ปญหาความรบผดทางอาญาและกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของ

สภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

โดย

นางสาวอนสรา เกอข า

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายอาญา

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปญหาความรบผดทางอาญาและกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของ

สภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

โดย

นางสาวอนสรา เกอข า

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายอาญา

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

PROBLEMS OF CRIMINAL LIABILITY AND LAW ENFORCEMENT PROCESS ACCORDING TO SUMMONING ACT OF

COMMISSION BOARD OF HOUSE OF REPRESENTATIVE AND HOUSE OF SENATE B.E. 2554

BY

MISS ANUSARA KUAKUM

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF LAW

CRIMINAL LAW FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ ปญหาความรบผดทางอาญาและกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

ชอผเขยน นางสาวอนสรา เกอข า ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายอาญา

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร. อดม รฐอมฤต ปการศกษา 2558

บทคดยอ

เนองจากพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ก าหนดใหผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตองรบผดทางอาญา โดยมเจตนารมณเพอประโยชนจากการใชโทษทางอาญาในการขมขบคคลใหเกดความเกรงกลวและจ าเปนตองใหความรวมมอกบคณะกรรมาธการอนจะเปนการสงเสรมอ านาจของคณะกรรมาธการและเพอเพมประสทธภาพในการท างานของคณะกรรมาธการเพยงอยางเดยวเทานน ซงเมอพจารณาความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญาของกฎหมายฉบบดงกลาวแลว โดยพจารณาในแงตางๆอยางรอบดาน กลาวคอ พจารณาความเหมาะสมในแงทฤษฎความรบผดทางอาญา ความเปนระบบกรรมาธการของรฐสภาไทย มตทางการเมองของประเทศไทย ประกอบกบการพจารณาเปรยบเทยบกบการก าหนดความรบผดทางอาญากรณมการฝาฝนค าสงเรยกทมลกษณะคลายคลงกนอยางกรณการฝาฝนค าสงเรยกของศาลหรอการขดขนหมายศาล กรณการฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบวนยขาราชการ และกรณการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช.ในการไตสวนขอเทจจรง ซงมระดบความรายแรงของการไมไดขอเทจจรงจากผทมหนาทตองใหขอมลกบผทออกค าสงเรยกนนมากกวาระดบปกตและลวนเปนเรองทน าไปสการลงโทษบคคลทงสน ท าใหเหนไดวาการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการไมควรก าหนดใหตองรบผดทางอาญา อกทงเมอมการบงคบใชกฎหมายฉบบดงกลาวแลวกกลบพบวามปญหาในทางปฏบตอยางมาก ทงในชนกลาวโทษ ชนพนกงานสอบสวน และชนพนกงานอยการ อนสงผลใหการบงคบใชกฎหมายทมโทษทางอาญา

(2)

ซงมโทษทรายแรงและสงผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชนมากทสด แตกลบมการบงคบใชอยางงายดายทสด จนกลายเปนการท าลายความศกดสทธของกฎหมายอาญา และยงเปนการสนบสนนใหการใชกฎหมายอาญาไมเกดความยตธรรมไปดวย

วทยานพนธน ไดท าการศกษาและวเคราะหถงปญหาความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญากบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ โดยเปรยบเทยบกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส และศกษาปญหาของกระบวนการยตธรรมไทยท เกดจากการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 โดยเสนอแนะวา หากจะใหมการบงคบโทษกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ ควรใชโทษปรบทางปกครองซงถอเปนมาตรการลงโทษทเหมาะสมทสด ค ำส ำคญ: ความรบผดทางอาญา, ค าสงเรยก, กรรมาธการ

(3)

Thesis Title Problems of Criminal Liability and Law Enforcement Process According to Summoning Act of Commission Board of House of Representative and House of Senate B.E. 2554

Author Miss Anusara Kuakum Degree Master of Laws Major Field/Faculty/University Criminal Law

Faculty of Law Thammasat University

Thesis Advisor Professor Udom Rathamarit, Ph.D. Academic Years 2015

ABSTRACT

According to Summoning Act of Commission Board of House of Representative and House of Senate B.E. 2554 which specified that those who do not abide by such command of the Commissioner Board will be charged with criminal liability; of which with intention to use this criminal liability to incur threat and that leads to cooperation with the Commission Board and thus consolidate power to the Commission Board and its effectiveness in its work. Once put into consideration the question of propriety for regulating such criminal liability attached to the act, where all facets of aspects are examined which are; theoretical propriety of criminal liability, system of Thai Congress, Thailand’s political dimension, and in consideration with designated criminal ability of breaking similar summon such as those of the court’s writ or court summoning disobedient, or cases of government officer discipline Commission Board summoning disobedient, and cases of ONACC summoning disobedient; whereas in all these cases, the severity of not getting the truth of the obligated officer to impart information is more than usual and are all leading to individual punishment, it could be seen that the summoning act should not call for criminal liability. Furthermore, when such act is enforced, many problems

(4)

are found in practical levels; in accusation level, inquiry official level, attorney official level, all of which its effect enforces criminal liability of great severity and infringes upon freedom of the citizen, yet became most easily enforced that it becomes harboring upon destroying the sacredness of criminal law. Even more so, this act is a support of using criminal law to cause injustice.

This dissertation studies, examines, and analyzes the questions of propriety of criminal liability designated to those who act in disobedient of the summoning call of the Commission Board using the method of comparison with cases of summoning call of the similar Commission Board in England, United States of America, and France. It also studies problems of Thai justice system that are caused by the enforcement of Summoning Act of Commission Board of House of Representative and House of Senate B.E. 2554 where this dissertation suggests that; if there is to be enforcement of those who act in disobedient with the summoning act, the Administrative Penalties should be put into place as it is the most appropriate punishment.

Keywords: criminal liability, summoning call, Commissioner

(5)

กตตกรรมประกำศ

การเขยนวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงลงไดดวยความเมตตากรณาอยางสงจากผมพระคณหลายทาน ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร . อดม รฐอมฤต ทกรณาเสยสละเวลาอนมคายงในการรบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธคอยใหปรกษาแนะน าสงสอนและตรวจสอบแกไขรวมทงชแนะสงทเปนประโยชนใหกบผเขยนทกประการจนท าใหการเขยนงานฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด

ผเขยนขอกราบของพระคณทานศาสตราจารย ดร . คณต ณ นคร ทไดกรณามาเปนประธานกรรมการในการสอบวทยานพนธฉบบน และผชวยศาสตราจารย ดร . ปกปอง ศรสนท และอาจารย ดร. สรสทธ แสงวโรจนพฒน ทไดกรณามาเปนกรรมการสอบวทยานพนธ โดยไดกรณาใหค าชแนะและใหขอคดเหนตางๆทเกยวของเพอแกไขเพมเตมทางดานเนอหาทยงไมครบถวนสมบรณและใหขอคดในการปรบปรงบทวเคราะหและขอเสนอแนะเพอใหวทยานพนธฉบบนมความเรยบรอยสมบรณยงขน เปนงานเขยนทจะเกดประโยชนกบผทมความสนใจในการศกษาคนควาเปนอยางยง

ผเขยนขอกราบขอบพระคณคณจ าลกษณ เกอข า บดาของผเขยน และคณสมศร เกอข า มารดาของผเขยน ซงเปนผมพระคณอยางสงของผเขยน โดยเปนผใหการสนบสนนในการศกษาและเปนก าลงใจทดของผ เขยนในการเขยนวทยานพนธฉบบนมาโดยตลอด และขอขอบพระคณคณวภาว เกอข า คณปยธดา เกอข า และคณจฑาลกษณ เกอข า ซงเปนพสาวของผเขยนทคอยใหก าลงใจและความชวยเหลอในดานตางๆมาโดยตลอด อกทงขอขอบพระคณเพอนๆพๆ กลมงานคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป และกลมงานอนๆในส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร รฐสภา ทใหความชวยเหลอผเขยนมาอยางดท าใหวทยานพนธฉบบนเปนส าเรจผลได

ทายน หากวทยานพนธฉบบนไดสรางคณประโยชนตอผทสนใจศกษาคนควา ผเขยนขอกราบมอบคณงามความดทงหมดใหกบบดามารดา และครบาอาจารยทงหลายของผเขยน แตหากเกดขอบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยวและขออภยไว ณ โอกาสนดวย

นางสาวอนสรา เกอข า

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 3 1.3 ขอสมมตฐานการศกษา 3 1.4 ขอบเขตของการศกษา 4 1.5 วธการศกษา 4 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 หลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของในการก าหนดความผดเพอลงโทษบคคลทางอาญา 5 และทางปกครอง 2.1 หลกการก าหนดความผดทางอาญา 5

2.1.1 ทมาของความผดอาญา 7 2.1.2 ความหมายของความผดอาญา 7 2.1.3 วตถประสงคของการก าหนดความผดอาญา 8 2.1.4 ประเภทของความผดอาญา 12 2.1.5 ทฤษฎเกยวกบความผดทางอาญา 14

2.1.5.1 แนวคดหลกในการก าหนดความผดอาญา 14 2.1.5.2 หลกในการพจารณาการกระท าอนนาต าหน 18

2.1.6 แนวคดเกยวกบการก าหนดความผดอาญาทเหมาะสม 19

2.1.6.1 ขอจ ากดการใชกฎหมายอาญาในสงคม 19

2.1.6.2 ความเหนทเกยวของ 22 2.2 แนวคดหลกของโทษทางอาญาและโทษทางปกครอง 23

2.2.1 แนวคดหลกของโทษทางอาญา 23 2.2.1.1 ความหมายของโทษทางอาญา 23 2.2.1.2 ความเปนมาของโทษทางอาญา 25 2.2.1.3 แนวคดเกยวกบโทษทางอาญา 31 2.2.1.4 วตถประสงคของโทษทางอาญา 32 2.2.1.5 องคกรทมอ านาจลงโทษทางอาญา 36 2.2.1.6 เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางอาญา 37 2.2.1.7 รปแบบลกษณะของโทษทางอาญาและการใชโทษทางอาญา 38

2.2.2 แนวคดหลกของโทษทางปกครอง 42 2.2.2.1 ความหมายของโทษทางปกครอง 42 2.2.2.2 ความเปนมาของโทษทางปกครอง 43 2.2.2.3 แนวคดเกยวกบโทษทางปกครอง 44 2.2.2.4 วตถประสงคของโทษทางปกครอง 47 2.2.2.5 องคกรทมอ านาจลงโทษทางปกครอง 47 2.2.2.6 เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางปกครอง 48 2.2.2.7 รปแบบลกษณะของโทษทางอาญาและการใชโทษทางปกครอง 49

บทท 3 การก าหนดความรบผดทางอาญาและการบงคบใชกฎหมายค าสงเรยก 53 ของคณะกรรมาธการ

3.1 หลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 53 3.2 ระบบกรรมาธการของประเทศไทย 55 3.3 ความเปนมาของกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 59 3.4 เจตนารมณของกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 64 3.5 การก าหนดความผดอาญาไวในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 68

3.5.1 การก าหนดความรบผดทางอาญากรณฝาฝนค าสงเรยกตามกฎหมายอนๆ 69 3.5.1.1 การฝาฝนค าสงเรยกของศาลตามประมวลกฎหมายอาญา 69 3.5.1.2 การฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบสวนวนย 70 ขาราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 3.5.1.3 การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามพระราชบญญต 73 ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

พ.ศ. 2542 3.6 กระบวนการในการบงคบใชกฎหมายกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 77 3.7 หลกการส าคญเกยวกบค าสงเรยกในระบบการเมองและการบรหารรฐ 79

3.7.1 หลกความสจรตโปรงใส (Transparency) 79 3.7.2 หลกแหงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ (Accountability) 80

3.8 ระบบคณะกรรมาธการและกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 82 ในตางประเทศ

3.8.1 ประเทศองกฤษ 82 3.8.1.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศองกฤษ 83 3.8.1.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศองกฤษ 86

3.8.2 ประเทศสหรฐอเมรกา 89 3.8.2.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกา 89 3.8.2.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศสหรฐอเมรกา 91

3.8.3 ประเทศฝรงเศส 93 3.8.3.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศฝรงเศส 93 3.8.3.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศฝรงเศส 98

บทท 4 บทวเคราะหการก าหนดความรบผดทางอาญาและการบงคบใชกฎหมาย 100

ตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎร และวฒสภา พ.ศ. 2554

4.1 ความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญต 100 ค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

4.1.1 พจารณาในแงทฤษฎความรบผดทางอาญา 100 4.1.2 พจารณาในแงระบบกรรมาธการของประเทศไทย 103 4.1.3 พจารณาในแงมตทางการเมองของไทย 104 4.1.4 พจารณาเปรยบเทยบกบการก าหนดความรบผดทางอาญากรณ 105 การขดขนหมายศาล 4.1.5 พจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวน 106 ในการสอบวนยขาราชการ 4.1.6 พจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช. 107 ในการไตสวนขอเทจจรง

4.2 มาตรการอนทเหมาะสมเพอบงคบใหเปนไปตามพระราชบญญตค าสงเรยก 108 ของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

4.2.1 พจารณาจดตางระหวางการใชมาตรการทางปกครอง 108 กบมาตรการทางอาญา

4.2.2 เปรยบเทยบการใชโทษปรบทางปกครองกบโทษปรบทางอาญา 112 4.2.3 วเคราะหขอเสยของการใชโทษปรบทางอาญา 112 4.2.4 วเคราะหขอดของการใชโทษปรบทางปกครอง 112

4.3 ปญหาทางปฏบตในกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญต 113 ค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

4.3.1 ชนกลาวโทษ 113 4.3.2 ชนพนกงานสอบสวน 114 4.3.3 ชนพนกงานอยการ 115

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 117

5.1 บทสรป 117 5.2 ขอเสนอแนะ 122

บรรณานกรม 124

ประวตผเขยน 130

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ตามทรฐธรรมนญมาตรา 135 ไดใหอ านาจคณะกรรมาธการออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได และใหค าสงเรยกดงกลาวมผลบงคบตามทกฎหมายบญญต และตอมาไดมการประกาศใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 เพอใหมสภาพบงคบเปนไปตามทรฐธรรมนญไดก าหนดไว โดยกฎหมายฉบบนไดก าหนดใหผทฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตองรบผดทางอาญา และในการเขาสกระบวนพจารณาคด ไดก าหนดใหประธานคณะกรรมาธการเทานนเปนผใหอ านาจในการด าเนนคดโดยการกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนเพอเขาสกระบวนการด าเนนคดในทางอาญาตอไป

เมอไดพจารณาถงประเพณของรฐสภาไทย ทไมไดมความตองการใหรฐสภามอ านาจมากจนเกนไป ยงไปกวานนในระบบกรรมาธการของไทยกยงมความแตกตางกบตางประเทศอยมากทงในเรองของความแขงแรงของระบบกรรมาธการทยงไมไดเปนอสระจากพรรคการเมอง ความเขมขนของบทบาทอ านาจหนาทของกรรมาธการในการตรวจสอบฝายบรหาร ระบบงานทคอนขางซบซอนและมผลประโยชนทางการเมองเขามาเกยวของ ท าใหตองพเคราะหวา ระบบกรรมาธการของไทยมความเหมาะสมหรอไมเพยงใด ในการก าหนดใหผฝาฝนพระราชบญญตพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ.2554 ตองรบผดทางอาญา โดยมเจตนารมณเพอจะบงคบ ขมข ใหบคคลเกดความเกรงกลวและจ าเปนตองใหความรวมมอกบคณะกรรมาธการเพอสงเสรมประสทธภาพในการท างานของคณะกรรมาธการ ท าใหคณะกรรมาธการมอ านาจมากจนเกนไป และเปนการน าประโยชนจากการก าหนดความรบผดทางอาญามาใชเปนเครองมอในการตอรองทางการเมอง เพอแสวงหาประโยชนสวนตน เพราะผลรายในการก าหนดความรบผดทางอาญาซงเปนการก าหนดบทลงโทษทรนแรงและกระทบสทธเสรภาพของประชาชนอยางรายแรงนนอาจมมากกวาผลรายทเกดจากการกระท าความผด เพราะบคคลทไดรบค าสงเรยกจากกรรมาธการเพอมาใหขอมล ขอเทจจรงตางๆกบกรรมาธการหรอสงเอกสารตางๆทกรรมาธการจ าเปนตองใชในการพจารณานน สวนใหญมกจะเปนขาราชการ เจาหนาทของรฐ และแมจะเปนเอกชนกตามตางเปนบคคลทเปนบคคลทมความร เปนก าลงส าคญของประเทศชาต ประกอบกบมเหตผลและความจ าเปนในหลายๆดาน ในการใหขอมลขอเทจจรงบางอยางกบคณะกรรมาธการ ไมวา

1

2 จะเปนสายงานระบบการบงคบบญชาของขาราชการ ทผใตบงคบบญชาจะตองปฏบตตามค าสงของผบงคบบญชาในการใหขอมลทเปนความลบของหนวยงานกบคณะกรรมาธการ หรอเอกชนทอาจจะมเหตผลสวนตวตองปกปดขอมลกจการเพอมใหกระทบกบผลประโยชนในทางธรกจ นนคอเหตแหงการกระท าความผดตามกฎหมายฉบบนลวนมเหตผลในการปฏบตหนาทของแตละฝายทแตกตางกน และอาจมไดเปนไปโดยมเจตนาฉอฉลแตอยางใด โดยบคคลทไดรบค าสงเรยกมสทธทจะพจารณาไปตามอ านาจหนาทของตนวาขอมลดงกลาวควรเปดเผยใหกบคณะกรรมาธการหรอไม การก าหนดความรบผดทางอาญาตามกฎหมายฉบบนจงท าใหเกดการแสวงหาประโยชนทมชอบมากกวาประโยชนทชอบทสวนรวมจะไดรบ ทงทยงมมาตรการอนๆทเหมาะสมมากกวาในการยบยงมใหบคคลกระท าความผดนนไดและจะสงผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชนนอยทสด

อยางไรกตาม เมอพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ก าหนดใหผฝาฝนมความผดทางอาญา ซงโดยตวกฎหมายไมอาจมผลบงคบได ตองอาศยบคคลทเกยวของในกระบวนการยตธรรมในการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายดงกลาว โดยหากบคคลทเกยวของทกฝายบงคบใชกฎหมายเพอด าเนนคดกบผกระท าความผดโดยไดค านงถงความเหมาะสมวาผกระท าความผดควรรบผดทางอาญาหรอไมนน ความยตธรรมจงจะเกดขนได แตในการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 มสภาพปญหาหลายประการทสงผลใหกระบวนการยตธรรมทางอาญาในการบงคบใชกฎหมายขาดประสทธภาพ สงผลใหไมเกดความยตธรรม โดยประการแรกเมอมขอเทจจรงวามการกระท าความผดตามกฎหมายฉบบน ในชนกลาวโทษไดมการก าหนดใหประธานคณะกรรมาธการเทานนเปนผมอ านาจในการใชดลพนจทจะตดสนวาจะด าเนนคดกบผกระท าความผดหรอไม การก าหนดเชนนท าใหเกดการใชอ านาจตามอ าเภอใจหรอมการบดผนอ านาจ กลนแกลงบคคลอนเพอประโยชนในทางการเมอง แมจะมการกระท าความผดอยางเดยวกน ขอเทจจรงพบวาประธานคณะกรรมาธการบางคณะใชดลพนจทจะใหมการด าเนนคด แตในอกบางคณะกลบมการใชดลพนจเลอกทจะไมด าเนนคด ท าใหเกดการเลอกปฏบตในการบงคบใชกฎหมาย ท าใหกฎหมายขาดความชอบธรรม ประการทสองคอในการด าเนนคดในชนสอบสวน มการก าหนดใหพนกงานสอบสวนมอ านาจสอบสวนเพอสงส านวนไปยงพนกงานอยการ ซงการก าหนดใหการด าเนนคดตองผานขนตอนการสอบสวนพนกงานสอบสวน ท าใหกระบวนการยตธรรมเปนไปดวยความลาชา อกทงในการด าเนนคดอาจถกแทรกแซงทางการเมองไดงาย มการเกรงกลวอทธพลทางการเมอง และมการเลอกฝายทางการเมอง และในประการสดทาย ในชนของพนกงานอยการ ซงพนกงานอยการมดลพนจและมความเปนอสระในการจะสงฟองคด หากผกระท าความผดตามพระราชบญญตนเปนอยการสงสด ซงไมไดรบการยกเวนในการบงคบใชพระราชบญญตดงกลาว

3 พนกงานอยการจะมความเปนอสระในการสงคดอยางแทจรงหรอไม และการสงคดจะเปนไปโดยความเทยงธรรมเพยงใด และทายสดแลวหากมความเหนแยงค าสงไมฟองของพนกงานอยการ ซงอยการสงสดจะตองเปนผชขาด กลบไมมการก าหนดกระบวนการตรวจสอบการใชดลยพนจการสงคดของอยการสงสดแตอยางใด

ดงนน ผเขยนจงมความสนใจทจะท าการศกษาความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญาและสภาพปญหาในทางปฏบตทเกดในกระบวนการยตธรรมในการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 เพอประโยชนในการก าหนดโทษใหมความเหมาะสมกบผทฝาฝนกฎหมายฉบบนและเพอใหการบงคบใชกฎหมายเกดความยตธรรมตอไป

1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ

1.2.1 เ พอศกษาถ งความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ 2554

1.2.2 เพอวเคราะหและหาแนวทางมาตรการอนทเหมาะสมทจะน ามาใชบงคบกบผฝาฝนพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ 2554

1.2.3 เพอวเคราะหถงสภาพปญหาของกระบวนการยตธรรมทเกดจากการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ 2554 1.3 ขอสมมตฐำนกำรศกษำ

1.3.1 การก าหนดความรบผดทางอาญากบผท กระท าการอนเปนการฝ าฝนพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ.2554 ไมมความเหมาะสม เนองจากเปนการก าหนดความผดอาญามาบงคบ ขมขใหบคคลกระท าการ เพออ านาจทางการเมองและประโยชนสวนตน โดยจะเปนการกระทบสทธและเสรภาพของประชาชนมากเกนไป ประกอบกบความเขมขนของบทบาทกรรมาธการในประเทศไทยและประเพณรฐสภาไทยยงไมมความเหมาะสมในการก าหนดใหความผดลกษณะนเปนความผดทางอาญา และหากมการยกเลกความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ควรมมาตรการใดเขามาเพอบงคบใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมายน

1.3.2 ในกระบวนการบงคบใชกฎหมายตงแตในชนเรมตนด าเนนคด ตองก าหนด

4

ขนตอนวธการด าเนนการทดใหกบบคคลทเกยวของทกฝาย เพอพจารณาถ งความเหมาะสมในการด าเนนคดอาญากบผกระท าความผดเพอกดกนมใหกระบวนการยตธรรมเปนไปในทศทางแหงความรสกเกรงกลวอ านาจทางการเมอง เพอใหกฎหมายเกดความยตธรรมและท าใหกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยมประสทธภาพทดยงขน

1.4 ขอบเขตของกำรศกษำ

มงศกษาถงความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ 2554 วามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด และศกษาความเหมาะสมของมาตรการอนๆทจะน ามาใชเพอบงคบใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย รวมทงศกษาสภาพปญหาของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเกดจากบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ 2554

1.5 วธกำรศกษำ

ศกษาโดยคนควาจากเอกสารทางวชาการ หนงสอ ต ารากฎหมายไทย บทความทางวชาการ รายงานการประชม บนทกการพจารณาเพอการสบคนเจตนารมณของรางกฎหมาย รวมถงงานวจยทเกยวของทมผศกษาไวกอนหนาน ตลอดจนไดคนควาหาขอมลทางอเลกทรอนกส ทเกยวของกบพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ 2554 ทงของประเทศไทยและตางประเทศเพอน ามาวเคราะหตามประเดนปญหาทตงไวขางตน

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.6.1 ท าใหไดรบทราบถงความไมเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

1.6.2 ท าใหทราบถงมาตรการอนทจะน ามาใชกบผฝาฝนพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

1.6.3 ท าใหไดรบทราบถงสภาพปญหาในทางกระบวนการยตธรรมท เกดจากการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

5

บทท 2 หลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของ ในการก าหนดความผดเพอลงโทษบคคล

ทางอาญาและทางปกครอง

ในการศกษากฎหมายอาญา อนเปนกฎหมายทมโทษรนแรงสงผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน ในบทนผเขยนศกษาถงการก าหนดความรบผดทางอาญา โดยศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎตางๆทเกยวของ เพอทราบถงแกนแทของกฎหมายอาญาอยางแทจรง รวมไปถงศกษาแนวคดหลกของโทษทางอาญาและโทษทางปกครอง เพอน าไปสการวเคราะหความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญาและเหตผลการน าโทษทางปกครองมาใชแทนโทษทางอาญาในบทตอไป ดงรายละเอยดจะกลาวตอไปน

2.1 หลกการก าหนดความผดทางอาญา

เมอกลาวถงความรบผดตามกฎหมายนน อาจแบงออกไดเปน ๒ ประเภทคอ ความรบผดทางอาญากบความรบผดทางแพง โดยความรบผดทางอาญากบความรบผดทางแพงนนมความแตกตางกน กลาวคอ การก าหนดความรบผดทางอาญานนถกก าหนดขนมาเพอควบคมคนในสงคมทอยรวมกนเพอใหสงคมมความสงบเรยบรอย และเมอมการกระท าทกระทบกระเทอนความสงบเรยบรอยของสงคมขน จงมการก าหนดใหลงโทษผกระท าความผด แตความรบผดทางแพงนนมไดเปนไปเพอการลงโทษผกระท าความผดเหมอนเชนความรบผดทางอาญา แตการก าหนดใหตองรบผดทางแพงนนเปนไปเพอเยยวยาความเสยหายทเกดขนใหกบผไดรบความเสยหาย นนคอ เมอกลาวถงค าวาการลงโทษ จงหมายถงการลงโทษทางอาญา โดยรฐในฐานะผบญญตกฎหมายจ าเปนทจะตองพจารณาวามหลกเกณฑใดในการก าหนดใหการกระท าหรอไมกระท าการอยางใดเปนความผดอาญาและก าหนดโทษส าหรบความผดนน

ทงน จากการศกษาแนวคดของเฮอรเบรต แอล แพกเกอร (Herbert L. Packer) ในหนงสอเรอง The Limits of the Criminal Sanction ไดใหหลกการ ในการทจะถอวาการกระท านนควรเปนความผดอาญาหรอไมไว 6 ประการ ดงน1

1 Herbert L.Packer, The Limits of the Criminal Sanction (California : Standford

University Press,1968),p.296 อางถงใน, เกยรตขจร วจนะสวสด, กฎหมายอาญาภาค 1, พมพครงท 10 , (กรงเทพ: พลสยามพรนตง,2551), น.4-5.

