum Ss. Cosmae et Damiani, pro hac vice ad

presbyteralem evectum;

Emo SCAPINELLI DI LÈGUIGNO t i tulum S. Hieronymi Il lyricorum;

Emo L A FONTAINE t i tulum Ss. Nerei et Achillei;

Emo RANUZZI DE BIANCHI t i tulum S. Pr iscae ;

Emo SBARRETTI t i tulum S. Silvestri in Capite;

Emo DUBOURG titulum S. Balbinae;

Emo DUBOIS t i tulum S. Mariae in Aquiro, pro hac vice ad presby

teralem evectum;

Emo BOGGIANI t i tulum Ss. Quirici et Iul i t tae;

Emo ASCALESI t i tulum S. Callisti;

Emo MAURIN t i tulum SS. Trinitatis in Monte Pincio;

Emo MARINI ti tulum S. Mariae in Domnica ;

Emo GIORGI t i tulum S. Mariae in Cosmedin.



SACKA C O N G R E G A T I O C O N S I S T O R I A L I S

PROVISIO ECCLESIAE

S. Congregationis Consistorialis decreto SSmus D. N. Benedictus

P P . XV hanc , quae sequitur, ecclesiam de proprio pastore providit,

scilicet:

1 decembris 1916. — Metropolitanae ecclesiae Lugdunensi praefecit

R. P. D. Aloisium Iosephum Maurin, hac tenus episcopum Gratianopo-

li tanum.

S A C R A C O N G R E G A T I O

D E D I S C I P L I N A S A C R A M E N T O R U M

VALIDITATIS BAPTISMATIS

Revmus Ordinarius S... haec retulit huic Sacrae Congregationi:

« Ad t r ibunal ecclesiasticum huius Dioeceseos inductus est quidam

« casus circa validitatem matrimonii , quae validitas dependet a validitate

«. baptismatis . Iamvero bapt isma ita collatum fuit. Aderat piscina : mini-

« stellus acatholicus protuli t verba ego te baptizo consona ritui Ecclesiae ;

« at ipse non infudit aquam, nec sponsam submersi t ; sed, prolat is verbis,

« ipsa sponsa descendit n piscinam et percurrens aquam, ip sa se sub-

« mersit ».


Hinc petiit ut S. Congregatio respondere d ignare tur : An validum

dici possit baptisma in casu.

Adnotanda - I, Nulla difficultas in hac re oriri potest ex parte mini

stri, qua tenus sectae acatholicae addicti. Non enim agitur de licita, sed

de valida t an tummodo collatione sacramenti .

II . Uti certum hic praesupponi tur ministellura acatholicum protu-

lisse integram formam : ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spi

ritus Sancti. Id satis aperte innui tur ex relatione ipsius Ordinarii, affir-

mant is ministellum protulisse verba: ego te baptizo consona ritui Ecclesiae.

Iamvero r i tus Ecclesiae tum latinae, tum graecae praescribit, uti formam

substantialem baptismatis , formulam praedictam cum invocatione t r ium

Personarum SSmae Trinitatis, quae t radi ta fuit directe a Christo Do

mino; ita ut si minister protulisset t an tummodo verba: ego te baptizo,

bapt isma esset certo invalidum.

I I I . Casus, prout exponitur, manifestat, post prolationem formae

evenisse applicationem materiae : prolatis verbis, ipsa sponsa se submersit.

Communis doctrina est ad validitatem baptismatis non requiri unionem

physicam materiae et formae, sed satis esse unionem moralem, quae

habe tur tum si f iat ablutio immediate antequam forma absolvatur, tum

si fiat immediate post. Haec unio moralis videtur exstitisse in casu expo

sito, quia innui tur immediata successio inter prolationem verborum et

descensum mulieris in piscinam. Proinde ex hoc capite non apparet

ratio invaliditatis baptismatis .

IV. Sed potior et ineluctabilis difficultas contra validitatem bapti

smatis in casu exurgit ex applicatione materiae, quae minime facta fuit

a ministro.

Doctrina catholica certissime tenet ab uno eodemque ministro

poni debere materiam simulque formam bapt ismatis proferri ; secus

enim forma: ego te baptizo, ego te abluo falsitate laboraret . S. Thomas

(Summa Theol., I II p., q. 67, a. 6 ad 3) a i t : « dicendum quod ntegritas

« baptismi consistit in forma verborum et in usu mai i a e ; et ideo neque

« ille qui tantum verba profert, baptizat, neque ille q immergit. Et ideo,

« si u n u s verba proferat et alius immergal , nulla forma verborum poterit

« esse conveniens ».

Rituale Romanum (tit. 2, cap. 1, n. 10), paucis pers ' r ingens doctri

nam catholicam circa praedictam unionem faciendam ab uno eodemque

subiecto, praescribit : idem sit aquam adhibens et verba pronuntians.

At in casu exposito nulla ratione innui tur ministellum aliquid externe

peregisse ad applicandam aliquo modo materiam subiecto, immo contra-


r ium exprimitur. Dicitur enim: ipse (ministellus) non infudit aquam, nec

sponsam submersit, sed, prolatis verbis, ipsa sponsa descendit in piscinam,

et per curr ens aquam, ipsa se submersit. Patet igitur bapt isma ex hoc

capite invalidum censeri debere.

Emi ac Rmi Pat res hu ius S. Congregationis, omnibus mature per

pensis, in plenario conventu habito die 17 novembris 1916, proposito

dubio: An validum dici possit baptisma in casu, respondendum censue

r u n t : Prout proponitur, negative.

f ALOISIUS CAPOTOSTI, Ep. Thermen. , Secretarius.

S A C R A C O N G R E G A T I O CONCILII

N A R N I E N . IURIUM

Die 12, loco 13 decembris 1913

Species facti. - * Olim in oppido Calvi, Narniensis dioecesis, duae

erant paroeciales ecclesiae: altera Collegiata, sub titulo S. Mariae, altera

S. Vaientini; illa t amen huic longe praevalebat , quippe quae, quum

maiore frueretur numero sacerdotum, fere universam curam gereret,

tum oppidanorum tum ruricolarum; in ea etiam omnes Confrater

ni tates ceteraeque piae Uniones sedem habebant , quae de suis red

ditibus in expensas cultus divini non modicum conferebant. Extra

moenia autem oppidi conventus Ordinis Minorum cum adnexa S. Fran

cisci ecclesia exstabat, unde ruricolarum spiri tualibus necessitatibus satis

erat consultum. Igitur parochus ecclesiae S. Vaientini, in ea rerum con

ditione, nonnisi exiguam par tem territorii oppidi suis pastoral ibus curis

excolebat; quin etiam haec altera S. Vaientini paroecia curam videbatur

agere animarum pot ius vice paroeciae S. Mariae quam proprio nomine ;

et revera ad huius curae exercitium deputari solebat unus e canonicis

ecclesiae collegiatae S. Mariae.

Verum, post editas civiles leges suppressionis, e suo conventu disce-

S. Cottgregaiio Concilii 481

dere coactis Fra t r ibus Minoribus, anno 1895 decrevit Episcopus ut paro

chus S. Valentini in ecclesiam S. Francisci sedem transferre!, a tque

noviter circumscriptis utr iusque paroeciae finibus, ad paroeciam S. Valen

tini (deinceps S. Francisci denominandam) omnes ruricolas assignavit;

ad paroeciam vero Collegiatam S. Mariae universum intra oppidi moenia

terri torium adiudicavit.

Hinc factum est ut christifidelium numerus sub curis paroeciae

S. Valentini in ecclesia S. Francisci positorum, a 200 ad 800 increverit,

complurimis nempe additis qui olim sub iurisdictione fuerant paroeciae

S. Mariae. Ex huiusmodi vero translat ione christifidelium ab una ad

alteram curam, nonnulla, ut fieri solet, incommoda et difficultates

suborta, quorum potiora et graviora iudicio S; Congregationis Concilii

subiecta sunt , pro oppor tuna definitione et provisione. Nimirum r

a) In primis, quum non exiguos proventus ecclesia S. Mariae

olim percipere soleret ex oblationibus fidelium occasione benedictionis

animalium in festo S. Antonii Abbatis, quae fieri consueverat in Ora

torio S. Antonii, quod erat, et perseverabat , in territorio ecclesiae Col

legiatae S. Mariae, inhibere praetendebat huiusce ecclesiae parochus ne

alter parochus benedictionem illam in sua ecclesia S. Francisci imper

t i re t ; dum ex adverso S. Francisci parochus ferre nolebat suos paro-

chianos in altera paroecia huiusmodi benedictionem accipere et in eam

propterea oblationes conferre.

b) Item, quum, ut diximus, Confraternitates et Piae Uniones, in eccle

sia S. Mariae dumtaxat sedem haberent , cuius expensas pro divino cultu

non parum levabant, contendit parochus S. Francisci, obsistente parocho

S. Mariae, saltem ex his Confraternitatibus nonnullas ad suam ecclesiam

sedem ponere, sin minus, favore suae quoque ecclesiae redditus erogare,

opor tere ; ne videlicet pia fundatorum intentio, qui bono consulerant om

nium paroecianorum, sive oppidum sive ru ra incolentium, defraudaretur.

c) Ex eadem causa, quod Confraternitates Piaeque Uniones oppidi

sedem suam pergant habere in ecclesia S. Mariae exclusive, contigit ut

subditi paroeciae S. Francisci his Confraternitatibus adscripti, quando

sepul turam explicite non elegerint, deferri post obitum soleant a soda

libus suae Confraternitatis ad ecclesiam ipsam S. Mariae, cuius paro

chus exequias peragere praetendi t ; id quod parochus S. Francisci

minime aequum esse putat .

d) Demum quaestio fit de quodam legato, in administrationem qui

dem a suo testatore can. Andrea Ronconi ecclesiae Collegiatae S. Mariae

olim concredito, ea tamen lege ut in certo oratorio S. Iuvenali dicato

adimpleretur. Quum enim in praesenti oratorium illud reperiatur intra

ACTA, vol. VIII, n. 13. - 9-12-916. £2


fines paroeciae S. Francisci, et Collegiata civiliter suppressa fuerit, con

tendit rector ecclesiae S. Francisci legatum illud ad se pert inere.

Ad has controversias componendas non parum adlaboravit Ordina

r ius : verum, quum ut raque pars suis praetensis iur ibus institisset, omnem

que respueret proposi tam transactionem, e necessitate fuit haec eadem

iura definire : ad quem effectum per distincta dubia, quaesi tum est :

I. Cuinam competat ius animalia benedicendi die festo S. Antonii

Abbatis atque oblationes percipiendi, in casu.

II. An Confraternitates, quae sedem habent in ecclesia parochiali

Sanctae Mariae, contribuere debeant pro expensis cultus favore ecclesiae

S. Francisci, in casu.

III . An sodales dictarum Confraternitatum, qui expresse sepulturam

non elegerint, debeant sepeliri in ecclesia S. Mariae, vel potius in propria

paroecia, in casu.

IV. Cuinam spectet administratio pii legati Ronconi, in casu.

Synopsis disceptationis. - Argumenta hinc inde deducta ad singula

capita, sic breviter referri possunt .

I. De primo dubio. - In facto est, ab immemorabil i , benedictionem

animalium de qua agitur, peragi consuevisse in solo Oratorio S. Antonii,

quod nunc reperitur intra fines paroeciae S. Mariae, a tque ad illud Orato

r ium convenisse christifideles tum oppidum tum agros incolentes. Exinde

deducitur, favore parochi S. Mariae, supradicto oratorio S. Antonii acqui

situm fuisse per praescriptionem quamdam verum privilegium, ut dicunt,

privativum, seu exclusivum, quoad utramque paroeciam. Agitur enim de

consuetudine facti, quae quum non sit irrationabilis, et a maiore parte

communitat is fuerit diu retenta, superiore ecclesiastico minime contra

dicente, « t ransi t eo ipso in consuetudinem iuris. . . et pro lege non imme-

« rito custoditur » (D'Annibale, Summ. 1, 245 ss.). Stat i taque favore

Oratorii S. Antonii, et ideo, indirecte, favore paroeciae S. Mariae, verum

privilegium, quatenus certum est posse privilegium acquiri praescri

ptione seu consuetudine legitime praescr ipta ; quod tralatitii iuris est,

ex cap. Novit., 13, de I u d i c , et cap. Super quibusdam, 26, de V. S.

Sed ex adverso opponitur in casu locum non esse praescriptioni,

nec consequenti privilegio, idque dupliciter: in pr imis quia agitur de

facultativis; etenim certum omnino est benedictionem animalium in

festo S. Antonii Abbatis nemini reservari, sed l iberum esse cuique

sacerdoti, sive parocho, sive non parocho, illam petent ibus impertiri .

« Quaedam sunt functiones - ait ci. D'Annibale (Summ. I, 98, n. 63) -

« quibus aliquid iurisdictionis inest, unde vocantur parochiales ; quae-


« dam autem, quae ex mera Ordinis potestate consistunt, et dicuntur

« sacerdotales: huiusmodi sunt benedictio seminum, ovorum, animalium,

« et similium ». Et pressius Fer ra r i s : «Benedictiones animalium in die

« festo S. Antonii Abbatis dare, et oblationes recipere, ab aliis Cappel-

« lanis et Rectoribus aliarum ecclesiarum intra fines Parochiae existen-

« tium » (a fortiori igitur extra hos fines) « nec prohibere nec impedire

« valet parochus, quia inter functiones parochiales ista benedictio non

« annumera tu r » (s. v. Benedictio, art . V, n. 22 ; ubi plures decisiones

S. G. G. et S. G. EE. et RR. allegat). Si autem in facultativis non da tur

praescriptio, multo igitur minus privilegium ex praescriptione in facul

tativis concedi tur ; ergo nullum privilegium acquiri potuit quoad bene

dictionem, de qua in casu.

Nec privilegium demonstrare licet ex eo dumtaxat quod ab imme

morabili benedictio animalium peracta sit t an tummodo in territorio

paroeciae S. Mariae. Id profecto fuit, quia terr i torium de quo quaeri tur

ad unicam tunc pert inebat paroeciam S. Mariae; sed propterea nec subie

ctum iuris habeba tur adversus quod praescriptio currere inciperet ; nullo

igitur pacto incipere poterat ipsa praescript io, iuxta effatum iur i s :

« actioni nondum natae non praescribitur ». Secus dicere oporteret, quo

ties in aliquo oppido, per unum vel p lura saecula, una tan tum habea tur

ecclesia, hanc posse sibi acquirere et vindicare iu"s sive privilegium pri

vative peragendi vel omnes ecclesiasticas functiones, etiamsi postea alia

erigatur in eodem oppido ecclesia: quod absonum profecto censebitur.

Speciatim vero circa benedictionem animalium in casu, pluries tenuit

S. C. EE. et RR. (apud Bizzarri, Collect., p. 292 ,1 , ed.) non posse impediri

quominus eam peragant vel sodales religiosi, qui domum cum ecclesia

fundent in aliquo oppido, in quo antea fieri solebat in una t an tum

ecclesia: idemque a fortiori oportet s tatuere quoad noviter fundatam

in oppido paroeciam, a primaeva prorsus independentem.

II. De altero dubio, quod respicit universas contributiones quas Con

fraternitates erogant in favorem ecclesiae S. Mariae, expeditior quaestio

est. Nam onus probandi profecto incumbit rectori novae paroeciae

S. Francisci, qui in his contributionibus ex novo par tem habere con

tendit. Ille autem nul lum ti tulum, nul lumque iuridicum intentionis suae

fundamentum adducere potest : etenim nul la ex Confraternitatibus sedem

in ecclesia S. Francisci habet, nec ulla generali aut peculiari lege tenetur

ad hanc ecclesiam quidquam conferre. Ceterum nec possibilitas seu

capacitas praetensae contributionis ades t : adeo enim tenues sunt in

praesenti praedictarum Confraternitatum redditus, ut non solum nullum


excessum praes tent , post persolutas necessarias expensas cultus in

ecclesia S. Mariae, sed immo propter exiguitatem reddi tuum vel ipsa

onera legatarum Missarum a pluribus iam annis adimpleri non potuerint .

Quae omnia suo test imonio confirmat Episcopus : « Mi è risultato

« per l 'ultimo ventennio che la rendita complessiva di tut te le Gonfra-

« ternite è s ta ta in media di L. 350 annue, e che a l t re t tanta n'è s tata

« pure l 'uscita; che in quest 'uscita non è ent ra ta mai a lcuna spesa per

« Legati di Messe, e che i Legati son rimasti tutti insoddisfatti per man-

« cama di mezzi, stante V impiego delle rendite in altri titoli ».

In favorem autem parochi S. Francisci non adduci tur nisi quae

d a m rat io ex aequitate desumpta, quatenus nempe praesumendum sit

pios ipsarum Confraternitatum fundatores uti l i tatem intendisse totius

civitatis, nec profecto ab ea ruricolas exclusos voluisse, prout contin

geret in praesenti , si universi redditus erogari deberent in favorem eccle

siae S. Mariae, quae hodie nullam ruricolarum curam habet . Verum

haec ratio insufficiens nimis v idetur : nam, ut subsumitur , praeprimis

hanc saltem tes ta torum mentem fuisse praesumendum est, ut pia Mis

sarum onera, quan tum maxime opes ferebant, ad imp lean tu r , quod secus

contingit. Ceterum nec deerunt novae ecclesiae parocho alia pastoralis

sollicitudinis remedia ut cultus divini necessitatibus consulatur .

III. De tertio dubio, nempe, quoad ius funerandi, hic est praesens

rerum status, ut omnes sodales Confraternitatum, etiamsi noviter ere

ctae paroeciae S. Francisci subditi sint, post obitum deferantur in eccle

siam S. Mariae, qua tenus alibi sepulturam non elegerint. Circa hoc nihil

innovandum censet parochus S. Mariae: pr imum, quia ecclesia illa pergit

esse sedes Confraternitatum ; secundo, quia sodales Confraternitatum se

libere obligaverunt ad funera peragenda in propria Confraternitatis sede,

potius quam in sua paroecia : quo in casu ius non concedit parocho nisi

quar tam funerariam.

Opponitur ex adverso, nihil quidem referre quod ecclesia pergat

esse sedes Confraternitatum, quia ratio cur istud ius funerandi etiam

quoad Sodales Confraternitatum, exercuerit anteacto tempore ecclesia

S. Mariae, haec profecto erat quod illa ecclesia tunc parochia propria

exstabat singulorum confratrum ; haec autem ratio iam cessavit in con

t rar ium, quoad omnes, etiam Confraternitatum sodales, t ransla tos sub

iurisdictione parochi S. Francisci. Etenim, nova erecta parochia, subintra t

favore huius, generale praeceptum quod antea pro vetere seu unica pa

rochia militabat, nempe quemquam in propria Parochia ubi Sacramenta

susceperat esse sepeliendum, nisi alibi sepul turam explicite elegerit.


Nec sufficit ad hunc effectum electio sepulturae praesumpta aut

interpretativa aut collectiva, sed requir i tur omnino explicita, individua,

l ibera et de facto manifestata, ut communis doctrina est (cfr. Alberti,

De sepult, écoles., n. 24). Speciatim vero quoad Confraternitatum sodales,

operae pret ium est exscribere auctori tates quas refert Ferrar is , s. v. Con

fraternitas, art . V, n. 1-8: « Confratres decedentes, non electa sibi expli-

« cite sepultura in sepulcro sui Oratorii seu Confraternitatis, debent

« sepeliri in ecclesia parochiali (S. Congr. Concilii in Neapolitan. 13 fe-

« bruari i 1660 ad 7)». Quin immo: « Electio sepulturae facta a Con-

« fratribus collective et collegialiter sust inetur et valet solum pro illis

« qui individualiter consenserunt, ut patet ex sequent ibus declaratio

ne nibus S. C. C. 16 maii 1682, (sequitur declaratio).... Ubi vides per

« illa verba individualiter consentientes aperte denotari quod Confra-

« tres , quamvis collective et collegialiter sepulturam eligant, adhuc non

« comprehenduntur illi qui nominatim et individualiter non consense-

« rint ( S . C. EE. et RR., in Camerinen., 18 aug. 1690) », etc.

IV. De quarto dubio. Agitur in casu de administrat ione legati, cuius

tabulae non periere, sed incolumes prostant ; in his vero quaestioni quae

agitatur plene consultum appare t : legimus en im: « con l 'annuo reddito,

« da amministrarsi dal Camerlengo, pro tempore, del Capitolo di Calvi ;

« si dovrà ivi (hoc est: " nella Chiesuola di S. Giovenale „ quae nunc est

« in territorio ecclesiae S. Francisci) celebrare tre messe, ecc. Il resto. . . si

« terrà in deposito dal Sig. Camerlengo amministratore , per erogarlo in

« altri bisogni di questo piccolo Oratorio ». Quae omnia adeo aperta et

perspicua sunt ut non interpretatione, sed mera exsequutione opus sit.

Licet enim Capitulum nunc civiliter veluti suppressum habeatur , canonice

t amen adhuc vivit et exstat, ut aiunt, in anima, ac repraesentatur saltem

per parochum ecclesiae collegiatae S. Mariae. Nec ullam difficultatem

praestat quod in praesenti Oratorium illud reperiatur in territorio novae

paroeciae S. Francisci : id enim nullo modo impedit quominus voluntas

testatoris adimpleatur, ut planum est ; certum autem in iure habemus ,

parocho, vi solius suae iurisdictionis, facultatem non inesse administrandi

bona universa causarum seu locorum piorum quae in suo territorio se

dem habeant . Cfr. Benedictus XIV Instit., 105, § 5, n. 99, ubi auctori

tate fretus decreti Urbis et Orbis S. R C, diei 10 decembris 1703 scri

b i t : « Oratoriis quoque in ambi tu Paroeciae conceditur ut bona sua

« adminis trent et libere impendant , inconsulto parocho, ut constat ex

« quaest ionibus 28, 30, 31 laudati Decreti, et ex responsis, quae data

« fuerunt ».


Resolutio. Hisce praenotat is ac perpensis, quum in plenariis Emorum

ac Rmorum Pa t rum S. G. Concilii comitiis, habit is die 12 loco 13 decem

bris 1913, supradicta dubia proposita fuissent, responsum est ad sin

gula prout sequi tur :

Ad I: Reformato dubio in hanc formulam: « An impediri possit

« quominus parochus S. Francisci animalia benedicat die festo S. An-

« tonii Abbatis, in casu ? » : Negative.

Ad I I : Negative; Episcopi tamen erit curare, ut onera Missarum

fideliter adimpleantur , et qua tenus id ob inopiam fieri nequeat , impe

t rentur a S. Sede oppor tunae sanat iones et reductiones.

Ad I I I : Negative ad pr imam par tem; affirmative ad secundam.

Ad IV: Camerario Capituli ecclesiae Collegiatae S. Mariae, et,

durant ibus praesent ibus re rum adiunctis, parocho eiusdem ecclesiae,

sub vigilantia tamen Episcopi.

Quas Emorum Pa t rum resolutiones Ssmus, ad relationem infrascripti

Secretarii, in audientia diei 15 eiusdem mensis et anni, approbavit .


S. Bomana Bota 487

ACTA TRIBUNALIUM

SACKA B O M A N A B O T A

CALATANISIADEN.

N U L L I T A T I S M A T R I M O N I I ( T E R R I T O - B A G L I O )


anno secundo, die 28 iulii anni 19 Eß^ BB. PP, DD. Seraphinus Many,

Ponens, Ioannes Prior et Aloisius Sincero, Auditores de turno, in causa

Calatanisiaden. - Nullitatis matrimonii, inter Gratiam Territo, actricem,

repraesentatam per advocatum ex officio, Bev. Henricum Pezzani, et Catal-

dum Baglio, conventum, in gradu appellationis contra sententiam Revmae

Curiae Calatanisiaden, a Defensore Vinculi Calatanisiadensi interpositae,

interveniente et disceptante in causa Substituto Defensoris Vinculi ex offi

cio, sequentem tulerunt sententiam definitivam.

Die 13 decembris anni 1896, Gratia Terri to, quindecim annos nata

et Cataldus Baglio, na tus annos viginti quatuor , matr imonium contra

xerunt in ecclesia parochiali civitatis Sancti Cataldi, in dioecesi Calata

nisiadensi. Rumor autem ferebatur Gratiam non libere contraxisse, sed

sub influxu genitorum, matris praesert im. Brevi inter coniuges dissidia

or ta sunt, et post duos circiter annos a celebrato matrimonio, sic dictum

divortium civile petitum et pronuncia tum fuit. Tandem, ad consulendum

conscientiae suae, Gratia Curiam Calatanisiadensem, die 15 maii 1911,

libello supplici adivit, petens ut suum cum Cataldo Baglio matrimo

nium ex capite vis et metus nullum declararetur. Quod et factum est,

vi sententiae diei 20 martii 1913, qua Curia Calatanisiadensis constare

de nullitate matrimonii definivit. A qua sententia cum appellasset De

fensor Vinculi Curiae, in H. S. O. de more concordatum est dubium:

An constet de nullitate matrimonii in casu.

Quod ad ius spectat. Haud infrequens est, in hoc Sacro Tribunali ,

disputat io de nullitate matr imoniorum ex capite vis et metus, et, ad


normam capitum Iuris Cum locum, 14; Veniens, 15; Consultationi, 28, De

sponsalibus, constans firmaque iurisprudentia est, scilicet, saltem de iure

ecclesiastico, metum esse impedimentum dirimens matr imonium, si sit

gravis, etiam tan tum relative, iniustus, ab extrinseco ortus, et in ordine

ad extorquendum consensum matrimonialem incussus.

Quae cum clara sint, ad factum properare licet.

Factum quod spectat. Ut actrix in supplici libello refert, ipsa quem

dam Rosarium Anzalone deperibat, amboque sibi fidem de futuro matri

monio dederant . Verum quia Rosarius pauper et inops erat, Gratiae

mater huic matr imonio valde repugnabat , et absoluto iussu voluit ut

f i l ia cum Cataldo Baglio, consobrino suo, matr imonium contraheret .

Exinde, inter matrem et fi l iam gravissima dissidia orta sunt per plures

menses, cum obiurgationibus, reprehensionibus, iurgiis, minis, etiam

mortis, verberibus, arcta custodia; quibus additae sunt graves vexatio

nes ex par te fratris Gratiae, qui ad hoc a matre fuerat incitatus. Quae

omnia, iniuste patrata , et in ordine ad consensum matr imonialem extor

quendum, tam gravia exhibentur, ut, si vera sint, de nulli tate huius

matrimonii non sit ambigendum. Inqui rendum ergo est, u t rum haec

ex actis processus probata sint.

Porro plures testes iurati , scilicet Antonina Iacona, Cataldus Chin-

nici, Catalda Lipira, Teresa Bruccheri, Iosephus Palermo, Salvator Sor-

tino, Cataldus Carletta, tempore non suspecto, ab actrice, ab eius matre ,

vel a vicinis didicerunt tum continuam Gratiae contra Cataldum Baglio

aversionem, tum minas, verbera, aliasque matr is erga f i l iam vexationes,

ut haec matr imonium cum Cataldo acceptaret : ex illis depositionibus,

quae omnino inter se et cum actricis assert ionibus concordant, valida

praesumptio oritur de gravi et iniusto metu a matre Gratiae filiae

incusso, ad extorquendum ab illa consensum matrimonialem. Sed haec

praesumptio ad gradum certitudinis assurgit, si inspiciantur depositiones

al iorum ad minus octo test ium iuratorum, quae nunc exponendae sunt.

Marianna Baglio, Gratiae mater, vidua Rosarii Terri to, pos tquam

in sua depositione narravi t se omnia tentasse ut filiam a matrimonio

cum Rosario Anzalone averteret , addidi t : « In casa successe l 'inferno:

« mia figlia Grazia cont inuava la relazione con l 'Anzalone, ma a forza

« di pressioni e di minacce la indussi ad accettare il part i to Baglio ».

Haec matr is depositio, etsi brevis ac generalis, non vi desti tuta est in

casu, cum, ex u n a parte, sit manifesta confessio facta ab illa quae metum

intulit , et, ex al tera parte, depositionibus ad minus septem aliorum

testium confirmetur.