5

6

1) การกระท านนเปนทเหนไดชดในหมชนสวนมากวาเปนการกระท าทกระทบกระเทอนตอสงคมและหมชนสวนมากมไดใหอภยแกการกระท าเชนนน

2) ถาการกระท าดงกลาวเปนความผดทางอาญาแลว จะไมขดแยงกบวตถประสงคของการลงโทษประการตางๆ

3) การปราบปรามการกระท าเชนนน กลาวคอการถอวาการกระท านนเปนความผดทางอาญาจะไมมผลเปนการลดการกระท าทสงคมเหนวาถกตองใหนอยลง

4) หากเปนความผดอาญาแลว จะมการใชบงคบกฎหมายอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน

5) การใชกระบวนการยตธรรมทางอาญากบการกระท าดงกลาวจะไมมผลท าใหเกดการใชกระบวนการนนอยางเกนขดความสามารถทงทางดานคณภาพและปรมาณ

6) ไมมมาตรการควบคมอยางสมเหตสมผลอนๆแลว นอกจากการใชกฎหมายอาญากบกรณทเกดขน

อยางไรกด หลกเกณฑในการก าหนดโทษอาญาทเสนอโดยศาสตราจารย Herbert L. Packer สอดคลองกบหลกเกณฑในการก าหนดโทษอาญาทเสนอโดยคณะกรรมาการปฏรปกฎหมายของแคนาดา (Law Reform Commission of Canada) วาการกระท านนตองเปนความผดอาญาทแทจรง คอเปนอนตรายรายแรงตอบคคลอน ขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน (Fundamental values) หรออาจเปนอนตรายตอสงคม และโทษอาญาทจะก าหนดนนตองสามารถแกปญหาทเกดขนจากกการกระท านนได และตองไมมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนเสยเอง2

นอกจากน Jerome Hall ไดกลาวถงอาชญากรรมซงเปนการกระท าผดทางอาญาไว ในหนงสอ General Principles of Criminal law วาหลกการไมมความผดถาไมมกฎหมายก าหนด (nullum crimen sine lege) เปนค าจ ากดความทางกฎหมายทเปนจดประสงคหลกในการก าหนดการกระท าผดทางอาญาและในการพจารณาคดไมใหมการขยายค าจ ากดความดงกลาวซงถอเปนหวใจหลกในการพพากษาคดและกระบวนการในการลงโทษบคคล โดยในการกระท าทเปนอาชญากรรมนน จะตองเปนการกระท าทผดวนยอยางชดเจน และมพยานหลกฐานพสจนความผดนน

2 Law Reform Commissionof Canada, Our Criminal Law,4 (1976), Information

Canada,Ottawa,33 อางถงใน, คณะกรรมการปรบปรงกฎหมายเพอการพฒนาประเทศ,รายงานการศกษาและขอเสนอแนะเกยวกบหลกเกณฑในการก าหนดโทษอาญา,(2547), น.4.

7 ได และในการพพากษาเพอลงโทษบคคลนนตองค านงองคประกอบดานจตใจของผกระท าความผดดวย3

ดงนน การกระท าใดกตามทจะเปนความผดอาญา การกระท านนจะตองเปนเรองทมความรายแรงอยางยง จงมการก าหนดกฎหมายเพอมงทจะเอาผดโดยลงโทษผกระท าทเปรยบเสมอนอาชญากรของสงคม

2.1.1 ทมาของความผดอาญา เมอกลาวถงความเปนรฐ ในรฐจะมประชาชนทอยในรฐนน เมอประชาชนมาอยรวมกนยอมมปญหาความขดแยงกน น าไปสความไมสงบเรยบรอยขนในรฐนน ประชาชนเรมเกดความหวนเกรง และรสกหวาดกลวในการอยในรฐนน และไมเกดความสงบสขขนในการอาศยอยในรฐนน ท าใหประชาชนตองสละความอสระของตนในบางอยางใหกบรฐ เพอใหรฐเขามามอบความผาสกโดยการท าหนาทควบคมประชาชนทอยในรฐ อนเปนสงทเรยกวาสญญาประชาคม นนคอสญญาระหวางประชาชนกบรฐ เมอประชาชนมความประสงคในการมชวตอยโดยสงบสขในรฐนน ประชาชนจงตองสญญากบรฐวาตนจะไมกระท าการฝาฝนในสงทรฐก าหนดขอหามไว หรอตนจะกระท าการในสงทรฐตองการใหตนกระท าการ หากมการผดสญญาจะตองถกลงโทษ ท าให เกดเปนทมาของการก าหนดความผดอาญาขน เพอควบคมการกระท าของคนในสงคม ตามอ านาจทรฐไดมาโดยถกตองจากประชาชนในรฐนนเอง

2.1.2 ความหมายของความผดอาญา การกระท าทเปน “ความผดอาญา” (Verbrechen) เปนการกระท าทถกบญญตไวในกฎหมายอาญา โดยเมอม “ความผดอาญา” (Verbrechen) เกดขน รฐจงอาจใชโทษส าหรบผกระท าความผดนน4 ซงเมอพจารณาตามบทกฎหมายของไทยแลว พบวาไมมการใหค านยามหรอค าจ ากดความของความผดอาญาทชดเจนเอาไว และเมอไดพจารณาตวบทกฎหมายมาตราทเหนวาเกยวของในประมวลกฎหมายอาญา พบวามอยในมาตรา 2 และมาตรา 59 ดงน มาตรา 2 บญญตวา บคคลจกตองรบโทษในทางอาญาตอเมอไดกระท าการอนกฎหมายทใชในขณะกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว

3 Jerome Hall, General Principles of criminal law, (The Bobbs-Merrill Company,1947), p.31-

32. 4 คณต ณ นคร, กฎหมายอาญาภาคทวไป, พมพครงท 5, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน,

2556), น.49.

8 มาตรา 59 บญญตวา บคคลจะตองรบผดในทางอาญากตอเมอไดกระท าโดยเจตนา เวนแตจะไดกระท าโดยประมาท ในกรณทกฎหมายบญญตใหตองรบผดเมอไดกระท าโดยประมาท หรอเวนแตในกรณทกฎหมายบญญตไวโดยแจงชดใหตองรบผดแมไดกระท าโดยไมมเจตนา ดงน จะเหนไดวาตามกฎหมายไทยนนไมมการก าหนดนยามของความผดอาญาเอาไวแตจะอาศยการตความจากบทบญญตของกฎหมายวาอะไรกตามทกฎหมายก าหนดวาเปนความผดและมผฝาฝนความผดนน ผนนตองรบโทษ เปนการบญญตในเชงของทฤษฎส านกกฎหมายบานเมอง (Positivism) ซงจะท าใหตองค านงถงความผดทรฐเปนผใชอ านาจก าหนดการกระท า(หรอไมกระท า) ใหเปนความผด หรออาจกลาวไดงายๆวาตามแนวคดของส านกกฎหมายบานเมองนนอาชญากรรม คอ ความผดทหามโยอ านาจรฐและการลงโทษกระท าโดยเจาหนาทรฐแตอาจมปญหาทวากลายเปนกฎหมายอาญาทก าหนดความผดไวโดยอ าเภอใจของผปกครอง5

2.1.3 วตถประสงคของการก าหนดความผดอาญา วตถประสงคในการก าหนดความผดทางอาญานนมผอธบายถงไวหลายแนวทาง โดยมทงฝายทเหนวากฎหมายอาญาและศลธรรมนนมความเกยวพนกน และอกฝายหนงทเหนวากฎหมายอาญานนไมไดเกยวพนกบศลธรรมเลย แตเปนกฎหมายทมขนเพอดแลรกษาสงคมใหเกดความสงบเรยบรอยขน กลาวคอ6 จากการศกษา แนวความคดเหนของ H.L.A. Hart ศาสตราจารยทางนตปรชญาไดกลาวถง สาเหตทจะตองมการก าหนดความผดอาญาไวในหนงสอ Law, Liberty and Morality โดยไดอางถงขอความบางตอนจากหนงสอ On Liberty ของ John Stuart Mill วา “เหตผลของการใชอ านาจเหนอบคคลในสงคมทเจรญแลวมอยเพยงประการเดยวเทานนคอเพอปองกนภยทจะเกดขนกบบคคลอน การจะใชอ านาจโดยอางวาเพอใหรางกายและจตใจของบคคลนนดขนยอมไมเพยงพอ เพราะบคคลไมอาจทจะถกบงคบโดยชอบธรรมใหกระท าหรอละเวนกระท าโดยอางวาเพอท าใหเขาดขน หรอท าใหเขามความสขขน หรอในสายตาของผอนการกระท าหรอละเวนการกระท าจะท าใหบคคลนนฉลาดหรอถกตองขน” จากแนวความเหนนอาจกลาวไดโดยสรปวา

5 สกล นศารตน, “กฎหมายอาญาและการลงโทษทเหมาะสม : แนวความคดทางดาน

ปรชญาและความยตธรรมทางสงคม ,”(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, 2545), น.11.

6 ณภทร สรอฑฒ, “ความเหมาะสมในการก าหนดความผดและโทษทางอาญา : ศกษากรณกฎหมายการแขงขนทางการคา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548), น.7 - 9.

9 กฎหมายอาญาเปนการใชอ านาจเพอบงคบบคคลใดใหกระท าหรอไมกระท าการอยางใด โดยในการใชอ านาจดงกลาวมไดมความเกยวโยงกบศลธรรม แตเปนการใชอ านาจเพอทจะปกปกรกษาความสงบเรยบรอยใหมขนในสงคม ใหบคคลในสงคมเกดความรสกปลอดภย ไมหวาดเกรงตอภยรายทจะเกดขน และนอกจากน หากศกษาแนวความคดเหนของ Patrick Devlin ตลาการชาวองกฤษกลบมความเหนในทางทตรงขาม โดยเหนวา “การกระท าทผดศลธรรมตองเปนความผดอาญา เพราะกฎหมายอาญาและศลธรรมนนมความเกยวพนกนอยางใกลชดสมควรอยางยงทจะใชกฎหมายอาญาเปนเครองมอในการสงเสรมศลธรรมใหคงอยในสงคม เพราะหากปลอยใหมการกระท าอนผดศลธรรมในสงคมโดยไมถอวาเปนความผดแลว จะมผลเปนการกดกรอนสงคมใหพงทลายลงไปในทสด” จากแนวความคดเหนน ท าใหเหนไดวากฎหมายอาญามสวนเกยวพนอยกบศลธรรมอยางแนนแฟน โดยการก าหนดความผดอาญาขนมากเพอก าจดการกระท าทผดศลธรรมนนใหออกไปจากสงคม เพราะการกระท าผดศลธรรมเปนสงทท าลายสงคมไดอยางงายดายทสด เมอศกษาถงแนวความคดดงกลาวขางตนแลว ผเขยนเหนวากฎหมายอาญากบศลธรรมเปนเรองเดยวกนโดยการกระท าทผดศลธรรมยอมเปนการกระท าทผดกฎหมายอาญาเพราะเมอศลธรรมเปนสงทท าใหสงคมอยกนอยางสงบสข กฎหมายอาญากเชนเดยวกนเปนสวนทสรางความสงบเรยบรอยใหเกดขนในสงคมนน แมอาจสรปไดวา การกระท าทจะเปนความผดอาญาหรอไมนน ไมไดใชศลธรรมเปนตววดหรอก าหนดการกระท านนกตาม ทงน จากการพจารณากฎหมายอาญาในปจจบนซงไดมการเปลยนแปลงแกไขและเพมเตมจนไมอาจทราบไดวาตกลงแลวกฎหมายอาญาในปจจบนนนมหนาทอะไรและท าหนาทอยางไร แตไมวาอยางไรกตาม วตถประสงคของกฎหมายอาญายงคงหลกการเชนเดมในหกประการดงตอไปน7 1) คมครองบคคล คณะบคคล รวมถงสงทไมใชบคคลดวยในบางกรณเชนสตวตางๆ โดยการคมครองนนเปนการปกปองใหเขาเหลานนรอดพนจากภยทเกดจากการกระท าอนไมพงประสงค อนเปนภยรายทเกดจากการกระท าทรนแรง โหดราย ไรมนษยธรรม ไมวาภยนนจะเกดจากการกระท าโดยเจตนาหรอไมเจตนากตาม โดยการเกดภยอาจมสาเหตมาจากตวบคคลนนเองหรออาจเกดจากปจจยอนๆเชนทรพยสนทบคคลนนมไวในครอบครอง หรออาจจากปจจยแวดลอมอนๆ กอาจเปนไปไดทงสน

7 อภรตน เพชรศร, ทฤษฎอาญา, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2548), น.51 – 53.

10 2) คมครองทรพยสนของบคคลใหรอดพนจากการกระท าทเกยวกบทรพยทงหลายอนเปนการลกทรพย การฉอโกง การยกยอกหรอการท าใหเสยทรพย และกรณอนๆ อนท าใหทรพยสนของบคคลนนตองหลดพนจากการครอบครองของเขาผเปนเจาของไป 3) คมครองจตใจของบคคลทอยสงคมนนๆ ไมใหไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจจากการกระท าทผดปกตของมนษย เชนการกระท าทางเพศทผดปกต การกระท าอนาจารในทสาธารณะตางๆ รวมทงปองกนไมใหเกดพฤตกรรมบางอยาง อนอาจสงผลใหเกดความไมสงบขนในประชาชน และท าใหประชาชนทอยสงคมเมอเหนการกระท านนแลวเกดรสกหวาดกลว ไดรบผลรายทางจตใจมากเกนไป 4) ปกปกรกษาไวซงสถาบนทางสงคม เชน สถาบนพระมหากษตรย สถาบนทางศาสนาและสถาบนทางครอบครว 5) คมครองสาธารณชนใหเกดความสะดวกสบายในการด ารงชวตอยในสงคม โดยในการใชชวตแตละวนอาจมการกระท าทสงผลเกดความตดขดไมสะดวกสบายเกดขน เชน ในการใชทางสาธารณะอาจมการกดขวางทางสญจร ปดกนทางสาธารณะ ตางๆ 6) เพอเปนการบงคบในอนทจะท าใหวตถประสงคทงหลายบรรลผล เชน กรณการขดค าสงเจาพนกงาน การใหการเทจ การใชสภาพบงคบทางอาญาเพอเกบรวบรวมภาษอากร เปนตน เมอเปนความผดอาญานน ซงตองมการลงโทษทางอาญา การลงโทษทางอาญามดลพนจทพงตองตระหนก ดงน8 1) ลกษณะของบคคลผกระท าความผด ลกษณะของผกระท าความผด เปนปจจยขอหนงทจะชวยใหการวนจฉยผกระท าความผดนนมความยตธรรมขน กลาวคอ เปนเรองทควรจะไดพจารณาวาบคคลทกระท าความผดนนเปนบคคลชนดใด เพราะในสภาพความเปนบคคลนจะเสมอเหมอนกนทกๆคนกหาไดไม บางคนอาจจะเปนบคคลโดยสมบรณ คอ มรางกายและจตใจเปนบคคลธรรมดาแตทไดกระท าผดไปอาจจะเปนเพราะความหลงลมหรอดวยความเคยชน บคคลประเภทนจะวนจฉยวาเปนผรายโดยนสยกดจะเปนการยากอย หรอบคคลบางคนกระท าความผดไปเพราะแรงกระตนของความแรนแคนบงคบ ซงถาไมกระท าเชนนนกอดตาย ดงน ในการพจารณาโทษจงเปนเรองทตองควรค านงถงตวบคคลผกระท าความผดเปนอยางยง นอกจากนแลวสวนประกอบอนๆเชนลกษณะของผกระท าผดในเรองเพศ อาย หรอจรตไมสมประกอบกควรจะไดน ามาประกอบการวนจฉย

8 ณรงค ใจหาญ, “เรองทณฑวทยา,” วารสารราชทณฑ, เลมท 3, ปท 4, น.6, (มถนายน 2499).

11 2) ลกษณะของการกระท าความผด ในการกระท าความผดควรทจะไดพจารณาวา การกระท าความผดนนผกระท าความผดไดกระท าลงดวยเจตนาหรอขาดเจตนาหรอไม เพยงใด กระท าดวยความทารณโหดรายหรอดวยความพยาบาทมาดหมายเพยงใด หรอวากระท าไปโดยความประมาทเลนเลอ รเทาไมถงการณ หรอกระท าไปโดยการถกยวเยาบนดาลโทสะ หรอมลกษณะการกระท าประกอบดวยความรายแรงหนกเบาเพยงใด เพราะสงเหลานเปนเครองแสดงออกซงลกษณะการกระท าความผด อนควรจะไดรบโทษหนกเบาตามลกษณะแหงการกระท า เปนดลยพนจอกขอหนงทควรจะพงใชในการพจารณาลงโทษผกระท าความผด 3) สภาพแหงความเสยหายทเกดขน หลกเกณฑอกประการหนงทควรจะไดพจารณาประกอบการวนจฉย ไดแก เรองสภาพความเสยหาย กลาวคอ ควรทจะไดพจารณาวาในการกระท าความผดอยางใดอยางหนง ผลทเกดขนจากการนนกอใหเกดความเสยหายมากหรอนอยเพยงใด เพราะการกระท าแตละอยางไมเหมอนกน บางทกเกดความเสยหายนอย บางทกเกดความเสยหายมาก และอกประการหนงทควรจะไดพจารณาคอ ความผดทกระท านนมผลโดยตรงตอเอกชนเฉพาะผไดรบผลเคราะหกรรม หรอมผลตอชมชนเปนสวนรวม หรอมหลายคนเขามามสวนรวมไดรบบาปรวมกน ในดานผทถกท ารายกเหมอนกน เชนเปนเดกหรอผหญงกยอมแตกตางกน ดงน การลงโทษผกระท าผด จะลงโทษหนกเบาเพยงใด ถาหากไดพจารณาถงผลหรอสภาพความเสยหายประกอบดวยแลว กอาจท าใหการตดสนลงโทษหนกหรอเบานนสมเหตสมผลยงขน 4) ประโยชนของรฐ ดลยพนจในการลงโทษในแงทเกยวกบประโยชนของรฐนน หมายความวา ในกจการใดๆทรฐมประโยชนไดเสยรวมอยดวย การลงโทษผกระท าความผดทกระท าการอนขดตอประโยชนของรฐนน กนาจะพจารณาถงประโยชนของรฐทถกกระทบกระเทอนตามความมากนอยหนกเบาแหงความผดนนดวย เพราะผลของการกระท าความผดกระทบกระเทอนประโยชนของรฐแตกตางกน ฉะนน ในการใชดลยพนจในการลงโทษผกระท าความผดในสวนทเกยวกบประโยชนของรฐน จงเปนความจ าเปนอยางยงทจะตองไดรบความรวมมอจากทกฝาย ในบรรดาเจาหนาทซงอยในกระบวนการยตธรรม

12

2.1.4 ประเภทของความผดอาญา การแบงแยกประเภทความผดอาญาสามารถแบงโดยพจารณาจากแงตางๆ กลาวคอพจารณาในแงกฎหมาย แงการกระท า แงเจตนา แงผกระท า แงโทษ และแงของการด าเนนคด โดยมรายละเอยดในการแบงแยกออกเปนแงตางๆ ดงน9

1) การแบงแยกประเภทความผดในแงกฎหมาย การแบงแยกประเภทความผดอาญาตามแงของกฎหมายสามารถแบงออกเปน

ความผดในตวเอง (mala in se) เชนความผดฐานฆาคนตาย ลกทรพย ท ารายรางกาย หรอความผดอนๆในประมวลกฎหมายอาญาภาค 2 และความผดเพราะกฎหมายหาม (mala prohibita) เชน ความผดฐานคาก าไรเกนควร เปนตน

การแบงแยกประเภทดงกลาวมประโยชนในการพจารณาเรองความไมรกฎหมายตามมาตรา 64 เพราะถาความผดทกระท านนเปนความผดเพราะกฎหมายหาม ผกระท าอาจยกเอาความไมรกฎหมายมาเปนขอแกตวไดตามหลกเกณฑในมาตรา 64

2) การแบงแยกประเภทความผดในแงของการกระท า การกระท า หมายความถง “การเคลอนไหว หรอไมเคลอนไหวรางกายโดยรส านก กลาวคอ อยภายใตบงคบของจตใจ”ดวยเหตนจงแบงแยกความผดในแงการกระท าออกไดเปน

1. ความผดโดยการเคลอนไหวรางกายและความผดโดยการไมเคลอนไหวรางกาย “ความผดโดยการเคลอนไหวรางกาย” หมายความวา การเคลอนไหวรางกาย

ของผกระท ากอใหเกดความผดขน เชน แดงใชปนยงด าถงแกความตาย “ความผดโดยการไมเคลอนไหวรางกาย” หมายความวา แมผกระท าจะไม

เคลอนไหวรางกาย กกอใหเกดเปนความผดขนได ซงแบงเปน 1.1 ความผดโดยการงดเวน หมายความวาการใหเกดผลอนหนงอนใดขนโดยงด

เวนการทจกตองกระท าเพอปองกนผลนน 1.2 ความผดโดยการละเวน หมายความถง ความผดอนเกดจากการไมกระท า

เชน ไมชวยผทตกอยในภยนตรายแหงชวตตามมาตรา 374 ประมวลกฎหมายอาญา การแบงแยกความผดดงกลาว มประโยชนแงหนงในการพจารณาเรองการ

พยายามกระท าความผดตามมาตรา 80

9 เกยรตขจร วจนะสวสด, กฎหมายอาญาภาค 1, พมพครงท 10, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพพลสยาม พรนตง, 2551), น.80 - 85.

13

2. ความผดทตองมผลปรากฏและความผดทไมตองมผลปรากฏ ความผดทตองมผลปรากฏ เชน ความผดฐานฆาคนตายตามมาตรา 288 ผถก

ฆาจะตองตาย ผกระท าจงจะมความผดส าเรจตามมาตรา 288 หากวาผถกฆาไมตาย ผกระท ากผดเพยงฐานพยายามฆาตามมาตรา 288 ประกอบกบมาตรา 80 เทานน

ความผดทไมตองมผลปรากฏ เชน ความผดฐานแจงความเทจแกเจาพนกงานตามมาตรา 137 เมอแจงความเทจแกเจาพนกงานและเจาพนกงานทราบขอความนนแลวกเปนความผดส าเรจ ไมตองค านงวาเจาพนกงานจะเชอความเทจนนหรอไม หรอความผดตามมาตรา 233 เมอยานพาหนะนนมลกษณะหรอมการบรรทกจนนาจะเปนอนตรายแกบคคลในยานพาหนะนน แมยงไมมความเสยหาย กถอเปนความผดส าเรจแลว

การแยกประเภทดงกลาว มประโยชนในการพจารณาเรองความสมพนธระหวางการกระท าและผลและในเรองการพยายามกระท าผด

3. ความผดธรรมดาและความผดซบซอน ความผดธรรมดา คอ ความผดทเกดจากการกระท าอนเดยวหรอเปนความผดทเกดขนและสนสดลงในขณะเดยวกบทไดกระท าการนนเอง ความผดซบซอนแบงออกเปน

3.1 ความผดตอเนอง คอ ความผดทเกดจากการกระท าทเปนความผดตดตอสบเนองกนอยชวระยะเวลาหนง

3.2 ความผดทยดออกไป ไดแกความผดทเขาหลกเกณฑ ดงน (1) มการกระท าความผดหลายอนโดยผกระท าความผดคนเดยวกน (2) มการละเมดกฎหมายในฐานความผดอนเดยวกน และ (3) มจดประสงคอนเดยวกนในการกระท าหลายอนนน 3.3 ความผดเปนปกตธระ คอความผดทตองมการกระท าซ าๆกนจงจะเปน

ความผด 3.4 ความผดซอน มหลายประการเชน การกระท าความผดกรรมเดยวแตโดย

การกระท าหลายอน การกระท าความผดกรรมเดยว แตละเมดกฎหมายหลายบท ความผดอนเดยวเกดจากการกระท าหลายอน หรอ ความผดซงเกดขนเพราะรวมการกระท าแตละอนซงเปนความผดในตวเองเขาดวยกน

3) การแบงแยกความผดในแงเจตนาแบงแยกได ดงน 1. ความผดทกระท าโดยเจตนา 2. ความผดทกระท าโดยประมาท

14

3. ความผดทไมตองมเจตนาและไมตองประมาท 4. ความผดนอกเหนอเจตนา 5. ความผดทตองรบผดในผลสดทายแหงเจตนา 4) การแบงแยกประเภทความผดในแงผกระท าแบงแยกไดเปนความผดทวไป

และความผดทก าหนดคณสมบตของผกระท า 5) การแบงแยกประเภทความผดในแงโทษแบงออกเปน ความผดลหโทษและ

ความผดทวไป โดยจะใชโทษเลกนอยเปนตวแบงแยก 6) การแบงแยกประเภทความผดในแงของการด าเนนคดแบงออกเปนความผด

อาญาแผนดน และความผดอนยอมความได โดยความผดใดทกฎหมายมไดบญญตใหเปนความผดอนยอมความได ความผดนนกจะเปนความผดอาญาแผนดน ซงจดตางทส าคญในการด าเนนคดของความผดทงสองน คอ หากเปนความผดอาญาแผนดน รฐสามารถทจะด าเนนคดไดเองโดยไมจ าตองเรมจากผเสยหายเปนผรองขอใหมการด าเนนคดแตอยางใด แตหากเปนความผดอนยอมความได ผเสยหายตองรองขอใหด าเนนคดนนดวย รฐจงจะด าเนนคดได

2.1.5 ทฤษฎเกยวกบความผดทางอาญา ทฤษฎทเกยวกบความผดทางอาญาทเกยวของทจะน ามาพจารณา ประกอบดวยแนวคดหลกในการก าหนดความผดอาญาและหลกในการพจารณาการกระท าอนนาต าหน มดงน

2.1.5.1 แนวคดหลกในการก าหนดความผดอาญา ประเดนทตองพจารณาคอ รฐมหลกเกณฑอยางใดในอนทจะก าหนดวา การกระท าหรอไมกระท าอยางใดเปนความผดและมโทษ โดยกอนอนตองพจารณาวาจารตประเพณ ศาสนาและศลธรรม มสวนส าคญในการกอใหเกดกฎหมายและการปฏบตตามกฎหมาย เมอกฎหมายสอดคลองกบจารตประเพณ ศาสนาและศลธรรม การบงคบใหปฏบตตามกฎหมายกคงไมยากล าบาก เพราะผทคดจะฝาฝนกจะตองค านงอยเสมอวาตนมไดฝาฝนเฉพาะแตกฎหมายเทานน แตยงฝาฝนมาตรการอนๆทควบคมสงคมอยดวย เชน หลกศลธรรมทางศาสนา เปนตน โดยกฎหมายอาญาและศลธรรมนนมความเกยวพนกน ความผดอาญาทรายแรง ลวนแตผดศลธรรมทงสน อยางไรกตาม มหลายกรณดวยกนทถอวาผดศลธรรมแตไมผดกฎหมายอาญา และกอาจมการกระท าบางอยางไมผดศลธรรมแตผดกฎหมายอาญา เชนกรณความรบผดโดยเดดขาดในทางอาญา กลาวคอไมเจตนา ไมประมาท แตกฎหมายกยงบญญตวาการกระท านนๆเปนความผด ดงน แมวาศลธรรมและกฎหมายอาญานนจะไมไดสอดคลองตองกนทกกรณ และแมวาใชศลธรรมเปนเครองก าหนดความผดอาญาไป

15 ตายตวไมไดกตาม10 ในการก าหนดใหการกระท าความผดใดเปนความผดทางอาญาจงตองค านงถงหลกเกณฑตางๆ โดยผศกษาขอมงศกษาถงหลกเกณฑตางๆ ดงน 1) หลกเกณฑวาดวยความเปนไปไดในทางปฏบต หลกเกณฑนกลาวไววากฎหมายอาญาไมควรรวมไวซงขอหามทไมไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากมตมหาชน ซงแมวาตามความเปนจรงแลว หลกนมจดออนอยทความยากล าบากในการหยงประชามตในสงคม และค าถามทจะตดตามมากคอ “ท าไมจงไมควร” แตหลกนกเปนหลกทมองในดานความเปนไปไดในการปฏบต และกเปนจรงในทางปฏบตแลว โดยกฎหมายอาญานนยอมมขอจ ากดของตวกฎหมายนนเอง โดยในสมยปจจบน จะเหนไดวาหลกวาดวยการปฏบตนอาจมความแตกตางไปจากในอดต เพราะเหตวาขอจ ากดของกฎหมายอาญาในปจจบนนนอาจขนอยกบภาวะทางเศรษฐกจ เชน รฐไมมงบประมาณพอเพยงทจะจดหาบคลากรมาบงคบใชกฎหมายอาญา หรอขดจ ากดเนองจากประชาชนไมใหความรวมมอในการน าผกระท าความผดมาลงโทษ และในการควบคมใหมการปฏบตตามกฎหมายอาญาบางเรองทถอไดวาเปนเรองเลกนอยนน ยอมท าใหเกดผลเสยอยางมากเพราะถารฐท าใหบคคลเปนจ านวนมากตองถกควบคมโดยเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายเสยแลว เจาหนาทกจะไมไดรบความรวมมอจากบคคลจ าพวกนนในการบงคบใชกฎหมายในเรองทมความส าคญยงกวา นนคอกฎหมายอาญาไมควรรวมเอาไวซงขอหามท บงคบใชไมได ค าวาบงคบใชไมไดนนกคอ ถาหากขอพสจนวาผกระท าผดตามกฎหมายนนไดกระท าผดจรงไดยาก หรอมอตราสวนนอยกวาความผดทไดกระท าลงจรงๆ กลาวอกนยหนงคอ กฎหมายอาญาไมควรรวมเอาไวซงขอหามบางประการ ทเมอมการละเมดขอหามนนแลว ไมสามารถพสจนไดวามการกระท าความผดเกดขนจรง หมายความวา มผกระท าความผดตามบทบญญตนนเปนจ านวนมากทรอดพนจากการบงคบใชกฎหมายอาญา อยางไรกด หลกเกณฑนเหมาะสมทจะเปนหลกเกณฑของการฟองคดเกยวกบบทบญญตของกฎหมายอาญาทใชบงคบไมได เพราะเปนไปไมไดทบคคลผถกฟองในความผดทประชาชนทวไปเหนวา มผถกฟองในคดดงกลาวนนอยมาก และเหนวาผทถกฟองเปนเพยงบคคลผโชครายทถกคดเลอกออกมาจากบคคลอนจ านวนมากทกระท าความผดเดยวกนนน สาธารณชนอาจเหนวาการฟองคดนนไมเปนธรรมตอผถกฟองคด เพราะบคคลอนอกมากมายทไมตองรบผลกรรมบางประการเดยวกนนเลย11

10 เพงอาง, น.2. 11 อภรตน เพชรศร, อางแลว เชงอรรถท 7, น.60-65.

16 2) หลกเกณฑการคมครองนตสมบตในวถทางสดทาย หลกการคมครองนตสมบตในวถทางสดทาย หรอคณธรรมทางกฎหมายเปนหลกเกณฑอยางหนงในการก าหนดความผดอาญา (Crime) โดยกฎหมายอาญาเปนระเบยบแหงความคมครองและเปนระเบยบสนตภาพ ซงกฎหมายอาญาจะท าหนาทในการใหความคมครองคณคาพนฐานของการมชวตอยรวมกนในสงคม การรกษาไวซงความสงบเรยบรอยของสงคมและในกรณทมการฝาฝนตอบทบญญตในกฎหมายอาญา กจะมมาตรการบงคบโทษเพอใหเปนไปตามกฎหมาย โดยผลทเกดขนในการคมครองนตสมบตดงกลาวคอ การกระท าใดทเปนแตเพยงขดตอศลธรรมจะไมเปนความผดอาญา โดยโทษทางอาญาเปนสงทมไวเพอคมครองนตสมบตอนเปนการวางรากฐานแนวคดในทางเสรนยมท าใหการกระท าทเพยงแตขดตอศลธรรมหากการกระท านนไมไดกอใหเกดความเสยหายแกสทธของบคคลอนแลว การกระท าเชนนนกจะไมเปนความผดอาญา และผลในอกประการหนงคอ การกระท าทเปนการละเมดตอกฎ ระเบยบบางประการอาจไมเปนความผดอาญา โดยหากกฎเกณฑตางๆของรฐ ไมไดมไวเพอคมครองนตสมบต โดยเปนเพยงกฎเกณฑทออกมาเพอจดระเบยบสาธารณะและเพอใหประชาชนอยรวมกนอยางสงบสขเปนไปไดโดยเรยบรอยนน หากการกระท าทเปนเพยงการละเมดตอกฎ ระเบยบ ไมควรน ามาตรการการลงโทษทางอาญาและกระบวนพจารณาโทษทางอาญาบางประการมาใชบงคบ ดงนน หากขอก าหนดใหตองกระท าการหรอหามกระท าการสงใดเปนสงทรฐก าหนดขนและไมใชนตสมบตทกฎหมายอาญาคมครอง การกระท านนกจะไมเปนความผดทางอาญา การใหความคมครองนตสมบตในวถทางสดทายโดยวธการใชกฎหมายอาญาจะมความชอบดวยกฎหมายกตอเมอวธการอนๆทมความรนแรงนอยกวา เปนตนวา วธการทางกฎหมายแพง หรอ วธการทางกฎหมายมหาชน เปนมาตรการทไมเพยงพอแกการทจะใหความคมครองแกสงทกฎหมายประสงคจะใหความคมครองอยางไดผล จงอาจกลาวไดวา โทษทางอาญาเปนวถทางสดทายของสงคมนโยบาย (die ultima ratio der Sozialpolitik) โดยหลกการคมครองนตสมบตในวถทางสดทายของกฎหมายอาญามาจากหลกสดสวน (Verhaeltnismaessigkeitsgrundsatz) ซงมรากฐานแนวความคดมาจากหลกนตรฐ เนองจากกฎหมายอาญาเปนมาตรการทางกฎหมายของรฐทลวงล าเขาไปในสทธเสรภาพของประชาชนทมผลรนแรงทสด ดงนน กฎหมายอาญาจะถกน ามาใชไดกตอเมอวธการอนๆทมความรนแรงนอยกวาใชไมไดผลแลว มฉะนน จะถอวาเปนการขดตอขอหามของการเกนสดสวน (das Uebermassverbot) หากรฐใชมาตรการบงคบทางกฎหมายอาญาในกรณมาตรการบงคบอนๆยงคงสามารถทจะคมครองนตสมบตไดดพอๆหรอดกวาการใชมาตรการทางกฎหมายอาญา โดยจากหลกทวา กฎหมายอาญามไวเพอคมครองนตสมบตโดยเปนวถทางสดทายนน ฝายนตบญญตจะตองพจารณาดวามความจ าเปนหรอไมและถาเปนสงจ าเปนแลวมความจ าเปนแค

17 ไหนทจะก าหนดใหเปนความผดอาญาส าหรบการกระท าใดการกระท าหนงทกอใหเกดผลเสยหายแกสงคม ในกรณดงกลาว Prof.Dr.Dr.h.c.mult.Claus Roxin มความเหนวาฝายนตบญญตควรก าหนด ใหการกระท าบางอยาง โดยเฉพาะอยางยงในกรณของความผดเลกๆนอยๆ (eine geringfuegige Rechtsgueterbeeintraechtigung) เ ป น แต เ พ ย ง ค ว า มผ ด ท เ ป น ก า ร ล ะ เ ม ด ต อ ร ะ เบ ย บ (eine Ordnungswidrigkeit) ในกรณทมาตรการบงคบอนๆทไมใชมาตรการบงคบทางอาญาก สามารถทจะคมครองสงทกฎหมายมงประสงคจะคมครองไดอยางไดผลเชนเดยวกน แตในทางปฏบตหาเปนเชนนนไมเพราะฝายนตบญญตเองกยงคงก าหนดใหการกระท าความผดเลกๆนอยๆเปนความผดอาญาทมโทษเลกนอยอย อยางไรกตาม ในกรณทการใชมาตรการบงคบอนๆทเบากวา เชนการฟองคดแพง ไมเปนการแนนอนวาจะสามารถไดผลทดเทากบกรณของการใชมาตรการทาง อาญาแลว ฝายนตบญญตมสทธทจะใชดลยพนจทจะเลอกได (eine Einschaetzungspraerogative) ดงนน หลกวถทางสดทาย (das Subsidiaritaetsprinzip) จงเปนหลกทวางแนวทางในทางอาญานโยบาย (eine kriminalpolitische) มากกวาเปนขอบญญตบงคบ (ein zwingendes Gebot)12 3) หลกเกณฑโดยพจารณาจากแนวนโยบายของรฐ กฎหมายอาญาถอเปนกฎหมายซงรฐไดใชเปนเครองมอในการจดระเบยบของสงคม สงทจะมผลโดยตรงในการก าหนดความผดทางอาญา (Crime) คอแนวนโยบายแหงรฐ โดยในการพจารณาวาการกระท าใดควรก าหนดใหเปนความผดทางอาญานนอาจพจารณาไดจากนโยบายของรฐในการบญญตกฎหมายอาญาซงแบงออกไดเปน 2 ประการ คอ13 1. นโยบายแบบเสรภาพ เปนนโยบายทกลาวถงการก าหนดความผดทางอาญา (Crime) วาเปนการก าหนดหนาทใหกบประชาชน รฐทใชนโยบายเสรนยมจงตองลดหยอนหนาททก าหนดใหแกประชาชนภายในรฐใหนอยทสดเทาทจะเปนไปได และในสวนของบทระวางโทษกจะตองพยายามผอนใหเบาทสด เพราะในระบบเสรนยมมง เนนในอนทจะท าใหบคคลผกระท าความผดกลบตนเปนคนดและกลบคนสสงคมได 2. นโยบายแบบเผดจการ โดยมหลกการส าคญเพอมงคมครองเฉพาะประโยชนของรฐ ส าหรบบคคลผอยในฐานะเปนพลเมองของรฐจะมความส าคญในล าดบถดมา โดย

12 สรสทธ แสงวโรจนพฒน, “การก าหนดความผดอาญาตามกฎหมายเยอรมน ,”

ขาวเนตบณฑตยสภา, ฉบบท 192, ปท 18, น.11-12, (กรกฎาคม 2548). 13 องคอาสน เจรญสข, “เกณฑการแบงแยกความผดทางอาญาและความผดทาง

ปกครอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553), น.41 – 42.

18 ความผดใดทเกยวกบประโยชนของรฐจะมบทระวางโทษทสงกวาความผดทเกยวกบประโยชนสวนบคคลซงมระวางโทษทต ามาก ดงนน อาจกลาวไดว า หลกเกณฑการก าหนดความผดอาญาตามแนวนโยบายแบบเสรภาพจะก าหนดความผดอาญาเทาทจ าเปนเทานน เนองจากกฎหมายอาญาเปนกฎหมายทมสภาพบงคบทรนแรงทสด จงสงผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน รฐจงควรใชกฎหมายอาญาเปนวถทางสดทาย ในขณะทการก าหนดหลกเกณฑตามแนวนโยบายแบบเผดจการจะไมมการค านงถงสทธเสรภาพของประชาชน

2.1.5.2 หลกในการพจารณาการกระท าอนนาต าหน ในการพจารณาวาการกระท าใดทจะถอไดวานาต าหนหรอไมนน อาจพจารณาไดจากการกระท านนๆวาเปนการกระท าทฝาฝนคณธรรมทางกฎหมายทส าคญและจ าเปนตอการอยรวมกนในสงคมหรอไม และอกประการหนงคอการพจารณาวาในขณะกระท าการนนผกระท าไดตระหนกรสงทกฎหมายประสงคจะคมครองและยงมเจตนาแนวแนทจะท าสงนนหรอไม กลาวคอสงแรกทจะน ามาพจารณาไดคอ การพจารณาจากสงทเรยกวา “คณธรรมทางกฎหมาย” ซงเปนพนฐานทางความคดทอยเบองหลงในการบญญตความผดในฐานตางๆวาในการบญญตกฎหมายขนมานนมความประสงคเพอคมครองสงใด กลาวใหเขาใจโดยงายคอ คณธรรมทางกฎหมายหมายถง “ประโยชนหรอคณคาของการอยรวมกนทกฎหมายคมครอง” หรอ “ประโยชนทกฎหมายคมครอง” โดยไมวาผบญญตจะไดค านงถงคณธรรมทางกฎหมายกอนการบญญตหรอไม เนองจากในทกๆความผดอาญาเกดขนมาจาก “ปทสถาน(Norm)” หรอแบบแผนความประพฤตของคนในสงคมซงยอมจะมคณธรรมทางกฎหมายแอบแฝงอยดวยเสมอ การประพฤตผดปทสถานในบางอยางยงไมกระทบตอการอยรวมกนของมนษยในสงคมทรายแรงพอสมควรทจะก าหนดใหเปนความผดอาญา ฉะนน คณธรรมทางกฎหมายทไดรบการยกระดบขนเปนคณธรรมทางกฎหมายในทางกฎหมายอาญา จงตองเปนคณธรรมทางกฎหมายทส าคญและจ าเปนส าหรบการอยรวมกนของมนษยในสงคม และตองคมครองคณธรรมทางกฎหมายทส าคญเหลานนโดยกฎหมายอาญา ซง “คณธรรมทางกฎหมาย” ไมใชสงทเปนรปธรรมทสามารถจบตองไดโดยใชประสาทสมผสทงหา แตเปนสงทเปนภาพในทางความคดหรอเปนสงทเปนนามธรรม กลาวโดยเฉพาะเปนสงทเปน “ประโยชน” (Interesse หรอ Interest) หรอเปนสงทม “คณคา”(Wert หรอ value) ในการทจะใหการอยรวมกนของมนษยในสงคมเปนปกตสข มนษยทกคนตองเคารพและไมละเมดประโยชนหรอคณคาของการอยรวมกน การละเมดประโยชนหรอคณคาของการอยรวมกนจงเปนการละเมดกฎหมายในทางกฎหมาย นอกจากนในอกปจจยหนงทน ามาใชอธบายการกระท าอนนาต าหนไดคอ “ความชว” โดยค าวา “ความชว” ในทนไมไดหมายถงความชวในความหมายทวไป กลาวคอ ไมไดหมายถงสภาพความผดหรอหรอสงทไมดอนเกดจากการฝาฝน

19 ศลธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณของสงคม ซงเปนคนละความหมายกบความชวในกฎหมายอาญา โดยสงทเกยวของในการพจารณาหาความหมายของค าวาความชวในทางกฎหมายอาญา นนคอ “การกระท าทครบองคประกอบทกฎหมายบญญตทเปนการกระท าทผดกฎหมาย” การกระท าดงกลาวจะเปนการกระท าทมความชวในกฎหมายอาญาหรอไมยอมขนอย กบการตดสนใจในการกระท านนของผกระท าความผดในขณะกระท าการ ถาผใดขาดการยบยงและไดกระท าการใดอนเปนการผดกฎหมายลงไป เขาผนนกยอมจะเปนบคคลทจะตองถกต าหนไดจากสงคมและการกระท าของเขายอมเปนการกระท าทต าหนได ดวยเหตนเองทกฎหมายอาญาถอวาเขาไดกระท าชว ดงนน “ความชว” จงหมายถง การต าหนไดในการก าหนดเจตจ านงของบคคลในการกระท าความผด14

ดงนน ในการพจารณากฎหมายทมโทษทางอาญา จ าเปนตองค านงถงแนวคดหลกในการก าหนดความผดอาญา โดยตองพจารณาถงหลกเกณฑวาดวยความเปนไปไดในทางปฏบต นนคอ การจะก าหนดกฎหมายใหมความผดอาญา กฎหมายนนจะตองใชบงคบได กลาวคอ ผกระท าความผดตองไดรบโทษโดยเสมอภาคกน และหลกเกณฑการคมครองนตสมบตในวถทางสดทาย โดยกฎหมายอาญาจะน ามาใชตอเมอไมมวธการลงโทษอยางอนทใชไดผลอกแลว เหลอเพยงการใชการลงโทษทางอาญาเปนวถทางสดทายเทานน นอกจากนยงตองค านงถงหลกเกณฑโดยพจารณาจากแนวนโยบายแหงรฐ โดยหากรฐมแนวนโยบายแบบเสรภาพ กจะมการจ ากดการก าหนดความผดอาญามากขน โดยจะก าหนดเทาทจ าเปนเทานน และในการพจารณากฎหมายทมโทษทางอาญาจ าเปนตองค านงหลกในการพจารณาการกระท าอนนาต าหน นนคอผกระท าจะรบผดทางอาญาไดตองมเจตนาทชวรายจรงๆในการกระท าความผดนน

2.1.6 แนวคดเกยวกบการก าหนดความผดอาญาทเหมาะสม แนวคดเกยวกบการก าหนดความผดอาญาทจะน ามาศกษาประกอบดวยรายละเอยดทส าคญ ดงน

2.1.6.1 ขอจ ากดการใชกฎหมายอาญาในสงคม หลกเกณฑนมแนวคดหลกวาการใชโทษทางอาญานนไมควรทจะน ามาใชในวงกวางโดยไมมขอจ ากดเลย และทส าคญไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอวตถประสงคเพยงบางประการ หรอน ามาใชในบางสถานการณทไมมความเหมาะสม โดยหากจะพจารณาถงววฒนาการของหลกเกณฑขอจ ากดการใชกฎหมายอาญาเชนวาน ซงมววฒนาการทงในดานของเนอหาและรปแบบตางๆ ดงตอไปน15

14 ณภทร สรอฑฒ, อางแลว เชงอรรถท 8, น.21-22. 15 อภรตน เพชรศร, อางแลว เชงอรรถท 7, น.54 – 60.