S. Bomana Bota 489

Maria Barbera de propria scientia refert Gratiam a matre et a fratre

verberatam fuisse, ut in matr imonium cum Cataldo consentiret, et nihilo

minus istud matr imonium constanter récusasse: « Essa (Gratiae mater),

« mi diceva: " Se Grazia non si mari ta con Cataldo Baglio, la ucciderò „.

« Un giorno, alla mia presenza, tanto la madre quanto il di lei fratello

« la percossero in un modo inumano, per costringerla a sposare il detto

« Baglio. La Grazia piangeva dirottamente, ma diceva " Non lo voglio „ ».

De huiusmodi verberibus deponunt etiam tres hi tes tes ; scilicet Rosa

Salerno, quae vidit matrem fuste fil iam percutientem, ut Cataldum in

virum acceptaret: « Alla mia presenza, la madre spogliò la Territo Grazia

« e la bastonò, minacciandola anche con la rivoltella per indurla a spo-

« sare il Baglio ». Michael Prizzi, qui sic refert: « Un giorno andai in

« casa della Territo, e trovai la Grazia semivestita e piangente. Doman-

« datane la causa, mi disse che tanto la madre quanto il di lei fratello,

« l 'avevano percossa per indurla a mari tarsi con il Baglio, minaccian-

« dola altresì di mandar la fuori di casa ignuda ». Carmela Armanno

quae dicit: « Io riferii ciò (scilicet repugnant iam Gratiae contra Catal-

« dum Baglio) alla madre per distoglierla dall 'usare pressioni alla figlia;

« ma quella invece venne per afferrarmi mentre il figlio bastonava la

« sorella Grazia ».

De minis mortis directe a matre cum armis ignitis intentatis, testis

fuit Carmela La Rocca: « La madre della Terri to, alla mia presenza,

« cercava di persuadere la figlia Grazia a mari tarsi con Cataldo Baglio.

« La Grazia r ispondeva che non lo voleva affatto, ma piuttosto voleva

« un certo Rosario Anzalone inteso Palma. Fu allora che la madre della

« Terri to impugnò il fucile, e lo spianò per ucciderla. Fu alle nostre

« grida che si potè evitare un omicidio ». Similia refert Carmela A r m a n n o :

« Ricordo ancora che una volta la madre aveva preso lo schioppo, ed

« io la t rat tenni ». His gemina habet Salvator Cammara t a : « Un'al tra

« volta, alla mia presenza, la madre della Territo disse alla figlia: " Se

« non ti marit i con Baglio, ti ucciderò a colpi di schioppo „. Si diceva

« nel vicinato che un giorno minacciò la Grazia con il fucile. Come

« ancora si diceva che le somministrava delle legnate per indurla a

« mari tarsi col Baglio ». Raymundus Naro nar ra t etiam se audivisse

matrem filiae exheredat ionem mini tantem: « Seppi poi che la Grazia

« aveva sposato il Baglio per minacce e sevizie sofferte a causa della

« madre e del fratello, che le mise financo la rivoltella di fronte. La

« madre alla mia presenza minacciò la figlia di diseredarla ».

Rosa Salerno, apud cuius matrem Grat ia per tres menses in custodia

collocata fuit, refert cont inuas obiurgationes, vexat iones, saevitias qu i .

490 Acta Apostolicae Sedis - Commentaritim Officiale

bus Gratiae mater f i l iam oppressit, ut eius consensum in matr imonium

cum Cataldo extorqueret : « La Grazia Terri to nei t re mesi che stette

« in casa di mia madre , dopo che già era s tata promessa a Baglio, e

« che la giovane rifiutavasi assolutamente, ad onta delle minacce, basto-

« nate, e sevizie a mano armata, si mantenne sempre costante nel

« rifiuto. E quando la madre della Territo veniva in casa di mia madre,

«Mar ia Baglio, faceva delle scenate, graffiandosi e t i randosi i capelli

« allo scopo di persuadere la figlia a retrocedere dalla promessa data

« all 'Anzalone. Non potendo ottenere lo scopo, malmenava e percuo-

« teva la figlia, la quale si ost inava e diceva che, dopo sposata, avrebbe

« lasciato il Baglio e sarebbe anda ta con l 'Anzalone ».

Et in hac repugnant ia contra sponsum ipsi proposi tum, aut potius

impositum, Gratia usque ad ipsum matrimonium perstitit , semperque

contra has nuptias verbis, lacrymis, modis omnibus quibus potuit, pro

testata est. Fugam cum Rosario Anzalone, ut ipsa refert in libello sup

plici, tentavi t ; sed pater, adhibitis armis, fugientes compescuit. Gratia

ad amicam Carmelam Armanno recurrit , consilia et opem implora tura ;

sed haec frustra apud matrem intervenit; similiter amicum Salvatorem

Cammara ta rogavit, ut Cataldo Baglio diceret se, Gratiam, nolle illum

in mari tum acceptare; quod ipse Cammarata sic refert: « Una volta la

« Grazia Territo mi disse: " Fatemi il favore di dire a Cataldo Baglio

« che non lo voglio per marito „. Io manifestai al Baglio quanto mi

« aveva detto la Grazia Terr i to; ma egli mi r ispose: " Per ora deve

« essere mia moglie, e succeda in avvenire quello che ha da succedere „.

Imo, referente teste Benedicta Mistretta, Gratia ipsi sponso dicere ausa

est se eum non velle in sponsum: « Anche di fronte a Baglio, la Grazia

« disse che non lo voleva »¿ Verum hae omnes protestationes, omnesque

repugnantiae significationes, s tante pertinacia matr is , in i rr i tum ces

serunt.

In his ergo angustiis constituta, nec habens amplius quo se ver

teret, Gratia consensum in matr imonium labiis expressit, sed sub influxu

illius metus, illiusque moralis simul et physicae coactionis, qua se per

plures menses oppressam senserat.

Quod pariter, vix contracto matrimonio, luctuose simul et manifeste

rei monstravit eventus. Gratia refert se, cum adhuc in ecclesia, matri

monio celebrato, consistebat, repulisse mari tum sibi brachium offeren-

t em: « D o p o il rito matrimoniale. . . nella stessa chiesa rifiutai il braccio

« offertomi dallo sposo, e volli r i tornare a casa lontana da lui ». Postri

die matrimonii , nova uxor fiebat, et amicae suae Antoninae lacona

dicebat istas nupt ias sibi vi fuisse imposi tas; quod ipsa Antonina refert

S. Bomana Bota 491

Brevi autem contigerunt quae Gratia in libello supplici refert: « I dissa-

« pori cominciarono fin dai primi giorni, rinfacciandomi egli che l'Anza-

« Ione mi fosse cont inuamente d 'at torno davanti l 'abitazione, per istrada,

« in chiesa, da per tut to . Ed era vero; i segnali e lo scambio di parole

« con l 'Anzaione ricominciarono dopo poche set t imane dal matr imonio

« ed erano cagione di continue lotte int ime e crepacuori t ra me ed il

« Baglio ». Elapsis autem decem et octo mensibus, coniuges ab invicem

se separarunt , et paulo post divort ium civile p ronunt ia tam est.

Quae cum ita sint, nulli dubium esse potest, quin Gratia, puella

quindecim annos nata, nupt ias cum Cataldo iniverit ex gravi metu,

iniuste a matre et a fratre incusso in ordine ad istud matr imonium

con t rahendum: unde sequitur matr imonium illud esse nul lum.

Remanent solvendae quaedam difficultates :

1. Gratiae mater metum filiae incussit, non directe ut haec cum

Cataldo matr imonium contraheret , sed ut a matr imonio cum Rosario

Anzalone retraheretur . I ta Defensor Vinculi Calatanisiadensis, et Substi

tu tus Defensoris Vinculi H. S. O.; quod probare tentant ex quibusdam

relatis ab actrice, eiusque matre aut ab aliis tes t ibus; sic Gratia in

libello supplici ait : « Continuando la mia relazione con l 'Anzaione, mia

« madre. . . si adirò talmente che mi coprì di ingiurie e minacce, e final-

« mente diede piglio ad uno schioppo per ispianarlo contro di me. Per

« togliermi l'occasione di vedere l 'Anzaione, mi r inchiusero nella casa

« di mia zia Maria Baglio, dove nessuna persona potevo più vedere, nè

« parlare ». Mater vero ait: « Quando seppi questo (scilicet mutuos filiae

« et Rosarii Anzalone amores), adoperai tutt i i mezzi per dissuadere

« mia figlia; la maltrat tai , la bastonai, e permisi che il fratello la mal-

« t ra t tasse e la minacciasse a mano armata . Vedendo che tut to riusciva

« inutile, la lasciai in città presso mia sorella Maria ora defunta ». Ita

etiam Benedicta Mistretta refert: « Innanzi a me, la madre spesso mal

« t ra t tava la figlia per indurla a dimenticare l 'Anzaione ».

Resp.: Facile solvitur haec difficultas, si a t tendatur veritatem hau

riri debere, non ex quibusdam deposit ionum part ibus, sed ex integris

test ium relationibus. Porro, ex depositionibus supra fuse relatis, patet

mat rem sibi proposuisse, non modo ut f i l iam retraheret ab amore erga

Rosarium Anzalone, sed etiam, et quidem directe, ut eam compelleret

ad matr imonium cum Cataldo Baglio ineundum. Satis est in mentem

revocare depositiones septem illorum aut octo testium, qui unanimiter,

de propria scientia, referunt se vidisse aut audisse matrem filiae graves

minas intentantem, ut eam ad matr imonium cum Cataldo Baglio coge-

ret. Recolenda sunt verba supra descripta Mariannae Baglio (matris


Gratiae), Mariae Barbera, Rosae Salerno, Michaelis Prizzi, Carmelae

Armanno, Carmelae La Rocca, Ray¡nundi Naro. Ipse vir, Cataldus Baglio,

ait: « Dietro insistenti inviti della madre, r i tornai a frequentare la casa

« della Baglio, la quale aveva interesse a non farmi a l lontanare e far

«conchiudere il progettato matrimonio, appunto perchè essa fiduciaria-

« mente mi aveva prestato lire cinquecento, ed io minacciavo di lasciare

« la mia patr ia ed emigrare in Africa »: ex quibus sponsi verbis videre

est Gratiae matrem, in sua agendi ratione erga filiam, directe intendisse

matr imonium cum Cataldo, et hoc etiam propter momenta oeconomica.

2. Vir, Cataldus Baglio, deponi t : « Per accertarmi delia volontà della

« Territo, le proposi, alla presenza della madre e dei parenti , di farmi

« giuramento dinanzi al l ' Immagine di Gesù Bambino, ed essa mi rispose

« che ne avrebbe fatti cento. . . Pr ima che si celebrasse il matr imonio,

« qualche volta trovai la Terri to, in casa, indifferente e melanconica;

« ma mai mi manifestò il motivo di questo stato d 'animo. In seguito

« tut to procedette con ordine fino alla celebrazione del matr imonio. I

« primi mesi del matrimonio passarono con u n a certa tranquill i tà ». Ex

quibus concludi potest Gratiam, etsi cum aliqua repugnant ia , libere tamen

in Cataldum consensisse.

Resp. 1) Gratia respondit quidem se para tam esse ad iurandum de

propensa voluntate sua in Cata ldum; sed ita respondit coram matre ,

causa metus ; ergo haec verba nihil probant. Egregie confirmatur haec

illatio depositione Benedictae Riggi: « Mio marito per certificarsi della

« volontà della Territo, la interrogò, alla presenza della famiglia e dello

« stesso Baglio, se volesse per marito il Baglio, e la Territo rispose a

« fior di l abbra : " Se non lo avessi voluto, non l 'avrei fatto venire ,,;

« però dal tono della voce e dall 'atteggiamento si vedeva chiaramente

« che erano parole pronunziate con la bocca e non col cuore, tanto che

« mio marito sconsigliava lo stesso Baglio, il quale stette assai per-

« plesso ».

2) Quod ait Cataldus, Gratiam n u m q u a m ipsi suam repugnant iam

manifestasse, contrar ium est his quae supra ex ore Benedictae Mistretta

et Salvatoris Cammarata audivimus. Ceterum haec sponsae tristitia et

« apathia » de quibus loquitur Cataldus, potius confirmant dicta testium

de metu ipsi incusso.

3) Affirmat Cataldus omnia usque ad matr imonium recte proces-

sisse; sed haec affirmatio sponsi, unica inter tot alias depositiones, et

generica, his praevalere nequit . Notandum hic est (quod iam alias ani

madversum est in S. Rota , v. g. in Nicien. - Nullit, matr., die 19 februa

rii 1916), mirum non esse consanguineos sponsi, et a fortiori sponsum

A. Bomana Bota 493

ipsum, ignorare metum sponsae incussum, quia genitores, qui metum

filiae incutiunt in ordine ad matr imonium, clam agere solent, ne forte

familia sponsi, habi ta notitia metus incussi, ideoque repugnantiae spon

sae, a t ractat ibus matrimonialibus recedat. Tandem affirmat Gataldus

primos matrimonii menses in quadam tranquill i tate t ransactos fuisse:

« con u n a certa t ranqui l l i tà» . Sed hoc non esse verum, aut saltem

exageratum esse, ostendit quae mox contigit, scilicet post menses 18,

coniugum separatio. Ceterum, licet verum sit primos matrimonii menses

in quadam pace transactos esse, inde non sequitur Gratiam metum pur

gasse, t um quia purgatio metus non intelligitur, nisi quando cessat

causa metus, scilicet Gratiae mater; tum quia in locis ubi decretum

Tametsi publicatum est, metus iuridice probatus purgatus non intelli

gitur, nisi renovato consensu in forma Trident ina; quod nunquam in

casu factum est.


perspectis, Christi nomine invocato, Nos infrascripti Auditores, pro Tri

bunali sedentes et solum Deum prae oculis habentes , decernimus, decla

r amus et definitive sentent iamus: Constare de nullitate matrimonii inter

Gratiam Territo et Cataldum Baglio, ideoque, confirmata sententia iudi

cis primae instantiae, ad dubium proposi tum respondemus: Affirmative.

I ta pronunciamus et definitive sentent iamus, mandantes Ordinariis

locorum et ministris t r ibunalium ad quos spectat, ut exsecutioni man

dent hanc sententiam, et adversus reluctantes procedant ad normam

sacrorum canonum et praesertim cap. 3, sess. XXV, de ref., Conc. Trid.,


oppor tuna pro re rum adiunctis exst i tura sint.

Romae, in sede Tribunal is S. Romanae Rotae, die 28 iulii 1916.


Ioannes Prior.

Aloisius Sincero. L . © S .

Ex Cancellaria, die 7 augusti 1916.

Sac. I. Ladelci, Notarius.

494 Actu Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

ACTA OFFICIORUM

S E C R E T A R I A S T A T U S

EPISTOLA AD R. P. ALOISIUM CATERINI, S. I., PONTIFICIAE UNIVERSITATIS GREGORIANAE

MODERATOREM, TRIA EX AURO NUMISMATA, IN PRAEMIUM OPTIMIS ALUMNIS

IAM PLURIES BENIGNE DESTINATA, QUOTANNIS LARGIENDA DECERNENS.

Rev. Padre ,

Come ebbi il piacere di annunziar le nei decorsi anni , Sua Santità,

Benedetto XY, ben volentieri si fece erede e prosecutore della bene

vola attenzione, di cui l ' immediato Suo Predecessore, il Papa Pio X

di santa memoria, volle giustamente onorare la benemeri ta Pontifìcia

Università Gregoriana.

Che se le gloriose tradizioni del Collegio Romano, non venute mai

meno e felicemente coltivate fino ai giorni nostri , valsero ad at t i rare

su di esso la considerazione del compianto Pontefice Pio X, partico

lari ragioni di personali attinenze muovono il Regnante Pontefice Bene

detto XV a porgere all ' insigne Istituto, ove Egli at tese all 'apprendi

mento delia scienza ecclesiastica, u n a più ampia e più durevole testi

monianza di Sovrana benevolenza.

L'Augusto Pontefice per tanto , non solo per il nobile intento di assicu

rare ai migliori alunni un premio, che suoni encomio ed incoraggiamento,

ma anche per assecondare quel sentimento di memore affezione, che

Lo tiene avvinto all 'Ateneo, al quale ama professarsi debitore di quanto

è in Lui di cultura nelle sacre discipline, si è benignamente degnato di

dare carattere di stabilità al dono delle t re medaglie d'oro che prece

dentemente furono assegnate anno per anno, in pro dei più distinti

a lunni delle facoltà legali, teologica e filosofica del medesimo Ateneo.

Nel darne alla P. V. il lieto annunzio, ho il piacere di rimetterle,

con questo mio dispaccio, le tre medaglie r iguardant i la prossima pre

miazione; e ben volentieri colgo quest ' incontro per raffermarmi con

sensi di stima distinta di V. R.

Dal Vaticano, 11 novembre 1916. Affino nel Signore P. CARD. GASPARRI.



SEGRETERIA DI STATO

SS. CONGREGAZIONI ASSEGNATE AGLI EMI CARDINALI

Con Biglietti della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di assegnare ai nuovi Emi e Rmi signori Cardinali, che al Concistoro pubblico del 7 dicembre 1916 ricevettero il cappello cardinalizio, le seguenti SS. Congregazioni:

All'Emo signor cardinale Frühwirth, le sacre Congregazioni: dei Sacramenti, dei Religiosi, degli Affari Ecclesiastici Straordinari e dell' Indice.

All' Emo signor cardinale Scapinelli, le sacre Congregazioni : del Concilio, dei Sacri Riti, degli Affari Ecclesiastici Straordinari e del Ceremoniale.

All' Emo signor cardinale La Fontaine, patriarca di Venezia, le sacre Congregazioni: Concistoriale, dei Sacramenti, dei Sacri Riti e dell' Indice.

All'Emo signor cardinale Ranuzzi de Bianchi, le sacre Congregazioni: del Concilio, dei Religiosi, dei Sacri Riti e della Rev. Fabbrica di S. Pietro.

All'Emo signor cardinale Sbarretti, le sacre Congregazioni: dei Sacramenti, del Concilio, dei Religiosi e della Rev. Fabbrica di S. Pietro.

All'Eolo signor cardinale Dubourg, arcivescovo di Rennes, le sacre Congregazioni: dei Sacramenti, del Concilio, dei Sacri Riti e della Rev. Fabbrica di S. Pietro.

All'Emo signor cardinale Dubois, arcivescovo di Rouen, le sacre Congregazioni: Concistoriale, del Concilio, dell'Indice e del Ceremoniale.

All' Emo signor cardinale Boggiani, le sacre Congregazioni : Concistoriale, dei Sacramenti, dei Seminari e dell' Indice.

All'Emo signor cardinale Ascalesi, arcivescovo di Benevento, le sacre Congregazioni: del Concilio, dei Seminari, dell'Indice e del Ceremoniale.

All'Emo signor cardinale Maurin, arcivescovo di Lione, le sacre Congregazioni: del Concilio, di Propaganda, dei Sacri Riti e del Ceremoniale.

All'Emo signor cardinale Marini, le sacre Congregazioni: di Propaganda, di Propaganda per gli Affari di Rito Orientale, dei Sacri Riti e della Rev. Fabbrica di S. Pietro.

All'Emo signor cardinale Giorgi, le sacre Congregazioni: dei Sacramenti, del Concilio, dei Religiosi e dell' Indice.


NOMINE

Con Biglietti della Segreteria di Stato, il Santo Padre si è degnato di

nominare:

4 dicembre 1916. — L'Emo signor cardinale Filippo Giustini, Membro della Suprema Sacra Congregazione del S. Officio.

— Mons. Giuseppe Aversa, arcivescovo titolare di Sardi, Nunzio Apostolico nel Brasile, Nunzio Apostolico in Baviera.

— Mons. Angelo Scapardini, arcivescovo titolare di Damasco, Internunzio Apostolico nel Perù e Bolivia, Nunzio Apostolico nel Brasile.

6 dicembre. — Mons, Augusto Silj, arcivescovo titolare di Cesarea del Ponto, Vice-Camerlengo di Santa Romana Chiesa.

— Mons. Giovanni Battista Nasalli-Rocca, vescovo di Gubbio, Elemosiniere Segreto di Sua Santità.

8 dicembre. — Mons. Giovanni Tacci, arcivescovo titolare di Nicea, Maggiordomo di Sua Santità.

— Mons. Carlo Perosi, Assessore della Sacra Congregazione del S. Officio. — Mons. Vincenzo Sardi, arcivescovo titolare di Cesarea di Palestina,

Assessore della S. Congregazione Concistoriale. — Mons. Giuseppe Mori, Segretario della S. Congregazione del Concilio. — Mons. Evaristo Lucidi, Segretario della Segnatura Apostolica. — Mons. Giulio Grazioli, Uditore della S. Romana Rota. — Mons. Bernardo Colombo, Reggente della Penilenzieria Apostolica.

•— Mons. Cesare Cerretti, Pro-Segretario della economia della S. Congregazione di Propaganda Fide.

— Mons. Giuseppe Bruno, Sotto-Segretario della S. Congregazione del Concilio.

NECROLOGIO

5 dicembre 1916. — Mons. Giovanni Battista Scotti, vescovo di Osimo e Cingoli.

INDEX GENERALIS RERUM ( A N N . V I I I — V O L . V I I I )

A C T A B E N E D I C T I P P . X V

A P O S T O L I C A E S U B P L U M B O L I T T E R A E , 89,

169, 257 .

M O T U P R O P R J O , 387 .

L I T T E R A E A P O S T O L I C A E , 137, 259, 305,

353 , 385 .

D E C R E T U M , 217.

E P I S T O L A E , 5 , 3 3 , 57, 140, 172, 218 , 2 6 1 ,

308 , 355 , 389, 433 .

A L L O C U T I O , 465 .

S E R M O , 95 .

S A C R A E C O N G R E G A T I O N E S

S. C O N G R E G A T I O S. O F F I C I I , 7, 61, 146,

175, 263, 313, 399. S . C O N G R E G A T I O C O N S I S T O R I A L I S :

a) Documenta, 63, 147, 266, 400, 406, 437.

b) Erectiones et immutationes finium dioecesum, 8. 35, 62, 102, 224, 317, 404.

c) Provisio Ecclesiarum, 8, 36, 63, 104, 150, 177, 225, 270, 317, 358, 408, 438, 478.

S . C O N G R E G A T I O D E D I S C I P L I N A S A C R A

M E N T O R U M , 36, 64, 151, 478.

S. C O N G R E G A T I O C O N C I L I I , 9, 37, 271, 318,

439, 480. S . C O N G R E G A T I O D E R E L I G I O S I S , 446.

S . C O N G R E G A T I O D E P R O P A G A N D A F I D E :

Nominationes: 67, 225, 274, 321, 408, 447.

S . C O N G R E G A T I O D E P R O P A G A N D A F I D E

P R O N E G O T I I S R I T U S O R I E N T A L I S , 104.

ACTA, vol. V I I I , n. 14. — 30-12-916.

S . C O N G R E G A T I O I N D I C I S :

a) Documentum, 178. b) Subiectionis declaratio, 179.

S . C O N G R E G A T I O R I T U U M :

a) Decreta de Beatificatione vel Canonizatione, 13, 67, 154, 228, 321, 359.

b) Liturgica, 72, 179, 226. S . C O N G R E G A T I O C A E R E M O N I A L I S , 409.

S . C O X N G R E G A T I O P R O N E G O T I I S E C C L E S I A

S T I C I S E X T R A O R D I N A R I I S , 17 .

S . C O N G R E G A T I O D E S E M I N A R I I S E T D E

S T U D I O R U M U N I V E R S I T A T I B U S , 156,364, 412.

T R I B U N A L I A

S A C R A P O E N I T E N T I A R I A A P O S T O L I C A , 108.

S A C R A R O M A N A R O T A :

a) Sententiae, 19, 45, 75, 109, 158, 184, 232, 275, 324, 367, 415, 448, 487.

6) Citationes edictales, 349, 427. S I G N A T U R A A P O S T O L I C A , 206, 287, 375.

O F F I C I A

S E C R E T A R I A S T A T U S :

a) Epistolae, 85, 494. b) Decretum, 213.

D I A R I U M R O M A N A E C U R I A E :

a) Concursus ad Officia, 132, 214. 6) Monita, 382, 431, 462. c) Nominationes, 31, 53, 87, 132,

165, 214, 255, 301, 351, 382, 429, 462, 495.

d) Necrologium, 32, 56, 88, 136, 168, 256, 304, 352, 384, 432, 464, 496.

53

I I

INDEX DOCUMENTORUM C H R O N O L O G I C O O R D I N E D I G E S T U S

ANNO ¡ MENSE

1915

1916

Dec.

1916

Febr.

Apr.

Sept.

Apr.

Iul.

Aug.

DIE

20

7

3

19

15

27

15

10

I. - ACTA BENEDICTI PP. XV

I . - A P O S T O L I C A E S U B P L U M B O L I T T E R A E .

Inter praecipuas. - De erectione Provinciae Reginen-sis, divisione dioecesis sancti Bonifacii et erectione archidioecesis Winnipegensis

Apostolatus officium. - De erectione novae dioecesis « Portus Nationalis » ,

Cantoria, celtica. - De erectione ecclesiasticae provinciae Gardiffensis

Catholicae Ecclesiae cura. - De erectione novae dioecesis Penedensis

I L - M O T U P R O P R I O .

Sanctae Mariae ad Rupes. - Dé sanctuariis S. Mariae ad Rupes et S. Bernardini Senensis quod Aquilae est, Ministri Generalis Fratrum Minorum iurisdictioni immediate subiciendis

I I I . - L I T T E R A E A P O S T O L I C A E .

Cum Catholicae Ecclesiae. - Oratio ad populos christianos Orientis cum Ecclesia Romana iungendos indulgentiis ditatur.

Cum divinus Redemptor. - Oratio quaedam ad S. Petrum, Apostolorum Principem, indulgentia ditatur .

Romanorum Pontificum. - Templum S. Mariae vulgo «di Pozzano», apud Stabiam seu Castrum Maris, titulo Basilicae honestetur

Quod, in tanta. - Una e praebendis canonicalibus ecclesiae Ss. Celsi et Iuliani ad templum S. Ioannis Florentinorum in Urbe clero veteris Florentini Status reservatur . . . . . . . . . .

500 Index documentorum

ANNO I MENSE [ DIE

1916

1916

1915

Aui

Sept.

Oct.

Iun.

Oct.

Dec.

15

21

26

12

1916 Ian.

Febr.

Mart.

31

Cum Biblia Sacra. - Latis novis legibus de Pontifìcio Instituto Biblico, decernitur quae intercedere debeant rationes tum eidem Instituto, tum Pontificio Consilio Vulgatae instituendae, cum Supremo Pontificio Consilio Rei Biblicae provehendae. . . .

Summa afficimur laetitia. - Erectio novi Vicariatus Apostolici Ho-nan Orientalis . . . . . . . .

Cum centesimus. - Decernitur nomisma pro cohorte militum, qui vulgo «Gendarmi pontificii» vocantur, centesimo exeunte anno ab eius institutione.

I V . - D E C R E T U M .

De eucharistica puerorum utriusque sexus Communione ad mentem Summi Pontificis, die 30 mensis iulii solemni ritu promovenda

V. - E P I S T O L A E .

Quinquagesimo sacerdotii tui. - Ad R. P. D. Edmundum Prendergast, archiepiscopum Pbiladelphiensem, in quinquagesimo sacerdotii eius natali, scribens, eidem gratulatur ob merita.

PAG.