20 1) กฎหมายอาญานนไมควรรวมเอาไวซงขอหามทมจดประสงคเพยงเพอใหบคคลเชอฟง และผลของการไมเชอฟง กคอผลรายในทางแกแคนตอบแทนเทานน แตล าพงขอหามนนเองปราศจากอรรถประโยชนทเปนแกนสาร จากหลกเกณฑอรรถประโยชนนยม ของซซาร เบคคารเรย นกอาชญาศาสตร ไดมองในเรองของการลงโทษวา ท าอยางไรจงจะไดผลประโยชนมาจากการลงโทษนน พบวาเบคคารเรย เคยยนขอเสนอไวเมอครงนนวา “การปองกนอาชญากรรมยอมดกวาการลงโทษผกระท าผด สงนควรเปนเปาหมายอดมคตของการออกกฎหมายทด” ขอเสนอของเบคคารเรยขอนเปนขอสรปทนกอรรถประโยชนนยมทงหลาย เชน เจอเรม เบนธม , จอหน สจวต มลล และบารอนเนส บาบารา วททน ยดมนตามแบบอยาง 2) กฎหมายอาญานนไมควรน ามาใชเพอลงโทษพฤตกรรมทปราศจากพษภย เปนหลกเกณฑทเบนธมในฐานะทเปนผน าของฝายอรรถประโยชนนยมไดขยายเพมเตมหลกเกณฑของการจ ากดตามแบบของเบคคารเรยขนในเวลาตอมา และบรรยายไวในหนงสอเรองหลกเกณฑแหงศลธรรมและการนตบญญตเบองตน(ค.ศ. 1789) โดยหลกเกณฑฉบบปรบปรงของเบนธมประการน หมายความวา การใชกฎหมายอาญาลงโทษการกระท าทมไดมความชวรายอยในตวแลวยอมถอไดวาเปนการไมสมควรอยางยง แตหลกเกณฑขอนยงมขอบกพรองทส าคญอย เพราะเหตทวาไดกอปญหาทจะตองตดตามมาวา แลวจะตดสนไดอยางไรและใชอะไรเปนตวตดสนวาพฤตกรรมเชนนนมพษภยหรอยง 3) กฎหมายอาญาไมควรใชเพอเปนวธการทน าไปสจดประสงคทสามารถท าใหบรรลถงจดประสงคเชนเดยวกนนนไดดวยวธการอนทท าใหเกดความทกขเวทนานอยกวา เปนขอเสนอฉบบปรบปรงใหมของเบนธมครงทสอง โดยตวอยางของหลกเกณฑนคอ ถาเราสามารถจะตกเตอนบคคลไมใหกระท าผดได แทนทจะใชวธการลงโทษเพอขใหเขากลวแลว เราจะตองใชวธการตกเตอน หลกเกณฑของเบนธมประการนมขอบกพรองอย เพราะวาการปองปรามนนแตกตางไปจากการตกเตอนเปนอนมากแตเราอาจเปลยนค าพดของเบนธมใหชดเจนวา ไมควรใชกฎหมายอาญา ถามวธการอนทสามารถลดจ านวนครงของการกระท าทเปนปญหานนลงมาไดเทาเทยมกน หรอเกอบทจะเทาเทยมกน โดยการไมใชกฎหมายอาญา และกอใหเกดความทกขเวทนานอยกวาการใชกฎหมายอาญา 4) ไมควรน ากฎหมายอาญามาใช เมอผลรายทเกดจากการกระท าผดนอยกวาผลรายทเกดจากการลงโทษ ในกรณเชนนเมอน าผลไดและผลเสยมาชงน าหนกดแลว จะเหนวา การลงโทษตามกฎหมายอาญานนไดประโยชนนอยกวา อนเปนขอเสนอปรบปรงลาสดของเบนธม โดยปญหาทเกดขนจากขอเสนอของเบนธมประการนกคอ เราไมสามารถจะวดไดวาผลรายอนเกดจากการกระท าผดและผลรายอนเกดจากการลงโทษนนประการไหนจะมากกวากนและผลรายทจะน ามา

21 วดนนยงเกดตอบคคลทแตกตางกนไปอกดวย ตามตวอยางของขอเสนอน เชน ในกรณทกฎหมายตองการหามมใหมการคาประเวณเพราะขดตอศลธรรม แตถาเราพจารณาปรากฏวาผลเสยทไดรบเนองจากการคาประเวณนนมมากมายเหลอเกนกวาผลรายทเกดจากการละเมดศลธรรมนน เบนธมกจะเสนอใหยกเลกกฎหมายโสเภณเสย ขอบกพรองทส าคญคอ บคคลทงหลายนนมจตใจแตกตางกน และถาเราจะถามบคคลใดบคคลหนงวา ในระหวางความชวรายสองประการนน เขาจะเลอกเอาความชวรายชนดไหนทตามความนกคดของเขาแลว คดวาชวรายนอยกวา ค าตอบของบคคลกคงจะแตกตางกนออกไปมากมาย และโดยเฉพาะอยางยงการทจะขอใหบคคลเลอกระหวางความชวรายสองประการทไมอาจเปรยบเทยบกนไดแลว ขอเสนอขอนจะมขอบกพรองอยมาก ซงวอลกเกอรกลาวไววา ถาเบนธมมชวตอยในปจจบน อาจใหค าจ ากดความของหลกเกณฑนใหมวา กฎหมายอาญาไมควรรวมเอาไวซงขอหาม ซงท าใหเกดผลพลอยได อนอาจเกดผลรายมากกวาพฤตกรรมทกฎหมายอาญาตองการจะจ ากด 5) กฎหมายอาญาไมควรน ามาใชเพอจดประสงคทจะบงคบใหบคคลประพฤตปฏบตตามแนวทางทจะน าใหเกดผลประโยชนแกผปฏบตนนเอง เปนขอเสนอของมลลโดยมลลนนยดหลกวาอสรภาพของบคคลยอมอยเหนอสงอนใด แมวาการกระท าของบคคลจะผดศลธรรมหรอไมกตามแตถาการกระท านนมไดกอใหเกดความเดอดรอนใหแกบคคลอน เวนแตตวผกระท าเองแลว รฐไมควรทจะเขามายงเกยว มลลนนมไดค านงถงเลยวาการกระท าดงกลาวจะถอวาผดศลธรรมหรอไม ถงแมวากรณจะไมถกตองกบความเชอทางศลธรรมนกกตาม รฐกยงไมสมควรน ากฎหมายอาญามาเปนเครองมอ นกปฏรปในสายของมลลบางทานยงกลาวตอไปอกไกลวา บางครงสงทเรยกกนวาผดศลธรรม ในขณะหนงอาจไมผดศลธรรมในอกขณะหนงกได แตมลลมไดสนใจเรองศลธรรมและไมถอวาเปนจดส าคญ แมวาพฤตกรรมเชนนนจะผดศลธรรมหรอไม กฎหมายกไมควรเขาไปเกยวของ ผทนยมชมชอบกบความเหนของมลลนมมาก โดยเฉพาะอยางยงในประเทศองกฤษ แมจะมผโตแยงขนมาวา จรงอยการกระท าเชนนนแมจะกอใหเกดผลรายแกตวผกระท าเอง แตผทไดรบความเดอดรอนเพราะการกระท านนทเรยกไดวาเปนบคคลอน ยอมมอยเสมออยางหลกเลยงไมได เชน บตรหลาน สามภรยา ผทตองพงพาอาศยบคคลนนอย และจะกลายเปนภาระของสงคมนนในเวลาตอไป มลลกจะตอบวา ถาสงคมนนไมสามารถอบรมสงสอนใหสมาชกของตนประพฤตปฏบตในสงทถกทควร เชน ไมดมเหลา เสพยาเสพตด เลนการพนน สงคมนนกไมควรแกไขความลมเหลวของตนเอง ดวยการลงโทษบคคลเมอเขาเตบโตเปนผใหญแลว ทงน ขอเสนอของมลล ถอไดวาเปนอตตมะและสมบรณแบบ หากวาโบราณจนเกนไป ทเปนอตตมะกเพราะมลลเหนวาสงคมนนสามารถทจะควบคมและอบรมสงสอนเดกใหเจรญเตบโตไปในทางทดได ทสมบรณแบบกเพราะหลกเกณฑนถอวา ถาไดมการพยายามทจะท าใหดดวยวธการทดทด และลมเหลวเสยแลว กไมควรใหมการพยายามดวยวธการอน

22 อก ทวาลาสมยกเพราะหลกเกณฑนมองขามไปวา กฎหมายนนเปนวธการ และอาจเปนวธการเดยวเทานนทจะบงคบบคคลทตดเหลา ยาเสพตด หรอนกการพนน ใหเขารบการรกษาพยาบาลหรอฝกอบรมอาชพ เปนตน

2.1.6.2 ความเหนทเกยวของ เมอกลาวถงแนวความเหนของนกกฎหมายทส าคญๆในการเสนอความเหนเกยวกบความเหมาะสมในการก าหนดความผดอาญา ความเหนเรองการก าหนดความผดอาญาทเหมาะสมในความเหนของ Herbert L. Packer16 เปนทยอมรบในแวดวงวชาการอยางมาก โดยไดอธบายเกยวกบเรองขดจ ากดของกฎหมายอาญาไวดวยเหตผลทนาฟงหลายประการ โดยสรปความเหนไดวา เนองจากมาตรการลงโทษทางอาญานนเปนขดสงสดของกฎหมาย โดยเหนไดวาการตองรบโทษอาญานตางกบผลของโทษอนๆ ทมใชโทษอาญา ไมวาจะเปนโทษทเปนมาตรการทางปกครอง หรอแมแตโทษตองชดใชในทางทรพยสนใดๆกตาม หรอกลาวไดวาโทษอาญานนเปนโทษทมราคาแพงทสด และรนแรงมากจนสมควรทจะสงวนไวใชเฉพาะกบความผดรายแรงแทจรงเทานน เราจงควรค านงถงขดจ ากดของการใชกฎหมายอาญา และเงอนไขจ านวนสองประการทบคคลควรถกลงโทษดวยมาตรการทางอาญาคอ ประการทหนงการลงโทษเพอใหเหมาะสมแกผกระท าผดอยางชวรายและ ประการทสองเพอปองกนอาชญากรรม ทงน Packer มขอคดเหน ดงน

เปนสงส าคญส าหรบสงคมปจจบนทมลกษณะเสรนยมวารฐควรมอ านาจทจะบงคบประชาชนเพยงเทาทเขากระท า มใชบงคบใหเปนดงทตองการ รวมถงการไมควรลงโทษบคคลทไมสามารถรผดชอบไดดวยหรอเปนไปตามส านวนทกลาววา “Sick not bad” ทงน เนองจากการลงโทษบคคลทไมมสภาวะจตใจทสมบรณ ยอมเทากบไมใชลงโทษบคคลจากสงทเขากระท า (หรอเชอวาไดกระท า) โดยเพยงแคมการกระท ายงไมพอทจะใหตองรบโทษ เพราะแนวคดทวาตองไมใชลงโทษบคคลจากสงทเขากระท า (หรอเชอวาไดกระท า) แตเปนการลงโทษบคคลจากสภาพของบคคล โดยพจารณาถงสภาวะทางจตใจของบคคลผนนดวย ซงในจดน Packer เหนวาเปนจดทปองกนมใหกฎหมายอาญาตองตกเปนเครองมอของแนวคดเรองการปองกนซงเปนแนวคดในเชงอรรถประโยชนนยมอยางไมมขดจ ากด ซงรฐตองค านงถงหลกนตธรรมโดยการกระท าทเปนความผดนนจะตองไดมการบญญตความผดโดยผทมอ านาจตามรฐธรรมนญสงสดและไมมผลยอนหลง (ex post facto lawmaking) และไมควรลงโทษบคคลทการกระท าของเขาไมอาจต าหนไดอยางเหมาะสม โดย Packer หากตดสนใจกระท าไปดวยความจ าเปนซงโดยทวไปมหลกพจารณาในเชงของอรรถประโยชนวาการตดสนใจนนกระท าไปเพอรกษาคณธรรมทสงกวากไมถอวาเปนการกระท าทนาต าหน

16 สกล นศารตน, อางแลว เชงอรรถท 5, น.34 – 40.

23

ผเขยนขอสรปวา การใชกฎหมายอาญาซงมโทษรนแรงนนจ าเปนตองค านงถงขอจ ากดในการใชกฎหมายดวย ขอจ ากดดงกลาวนนไดแก กฎหมายตองไมมจดมงหมายทจะลงโทษผกระท าความผดเพยงอยางเดยวและการกระท าทจะใชกฎหมายอาญาในการลงโทษไดนนตองมความรายแรงอยในตวของมนเอง โดยถาหากมวธการอยางอนทเหมาะสมกวาในการน ากฎหมายอาญามาใชเพอลงโทษบคคลใหสามารถเกรงกลวไมกลากระท าความผดไดอกกไมควรน ากฎหมายอาญามาใช และควรค านงดวยวาการลงโทษทางอาญาตองไดประโยชนทมากพอเมอเทยบความรายแรงของการกระท าความผด โดยรฐตองค านงดวยวาการใชกฎหมายอาญาในการลงโทษจะตองเกดผลประโยชนอยางยงกบสงคมโดยสวนรวม

2.2 แนวคดหลกของโทษทางอาญาและโทษทางปกครอง

ในหวขอนผเขยนจะศกษาถงแนวคดของโทษทางอาญาและโทษทางปกครองซงมความแตกตางกนดงพจารณาในรายละเอยด ดงน

2.2.1 แนวคดหลกของโทษทางอาญา

ในการพจารณาแนวคดหลกของโทษทางอาญาซงหวขอส าคญทผเขยนจะศกษาถง ไดแก ความหมายของโทษทางอาญา ความเปนมาของโทษทางอาญา แนวคดเกยวกบโทษทางอาญา วตถประสงคของโทษทางอาญา องคกรทมอ านาจลงโทษทางอาญา เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางอาญา และรปแบบลกษณะของโทษทางอาญาและการใชโทษทางอาญา รายละเอยด ดงน

2.2.1.1 ความหมายของโทษทางอาญา เมอกลาวถงความหมายของโทษทางอาญา จากการศกษาพบวาไดมการใหความหมายของโทษทางอาญาตางๆกนออกไป โดยสรปไดเปนสามแนวทางความเหน ดงน17 1) แนวทางความเหนแรก ผใหความเหนตามแนวทางนคอ Grotius ซงไดกลาวถงโทษโดยพจารณาจากลกษณะภายนอกของโทษและไดใหความหมายเอาไววาหมายถงผลรายทผกระท าไดรบเนองจากผลรายทเขาไดกอใหเกดขน (Malum passionis quod infligitur ob malum actionis) จากความหมายน Sir Walter Moberly ไดใหขอสงเกตเกยวกบลกษณะของโทษเอาไว 5 ประการดงน 1. ผลรายทผกระท าไดรบจะตองเปนสงทไมพงพอใจ (Unpleasant)

17 ณภทร สรอฑฒ,อางแลว เชงอรรถท 6, น.30-33.

24 2. ตองเปนผลจากการกระท าของเขาทผานมาแลวและผมอ านาจลงโทษไมอนญาตใหกระท า 3. จะตองมความสมพนธระหวางโทษกบกระท าความผดอยางนอยทสดผลรายทผตองโทษไดรบจากการถกลงโทษจะตองเปนการสนองตอบการทผตองโทษกอใหเกดความเสยหายตอผเสยหายหรอตอสงคม 4. โทษเปนการตอบแทนการกระท าโดยสมครใจทตองการฝาฝนกฎหมาย 5. การลงโทษตองกระท าแกผกระท าหรอแกบคคลซงตองรบผดตอการกระท าของผกระท าผดนน ดวยเหตน การทผเสยหายแกแคนตอบคคลทกคนทเขาพบโดยไมเลอกหนา จงไมถอวาเปนการลงโทษ นอกจากน ศาสตราจารย H.L.A. Hart ศาสตราจารย S.I. Benn และศาสตราจารย A. Flew ไดใหนยามของโทษอาญาเอาไวในลกษณะเดยวกน แตไดเพมขอพจารณาเรองผมอ านาจในการลงโทษเอาไว วาโทษตองกอใหเกดความเจบปวด (pain) หรอผลอยางอนทกอใหเกดความไมพอใจ (unpleasant) โทษตองใชเพอตอบแทนการกระท าความผด โทษตองลงแกผกระท าความผดหรอสงสยวาเปนผกระท าความผด หมายถงผกระท าผดเทานนทจะตองถกลงโทษ บคคลอนจะมารบโทษแทนผกระท าผดไมได และโทษจะตองเปนวธการซงบคคลอนน ามาใชกบผกระท าความผด ดงนน หากผลรายนนเกดจากตวผกระท าผดเอง ผลรายนนกไมใชโทษตามความหมายน เชน การทบคคลหนงไปกระท าความผด ตอมาเกดส านกผดและพยายามแกปญหาทเกดจากการกระท าของตน จงตดสนใจฆาตวตาย เชนนแมวาผลรายทบคคลนนไดรบคอการตาย และแมจะเขาองคประกอบขางตน แตกไมถอวาเปนโทษทเขาไดรบเพราะไดกระท าตอตวเขาเอง ทงน ผก าหนดโทษตองเปนเจาพนกงานทกฎหมายใหอ านาจลงโทษเพอตอบแทนการกระท าผดทางอาญา 2) แนวทางความเหนทสอง ความเหนของศาสตราจารย Johannes Andenaes ซงเสนอวาโทษทางอาญาจะตองประกอบดวยสาระส าคญ 3 ประการ ซงอาจกลาวโดยสรปไดดงน 1. โทษเปนผลรายทรฐน ามาใชกบผกระท าผด โดยผลรายทจะเปนโทษไดตองมาจากรฐก าหนดโดยผานทางองคกรซงมอ านาจลงโทษเทานน 2. โทษจะตองมขนเมอมการกระท าผดกฎหมาย 3. โทษเปนผลรายซงตองการตอบแทนใหผกระท าผดเขาใจวาเปนผลรายทไดรบโดยตรงจากการกระท าผด ไมใชผลทเกดขนโดยออม เชน การทศาลสงใหคนทรพยกรณมการท าผดฐานลกทรพย กรณนแมวาการคนทรพยจะเปนผลรายแกผกระท าความผด แตกไมใชโทษ เพราะการทศาลสงใหคนทรพยนน ผกระท าผดไมสามารถทจะเขาใจวาเปนผลรายทไดรบจากการทเขาการ

25 กระท าผด แตถาศาลสงปรบโดยเจตนาใหรวาเปนผลรายทเขาจะไดรบจากการกระท าผดแลว การปรบเชนนเปนโทษ 3) แนวทางความเหนทสาม ความเหนของศาสตราจารย ALF Ross ซงอธบายโดยมองทลกษณะของการสนองตอบของสงคมวา โทษจะตองเกดขนเมอมการกระท าผดกฎหมาย และจะตองถกก าหนดและใชโดยผมอ านาจ โดยเปนผลรายตอผกระท าความผด อกทง โทษจะตองเปนผลรายทแสดงถงการต าหนผกระท าผดวาผกระท าผดไดกระท าสงทไมสมควร ถาผลรายนนไมตองการต าหนผกระท าแลวกไมใชโทษ เชน วธการเพอความปลอดภยแมวาจะเปนผลรายแตกไมใชโทษอาญา เนองจากวธการเพอความปลอดภยนนใชเพอคมครองสงคม ไมใชเพอต าหนผกระท าความผด จากความหมายดงกลาวท าใหกลาวไดวาโทษทางอาญามลกษณะส าคญคอ18โทษทางอาญาตองเปนผลรายแกผกระท าความผด ไมวาจะเปนโทษทางรางกาย เชน จ าคก กกขง หรอโทษทางทรพยสน เชน ปรบ หรอรบทรพยสน หากมใชท าเพอใหเปนผลรายกจะไมใชโทษทางอาญา นอกจากนโทษทางอาญาจะมขนเพอลงโทษบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะไมได และตองบงคบใชโดยรฐและมกระบวนการตามทกฎหมายก าหนด ไมใชการลงโทษกนเอง ทงน โทษจะตองลงแกผกระท าความผดตามทมกฎหมายบญญตไวเพอต าหนการกระท าของผกระท าเทานน จากนยามของโทษทางอาญาทกลาวมา ผเขยนจงสรปไดวา โทษทางอาญา หมายถง ผลรายแรงทผกระท าความผดจะไดรบโดยตรงเปนการตอบแทนจากการกระท าผดกฎหมายอาญาของตนเอง ซงโทษนนจะสรางความเจบปวดทงรางกายและจตใจของผกระท าความผดเปนอยางมาก โดยโทษทจะลงแกผกระท าความผดนนกระท าไดโดยผมอ านาจทางกฎหมายเทานน

2.2.1.2 ความเปนมาของโทษทางอาญา ในการลงโทษทางอาญาไดมววฒนาการทางความคดในดานจดประสงคของการลงโทษทางอาญามาตงแตยคสมยโบราณจนถงปจจบน โดยแบงการววฒนาการออกเปน 4 ยค ดวยกน ดงน19 1) ยคกอนส านกคลาสสค (Pre – classical School)

18 ทวเกยรต มนะกนษฐ, กฎหมายอาญา ภาคทวไป, พมพครงท 14 (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2559), น.108. 19 สหธน รตนไพจตร, “ความประสงคของการลงโทษทางอาญา : ศกษาเฉพาะประเทศ

ไทยสมยใชกฎหมายลกษณะอาญาและประมวลกฎหมายอาญา ,”(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2527), น. 22-31.

26 ววฒนาการของมนษยชาตตามหลกฐานของประวตศาสตร เรมตงแตยคหน (The Stone Age) ยคทองแดง (The Bronze Age) ยคเหลก (The Iron Age) ในยคตนๆชวตมนษยมความเปนอยอยางงายๆ เปนสงคมเรรอน ลาสตว และเกบผลไมกน ในสงคมยคนยงไมมความคดเรองระบบกฎหมายแตจะมศลธรรม (moral) ของสงคมเปนแบบแผนตางๆในการด าเนนชวต ความกลวตอสงลกลบ มสวนชวยใหมนษยรวมตวกน สงใดกระท าไปโดยปราศจากผลราย สงนนกจะไดรบเปนแนวปฏบตตอไป ดวยเหตนกฎเกณฑตางๆจงมพนฐานมาจากบทบงคบทางศาสนา ความกลวตอสงลกลบและเชอตอดวงวญญาณ ในกรณการปฏบตตอผกระท าผดหรอประพฤตฝาฝนกฎเกณฑของสงคมจะมลกษณะเปนการเรยกรองความยตธรรมตามธรรมชาตในลกษณะตาตอตา ฟนตอฟน (an eye for an eye, atooth for a tooth) การเรยกรองความยตธรรมตามธรรมชาตเชนนกอใหเกดการเรยกรองยดเยอแพรขยายลกลามจากบคคลเปนครอบครว เปนชมนมชนจนอาจท าใหสงคมวนวายได ดงนนจงเกดระบบคนกลาง (Impartial third party) ขนเพอท าการไกลเกลยตดสนใหฝายถกท ารายหรอไดรบความเสยหายมากกวาไดรบการชดใชความเสยหาย (expiation) แกผเสยหาย ในสมยกรก ความคดในเรองสงคม การเมองและปรชญารงเรองขนท าใหแนวคดดานการลงโทษมความรงเรองขนเชนกน มการถกเถยงกนวาการลงโทษอยางไรจงจะยตธรรมหรอพอเหมาะและควรลงโทษผกระท าผดและในการลงโทษจะลงโทษไปเพอความประสงคอะไร ดงเชนความคดของอรสโตเตลทวาการลงโทษจะตองยตธรรมไดสดสวนกบการกระท าผด ในสมยโรมน นกปราชญโรมนไดรบแนวความคดของกรกดานปรชญาความยตธรรมและกฎหมายธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงจากส านกสโตอค (Stoicism) ในเรองการลงโทษในสมยนไดออกกฎหมายจ ากดการลงโทษไมใหมากเกนไปกวาความเสยหายทตนจะไดรบ มาในสมยกลาง (Middle Age) แนวความคดทางดานครสตศาสนาเขาครอบง าความคดทางอนหมด โดยมความเชอวาทกสงทกอยางก าหนดโดยพระเจา มอทธพลตอแนวความคดในการลงโทษบคคล กลาวคอพระเจาจะเปนผก าหนดกฎหมายหรอแบบแผนความประพฤต ถาผใดฝาฝนจะถอวาเปนบาป จะตองไดรบโทษเพอไถบาป การบญญตกฎหมายและการลงโทษจงกระท าโดยพระเจาโดยผานตวแทนของพระองค ดงนนอ านาจของกษตรยในการลงโทษเปนอ านาจทมาจากความเชอในเรองอ านาจพระเจาและค าตดสนของพระองคกถอเปนค าตดสนของพระเจานนเอง การลงโทษลกษณะนเรยกวา “divine punishment”20 ซงความประสงคในการลงโทษจง

20 ณรงค ใจหาญ,กฎหมายอาญาวาดวยโทษและวธการเพอความปลอดภย, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2543), น.19-20.

27 เปนการขจดสงชวรายเปนการไถบาปตอพระผเปนเจาท าใหผกระท าผดเปนผบรสทธ ทฤษฎความประสงคของการลงโทษทมแนวความคดเชนน เรยกวาทฤษฎไถบาป อยางไรกดลกษณะการลงโทษในสมยกลางกยงเปนการลงโทษซงเปนไปตามอ าเภอใจของผตดสนและยงเปนโทษททารณโหดรายอย ทงนเนองจากการปกครองในสมยนนยงอยในระบบของอภสทธชน ในตอนปลายของสมยกลาง การครอบง าทางความคดและความเชอโดยศาสนจกรไมสามารถตานทานความคดใหมๆทเกดขนจากการเปลยนแปลงทางสงคมได ยโรปในสมยฟนฟศลปวทยาและปฏรปอนเปนสมยตอจากสมยกลางจงเปนชวงระยะเวลาของการปฏวตความคดและความเชอดงเดม ในดานการลงโทษกมการคดคานการลงโทษซงเปนไปตามอ าเภอใจและทารณโหดราย โดยพยายามหาเหตผลมาจ ากดการลงโทษตามอ าเภอใจและโหดรายนน 2) ยคส านกคลาสสค (Classical School) ส านกคลาสสคเกดในตอนปลายศตวรรษท 18 ทงน เพอทจะคดคานการลงโทษซงเปนไปตามอ าเภอใจและทารณโหดรายของผตดสน การคดคานการลงโทษตามอ าเภอใจและทารณโหดรายน เรมตนจากความคดของเบคคาเรย (Cesare Beccaria) ชาวอตาลซงเขยนหนงสอชอ On Crime and Punishment ในป 1780 ในหนงสอนไดวางหลกเกณฑในการค านวณโทษและเหตผลในการลงโทษเอาไวโดยสรปไดวา การลงโทษนนควรจะกระท าดวยความมงหมายอนส าคญทสด คอเพอปองกนอาชญากรรมและเพอทจะปองกนมใหการลงโทษผกระท าความผดเปนไปตามอารมณของผลงโทษ ฉะนนการลงโทษจงจะตองกระท าโดยเปดเผย รวดเรวและสมควรแกความจ าเปนโดยใหมความหนกเบาเปนไปตามสวนแหงความรายแรงของอาชญากรรมนน และโทษทจะลงนตองเปนโทษทก าหนดไวในกฎหมายและดวยความหนกเบาตามทก าหนดไวอยางแนนอนโดยกฎหมายดวย นอกจากเบคคาเรยกมแนวความคดของเบนเธม (Jeremy Bentham) ชาวองกฤษและคานท (Immanuel Kant) ชาวเยอรมน โดยสรปแลวความคดของส านกคลาสสคน ตองการทจะจดการลงโทษตามอ าเภอใจและโหดราย โดยในการพจารณาถงความรบผดในการกระท า ส านกคลาสสคยดถอความคดทางปรชญาของลทธเจตจ านงเสรโดยเหนวาบคคลมเจตจ านงเสรทจะกระท าสงใดๆกไดทตนเหนสมควรและถกตองเปนไปตามความพอใจของตนเอง โดยเหตนมนษยจงมทางเลอก มนษยจงตองรบผดชอบตอการกระท านน ถาหากวาตนเลอกกระท าในสงทผดกฎหมาย ลทธเจตจ านงเสรเปนพนฐานส าคญของส านกคลาสสค เพราะถาหากวาคนไมมเจตจ านงเสรแลวกไมตองรบผดในการกระท าของตน โดยในการศกษาถงการกระท าความผดและการลงโทษของส านกน เปนการพจารณาในแงกฎหมายแตเพยงดานเดยววาการกระท าแบบใดจงจะควรบญญตวาเปนความผดและเมอกระท าผดแลวควรจะลงโทษผกระท าความผดเทาใด เปนการพจารณาโดยอาศยเหตผลทางตรรกวทยาเปนหลก โดยไมไดค านงถงตวผกระท าผดวาการลงโทษนนจะเหมาะกบสภาพของบคคลหรอไม โดย

28 Saleilles กลาววา การทส านกคลาสสคไมไดพจารณาถงการลงโทษใหเหมาะกบสภาพบคคลเนองจากวาเมอตงอยบนสมมตฐานทวา คนกระท าความผดยอมมเจตจ านงเสรเหมอนกน ดงนน จงควรถกลงโทษเทากน เมอถกลงโทษเทากนแลว เพราะฉะนนจงไมจ าเปนตองพจารณาอกวาการลงโทษเชนนนจะเหมาะสมกบผกระท าผดหรอไม ความประสงคของการลงโทษตามส านกคลาสสคนไดแยกออกเปน 2 ทฤษฎคอ ทฤษฎลงโทษเพอใหสาสม (Retributive Theory) ซงเหนวาการลงโทษควรมความประสงคเพอลงโทษใหสาสมแกความผดหรอลบลางความชว ดงนน จงตองลงโทษผกระท าความผดใหเทาเทยมกนกบความผดทเขาไดกระท าขน และทฤษฎลงโทษเพอปองกน (Preventive Theory) ซงเหนวาการลงโทษควรมความประสงคเพอเปนการปองกนสงคมโดยปองกนไมใหบคคลทวไปกระท าความผดเหมอนผถกลงโทษหรอปองกนเฉพาะไมใหผกระท าความผดซ าเพราะกลวโทษ ผลจากความคดของส านกคลาสสค ท าใหมการลงโทษรนแรงนอยลงกวาสมยเดมและลงโทษอยางเสมอภาคและยตธรรม หลกส าคญของส านกคลาสสคไดปรากฏชดในค าประกาศสทธของบคคลและพลเมอง ในขอ 6 ของประเทศฝรงเศสวา กฎหมายจะก าหนดโทษขนกเฉพาะทจ าเปนจรงๆ บคคลจะถกลงโทษกโดยมกฎหมายบญญตไววาเปนความผดและไดใชกฎหมายนนบงคบโดยชอบ ซงเปนการยนยนรบรองหลกในเรองความผดและโทษอนชอบดวยกฎหมายตามความคดของเบคคาเรย นอกจากนนยงไดมอทธพลตอการรางประมวลกฎหมายอาญาของฝรงเศสในป ค.ศ. 1791 โดยการบญญตโทษไวอยางแนนอนตายตวส าหรบแตละความผด อยางไรกตาม การทบญญตโทษไวอยางแนนอนน มผลเสยคอวาผพพากษาไมสามารถทจะใชดลพนจก าหนดโทษใหเหมาะสมกบขอเทจจรงเฉพาะคดได การกระท าความผดบางกรณมความหนกเบาตางกนกถกลงโทษเทากน ดงนนจงไดมการแกไขกฎหมายอาญาอกครงหนงเปนประมวลกฎหมายอาญาฝรงเศสป 1810 ความคดในเรองเจตจ านงเสรของส านกคลาสสคท าใหแนวความคดในเรองความรบผดในการกระท าไดเปลยนไปจากเดม ตอมาเกดมปญหาวาทกคนมเจตจ านงเสรเทาเทยมกนจรงหรอ โดยเหนวาในบางกรณบคคลอาจจะไมมเจตจ านงเสรเทาเทยมกนกได อยางเชน ผเยาว คนชรา ผวกลจรต นาจะมเจตจ านงเสรนอยกวาบคคลธรรมดาเมอมเจตจ านงเสรนอยกวาคนธรรมดา ดงนน ความรบผดในการกระท านาจะนอยกวาดวย ดงนน จงไดเกดแนวความคดเพมเตมความคดของส านกคลาสสคออกไปเปนความคดของส านกคลาสสคใหม (Neo - classical School) 3) ยคส านกคลาสสคใหม (Neo – classical School) แนวความคดของส านกคลาสสค ท าใหมการลงโทษกนอยางเครงครดเนองจากวาส านกคลาสสคเหนวาคนทกคนมเจตจ านงเสรอยางเทาเทยมกน ไมวาจะเปนผเยาว คนชรา คนวกลจรต หรอบคคลธรรมดา ดงนนเมอเขามเจตจ านงเสรเทาเทยมกนแลว เขาจงตองรบ

29 ผดในการกระท าอยางเทาเทยมกน เหตผลทส าคญอกประการหนงทท าใหลงโทษอยางเครงครดเนองจากวา ตามความคดของทฤษฎปองกนเหนวาการลงโทษควรกระท าเพอประโยชนของสงคมและการลงโทษจะเปนประโยชนตอเมอปองกนไมใหคนอนมากระท าความผดอก ดงนนแนวความคดของทฤษฎนจงเหนดวยกบการลงโทษสง จะเหนไดวา ในตนครสตวรรษท 19 ไดมการลงโทษประหารชวตกนอยางแพรหลาย โดยเหนวาการลงโทษสงสามารถขมขใหคนอนกลวโทษได ดงนน ส านกคลาสสคใหมจงเกดขนมาเพอคดคานความคดของส านกคลาสสคเดมในประเดนทงสองน โดยส านกคลาสสคใหมเกดขนมาในศตวรรษท 19 ซงผน าทางความคดคอกเซต (Guizot) และยฟโฟร (Jouffro) ชาวฝรงเศส ความคดของส านกนสวนใหญเหนดวยกบความคดของส านกคลาสสคเดม เพยงแตไดโตแยงความคดของส านกคลาสสคเดม 2 ประการ คอ 1. ส านกคลาสสคใหมเหนวาคนทกคนอาจมเจตจ านงเสรไมเทาเทยมกนกได ดงนนความรบผดในการกระท าของบคคลจงอาจไมเทาเทยมกนได เชน ผเยาวและผวกลจรตยอมมเจตจ านงนอยกวาบคคลธรรมดา เนองจากวาการใชเหตผลและสตปญญาของบคคลเหลานมขอจ ากด ดงนนการลงโทษจงตองนอยกวาบคคลธรรมดา 2. ส านกคลาสสคใหมเหนวา ความประสงคของการลงโทษควรจะประกอบกนทงความคดของทฤษฎลงโทษเพอใหสาสมและทฤษฎลงโทษเพอปองกน ซงเหนวาการลงโทษควรกระท าไปเพอเปนเครองมอในการปองกนสงคม ดงนน แนวความคดของส านกคลาสสคใหมจงเหนวาการลงโทษจะตองไดสดสวนกบความผดและไมรนแรงเกนไปและยอมใหมการลดโทษกนได อยางไรกตามวธการศกษาของส านกคลาสสคใหม กยงเปนวธการศกษาแบบเดมอย โดยพจารณาการลงโทษในแงกฎหมายเทานน ไมไดพจารณาถงตวผกระท าความผดและการลงโทษใหเหมาะกบสภาพบคคล โดยแนวความคดของส านกคลาสสคใหมปรากฏชดในการแกไขประมวลกฎหมายอาญาฝรงเศส ป 1810 ประมวลกฎหมายอาญาสเปน ป 1848 และหลายประเทศซงรางประมวลกฎหมายอาญาในภายหลง ผลจากความคดส านกคลาสสคใหมนเหนไดชดจากการทกฎหมายบญญตใหมโทษขนสงและขนต าในความผดแตละความผด เพอใหผพพากษาไดใชดลพนจลงโทษไดอยางเหมาะสม ซงไมเครงครดเหมอนความคดของส านกคลาสสค เพราะวาความคดของส านกคลาสสคก าหนดโทษไวตายตวใหผพพากษาลงโทษ โดยไมเปดโอกาสใหผพพากษาไดใชดลพนจ 4. ยคส านกอตาเลยน (Italian School) ในสมยใหม ความเจรญทางวทยาศาสตรกาวหนาอยางรวดเรว ท าใหเกดความรสกวาการศกษาและการเรยนรแบบวธ empirical method มความนาเชอถอมากกวาการคดหาเหตผลตามวธการทางตรรกวทยาแบบส านกคลาสสค โดยทางดานอาชญาวทยาและการลงโทษกได

30 เปลยนแปลงไปเชนกน กลาวคอ แตเดมการศกษาเรองการกระท าผดและการลงโทษเปนการศกษาแบบใชเหตผลทางตรรกวทยาเปนพนฐาน แต เมอเกดขบวนการทางความคดแบบ empirical method กไดน าการศกษาวเคราะหโดยอาศยความรทางวทยาการและเครองมอทางวทยาศาสตรมาเปนวธการในการศกษาวาท าไมมนษยจงกระท าความผดและท าอยางไรจงจะท าใหมนษยเลกกระท าความผดเพอสงคมจะไดปลอดภย ผทเปนบคคลส าคญในส านกอตาเลยนน มลอมโบรโซ (Lombrozo) กาโรฟาโล (Garofalo) และเฟอร (Ferri) ทงสามคนนเปนชาวอตาเลยน แนวความคดของส านกนหนเหจากแนวความคดของส านกคลาสสคและนโอคลาสสค ซงเชอในลทธเจตจ านงเสรโดยสนเชงมาสนใจและเชอวาการทมนษยประกอบอาชญากรรมหรอกระท าผดกฎหมายนน เนองมาจากสาเหตทางธรรมชาตโดยเฉพาะอยางยงสาเหตหรอปจจยทางชววทยา (biological factor) แนวความคดใหมนใชการพจารณาสงเกตและศกษาจากขอเทจจรงทเกดขนมากกวาแนวความคดของส านกคลาสสคและส านกคลาสสคใหม ในเรองความประสงคของการลงโทษนน ส านกอตาเลยนเหนวา ไมสมควรทจะลงโทษเพอใหสาสม เนองจากวาการลงโทษแบบนไมกอใหเกดประโยชนแกสงคมและไมเหนดวยกบการลงโทษสงตามทฤษฎเพอปองกน โดยเหนวาการลงโทษสงตามทฤษฎลงโทษเพอปองกนไมมผลในการปองกน เนองจากวาบางคนถงแมจะถกลงโทษสงแลวกยงกระท าความผดซ า และในประเทศซงไดเพมโทษใหสงขนกไมปรากฏอาชญากรรมไดลดลงแตอยางใด ดงนนความประสงคของการลงโทษตามส านกอตาเลยนจงเหนวา ควรลงโทษเพอดดแปลง ไมใหผกระท าผดซ าจะดกวา ทฤษฎของส านก อตาเลยนน จงอาจเรยกไดวาทฤษฎลงโทษเพอดดแปลง (Reformative Theory) ผลจากการศกษาของส านกอตาเลยน ท าใหมการพจารณาถงตวผกระท าผดกนมากขน โดยใหมการลงโทษเหมาะกบตวอาชญากรไมใชเหมาะกบความผด (punishment to fit the criminal rot the crime) นอกจากนยงมการปรบปรงแกไขระบบเรอนจ าและระบบการลงโทษใหเหมาะกบนกโทษมากยงขน จากทกลาวมาแลวจะเหนไดวาประวตความคดเกยวกบความประสงคของการลงโทษไดววฒนาการไปเรอยๆตามประวตศาสตร ววฒนาการของความคดเกยวกบความประสงคของการลงโทษแตละทฤษฎ ยอมมอทธพลเหนอการบญญตกฎหมายของแตละประเทศ แลวแตวาเหนดวยกบความคดใด ในปจจบนยงเปนทถกเถยงกนวาความประสงคของการลงโทษทแทจรงคออะไร มผเสนอวาความประสงคของการลงโทษนนทง 3 ส านกคอส านกคลาสสค คลาสสคใหม และส านกอตาเลยน นาจะรวมกนเปนอนหนงอนเดยวกนได ดงนน จากการศกษาถงววฒนาการของโทษทางอาญาผเขยนจงสรปไดวา โทษทางอาญามววฒนาการตงแตในยคกอนส านกคลาสสคโดยโทษจะเปนไปในลกษณะรนแรงโหดรายและขนอยกบการตดสนใจของผปกครองเปนส าคญ ตอมาในยคส านกคลาสสคการลงโทษเรม

31 เปนไปอยางมเหตผลมากขนเพอมใหการลงโทษเปนไปโดยทารณโหดรายและเปนไปตามอ าเภอใจและมแนวคดวาบคคลมเจตจ านงเสรในการกระท าความผดจงควรไดรบโทษในการกระท านนของตน โดยในแตละบคคลนนมความแตกตางกนทางเพศ อาย และสภาพรางกาย ซงมผลตอเจตจ านงเสรของแตละบคคลทแตกตางกนออกไปดวย จงไมควรไดรบโทษเทากน หลงจากนนในยคส านกคลาสสคใหมแนวคดเรองโทษเรมเปนไปอยางเครงครดมากขนและเหนเปลยนไปวาทกคนมเจตจ านงเทาเทยมกนจงตองรบโทษเทากนโดยเหนดวยกบการลงโทษสง แตตอมาในยคส านกอตาเลยนความเครงครดในการลงโทษเรมผอนลง โดยในยคนกลบไมเหนดวยในการลงโทษสง แตควรพจารณาโทษใหเหมาะกบตวบคคลผกระท าผดมากขน

2.2.1.3 แนวคดเกยวกบโทษทางอาญา เมอกลาวถงแนวคดเกยวกบโทษทางอาญาซงมทฤษฎท เกยวของ 2 ทฤษฎ คอทฤษฎเดดขาดและทฤษฎสมพนธ21ดงน 1) ทฤษฎเดดขาด (Absolute Theory) ถอวาการลงโทษเปนสงทมอยโดยธรรมชาตในทกความผด เมอมการกระท าความผดเกดขนยอมตองถกลงโทษโดยไมอาจหลกเลยงได อาจกลาวไดวา การกระท าผดเปนกรรมชว เมอผใดกระท าความผดจะตองชดใชกรรมของตนโดยตองยอมรบตามทฤษฎน แมวาจะไมมรฐกสามารถลงโทษผกระท าความผดได แตในทางปฏบตแลว รฐจะเปนผด าเนนการลงโทษเพอใหบรรลถงเปาหมาย วตถประสงคในการลงโทษตามทฤษฎนเหนวา การลงโทษเปนสงทควบคกบการกระท าความผด หากสงคมไมลงโทษผกระท าความผดกมผลเทากบวาสงคมยอมรบการกระท าความผดของผนนหรอกลาวไดวา สงคมสนบสนนใหมการกระท าความผด รวมทงทฤษฎนยงเหนวาการลงโทษไมควรใชเปนเครองมอใหเกดประโยชนอยางอน ไมวาจะเพอใหเกดประโยชนแกผลงโทษหรอแกสงคมกตาม ดงนน การลงโทษตองเปนกรณสบเนองมาจากการกระท าความผดของผถกลงโทษเทานน แตทฤษฎเดดขาดไดรบการโตแยงดวยเหตผลหลายประการ เชน ลกษณะของทฤษฎนเปนเรองลาสมยเพราะเปนการพจารณาแตอดต คอเอาการลงโทษเปนการตอบแทนแกแคนความผดทไดกระท าไปแลว ไมไดมงหมายถงประโยชนในอนาคตเลย กลาวคอ ไมไดค านงถงวาการลงโทษนนจะมผลในทางปองกนไมใหมการกระท าความผดเกดขนอกหรอไม การลงโทษเกดขนโดยกฎหมายและกฎหมายกเปนเครองมอของรฐ ซงภารกจพนฐานของรฐยอมไดแกสวสดภาพของสมาชกในรฐ ดงนน การลงโทษตามกฎหมายกควรท าเพอวตถประสงคดงกลาวการ

21 แสวง บญเฉลมวภาส, “แนวความคดเกยวกบดลพนจในการลงโทษ,” ใน รวมบทความทาง

วชาการในโอกาสครบรอบ 84 ป ศาสตราจารยสญญา ธรรมศกด, จดพมพโดยคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (กรงเทพมหานคร : มลนธนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2536),น.195.

32 ลงโทษจะเปนสงทถกตองยตธรรมกตอเมอเกดประโยชนตอผถกลงโทษเองหรอตอประชาชนสวนรวม มฉะนน โทษกจะกลายเปนสงเลวราย โดยทฤษฎเดดขาดเปนเรองทเกยวของกบศลธรรมเปนอยางมาก ปจจบนมความผดอาญา (Crime) จ านวนมากทไมใชเปนเรองทเกยวกบศลธรรม แตเปนความผดเพราะกฎหมายบญญตการลงโทษเพอแกแคนตอบแทน จงเปนเรองทไมยตธรรมอยางยง 2) ทฤษฎสมพนธ (Relative Theory) ทฤษฎนพจารณาวารฐควรจะลงโทษอยางไรจงจะเกดประโยชนทงแกตวผกระท าความผดและแกสงคมสวนรวม การลงโทษตองค านงถงตวผกระท าความผดและสภาพแวดลอมอนๆดวย โทษควรมผลท าใหผกระท าความผดเกดความเกรงกลว ท าใหผกระท าความผดกลบตวเปนคนดไมกระท าความผดซ าอก ท าใหสงคมปลอดภยจากการกระท าความผด ทฤษฎนมลกษณะเปนการปองกนไมใหมการกระท าความผดเกดขนอก ซงอาจจะโดยการขมขไมใหคนทวไปกระท าความผดหรอแกไขผกระท าความผดใหกลบตวเปนคนด แตทฤษฎสมพนธถอวาล าพงแตการขมขดวยโทษอยางเดยวยอมไมเพยงพอตอการปองกนการกระท าความผดอาญาในอนาคต ดงนน การลงโทษจงตองมลกษณะเปนการแกไขผกระท าความผดดวย เพอปองกนไมใหผกระท าความผดไปกระท าความผดซ าอก ดงนน ในการลงโทษผกระท าความผดผลของการลงโทษทรฐไดกระท าตอบคคลจงมวตถประสงค 2 ประการ คอ 1) การปองกนบคคลหรอปองกนพเศษ (Special Prevention) หมายถง การปองกนผทกระท าผดแลวไมใหกระท าความผดซ าอก ไดแก การยบยง การแกไข หรอการท าใหผกระท าความผดไมสามารถกระท าความผดไดอกตอไป เชน การลงโทษ ประหารชวต จ าคกหรอกกขง 2) การปองกนโดยทวไป (General Prevention) หมายถง การลงโทษทมผลตอสงคมสวนรวม คอ การลงโทษตองเปนการปองกนมใหบคคลกระท าความผด จงตองลงโทษเพอใหทกคนหวาดกลวไมกลากระท าความผดอยางเดยวกนนนขนอก เปนการลงโทษเพอเปนแบบอยางซงมผลตอจตใจของบคคลทวไปทคดจะกระท าความผดอยางเดยวกนมใหกระท าการดงกลาว

2.2.1.4 วตถประสงคของโทษทางอาญา ในการก าหนดความผดอาญานน เมอความผดทกระท านนเขาขายเปนความผดทางอาญา ผกระท ากตองรบโทษในทางอาญา เมอทราบถงวตถประสงคของการก าหนด

33 ความผดอาญาแลว จ าเปนตองทราบถงวตถประสงคในการลงโทษทางอาญาดวยเพราะเปนสงทควบคกน ดงรายละเอยดตอไปน22 1) การทดแทนความผดหรอการแกแคน (Retributive Justification) แนวคดนมองวาเมอผกระท าความผดไดกระท าความผดเขาสมควรไดรบโทษ และจะตองรบผดชอบในการกระท าทเขาไดกระท าขนอยางสาสมทสด ซงโทษดงกลาวจ าเปนตองเหมาะสมกบความรบผด (Culpability) โดยพจารณาจากระดบผลรายของการกระท านน ไมวาจะเปนการกระท าโดยเจตนา ไมเจตนา หรอประมาท มแรงจงใจใดหรอไม พฤตการณแวดลอมเปนอยางไร เหตเพมโทษ ลดโทษ และเหตบรรเทาโทษ โดยแนวคดการลงโทษเพอการทดแทนความผดนนกมขอบเขตจ ากด โดยพจารณาตามสถานะของบคคล หรอความชว หรอปจจยความแตกตางระหวางบคคลตามหลกผสมควรไดรบโทษ (Distributive Justice) ท าใหกฎหมายอาญาตองบญญตขนสง ขนต า-ขนสง เพอใหมความยดหยนและท าใหศาลสามารถใชดลยพนจก าหนดโทษไดตามความเหมาะสมหรอตามสมควร โดยการลงโทษเพอทดแทนการกระท าผดนเพอใหการลงโทษมความชอบธรรมตามหลกของการลงโทษ ตองประกอบดวยเงอนไข 3 ประการ คอ23 1. การลงโทษตองเปนการทดแทนความเสยหาย (Vindication) หมายถง ความถกตองของการลงโทษจะตองกระท าลงไปเพอเปนการทดแทนหรอแกแคนใหแกผเสยหายจากการทผกระท าผดไดท าใหเกดความเสยหายขน ยงไปกวานนจะตองเปนการท าใหผเสยหายรสกพอใจและคดวาเปนการกระท าทยตธรรมแลว โดยชวาการละเลยเรองความรสกของผเสยหายทตองการแกแคนแกผกระท าผดนนเปนสงทไมถกตอง เพราะจะท าใหผเสยหายหรอญาตพนองของพวกเขารสกเสอมศรทธาทมตอรฐวาไมอาจเยยวยาความเสยหายใหเขาได การลงโทษโดยค านงถงความพอใจของผเสยหายนจะท าใหผเสยหายยอมรบวาการลงโทษโดยรฐเปนความชอบธรรมและยอมรบวาการแกแคนผกระท าผดไมใชหนาทของเอกชน แตเปนหนาทของรฐ 2. การลงโทษตองกระท าเพอใหเกดความเปนธรรม (Fairness) โดยมองหนาทของบคคลในดานการเมองและกงสญญาประชาคมทเรยกวา การตางตอบแทน (Reciprocity) มหลกวาการจะใหกฎหมายมผลคมครองประโยชนสขแกสวนรวม คนทกคนจะตองเคารพกฎหมายและปฏบตตามกฎหมาย การทผกระท าผดฝาฝนกฎหมายอาญาแตละครงเทากบวาผกระท าผดเอาเปรยบบคคลอนทเชอฟงกฎหมายและขอไดเปรยบนจะเหนไดชดเจนยงขนถาเปนการกระท าผดอาญา

22 ประธาน วฒนวาณชย, ความรเบองตนเกยวกบอาชญาวทยา, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

ประกายพรก, 2546), น.360 – 364. 23 ณรงค ใจหาญ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.21-22.