305

385

386

217

140 Iucundum sane. - Ad R. P. D. Augustinum Donten-

will, archiepiscopum Ptolemaidensem, Oblatorum B. M. V. Immaculatae praepositum generalem, primo revoluto saeculo a fundata eorumdem religiosa Con- i gregatione j 433

Ad christiani apostolatus apicem. - Ad Carolum Hamel j et Henricum Saint-Olive, coetus moderandi operi j « a Propagatione Fidei », alterum Parisiis, alterum j Lugduni praesides, gratulandi hortandique causa. | 5

Caritatemnumquam excidere. - Ad perillustrem virum ¡ Aloisium vicecomitem d'Hendecourt, Vincentianae j Congregationis praesidem, de litteris quibus pro spera Societatis condicio describitur, gratias agens, i 33

Quoniam africanarum. - Ad Paulinum Petrum S. R. E. card. Andrieu, archiepiscopum Burdigalensem, de stipe pro Nigritis corroganda in Epiphania Domini. I 57

Hac summa. - Ad R. P. Iosephum Bardoux, e Soc. Iesu, « Scholae apostolicae » Lancensis moderatorem, anno quinquagesimo exeunte cum eius generis schola primum Avenione aperta est | 141

Al tremendo conflitto. - Ad Basilium S. R. E. Presbyterum Cardinalem Pompilj, in Urbe Vicarium. Ad peculiares effundendas preces, quibus immanis belli finis imploratur, nationum belligerantium popu totumque universorum foeminas famillasque catholicas, sive singulas sive potius consociatas, adhor-

chronologico ordine digestus 501

A N N O I M E N S E

1916 Mart.

Apr.

D I E

10

13

19

30

Maii

Iun.

18

29

tatur, praesertim per opportunum et acceptabile quadragesimale tempus V

Vix poteras. - Ad religiosum virum Gyrum de Pisauro, O. F. M., de oblata, in obsequium, ephemeride quae inscribitur « Picenum Seraphicum » gratias persolvens

Nonnullos. - Ad R. P. D. Camillum Moreschini, archiepiscopum Camerinensem, de christianae doctrinae institutione per Picenum promovenda

Litteris tuis. - Ad R. P. D. Barnabam Piedrabuena, episcopum Catamarciensium, de sollemnibus gratulatur, quae B. M. V. « dei Valle » apparantur .

Altero iam exeunte saeculo. - Ad R. D. Antonium Lhou-meau, societatis Mariae et Filiarum a Sapientia praepositum generalem, anno vertente ducentésimo ab obitu beati Patris legiferi

Institutiones Theologiae Moralis. - Ad R. P. Ianuarium Bucceroni, e Soc. Iesu, doctorem decurialem theologiae morum tradendae in Athenaeo Gregoriano; cuius nuper editos libros commendat

Sanctum et salutare. - Ad R. P. Eduardum Hugon, sodalem domicianum, doctorem decurialem sacrae theologiae tradendae in urbano Collegio Angelico ; eum laudatis, quod sacrae theologiae doctrinam ad mentem Aquinatis in usum etiam laicorum divul-gaverit

Significandae tibi. - Ad R. D. Paulum Buguet, curio-nem Montislegionis, protonotarium apostolicum, cui gratulatur quinquagesimum sacerdotii natalem et incrementa Operis defunctorum animis expiandis.

Epistola, quam Mediolani. - Ad Andream card. Ferrari, archiepiscopum Mediolanensem, ceterosque provinciae ecclesiasticae Mediolanensis praesules, in annuum coetum congregatos

Optimo sane iure. - Ad R. D. Ianuarium Asprenatem Galante, protonotarium apostolicum, canonicum et cimeliarcham ecclesia*? Neapolitanae ; cui gratulatur natalem sacerdotii L celebranti

Cum ex apostolico officio. - Ad R. D. Amadeum Guiz-zoni, canonicum theologum Piacentinum : de commentario qui inscribitur << 11 catechista cattolico ».

Sollemnia. - Ad R. P. D. Carolum Garcia Irigoyen, episcopum de Truxillo, occasione quarti iam expleti saeculi a condita Truxiliensi dioecesi . . . . .

Ingravescente in dies. - Ad R. P. Seraphinum Cimino, Ordinis Fratrum Minorum ministrum generalem, septimo exeunte saeculo ex quo indulgentia plenaria de Portiuncula primum divinitus data est .

503 Index documentar um

A N N O I M E N S E I D I E

1916 Iul.

Aus.

Sept.

Oct.

21

10

14

A dilecto Filio. - Ad R. D. Aloisium Jauch scribens, pium opus a S. Francisco Salesio commendat . .

Pietatis in Nos vestrae. - Ad R. P. D. Iulianum, archiepiscopum Portus Principis, ceterosque episcopos provinciae ecclesiasticae Haitiensis in conventum congregatos

Epistolam accepimus. - A.d Iulium S. R. E. presb, cardinalem Boschi, archiepiscopum Ferrariensem, episcopum Comaclensem, Georgium S. R. E. presbyterum card.Güsmini, archiepiscopum Bononiensem, et archiepiscopos atque episcopos Flaminiae regionis in annuum conventum congregatos

Il devoto indirizzo. - Al conte Massimiliano Zara, presidente generale della Società di S. Paolo per la diffusione della stampa cattolica

Accepimus vos. - Ad R. P. D. Bernardum, archiepiscopum Bogotensem, ceterosque Columbiae archiepiscopos et episcopos conventum celebraturus . .

Venerabilis frater Titus. - Ad R. P. D. Felicem Ambrosium, archiepiscopum S. Iacobi de Cuba, ceterosque Cubanae reipublicae episcopos, de fovenda po^ pulari pietate in almam Dei Matrem . . .

Laetamur utrumque. - Ad R. P. Ludovicum Theis-sliug, recens electum Dominiciani Ordinis moderatorem generalem, ut eidem gratületur et vota exprimat

Legentes vestram. - Ad Felicem S. R. E. presb, cardinalem de Hartmann, archiepiscopum Coloniensem, ceterosque archiepiscopos et episcopos e Germania qui nuper Fuldam convenerunt . . . .

Commisso divinitus Nobis. - Ad Ludovicum Nazarium S. R. E. presb. card. Bégin, archiepiscopum Que-becensem, ceterosque archiepiscopos et episcopos regionis Canadensis: mutuam inter fideles coniunctionem enixe commendat

Singulare tuum. - Ad Franciscum S. R. E. presbyterum cardinalem De Bettinger, archiepiscopum Monacensem et Frisingensem : respondet litteris, altero redeunte natali Pontificatus sui, ab eo missis observantiae causa . .. . .. •.

Quid agant. - Ad Petrum S. R. E. presb, cardinalem Maffi, archiepiscopum Pisarum, Alphonsum Mariam S. R. E. presb. card. Mistrangelo, archiepiscopum Florentinorum, ceterosque archiepiscopos et episcopos Etruriae occasione annui conventus Pisis congregatos

In coetu sodalium. - Ad R. P. Ludovicum Theissling, Ordinis Dominiciani Magistrum Generalem, appe-


A N N O

1916

M E N S E I DIE

Oct.

Nov.

1916

1916

Dec.

Mart.

1915

1916

Dec.

Febr.

Apr.

» Maii

» Iun.

30

13

16

19

8

13

»

11

[PAG.

tentibus solemnibus ob Ordinem ante annos pce legitime confirmatum. . . . . . . . . . . . . . . .

Communis epistola. - A.& RR. PP. DD. Natalem Bruni, archiepiscopum Mutinensium, abbatem Nonantu-lanum, ceterosque Aemiliae praesules, ad annuum coetum congregatos, gratias de communibus obsequentissimis litteris persolvens

Quae verba. -Ad RR. PP. DD. Ludovicum Gavotti, archiepiscopum Genuensium, ceterosque Liguriae episcopos, in annuum conventum congregatos, de communi officiosissima epistola gratias agens . .

In libro. - Ad Georgium S. R. E. presb. card. Gusmini, archiepiscopum Bononiensum, de libro in venerationis testimonium reverenter oblato gratias agit.

VI. - A L L O C U T I O .

Quandoquidem. - Habita in Consistorio.

VII. - SERMO.

Al vescovo. - Ad divini verbi per Quadragesimam in Urbe praecones.

I I . - A C T A S A C R A R U M C O N G R E G A T I O N U M

I. - S. C O N G R E G A T I O S. O F F I C I I .

Decretum. Declarantur et extenduntur concessiones quaedam pro tempore belli

Declaratio circa facultatem episcoporum in reconciliandis haereticis vel apostatis

Decretum circa imagines exhibentes B. V. M. indutam vestibus sacerdotalibus

Decretum. Declaratur dubium circa indulgentiam christianae salutationis: «Laudetur Iesus Christus » .

Declaratio circa opus quoddam . . . .. . . ....... . Decretum. Solvitur dubium de Ss. Numismatibus loco

scapularium benedicendis. . . . . . . . . . Decretum de quadam recensione periodica . . . . Decretum quo plura solvuntur dubia circa Indul

gentias a Tertiariis saecularibus Ordinis Minorum lucrandas

Decretum de formulis precum Indulgentiis ditatis non interpolandis


A N N O MENSE' D I E P A G .

1 9 1 6 •Iul. 1 2 3 1 6 » » 1 3 Instructio super casuum conscientiae reservationibus. 3 1 3

Aug. 5 3 1 6 » Oct. 1 1 Decretum. Sodalitates ad provehendas iuvandasque

religiosas vocationes Indulgentiis ditantur . . . 399

II. - S A C K A C O N G R E G A T I O C O N S I S T O R I A L I S .

Í 9 Í 6 Febr. 1 5 6 3

» Mart. 3 1 Decretum circa quasdam choreas in Statibus Foederatis Americae Septentrionalis et in regione Cana-

147

» » » Declaratio circa clericalis vestis usum in regione 148

» • Iun. 9 A N D R I E N S I S . De titulo cathedralis pro ecclesia S. Sabini 266

» » 1 6 Lettera agli Ordinari d' Italia circa i Sacerdoti milita-»

» Iul. 2 5 Decretum circa proponendos ad episcopale ministerium in Foederatis Americae Sept. Statibus. . . 400

» Oct. 4 M A G E L L A N E N S I S . Erectionis Vicariatus Apostolici . . 406

» Nov. 2 4 Lettera circolare ai Revmi Arcivescovi e Vescovi di Calabria sulla costituzione di Patronati ecclesiastici

437

III. - S . C O N G R E G A T I O D U D I S C I P L I N A S A C R A M E N T O R U M .

1 9 1 6 Ian. 2 8 Liceitatis matrimonii 6 4

» » 3 1 3 6

» Febr. 2 5 151

Apr. 3 153

» Nov. 1 7 4 7 8

IV. - S. C O N G R E G A T I O C O N C I L I I .

1 9 1 3 Dec. 1 5 D I O E C E S I S N. Distributionum 4 3 9

» » » 4 8 0

1 9 1 5 Iun. 1 9 O R I T A N A . Participationis 3 7

» Iul. 3 1 9

1 9 1 6 Iun. 1 8 3 1 8

» » 1 9 271

» Nov. 1 4 Decretum de provisione officiorum et beneficiorum du-4 4 5

V. - S . C O N G R E G A T I O DE R E L I G I O S I S .

1 9 1 6 Nov. 7 Dubia circa egressum Postulantem e monasteriis 4 4 6


MENSE D I E

M a r t

»

VI. - S . C O N G R E G A T I O D E P R O P A G A N D A F I D E

PRO NEGOTIÍS R I T U S ORIENTALIS

22 Dubia circa Const. << Incruentum » quoad Orientales. 27 Decretum de spirituali adsistentia fidelium graeco-

rutheni ritus in regionibus Americae meridionalis immigranti um

VII. - S. C O N G R E G A T I O I N D I C I S .

Iun. I 6 Decretum quo quaedam prohibentur opera . . . .

VIII. - S. C O N G R E G A T I O R I T U U M .

Dec. I 2 2 S A N C T I H I P P O L Y T ! . - Decretum de introductione causae Servi Dei Ioannis Baptistae Stoeger, laici professi Congregationis Ssmi Redemptoris

ian. I 9 I R O M A N A seu N E A P O L I T A N A . - Decretum beatificationis et canonizationis venerabilis Servi Dei Ioannis Baptistae a Burgundia, sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum

2 6 1 P A R I S I E N . - Decretum beatificationis seu declarationis -.martyrii Servorum Dei Ioannis Mariae du Lau, archiep. Arelatensis, Francisci Iosephi de la Rochefoucauld, episcopi Bello vacensis, Petri Ludovici de la Rochefoucauld episcopi Santonensis, et Sociorum, Parisiis mense septembris 1 7 9 2 interempto-rum

Febr. ! i2 | Dubia Decretum de lampade coram. Sanctissimo Sacramento. Decretum de sacerdotum et sacrorum ministrorum

numero in benedictione et consecratione sanctorum Oleorum . . . .

Apr. j 1 2 I T A U R I N E N . Decretum beatificationis ei canonizationis servae Dei Aloisiae Borgiotti, con fundatricis Sororum a iesu Nazareno

D I O E C E S I U M T O T I U S I T A L I A E E T I N S U L A R U M A D I A C E N T I U M .

De festo translationis almae Domus B. M. V. . . 2 6 I B A V A R I A E R E G N I . De titulo, festo et officio B. V. Ma

riae, patronae Bavariae . . . . Maii I 5 I S E D U N E N . Dubia de festo dedicationis ecclesiae. . .

V l Z A G A P A T A M E N . E T N A G P O R E N . Dubia tun. I 2 I Dubia de Missa votiva Sacratissimo Cordis Iesu et de

precibus post Missam . ^ . 1 4 I A V E N I O N E N . Decretum beatificationis seu declarationis

martyrii Servarum Dei sororum Iphigeniaea S. Matthaeo, e Congregatione Sororum ab Adoratione perpetua Sanctissimi Sacramenti, Elisabeth Teresiae a S. Corde Iesu, Ordinis Ursulinarum, Mariae Rosae,

1 2

2 3


A N N O ! M E N S E

1916 Aug.

1916

1915

1916

1916

Aug.

Dec.

Febr. Mart.

Sept.

Mart.

DIE

13

25

14

11 7

30

17

Ordinis S. Benedicti, Mariae a S. Henrico, Ordinis Cisterciensis, et Sociarum, in odium fidei, uti fertur, mense iulio anni 1794 Arausione interemptarum.

Q U E B E C E N . Decretum introductionis causae beatificationis seu declarationis martyrii Servorum Dei Ioannis de Brébeuf, Gabrielis Lalemant, Antonii Daniel, Caroli Garnier, Natalis Chabanél, Isaaci Jogues, Renati Goupil et Ioannis de la Lande, e Societate Iesu

T A U R I N E N . Decretum beatificationis et canonizationis venerabilis Servi Dei Iosephi Benedicti Cottolengo, canonici sacerdotis, fundatoris Instituti Taurinensis Parvae Domus a Divina Providentia . . .

IX. - S. C O N G R E G A T I O C A E R E M O N I A L I S .

Decretum de functionibus sacris a S. R. E. Cardinalibus in Urbe celebrandis. De Caeremoniali Capellae papalis. De usu gestandi Crucem pectoralem super cappam magnam. De exequiis ac funeribus S. R. E. Cardinalium in romana Curia

X. - S. C O N G R E G A T I O

1 ' R O N E G O T I I S E C C L E S I A S T I C I S E X T R A O R D I N A R I I S .

Extensio iurium ac potestatis Ordinarii Castrensis apud Belgarum exercitum

XI. - S. C O N G R E G A T I O

D E S E M I N A R I I S E T D E S T U D I O R U M U N I V E R S I T A T I B U S .

Leges Academiae romanae S. Thomae Aquinatis. . Dubia circa Motu Proprio « Doctoris Angelici » et circa

XXIV theses philosophicas a S. Congregatione Studiorum recognitas et probatas .

Epistola ad R. D. Alfredum Baudrillard rectorem Instituti Catholici Parisiensis, de doctrina S. Thomae Aquinatis impensius excolenda

III. - TRIBUNALIA

I . - S A C R A P O E N I T E N T I A R I A A P O S T O L I C A .

Declaratio circa obligationem divini Officii recitandi clericorum in sacris constitutorum qui, lege civili coacti, in bello versantur


A N N O MENSE DIE P A G .

II. - S A C R A R O M A N A R O T A . -

2 8

5 2

1 9 1 5 Mart. 2 9 F E S U L A N A . Iurium, seu curae habitualis et actualis . 1 9

» Maii 21 P A R I S I E N . Nullitatis matrimonii (Pic-Garreaud) . . . 4 5

Iul. 2 7 M O H I L O V I E N . Nullitatis matrimonii (Radziwill-Benar-7 5

» 3 1 N I C L E N . Nullitatis matrimonii (Surcouf-de Serres) . . 1 0 9

Aug. 1 3 1 2 0

» 1 6 P I T I L I A N E N . Nullitatis matrimonii (Santelli-Stettiner). 1 8 4

e * » »

Nov. 4 P A R I S I E N . Nullitatis matrimonii (Charrier-Godet) . . 1 5 8

Dec. 3 0 P A R I S I E N , seu N I C I E N . Nullitatis matrimonii (Massier-3 2 4

1 9 1 6 Febr. 7 2 7 5

» Mart. * 4 P A R I S I E N . Nullitatis matrimonii (De Payer-Level) . . 2 0 0

» » » P A R I S I E N . Nullitatis matrimonii (Edeline-Ledanois). . 3 6 7

» Apr. 1 0 3 4 3

» 1 8 M O H I L O V I E N . Nullitatis matrimonii (Radziwill-Benar-4 1 5

Maii 1 0 R O M A N A . Circa la collazione d'un Beneficio . . . . 2 3 9

» Iul. 2 8 C A L A T A N I S I A D E N . Nullitatis matrimonii (Territo-Baglio). 4 8 7

Aug. 2 F O R O I U L T E N . Nullitatis matrimonii (De Blonay-De Mele-3 4 9

» » 1 4 R O M A N A . Collationis beneficii 4 4 8 » Oct. 3 1 F L O R E N T I N A . Nullitatis matrimonii (Marchio-Bini). Cita

4 2 7

li!. - S I G N A T U R A A P O S T O L I C A /

1 9 1 6 Apr. 2 8 2 0 6

» Iun. » S A L U T I A R U M . iurium, sive nullitatis sententiae rotalis. 2 8 7

» Aug. 8 B O N O N I E N . Commissionis seu regularitatis paroeciae . 3 7 5

IV. - OFFICIA

S E C R E T A R I A S T A T U S .

1 9 1 6 Febr. 9 Epistola ad R. P. H. Desqueyrous, procuratorem generalem Sodalium Dominicianorum provinciae Hiberniae, de ephemeridibus « The irish rosary » et « The lmeldist» reverenter exhibitis, gratias persolvens. 8 5

» Maii 8 Decretum. Quinam nuncupandi sint Internuntii, quinam Delegati Apostolici 2 1 3

» Nov. U Epistola ad R. P. Aloisium Caterini, S. L, Pontificiae Universitatis Gregorianae moderatorem, tria ex auro numismata, in praemium optimis alumnis iam pluries benigne destinata, quotannis largienda decernens. 4 9 4

ra

A

Absolutio ab excommunicatione ob haeresim vel apostasiam, in foro conscientiae impertienda, est speciali modo R. P. reservata; - quando ab episcopo impertiri potest, 61.

Academia romana S. Thomae: eidem speciales leges dantur: eius nomen, propositum, officia; constabit Consilio Academiae regendae praeposito, academicis, alumnis; de tribus istis in specie, 364; semel saltem in hebdomada dentur lectiones in praecipuis thomisticae doctrinae capitibus ; de certamine doctrinae ad praemium obtinendum; conditiones ad lauream in philosophia S. Thomae assequendam, 365; de praemiis Academicis impertiendis, 366.

« Ad honorandam », Bulla Benedicti XIV, non modificat praecedentes dispositiones circa collationem beneficiorum relate ad Capitulum Vaticanum, 242 sqq., 449 sq.

Adsistentia passiva parochi in celebratione matrimonii mixti tantum toleratur in illis regionibus quibus ante Decretum Ne temere concessiones speciales factae ac instructiones datae fuerunt a S. Sede : alibi non solum illicita sed et invalida, 316.

Alagöas (de) dioecesis territorium in Brasilia in duas partes dividitur: quarum pars orientalis antiquae dioecesi de Alagöas, pars vero occidentalis novae et distinctae dioecesi Pen eden si denomi-nandae assignatur, quae suffraganea metropolitanae Ecclesiae Olindensis erit, 169 sq. - Harum dioecesum divisoria linea, 170.

AlbericMs de Foresta e Soc. Iesu : eum B. P. laudibus prosequitur, qui primus, quin

quaginta abhinc annos, « Scholam Apostolicam », ad sacras missiones sacerdo-dotibus alendas, Avenione condiderit eumque aliqua ratione eiusdem generis Scholarum auctorem habet, 141, v. Bar-doux.

Andrieu S. B. E. card. Paulinus Petrus, archiepiscopus Burdigalensis, epistolam accipit, qua B. P. nigritis ex misera et abiecta condicione relevandis operam dat. Memorat quanta in hac causa Ecclesia Dei gesserit; atque peropportunum Leonis XIII decretum confirmans, 57, quotannis in Epiphania Domini stipem redimendis nigritis corrogari vult, 58.

Animarum cura, v. Cura animarum. Ascalesi, v. Cardinales. Aversa Iosephus, archiep. tit. Sardianus et

in ditione Brasiliana Nuntius Apostolicus, a B. P. deputatur ut exsecutioni mandentur quae erectionem novae dioecesis Portus Nationalis respiciunt, 94, v. Portus Nationalis.

B

Baptismus valide administrari potest etiam ab acatholico 479; - invalidus si non ab eodem ministro ponatur materia et proferatur forma, 479 sq.

Bar doux Iosephus e Soc. Iesu, « Scholae Apostolicae » Lancensis moderator, anno quinquagesimo exeunte cum eius generis schola primum Avenione aperta est, epistolam accipit qua B. P. ipsum opus eiusque egregium conditorem Albe-ricum de Foresta magnopere laudat, 141, v. Albericus de Foresta.

Bandrillart Alfredus, Instituti catholici Parisiensis rector, epistolam accipit de do-

INDEX ANALYTICUS RERUM NOTABILIUM

510 Index analyticus rerum notabilium

ctrina S. Thomae Aquinatis impensius excolenda, 412 sqq.

Beatificationis et canonizationis decretum ven. servi Dei Ioannis Baptistae a Bur-gundia, sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum, 13.

— servorum Dei Ioannis Mariae du Lau, archiepiscopi Arelatensis, Francisci Iosephi dé la Rochefoucauld, episcopi Bellovacensis, Petri Ludovici de la Rochefoucauld, episcopi Santonensis, et Sociorum, Parisiis mense septembri 1792 in-teremptorum, 67 sqq.

— ven. servae Dei Aloisiae Borgiotti, C Q n -fundatricis Sororum a Iesu Nazareno, 154 sqq.

— servarum Dei Sororum Iphigeniae a S. Matthaeo, e Congregatione sororum ab Adoratione perpetua SSmi Sacramenti, Elisabeth Teresiae a S. Corde Iesu, OrdinisUrsulinarum, Mariae Rosae, Ordinis S. Benedicti, Mariae a S. Henrico, Ordinis Cisterciensis, et Sociarum, in odium fidei, uti fertur, mense iulio anni 1794, Arausione interemptarum, 228 sqq.

— servi Dei Iosephi Benedicti Cottolengo, canonici sacerdotis, fundatoris Instituti Taurinensis parvae Domus a Divina Providentia (super dubio de miraculis), 321 sqq.

Bêgin S. B. .E. card/ Ludovicus Nazarius, archiepiscopus Quebecensis, ceterique archiepiscopi et episcopi Canadensis regionis epistolam a B. P. accipiunt, qua mutuam inter fideles coniunctionem enixe commendat, 389. Simultates enim exar-sere inter catholicos Canadenses, 390, quorum alii,, ex Gallis oriundi, gallico sermone, alii, etsi varia ab stirpe profecti, anglico utantur, de utriusque sermonis iuribus et usu in sacris aedibus et in scholis catholicorum propriis. Rem, qua nulla B, P. erit optatior, illos facturos, si enitentur ut cum pacis caritatisque muneribus consensus atque coniunctio inter fideles denuo consistat. Sunt in Ecclesia, a Spiritu Sancto positi, qui iudicent et quorum sententiae parere fideles debeant: hi sunt Episcopi qui, in unum convenientes, quae iusta et opportuna visa sint, statuant ac decernant. Si tamen quaestio terminari nequeat, res ad Apostolicam Sedem deferatur, 391: Diana et ephemerides catholicae discordiam

I inter fideles ne alant; fideles sese abstineant ab hac quaestione in popularibus

! comitiis, in concionibus, etc. pertractanda. Haec omnibus, sed in primis clero, praecipiuntur: spirituali bono et concordiae catholicorum utriusque linguae profuturum, si sacerdotes utrumque sermonem callebunt omnes. Quoad scholas, catholici meminerint unum maxime omnium interesse, 392: catholicas haberi scholas in quibus, dum pueri litterarum scientia imbuuntur, discant quoque catholicam fidem custodire et Christi tum doctrinam aperte profiteri tum legem sancte servare. Tandem ad unitatem pastores et fideles B. P. exhortatus 393.

Bellum : declarantur et extenduntur concessiones quaedam pro tempore belli, 7 ; -iam a sui Pontificatus initio, B. P. pluries, exhortationibus et consiliis, nisus est ut finis huic bello imponeretur, 58, sed frustra, 59 ; - in altero eiusdem anniversario die, B. P. eucharisticam puerorum utriusque sexus communionem ad mentem suam ut Ordinarii omnes promo-veant, mandat, 217; - multitudinem animarum, quae igni piaculari sunt addictae, innumerabilibus cotidie funeribus adau-get, 222 ; - tantis et variis belli doloribus mitigandis B. P. pro viribus studuit, 394;

— iterum lamentatur B. P. in allocutione ad PP. Cardinales in Consistorio 4 decembris 1916. Incommoda et horrenda ex illo promanantia enumerat B. P., praesertim violatos ministros et res sacras, cives per vim procul a domo abreptos, urbes non munitas ac multitudines aeréis ineursionibus vexatas, aliaque terra marique patrata B. P. reprobat, votum proferens pro societatis civilis pace, resti tuto iuris ordine quemadmodum pro Ecclesia ex promulgatione Codicis novam tran-quiiliorem aetatem sperare licet, 467 sq.

Benedictio animalium ponenda non est inter functiones parochiales, 483.

Benedictionem Apostolicam cum plenaria indulgentia in articulo mortis impertiendi facultas, pro sacerdotibus militiae adscriptis, ad omnes nationes bello dimi-cantes extenditur, 7.

Beneficia: - ecclesiastica sine diminutione conferantur : haec lex non aptatur a) quando aliqua pars fructuum primi anni beneficii applicatur fabricae seu ali-

Index analyticus rerum nötabilium 511

cui causae piae; 6) quando servitium gratuitum praestetur ante collationem beneficii, ad modum videlicet tyrocinii, 39.

— reservata, 453 ; curialia, 454. — in Basilica Vaticana tres classes benefi

ciorum distinguit Benedictus XIV in Bulla « Ad honorandam », 449 ; - v. Officia.

Beneventana archidioecesis: ab eius territorio tres paroeciae Casalnuovo Monteretaro, Lesina et Poggio Imperiale distrahantur, simulque prima finiti mae dioecesi Lucerinae, aliae vero duae dioecesi S. Severi uniuntur et aggregantur, 102.

Bernardini (S.) Senensis sanctuarium v. Sanctuaria.

Bettinger (de) v. De Bettinger. Biblia Sacra: ad illam a rationaiistis tuen

dam Leo PP. XIII Litteris Encyclicis « Providentissimus Deus » certa quaedam posuit illustravitque principia, omnino sequenda in studio et interpretatione divinarum litterarum ; postea Consilium rei biblicae provehendae instituit, 305. Laetissimi sunt consecuti fructus : multae quaestiones sunt opportune diremptae, et leges peculiares studiis biblicis dirigendis praefinitae. Non solum, sed auctore Pio PP. X, Pontificium Consilium decrevit ut Vulgata, antiquis praesertim codicibus inspectis, ad pristinam lectionem restitueretur, sodalibus Benedictinis munere delato. Haud multo post Institutum Biblicum in Urbe conditum est ut clericis viam aperiretur ad propugnationem pro S. Scriptura tuto suscipiendam, cui Instituto Societatis Iesu sodales optime praesunt. His omnibus inspectis, B. P., ad tanti ponderis instituta complenda et perficienda, nonnulla constituit circa Pontificium Institutum Biblicum, 306, v. Pontificium Institutum Biblicum.