34 ทรกนอยางแพรหลาย ดงนน การลงโทษผกระท าผดจงเปนการทท าใหผกระท าผดและบคคลทเชอฟงกฎหมายจะตองถกลงโทษ และการชดใชความไดเปรยบของการกระท าผดเปนเรองระหวางรฐกบผกระท าผด แมวาผเสยหายจะยกโทษใหแลวแตผกระท าผดกยงคงตองไดรบโทษอยด 3. การลง โทษจะต อง ได ส ดส วนกบค ว ามผ ด (Proportionality of Punishment) นนคอ จ านวนโทษทผกระท าผดควรจะไดรบจะตองเทากนกบความเสยหายทเขาไดกระท าลงจากการกระท าผดนน อยางไรกดอาจมขอยกเวนจากหลกดงกลาวได 2 กรณ คอ กรณทการลงโทษสงกวาความเสยหายทผกระท ากอขนนน สามารถกระท าไดในกรณของการลงโทษจ าคกตลอดชวตแกผกระท าผดทเปนอนตรายตอสงคม เพอปกปองสงคมใหปลอดภยยงขน ในทางตรงกนขามการลงโทษอาจต ากวาสดสวนแหงความผด ในกรณทผกระท าผดไมมโอกาสทจะกระท าผดนนอก 2) การยบยงหรอขมข (Utilitarian or Reductive Justification) วตถประสงคของการลงโทษนเปนผลมาจากแนวความคดของส านกอาชญาวทยาดงเดม (Classical School) ซงเชอวาการกระท าผดเกดขนจากคนไมเกรงกลวกฎหมาย หรอการบงคบใชกฎหมายออนแอ ทงน เพราะมนษยมเหตมผลและมเจตจ านงอสระ (Free Will) ทจะเลอกท าสงใดกได โดยเลอกท าสงทตนเองไดรบประโยชนและพอใจ แตไมเลอกท าสงทท าใหเกดความทกขและความเจบปวด การลงโทษจงมขนเพอปองกนการกระท าผด โดยท าใหผกระท าผดรสกวาผลของการกระท าผดกอใหเกดความเจบปวดและไมกอใหเกดผลด แตการลงโทษทมผลในการขมขวญยบยงทมประสทธภาพนน จะตองมความแนนอนรวดเรว เสมอภาค และการลงโทษทเหมาะสม24 การลงโทษมเหตผลในการลดจ านวนอาชญากรรม การลงโทษรนแรงจะเปนการยบยงการกระท าความผด หรอมผลปองกนอาชญากรรม (Deterrence) เพราะ 1. ยบยงผทกระท าความผด มใหกระท าผดอก 2. ยบยงผทอาจจะกระท าความผด หรอผทจะเลยนแบบ (เอาเยยงอยาง) 3. แกไขฟนฟผกระท าความผด 4. ใหการศกษาแกสาธารณชนเพอจะไดตระหนกถงการกระท าความผดและมความระมดระวงอนเปนการลดปญหาอาชญากรรม 5. ใหความคมครองแกสาธารณชน หรอผทอาจจะตกเปนเหยออาชญา กรรม โดยการแยกผกระท าความผดออกไปจากสงคม

24 รายงานการศกษาเรอง โทษประหารชวตในประเทศไทย คณะอนกรรมการปฏบตการยทธศาสตร

ดานสทธในกระบวนการยตธรรม ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต,น.11.

35 3) การไมยอมรบหรอการประนามการกระท าความผด (Expressive or Denunciatory Justification) แนวความคดนเชอวาการลงโทษผกระท าความผดเปนการไมยอมรบการกระท านน การลงโทษเพยงอยางเดยวยงไมเพยงพอ สงคมตองประนามการกระท านนดวย เพราะการประนามผกระท าความผดจะท าใหสงคมเกดความเปนปกแผน (Social Cohesion) อยางไรกตามการต าหน หรอการประนามจะไมมผลถาไมมการทดแทนความผด โดยเหตผลในการลงโทษผกระท าความผดบางครงกแยงหรอไมสอดคลองกน แมวาจะมความพยายามแบงแยกการลงโทษผกระท าความผดในตวของมนเอง (mala in se) โดยอางเหตผลการทดแทนความผด และความผดทกฎหมายหาม (mala prohibita) โดยอางเหตผลทางดานอรรถประโยชน การอางเหตผลดงกลาวกยากทจะแบงแยกไดชดเจนระหวางความพอใจ ความสงสาร หรออคตทผก าหนดโทษมความรสกตอผกระท าความผด ปญหาจะยงยงยากขนถาผกระท าความผดลกษณะเดยวกนและคนเดยวกน มเหตผลในการลงโทษเขาแตกตางกน เชน เขาสมควรไดรบการลงโทษจ าคก ในขณะเดยวกนการลงโทษจ าคกจะท าใหเขามปญหาในการกลบตนเปนพลเมองด และมความนาจะเปนในการกระท าความผดซ ามากยงขน ดงนน การอางเหตผลใดในการลงโทษจงมขอโตแยงและขอจ ากดอยเสมอแตการทดแทนยบยงและประนามการกระท าความผดจะตองแยกออกจากการลงโทษเพยงเพราะตองการแกแคนผกระท าความผดเทานน 4) การแกไขฟนฟผกระท าความผด (Reformation and Rehabilitation) โดยทวไปการแกไขผกระท าความผดในเรอนจ ามกจะเรยกวา Reformation และการแกไขผกระท าความผดในชมชนมกจะเรยกวา Rehabilitation เพอใหเหนความแตกตางระหวางบคคลทอยในและนอกเรอนจ า หรอถกลงโทษและใชวธการหลกเลยงการลงโทษ การปฏบตตอผกระท าความผดในทนหมายถง การแกไขฟนฟและบ าบดรกษา ทงรางกาย จตใจ หรอรวมทงการปรบปรงเปลยนแปลงบคลกภาพ (Modification) เพอสงเสรมใหผตองโทษเปนพลเมองทเคารพกฎหมายเมอพนโทษหรอมทศนคตทดตอสงคม อนเปนความประสงคในการลงโทษทแทจรงเพอเปนการดดแปลงผกระท าความผดไมใหผกระท าความผดหนมากระท าความผดซ า และเมอผกระท าความผดไดรบโทษไปแลวกใหเขามความรพอทจะกลบเขาสสงคมไดปกตโดยไมใหการลงโทษเปนสงทท าใหเขาเกดปมดอยขนมาได25 การแกไขฟนฟจะประสบผลส าเรจอยางนอยทสดตองมผลตอการเปลยนแปลงผกระท าความผดใหกระท าความผดนอยลง โดยเปนการเปลยนแปลงในระยะยาวมใชการเปลยนแปลงในระยะสน หรอเปนครงคราวเทานน

25 สหธน รตนไพจตร, อางแลว เชงอรรถท 19, น. 60.

36

2.2.1.5 องคกรทมอ านาจลงโทษทางอาญา องคกรหลกทมอ านาจลงโทษทางอาญา คอ ศาลยตธรรม โดยศาลจะมค าพพากษาถงทสดไมวาจะถงทสดในศาลชนใดและค าพพากษานนไดตดสนใหลงโทษจ าเลยในคดนน ตองบงคบคดโดยไมชกชาแยกพจารณาตามโทษไดดงน26 1) โทษประหารชวต เมอจ าเลยตองค าพพากษาใหประหารชวต ถาเปนค าพพากษาศาลชนตนและไมมการอทธรณ ศาลชนตนตองสงส านวนคดไปใหศาลอทธรณพพากษาและถาศาลอทธรณพพากษายนจงจะถอวาคดถงทสด โดยในการจดการประหารชวตจะใชวธฉดยาหรอสารพษใหตาย ณ สถานททเจาหนาทเหนสมควร ซงปกตจะท าภายในเรอนจ า 2) โทษจ าคกตลอดชวต ในการลงโทษจ าคกใหน าไปจ าคกในเรอนจ า โดยมเจาหนาทราชทณฑเปนผควบคมดแลจนกวาจะถงแกความตายถาไมไดรบการอภยโทษ 3) โทษจ าคกมก าหนดเวลา ใหน าไปจ าคกในเรอนจ าตามทค าพพากษาก าหนด ถาครบก าหนดแลววนใดกใหปลอยตวผนนออกจากเรอนจ า 4) โทษกกขง ใหน าผตองโทษกกขงไปกกขงในสถานทอนซงมใชเรอนจ า ซงอาจเปนบานของบคคลซงยอมใหเปนสถานทกกขงหรอบานของผทตองกกขงกได 5) โทษปรบ เจาหนาทศาลจะบงคบเงนคาปรบตามค าพพากษาจากผตองโทษปรบตามจ านวนทระบไวในค าพพากษาภายในเวลาสามสบวนนบแตวนทศาลมค าพพากษา โดยไมมการทเลาการบงคบเหมอนโทษจ าคก 6) โทษรบทรพยสน เจาหนาทศาลจะด าเนนการบงคบเอาทรพยทถกรบตามค าพพากษา หากทรพยนนยงไมไดอยในการครอบครองของเจาพนกงานหรอศาล กจะตองด าเนนการใหผทครอบครองทรพยทถกรบนนสงมอบทรพยดงกลาว หากไมสงมอบจะตองด าเนนการบงคบเพอใหไดทรพยนนมา

26 ณรงค ใจหาญ, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 1, พมพครงท 10, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2552,), น.49-51.

37 โดยการยดทรพยหรอใหช าระราคาหรอสงใหยดทรพยสนอนใชราคาจนเตมหรอกกขงผนนจนกวาจะสงมอบกได

2.2.1.6 เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางอาญา ในการตรากฎหมายโดยฝายนตบญญตนนนอกจากทจะตองท าการศกษาถงวตถประสงคและเจตนารมณในการบญญตกฎหมายมาตรานนๆแลว ยงจ าเปนทจะตองท าการศกษาถงการบญญตกฎหมายวาใชเกณฑใดในการบญญตความผดทมโทษทางอาญา กลาวคอ จะบญญตความผดอาญาบนพนฐานของการกระท า หรอจะบญญตกฎหมายอาญาบนพนฐานของผกระท ากยอมกระท าไดทง 2 วธ ดงน27 1) การตรากฎหมายความผดอาญาบนพนฐานของการกระท า ใ น ร ะ บ บ ข อ ง “ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า บ น พ น ฐ า น ข อ ง ก า ร ก ร ะ ท า (Tatstrafrecht)” การลงโทษจะผกไวโดยตรงกบการกระท าทผดกฎหมาย แตการทจะลงโทษส าหรบการกระท านนไดหรอไมยอมจะตองขนอยกบวา จะต าหนผกระท าความผดอนเนองมาจากการกระท าของเขานนไดหรอไม นนคอ การลงโทษจะเปนเรองของ “ความชวของการกระท า (Tatschuld)” 2) การตรากฎหมายความผดอาญาบนพนฐานของผกระท า ใ น ร ะ บ บ ข อ ง “ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า บ น พ น ฐ า น ข อ ง ผ ก ร ะ ท า (Taterstrafrecht)” การลงโทษยอมขนอยโดยตรงกบอนตรายของผกระท าความผดทเชอมโยงกบการด า เน นช ว ตของผ ก ระท าความผดน นหร อ เช อม โยงกบ “ความช วของการด า เน นช ว ต(Lebensfuhrungsschuld)” ของผกระท าความผดนน ในกรณนความส าคญของการต าหนไดจะอยทวาผกระท าความผดนนมพฤตกรรมทเปนอนตรายหรอมพฤตกรรมทเปนอาชญากรหรอไม ซงในการบญญตกฎหมายบนพนฐานของผกระท านน ยดถอเอาเจตนาภายในใจของผกระท าเปนหลก หากวา “การกระท า” นนแมวาคนทวไปจะเหนวาเปนความผดหรอตามกฎหมายจะถอวาครบองคประกอบความผดกตาม แตหากวาผกระท าไมมเจตนากไมถอวาผนนกระท าความผด กรณในพระธรรมวนย การกระท านนๆของพระภกษเปนการกระท าทลอแหลมหรอนาจะเปนความผดเมอพบเหนแลวเปนสงทสงฆไมควรท า แตหากวาพระภกษสงฆไมมเจตนาทจะกระท าเพอประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลตอการกระท านนๆ และไดกระท าไปดวยบรสทธใจ การกระท านนยอมไมมความผด เชน เมอพระภกษเหนหญงก าลงจะจมน าจงลงไปชวยชวตหรอเออมมอใหจบโดยมเจตนาทจะชวยชวตมนษย

27 คณต ณ นคร, กฎหมายอาญาภาคทวไป, พมพครงท 5, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน,

2556), น.59-60.

38 เทานน จงไมผดอาบตเพราะไมมใจยนดในสมผส และตามประมวลกฎหมายอาญาจะเหนไดจากบทบญญตในเรองปองกน แมการกระท าจะครบองคประกอบภายนอกและภายในกตามแตผกระท ามเจตนาพเศษเพอทปองกนสทธของตนเองหรอบคคลอนตอการกระท าอนละเมดตอกฎหมายทผอนกระท าตอตนหาไดมเจตนาทจะกระท าโดยบนพนฐานของความชวรายในจตใจไม กรณเชนน กฎหมายจงถอวาผนนไมมความผด โดยกฎหมายอาญาของไทยเราในปจจบนเปน “กฎหมายอาญาบนพนฐานของการกระท า” อยางไรกตามในบางกรณกฎหมายกบญญตโดยค านงถงตวผกระท าความผดดวย และภายในกรอบของขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดฐานนน กรณกจะท าใหความผดอาญาฐานนนมลกษณะเปน “กฎหมายอาญาบนพนฐานของผกระท ารวมอยดวย”

2.2.1.7 รปแบบลกษณะของโทษทางอาญาและการใชโทษทางอาญา ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 18 ก าหนดรปแบบลกษณะของโทษทางอาญาวาโทษส าหรบลงแกผกระท าความผดม ดงน28 1) ประหารชวต 2) จ าคก 3) กกขง 4) ปรบ 5) รบทรพยสน โดยรปแบบของโทษทางอาญาแตละรปแบบมการน ามาใชแตกตางกนออกไป กลาวคอ29 1) โทษประหารชวต โทษประหารชวตเปนโทษอาญาทถอเปนมาตรการรนแรงทสดและใหประสทธภาพในการจ ากดบคคลทไมพงปรารถนาของสงคมสวนรวมไดอยางเดดขาด อยางไรกตามการใชโทษประหารชวตนไดรบการตอตานจากกลมตางๆ ในสงคมรวมถงนกกฎหมายเองดวยอยางมาก เนองจากเหนวาเปนโทษทขดตอหลกมนษยธรรมและนอกจากนนยงเปนมาตรการลงโทษทไมสามารถรอฟนกลบมาพจารณาใหมได ในการใชโทษประหารชวต เมอพจารณาจากลกษณะของโทษพบวามคาใชจายต าเมอเปรยบเทยบกบการลงโทษจ าคกตลอดชวต และส าหรบในทางการแพทยแลวมลกษณะเปนความเจบปวดชวงสนๆ ในขณะถกประหารชวต อยางไรกตามหากพจารณาในเชงของระยะเวลาในการรอการลงโทษซงมกเปนระยะเวลานานนน พบวาผรบโทษจะตองตกอยในสภาวะ

28 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 18. 29 สกล นศารตน, อางแลว เชงอรรถท 5, น. 67-69.

39 ทกขทรมานยาวนานอนเปนผลมาจากความหวาดกลวตลอดเวลา นอกจากนนเนองจากยงมผลท าใหผทเปนญาตมตรหรอบคคลทมความรกสนทสนมกบผรบโทษตองมทกขทรมานอยางมากตลอดระยะเวลาเชนเดยวกน ดงนนเมอเปรยบเทยบในเชงของประเภทและระดบของมาตรการลงโทษนแลว จงพบวาเปนโทษทไดรบการตอตานในระดบสากลอยางมาก เนองจากมรปแบบทเขาขายขาดมนษยธรรมและมระดบรนแรงมากเกนไป 2) โทษจ าคก พบวาการใชการลงโทษจ าคกจะสงผลกระทบในทางสงคมวทยาเทากบเปนการลงโทษทง 4 รปแบบดงน 1. ความทกขทรมานจากการลงโทษทางรางกาย จากปญหาขาดสารอาหารทเหมาะสมและเพยงพอ รวมทงจากผลของความรนแรงตางๆในเรอนจ า 2. ความทกขทรมานจากการลงโทษทางจตใจ จากความรสกเสยใจ หดห และหวาดกลว 3. ความทกขทรมานจากการลงโทษทางสงคม ดวยการถกตราหนาในสงคม 4. ความทกขทรมานจากการลงโทษทางเศรษฐกจ จากปญหาการไมสามารถมรายไดหรอไมสามารถหางานทเหมาะสมไดในอนาคต ประโยชนสวนใหญของการใชโทษจ าคกคอ เปนโทษซงวาตามทฤษฎแลวไมมความเจบปวดทางกายภาพ จงไมมลกษณะของการท ารายซงสอดคลองกบหลกมนษยชนและในการลงโทษยงสามารถใชระยะเวลายาวนานเพอใหผกระท าผดรส านกในความผดทไดกระท าลงไป โดยในระหวางการจองจ านนผถกคมขงยงมโอกาสไดพฒนาฝมอแรงงานเพอใหสามารถมวชาชพเพอใชหาเลยงตวหลงจากไดรบการปลอยกลบเขาสสงคมแลว นอกจากนนการคมตวไวเปนระยะเวลายาวนานยงเปนการตดโอกาสในการกอความเดอดรอนใหกบสงคมไดอกชวงหนง แตเมอพจารณาในทางการแพทยแลวจะเหนวาโทษจ าคกจะมลกษณะเปนความทกขทรมานยดเยอตอเนอง คอมลกษณะของความทกขทรมานเปนเวลายาวนาน นอกจากนนหากพจารณาจากสภาพความเปนจรงในปจจบนทนกโทษตองรบความทกขทรมานจากสภาพความเปนอยทยากล าบากภายในเรอนจ า ปญหาขาดแคลนงบประมาณดานอาหารทไมเพยงพอจนท าใหผถกคมขงสวนใหญเปนโรคขาดสารอาหาร การขาดแคลนการใหบรการทางการแพทยทเหมาะสม รวมทงตองเผชญกบปญหาความรนแรง การถกทารณกรรมทางเพศและถกท ารายในรปแบบตางๆจากนกโทษดวยกน แลวท าใหเหนวาโทษจ าคกเองกมลกษณะของความเจบปวดสนๆรวมดวยโดยตลอด และในแงของการฝกอาชพและมาตรการเสรมตางๆเพอใหผพนโทษสามารถกลบเขาสสงคมไดตามปกตกพบวาในความเปนจรงแลวตองถอวาเปน

40 มาตรการทลมเหลว เพราะพบวาผพนโทษสวนใหญไมสามารถกลบไปใชชวตในสงคมหรอท าการงานไดตามปกตดงเดม รวมทงผทพนโทษตองถกตราหนาวาเปนคนเดนคกทไมสามารถหางานทมรายไดเหมาะสมได ซงเทากบเปนการผลกดนใหบคคลเหลานกาวเขาสเสนทางอาชญากรรมในอนาคต ส าหรบขอกลาวอางทวาการคมตวไวเปนระยะเวลายาวนานเทากบเปนการตดโอกาสในการกอความเดอดรอนใหกบสงคมไดชวงหนงนนกมผโตแยงดวยเหตผลทวาในความเปนจรงนกโทษมกไดรบการลดหยอนโทษหรออภยโทษตามนโยบายลดจ านวนคนลนคก จงท าใหระยะเวลาในการตดโอกาสกอความเสยหายแกสงคมลดลงจนไมสามารถเปนผลเทาทควร และทแยกวานนคอ การท าใหบคคลเหลานนไดมประสบการณรวมกบอาชญากรตางๆทถกคมขงโดยทวๆไป เทากบเปนเสมอนโรงเรยนฝกหดโจรอยางดและท าใหผท อยในเรอนจ าสามารถเรยนรและมประสบการณในการกออาชญากรรมอนเปนการเพมโอกาสในการกอความเสยหายและเปนภยแกสงคมมากยงขน 3) โทษกกขง โทษกกขงเปนโทษทไมคอยน ามาใชในระบบการลงโทษของประเทศไทยมากนก จงไมพบวามการศกษาถงผลกระทบในเรองนมากเทาใด อยางไรกตามเมอพจารณาจากรปแบบของโทษประเภทนเหนไดวาเปนโทษทมลกษณะเปนการลงโทษตอเนองและมระดบของการลงโทษต ากวาโทษจ าคกมาก ส าหรบสาเหตทไมนยมใชมาตรการในการลงโทษยกเวนส าหรบใชกบเยาวชนอาจเนองมาจากการขาดสภาพของความเจบปวดทชดเจน ท าใหไมสามารถสนองตอบนโยบายในการลงโทษไดอยางเหมาะสม นอกจากนนยงมปญหาความไมสะดวกในการควบคมดแลของผมหนาทบงคบใชกฎหมายอกดวย 4) โทษปรบ ในแงของประเภทของการลงโทษนนพบวาไมสามารถระบไดอยางแนนอนวาโทษปรบเปนความเจบปวดชวงสนๆหรอเปนทกขทรมานตอเนอง เพราะขนกบระดบการใหคณคาของบคคลผตองรบโทษกบจ านวนเงนซงตองเปรยบเทยบในแตละกรณเพราะแมการก าหนดใหปรบเปนจ านวนเงนมากๆแตหากบคคลนนมรายไดทด และสามารถชดเชยรายจายคาปรบไดในเวลาไมนาน กจะมลกษณะเปนการลงโทษชวงสนๆแตในทางกลบกนหากบคคลนนมรายไดไมมากหรอแมแตเปนการปรบจ านวนนอยๆแตบคคลนนไมมงานหรอมงานท ากจรงแตมรายไดนอยมาก การลงโทษในลกษณะดงกลาวกจะมลกษณะเปนความยากล าบากเปนเวลายาวนานในลกษณะเดยวกบความทกขทรมานยดเยอตอเนองได และในสวนของผลกระทบทเกดตดตามมาอยางหลกเลยงไมได นาจะเปนเรองผลกระทบตอบคคลทตองอาศยพงพาผกระท าความผดเชนบคคลในครอบครวหรอผ

41 ตองรบอปการะในลกษณะดงกลาว คนเหลานลวนตองเผชญกบผลของการลงโทษดงกลาวดวยอยางไมสามารถหลกเลยงไดแมวาเขาเหลานนจะเปนผบรสทธกตาม 5) โทษรบทรพยสน โทษรบทรพยสนสามารถกระท าไดทงตอทรพยสนทมมลคาสงหรอมลคานอย ดงนน จงมลกษณะคลายคลงกบโทษปรบ ทพบวาจะไมสามารถระบไดอยางแนนอนวาเปนโทษทมลกษณะเปนการลงโทษชวงสนๆหรอเปนการลงโทษยดเยอตอเนองเพราะขนกบระดบการใหคณคาของบคคลผตองรบโทษกบมลคาของทรพยสน (ทงมลคาทเปนตวเงนหรอมลคาทไมเปนตวเงน) ซงตองน ามาเปรยบเทยบในแตละกรณ และในแงผลกระทบของโทษประเภทน พบวาสวนใหญจะไมมผลกระทบมากนกเวนแตเมอทรพยสนมมลคาสงและเปนทรพยสนทจ าเปนในการเลยงชพ เชน การยดรถยนตทใชในการกระท าความผด ซงหากเปนลกษณะนจะสงผลกระทบตอบคคลอนทตองพงพารายไดจากการใชทรพยสนดงกลาวซงเทากบเปนการลงโทษผบรสทธโดยทางออมเชนกน เมอทราบถงรปแบบลกษณะของโทษทางอาญาและการใชโทษทางอาญาในแตละรปแบบแลว ในการใชโทษทางอาญากยงตองอยในบงคบของหลก เกณฑทวไป 3 ประการคอ30 1) โทษตองเปนไปตามกฎหมาย หมายความวา การจะลงโทษบคคลใด จะตองมกฎหมายบญญตวาการกระท านนมโทษ และโทษทจะลงแกผนนจะตองมวธการและจ านวนโทษซงเปนไปตามกฎหมายก าหนด โดยมบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 วรรคแรกทวา บคคลจะตองไดรบโทษในทางอาญาตอเมอไดกระท าการอนกฎหมายทใชในขณะกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกผกระท าผดตองเปนโทษทบญญตไวในกฎหมาย ซงหลกนมาจากภาษาละตนทวา “Nulla Poena Sine Lege” นนคอ “ไมมโทษ ถาไมมกฎหมาย” 2) โทษตองเปนไปโดยเสมอภาค หมายความวา การลงโทษบคคลผกระท าความผดฐานใดฐานหนง จะตองกระท าโดยไมเลอกปฏบต ไมวาผนนจะมความแตกตางกนในฐานะ สภาพแวดลอมหรอปจจยอน เมอกระท าผดฐานเดยวกนจะตองไดรบโทษในอตราเดยวกน อยางไรกตาม โทษตองเปนไปโดยเสมอภาคไมจ าเปนตองถงขนาดวาทกคนทกระท าผดฐานเดยวกนตองรบโทษจ านวนเทากน เพราะเปนดลพนจของศาลทจะก าหนดโดยค านงถงพฤตการณหรอความรายแรงแหงความผดเปนรายคดไป

30 จตต ตงศภทย, กฎหมายอาญา ภาค 1, (กรงเทพมหานคร : ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนต

บณฑตยสภา, 2525), น.876-886.

42 3) โทษเปนเรองเฉพาะตว หมายความวา โทษนนเปนเรองทจะกระท าตอตวผกระท าผดโดยตรงเทานน จะไมมการตกทอดไปยงทายาทดงเชนสทธและหนาทอนเกยวดวยทรพยสนตามกฎหมายมรดก และเมอผกระท าผดถงแกความตายโทษจงเปนอนระงบไป ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 18

2.2.2 แนวคดหลกของโทษทางปกครอง ในการพจารณาแนวคดหลกของโทษทางปกครองซ งผ เขยนจะศกษาถง ความหมายของโทษทางปกครอง ความเปนมาของโทษทางปกครอง แนวคดเกยวกบโทษทางปกครอง วตถประสงคของโทษทางปกครอง องคกรทมอ านาจลงโทษทางปกครอง เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางปกครอง และรปแบบลกษณะของโทษทางปกครองและการใชโทษทางปกครอง รายละเอยดดงน

2.2.2.1 ความหมายของโทษทางปกครอง ค าวา “โทษทางปกครอง” เปนค าทมไดมการนยามความหมายเอาไว ณ ทใดของกฎหมายใดๆไว และหากพจารณาตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานกมไดใหความหมายถอยค าดงกลาวเอาไว แตพอจะใหความหมายไดวาเปนมาตรการทกฎหมายปกครองก าหนดไวส าหรบลงโทษแกผกระท าความผดทางปกครอง โดยมวตถประสงคเพอใหบรการสาธารณะสามารถด าเนนการตอไปได โดยโทษทางปกครองนนกฎหมายจะใหอ านาจแกฝายปกครองทจะมค าสงลงโทษผกระท าการอนเปนการฝาฝนกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ และค าสงทางปกครองอยางชดแจง ซงฝายปกครองนนอกจากหมายถงหนวยงานของรฐแลวยงรวมถงองคกรเอกชนทไดรบมอบหมายใหใชอ านาจมหาชนดวย31 ทงน โทษทางปกครองเปนมาตรการบงคบของฝายปกครองอยางหนง อนไดแกโทษทางวนยของขาราชการพลเรอน โดยโทษทางวนยม 5 สถาน คอ ภาคทณฑ ตดเงนเดอน ลดขนเงนเดอน ปลดออก ไลออก 32

31 คณะกรรมการปรบปรงกฎหมายเพอการพฒนาประเทศ,รายงานการศกษาและขอเสนอแนะเกยวกบ

หลกเกณฑในการก าหนดโทษอาญา ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา,(2547), น.12. 32 นรตต ศรไกรวน, “มาตรการและโทษทางปกครองกบการคมครองผบรโภค : ศกษา

เฉพาะกรณตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522” (วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตรมหาวทยาลยรามค าแหง, 2548), น.39 - 40.

43

2.2.2.2 ความเปนมาของโทษทางปกครอง เดมประเทศตางๆไมมแนวความคดเรองโทษทางปกครอง เพราะทฤษฎการลงโทษสวนใหญจะเรมพฒนาจากโทษในทางอาญา ตอมาเมอสภาพเศรษฐกจสงคมไดเปลยนแปลงไป การบงคบใชโทษทางอาญาบางกรณอาจไมสอดคลองกบสภาพของการกระท าความผด จงเรมมการน ามาตรการลงโทษในลกษณะอน เชน การก าหนดโทษทางแพง (Civil Penalty) หรอการก าหนดโทษทางปกครองมาใชบงคบมากขน ส าหรบประวตความเปนมาของโทษทางปกครองเรมตนใชในประเทศฝรงเศสเปนประเทศแรกๆ โทษทางปกครองเรมตนใชเปนครงแรกในชวงกอนสงครามโลกครงท 2 โดยในชวงเวลาดงกลาวนยงมขอถกเถยงในทางวชาการวา การใหอ านาจแกฝายปกครองในการลงโทษส าหรบการไมปฏบตตามกฎหมายไดเอง โดยไมตองผานกระบวนการยตธรรมนน จะเปนการขดหรอแยงกบหลกการแบงแยกอ านาจทก าหนดใหอ านาจในการพจารณาพพากษาลงโทษบคคลเปนองคกรตลาการหรอไม ในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 แนวความคดเกยวกบโทษทางปกครองเรมมความชดเจนมากยงขน จงมการน าโทษทางปกครองมาใชในกฎหมายเกยวกบการประกอบวชาชพตางๆ ตอมาในปลายทศวรรษท 1970 โทษทางปกครองเรมเขาสรปแบบทเปนอยในปจจบน โดยน ามาใชควบคกบการใหอ านาจแกคณะกรรมการตามกฎหมายในการก าหนดโทษรปแบบตางๆ เชน การระงบหรอเพกถอนใบอนญาต หรอการก าหนดคาปรบ หลงจากทมการน าโทษทางปกครองมาใชในกฎหมายมากยงขน กอนทหลกกฎหมายเกยวกบโทษทางปกครองจะมความชดเจน ในทางวชาการไดมขอโตแยงเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของโทษทางปกครอง โดยเฉพาะประเดนเกยวกบความสอดคลองระหวางโทษทางปกครองกบหลกการแบงแยกอ านาจ นกวชาการบางฝายเหนวา การมอยของหลกความยตธรรมโดยปราศจากผพพากษาเปนเรองทไมอาจยอมรบได เนองจากผถกลงโทษทางปกครองยงไมมหลกประกนสทธทเพยงพอเชนเดยวกบสทธในการตอสคดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาประกอบกบในการลงโทษทางปกครองนนผพจารณาค าสงทางปกครองและผออกค าสงทางปกครองอาจเปนบคคลคนเดยวกน ซงนาจะขดตอหลกประกนความเปนธรรม อยางไรกตาม นกวชาการอกฝายกลบยอมรบโทษทางปกครองได แตกอยในขอบเขตทจ ากด โดยเหนวา หากจะไมใหขดกบรฐธรรมนญโทษทางปกครองตองอยบนพนฐานของความสมพนธเฉพาะบคคลระหวางฝายปกครองกบผทกอตงนตสมพนธกบฝายปกครองแลว เชน ขาราชการ ผรบสมปทานเทานน อยางไรกตาม ในตอนท ายขอถกเถยงด งกล าวกส นสดลง เม อ ตลาการศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยไปในแนวทางทยอมรบโทษทางปกครองในขอบเขตทกวางมากขน โดยตลาการศาลรฐธรรมนญมความเหนวา โทษทางปกครองเปนการใชอ านาจตามปกตของฝาย

44 ปกครองและไมจ ากดอยเฉพาะกรณทฝายปกครองกบเอกชนจะตองมความสมพนธกนมากอนลวงหนาเทานนแนวความคดทจะมการยอมรบเรองโทษทางปกครองน กอใหเกดผลทส าคญคอ โทษทางปกครองจะตองอยภายใตบงคบของหลกรฐธรรมนญทใชบงคบกบการลงโทษ โดยคณะตลาการศาลรฐธรรมนญวนจฉยเปนบรรทดฐานไวเมอโทษทางปกครองมลกษณะเปนการลงโทษประเภทหนง จงตองตกอยภายใตบงคบของหลกความชอบดวยกฎหมายของความผด (nullum crimen sine lege) หลกความชอบดวยกฎหมายของโทษ (nulla poena sine lege) หลกการไมมผลยอนหลงของโทษทรนแรงกวา หลกความจ าเปนของโทษและหลกความไดสดสวนของโทษ33

2.2.2.3 แนวคดเกยวกบโทษทางปกครอง แนวความคดและนตนโยบายในการก าหนดเนอหาของความผดทจะตองถกลงโทษทางปกครองและสถานะของโทษทางปกครองในระบบกฎหมายของแตละประเทศมความแตกตางกน โดยผเขยนขอศกษาถงแนวคดในระบบกฎหมายฝรงเศสและระบบกฎหมายเยอรมนกลาวคอ34 ในระบบกฎหมายฝรงเศสการกระท าความผดทางปกครอง คอ การฝาฝนระเบยบ ขอบงคบหรอค าสงทางปกครองขององคกรฝายปกครองเพอใหการด าเนนงานสาธารณะขององคกรฝายปกครอง เพอรกษาความสงบเรยบรอยและความปลอดภยแกสงคม โดยมการน าโทษทางปกครองมาใชบงคบในกฎหมายเศรษฐกจ กฎหมายดานขอมลขาวสารและการสอสารโทรคมนาคม กฎหมายดานการขนสงจราจร กฎหมายดานการสาธารณสข และดานการคมครองสงแวดลอม โดยโทษทางปกครองในระบบกฎหมายฝรงเศสม 2 สถานะ สถานะแรกโทษทางปกครองเปนค าสงทางปกครองซงกระบวนการพจารณาลงโทษตองเปนไปตามหลกเกณฑเกยวกบการออกค าสงทางปกครอง สวนอกสถานะหนง โทษทางปกครองเปนมาตรการการลงโทษซงจะตองน าหลกกฎหมายทวไปเกยวกบการลงโทษมาใชบงคบ เชน หลกความชอบดวยกฎหมายของโทษ หลกไมใชกฎหมายยอนหลง หลกการตความโดยเครงครด และหลกความจ าเปนและการไดสดสวนของโทษ สวนในระบบกฎหมายเยอรมน จากรากฐานแนวความคดจากหลกนตรฐ ท าใหเกดการเปลยนแปลงโดยฝายนตบญญตมแนวความคดทจะแยกการกระท าทเปนการละเมดตอระเบยบออกจากการกระท าทมโทษทางอาญา โดยเรมจากรฐบญญตวาดวยอาชญากรรมทางเศรษฐกจ ในป ค.ศ. 1949 โดยกฎหมายดงกลาวจะไมน าสภาพบงคบ

33 กฤษณ วสนนท, รางรายงานการวจยเรองมาตรการบงคบทางปกครอง : ศกษากรณการ

แยกการปรบทางปกครองออกจากโทษปรบทางอาญาของประเทศฝรงเศส เสนอส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา (พฤษภาคม 2547), น.16 - 19.

34 เกวล มโนภนเวศ, “ปญหาความสมพนธในการลงโทษทางปกครองและการลงโทษทางอาญา,”วารสารบณฑตศกษานตศาสตร, น.143-147 (ตลาคม 2551).

45 ในทางอาญามาใชแกการฝาฝนบทบญญตของกฎหมายดงกลาว แตจะใชบงคบโทษปรบทางปกครองเทานน หลงจากนนกมการออกรฐบญญตวาดวยการกระท าผดทางปกครองในป ค.ศ.1952 แกไขเพมเตมในป ค.ศ. 1968 ตอมาวนท 1 มกราคม 1975 ไดมการน าความผดสวนใหญของความผด ลหโทษทมโทษปรบไมเกน 500 มารค หรอโทษจ าคกไมเกน 6 สปดาห ซงเดมบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญามาบญญตไวในกฎหมายวาดวยการกระท าผดทางปกครองแทนและบางสวนของความผดเหลานไดถกน าไปบญญตไวในความผดอาญามชฌมโทษในประมวลกฎหมายอาญา และไดมการแกไขเพมเตมรฐบญญตวาดวยการกระท าผดทางปกครองอกครงในป ค .ศ. 1987 โดยกฎหมายดงกลาวไดใหนยามของค าวา “การกระท าผดทางปกครอง” ไววาหมายถงการกระท าผดกฎหมายทตองระวางโทษเปนตวเงนหรอโทษปรบ ทงน กฎหมายดงกลาวไดบญญตรายละเอยดในสวนของสารบญญตและกระบวนการพจารณาลงโทษทางปกครองในสวนของวธสบญญตไวดวย ทงหลกไมมความผด ไมมโทษ โดยไมมกฎหมาย หลกไมมโทษโดยไมมความชว และหลกการหามมใหลงโทษการกระท าความผดกรรมเดยวสองครง ทงน จากการศกษาหลกการดงกลาวทตองน ามาใชบงคบกบการลงโทษทางปกครอง รายละเอยดคอ 1) หลกไมมความผด ไมมโทษ โดยไมมกฎหมาย หลกไมมความผด ไมมโทษ โดยไมมกฎหมาย ในระบบกฎหมายเยอรมนถอเปนหลกการเดยวกบหลกทวากฎหมายยอมเปนเงอนไขในการด าเนนการทงหลายของฝายปกครอง หรอหลกไมมกฎหมาย ไมมอ านาจ เพยงแตมลกษณะเฉพาะเจาะจง โดยการเพมเงอนไขในแงของความชดเจน ส าหรบกรณทเกยวกบความผดและโทษทางอาญาซงถอไดวาเปนเรองส าคญ โดยหลกดงกลาวสามารถแบงเปน 4 หลกการยอย คอ หลกการบญญตกฎหมายทก าหนดความผดและโทษตองใชถอยค าทแนนอนและชดเจน โดยตองหลกเลยงถอยค าทมความหมายกวางหรอถอยค าทสามารถขยายความได (nulla poena sine lege certa) หลกการหามบญญตกฎหมายใหมผลบงคบยอนหลง หรอเปนการเพมโทษกบขอเทจจรงทเกดขนและสนสดลงแลวในอดต (nulla poena sine lege praevia) หลกการหามใชกฎหมายจารตประเพณ (nulla poena sine lege scripta) ลงโทษบคคล และหลกการหามใชกฎหมายใกลเคยงอยางยง (nulla poena sine lege stricta) หลกประกนในทางกฎหมายอาญาดงกลาวตองน ามาปรบใชกบโทษทางปกครองดวยไมวาจะดวยเหตแหงความเปนนตรฐ หรอจะดวยเหตผลของเรอง กลาวคอ เพอใหสอดคลองกบความเปนนตรฐ การลงโทษบคคลผกระท าความผดจะกระท าไดตอเมอมกฎหมายทตราขนโดยองคกรนตบญญตก าหนดใหการกระท านนเปนความผดและก าหนดโทษไวในขณะทไดกระท าความผดนน โดยบทบญญต ของกฎหมายนนตองมความชดเจนเพยงพอทจะท าใหบคคลในสงคมสามารถก าหนดพฤตกรรมของตนเอง หรอเพอใหการด าเนนชวตของบคคลสอดคลองไปกบกฎหมาย

46 2) หลกไมมโทษโดยไมมความชว หลกไมมโทษโดยไมมความชว (nulla poena sine culpa) หมายความวา การกระท าจะเปนความผดตอเมอผกระท าไดกระท าลงไปโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลอ กลาวคอ ผกระท ารผลของการกระท าของตนแตกยงเตมใจทจะกระท าเชนนน ผนนจงสมควรไดรบโทษ ในระบบกฎหมายเยอรมนซงไดแยกความผดลหโทษออกจากความผดอาญาและก าหนดใหเปนความผดทางปกครอง สวนระบบกฎหมายฝรงเศสนนไมปรากฏวาองคประกอบภายในเปนเงอนไขในการพจารณาความผด และในระบบกฎหมายองกฤษซงแมจะมไดมแนวความคดเกยวกบโทษทางปกครองอยางชดเจน แตความผดอาญาบางเรองซงโดยเนอหาแลวเปนความผดทางปกครอง (ความรบผดโดยเครงครด) องคประกอบภายในกมไดเปนเงอนไขในการพจารณาความรบผด เชนเดยวกบในระบบกฎหมายไทยเนองจากกฎหมายทก าหนดเนอหาของความผดทางปกครองมไดบญญตใหองคประกอบภายในเปนเงอนไขในการพจารณาความผด ผทละเมดหรอฝาฝนกฎเกณฑของกฎหมายจงตองรบผดแมจะมไดกระท าโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลอ กลาวโดยสรปแลวองคประกอบภายในจะเปนเงอนไขในการพจารณาความผดทางปกครองหรอไมนนขนอยกบแนวความคดและนตนโยบายในแตละประเทศ อยางไรกตาม เมอจะก าหนดใหบคคลตองรบโทษอนเนองมาจากการกระท าของเขาแลว โดยหลกจงควรก าหนดใหองคประกอบภายในเปนเงอนไขในการพจารณาความผดทางปกครอง เวนแตความผดทมหลกฐานชดแจง เกดขนบอยและมโทษเพยงเลกนอยเทานนทจะก าหนดใหตองรบผดไดแมจะมไดกระท าโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลอ ทงน เพอประสทธภาพในการปองปรามการกระท าความผด 3) หลกการหามมใหลงโทษการกระท าความผดกรรมเดยวสองครง หลกการหามมใหลงโทษการกระท าความผดกรรมเดยวสองคร ง (ne bis in idem) ซงมความเกยวพนกบหลกความเดดขาด เปนทสดและผลผกพนของค าพพากษา (res judicata) เปนทคนเคยกนโดยทวไปในการปรบใชกบการลงโทษทางอาญาทงทก าหนดโดยกฎหมายสารบญญตและกฎหมายวธสบญญตอยางการกระท าความผดกรรมเดยวผดกฎหมายหลายบท หลกการหามมใหศาลพจารณาพพากษาคดซ าเมอมค าพพากษาในการกระท าความผดทไดฟอง และหลกการค านงถงค าพพากษาของศาลตางประเทศ การปรบหลกการดงกลาวกบการลงโทษทางปกครองสามารถกระท าได 2 รปแบบ กลาวคอ การปรบใชระหวางการลงโทษทางอาญาและการลงโทษทางปกครอง และการปรบใชระหวางการลงโทษทางปกครองดวยกน ส าหรบกรณแรกนน ในระบบกฎหมายเยอรมนถอหลกการหามมใหลงโทษการกระท าความผดกรรมเดยวสองครงโดยเครงครด โดยกฎหมายวาดวยการกระท าผดทางปกครอง ไดก าหนดกระบวนการและขนตอนในการด าเนนการกบการกระท าทเปนทงความผดทางปกครองและความผดทางอาญาเพอมใหมการลงโทษ

47 ซ าซอนกน สวนในระบบกฎหมายฝรงเศสเหนวาการลงโทษทางอาญาและการลงโทษทางปกครองเปนอสระจากกน เนองจากการลงโทษแตละประเภทมมลเหตและสถานะทางกฎหมายทแตกตาง

2.2.2.4 วตถประสงคของโทษทางปกครอง วตถประสงคของการลงโทษทางปกครองคลายคลงกบวตถประสงคของการลงโทษทางอาญา คอเปนการลงโทษส าหรบการกระท าทเปนการฝาฝนกฎเกณฑทกฎหมายก าหนดไว35โดยผมอ านาจลงโทษจะตองมอ านาจตามทก าหนดและผลรายจากการลงโทษนน เปนการตอบแทนการฝาฝนกฎหมายทผานพนไปแลว โดยทวไปโทษทางปกครองจะน ามาใชกบการกระท าความผดทเปนการฝาฝนกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบ ซงมลกษณะเปนแบบแผน (Norm) ทมผลใชบงคบเปนการทวไป หรอการฝาฝนค าสงทางปกครอง และการกระท าความผดนนไมกระทบตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน ความผดทก าหนดใหมโทษทางปกครองสวนใหญจงเปนความผดตามทกฎหมายบญญต (mala prohibita) มากกวาทจะเปนการกระท าความผดในตวเอง (mala in se) ซงมความชวรายหรอผกระท าความผดอาญาเปนอาชญากรเชนเดยวกบลกษณะของการกระท าความผดทก าหนดใหมโทษทางอาญา นอกจากน หากพจารณาวตถประสงคของโทษทางปกครองทก าหนดขนเพอเปนการลงโทษบคคล โทษทางปกครองอาจมความคลายคลงกบมาตรการลงโทษของฝายปกครองในลกษณะอนอก เชน การลงโทษคสญญาทางปกครอง การลงโทษทางวนยหรอโทษทางวชาชพ แตขอบเขตของหลกเรองโทษทางปกครองจะรวมไปถงมาตรการลงโทษของฝายปกครองทมลกษณะกวางๆดงกลาวดวย เนองจากแนวคดเรองโทษทางปกครองจะจ ากดอยทการกระท าความผดซงเกดจากการฝาฝนค าสงทางปกครองทเปนค าสงทวไปเทานน จงท าให โทษทางปกครองแตกตางจากมาตรการลงโทษบคคลทเกยวของกบฝายปกครอง โดยมความสมพนธกนเปนการลวงหนาเฉพาะเจาะจง เชน กรณของการลงโทษคสญญาเนองจากมการผดขอตกลงในสญญาทางปกครอง (le cocontractant) และดวยเหตผลเดยวกนน จงไมน าโทษทางปกครองไปพจารณาปนกบรปแบบตางๆของโทษทางวนยหรอโทษทางวชาชพทมใชค าสงในลกษณะทวไปแตเปนค าสงเฉพาะเรอง36

2.2.2.5 องคกรทมอ านาจลงโทษทางปกครอง เนองจากวตถประสงคในการลงโทษทางปกครองนนกเพอปราบปรามการกระท าความผดเลกนอยทมเปนจ านวนมากเพอใหการลงโทษเปนไปดวยความรวดเรวและทนทวงท

35 วรเจตน ภาครตน, รายงานการศกษาวจยเรอง “วธปฏบตราชการทางปกครองในระบบกฎหมาย

เยอรมน” เสนอคณะกรรมการกฤษฎกา,(พฤษภาคม 2548), น.99. 36 องคอาสน เจรญสข, อางแลว เชงอรรถท 13, น.35.

48 โดยทความผดเหลานนมกจะมหลกฐานชดเจนอยแลวประกอบกบโทษทางปกครองเปนโทษทมผลกระทบตอสทธเสรภาพของบคคลนอยกวาโทษทางอาญา การประกนสทธ เสรภาพของบคคลผกระท าความผดทางปกครองจงไมจ าเปนตองเทยบเทากบผตองหาในคดอาญา ดงนน องคกรฝายปกครองจงมอ านาจลงโทษทางปกครองอาจอยในรปขององคกรเดยวอยางพนกงานเจาหนาทหรอองคกรกลมอยางคณะกรรมการกได อยางไรกตาม เนองจากสถานะของค าสงลงโทษทางปกครองเปนค าสงทางปกครอง หากมการฟองคดโตแยงวาค าสงดงกลาวเปนค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย ศาลปกครองกมอ านาจตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของค าสงลงโทษทางปกครองได37

2.2.2.6 เกณฑการก าหนดความผดทมโทษทางปกครอง เดมมาตรการทก าหนดไวส าหรบการกระท าทละเมดหรอฝาฝนหลกเกณฑของกฎหมายในระบบกฎหมายไทยทคนเคยกนด คอการลงโทษอาญา โดยความผดอาญานนจะมเนอหาของการกระท าทมไดแบงแยกอยางชดเจนวาเปนความผดทท าลายคณคาระดบสงหรอคณคาระดบรองของสงคม โดยไมวาความผดนนจะเปนความผดทสงคมเหนวาเปนการท าลายคณคาทางศลธรรมหรอเปนการกระท าทฝาฝนหลกเกณฑททางราชการวางไวเพอความเปนระเบยบเรยบรอยของสงคมซงควรจะเปนความผดทางปกครองกลบเปนความผดอาญาทงสน เชน การทงขยะในทสาธารณะหรอการจ าหนายอาหารหรอเครองดมทไมสะอาด หรอหลกเกณฑทวางไวเพอประโยชนทางเศรษฐกจของประเทศซงในหลายเรองเปนเรองความรบผดระหวางเอกชนกบเอกชน เชน การละเมดทรพยสนทางปญญา หรอการออกเชคโดยไมมเงนพอช าระหนตามเชค กฎหมายกบญญตใหการกระท าดงกลาวเปนความผดอาญาทงสน การก าหนดใหการกระท าทกลาวมาเปนความผดทจะตองรบโทษทางอาญาโดยมไดค านงถงเนอหาของความผดและความรายแรงของการกระท าความผดดงกลาวจงเปนการลดรอนสทธเสรภาพของประชาชนเกนสมควร38 ตอมาในป พ.ศ. 2547 ส านกงานสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตรวา เนองจากมกฎหมายจ านวนมากทก าหนดใหการกระท าอนเปนการฝาฝนขอหามตามกฎหมายเปนความผดทางอาญาโดยทเนอหาของการกระท าเปนเรองของความสมพนธระหวางเอกชนโดยแท ท าใหรฐตองใชบคลากรและงบประมาณในการด าเนนคดอาญาเปนจ านวนมาก จงสมควรทบทวนหลกเกณฑในการก าหนดความผดอาญาใหมเพอความเหมาะสม

37 เกวล มโนภนเวศ, “ปญหาความสมพนธในการลงโทษทางปกครองและการลงโทษ

ทางอาญา” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551),น. 37. 38 คณะกรรมการปรบปรงกฎหมายเพอการพฒนาประเทศ, อางแลว เชงอรรถท 31,

น.19.