Boggiani, v. Cardinales. -Bonifacii (S.) dioecesis, v. Sancti Bonifacii. Borgiotti -Aloisia, confundatrix Sororum a

Iesu Nazareno, in civitate Taurinensi nata, pietatem didicit praesertim a genitrice et postea apud moniales B. M. V. a Monte Carmelo. Christi passionem et Mariae Virginis dolores frequenter ei devote recolebat, praecipue in exercitio Viae Crucis. Domesticis curis deinde absorpta, aliquantum molestiis animique angoribus confecta fuit, sed, divina opitulante gratia, poenitentiis et lacrymis ad pristinum fervorem sese convertit et ad j

altiora contendit. Anno 1834, Piae Sodalitati vulgo Delle Umiliate nomen dedit ; aliis quoque sodalitiis se adscripsit et in omnibus utilem praebuit operam, 154. Eam tandem Deus ad institutum vocavit quod a Iesu Nazareno nomen habuit, pro adsistentia et cura domi aegrotantium an. 1865 fundatum. Eodemque anno magistra et superiorissa praeposita, per octo annos munus recte prospereque gessit, Iesu Nazareno eiusque ineffabili caritate sibi et sororibus ad praesidium et exemplum proposito. Infirma valetudine saepe laborans, austeritatibus debilitata, sacramentis roborata, septuagesimum aetatis annum agens, piissime obiit 23 februarii 1873. Sanctitatis eius fama in dies clarescente, Commissio introductionis causae eius beatificationis et canonizationis a B. P. signatur die 12 apr. 1916, 154 sqq.

Boschi S. B. E. card. Iulius, archiep. Fer-rariénsis, episcopus Comaclensis, Gu-smini card. Georgius, archiep. Bononiensis, et archiepiscopi atque episcopi Flaminiae regionis, in annuum conventum congregati, epistolam a B. P. accipiunt qua eorum coniunctionem laudat et probat quamplurimos ex eorum gregibus nomen catholicis societatibus dare, 309.

Bosco (Ven.) Ioannes, fundator Congregationis Salesianae: eius causae beatificationis et canonizationis introductio defenditur tertio et ultimo ab adv. Consistoriali Carolo Santucci in Consistorio diei 7 decembris 1916, 473.

Brébeuf (de) Ioannes, e Soc. Iesu, natus in oppido Condé-sur-Vire, an. 1603, sacerdotio auctus, missiones indicas Canadensis regionis adivit, ubi multa pro Christi evangelii praedicatione pertulit, usque ad an. 1649, quo, a barbaris captus et in vincula coniectus, crudelissime tor-quetur, donec, securis ictu percussus, mortem obiit die 14 martii, 360; a B. P. Commissio introductionis causae eius beatificationis signatur, 363.

Bruni Natalis, archiepiscopus Mutinensium, abbas Nonantulanus, epistolam accipit una cum ceteris Aemiliae praesulibus ad annuum coetum congregatis, 434.

Bucceroni Ianuarius, e Soc. Iesu, doctor decürialis theologiae morum tradendae in Athenaeo Gregoriano, epistolam accipit

512 Index- analyticus rerum notabilium

. qua B. P. eius nuper edi tos libros commendat, 173.

Buguet Paulus, Montislegionis curio, protonotarius Apostolicus, epistolam accipit, qua B. P. ei gratulatur de quinquagesimo sacerdotii natali et speciatim de incrementis operis defunctorum animis expiandis, 218.

C

Caccavari Antonius, sacerdos Neocastrensis diócesis, ad statum laicalem, ob multas et graves disciplinares culpas, firma lege castitatis, redigitur, 316.

Cancellaria Apostolica: eius Regula IX de reservatione mensium in beneficiis conferendis, an respiciat Capitulum Vaticanum, 247 , 450 sqq. Fuse de hac regula disceptatur, 455 sqq.

Canonici curati quoad punctaturas in choro, 439 sq. ; condiciones quibus ipsis curam animarum assumere licet, 462 sq.

Capellanía: eius differentia ab anniversariis ceterisque piis defunctorum relictis, 279.

Capella Papalis: nonnulla statuuntur circa eius Caeremoniale et ordinem in eadem servandum, 409.

Capitulum: quomodo curam animarum habere potest, v. Cura animarum, Collegiata ecclesia.

•Carathingensis nova dioecesis constituitur, Mariannensis archidioeceseos suffraganea, 8.

•Cardiffensis ecclesiastica provincia erigitur, ex duabus dioecesibus Neoportensi et Menevensi, in Cambria, a Blrmingamiensi provincia separatis. Episcopalis vero sedes Neoportensis in urbem Gardiff transfertur, et dioecesis in posterum Cardiffensis nomen habebit, 257 sq. Ipsa totius Cambriae Metropolitana erit et ; sedes Menevensis eius suffraganea. Venustum S. David templum sedes cathedrae, episcopali decernitur, ibique saeculare Capitulum S. Benedicti Ordinis in loco Bel-

. mont et episcopalis cathedra ibi erecta in suo statu ut antea servantur. Una tamen sit episcopalis cura. Ad haec executioni mandanda R. P. D. Eduardus Ilsley, archiepiscopus Birmingamiensis, i deputatur, 258. >.•....,,.,.„.•• j

^Cardinales S. R. E.: in Caeremonia! i Congre- i gatione nonnulla statuuntur de functio- i nimis sacris a S. R. E. Cardinalibus in I

Urbe celebrandis ; de caeremoniali Ca-pellae Papalis; de usu gestandi crucem pectoralem super Cappam magnam; de exequiis ac funeribus S. R. E. Cardinalibus in Romana Curia, 409. Quoad hoc ultimum B. P. statuit ut quotannis mense novembri, certa die, Sacrum Sollemne in Vaticanis aedibus, adstante Summo Pontifice, habeatur pro omnibus Cardinalibus qui intra annum proxime.decesserint: speciale editur decretum, 411.

—- in Consistorio diei 4decembris 1916 creantur: Petrus La Fontaine, Patriarcha Venetiarum; Victor Amadeus Ranuzzi de Biauchi, Archiepiscopus tit. Tyrensis, Domus Pontificiae Praepositus; Donatus Sbarretti, Archiepiscopus tit. Ephesinus, S. Romanae et Universalis Inquisitionis Assessor; Augustus Dubourg, Archiepiscopus Rhedonensis; Ludovicus Ernestus Dubois, Archiepiscopus Rothomagensis; Thomas Pius Boggiani, Archiepiscopus tit. Edessenus, Sacrae Congregationis Consistorialis Assessor ; Alexius Asca-lesi, ArchiepiscopusBeneventanus; Aloisius Iosephus Ma uri n, Archiepiscopus Lugdunensis; Nicolaus Marini, Adiutor B. P. a consiliis, idemque Signaturae Apostolicae a Secretis;. Orestes Giorgi, Sacrae Congregationis Concilii Secretarius, 468; - iidem rubro ornantur galero in Consistorio 7 decembris 1916, 473; iisdemque tituli a ss ign an tur, 477.

Castrensis Ordinarii apud Belgarum exer-ci t um iura ac potestas extenduntur, 17.

.—- in Italia, v. Episcopi Italiae. Casuum conscientiae reservationes v. Reser-

. vatio. •,• . • . ..... ••• v '.• Caterini Aloisius, S. L, Pontiliciae Univer

sitatis Gregorianae Moderator, epistolam accipit qua B. P. tria ex auro numismata, in praemium optimis .alumnis iam pluries benigne destinata, quotannis largienda decernit, 494.

Celsi et Iuliani (SS.) Ecclesia:: una ex eius canonicalibus praebendis ad templum S. Ioannis Florentinorum in Urbe Clero veteris Florentini status reservatur, 353.

Chabanel Natalis, sacerdos e Soc. Iesu, in dioecesi Minnetensi ortus est an, 1613. In Societate Iesu an. 1630 relatus, an. 1643 ad Canadensem provinciam missus est. Ibi, inter Hurones, gloriae Dei et animarum saluti unice intentus, usque ad obitum ad opus ministerii persevera-

Index analyticus rerum notábiliúm 513

vit. Interfectas est ab Hurone apostata an. 1649, 361. Commissio introductionis causae eius beatificationis á B. P. signatur, 363.

Charitatem praecipuam ac primam esse legem christiani nominis B. P. memorat, ad archiepiscopos et episcopos Canadensis regionis scribens, 389; v. Bégin.

Choreae quaedam, etiam ad opera pia promovenda, in Statibus Foederatis Americae Septentrionalis et in Regione Canadensi, non adprobantur ; et sacerdotes prohibentur quominus eas promoveant et foveant illisque intersint, 147 sq.

Cimino Seraphinus, Ordinis Fratrum Minorum Minister Generalis, septimo exeunte saeculo ex quo indulgentia plenaria de Portiuncula primum divinitus data est, epistolam accipit qua B. P. illius praeclari beneficii utilitatem in vivos et in defunctos memorat, hoc tempore peropportune, cum immanitas huius belli multitudinem animarum Purgatorii igni addictarum innumerabili ter adaugeat, 222. Frequentior solito christianus populus ad sacras destinatas aedes confluat, sed maxime ubi primum praeclare munus divinitus oblatum est. Quamobrem integri anni spatio, a vesperis primi diei augusti ad occasum secundi diei eius mensis consequentis anni, Assisiatem Basilicam S. Mariae ab Angelis adeuntes, notis conditionibus positis, toties quoties Plenariam indulgentiam lucrabun-tur: sollemnibus illis S. R. B. Cardinalis Philippus Giustini, B. P. Legatus, aderit, 223.

Clandestinitatis impedimentum: quando Parochi a civili lege graviter prohibeantur quominus matrimonio assistant, nisi praemisso civili connubio, quod non semper praemitti potest, et tamen expediat matrimonium celebrari, in singulis casibus, excepto casu periculi mortis, in quo quilibet sacerdos dispensare valet etiam ab impedimento clandestinitatis, ad S. Congr. de Sacramentis recurrant, 36 sq.

— in quonam consistat, 77 sqq., 417 sqq., v. Tametsi, Tridentina lex.

Clericalis vestis : circa eius usum in regione Canadensi quaedam decernuntur, 148 sqq.

Clerici militiae adscripti, in Sacris constituti, quibus in circumstantiis excusari

ACTA, vol. VIII, n. I i . — 30-12-916.

possint ab obligatione Divini Officii recitandi, 108; - v. Sacerdotes, etc., Episcopi Italiae.

Collegiata ecclesia: animarum cura ei pertinens in titulum, quibus praecipue modis ante Conc. Tridentinum exerceri poterat, 21.

— assignatio ei facta bonorum et iurium omnium Ecclesiae parochialis signum est curae habitualis remanentis in Collegio, 297; ex erectione alicuius Ecclesiae in Collegiatam omnia eius bona iii istam censentur transferri, 297.

Columbia: Archiepiscopus Bogotensis et ceteri archiepiscopi et episcopi conventum celebraturi epistolam accipiunt, qua B. P. eis suadet consilium Seminaria provincialia condendi ad perfectos sacerdotes efformandos ; deinde commendat institutorum providentiam, quorum est promovere actionem christiano more socialem, 311 ; et utilitatem memorat catho earum ephemeridum. In rerum genere politico quae iam sunt a decessoribus suis documenta edita, omnino sequantur, 312.

Comayagua (de) dioecesis in Honduras in tres partes dividitur, quarum una Tegu-cigalpensem metropolitanam ecclesiam constituit, altera dioecesim S. Rosae de Capan, et ultima Vicariatum Apostolicum de San Pedro Sula, 62.

Commorationis menstruae factum externum sponsae in aliqua paroecia, sufficit ut parochus eiusdem paroeciae licite matrimonio adsistat, praescindendo a facto conversionis .sponsae in fidem catholicam, 65; menstrua autem commoratio debet esse moraliter continua, 66.

Complicitas in crimen: qui con nuni consilio, licet diversa ratione, physice in dei ctum concurrunt, eamdem seu parem imputabilitatem contrahunt, 11.

Conan lu ianus, archiep. Portus Principis, ceterique episcopi Provinciae ecclesiasticae Haitiensis, in conventum congregati, epistolam accipiunt, qua B. P. laudat eorum devotionem erga Apostolicam Sedem et studiosam sollicitudinem ad suadendam pacem levandasque belli ca-lamitates, 308 sq.

Concursus ad officia et beneficia, v. Officia. — ad paroecias, v. Paroecia. Confessio coniugis quoad vinculi solutionem

est suspecta et pene nullius valoris, 328.

34


Confraternitates: regulae praecedentiae inter illas, v. Praecedentiae regula?.

— funerandi ius apud illas, 485. Congregationes (SS.) creatis; cardinalibus as

signatae, 495. Coniugis mors praesumpta : transitus ad

alias nuptias permittitur in quodam casu, nam talia concurrunt adiuncta et circumstantiae, quae, simul collecta, maximam probabilitatem seu moralem certitudinem exhibent praesumptae mortis, 151 sqq. ; v. Confessio.

Consensus : sicut ceteri contractus, matrimonium consensu perficitur ; quidquid consensum laedit, matrimonio nocet, 325.

— praesumptus, v. Superiorum. Conspiratio contra episcopum: huiusmodi

facinus gravissimis poenis plectitur, 12. Consistorium (Sacrum) diei 4 decembris 1916,

466 sqq. ; diei 7 dec. eiusdem anni, 473. Consuetudo plus quam centenaria valet ad

acquirendum quidquid potest per privilegium obtineri, 295.

— facti quomodo transeat in consuetudinem iuris, 482.

Gottolengo Benedictus (Ven.) : hisce temporibus peropportunum videtur ut ad imitandum famulus Dei proponatur, qui exemplo suo doceat nullam esse in proximum caritatem seorsim a caritate Dei. Eo vel magis quod heroicae eius virtutes, quindecim abhinc annos probatae, miraculorum testimonio confirmare dignatus sit Deus: Sacra enim Rituum Congregatio solemniter edixit constare de duobus propositis miraculis in causa Servi Dei, 322 sqq.

Crux pectoralis: de usu eam .gestandi super Cappam magnam, 409.

Cubanae reipublicae episcopi, v. Guerra Felix Ambrosius.

Cura animarum: ad ecclesiarum collegiatarum pertinens in titulum, quibus praecipue modis, ante Conc. Tridentinum, exerceri, poterat, 21.

— habitualis:, illa est quam quis de facto non exercet nec de iure exercere valet, sed tantum aliquatenus potest et debet

i providere ut per aliquem vicarium exerceatur, 22 ; quando penes ecclesiam collegialem sit, 22.

— verba « cui immineat cura animarum » in documentis ecclesiasticis designare solent curam animarum dumtaxat actualem, 291.

Cyrus de Pisauro, O. F. M., epistolam accipit, qua B. P. gratias persolvit de oblata, in obsequium, ephemeride quae inscribitur « Picenum Seraphicum », 142.

D •

Daniel Antonius, e Soc. Iesu, Deppae anno 1601 natus, sacerdotio insignitus an. 1632, insequenti anno ad Canadenses missiones se contulit, pro quibus multa perfecit. Irruentibus in Missionis locum Iro-quensibus, ad foras templi interemptus est an. 1638, 360. Commissio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

De Bettinger S. B. E. Card. Franciscus, archiepiscopus Monacensis et Frisingensis, epistolam accipit qua B. P. litteris respondet, altero redeunte natali Pontificatus sui, ab eo missis observantiae causa, 394.

Debitor solidalis, qui solidum solvit, habet actionem regressus adversus alios socios quoad portionem ab iis debitam, 340; v. Obligatio solidalis.

Dedicationis ecclesiae festum: dubia quaedam resolvuntur, 182 sq.

Defunctos (in) pietatem B. P. laudat et commendat, 218.

De Hartmann S. B. E. Card. Felix, archiepiscopus Coloniensis, ceterique archiepiscopi et episcopi Germaniae, Fuldam convenientes, a B. P. epistolam accipiunt, qua eos laudat quia egregiam navant operam ut aliqua ex parte miseriarum molem, huic bello coniunctorum, lèvent; ipsosque hortatur ut dare operam perseverent ad odia inter homines diversarum gentium, quos bellum dissociavit, mutuis christianae misericordiae officiis sensim mollienda, 356 sq.

Delegati Apostolici ii dicantur qui in exteris regionibus personam P o n t i f i c i s sustinent, charactere tamen diplomatico omnino carent, 213., ,

Desqueyrous H., procurator generalis Sodalium Dominicianorum Provinciae Hiberniae, gratias accipit de ephemeridibus « The irish Rosary » et « The Imeldist » reverenter B. P. exhibitis, 85.

D'Hendecourt Aloisius, vicecomes, Vincentianae Congregationis praeses, epistolam accipit, quo B. P. gratias agit de litteris prosperam Societatis condicionem decla-

Ind^¿ analyticus

rantibus, laudemque sodalibus impertitur, 33 sq.

Diniensi ecclesiae antiqui tituli Reiensis et Sistariensis adiiciuntur, 63.

Dioecesum novarum erectio: Carathingen-sis, 8; Haileyburensis in ditione Canadensi die 7 ianuarii 1916, 35; Tegu-eigalpensis et S Rosae de Capan in Honduras die 2 februarii 1916*62 ; Gua-xupensis in Brasilia die 3 februarii 1916, 62; Winnipegensis in dominio Canadensi die 4 decembris 1915, 89; Portus Nationalis in Brasilia die 20 decembris 1915, 92; Penedensis in Brasilia die 3 aprilis 1916, 170.

Distributiones inter praesentes : quandonam illis gaudere possint canonici curati, 339 sq.

Divinum officium: ab obligatione illud recitandi clerici in sacris constituti belloque interesse coacti tum solum excusantur quum actu in acie seu in linea et loco certaminis versantur ; secus tenentur quo meliori modo potuerint, 108.

« Doctoris Angelici », Motu proprio Pii Pp. X, v. Thomas (S.) Aquinas.

Doctrinae Christianae per Picenum promovendae qui praesunt a B. P. laudantur, 143; - quam maxime pium opus pueros doctrinae christianae «efformandi commendatur, 143 sq., v. Mor eschini.

Domicilium: eius mutatio non praesumitur ex simplici transitu in alium locum ob nuptias, 82; - est locus perpetuae habitationis; ad hoc requiritur intentio habitandi perpetuo in eo loco et factum habitationis: non amittitur proinde nisi per contrariam voluntatem et discessum, 369; - est quid favorabile pro fidelibus et eius amissio spectatur ut res odiosa ; - aliud est necessarium, aliud voluntarium ; quando domicilium necessarium fit voluntarium; quando hoc amittitur, 370.

Dominiciani Ordinis praeclaras laudes, ap-petehtibus sollemnibus ob Ordinem ante annos septingentos legitime confirmatum, B. P. edicit, ad R. P. Ludovicum Theissling, eiusdem Ordinis Magistrum Generalem, scribens, 395 sqq., v. Theiss-ling.

Dontennrill Augustinus, archiepiscopus Pto-lemaidensis, Oblatorum B. M. V. Immaculatae Praepositus Generalis, epistolam accipit gratulatoriam, primo revoluto iam saeculo ab eorumdem religiosa congre-

rèrum notabilium *51i>

gatione fundata, 433. Ipse Stator ad Solium pontificium renuntiatur, 434.

Dubia solvuntur circa Kalendarium adhibendum in dioecesibus Vizagapatamensi et Nagporensi ; circa titulares Ecclesiarum Cathedralium et Patronum Indiarum et eorumque mutationes, 226.

— circa indulgentias, a Tertiariis saecularibus Ordinis Minorum lucrandas, 263.

Dubois, v. Cardinales. Dubourg, v. Cardinales. «Dum singularem», Bulla Leonis Pp. X

edita an. 1513 circa beneficia quaedam ecclesiastica, 252 sq., 458 sqq.

E

Elisabeth Teresia a S. Corde Iesu, e sororibus Ursulinis, in saeculo Elisabeth Con-solin, nata in. pago Courthézon, adule-lescentula vitam religiosam Slsteronii in coenobio Ursulinarum professa est. Anno 1794 in Gallia legi de Ordinibus et Congregationibus religiosis supprimendis, dum coenobio praeerat, obsi-stens, comprehensa est; et cum affirmaret se non posse humanis potius quam divinis legibus obedire, capite damnata, viriliter obiit die 26 iulii 1794. Una cum illa et aliae quindecim sodales Ursuli-nae necem sustinuerunt, 229. Commissio introductionis causae earum beatificationis a Benedicto PP. XV signatur, 231.

Emigrantes :•• episcopi regionis Galabrae epistolam accipiunt S. C. Consistorialis de instituendis ecclesiasticis coetibus (vulgo patronati) in eorum bonum, 437 sq.

Ephemerides catholicae: quanta sit earum utilitas, 312, v. Columbia.

Episcopale'ministerium •(circaproponendos ad) in Foederatis Americae Septentrionalis Statibus nova aptior statuitur norma, 400; et aliquot de hac re articuli publicantur et promulgantur, 401 sqq.

Episcopi Cubanae Reipublicae, v. Guerra Felix Ambrosius.

— Italiae epistolam accipiunt a S. Congregatione Consistoriali circa sacerdotes ad militiam vocatos, 266-; qua normae aliquae- statuuntur ut ecclesiasticus spiritus in illis tutetur: 1) Quamvis clerici et sacerdotes sub militia episcopo Ca-

• strensi sint subiecti ut proprio Ordinario,


tamen non. eximuntur a vigilantia et tutela, episcopi urbis et dioecesis ubi com-

..... morantur, 267. - 2) Oportet ut Ordinarius sciat quot et qui sint qui versantur in sua dioecesi ;ubi et quomodo S. Missam celebrent ; deque hac re moneat illos qui a proprio deficiant, officio, etiam poenas contra illos statuendo ; evigilabit ne clerici et sacerdotes publicos conventus sine necessitate frequentent; eos monebit et in gravissimis casibus uti poterit suspensione a divinis; in civitatibus et locis ubi multi clerici et sacerdotes adsint, eligat pium sacerdotem qui eos convocet singulis hebdomadis vel singulis duabus hebdomadis ad sanctum colloquium, cui ipse Ordinarius, si potuerit, aderit. -3) Si quis ex clericis vel sacerdotibus graviter lapsus fuerit, Ordinarius loci statim officium Ordinarii commonefaciat, pariter ac proprium Ordinarium clerici vel sacerdotis, et (si in aliam transeat dioecesim) Ordinarium eiusdem, 258. -4) Ubi resideat Vicarius vel Delegatus aliquis episc. Castrensis, hic cum Curia et Ordinario loci communicet ad promovendum clericorum et sacerdotum bonum. 5) Ordinarii omnes singulorum clericorum vel sacerdotum et superiores Ordinum et Congregationum per epistolas suos sustineant et ducant. - 6) Unusquisque Ordinarius et superiores Ordinum et Congregationum quam citius nomina clericorum et sacerdotum qui militiae sunt adscripti ad officium Ordinarii Castrensis Romae mittant. -7) Bello confecto, est Ordinarii Castrensis notitias Ordinariis dioecesum et superioribus Ordinum et Congregationum mittere circa unumquemque ex clericis et sacerdotibus militibus; similiter faciet unusquisque Ordinarius pro clericis et sacerdotibus qui in sua dioecesi quodam tempore fuerint commorati. - 8) His normis omnes omnino obligantur, 269.

— Provinciae ecclesiasticae Haitiensis, v. Conan.

Episcopus : contra illum conspiratio gravissimis flectitur poenis, 12.

Eucharisticam puerorum Communionem Ordinarii omnes, in altero belli anniversario die, ad mentem B. P. promoveant,

;. 217. Exequia et funera S. R. E. Cardinalium,

v. Cardinales. •

F

Ferrari S. B. E. Card. Andreas et ceteri provinciae ecclesiasticae Mediolanensis praesules in annuum coetum congregati, epistolam a B. P. accipiunt, qua nihil esse quam vota pacis magis optandum edicit providumque existimat praecipua quadam ratione actionem christiano more socialem amplecti, 261.

Festorum solemnitas externa quae privilegio in ipsa Dominica celebratur, debet intelligi celebranda in praefata Dominica non in altera festum insequente ; Missae vero concessae de ipsa solemnitate celebrari possunt sed non debent, 74,

Festum: Translationis almae domus B. M:V., v Translationis, etc. • -

—r' Dedicationis Ecclesiae : v. Dedicationis. Fidei Propagandae Operis quodnam sit stu

dium, 5. Foeminas et familias catholicas B. P. ad

peculiares effundendas preces, quibus immanis huius belli finis imploretur, praesertim per opportunum; et acceptabile quadragesimale tempus, adhortatur, 58, v. Pompilj.

Fracassini Humbertus declarat nomen suum abusive inductum esse inter scriptores recensionis periodicae cui nomen « Rivista di Scienza delle religioni », quam non adprobavit, ipsi suam negans operam, 176.

Francisco Salesio (a S.) Opus B. P. commendat, v. Jauch Aloisius.

Fructus ante petitam restitutionem in integrum percepti non sunt restituendi, qui praescriptione triennali acquisiti sunt; aliter sunt restituendi, modo non sint consumpti, 286: semper autem intelliguntur deductis expensis, 286.

Friihtvirth S. B. E. Card. Andreas rubro galero ornatur in Consistorio diei 7 decembris 1916, 473; ei titulus assignatur SS. Cosmae et Damiani, 477.

Funerandi ius quoad confraternitates, 485.

G

G-alante Januarius, protonotarius Apostolicus, canonicus et cimeliarcha ecclesiae Neapolitanae, epistolam accipit qua B. P. ei gratulatur, natalem sacerdotii quinquagesimum celebranti, 219.

Index analyticus

G-aricoits (Ven.) Michael, sacerdos fundator Congreg. Presbyterorum a SS. Corde Iesu, vulgo de Bétharram: super dubium de eius virtutibus heroicis votum fert S. Congregatio Rituum die 28 - novembris 1916, 462.

Garnier Carolus, e Soc. Iesu, Parisiis ortus an. 1606, in collegio Claramontensi studiis diligenter incubuit; Sacerdotio initiatus, an. 1636, ad Canadenses missiones profectus est, ubi inter Huronenses apo r

stolicis laboribus et virtutibus ministerium suum consecravit. A barbaris missili plumbeo graviter vulneratus, piam animam exhalavit, an. 1640, 360. Com-

• missio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

Gasparri S. B. E. Card. Betrus a Secretis Status, laudatur amplissime ob confectum codicem iuris canonici, 467 ; Camerarius S. R. E. renuntiatur, 470.

Gavotti Ludovicus, archiepiscopus Genuensium, una cum ceteris Liguriae episcopis n annuum conventum congregatis, epi

stolam accipit gratias referentem, 435. « Gendarmi Pontifìcii » : centesimo exeunte

anno ab eorum institutione, nomisma decernitur, 386.

Ghizzoni Amadeus, canonicus theologus Placentinus, epistolam accipit qua B. P. laudat et commendat commentarium cui titulus « II Catechista Cattolico », 220.

Giorgi, v. Cardinales. Giustini S. B. E. Card. Philippus, B. P.

Legatus renuntiatur, sollemnibus quae Assisiis celebrabuntur septimo exeunte saeculo ex quo indulgentia plenaria de Portiuncula prius divinitus data est,

: 223, v. Cimino Seraphinus. Goupil Benatus, laicus e Soc. Iesu, Ande-

gaviae natus, apud Iroquenses ab hostibus fidei captus et fustibus virgisque ferréis percussus, pie obiit an. 1642, 362. Commissio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

Graeco-Butheni ritus fideles: m unum colliguntur quae decreta fuerunt ad spiritualem eorum adsistentiam in regionibus Americae Meridionalis. - Fideles ibi degentes unice a iurisdictione Episcopi loci

• pendent; sacerdotes ex Europa provenientes ad spiritualem curam fidelium exercendam ab episcopo loci unice pendent et sine huius licentia in patriam redire nequeunt; presbyteris deficienti-

rerum notabilium 517

bus, per S. Congr. de Propaganda Fide sacerdotes idonei postulentur; 105; sacerdos, suo marte illuc pergens, ad sacras peragendas functiones nullimode admittatur; fideles ubi nulla adest ecclesia graeco-ruthena valent se conformare ritui latino, quin haec frequentatio, etiam continua, inducat mutationem ritus ; neque transire possunt ad ritum latinum nisi de speciali S. Congregationis licentia; nequeunt sacerdotes ritus latini ad suum ritum graeco-ruthenos fideles allicere. Fideles latini apud sacerdotem graeco-ruthenum ab Ordinario suo adprobatum poenitentiae sacramentum recipere queunt, quod valet pro fidelibus graeco-ruthenis apud sacerdotes latinos ; pariter quocumque ritu confectam eucharistiam suscipere possunt fideles, eamque, urgente necessitate, sacerdotes suo quisque ritu ministrare; sed ad praecepto paschali satisfaciendum, 106, et ad viaticum, extra casum necessitatis, Eucharistia sumatur uniuscuiusque fidelis ritu et a suo parocho: ieiunia et festa iuxta morem locorum servari poterunt ; et in ecclesia propria, si exstet, graeco-rutheni praecepto missae audiendae satisfaciant: funera a parocho ritus, cui defunctus pertinebat, persolvantur. Matrimonia inter fideles alterutrius ritus permittuntur et iuxta decretum Ne temere : contrahantur coram parocho mulieris, obtenta, si opus sit, dispensatione super impedimentis ab episcopo sponsae ; uxor ritum viri sequi et post illius mortem proprium re sum ere valet; liberi semper ritum patris sequantur, in eoque, extra necessitatis casum, baptizentur, 107.

Gregoriana Universitas, v. Càterinï. Grignion (B.) Ludovicus Maria: eius librum

« De la vraie dévotion à la Ste Vierge » studiose ad populos exponendum B. P. commendat, 172, v. Lhoumeau.

Guaxupensis nova dioecesis in Brasilia erigitur, in duas partes territorio dioecesis de Pouso Alegre diviso, eritque suffraganea archidioecesis Mariannensis, 62.

Guernica (Juan de) P., eius opus « La Perla de la Habana » in Indicem refertur, 178.

Guerra Felix Ambrosius, archiep. S. Iacobi de Cuba, ceterique Cubanae Reipublicae episcopi, epistolam a B. P. accipiunt de

Iudex analyticus rerum notabilium 518

fovenda populari pietate in almam Dei Matrem, 355.

Gusmini S. B. E. Presb. Card. Georgius epistolam accipit gratulatoriam ob eius librum « La perfezione sacerdotale » B. P. reverenter oblatum, 436; v. Boschi.

H

Haileyburensis dioecesis, v. Temiskamin-gue (de).

Haitiensis Provinciae ecclesiasticae episcopi, v. Conan.

BZamel Carolus et Saint-Olive Henricus, coetus moderando operi « A Propagatione Fidei » alter Parisiis, alter Lugduni Praesides, epistolam a B. P., gratulandi hor-tandique causa, accipiunt, 5.

Ho-nan Orientalis, novus Vicariatus Apostolicus erigitur, complectens aliquas civiles Praefecturas ab Apostolico Vicariatu Ho-nanensi meridionali discerptas, 385, et alumnis Seminarii ab exteris missionibus Mediolani demandatur, 386.

Hugon Eduardus, sodalis Dominicianus, doctor decurialis sacrae theologiae tradendae in Urbano Collegio Angelico, epistolam accipit qua B. P. eum laudat, quod sacrae theologiae doctrinam ad mentem Aquinatis in usum etiam laicorum divulgaverit, 174.

HydrunUnae archidioecesis et dioecesis Lyciensis limites constituuntur, ita ut S. Caesarii oppidum totum dioecesi Ly-ciensi perpetuo uniatur, 35.

IS Jauch Aloisius epistolam accipit qua B. P.

pium Opus a S. Francisco Salesio, cuius est incorruptam in populis tueri fidem et christianum cultum fovere, commendat, m.

Imagines B. M. Virginis vestibus sacerdotalibus indutae sunt reprobandae, 146.

Impedimenta, v. Matrimonium, Tametsi, Tridentina lex.

Impedimentum non praestat, quod de iure non sortitur effectum, 27.

« Incruentum », Constitutio Apostolica Benedicti Pp. XV, v. Orientales.

Indulgentiae: circas eas, a Tertiariis Saecularibus Ordinis Minorum lucrandas, dubia solvuntur, 263.-

— formulae quaecumque precum, laudum, etc., indulgentiis ditatae, eis planedesti-luuntur per quamlibet additionem, detectionem, interpolationem, 265. .

Indulgentiae conceduntur : — plenaria per mensem orationem ad popu

los christianos Orientis cum Ecclesia Romana iungendos recitantibus, 137;

— CCC dierum quovis die eamdem orationem recitantibus, 138;

— CCC dierum cuidam orationi ad S. Petrum, Apostolorum principem, 139 ;

— v. Cimino, Piedrabuena, Theissling, .Vocationes religiosae.

Internuntii Apostolici nuncupentur quotquot Romani Pontificis personam in exteris regionibus gerunt, qui, etsi titulum gra-dumque Nuntiorum Apostolicorum non obtinent, legatione tamen stabili apud exteros rerum publicarum gubernatores funguntur, 213.

Interpretatio locum habet in dubiis, nam si verba perspicua sunt, nullam interpretationem admittunt, 244.

Ioannes Baptista a Burgundia, sacerdos professus Ordinis Fratrum Minorum, integram morum innocentiam servavit et quae propria erant sui status sancte inviolateque usque ad obitum adimplevit. Sex et viginti annorum spatio vitam conclusit, 13, et simillimum adeptus est sanctitatis genus, quo coruscant Aloisius Gonzaga, Stanislaus Kostka et Ioannes Berchmans. In servo Dei adolescentes praesto sibi habent praeclarum ad imitandum exemplar, 14. Decretum S. Rituum Congregationis declarat constare de virtutibus theologalibus necnon de cardinalibus ven. servi Dei in gradu heroico, 15.

Ioannis (S.) Florentinorum templum in Uvbe, v. Celsi et Iuliani (Ss.).

Jugues Isaacus, e Soc. Iesu, Ameliae in Gallia natus est, an. 1607. Sacerdotio sancto praeditus, in Canadam missus est, an. 1636, ad Hurones, ibique septem annos permansit. An. 1642 a militibus Iroquensibus comprehenditur et uno fere anno durissimo famulatui addic tur. In Galliam postea se confugit; deinde iterum Canadam mittitur. Ad Iroquenses regressus, an. 1646 bipennis ictu occidi-tur, 361. Commissio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

Index analyticus rerum notabilium

Iphigenia a S. Matthaeo, ex Adoratricibus: SSmi Sacramenti, in saeculo Francisca de Gaillard, Abolenae ortum duxit a coniugibus pietate ac nobilitate claris. Adhuc infantula in Monasterio ab Adoratione perpetua SSmi Sacramenti rece-, pta fuit: septemdecim annos agens ibidem religionis habitum induit, atque anno sequenti vota religiosa nuncupavit. Gravissima illa reipublicae tempestate in Gallia exorta, e coenobio depulsa, sodales in captivitate secuta est, in assiduis pietatis et virtutum exercitationibus perseverans; tandem ad tribunal deducta est et propter eius constantiam in fide condemnata: extremum supplicium Arau-sione fortiter tulit, die 2 iulii anni 1794. Una cum illa, eamdem ob causam, duodecim eius consodales passae sunt, 218 sq. Commissio introductionis causae earum beatificationis a B. P. signatur, 231.

Irigoyen Carolus Garcia, episcopus de Tru-xillo, epistolam a B. P. accipit occasione quarti iam expleti saeculi a condita Truxiliensi dioecesi, 221.

Irregularitas : si qui clerici maioribus Ordinibus initiati, contracta, praesenti bello, ex defecto corporis irregularitate, dispensationem postulent, vel ad ordines exercendos vel superiores recipiendos, ad S. G. de disciplina Sacramentorum in singulis casibus recurratur ; si qui nondum sint maioribus Ordinibus initiati, non expedit ut promoveantur, 153.

Iubilationis beneficium : ut concedatur, servitium laudabile quadraginta annorum requiritur praestitum in eadem ecclesia aut civitate, vel saltem in eadem dioecesi, 318; huius regulae origo, exceptiones, 319; nova iuridica notio iubilationis, 320.

Iuris canonici Codicem feliciter absolutum annuntiat B. P. in allocutione consistoriali die 4 decembris 1916. Eiusdem auctor habendus est Pius X s. m. Gratias agit B. P. universis et singulis, qui eidem operi ad laboraran t : praesertim Emo Card. Gasparri, cuius studium et labor iurisque scientia in codice perficiendo laudantur amplissime, 466 sq. Maximae utilitatis et opportunitatis haec. promulgatio, qua leges ecclesiae in unum collectae innotescunt. Legum auctoritas quantum prosit hominum societati,, et

quaenam damna ex earum spreta auctoritate oriantur, praesens horrendum bellum apertissime probat, 467, v. Bellum.

. . K

Kalendarium (circa) adhibendum in dioecesibus Vizagapatamensi et Nagporensi, 226.

Kearneyensi dioecesi comitatus civiles Whee-ler, Greeley, Howard et pars comitatus Hall, a dioecesi Omahensi subtracta, subiiciuntur, 224.

Keller Ludovicus, eius.opus «Le basi spirituali della Massoneria e la vita pubblica » in Indicem refertur, 178.

L

La Fontaine, v. Cardinales. La Lande (de) Ioannes, laicus e Soc. Iesu,

Deppae ortus, in Canadensi Missione Patribus Soc. Iesu se socium et famulum sponte libenterque tradidit. Ad Iroquenses cum P. Jogues profectus, in barbarorum manus incidunt. Ab iis vestibus spoliati verberibusque caesi, extremum supplicium passi sunt an. 1846, 362. Commissio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

Lalemant Gabriel e Soc. Iesu, Lutetiae Parisiorum an. 1610 ortus est; Sacerdos ordinatus, an. 1646 ad Canadenses missiones fuit destinatus. Sed, brevi, a bar-baris comprehensus exquisitisque tormentis caesus, supplicio affectus est, 360. Commissio introductionis causae eius beatificationis a B. P. signatur, 363.

Lampas, quae collucere debet coram Sanctissimo Sacramento, ut, in defectu olei olivarum, nutriatur aliis oleis, aut cera apum, et ultimo loco etiam luce electrica adhibita, prudenti iudicio Ordinariorum remittitur, 72 sq.

« Laudetur Iesus Christus » : dubium circa piam hanc salutationem declaratur, 146.

Lauretanum sacrarium prae omnibus celeberrimum habetur, perenni miraculorum virtute et coelestium gratia beneficiorum supereminens, 179.

Lhoumeau Antonius, Societatis Mariae et Filiarum a Sapientia praepositum generalem, anno vertente ducentésimo ab obitu beati Patris legiferi, epistolam accipit,

;520 index analyticus

qua B. P. sodales laudat ob obsequium in Apostolicam Sedem et pietatem in Virginem Matrem ; vehementer gratulatur de non mediocribus iam perceptis fructibus atque in posterum eis uberrima precatus 172.

Lyciensis dioecesis, v. Hydruntinae.

M

Macaire Cyrillus S. G. Indicis decreto laudabiliter se subiecit, 179.

Maffi S. B. E. Card, Petrus, archiepiscopus Pisarum,,Mistrangelo S. R. E. card. Alphonsus Maria, archiep. Florentinorum, ceterique archiepiscopi et episcopi Etru-rjae, occasione annui conventus Pisis congregati, epistolam a B. P. accipiunt, 394, qua gratias illis agit pro amantissimis litteris. Quae insunt tempora salutarem vigilantiam et fructuosos labores, praesertim ab episcopis, requirere : diligentibus autem Deum omnia in bonum cooperari B. P. memorat, 395.

Magellanensis novus vicariatus apostolicus erigitur, metropolitico iuri archiepiscopi S. Iacobi de Chile subiectus et concreditus sacerdotibus piae Societatis Salesianae, 406 sq.

Maria a S. Henrico et Magdalena a Sanctissimo Sacramento, e sororibus Cister-ciensibus Monasterii Avenionensis S. Catharinae, anno 1790, gravissima illa reipublicae tempestate in Gallia exorta, e Monasterio depelluntur. Abolenae cum ; aliis monialibus, in odium fidei, poena capitali damnantur, 229. Commissio introductionis causae earum beatificationis a B. P. signatur, 231.

Mariae (S.) a Pozzano templum apud S fabiani titulo Basilicae honestatur, 259.

Mariae (S.) ad Bupes Sanctuarium; v. San-: ctuaria.

Mariannensis archidioecesis in duas partes dividitur, quarum altera erit Carathin-gensis dioecesis, ipsius Mariannensis

, ecclesiae suffraganea, 8, v. Garathin-• gensis.

Maria Bosa, ex sororibus Benedictinis, in saeculo Susanna Agatha de Loye, Seri-gnani nata, adulescentula monasterium benedictinum in oppido Caderousse ingressa, votis religiosis se Deo obstrinxit die 14 ianuarii 1762. Monasterio sup-

rerum notabilium

presso, domum paternam rediit; sed uti religiosa recognita^ per vim erepta, Arausionem delata est, ubi, post duos circiter menses captivitatis, capitali sententia damnatur, 230. Commissio introductionis causae eius beatificationis et aliarum plurimarum Sociarum a B. P. signatur, 231.

Mariavé Henry: eius opus cui titulus: « La leçon de l'Hôpital Notre-Dame d'Yprès -Exégèse du secret de la Salette » damnatur et proscribitur, 175, et in Indicem refertur, 178.

Maria Virgo (B.) praecipua apud Deum Ba-varorum Patrona declaratur ab Apostolica Sede; peculiare festum B. M. V. Patronae Bavariae die 14 maii in universa Bavaria sub ritu duplici l a e classis cum octava quotannis celebrandum, 182.

Marini, v. Cardinales. Martyrii declaratio servorum Dei Ioannis

Mariae du Lau, archiepiscopi Arelaten-sis, Francisci Iosephi de la Rochefoucauld, episcopi Bello vacensis, Petri Ludovici de la Rochefoucauld, episcopi San-tonensis, et Sociorum, Parisiis mense septembris 1792, interemptorum, 67 sqq.

— servarum Dei Sororum Iphigeniae a S. Matthaeo e congreg. Sororum ab Adoratione perpetua SSmi Sacramenti, Elisabeth Theresiae a S. Corde Iesu, Ordinis Ursulinarum, Mariae Rosae Ordinis S. Benedicti, Mariae a S. Henrico, Ordinis Cisterciensis, et Sociarum, in odium fidei, uti fertur, mense iulio anni 1794, Arausione interemptarum, 228 sqq.

— servorum Dei Ioannis de Brébeuf, Gabrielis Lalemant, Antonii Daniel, Caroli Garnier, Natalis Chabanel, Isaaci Jogues, Renati Goupil et Ioannis de La Lande, e Societate Iesu, 359 sqq.

Mathieu Eleasarus Oliverius, hactenus episcopus Reginensis, in archiepiscopum eiusdem dioecesis constituitur;; 90, v^ Äe-ginensis, etc.

Matrimonia mixta: m eorum celebratione adsistentia passiva tantum toleratur in illis regionibus quibus ante Decretum •Ne temere concessiones speciales factae ac instructiones datae fuerunt a S. Sede, 316.

Matrimonium: per metum gravem dirimitur, non per metum reverentialem, 46, 110, 159, 187, 201, 306, 325, v. Metus; - ex capite metus irritum revalidan non po-

Index^analyticus: rerum, notabilium

v test nisi per consensum in forma tridentina expressum, 51 ; - ut licite eidem ; parochus adsistat, sufficit factum externum menstruae commorationis, moraliter tamen continuae, sponsae in sua paroecia,: praescindendo etiam a facto conversionis sponsae ad fidem catholicam, 65 sq. ; - vis absoluta seu coactio physica illud dirimit, 187; - est contractus naturalis a Christo Domino auctus dignitate Sacramenti, 325; - consensu perficitur, 325; - iuxta decr. Tametsi contrahi debet coram parocho sive ratione domicilii sive quasi-domicilii proprio, aut illius, vel Ordinarii delegato et duobus vel tribus testibus, 368.

Maurin, v. Cardinales. Metus : est in s tantis vel futuri periculi causa

mentis trepidatio, 109, 326 ; - unum est inter impedimenta matrimonium dirimentia, 46, 325, 326.

— gravis dicitur si periculum vel malum quod timetur est grave sive absolute sive relative, aliter est levis : tantum metus gravis, cadens scilicet in constantem virum, extrinsecus, iniustus et in ordine ad matrimonium incussus, istud dirimit, 110, 159, 187, 201, 326.

— reverentialis, in quantum nitatur tantum reverentia erga parentes, ne metus quidem est; si vero timeatur tantum offensa vel moeror aut tristitia parentum, levis per:se est; si autem timeatur gravis et diuturna indignado parentum, cum minis et aliis similibus circumstantiis, metus fit gravis, ac tantum hoc in casu matrimonium dirimit, 46, 110, 187, 201, 326, 488.

Missa: circa preces post Missam recitandas, v. Preces.

Missarum privilegium, v. Privilegium. Missa votiva SSmi Cordis Iesu pro prima

feria sexta in unoquoque mense concessa prohibetur tantum in festis Christi Domini, 227.

Monasterium : in causis civilibus non religiosus, sed Monasterium ipsius conveniri debet, tantum vero quando agitur de religiosis solemniter professis, 234 sq.

Moreschini Gamillus, archiep. Camerinensis, epistolam accipit, qua B. P. consilia doctrinae christianae per Picenum promovendae laudat, 143.

Mors praesumpta coniugis : specialis casus : solvitur a S. C. de Sacramentis, 151, cui

affirmative respondetur, nam talia con -currunt adiuncta et circumstantiae, quae, simul collecta, maximam .probabilitatem seu moralem certitudinem exibent praesumptae mortis, 151 sqq.

Mutatio domicilii praesumi nequit ex simplici transitu in alium locum ob • nuptias, 82.

%

Neoportensis et Menevensis dioeceses, v. Car-diffensis.

Nigritae: stipes pro iis in Epiphania Domini corroganda; quantum eorum condicio B. P. cordi sit, 58, v. Andrieu.

Nomisma decernitur pro cohorte militum, qui vulgo « Gendarmi Pontificii » vocantur, centesimo exeunte anno ab eius institutione, 386 sq.

Nonantulanus abbas, v. Bruni. Nortantoniensi, v. Westmonasteriensi. Notorium facti permanentis est quod no

torie se exhibet oculis et facti continuationem habet ut videre omnes possint, 10.

Numisma quod loco scapularium assumitur, toties est benedicendum quoties, primo deperdito vel usu detrito, novum sufficitur, 175 sq.

O

Obiecta pia benedicendi facultas pro sacerdotibus apud milites degentibus j dispensata clausula « de consensu Ordinarii »; necnon indulgentias apostolicas iisdem obiectis unico signo crucis applicandi, ad omnes nationes bello dimicantes extenditur, 7.

Obligatio solidalis dicitur cum res ipsa divisionem quidem recipit, sed pacto vel testamento cautum est ut integra a creditoribus peti possit, vel a singulis de-bitoribus dari debeat : unius exactio vel solutio omnium quidem ius et obligationem extinguit : verum quod unus accipit cum ceteris communicat, quod solvit, a ceteris repetit, deducta sua parte, 345. : . .

Officia et beneficia: durante bello, protrahi potest eorum provisio prudenti iudicio Ordinarii, praesertim si agatur de officiis et beneficiis quibus per concursum provideri debet vel solet, 445 sq.

522 Index analyticus

Olea sancta : eorum consecrationem intra fines nationum belligerantium, quousque clericorum defectus ex hoc bello proveniens durabit, Episcopi; conficere valeant

. eo presbyterorum et sacrorum ministrorum numero, qui pro loci rerumque adiunctis reperiri poterit; dummodo minor non sit ternario numero ex quolibet gradu, 73.

Oratio: ad populos christianos cum Romana Ecclesia iungendos, 138 ; indulgentiis ditatur, 137 sq.

— ad S. Petrum, Apostolorum Principem; indulgentia ditatur, 139.

Oratoria possunt administrare bona sua inconsulto parocho, 485.

Orientales: non gaudent privilegio celebrandi tres missas in die Commemora-tionis omnium fidelium defunctorum, 104 sq.; - quam semper fuit cordi Romanis Pontificibus ut ad antiquam fidem illi redeant ; - oratio ad illos cum Romana Ecclesia iungendos a B. P. indulgentiis ditatur, 137 sq.

P

Parochiales functiones distinguendae sunt a functionibus non sacerdotalibus, 483;

Parochialia iura praescribi possunt, 293 sq. Paroecia regularis non confertur per con

cursum, 379 ; - item sine concursu conferuntur paroeciae quae sunt de i u s patronatus laicorum, 272.

Pax: aequam et stabilem pacem omnibus proficuam B. P. vehementer optat, 58 sq.

— auspice atque adiutrice apostolica Sede, iustitiae et caritatis osculo quantocius consecretur, 261 ; illam cotidianis precibus a Deo efflagitare B. P. non desistit, 309; quam perverse nonnulli B. P. hortationes ad pacem reconciliaudam sint interpretati, 356; dum illa exspectatur, pergendum levare aliqua ex parte molem miseriarum huic bello coniunctarum ,357; v. etiam 467 sq.

Peccata: mere interna reservationi^generatim ne submittantur ; — Apostolicae Sedi reservata Ordinarii sibi ne reservent, 314; v. Reservatio, etc.

Penedensis nova dioecesis in Brasilia erigitur, e parte occidentali antiquae dioecesis de Alagöas, ecclesiae Metropolitanae Olindensis suffraganea, eiusque

rerum notabilium

episcopis iura et privilegia ac ceteris episcopis in Brasiliana Republica conceduntur, 169 sq.; Apostolicae Litterae de eius erectione, 169 sq.; facultas ei tribuitur mittendi Romam in Collegium Pium-Latinum-rAmericanum duo saltem delectos iuvenes, qui religionis scientiam in ipso veritatis centro acquisitam, cum suis deinde civibus utiliter communicent, 171.

Perversio factorum: quid perversionis nomine veniat, 296.

Petrus (S.): eius auxilium a fidelibus impetrandum ut fidem integram servent et Ecclesiam veneratione et amore prosequantur, 139.

Piedrabuena Barnabas, episc. Gatamarcen-sium, epistolam accipit qua B. P. ei gratulatur de solemnibus quae B.M.V. « dei Valle » apparantur, 114 ; indulgentiam plenariam lucrandi potestatem facit, et Archiep. Tessalonicensem per eos dies specialem Legatum suum designat, 145.

Pompilj S. R. E. card. Basilius, in Urbe Vicarius, epistolam accipit qua B. P. vehementer dolet de luctuoso bello quod Europam opprimit; nihil ab initio omisit ut bello finis imponeretur, omnia inten-tavit, atque populos ut uniuscuiusque iura ac desiderata pensaren V 58, rationes solvendi conflictus mutuo quaererent ad pacem omnibus aequam et stabilem obtinendam, inaniter adiuravit. Voeem tamen iterum extollit et ad peculiares ef-fundendas preces, quibus immanis belli finis imploretur, nationum belligeran-tium populorumque universorum foeminas familiasque catholicas, sive singulas sive potius consociatas, adhortatur, praesertim per opportunum et acceptabile quadragesimale tempus, 59-60.

Pontificium Institutum Biblicum: latis de illo novis legibus, decernitur a B. P. quae intercedere debeant rationes tum eidem instituto, tum Pontificio Consilio Vulgatae resti tuendae, cum supremo Pontificio Consilio rei biblicae provehendae, 305 sqq; — I. In Instituto Biblico tantum admittantur qui philosophiae et theologia? cursum confecerint. IL. Studiorum curriculum tribus annis absolvatur; atque, unoquoque exeunte anno, fiat doctrinae experimentum. III. Alumnis qui, facto periculo, probati sint, post

523

primum annum dentur litterae testimoniales legitimi adscensus, post alterum vero, academicus conferatur baccalaureatus gradus. IV. Illis autem qui integrum studiorum curriculum confecerint, probata eorum doctrina, prolytatus gradus decernatur. V. Testimoniales litterae et diplomata academicorum graduum, in eam sententiam edantur quam Pontif. Consilium Biblicum antea probaverit. VI. Iudiciis ad prolytatum unus e consultoribus Pontificii Consilii Biblici, a Cardinalibus e Concilio eodem delectus, intersit et suffragium ferat. VII. Quisquis academicus gradus ne conferatur nisi iis qui laurea sacrae theologiae potiti sint in aliquo athenaeo ab Apo

stol ica Sede adprobato. VIII. Ius laureae in S. Scriptura impertiendae uni esto Supremo rei biblicae provehendae Consilio. IX. Nemo examini pro laurea consequenda admittatur, nisi saltem biennio antea renuntiatus sit Prolyta et simul vel rem biblicam docuerit vel aliquam de eadem elucubra ti onem ediderit, 307. X. Professores- ordinarii in Instituto Biblico a Praeposito Generali •S. I. eligantur cum assensu Pontificii Consilii. XI. Tum Pontificium Consilium Vulgatae restituendae, tum Pontificium Institutum Biblicum, quotannis ad Supremum rei biblicae provehendae Consilium de opera et condicione sua scripto referant, 308.

Portiuncula, v. Cimino. Portus Nationalis nova dioecesis in Brasilia,

e septentrionali regione dioecesis Goya-sensis, constituitur, archidioeceseos Mariannensis suffraganea, 92 sq., i03; Apostolicae Litterae de eius erectione, 92 sq.; facultas ei tribuitur ut Romam in Collegium Pium Latinum-Americanum duo saltem delecti iuvenes mittantur, qui religionis scientiam in ipso veritatis centro acquisitam, cum suis deinde civibus utiliter communicent, 94.

Possessor respectu rei, ex qua fructus percipit, inchoato restitutionis processu, censetur fictione iuris esse in mala fide, 286, v. Fructus.

Postulantes monialium egredi non possunt a monasteriis clausurae papali subiectis sine venia Apostolicae Sedis, 446.

Praecedentiae regulae circa confraternitates iuxta ius Commune sunt: a) possessio

praecedentiae, b) antiquitas usus sacco-rum seu habitus specialis, 121. In processionibus quibus Sancta Eucharistia defertur, Sodalitatibus, quae a Ssmo Sacramento nuncupantur, semper reliquis praeire conceditur, 122.

Praecones divini verbi per quadragesimam in Urbe B. P. alloquitur, eis benedic t i s verbis quibus Episcopus quadragesimali concionatori benedicit, 95. Quae verba sunt exhortatio et votum, sed votum praesertim. Votum ut gratia magis ac magis in sacerdote Christi augeatur, qui fiat vere homo Dei in omnibus : Dominus sit in corde eius, 96, sed speciatim in labiis ut praedicet Deum et solum Deum. Reprobantur praedicatores sui ipsius, qui argumenta non stricte religiosa, vel profana, vel theses politicas tractant, 97. Verbum Dei, evangelium Christi exponendum, 98, digne, competenter, 100, et, praesertim, fructuose. Quam minime de semetipso concionator loquatur; taceat quod spirituali fidelium profectui non prodest, eorumque intellectui verba accommodet. Fructus sit conversio peccatoris, profectus viri iusti, non simplex intellectus vel aurium delectatio, 100.

Praescriptio: in praescriptione contra ecclesias et entia iuridica his assimilata, uti sunt conventus, loca religiosa, etc., requiritur tempus quadraginta annorum,

, 2 8 1 . . — in praescriptione extinctiva ex iure ci

vili bona fides non requiritur, requiritur tamen ex iure canonico, 347.

Praesumpta mors coniugis, v. Mors praesumpta.

Praesumptio iuris in Ecclesiis Collegiatis curam habitualem animarum competere Capitulis, ut legitimum principium agnoscitur, 290.

Pratensis dioecesis : eius limites ad universum eiusdem Pratensis municipii territorium, nonnullis paroeciis a Pistoriensi ac Florentina dioecesibus disiunctis, extenduntur, 405 sq.

Preces post Missam non omittendae sunt in Oratorio cuiusdam communitatis dum ipsa aliis exercitiis pietatis vacat, neque si immediate post Missam Sacra Communio administranda sit, 227.

Precum formulae quaecumque indulgentiis ditatae, per quamlibet additionem, de-

524 Index, analyticus: rerum, notabilium

fractionem, interpolationem, indulgentiis .plane destituuntur, ; 265.

Prendergast Edmundus, archiep. Philadelphiensis, in quinquagesimo sacerdotii sui natali, epistolam accipit, qua B. P. eidem ob merita gratulatur, praesertim de eius munificentiae et religionis monumentis, 140 sq.

Privilegium missarum, quae in suffragium animarum illorum, qui in bello obierunt, celebrantur, ad omnes nationes bello dimicantes extenditur, 7.

— celebrandi tres missas in die Commemo-rationis omnium fidelium defunctorum non extenditur ad Orientales, 104 sq.

Pueri omnes utriusque sexus ut ad Sacram Synaxim ad mentem Summi Pontificis, die 30 iulii, in anniversario luctuosis-simi belli, sollemni ritu accedant, B. P. omnibus Europae Ordinariis mandat, 217.

Puerorum in doctrina christiana in stitutio, quam maxime est B. P. cordi; eamque promovet in epistola ad Archi episc. Ca-merinensem, 143, v. Moreschini. >

Q « Quandoquidem » : Allocutio B. P. in Con

cistorio diei 4 decembris, 1916, v. Bellum, Cardinales, Gasparri, Iuris canonici.

Quasi-domicilium est locus, in quo quis habitat saltem per maiorem anni partem ; ad hoc requiritur intentio habitandi per maiorem anni partem in eo loco et factum habitationis : non amittitur nisi per contrariam voluntatem et discessum, 369.

R

Ranuszi de Bianchi, v. Gardinales. Reginensis et Principis Alberti duae dioece

ses a provincia ecclesiastica S. Bonifacii in Canadensi Dominio seiunguntur et Reginensis in Metropolitanam constituitur, 89, eique dioecesis Principis Alberti uti suffraganea assignatur,, 90.

Reservatio casuum conscientiae: nonnulla de istis locorum Ordinariis decretorie et praeceptive communicantur : 1) Casus conscientiae ne reserventur nisi constet de vera reservationis necessitate -aut utilitate ; 2) sint pauci, tres vel ad summum quatuor; 3) reservationi ne sub

mittentur peccata mera interna neque •Si quae ex humana fragilitate derivantia

non habeant specialem malitiam, 313; 4) abstineant;Ordinarii a peccatis sibi reservandis quae iam sunt Sedi Apostolicae reservata et, regulariter, ab iis quibus censura a iure imposita sit; 5) cauti sint et quam maxime parci quoad poenales sanctiones quibus reservationes munire velint; 6) curent ut casus reser-

; vati ad certam fideli um notitiam deducantur. - Quibus habitualiter sit impertienda facultas ab illis absolvendi, 314; 7) plures enumerantur casus, in quibus quaevis

•-i Ordinariorum reservatio cessat; 8) Ordi-; narri studeant doctos, pios ac prudentes

confessarios in dioecesi efformare, 315. -—quoad beneficia conferenda, 454. Restitutio in integrum est extraordinarium

iuris remedium, quo notabiliter laesus : in eum statum reducitur in quo fuerat

ante laesionem; - conditiones ut habeatur, 277; ante eam petitam fructus percepti non sunt restituendi, qui praescriptione triennali acquisiti sunt, 386; -inchoato restitutionis processu, possessor respectu rei ex qua fructus percepit, censetur fictione iuris esse in mala fide, 286.

« Rivista di scienza delle religioni •» uti organum propagandae modernisticae damnatur, 176; in Indicem refertur, 178.

Romanus civis et alienigenae quoad beneficia in Urbe obtinenda, 459 sq.

Rosae de Capan (S.) nova diócesis, v. Comayagua et Tegucigalpensis.

S

Sabini (S.) Ecclesiae in civitate Canusina titulus et honor competit cathedralis ecclesiae, 266.

Sacerdotes: - orma gregis fieri et esse-ex animo debent, 392.

— et clerici militiae adscripti:quantum^eorum cura sit B. P. cordi, 226 ; normae aliquae statuuntur a S. C. Consistoriali, ut spiritus ecclesiasticus in illis servetur, 266 sqq.

-—militiae adscripti: privilegia et faculta-, tes quaedam pro tempore belli ipsis concessa, ad omnes nationes bello?dimicantes extenduntur, 7.

Saint-Olive Henricus, v. Hamel Carolus^

Index analyticus rerum notabilium

Salutatio christiana « Laudetur Iesus Christus » : circa eam dubium declaratur, 146.

Salvatorelli L. et Huhn E., eorum opus i « La Bibbia » in Indicem refertur, 178.

Sancti Bonifacii dioecesis in Canadensi Dominio in duas partes dividitur, quarum

: altera antiquae huic ecclesiae Archiepiscopali reservatur, altera vero novae dioecesi B. P. immediate subiectae et Archiepiscopali, Winnipegensi appellan-dae, assignatur. - Harum dioecesum divisoria linea, 90.

Sanctuaria S. Mariae ad Bupes et S. Bernardini Senensis, quod Aquilae est, immediate iurisdictioni ministri; generalis Fratrum Minorum subiiciuntur, 387 sq.

Sbarretti, v. Cardinales. Scapinelli di Léguigno S. B. E. Card. Ba-

phaël, rubro galero ornatur in Consistorio diei 7 decembris 1916, 473, eidem titulus assignatur S. Hieronymi Illyri-corum, 477.

Sepulturae electio a sodalibus alicuius Confraternitatis facta valet tantummodo pro individualiter consentientibus, 485.

Servitium gratuitum: de eius opportunitate vel minus quibusdam in casibus, 43 sq.

Signatura Apostolica: non est tribunal appellationis, sed pro vigili legum tutela institutum, 209; - iudicium quaestionis Sacrae Congregationi cui competit reservari, quam maxime consonum est Signaturae institutis, 377.

Societas: - qui vult ad societatem admitti, ipsius societatis leges et statuta servare tenetur, eaque implere quae alii imple-verunt vel adimplent, ad aequalitatem inter socios servandam, 42.

Stagni Peregrinus Franciscus, archiepiscopus Aquilanus et in Canadensi ditione Delegatus Apostolicus, a B. P. deputatur ut ea omnia exsequantur quae erectionem provinciae Reginensis, divisionem dioecesis Sancti Bonifacii et erectionem ArchidioecesisWinnipegensis respiciunt, 91 ; v. Reginensis, Sancti Bonifacii, Win-nipegensis.

« Stampa cattolica » (Società di S. Paolo per la diffusione della) a B. P .laudatur utpote utilissima hisce temporibus, 310, v. Zara.

Stoeger Ioannes Baptista, die 4 octobris anno 1810 in pago Eurersfeld natus, pueritia christiana vivendi ratione exacta, sanctorum exemplis ad charismata meliora assequenda incitabatur. Adole

scente enim aetate, in Congregationem SSmi Redemptoris, tamquam frater operarius, receptus, tyrocinio inito atque laudabiliter expleto, die 18 martii 1840, religiosa vota emisit. Per sex et¡ quadraginta annos suam impendit operam in Instituti utilitatem, humilia officia ita gerens ut externo labori vitam spiritus

v: constanter adiungeret. Religiosa conversatione amorem Christi Redemptoris, potissimum in. Eucharistiae Sacramento absconditi, et Deiparae -Virginis devotionem in confratres effundebat. Omnibus carus exstitit tam ob fidei morumque integritatem quam ob officiorum ac regularum observantiam. Tandem senio laboribusque confectus, diuturno poda-grae morbo patienter tolerata, in civitate Eggenburg pie obiit anno 1883. Sanctitatis interim vitae, virtutum et miraculorum fama ita post obitum increvit ut, processu de eius sanctitate instituto, instante Rmo P. Claudio Benedetti, causae postulatore, et attentis episcoporum precibus, relatione facta a card. Ianuario Granito Pignatelli di Belmonte, causa beatificationis et canonizationis die 22 dec. 1915 introducta fuerit, 16 sq.

Summa theologica S. Thomae habenda est uti textus praelectionum quoad partem scholasticam quaestionum, 157.

Superiores Ordinum et Congregationum per epistolas sacerdotes et clericos militiae adscriptos sustineant et ducant, eorumque nomina quam citius ad Officium Ordinarii Castrensis Romae mittant, 269 ; v. Episcopi Italiae.

— eorum praesumptus consensus arguitur ex exercitio publico et notorio commercii vel industriae ex parte alicuius religiosi, 235.

Supremum Bontificium Consilium rei biblicae promovendae: v. Biblia Sacra, Bontificium Institutum Biblicum.

. T ' .

« Tametsi »: iuxta istud decretum matrimonia coram parocho sive ratione domicilii sive quasi-domicilii proprio, aut illius, vel Ordinarii delegato, et duobus vel tribus testibus, sub poena nullitatis contrahi debebant, 368.

Tegucigalpensis nova dioecesis metropolitana erigitur in Honduras, cui suffraga-

3 2 6 Index analytica

nea est nova dioecesis S. Rosae de Capan et novum Vicariatum Apostolicum de San Pedro Sula, 62.

Temiskamingue (de) Vicariatus apostolicus in dioecesim erigitur, Haileyburensis denominabitur eritque suffraganea ecclesiae Ottaviensis, 35.

Tertiarii saeculares Ordinis Minorum : circa indulgentias ab iis lucrandas plura solvuntur dubia, 263.

Theissling Ludovicus, recens electus Dominiciani Ordinis moderator generalis, epistolam accipit qua B. P. ei gratulatur et vota exprimit, 355.

— iterum epistolam accipit, sollemnibus ap-petentibus ob eius Ordinem ante annos septigentos legitime confirmatum, 395, qua B. P. singulare aliquid inclito Ordini apostolicae caritatis testimonium dare vult. Memorat Honorium III ordinem, ante novem annos conditum, sanxisse, attendentem fratres futuros púgiles fidei et vera mundi lumina. Quae eventus rerum aperte ostendunt: nam contra Albigenses, Catharos et Patavinus, Hussitas et Novatores strenue pu-gnarunt ; multa instituerunt ut integritas fidei et vitae christianae tueretur: atque e manibus Dominici alumnorum-que eius accepit Ecclesia Rosarium mariale. Nec in propagandis Ecclesiae finibus, iam inde ab initio Ordinis, minus insigne utiliterque elaborarunt, ad barbaros Asiae et superioris Africae, in Europa ad Polonos et Húngaros praesertim, in America, ubi clarissima sunt nomina Ludovici Bertrandi et Bartholomaei Las Casas, 396. In commendatione vero Dominiciani Ordinis ponendum est praecipuum ac perpetuum obsequium in Apostolicam Sedem: sufficiat memoria Catharinae Senensis. Omnibus praeterea compertum est quantam operam omni tempore in studiis optimis posuerint: quod nomina confirmant Alberti Magni, Antonini, Caietani et Aquinatis. Sanctimonia etiam vitae plurimi ex hac religiosa familia, ab eius primordiis ad hunc diem, enitent, 397. Quae aliaque B. P. respiciens gratias Deo agit, sodalibus gratulatur ex animo, eosque hortatur ut maiorum haeredes sese praestare perseverent. Deinde indulgentiam plenariam concedit visitantibus, cum usitatis praescriptionibus, quamlibet ae

dem primi, alterius, tertiique Ordinis Dominiciani, ubi eadem solemnia in triduum aut eo tantum festodie haberi contigerit. Praeterea dat ut non solum solemnitatis die, sed etiam aliis duobus tri-duanae supplicationis, ubi haec fiet,Missam de S. Dominico recitari liceat, 398.

Theses philosophicae XXIV, a Sacra Studiorum Congregatione probatae, germanam S. Thomae doctrinam exprimunt, eaeque veluti tutae normae directivae proponuntur, 157. -..

Thomae (S.) Aquinatis Academia Bomana, v. Academia Bomana, etc.

Thomas (S.) Aquinas: eius Summa Theologica uti textus praelectionum quoad partem scholasticam quaestionum habenda est, 157; v. Theses; - magister summus philosophiae et theologiae in scholis catholicis habeatur, 174; - doctrina eius impensius excolenda, 412. ,

Titulares (circa) Ecclesiarum Cathedralium et Patronum Indiarum, serventur Rubricae novissimae ad normam Bullae Divino afflatu, 226.

Tituli cardinalitii, v. Cardinales. Translationis almae Domus B. M. V. festum

sub ritu duplici maiori in Italiae et insularum adiacentium dioecesibus, die 10 decembris, cum officio et Missa propriis iamdudum approbatis, quotannis celebrandum, 180.

Tridentina lex relate ad matrimonium est localis et personalis, scilicet afficit nedum personam, sed etiam locum, ita ut adstringat non solum incolas et domi-ciliatos in loco affecto, sed etiam alienígenas vel peregrinos qui inibi matrimonio iungi cupiunt. Quoad personam, adstrictus prosequitur etiam in territorio ab ea exempto, quoadusque ii retinent domicilium in loco subiecto, 77, 78, 417, 418. Qui exemptus a Tridentino contrahit matrimonium cum parte quae Tridentino est obnoxia in loco ubi hoc non viget, privilegium propter contractus individuitatem, alteri parti communicat, sive ipsa catholica sit, sive schismatica, sive haeretica, et valide contrahitur, 79, 422.

U

Unitas: - Catholicae Ecclesiae veritas imprimis ex ea elucet, 137; v. Oratio, Orientales.

Index analyticus rerum notabilium 527

Vagus : eius status est extraordinarius et minime praesumendus: vagitas est in iure res valde odiosa, 373.

Vaticanum Capitulum: eius iura circa collationem beneficiorum et exceptiones, iuxta Bullam « Ad honorandam » 240, 449 sqq. An sit obnoxium Reg. IX Cancellariae et Bullae « Dum singularem », 240, 499 sqq.

Vicariae parochiales, v. Canonici, Distributiones.

Vincentiana Congregatio, v. D'Hendecourt. Vis et metus:impedimentum dirimens matri

monium, 46, 110, 187, 201, 326,488. Vocationes religiosae: sodalitates ad eas

provehendas iuvandasque indulgentiis ditantur, 399.

Vulgatae restituendae Pontificium Consi

lium, v .Biblia Sacra, Pontificium Institutum Biblicum.

W

Westmonasteriensi dioecesi pars illa adscribitur quae vulgo Boy sion nuncupatur, a dioecesi Nortantoniensi avulsa, 317.

Winnipegensis nova archidioecesis in Canadensi Dominio erigitur, eiusque archiepiscopis iura omnia, privilegia et praerogativae ac ceteris archiepiscopis conceduntur, 90; v. Sancti Bonifacii.

Z

Zara Maximilianus epistolam accipit qua B. P. prosperam et beneficam vitam societatis a S. Paulo, vulgo per la diffusione della stampa cattolica; laudat, deque ea in posterum optimas sibi spes repromittit, 310.

r i

i

I V

A

Abbas praeses Congr. Angliae O. S. B., 258.

Abbet Iulius Mauritius, episc. Sedu-nensis, 182.

Abello, 346. Abraham Vincentius (Ven.), 69. d'Acunzo Nicolaus, 464. Aerts Adam, 134. Afamador Raphael, episc. Neo-Pampi-

lonen., 225, 475. . Agar (Giraud) Ioannes, 351.

Agliardi Antonius, S. R. B. card., 466. Agnes a S. Ludovico (Ven.), 231. Aichner, 234. d'Alauzier (de Ripert) Maria Gertrudes

(Ven.), 231. dAlbarède (de Berbegie) Maria Marga

rita (Ven.), 231. Alberti Iosephus, 28, 29, 52. Albertus Magnus (B.), 397. Albizzati Carolus, 464. d'Alessandri Angelus, 109,120,206,232. Alessi-Batu Iosephus, 168. Alexander III, R. P., 158, 159, 326. Alexander VI, R. P., 19, 21, 25. Alexander VII, R. P., 241, 451, 453, 456. de Almeida et Silva Iosephus, 88. Aloisi-Masella Hadrianus, 287. Aloisius (S.) Gonzaga, 13. Alricy Andreas Abel (Ven.), 69. Ambrogetti Iosephus, 304. Ambrosetti Thomas, 275, 375. Amyot Georgius Elias, 54. André des Pommerays Daniel (Ven.), 69. Andreucci, 128.

ACTA, vol. VIII, n. 14. — 30-12-916.

Andrieu Paulinus Petrus, S. R. E. card., archiep. Burdigalensis, 57.

Andrieux Renatus Maria (Ven.), 69. Angar Andreas (Ven.), 69. Angelucci Angelus, 87. Angelucci Camillus, 431. Angotti Caesar, 135. Anna a S. Bartholomaeo (Ven.), 462. Antoninus (S.), archiep. Florentin., 397. Antonius (S.) Abbas, 481 sqq. Anzalone Rosarius, 488 sqq. d'Apchier le Mangin, 304. Archiepiscopus Cardiffensis, 258. — De Manila, 275 sqq. — Dubuquensis, 224. — Florentinus, 405. — Hispalensis, 318, 320. — Mariannensis, 93. — Mohiloviensis, 84, 416, 423. — Olindensis, 170. , — S. Francisci, 418. — S. Iacobi de Chile, 407. — Winnipegensis, 90 sq. Ardisson (parochus), 328 sqq. Arendt, 420. Arguillière (dña), 49. Armanno Carmela, 489 sq., 492. Arpesani Caecilius, 303. Arrigoni Alphonsus, 167. de Arritola y Basabe Petrus, 352. Ascalesi Alexius, archiep. Beneventanus,

S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495. Asproni Ioannes, 32. de Assis Antonius Augustus, episc. Gua-

xupensis, 63, 472. Astorri Christophorus, 19,75,275,343,415. Aubert Ioannes Baptista (Ven.), 69.

3 5

INDEX PERSONARUM

530 Index personarum

Augouard Philippus Prosper, archiep. tit. Cassiopensis, 470...

Augustini (S.) Ordo, 275, 276. Augustinus (S.), 391, Aurellana Rochus, 166. d'Avernas (comes), v. Des Ehffans. Aversa Ioseph, archiep. tit. Sardian., 92,

94, 496.

Avila Dionysius, episc. De Pace, 63, 471.

. B

ßadiani Paulus, 463. Badjironde Iggnezou, 302. Baglio Cataldus, 487-493. Baglio Marianna, 488, 491. Bagnini Ersilia, 195. Bajko Carolus, 464. Bajocchi Aloisius, 192. Bajocchi Ersilia, 192. Balagtas Gaspar, 226, 279, Balbi Thomas, 56. Baldus, Í24. Ballesio Hyacinthus, 216. Balmain Franciscus (Ven.), 69. Balzac Petrus Paulus (Ven,), 69. Bangue Ioannes Petrus (Ven.), 69. Barbera Maria, 489, 492. Barbosa, 39, 42, 111, 122, 128, 339,441,

453, 456. Barbosa Pereira de Cunha Laurentius,

303. Bardoux Ioseph, 141. Barel Augustinus," 328, 330, 337. Bargilli (parochus), 19. Barilari Attilius Daniel, 431. Barreau de la Touche Lud. (Ven.), 70. Barreré Ioannes, 215. Barret Ludovicus Franciscus (Ven.), 70. Barreto (Expectacâo) Franciscus Xave

rius, 432. Bassegoda y Amigó Bonaventura, 87. Basset Renatus, 134. Bassi Livius (sac), 190, 192. Bassus, 121. Batistió Nicolaus, 167. Baudrillart Alfridus, 412. Baumann Ludovicus, 430. Bazin Agatha Maria, 45. Bazin Ludovicus Xaverius, 430.

Beadon, v. de Court. Beaupoil de Saint-Aulaire Antonius

Claudius (Ven.), 70. Bécavin Iosephus (Ven.), 70. Beccari Camillus, 362. Beceari Camillus, 256, 431. Becchetti Caelestis, 136. Bechern Henricus, 383. de Becker, 420. Beer Ioanna, 47 sqq. Bégin Ludovicus Nazarius, S. R. E. card.,

archiep. Quebecen., 389. Béguin-Royal Maria Anna (Ven.), 231. de Bejar Bonaventura, 279 sq., 284. Bellino Iosephus, 167. Benardaki Demetrius, 83. Benardaki Maria, 75 sqq., 415-426. Benardaki Nicolaus, 82 sq. Benedetti Claudius, 17. Benedicti (S.) Ordo, 258, 306. Benedictus XIII, R. P., 247. Benedictus XIV, R. P., 78, 79,122,127,

240 sqq., 299, 313, 368, 410, 416, 422, 440, 442, 449 sqq., 485.

Benigna Ioannes, 343-348. Benoist Ludovicus Remigius (Ven.), 70. Benqist Ludovicus Remigius (Ven.), 70. Benoit Ioannes Franciscus (Ven.), 70. Ben vignati Henricus, 184. Berardi, 279. Berardi Pancratius, 136. Béraud de Péron Carolus (Ven.), 70. de Berbegie Maria Margarita, v. d'Alba-

rède. ' Berengo, 212. Berger Franciscus, 167. Beri Nicolaus, 168. Bernard Ioannes Carolus (Ven.), 70. Bernardi Ferdinandus, 135. Bernardini Philippus, 432. Bernardini Romaeus, 431. Bernardinus (S.) Senensis, 387 sq. Bersani Aloisius, 383. Berselli Iosephus, 303. Berselli Paulus, 303. Berthelot Maria, 159. Berthier P., 412. Bertrand, 163. Bertrandus Ludovicus, 396. Bès Rosalia (Ven.), 230.

Index personarum 531

de Bettinger Franciscus, S. R. E. card:, archiep. Monacen, et Frisingen., 394.

Bezzi Philelphus, 55. Bezzi Scali Franciscus, 303. Bianchi Franciscus, 304. Bianchi-Gagliesi Vincentius, 133. Billot Ludovicus, S. R. E. qard., 165,

214, 366, 412. Bilsborrow Iacobus Romanus, archiep.

Cardiffensis, 471. Bilski Victor, 302. Binard Michael Andreas (Ven.), 70. Bis (le) Robertus (Ven.), 70. Bisiaux Methildis, 159 sqq. Bisleti Caietanus, S. R. E. card., 157,

262, 366, 414. Bistanros Franciscus, 167. Bittoded Haïle-Guiorguis, 302. Bize Nicolaus (Ven.), 70. Bizzarri, 483. Blanc Maria Clara, (Ven.), 231. Blanchard Leonia, 328 sqq. Bocchini Bernardinus, 239, 448. Bochot Claudius (Ven.), 70. van der Boer Gerardus, 55. van den Bogaert Eduardus Petrus, 430. Boggiani Thomas, archiepisc. tit. Edes-

senus, 148, v. Index Documentorum: S. C. Consistorialis; S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495.

de Boisgelin de Kerdu Thomas Petrus Antonius (Ven.), 70.

Bonaiti Angelus, 463. Bongiorni Aemilius, episc. tit. Sasimo-

rum, 36, 471. Bonifacius (S.), 89. Bonifacius VIII, R. P., 441. Bonito Antonius Maria, archiep. tit.

Auxumitan., 384. Bonnaud Iacobus Iulius (Ven.), 70. Bonnel de Pradal Ioannes (Ven.), 70. Bonnet Margarita, (Ven.), 231. Bonnin Petrus, 135. Bonnotte (Ven.), v. Thomas Lupus. Bonvicini Carolus, 206. Bonzano Ioannes, archiep. tit. Melite-

nensis, 224. Bonze Petrus (Ven.), 70. Borghi Jeremias, 186. Borgiotti Aloisia (Ven.), 154.

Borgiotti Augustinus, 154. Boschi Iulius, S. R. E. card., archiep.

Ferrariensis, 309, 462. Bosco Ioannes (Ven.), 407, 473. Bossatis Antoninus, 216. Bossius, 418. Botassi (sac), 437. Bottex Ioannes Baptista (Ven.), 70. Boubert Ludovicus Alexius (Ven.), 70. Boucharen de Chaumeils Ioannes Anto

nius (Ven.), 70. de Bouchon Ioanna Gabriela, 228. Boudinhon Augustus, 462 sq. Bouissière Iulius Leo, episc. Constanti-

nian. et Hipponen., 384. Bouix, 22. Bourée Henricus, 352. Bourke Cockran Gulielmus, 351. le Bous de la Villecrohain Mathurinus

(Ven.), 70. Bousquet Ioannes Franciscus (Ven.), 70. du Bouzet Antonius Carolus (Ven.), 70. Bracci Bonaventura, 55. de Brébeuf Ioannes (Ven.), 359, 363. Brindle Robertus, ep. tit. Tacapitan., 256. Briquet Petrus (Ven.), 70. Brisse Petrus (Ven.), 70. Brizzi Maria, 188,190, 193, 195. Brocard Iulietta, 114. Brodie Matthaeus, episc. Christopolitan.,

321, 471. Brommenscenkel Petrus, 429. Brower Ioannes Gabriel, 304. Bruccheri Teresia, 488. Brugidou Antonius, 302. Bruni Natalis, archiep. Mutinen., 87,434. Bruno Iosephus, 496. Bruschelli Felix, 136. Bruzat Guilelmus Saturninus, 133. Bucceroni Ianuarius, 173, 347, 420. Buguet Paulus, 218. van de Burgt, 369. Burté Ioannes Franciscus (Ven.), 70. Bushati Iacob, 55.

C

de Cabrières (de Rovérié) Franciscus, S. R. E. card., episc. Montis Pessulani, 225.


Caccavari Antonius (sac), 316. Caesarius (S.), 35. Cagiano de Azevedo Octavius, S. R. B.

card., 91, 95, 171, 259. Cagliero Ioannes, S. R, E. card., 462. Cagnac Moyses, 432. Caietanus (Thomas de Vio) card., 397. de Calan Carolus, 136. Caldarola Horontius, episcopus Dianen-

sis, 177, 473. Calligari Ernestus, 351. Camassa Iosephus, archiep. tit. Trape-

zuntin., 56. Camboni Aloisius, 383. Camilli Nicolaus Ioseph, archiep.-episc-

Iassien., 32. Cammarata Salvator, 489 sq., 492.

-Cammini Alphonsus, 432. Campa Aloisius, 464. Campanari Ludovicus, 216. Cam pori Iulius, 91, 95, 171, 259. Canac-Marquis Fridericus, 134, Canali Nicolaus, 410 sq. Canelli Felix, 135. Canova Polycarpus, 343 sq. Canoy Ioannes, 135. Cantilo Iosephus, 430. Capasso Bartholomaeus, 429. Capeau Ioannes Andreas (Ven.), 70. Capello Majorinus, 352. Capotosti Aloisius, episc, titul. Ther-

mensis, 37, v. Index Documentorum: • S. Congr. de Sacramentis.

Carabini Aloisius, 350. Caracciolo del Leone Marcus Antonius,

383. . Caracciolo di Melissano Ambrosius, 304. Caramia Vitus, 168. Cardella Michael, episc Soanen.-Piti-

lianen., 56. Cardeza Thomas, 303. Cardinalis Praefectus S. C. de Seminariis

et Studiorum Universitatibus, 364. Cardinalis S. Collegii Decanus, 411. Cardinalis S. R. E. Camerarius, 410 sq. Carignani di No vol i Iosephus, 304. Carlesi Recaredus, episc. Soanen.-Piti-

lianen., 270, 406,, 475. Carletta Cataldus, 488. . . -Carminati Iosephus, 136.

Carnus Carolus (Ven.), 70. Carolus (S.) Borromaeus, archiep. Me

diolanen., 68. Caron Andreas, archiep. tit. Chalcedo

nensis, 9. Caron ioannes Carolus (Ven.), 70. Carrière, 80, 417. Cartier Anna (Ven.), 231. Carton de Wiart Mauritius, 302. Casaroli Dionysius, 55. Casazza Aloisius, 134. Casetta Pius, 464. Casini Paulus, 464. Cassetta Franciscus de Paula, S. R. E.

card., episc. Tusculan., 15, 288, 446. Castellani Peregrinus Maria, 167. Castellano Aloisius, 61,146,175,176,316. Castelli, 116. Catalano Dominicus, 255. Catelli Franciscus, 215. Caterini Aloisius, 494. Catharina a Iesu (Ven.), 231. Catharina (S.) Senensis, 397; Cattani Amadori Fridericus, S. R. Rotae

Auditor, 19, 27, 28, 29, 30, 52, 75, 84, 184, 200, 232, 239, 254, 343, 349, 367, 375.

de Caupenne Bertrandus (Ven.), 70. Cavallini Alexius, 383. Cayx Claudius (Ven..), 70. Cecchini Marcus, 55. Ceccopieri Richardus, 464. Celasco Ioannes, 352. Celsus et Iulianus (Ss.), 353. Cennius Caietanus, 248. Cerretti Caesar, 496. Cervigni Nazarenus, 215. Chabanel Natalis (Ven.), 359, 361, 363. Chagas de Miranda Octavius, episc, de

Pouso Alegre, 63, 472. Chantrieux Gaston, 134. Chaptde Rastignac Armandus (Ven.), 70. Charransol Margarita Teresia (Ven.), 231. Charrier Eduardus, 158 sqq. Charrier Eugenius, 162, 164. Charton de Milou Ioannes (Ven.), 70. Chassagnon Hyacinthus, 166. Chaudet Claudius (Ven.), 70. Cherubini Franciscus, archiep. tit. Nico-

siensis, 308.


Chevreux Ambrosius (Ven.), 70. Chidwick Ioannes Patritius, 351. Chiesi Assumpta, 189, 194, 196. Chigi Ludovicus, 166. Chimenti Raphael, S. R. Rotae Audi

tor, 30, 75, 84, 109, 120, 200, 205, 324, 342.

Chinnici Cataldus, 488. Chiola Ioannes Iosephus, 215. Ciaburri Antonius, 166. Cicognani Caietanus, 53, 135, 216. Cieplinski Antonius, 135. Cimino Seraphinus, 222. Cingolani Iosephus, 304. Ciocia Paschalis, 429. Ciuti Iosephus, 32. Clairet Nicolaus (Ven.), 70.-Clemens V, R. P., 149. Clemens VIII, R. P., 127. Clemens X, R. P., 451. Clemens XI, R. P., 241, 249, 451. Clemens XIII, R. P., 457 sq. Cloutier Franciscus Xaverius, episc. Tri-

fluvianen. in Canada, 53. Cluse Maria (Ven.), 231. « Cochetti Laurentius, 431. « Cohalan Daniel, episc. Corcagiensis, 358,

476. Colignon (dna), 342. Colin Claudius (Ven.), 70. Colin Nicolaus (Ven.), 70. Collins Iacobus, 302. Colomb Albertus, 109, 232. Colombo Bernardus, 496. di Compostella (di SanguinetQ) Balthas-

sar, 256. Conan Iulianus, archiep. Portus Prin

cipis, 308. Consolin, v. Elisabeth Teresia a S. Corde. Consolin Ioannes, 229. de Contade Helena, 83. Conte Iacobus, 287 sq. Coppa Andreas, 463. Cormier Hyacinthus Maria, 356. Corneo Achilles, 352. Correa Nery Ioannes Baptista, episc.

Campinensis, 225. Correira Fontes Victorinus, 216. Corsani, episc. Fesulanus, 19, 25, 27. Cortini Penelopes, 184.

Cos et Macho Iosephus Maria, S. R. E. card., archiep. Vallisoletanus, 104.

Cosenza Ianuarius, archiepiscopus Ca-puanus, 103.

Cossali Franciscus, 343-348. Cossu Antiochus, 135. Costa Salvator (Ven.), 70. Cottolengo Iosephus Benedictus (Ven.),

321 sq., 462. Couet Eugenius, 53. de Court Beadon Richardus Rodulphus,

" 134. Coutan, 116. des Coutures, 361. Coy le Iacobus, 463. Cremer Arnoldus, 463. Crestirii Nazarenus, 191 sq. Cretoni, 420. Crome, 348. de Cucsac Bernardus (Ven.), 70. Czajkowski Vincentius, 429. Czarnecki Marcellus, 134.

D

de Dalmau y de Olivart Raymundus, 383. Dalton Carolus, 303. Daly Henricus, 255. Daly Iosephus Franciscus, 351. de Dampierre Iacobus, 88. Dandini Ascensius, 239 sqq., 448. Daniel Antonius (Ven.), 359, 360, 363. Danillon, 328, 332, 336, 338. Daniszewski Antonius, 464. DAnnibale, S. R. E. card., 46, 77 sqq.,

111, 118, 191, 201, 244, 250, 286, 326, 345, 347,369 sq., 373,419 sq., 443, 482.

Danois (le) Ludovicus (Ven.), 70. Dardan Franciscus (Ven.), 70. De Angeli Robertus, 88. De Angelis, 318. De Angelis Candidus, 55. De Angelis Salvator, 55. De Blonay, 349. Debrige Antonia, 232-238. Debrige Henricus, 238. Dediazmatch Mechacha Workie, 303. De Hecher Iosephus, 53. De Herdt, 318 441 sq.


De Knilling Eugenius, 54. De Lai Caietanus, S. R. E. card., episc.

Sabinensis, 91, 95,103, v. Index Documentorum: S. Congr. Consistdria-

• lis; 171, 259. ; Del Chiaro Ioseph, 352. Del Corto Fridericus, 215. Delegatus Apostolicus Canadensis, 363. De Leonrod Gulielmus, 54. Delfaut Guilelmus (Ven.), 70. Della Cella Michael, 215. Della Robbia, ep. Fesulanus, 24, 25. Delia Valle Antonius, 135. Della Volpe Franciscus Salesius, S. R. E.

Cardinalis Camerarius, 179, 464. Delle Macchie Octavia, 188,190,194,196. De Luca, S. R. E. card., 39 sqq., 126,

128, 251, 272, 294, 441, 460. Del Val (Merry), S. R. E. card., v. Merry. De Meleniewska Maria, 349. De Möy Maximilianus, 54. Depeyre Maria Anna (Ven.), 231. De Pisauro Cyrus, 142. De Rosa, 251. De Rossi Laurentius Maria, 304. Deruelle Mathurinus Victor (Ven.), 70. De Santi Ioannes Baptista, episcopus

Adiacensis, 56. Desbrielles Sebastianus (Ven.), 70. Des Enffans d'Avernas Dominicus, 135. Deshayes F., 78, 370. De Simone Ianuarius, 463. Desprez de Roche Gabriel (Ven.), 70. Desqueyrous H., 85. Dessain Carolus, 134. Dessain Franciscus, 134. De-Stefano Andreas, 464. De Stengel Paulus, 54. D'Hendecourt Aloisius, 33. Diedius (parochus), 23. Dinkgreie Bernardus, 55. Di Pietro ioannes Baptista, 134. Dobronic Antonius, 302, 429. Doëbbing Ioseph Bernardus, episc. Ne-

pesin, et Sutrin., 136. 0'Doherty Michael, archiep. de Manila,

358, 475. Dombek Petrus, 215. Domenech etValls Rigobertus, episc. Ma-

ioricensis, 177, 473.

Domeniehini Antonius, 376. Dominicus (S.), 395 sqq. Donoso (de Toro) Antonius, 256. Dontenwill Augustinus, archiep. tit. Pto-

lemaidensis, 31, 433. Doran Thomas Franciscus, episc. tit.

Halicarnassen., 88. Doria Lamba Franciscus, 216. Dorothaea a S. Corde Mariae (Ven.), 231. Doulcet Henricus, archiep. tit. Dioeie-

tanus, 352. Doux Maria Anna (Ven.), 231. Dowling Victorius Iacobus, 351. Drahos Ioannes, 167. Driessen Carolus, 463. Duarte Silva Eduardus, episc, de libe

raba, 53. Dubac Maria Clara (Ven,), 231. Dubois, 72. Dubois Aemilius, 215. Dubois Ludovicus Ernestus, archiep.

Rothomagen., 104; S. R. E. card., 468, 469, 471, 473, 477, 495.

Dubourg Augustus, archiep. Rhedonen-• sis, S. R. E. card., 468, 469, 473, 477,

495. Dubowski Ignatius, episc. Luceorien. et

Zytomirien., 408, 438, 476. Dubray Thomas Nicolaus (Ven.), 70. Dubuisson Thomas Renatus (Ven.), 70. Duchesne Carolus, 303. Dufour Iacobus (Ven.), 70. Dufour Ludovicus, 72. Dumas (Ven.), v. Cayx. Dumasrambaud de Calandelle Franci

scus (Ven.), 70. Dumont Ioseph, 115. Dunn Thomas, episc. Nottinghamensis,

8, 471. Duplessy (dna), 109, 111 sqq. Duplessy (dnus), 116. Durando Marcus Antonius, 155. Duval Dionysius Claudius (Ven.), 70. D uval Ioannes Petrus (Ven.), 70.

E

Echétie (Tessamma) Ato, 303. Edeline Albertus Eduardus, 367 sqq. Edeline Helena, 373.

Index persona/rum 535

Egger Franciscus, episc. Brixinen., 214. Elisabeth Teresia a S. Corde Iesu (Ven.),

228, 229, 231. Ellis Iacobus Martinus, 303. Episcopus Attaliensis; 416. — Claramontanus, 236, 238. — Concordiensis, 271. — de Caceres, 276, 278. — Diniensis, 63. — Fesulanus, 23. — Goyasensis, 92, 103. — Nagporensis, 226. — Narniensis, 481, 484. — Oritanus, 37, 40. — Penedensis, 170. — Pistoriensis, 404. — Portus Nationalis, 93. — Pratensis, 404. — Sancti Hippolyti, 16. — Stabiensis, 260. — Virodunen., 413. — Vizagapatamen., 226. Ermes Henricus Hippolytus (Ven.), 70. Esser Henricus, 135. Esser Thomas, 179. Evangelista ab Usselle, episcopus tit.

Tenedius, 321, 472. Everard Georgius, 55. Expectacao Barreto Franciscus Xave

rius, 432.

Fabre Amelia, 47 sqq. Fagiolo Sylvius, 464. Fagnanus, 39, 130, 295, 319, 327, 441 sq. Falconio Diomedes, S. R. E. card., epi

scopus Veliternus, 87, 165, 382, 446. Falcoz Iosephus (Ven.), 70. Falzacappa Franciscus, S. R. E. card., 377. Fanfani Aloisius, 56. Fangousse de Sartret Iacobus (Ven.), 70. Fanti Aloisius, 55. Farkas Franciscus, 167. Fauconnet Marcus Antonius (Ven.), 70. Faurie Teresia Henrica (Ven.), 231. Fautrel Gilbertus Ioannes (Ven.), 70. Felix Eustachius (Ven.), 70. Felmayer Franciscus, 303. Ferdinandus I,Utriusque Siciliae rex, 129.

Ferdinandus II, Utriusque Siciliae rex, ,.129. . . .

Ferdinandus IV, Utriusque Siciliae rex, . . . . 1 2 5 . .

Ferrari Andreas, S. R. E. card., archiep. Mediolanensis, 261.

Ferraris, 39, 42, 122, 272, 441, 460, 483. Ferrata Nazarenus, 75, 200, 367, 415. Fiandri Clara, 154. Filippi Ernestus, 214. Filzer Ioannes, 168. Fioni Vitus Antonius, episc. tit. Sido-

nien., 56. Fiorentini Agapitus, episc. tit. Rusadi-

tanus, 274. Fitzgerald Ioannes, 135. Flavigny Henricus, 301. Flavin Cornelius, 166. Flecken Ubertus, 352. Fleiner, 420. Flory (dna), 203. Foley Daniel, ep. Ballaraten,, 321, 472. Foley Mauritius Patritius, episc. Iaren

sis, 358, 476. Fongères Philibertus (Ven.), 70. Fongoli Angelus, 463. Fontaine Claudius (Ven.), 70. Fontes, v. Correira. Forcellini, 250. de Foresta Albericus, 141 142. Forlani Donatus, 166. Fornari Iosephus, 212, 381. Forzpni Petrus, 55. de Foucauld de Pontbriand Armandus

(Ven.), 70. Fracassini Humbertus, 176. Frana Mathias, 432. Francés, 122. Francesch ini Vincentius, episcopus Fa-

nensis, 136. Franciscus (S.) Assisiensis, 222, 263. Franciscus (S.) Salesius, 262. François Ludovicus (Ven.), 70. Friteyre-Durvé Iacobus (Ven.), 70. Fritz Holm, 55. da Frota (Tupinambá) Iosephus, episc.

Sobralensis, 63, 471. Frühwirth Franciscus Andreas, S. R. E.

card., 182, 473, 477, 495. Fruk Aloisia, 160 sq.


Fahrmeister Adulphus, 134. Fumasoni-Biondi Petrus, archiep. tit.

Diocletan., 447, 470. Furlan Iosephus, 430. Fusshoeller Ioannes, 134.

G

Gaggia Hyacinthus, ep. Brixien., 36. Gagliardi, 43. Gagnières des Granges Claudius (Yen.),

70. Gaillard Aloisius, 55. de Gaillard Francisca, v. Iphigenia a

'S. Mattheo. de Gaillard Ioannes Antonius, 228. Galais Iacobus Gabriel (Ven.), 70. Galante Ianuarius, 219. Galli Guidus, 304. Gandelet Albertus, 136. Garcia, 39, 272, 319, 441. Garcia Irigoyen Carolus, episc, de Tru-

xillo, 221. Garcia Pedreira Solon, 216. de la Gardette Michael (Ven.), 70. Gargano Caietanus, 215. Garicoits Michael (Ven.), 462. Garneau Némèze, 54. Garnier Carolus (Ven.), 359,360, 361,363. Garnier Gustavus, ep. Lucionen., 177,475. Garreaud G., 49. Garreaud Helena, 45 sqq. Garrigues Petrus Ioannes (Ven.), 70. Gasparri Petrus, S. R. E. card., 51, 76,

79, 81, 84, 86, v. Index Documentorum: Secretaria Status et Litterae Apostolicae; 111, 159, 199, 201, 217, 326, 369, 382, 417 sqq. ; 467, 470.

Gasquet Aidanus, S. R. E. card., 255,301. Gauben Aloisia, 160. Gaubert, 72. Gaudreau Nicolaus (Ven.), 70. Gauguin Petrus (Ven.), 70. Gauthier Germana, 324 sqq, Gauthier Laurentius (Ven.), 70. Gavotti Ludovicus, archiepiscopus Ge

nuensium, 435. Geha Cyrillus, patriarcha Antiochen.

Graecorum Melchitarum, 32. Gelats Narcissus, 430.

Gennari, S. R. E. card., 41, 442. Gerard Maximus, 352. Germain Ioannes Augustinus^ archiep.

Tolosanus, 225. Gervais Petrus Ludovicus (Ven,), 70. Ghini Ghinus, 31. Ghislain de Montpellier de Vedrin Al

phonsus M. Iosephus, 56. Ghizzoni Amadeus, 220. Giacomettus Michael Angelus, 248! Giambro Eugenius, episcopus Neoca-

strensis, 177, 475. Gianfelice Felix, episc Boianen., 256. Granturco, 344. Gibbons Franciscus, 134. Gigli Hieronymus, 256. Giglio Tramonte Iosephus, 303. Gillet Stephanus Michael (Ven.), 70. Gimbert Eduardus, epi^c. tit. Beninensis,

151, 472. Giorgi Orestes, 12, v. Index Documen

torum: S. Congr. Concilii; S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495.

Giraldi, 12. Giraud Agar Ioannes, 351. Girault Georgius (Ven.), 70. Giroust Georgius Hieronymus (Ven.), 70. Giusti Iosephus, 14. Giustini Philippus, S. R. E. card., 37,

v. Index Documentor. : S. C. de Sacramentis; 53, 87, 165, 223,301, 429, 496.

Glancey Michael, 463. Godet Bertha, 158 sqq. _ Godet Maria, 158. Godlewski Michael, episc tit. Aegearum

in Africa, 438, 476. Goebl Petrus, episc tit. Sinopen., 88. Goizet Ioannes (Ven.), 70. Gomesius, 456. Gomez Ioannes Vincentius, 54. Gómez Riaño Sallustianus, 351. Gonçalves de Conto Moyses, 56. Gonçalves de Lima Franciscus, 216. Gonzalez, 454. Gonzalez Franciscus, 279. Gonzalez (Rincón) Philippus, archiep.

S. Iacobi de Venezuela, 317, 474. de Gordon Margarita Rosa (Ven.), 231. Gotti Hieronymus, S. R, E. card., 136. Goupil Renatus (Ven.), 359,361, 362,363.


Grandelaude, 420. Granero Godefridus, 255. Granito Pignatelli di Belmonte Ianua

rius, S. R. E. card., episcopus.Albanensis, 17, 31.

Grasset de Saint-Sau veur Andreas (Ven.), 70.

Grazioli Iulius, 496. Gregorius XIII, R. P., 121, 126, 276. Gregorius XVI, R. P., 77, 416, 423. Gresele Emygdius, 383. Grignion Ludovicus Marcia (B.), 172. Grilli Aloisius, 352. Gros Iosephus Maria (Ven.), 70. Grossi-Gondi Augustus, 32. Grossi-Gondi Iosephus, 430. Gruyer Ioannes (Ven.), 70. Guarini Michael, 430. Guarneri Tranquillus, episc. tit. Euro-

pensis, 358, 475. Gué (le) Carolus (Ven.), 70. de Guébriant Ioannes Baptista Maria,

episc. tit. Euroeensis; 225. Guerin du Rocher Petrus (Ven.), 70. Guerin du Rocher Robertus (Ven.), 70. Guérin Maria Anna, 229. Güerin Petrus Michael (Ven.), 70. de Guernica Ioannes, 178. Guerra Felix Ambrosius, archiep. S. Ia

cobi de Cuba, 225, 355, 471. Guerri Iosephus, 240. Guesdon (Ven.), 70. de Guilhermier Maria Anna (Ven.), 231. Guillaumot Franciscus (Ven.), 70. Guilleminet Ioannes Antonius (Ven.), 70. Guillon de Keranrum Ivon Ven.), 70. Gulielmus Parisiensis, 412. Gumamela, 275-286. Gürtler Theodorus, 168. Gury, 418. Gusmini Georgius, S. R. E. card., archiep.

Bononiensis, 309, 376, 436. Gutiérrez Alphonsus, 135.

H

Hackett Bernardus, episc. Vaterfordien. et Lismoren., 36, 471.

Haegy Iosephus, 255. Haïle-Guiorguis Bittoded, 302.

Haindl Ioannes Baptista, 304. Halle Honoratas, episcopus tit. Perga-

mensis, 222, 475. Hamel Carolus, 5. Hannig Ioannes, 168. de Hartmann Felix, S. R. E. card.,

archiep. Coloniensis, 356. Harty Jeremias, episc. Ömahen., 177,475. Hébert Franciscus Ludovicus (Ven.), 70. Hédouin lulianus (Ven.), 70. Hegenbarth Ernestus, 430. Heiner Franciscus, S. R. Rotae Auditor,

Hello Ioseph, 432. d' Hendecourt Aloisius, 33. Hénocq Petrus Franciscus (Ven.), 70. Henriques Placidus Hilarius, 464. Hensen Antonius, 302. Hermann Eduardus, episc. tit. Cybistren.,

136. Herque du Roule Eligius (Ven.), 70. Herrera Restrepo Bernardus, archiep.

Bogoten. in Columbia, 104, 311. Hertzog Franciscus Xaverius, 69. Herzog Ioannes, 216. Hé vin Theodorus, 215. Hieronymus (S.), 306. Hieronymus Paulus Barcinonensis, 456. Hirschberg, 202. Hoeveler Petrus, 216. Hoffmann Arnoldus, 167. Honorius III, R. P., 396, 466. Horak Aloisia, 203. Horváth Iosephus, 166. Hossu Basilius, ep. Armenopolitan., 32. Hourrier Iacobus (Ven.), 70. Hugon Eduardus, 174, 413. Hülm E., 178. Hungerford Mackay Clarence, 351. Huré Sanctes (Ven.), 70. Hurtrel Carolus (Ven.), 70. Hurtrel Ludovicus Benjamin (Ven.), 70. de Huyn Paulus, archiepiscopus Pra

gensis, 408, 475.

I-J

Jacobs Petrus, 216. Iacona Antonina, 488, 490. Jaegle Carolus, 463.


Jakab Adalbertus, 168. Jametel (comes), 200 sq. Ianclair Susanna, 230. Jannin Ioannes Baptista (Ven.), 70. Iannotta Eugenius, 464. Jannuccelli Dominicus, 255. Janssens Ludovicus, 135. Jasinski Anna, 190 sq. Jauch Aloisius, 262. Ibeas Stephanus, 281 sq. Iemina Florentius, 303. Iggnezou Badjironde, 302. Ignatius (S.) a Lojola, 360. Iguerastegui Iosephus, 133. Ilsley Eduardus, archiep. Birmingamien-

sis, 238. Innocentius III, R. P., 278, 326, 466. Innocentius X, R. P., 404. Innocentius XII, R. P., 39. Ioannes Baptista (S.), 360. Ioannes Baptista a Burgundia (Ven.), 13. Ioannes (S.) Berchmans, 14. Ioannes Damascenus a Vovrai, episc.

Portus Victoriae, 321, 472. Joffily Ioannes Irenaeus, episc. Ama

zonum, 151, 473. Jogues Isaacus (Ven.), 359. 361, 362 sq. Joret Petrus Ludovicus (Ven.), 70. lorio Petrus, archiepiscopus titularis Ni-

comediensis, 132. Ioseph (S.), 360. Iosephus a Cruce, 276, 279 sq., 283. Jové (Vilaplana) Iosephus, 384, Iphigenia a S. Matthaeo (Ven.), 228,

230 sq. Irenaeus (S.), 400. Irigoyen, v. Garcia. Isoleri Antonius, 383. Iulius II, R. P, 287. de Justamond Francisca, v. Magdalena

a Ssmo Sacramento. de Justamond Iulia, v. Dorothaea a

S. Corde Mariae. de Justamond Margarita Eleonora, v.

Maria a S. Henrico. de Justamond Maria Magdalena, v. Ca

tharina a iesu. i lvanisëvié Leopoldus, 167 Izart Martinus, archiep. Bituricensis,

177, 474.

K

Kantiba-Wold-Tsadek, 302. Keller Ludovicus, 178. Kempkes Petrus, 302. Klein Norbertus, episc. Brunensis, 474. Knopp Eduardus, 167. Koch Henricus, 55. Koeveler Petrus, 55. Kohont Philippus, 168. Kräder Carolus, 167. Krapac Ioannes Baptista, episcopus Sir-

miensis, 304. Kuehlen Ioannes, 463. Kwilecki Franciscus, 134.

L • •

Lacan Ioannes (Ven.), 70. La Croix, 251. Lachavane Georgius, v. Ioannes Dama

scenus a Vovrai. Ladelci Ioannes, 349, 427, 493. Ladeuze Paulinus, 133. La Fontaine Petrus, patriarcha Vene

tiarum, S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495.

Lagrange Ioannes, 76, 84, 415 sq., 423. Laisant (le) Ioannes Petrus (Ven.), 70. Laisant (le) Iulianus (Ven.), 70. Lalemant Gabriel (Ven.), 359, 360, 363. Lamba (Doria) Franciscus, 216. Lambert Maria Anna (Ven.), 231. de Lambordette Maria, 115. La Monaca Angelus Maria, 133. de Lamotte d'Allogny Renatus, 430. Lancellotti Iosephus (princeps), 88. Lanchon Gilles Ludovicus (Ven.), 71. de la Lande Iacobus (Ven.), 70. de la Lande Ioannes (Ven.), 359, 362 sq. Landry Petrus (Ven,), 70. Lanfant Alexander (Ven.), 71. de Langlade Petrus (Ven.), 71. Lanier Aloisius (Ven.), 71. Laporte Claudius (Ven.), 71. La Puma Vincentius, 87. Lapus Vincentius (parochus), 275-286. La Rocca Carmela, 489, 492. Las Casas Bartholomaeus, 396.

Index persona/rum 539

Latulip^E^Sjl^icetus, episcopus Ha- "

du Lau*Ioannes Maria (Ven.), archiepiscopus Arelatensis, 67, 68, 72.

Laugier de Lamanon Franciscus (Ven.), 71. ...

Laurent (Ven.), 71. Laurin, 420. de Lavèze Belay Ioannes (Ven.), 71. Lavitrano Dominicus, 136. Lawler Ioannes Jeremias, episcopus Lea-

densis, 36, 472. Laye Maria Rosa (Ven.), 231. Layman, 327. Lebedieff, 76. Leber Michael, 71. Lebreton Carolus (Ven.), 71. Le Bron de Vescela Laurentius, 135. Le Camus Ioannes Baptista, 133. Leclercq Guilelmus Nicolaus (Ven.), 71. Leclercq Petrus Florentius (Ven.), 71. Ledanois Carola, 373. Ledanois Georgius, 367, 372 sq. Ledanois Ioanna, 367 sqq. Lefebvre Olivierus (Ven.), 71. Lefebvre Urbanus (Ven.), 71. Lefranc Franciscus (Ven.), 71. ;

Lega Michael, S. R. E. card., 20, 22,165, 191, 208, 328, 366, 376.

Legrand Ioannes (Ven.), 71. Legrand Iosephus, episcopus ' Dacchen-

sis, 408, 476. Leitner, 420. Lejardinier Deslandes Iacobus (Ven.), 71. Lemaitre Ioannes (Ven.), 71. Lerne da Silveira Cintra Sebastianus,

archiep. Olindensis, 151, 474. Lemercier Michael (Ven.), 71. Le Merdy Hyacinthus, 159, 162. Le Merdy Ioanna, 159,163. Lenzi Caesar, 352. Leo X, R. P., 239 sqq., 448, 458 sqq. Leo XIII, R. P., 57, 85, 120, 129, 130»

173, 174, 227, 305, 413. Leopoldus I, Magnus Dux Etruriae, 26-Lerebours, 367 sqq. Le Ruzic Ignatius, ep. Caiesen.j 63, 471. Lessius, 111. Levarne Albertus, 382. Lévay Michael, 215.

Level Paulus, 200 sqq. Lhoumeau Antonius, 172. Licata Calogerüs, episcopus Calven, et

Theanen., 150, 472. Lioy-Lupis Caietanus, 53. Lipari Carolus,135. Lipira Catalda, 488. Livec (le) Franciscus (Ven.), 71. Locatelli Achilles, archiep. tit. Thessa-

lonicen., 145, 301. Londiveau Franciscus (Ven.), 71. Longuet Ludovicus (Ven.), 71. Lopez Mendoza y Garcia Iosephus,

episc. Pampilonen. et Tudelen., 301. Loroy ioannes (Ven.), 71. Lotterius, 21, 23, 243, 456 sq. Loublier Martinus (Ven.), 71. Lozano Antonius, 276. de Loy e Ioannes Alexius, 230. de Loye Susanna Agatha, v. Maria Rosa. de Lubersac Iacobus (Ven.), 71. Luciarini Antonius, 135. Lucidi Evaristus, 496. Ludovicus III, Bavariae rex, 181. Lugo, 326. Lunardi Fridericus, 432. Lutzu Elias, 383. Luzeau de la Mulonnière Henricus

(Ven.), 71.

M

Macaire Cyrillus, 179. Mae Dermot Ioannes, 31. Mae Devitt Philippus, episc. Harrisbur-

gensis, 270, 476. Machado Andreas, episcopus Guayaqui

lensis, 151, 472. Mae Laughlin Eduardus Ioannes, 301. Mac Teigne Elisabeth, 47 sqq. Maffei Franciscus, episc. Laquedonien.,

175, 475. Maffi Petrus, S. R. E. card., archiepi

scopus Pisarum, 394. Magdalena a Ssmo Sacramento (Ven.),

229, 231. -M

Magini Annuntiata, 191. Magro Aloisius, 135. Magister S. Hospitii, 430. Mané Caelestinus, 216.

Index personarum hm

Maia Eliseus, 35Q. Maignien Gaspar (Ven.), 71. Maineaud de Bisefranc Claudius (Ven. )?

71. de Maio Franciscus Xaverius, 87. Maiocchi Rodulphus, 53. Malsou Petrus Maria, 87. Mamede da Silva Leite Toachim, episc.

tit. Sebastensis, 225, 475. Manassei (di Collestatte) Paulus, 56. Mancia-Salvini Galeatius, 133. Mancini-Raineri, episc. Fesulanus, 25,26. Mancuso Iacobus, 301. Mannucci Ubald us, 381. Many Seraphinus, S. R. Rotae Auditor,

21, 22, 28, 30, 45, 109, 120, 131, 158, 164, 188, 200, 205, 275, 286, 299, 415, 426, 448, 461, 487, 493.

Manzoni Caesar, 133. Marangó Ioannes, 167. Marbach Carolus, ep. tit. Paphien., 432. Marcarelli iosephus, 463. Marceillac Petrus, episcopus Apamien-

sis, 317, 476. Marchand Ioannes Philippus (Ven.), 71. Marchiò Iosephus, 427. de Marco Aloisius, 384. Marena Dominicus, 383. Marengo Franciscus, 135. M A R I A (S.) Virgo Dei Genitrix, 13,16, 60,

85, 144, 146, 154, 170, 172, 179 sqq., 259, 355, 360, 394, 433.

Maria a S. Henrico (Ven.), 228, 229, 231. Maria Rosa (Ven.), 228, 230, 231, Maria Teresia, regina, 181. Mariani Angelus, 15, 17, 69, 156, 230,

323, 363, 474. Marianus Franciscus, 248. Mariavé Henricus, 175, 178. Marini Nicolaus, 212, 300-, 381 ; S. R. E.

card., 468, 469, 473, 477, 495. Marinis Ioannes, 17. Marmotant de Savigny Claudius (Ven.),

71. Marnos Franciscus, 166. Marrocco Paschalis, 464. Martin (Ven.), 71. Martin Iosephus, 463. Martinelli Sebastianus, S. R. E. card.,

155.

Martínez Cabanas Iosephus Maria, archiepiscopus Tegucigalpen., 62.

Mascard, 328. Masón Aiphridus Ioannes, 304. Massey Renatus (Ven.), 71, Massi Eugenius, episc. tit. Ioppensis, 274. Massier Aiphridus, 328, 330, 334 sqq. Massier Ioannes, 324 sqq. Massier Iosephus, 330. Massimi Maximus, S. R. Rotae Auditor,

448, 461. Massin Ioannes (Ven.), 71. Mastripietri Iacobus, 463. Materazzo Nicolaus, 134. Matas Andreas, 168. Mátéffy Victor, 167. Mathias (S.), 361. Mathieu Oli verius Eleazarus, archiep.

Reginatensis, 90. Mauduit Ludovicus (Ven.), 71. Maurel, 328 sqq. Maurin Aloisius Iosephus, archiep. Lug

dunensis, S. R. E. card., 468, 469, 471, 473, 477, 478, 495.

Mause Carolus, 463. Maximilianus I, imperator, 181. Mazza Aurelius, 31. Méallet de Fargues Franciscus (Ven.), 71. Medina Leonidas, episc. tit. Chamachen-

sis, 104, 472. Medolago-Albani Stanislaus, 32. Meffre iosephus, 230. Meissner Iosephus, 430. Melo et Alcalde Prudentius, episc. Ma-

tritensis-Complutensis, 470. Menendez y Conde Valerianus, archiep.

Valentinus, 136. Menini Robertus, archiepiscopus tit.Gan-

grensis, 432. Menuret Iacobus (Ven.), 71. Menwissen Iacobus, episcopus tit. Pru-

sen., 256. de Mercede Anicetus, 281. Merizzi Iacobus, archiepiscopus tit. Mo-

cissenus, 136. Merry Del Val Raphael, S. R. E. card.,

7, v. Index Documentorum: S. Congr. S. Officii; 132.

Metropolitanus Dubuquensis, 224. Meunier (le) Iacobus Ioannes (Ven.), 71.

Index persona/runi 541

Meynier Iosepha, 159, 164. Meynier Renatus, 159. Migliorelli Vincentius, episc. Nursin.,

270, 476. Milacek Antonius, 168. Millet Henricus (Ven.), 71. Millet Petrus, 135. Mimbela Paulus, 303. Minacapelli Calogerus, 88. Minister generalis Fratrum Minorum,

387 sq. Minquella et Arnedo Turibius, episc.

tit. Basilinopolitanus, 358, 476. Minutte Anna (Ven.), 231. de Miranda (Chagas) Octavius, episc, de

Pouso Alegre, 63, 472. Mistrangelo Alphonsus Maria, S. R. E.

card., archiep. Florentinorum, 394. Mistretta Benedicta, 490, 491, 492. Miura Jagoro, 430. Mizsicsko Iosephus, 302. Molaroni Romulus, episcopus Macera-

ten. et Tolentin., 358, 476. Molz Fridericus, 430. Monge ioannes Maria (Ven.), 71. Moniz Petrus Ioannes, 464. Monnier Franciscus Iosephus (Ven.), 71. Monsaint Thomas (Ven.), 71. ¡ Monteleone Ernestus, 136. Morel Ioannes (Ven.), 71. Moreschini Camillus, archiep. Cameri-

nensis, 143. Mori Iosephus, S. R. Rotae Auditor^

19, 27, 28, 29, 30, 45, 51, 52, 75, 84, 184, 200, 232, 239, 324, 342, 343, 349, 367, 375, 496.

Mouffle Maria Franciscus (Ven.), 71. Moulin Aloisius, 215. Moulin Sophia, 160 sq. Mulhern Eduardus, episc. Dromorensis,

36, 472. Mulqueen Michael Iosephus, 351. Munoz et Izquierdo Franciscus, episc.

Vicensium, 177, 473. Munoz et Manzano Cyprianus, 54. Muñoz Raynaldus, episcopus titularis

Poglensis, 317, 476. Murphy Ioannes, 303. Murphy Ioannes, episcopus Portus Lu

dovici, 321, 475.

N

Nalbone Angelus, 215. Nalbone Iosephus, 215. Naranjo Alvaros, 352. Nardi-Dei Sylvius, 215. de Nardis Iosephus, episc. S. Agathae

Gothorum, 358, 476. Naro Raymundus, 489, 492. Nasalli-Rocca Ioannes Baptista, archiep.

tit. Thebarum, 474, 496. Nativelle Ioannes Baptista (Ven.), 71. Nativelle Renatus (Ven.), 71. Natoli Blasius, 54. Nègre Paulus, ep. tit. Cybistrensis, 474. Nelidow Demetrius, 133. Némèze Garneau, 54. de Netumières Raoul, 136. Nezel (Ven.), 71. Nicolosi Dionysius, episc. Chien., 56. Nieto et Martin Eustachius, episc. Se-

guntin., 317, 476. Nogier Mathias (Ven.), 71. Nolens Gulielmus, 429. Nouel Adulphus Alexander, archiep.

S. Dominici, 214. Novak Aemilius, 430. Nuntius Apostolicus in Ditione Brasi

liana, 169.

O

Obweger Iacobus, 167. O' Callaghan Thomas Alphonsus, episc.

Corcagiensis, 256. O' Connel Ioannes, 133. Olivares Aloisius, episc. Nepesin. et

Sutrin., 270, 476. Oppizzonio Carolus, S. R. E. card.,

archiep. Bononien., 377. Ordoñez Albertus, episc. Ibarrensis, 470. O' Reilly Hugo, 383. O' Rielly Michael, 351. Orienti Ioseph, 191. Orsini, S. R. E. card., archiep. Bene-

• ventan., 120, 125. Ortynskyi de Labetz Stephanus, episc.

Daulien., 136. Osorio y Eloia Ferdinandus, 215.


Oviefve Iosephus (Ven.), 71. Ozcoidi y Udave Iacobus, episc. Tira-

sonen., 432.

Paban Ernestus, 215. Pacelli Eugenius, 18. Pacelli Franciscus, 304. Pacelli Philippus, 186. Pagani-PIanca Incoronati Carolus, 133. Palermo Iosephus, 488. Palica Iosephus, 188, 300. Pallottini, 272, 441. Panken Ioannes Baptista, 216. Paolucci de' Calboli Ginnasi Ioannes

Rainerius, 136. Paolucci Richardus, 133. Papin (Villeré) Eduardus, 56. Parri Alexander, 167. Pascucci Ieremias, 135. Pasqualigo Dominicus, 147, 399. Passerat Iosephus (Ven.), 16. Patrizi Nazarenus, 120. Paulus (S.) Apostolus, 97, 100,310,313,

391, 393, 469. Pavanelli Laurentius, 56. de Payer Alicia, 200 sqq. de Paz y Morales Iosephus, 216. Pazery de Thorame Iosephus (Ven.), 71. Pazery de Thorame Iulius (Ven.), 71. Pazery de Thorame Petrus (Ven.), 71. de Pélacot Carolus, 134. Pelissier Maria (Ven.), 231. Pellier Ludovicus (Ven.), 71. Pellini Seraphinus, 255. Pellizzari Ioannes Maria, episc. Pìa-

centinus, 87. Penny Gulielmus Laurentius, 351, Pensa Thomas, 431. Pensati Nicolaus, 133. Perathoner Antonius, S. R. Rotae Audi

tor, 28, 29. Perez et Quiñones Ulpianus, episcopus

Bolivarensis, 470. Perez y Aguilar Antonius Adulphus,

archiep. S. Salvatoris in America, 166. Peries, 420. Perin Ioannes, 207 sq. Perkmaun Christianus, 167.

Perosi Carolus, 214, 496. Perrone P., 417 sq. Pétrone Iosephus, 133. Petronius (S.), 396. Petrus (S.) Apostolus, 139, 396,414, 469. Petrus (S.) Martyr, 396. Pey Franciscus Iosephus (Ven.), 71. Pezzani Henricus, 343, 487. Pfeiffer Nicolaus, 167. Pharis Emmanuel, 167. Philippot Ioannes Michael (Ven.), 71. Pie Aemilius, 45 sqq. Piccini Octavia, 185. Pichler, 111. Piedrabuena Barnabas, episc. Gatamar-

censium, 144. di Pietro Ioannes Baptista, 136. Pignatelli, 39, 128, 417 sq. Pinardi Ioannes, episc. tit. Eudoxiaden-

sis, 36, 471. Pinault Nicolaus Iosue, 54. Pinazzi Iosephus, 133. Pircëvié Jacob, 168. Pironneau, 204. Pitonius, 252, 273, 441 sq., 452, 457. Pius V (S.), R. P., 39,40,42, 379, 440, sqq. Pius VI, R. P., 77, 416, 423. Pius VII, R. P., 43, 378, 386 sq. Pius VIII, R. P., 325. Pius X, R. P.., 57, 85, 156, 173,174,

217, 258, 263 sq., 306, 353, 387, 399, 413, 466, 494.

Plagge Ioseph, 55. Ploquin Petrus (Ven.), 71. . Poels Henricus, 135. Pogliani Hermenegildus, 166. Polacco, 347. Polaczek Carolus, 215. Pompilj Basilius, S. R. E. card., 58. Ponse Claudius (Ven.), 71. Pontius, 119, 340, 418. Pontus Ioannes Baptista (Ven,), 71. Poret Renatus (Ven.), 71. Porlier Augustinus (Ven.), 71. Pospisil Iosephus, 429. Postulator generalis O. F. M., 14. Pothier Ch., 49, 51. Pottier Petrus Claudius (Ven.), 71. Poulain de Launay (Ven.), 71. Pouzet Iosephus, 55.

*

Index personarum

Power Ioannes, 136. Power (Walsh) Iacobus, 351. Prat Emmanuel, episc. tit. Mactaritanus,

67, 471. Prendergast Edmundus, archiepiscopus

Philadelphiensis, 140. Prieto Antonius, 216. Prior Ioannes, S. R. Rotae Auditor,

28, 30, 45, 46, 51,109, 120, 131, 58, 164, 188, 275, 286, 415, 426, 487, 493.

Privilenghios Gabriel, 168. Prizzi Michael, 489, 492. Przezdziecky Henricus, 215. Psalmon Petrus Nicolaus (Ven.), 71. Pugliese, 346. Pührerfellner Franciscus, 216. Pujia Antonius, 133. Puttini Melchiades, 194. Pyrrhus Corradus, 456.

Queneau Ioannes (Ven.), 71.

R

Rabé Iacobus (Ven.), 71. Radu Iacobus, 429. Radziwill Michael, 75 sqq., 415-426. Rajner Ludovicus, episc. tit. Cidyessen.,

301. Ranuzzi de Bianchi Victor Amadeus,

archiep. tit. Tyrensis, S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495.

Raphael a S. Iosepho, 382. Rateau Ioannes Iosephus (Ven.)', 7 Rauscher Leopoldus, 303. de Ravinel Stephanus (Ven.), 71. Raymbault, 361. Raynaud Ioannes, episc. tit. Germen.,

225, 475. Re Maria Liberata, 323. Redaelli Ioannes, 463. Régine Ioannes, archiep. Tranen, et Ba-

rolen., 270. Regnet Petrus (Ven.), 71. Reiffenstuel, 111, 159, 234, 242, 277,286,

326 sq., 441. di Rende, S. R. E. card., archiep. Be-

neventan., 120. .

543

Reth Carolus, episc. tit. Leten., 150,472. Reuter Dominicus, 382. Revela Anna, 117. Rey de Kervisic Ivon Ioannes (Ven.), 71. Ribas de Avila Emmanuel, 88. Ribeiro Costa Franciscus, 429. Riccardi Ambrosius, episc. Sarsinaten.,

225, 475. Ricciardelli Raphael, 155. Richelmy Augustinus, S, R. E. card.,

archiep. Taurinensis, 36. Riedl Cyrillus, 429. Riegler Ioannes, 135. Riganti, 130, 241, 243, 252, 451, 454sqq. Riggi Benedicta, 492. Riggi Marius, 91, 95, 171, 259. Righetti Andreas, episc. Carpen., 214. Rigoni Antonius, 216. Rigot Ludovicus (Ven.), 71. Rincón Gonzalez Philippus, archiep.

S. Iacobi de Venezuela, 317, 474. Riou Carolus, 54. de Ripert Maria, v. d'Alauzier. Ritsch el Hermannus, 430. Rizzi Ambrosius, 255. Robert de Lézardière Iacobus (Ven.), 71. de la Rochefoucauld Franciscus Iose

phus (Ven.), episc. Bellovacen., 67, 68, 72.

de la Rochefoucauld Petrus Ludovicus (Ven.), episc. Santonen., 67, 68, 72.

de Rocher Anna Margarita (Ven.), 231. Rodríguez Al ves Iosephus, 303. Rohrmoser Rupertus, 168. Rolleri Hieronymus, 105, 107 Romagnoli Angelus, 190. Romagnoli Elvira, 189, 192. Romagnoli Moyses, 192 sq. Romagnoli Telemach us, 192 sq. Romano Iosephus, 463. de Romillon Ioanna Maria (Ven.), 231. de Romillon Sylvia, v. Agnes a S. Lu

dovico. Ronai Ioannes, 216. Ronconi Andreas, 481, 482. Ronveau Henrica, 48 sqq. de Roquard Maria Anna (Ven.), 231. Rosa Ioannes Baptista, 103, 266. Rosé Ludovicus Franciscus (Ven.), 71. Rosset, 111, 418, 420.


Rossetti Petrus, S. R. Rotae Auditor, 28, 29, 52, 239, 254, 324, 342,367, 375.

Rossi Jeremias, 158. van Rossum Guilelmus, S. R. E. card., 108. Rostain ioannes Caesar (Ven.), 71. Rotoli Nicolaus, episc. Aesernien. et

Venafran., 150, 472. Rouchouse Iacobus Victor Maria, episc.

tit. Aegearum, 67, 471. Rouleau Carolus Edmundus, 32. Rousseau Claudius (Ven.), 71. Rousseau (le) Vincentius (Ven.), 71. Roussel Nicolaus Carolus (Ven.), 71. Rovere (della) Dominicus, S. R. E. card.,

episc. Taurinensis, 287. Royez Marcus Ludovicus (Ven.), 71. Ruelland Eugenia, 48 sqq. Russel Thomas, episcopus Carolopoli-

tan., 474. Ruzic (le) Ignatius, episcopus Caiesen.,

63, 308. Ryan Patritius Thomas, episc. Pem-

brokensis, 358, 476.

S

Sacchi Aloisius, 55. Sacco Antonius, 302. Sacconi Vincentius, 45, 75, 206, 287,324,

415. Sacripante Hieronymus, 302. Saedt Felix, 135. Saenz Benedictus, 429. de Saint-Clair Guyard Ioannes (Ven.), 71. Saint-James Petrus (Ven.), 71. Saint-Olive Henricus, 5. Salerno Rosa, 489, 492. Saliège Leonia, 233. de Salin de Niart Franciscus (Ven.), 71. Salleron Georgius, 383. Salvador et Barrera Iosephus Marianus,

episcopus Matritensis, 87; archiepiscopus Valentinus, 470.

Salvatorelli L„ 178. Salvetti Ambrosius, 216. Salvioni Ioannes, 255. de Sampayo Thomas Eduardus, 351. Samson Ioannes Henricus (Ven.), 71. Sánchez, 46, 78, 100 sq., 117, 119, 159,

325 sq., 340, 370, 374, 418.

Sanchini Iustinus, episcopus Fanensis, 225,475.

di Sanguineto (di Compostella) Balthas-sar, comes, 256.

Santangeli Ioseph, 167. Santelli Franciscus, 184. Santelli Liberata, 184 sqq. Santi, 111, 278, 318, 440. Santi Sanctius, 302. Santucci Carolus, 75, 415, 473. Sardi Vincentius, archiep. tit. Caesa

riensis, 270, 496. Sarnari Rainerius, episc. Maceraten. et

Tolentin., 56. Savignoni Fridericus, 239, 448. Savine Ioannes Antonius (Ven.), 71. Savini Silvia, 192, 195, 197. Sbarretti Donatus, archiep. tit. Ephesi-

nus, 7, v. Index Documentorum : Sacra Congr. S. Officii; S. R. E. card., 468, 469, 473, 477, 495.

Sbrolli Bartholomaeus, 189 sq.. 194. Sbrolli Ursula, 190, 194, 197. Scalabrini Ioannes Baptista, episc. Pia-

centin., 220. Scannell Richardus, ep. Omanern, 32. Scapardini Angelus, archiep. tit. Da-

mascen., 496. Scapinelli di Léguigno Raphael, S. R. E.

card., 473, 477, 495. Scavini, 420. Scherer, 80, 420. Scherndl Balthassar, 166. Schioppa Laurentius, 214. Schlamandinger Robertus, 168. Schlitz' von Görtz und von Wrisberg

Wolfgangus, 432. Schmalzgrueber, 10, 326. Schmid Iacobus (Ven.), 71. Schnitzer, 420. Schnuetgen Alexander, 133. Schreiner Iacobus, 55. Schulz Stephanus, 56. Schwechler Carolus, 135. Schwering Carolus, 430. Schwertner Augustinus, 133. Schwind Iosephus, 430. Scialdoni Aloisius. 300. Scotti Ioannes Baptista, episc. Auximan.

et Cingulah., 496.


Sebastianeiii Guilelmus, S. R. Rotae Decanus, 20, 21, 30, 158,164,188, 200, 205, 234, 239, 254, 275, 286, 349, 427.

Sebastiani Iosephus, 134. Seconds Ioannes Antonius (Ven.), 71. Seedoch Carolus, 216. Séguin Ioannes Antonius (Ven.), 71. Segura Saenz Petrus, episc. tit. Apollo-

nien., 104, 472. Sentroul Carolus, 135. Serafini Dominicus, S. R. E. card., 53,

87, 107, 132, 165, 462. Seraglia Aemilius, 135. de Serres Emmanuel, 109-119. de Serres Ioseph, 113, 115. Sévin Hector Irenaeus, S. R. E. card.,

archiep. Lugdunen., 168. Shaw Ioannes Gulielmus, episcopus

S. Antonii, 53. Siciliano Sebastianus, 464. Sidoli Franciscus, episcopus Reatinus,

225, 475. Sikorski Andreas, 167. Silva Antonius Raymundus, episc. Eme-

riten. in Indiis, 53. Silj Augustus, archiepiscopus tit. Cae

sariensis Ponti, 496. Simeone Augustinus, episc. Adiacensis,

177, 475. Siminiati Stephanus, 429. Simlinger Rodulphus, 216. Simon Ioannes Petrus (Ven.), 71. Sincero Aloisius, S. R. Rotae Auditor,

19, 27, 28, 29, 30, 45, 51, 120, 131, 184, 200, 232, 239, 343, 349, 382, 415, 426, 448, 461, 487, 493.

Sinibaldi Iacobus, episcopus tit. Tiberien., 157.

Sixtus IV, R. P., 289, 298. 'de Skrbensky Leo, S. R. E. card., ar

chiep. Olomucensis, 177, 470. Sokolowski Wenceslaus, 135. Sole Iacobus, 55. Solieri Franciscus, 212. Soror a S. Maria Perdolente, 323. Sortino Salvator, 488. Sosio Angelus, 136. de Soto y de Aguilar Ferdinandus, 54. de Souza Monteiro Ferdinandus, episc.

Spiritus Sancti, 136. ACTA, vol. VIII , n. 14. — 30-12-016.

Spalding (Lancaster) Ioannes, archiep. tit. Scythopolitan., 464.

Springmuehl Fridericus, 463. Sproll Ioannes Baptista, episc. tit. Al-

mirerisis, 472. Stagni Peregrinus Franciscus, archiep.

Aquilan., 91 ; archiepiscopus tit. Ancyranus, 470.

Staiti Ioseph, episc. Ándrien., 270. Stan Florianus, 429. Stanislaus (S.) Kostka, 14. Stettiner Torquatus, 184 sqq. Stief Theodorus, 168. de Stieglitz Franciscus, 55. Stillemans Antonius, episc. Gandaven-

sis, 464. Stoeger Ioannes Baptista (Ven.), 16 sq. Strahinscak Aemilius, 166. Stumpf Christophorus, 431. Surcouf Germana, 109-119. Sweeney Edwinus Maria, 351. von Szczaniecki Michael, 135. Szeman Andreas, 166. de Szeptycki Andreas, archiep. Leopo-

lien. Ruthenorum, 146.

T

Tacci Ioannes, archiep. tit. Nicaen., 496. Taccone Gallucci Dominicus, archiepi

scopus tit. Constantiensis, 87. Tagliamonte Raphael, 133. Talamo Salvator, 366. Talieu Magdalena (Ven.), 231. de Talleyrand Vera, 83. Talion Patritius Gulielmus, 302. Tani Tancredes, 27, v. Index Documen

torum: S. Romana Rota. Tannrath Ioannes, 302. Tarquini P., 79. Teanini, 343. Tei Paulus Marcus, ep. Pisauren., 168. Teissier Hippolytus, episc. Mysurien.,

408, 476. Teoga Ato, 303. Territo Gratia, 487-493. Territo Rosarius, 488. Tessier Ioannes Baptista (Ven.), 71. Testi Aloisius, 352. Texier Iosephus Martialis (Ven.), 71.

36


Theissling Ludovicus, 355, 395. Thierrey Ioannes Iosephus (Ven.), 71. Thomas (S.) Aquinas, 156, 157, 174, 322,

326, 340, 364 sq., 397, 412 sqq., 479. Thomas Lupus (Ven.), 71. Tierney Myles, 351. Tobin Thomas, 302. Tonti Iulius, S. R. E. card., 31, 165, 301. de Toro Donoso Antonius, 256. Torras y Bages Iosephus, episcopus Vi-

censium, 56. Torres et Sanz Antonius Aurelius, episc.

tit. Augilensis, 63, 471. Tovia Ferdinandus, 302. Trabattoni Petrus, 166. Tramonte (Giglio) Iosephus, 303. Traversi Leopoldus, 190, 192 sq. Trocchi Titus, archiepiscopus tit. Lace-

daeraoniensis, 355. Trua Raphael, 431. Trzopinski Ioannes, 429. Tupinambá da Frota Iosephus, episc.

Sobralensis, 63, 471. Turchi Adulpjius, episcopus tit. Cano-

pitanus, 132, 446. de Turmenyes Petrus Iacobus (Ven.), 71.

U

Ubaldi Sanctes, 463. Ughetti Caelestinus, 255. Unger Carolus, 215. Urbanus VIII, R. P., 77, 82, 248, 362,

368, 418, 420, 424. de Urquiza Adulphus, 431. Urvoy Renatus (Ven.), 71.

Y

Vacca Antonius, 294. Vacca Bartholomaeus, 294. Vaccaro Iulius, archiep. Baren., 214. Valensise Dominicus Maria, archiep^tit.

Oxyrynchius, 56. Valions de la CalmetteCarolus (Ven.), 71. Valfrè di Bonzo Theodorus,"archiep. tit.

Trapezuntin., 382. Vali hora Augustinus, 166. Vanni Latinus Henricus, v. Evangelista

ab Usselle.

Vannutelli Vincentius, S. R. E. card., episc. Ostiensis et Praenestinus; 69, 132,230,376,409,411.

Van Waterschoot van der Gracht Gual-terus, 383.

Vareilhe Duteil Franciscus (Ven.), 71. Vassallo di Torregrossa Albertus, ar

chiep. tit. Hemesen., 165. Vauguelin Edgardus, 133. Vecchiotti, 80,111. de Vedrin (Ghislain) Alphonsus, 56. Venier, episc. Vicentin., 211. Venzi, 345. Verchière Elisabeth (Ven.), 231. Verde Alexander, 15, v. Index Documen

torum: S. Congr. Rituum. Veret Carolus Victor (Ven.), 71. Verrier Petrus (Ven.), 71. Verrón Nicolaus Maria (Ven.), 71. Verzosa Alfridus, episcopus Lipensis,

358, 476. Vichi Emygdius, 135. Vico Antonius, S. R. E. card., episc. Por

tuensis et S. Rufinae, 15, v. Index Documentorum: S. Congr. Rituum; 155, 165, 323, 363.

Vidal P., 249. Vidari, 345. Vié Gustavus, episcopus Monoecensis,

177, 473. Vieira Modestus Augustus, episc. tit.

Archelaidensis, 464. Vigna Aloisius, 56. Vilaplana Jové Iosephus, 384. Villapol Ioseph, 277. Villeré Papin Eduardus, 56. de Villette Ioannes (Ven.), 71. Vinati Ioannes Baptista, archiep. tit.

Mocissen., 474. de la Vinaza (comes), 54. Vincent Amatus Petrus, 160 sq. Vincent Clotildes, 161. Vincentius a Cruce, 283. Vincentius (S.) Ferrerius, 397. Violard Guilelmus (Ven.), 72. Virili Raphael, archiepiscopus tit. Pto-

lemaiden., 91, 95, 171, 259. Vitalis Petrus (Ven.), 72. Vitan Lucas, 275. Vivante, 345 sq.


Vizzini Ioannes, 302. Vòlio Claudius, episc. S. Rosae in Hon

duras, 62, 472. Völker Maria Hadrianus, 303. Volondat Iosephus (Ven.), 72. Volovió Iosephus, 166.

W

Wagner Franciscus, 167. Wais Casimirus, 429. Waldmann Abel, 166. Walsh Guilelmus, 166. Walsh Iacobus, 351. Wehofsits Iulius, 168. Weingaertner Paulus, 351. Weldon Michael, 166. Wengritzky Conradus, 216. Wernz, 22, 78, 80, 111, 118, 198 sq., 418,

420, 422. Westerwoudt Gulielmus Ioannes, 55.

de Wiart (Carton) Mauritius, 302. Wold-Mariam Ato, 303. Workie, v. Dediazmatch. Wuillemont Henricus, 303.

Z

Zaffarame Augustus, 216. Zaleski Ladislaus, patriarcha Antio

chenus Latinorum, 474. Zampaglione Laurentius, 463. Zara Aloisius, 168. Zara Maximilianus, 310. Zefilippo Aloisius, 133. Zehentbauer Michael, 303. Zehle Alphonsus, 430. Zemancsik Stephanus, 167. Zezza Michael, episc. Puteolanus, 463. Zimmermann Ignatius, 429. Zivkovic Andreas, 432. Zucchini Carolus, 303.

O C T A V U M V O L U M E N C O M M E N T A R I I O F F I C I A L I S « Acta Apostolicae Sedis »

A B S O L V I T U R D I E 3 0 D E C . 1916. - T Y P I S P O L Y G L O T T I S V A T I C A N I S

aas 08 [1916] - ocr

Documents