49 คณะรฐมนตรจงมมตใหคณะกรรมการปรบปรงกฎหมายเพอการพฒนาประเทศพจารณาและเสนอความเหนเกยวกบหลกเกณฑในการก าหนดความผดอาญาใหม ซงคณะกรรมการฯ ไดเสนอแนวทางในการก าหนดโทษตามกฎหมายตงแตแนวทางการก าหนดความผดทสมควรลงโทษทางอาญาและความผดทสมควรลงโทษทางปกครองและการลงโทษทางอาญาแกนตบคคลและผแทนนตบคคล ทงน คณะกรรมการฯ เหนวา โทษทางปกครองควรใชกบการกระท าทเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงทางปกครอง หรอการกระท าทไมมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอตอชวตหรอรางกายของผอน สวนโทษทางอาญานนควรใชกบการกระท าทมผลกระทบอยางรายแรงตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอตอสงคมเปนสวนรวมหรอระบบเศรษฐกจของประเทศ หรอเมอการใชโทษทางปกครองแกการกระท าอนเปนการฝาฝนค าสงทางปกครองไมอาจท าใหการบงคบการตามค าสงทางปกครองนนเปนไปอยางมประสทธภาพ แมวาจะมแนวทางในการก าหนดการกระท าทเปนความผดอาญาและการกระท าความผดทางปกครองดงกลาวแลวกตาม แตขอบเขตในการบญญตกฎหมายส าหรบความผดทงสองประเภทกยงคงไมมความชดเจน อยางไรกตามกอนหนาทแนวความคดเกยวกบการใชโทษปรบทางปกครองในระบบกฎหมายไทยจะปรากฏขนอยางชดเจน ฝายปกครองกไดใชมาตรการพกใชหรอเพกถอนใบอนญาตในการลงโทษผทไดรบใบอนญาตด าเนนการหรอประกอบกจการอยางใดอยางหน งซงละเมดหรอฝาฝนหลกเกณฑทก าหนดในกฎหมาย หรอกฎเกณฑของฝายปกครอง เชนการสงไมตออายใบอนญาต การพกใชใบอนญาต การเพกถอนใบอนญาต ตามพระราชบญญตสถานบรการ พ .ศ. 2509 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 พระราชบญญตการขนสงทางบก พ.ศ. 2522 อยแลว โดยการไมตออาย การพกใช และการเพกถอนใบอนญาต มวตถประสงคเพอลงโทษผทละเมดหรอฝาฝนหลกเกณฑทก าหนดไวในกฎหมาย ซงหากเปนการกระท าความผดซ า การลงโทษจะมลกษณะรนแรงขน เชน การกระท าความผดครงแรกใหพกใชใบอนญาตไมเกน 15 วน กระท าความผดซ าในความผดเดยวกนใหพกใชใบอนญาตไมเกน 30 วน หรออาจเพกถอนใบอนญาต ซงวตถประสงคของการลงโทษดงกลาวกเพอปองกนมใหผนนกระท าความผดอกและเพอปองกนไมใหผอนกระท าความผดในลกษณะเดยวกนนนดวย39

2.2.2.7 รปแบบลกษณะของโทษทางปกครองและการใชโทษทางปกครอง 1) รปแบบลกษณะของโทษทางปกครอง การก าหนดประเภทของโทษทางปกครองจะแตกตางกนตามวตถประสงคของการลงโทษและจะสอดคลองกบสภาพของบรการสาธารณะทมงคมครอง ปจจบนประเทศตางๆน า

39 เกวล มโนภนเวศ, อางแลว เชงอรรถท 37, น.141-142.

50 โทษทางปกครองไปก าหนดไวในกฎหมายหลายดาน โดยอาจแบงรปแบบของโทษทางปกครองไดเปนโทษทางการเงน โทษทเปนการเพกถอนสทธ โทษทกระทบตอชอเสยง และการเปรยบเทยบคดตามใบสง ดงน40 1. โทษทางการเงน โทษทางการเงนเปนโทษทางปกครองทมการน ามาใชอยางกวางขวาง โดยกระท าในรปของโทษปรบทางปกครอง หรอการมค าสงระงบการจายหรอใหหกเงนชวยเหลอตามกฎหมายกได การก าหนดโทษปรบทางปกครองมกจะก าหนดโทษปรบใหมอตราสงเพอใหผทคดจะฝาฝนกฎหมายเกรงกลว และมกจะก าหนดโทษขนต าสดจนถงสงสดเอาไวเพอใหเจาหนาทใชดลพนจตามความเหมาะสมแกขอเทจจรงในแตละกรณ 2. โทษทเปนการเพกถอนสทธ โทษในลกษณะนจะก าหนดควบคไปกบการประกอบกจการประเภททตองมการควบคมหรอตรวจสอบโดยฝายปกครองและการเรมตนประกอบกจการนนจะตองมการขออนญาต ขอจดทะเบยน หรอเมอไดประกอบกจการแลวจะตองแจงใหเจาพนกงานตามกฎหมายรบร ส าหรบโทษทางปกครองประเภทนอาจแบงรปออกไปตามความรนแรงของโทษทจะก าหนด โดยเรมจากการมค าสงจ ากดการประกอบการ การพกใชใบอนญาตหรอการจดทะเบยนหรอการใหความเหนชอบ หรอการตดสทธในการประกอบการซงไดแก ค าสงหามด าเนนการ หามประกอบการ ค าสงยกเลกเพกถอนใบอนญาตหรอจดทะเบยนหรอการใหความเหนชอบ แตการออกค าสงเพกถอนสทธในลกษณะนจะไมรวมถงกรณทมการเพกถอนสทธเพราะค าสงทกอสทธในการประกอบกจการนนออกโดยไมชอบดวยกฎหมายดวย 3. โทษทกระทบตอชอเสยง การประกอบกจการบางประเภทจ าเปนตองอาศยความนาเชอ ชอเสยงของผประกอบการเปนส าคญ เพราะฉะนน การก าหนดโทษทางปกครองทจะท าใหชอเสยงหรอความนาเชอถอของผประกอบการตองเสยไปจงน ามาใชกบกรณนได เชน กรณทกฎหมายก าหนดใหฝายปกครองประกาศหรอแจงใหผมสวนไดเสยหรอสาธารณชนทราบถงการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายของผกระท าผด หรอการต าหนโดยเปดเผยตอสาธารณชน

40 ศภวฒน สงหสวงษ , บนทกเสนอผลการศกษาคนควากฎหมายตางประเทศ “การใช

โทษทางปกครองและโทษทางอาญาควบคกน เพอลงโทษการกระท าผดกรรมเดยว” (เอกสารเสนอคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เพอพจารณาในการประชม วนท 1 ธนวาคม 2547), น.4.

51 4. การเปรยบเทยบคดตามใบสง เปนกรณทกฎหมายใหอ านาจแกเจาหนาทฝายปกครองทจะเปรยบเทยบคดเพอลงโทษผกระท าความผดโดยไมตองน าคดขนสศาล ทงน เพอลดภาระของศาลในการพจารณาคดเลกนอย โดยเมอมผกระท าการอนกฎหมายหาม เจาหนาทฝายปกครองมอ านาจออกใบสง (Infringement notice) แจงขอกลาวหาใหบคคลดงกลาวทราบและใหมาช าระคาปรบตามจ านวนทเปรยบเทยบซงตองไมเกนเพดานทกฎหมายก าหนด หากบคคลดงกลาวไมช าระคาปรบตามทเปรยบเทยบ เจาหนาทของรฐตองฟองบคคลดงกลาวเปนคดตอศาล 2) การน าโทษทางปกครองไปใช โทษทางปกครองจะกระท าในรปของการออกค าสงทางปกครองโดยเจาหนาทฝายปกครอง โดยการน าโทษทางปกครองไปใชมกระบวนการทควรพจารณา 2 ประการดวยกนคอ (1) องคกรทท าหนาทก าหนดโทษทางปกครอง และ (2) ระบบกฎหมายทน ามาใชกบกระบวนพจารณาโทษทางปกครอง รายละเอยดมดงน 1. องคกรทท าหนาทก าหนดโทษทางปกครอง โดยทวไปถอเปนอ านาจตามกฎหมายของเจาหนาทฝายปกครองในการก าหนดโทษส าหรบการกระท าทเปนการฝาฝนกฎหรอค าสงทางปกครองของเจาหนาท โดยเจาหนาทก าหนดโทษอาจเปนปจเจกบคคล เชน เจาหนาทผออกค าสงทางปกครองหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทผนน หรอจะกระท าในรปของกลมบคคลในลกษณะของคณะกรรมการเพอพจารณาโทษตามทกฎหมายก าหนดไวกได 2. ระบบกฎหมายทน ามาใชกบกระบวนพจารณาโทษทางปกครอง การน าโทษทางปกครองไปใชโดยการสงลงโทษทางปกครองเปนค าสงทางปกครองประเภทหนง กระบวนการท าค าสงจงอยภายใตบงคบหลกกฎหมายทวไปเกยวกบวธปฏบตราชการทางปกครอง เชน หลกความเปนกลางของเจาหนาท หลกการฟงความสองฝาย หลกการระบเหตผลประกอบค าสง หลกใหอทธรณโตแยงค าสง แตในบางประเทศทมการพฒนาหลกเรองโทษทางปกครองไปมากแลวจะมการตรากฎหมายวาดวยความผดเกยวกบโทษทางปกครองขนบงคบใชเปนการเฉพาะ เชน ประเทศเยอรมน มการตรารฐบญญตวาดวยการละเมดตอกฎ ระเบยบขนใชบงคบตงแตป ค.ศ. 1952 แกไขเพมเตมในป ค.ศ. 1968 และในป ค.ศ. 1987 ประเทศอตาลมการตรารฐบญญตลงวนท 24 พฤศจกายน ค.ศ. 1981 วาดวยการปรบเปลยนระบบการลงโทษทางอาญา (Legge Modifiche ai sistema penale) ประเทศโปรตเกส มการตรารฐบญญต ฉบบท 433/ 82

52 วนท 27 ตลาคม ค.ศ. 1982 วาดวยการกระท าผดทางปกครองและวธพจารณาโทษ (Decreto-Lei instituioiticito de mera ordina)41

41 อรรถสทธ กนมล, “ปญหาการน าโทษทางปกครองมาใชควบคกบโทษทางอาญา ,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549), น. 21.

53

บทท 3 การก าหนดความรบผดทางอาญาและการบงคบใชกฎหมายค าสงเรยกของ

คณะกรรมาธการ

ในบทนจะกลาวถงกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ เมอไดทราบถงหลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของในการก าหนดความผดเพอลงโทษอาญาและทางปกครองและจากการศกษาในบทกอนหนานแลว ตอไปจงตองมาท าการศกษาวาในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการวามหลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของ ในการก าหนดความผดอาญาและกระบวนการในการบงคบใชกฎหมายอยางไร รวมทงศกษาเปรยบเทยบระบบกรรมาธการของไทยและระบบกรรมาธการของประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส และเจตนารมณในการก าหนดความรบผดทางอาญาของกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศไทย ประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส เพอน าไปสการวเคราะหความเหมาะสมในการก าหนดความผดอาญาและการบงคบใชกฎหมายค าสงเรยกของไทยในบทตอไป อนจะกลาวในรายละเอยด ดงน 3.1 หลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

ระบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยแบงองคกรผใชอ านาจอธปไตยออกเปน 3 ฝาย คอฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ โดยองคกรผใชอ านาจทงสามฝายตางมความเกยวของสมพนธกนในลกษณะการตรวจสอบและถวงดลซงกนและกน ดงนน ตามหลกสากลรฐสภาในฐานะฝายนตบญญตจงมอ านาจก ากบดแล และตรวจสอบการบรหารราชการแผนดนของฝายบรหาร ซงฝายนตบญญตมอ านาจก ากบดแลและตรวจสอบฝายบรหารรวม 3 ประการ คอ

ประการทหนง การพจารณาใหความเหนชอบทจะไววางใจใหฝายบรหารเปนรฐบาลบรหารประเทศ

ประการทสอง มอ านาจอภปรายเพอลงมตไมไววางใจฝายบรหาร ประการทสาม มอ านาจก ากบดแลการท างานของฝายบรหารทงการตดตามตรวจสอบ

ฝายบรหารทงงานตามนโยบายและงานในอ านาจหนาทรวมทงการออกกฎหมายตางๆส าหรบเพอใชบงคบทงฝายบรหารและประชาชน

หลกการ แนวคดของกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการนนเรมจากการศกษา“คณะกรรมาธการ” ซงคณะกรรมาธการถอวาอยในฐานะเปนกลไกในการชวยเหลอกจการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจหนาทในการกระท ากจการพจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใดๆอน

53

54 อยในอ านาจหนาทของสภาแลวรายงานตอสภาซงการตรวจสอบฝายบรหารโดยกรรมาธการของสภาจะด าเนนการเพอตรวจสอบฝายบรหารตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญและขอบงคบการประชมสภา แตปญหาทเกดขนของคณะกรรมาธการทผานมาในอดต คอ การกระท ากจการพจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใดๆทอยในอ านาจหนาทคณะกรรมาธการจะพงพาอาศยความรวมมอจากองคกรของรฐและเอกชนโดยการประสานขอขอมลจากหนวยงานตางๆหรอจากบคคลผครอบครองหรอดแลขอมลหรอเรยกบคคลมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษา แตการประสานขอขอมลเอกสารหรอหนงสอเชญใหมาชแจงดงกลาวเปนเรองทยากยงดวยเหตไมมสภาพบงคบทางกฎหมาย ท าใหการท างานของคณะกรรมาธการเกดปญหาและอปสรรคขน จงมความจ าเปนตองท าใหค าสงเรยกของคณะกรรมาธการดงกลาวมสภาพบงคบตามกฎหมาย ทงน เพอใหการท างานของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามประสทธภาพมากยงขน คณะกรรมาธการมอ านาจในการออกค าสงเรยกเอกสารหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได โดยใหค าสงด งกล าวมผลบ งคบในลกษณะเปนโทษตามท กฎหมายบญญต เ พอ ใหการท าหน าท ของคณะกรรมาธการมประสทธภาพยงขน

ในการศกษาทฤษฎทเกยวของกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการซงถอเปนจดส าคญของสภาพบงคบทางกฎหมายของค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ มทฤษฎทส าคญอย 2 ทฤษฎ ดงน

ทฤษฎท 1 อ านาจลงโทษโดยรฐสภา (Power of House to Punish Offenders) โดยทฤษฎนแตละสภาจะมอ านาจลงโทษความผดฐานละเมดอ านาจสภาในฐานะเปนผสบทอดอ านาจของศาลสงของรฐสภา(High Court of Parliament) โดยอ านาจของกฎหมายและจารตประเพณของรฐสภา อ านาจดงกลาวเปนหลกส าคญของเอกสทธของรฐสภาและเทยบไดกบอ านาจเดดขาดของศาลในการลงโทษผละเมดอ านาจศาล โทษส าหรบผละเมดเอกสทธหรอละเมดอ านาจรฐสภา ไดแก ขง ปรบ ภาคทณฑ หรอวากลาวตกเตอน ไมวาผกระท าความผดจะเปนสมาชกหรอบคคลภายนอก ประธานสภาผแทน หรอสภาสามญ หรอประธานสภาขนนาง มอ านาจออกหมายขงตามมตของแตละสภา ในปจจบนประธานสภาผแทนหรอสภาสามญไมมอ านาจลงโทษปรบ ตรงกนขามกบสภาขนนาง ประธานสภาขนนางไดใชอ านาจสงปรบบอยครง สวนโทษภาคทณฑหรอตกเตอน ถาเปนภาคทณฑหรอตกเตอน สมาชกจะตองลกขนยนฟงค าตกเตอนหรอภาคทณฑของประธานสภา ถาเปนบคคลภายนอกจะตองถกน าตวมายนฟงทประตสภา โดยบคคลจะมความผดเมอถกหมายเรยกใหมาเปนพยานตอสภานตบญญตสภาใดหนงสภาใดหรอตอคณะกรรมาธการใดๆของสภาแลว ดงน

55

1) ไมมาหรอปฏเสธไมยอมมา โดยไมมขอแกตวอนชอบดวยกฎหมาย หรอ 2) ปฏเสธไมยอมสาบานตว หรอ 3) ปฏเสธไมยอมตอบค าถามในสาระส าคญและทสมควร หรอ 4) ปฏเสธไมยอมสงหนงสอหรอเอกสารทตนเปนเจาของ หรออยในความครอบครอง

ของตน ซงจะเปนพยานหลกฐานในสาระส าคญและสมควรไดรบการพจารณาในเมอไดรบแจงตามสมควรแลวในกรณการปฏบตไมชอบของพยานหรอการขดขวางพยานนนในสหราชอาณาจกร ถาพยานซงถกเรยกตวใหไปทสภาสภาหนง ปฏเสธไมไปสภาหรอไมยอมตอบค าถามหรอสงเอกสารจะถกลงโทษฐานละเมดอ านาจสภาทนท

ทฤษฎท 2 อ านาจลงโทษโดยศาล (Punishment of offenders by Court) ในขณะทการกระท าอยางหนงถอเปนความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาดวยและรฐสภามอ านาจลงโทษได และการกระท าดงกลาวเปนการละเมดกฎหมาย ซงศาลกมอ านาจลงโทษผกระท าความผดนนไดดวยเชนกน รฐสภามอภสทธทจะตดสนวาจะใชอ านาจของตนหรอสงผกระท าความผดใหศาลพจารณา ซงโดยปกตแลวรฐสภามกจะสงตวผกระท าความผดใหศาลพจารณาลงโทษแตในการตดสนใจสภาจะยดเอาลกษณะของความผดและอ านาจลงโทษทรฐสภามอยเปนหลก แตเมอรฐสภาตดสนใจสงเรองใหศาลวนจฉยแลว รฐสภากไมมอ านาจพจารณาทบทวนค าวนจฉยหรอแกไขโทษทศาลลงแกผกระท าความผดไดอก1

3.2 ระบบกรรมาธการของประเทศไทย

ในการศกษาระบบกรรมาธการของประเทศไทย ผเขยนขอศกษาถงววฒนาการของระบบกรรมาธการของประเทศไทย และประโยชนและความจ าเปนของระบบกรรมาธการ รวมทงประเภทของคณะกรรมาธการ โดยมรายละเอยด ดงน

1) ววฒนาการระบบกรรมาธการของประเทศไทย เมอจะกลาวถงววฒนาการของระบบกรรมาธการของประเทศไทยนน 2 นบตงแต

ประเทศไทยไดมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการปกครอง

1 วชช จระแพทย, “สภาพบงคบทางกฎหมายอนเกยวกบการออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ,”

วารสารจลนต, ฉบบท 2, ปท 7, น.3-13 (มนาคม – เมษายน 2553). 2 นายอภวตน สดสาว, “ระบบคณะกรรมาธการ กลไกการท างานของสภา,คมความคด

เขมทศรฐธรรมนญ,” วารสารจลนต, ฉบบท 2, ปท 7, น.105 – 113, (มนาคม – เมษายน 2553).

56 ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ เมอวนท 24 มถนายน 2475 ประเทศไทยไดประกาศใชรฐธรรมนญฉบบแรก คอ พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475 เปนหลกในการปกครองประเทศ ระบบกรรมาธการจงไดถอก าเนดขนเปนคร งแรกพรอมๆกบกระบวนการพฒนาประชาธปไตยในประเทศไทย โดยพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475 มาตรา 26 วรรคหนง บญญต ใหสภามอ านาจต งอนกรรมการ (รฐธรรมนญ ใชค าวา “อนกรรมการ” ม ใชค าวา “กรรมาธการ” หรอ “อนกรรมาธการ”) เพอท าการอยางใดอยางหนง หรอใหสอบสวนพจารณาท าความเหนในเรองใดเรองหนงขน เสนอตอทประชมใหญเพอปรกษาหารอตกลงอกชนหนง โดยประธานอนกรรมการนนเมอสภาไมไดตงกใหอนกรรมการเลอกกนเองตงขนเปนประธานได ซงเมอพจารณาบทบาทอ านาจหนาทของอนกรรมการดงกลาวแลว จะเหนวาเปนบทบาทและอ านาจหนาทลกษณะเชนเดยวกบคณะกรรมาธการ ซงบญญตไวอยางเปนทางการเปนครงแรกโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 มาตรา 433

โดยทพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475 (รฐธรรมนญ ฉบบท 1) และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 (รฐธรรมนญฉบบท 2) บญญตใหรฐสภาเปนระบบสภาเดยว คอสภาผแทนราษฎร ดงนน คณะกรรมการในระยะเรมแรกจงมเฉพาะคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรเทานน ส าหรบคณะกรรมาธการของวฒสภานน เกดขนเปนครงแรก เมอมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร ไทยพทธศกราช 2489 มาตรา 59 4

2) ประโยชนและความจ าเปนของระบบกรรมาธการ เนองจากภารกจของสภานนมหลายดานดวยกนและมความสลบซบซอน จงมความ

จ าเปนทจะตองมคณะกรรมาธการเพอท าหนาทชวยเหลอแบงเบาภาระของสภาเปรยบเสมอนสภายอย ในการพจารณาญตต หรอประเดนปญหาตางๆกอนทจะน าเขาสการพจารณาของสภา ประกอบกบการด าเนนการของคณะกรรมาธการสามารถกระท าไดตลอดเวลา แมวาจะอยนอกสมยการประชม ท าใหการท างานของสภาเปนไปอยางตอเนอง ดงนน สภาจะไดรบประโยชนจากการใชระบบกรรมาธการตามเหตผลและความจ าเปนจ าแนกไดดงน5

3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 มาตรา 43. 4 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 มาตรา 59. 5 ไพบลย วราหะไพฑรย, “บทบาทอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการสามญประจ า

วฒสภา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2541), น.66 – 67.

57

1. เปนการแบงเบาภาระของสภา 2. ไดผเชยวชาญและช านาญการเฉพาะดาน 3. ไดรบขอมลทถกตองเหมาะสม 4. สามารถตดตามผลการบรหารราชการแผนดนของฝายบรหารไดอยางมประสทธภาพ 5. ท าใหขนตอนการพจารณารางกฎหมายเปนไปอยางละเอยดรอบคอบถถวนมากยงขน 3) ประเภทของคณะกรรมาธการ

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 สามารถจ าแนกประเภทของคณะกรรมาธการไดดงน6

1. คณะกรรมาธการสามญ ตามมาตรา 135 ของร ฐธ รรมนญ (STANDING COMMITTEE) คณะกรรมาธการสามญ คอ กรรมาธการทสภาเลอกและตงจากบคคลผเปนสมาชกสภาเทานนประกอบเปนคณะกรรมาธการและตงไวเปนการถาวรตลอดอายของสภา โดยมจ านวนและคณะตามความจ าเปนในกจการของสภานน 2. คณะกรรมาธการวสามญ ตามมาตรา 135 ของรฐธรรมนญ (AD HOC COMMITTEE) คณะกรรมาธการวสามญ คอ กรรมาธการทสภาเลอกและตงจากบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกแหงสภานน มจ านวนตามททประชมสภาก าหนดประกอบเปนคณะกรรมาธการ สภาจะตงคณะกรรมาธการวสามญขนในกรณทสภาพจารณาเหนวาเรองทสภาไดพจารณาอยนนควรจะไดรบฟงความคดเหนจากผมความรและผ เชยวชาญโดยเฉพาะหรอจากบคคลท เกยวของดวย เมอคณะกรรมาธการวสามญไดปฏบตหนาทเสรจสนแลว คณะกรรมาธการวสามญกจะสนสภาพไป จ านวนคณะของคณะกรรมาธการวสามญจะไมมการก าหนดไวแนนอนเหมอนกบคณะกรรมาธการสามญ และจะตงขนเมอใดขนอยกบมตของสภาทจะพจารณา สวนจ านวนกรรมาธการในแตละคณะกมไดมการก าหนดไวชดเจน แตละสภาจะก าหนดจ านวนกรรมาธการเมอมการตงคณะกรรมาธการวสามญขน

3. คณะกรรมาธการเตมสภา (COMMITTEE OF THE WHOLE HOUSE)คณะกรรมาธการเตมสภา คอ คณะกรรมาธการทประกอบดวยสมาชกทกคนในทประชมสภาเปนกรรมาธการ โดยประธานของทประชมสภาท าหนาทเปนประธานคณะกรรมาธการคณะกรรมาธการเตมสภาจะเกดขนกตอเมอสภา ไดพจารณารางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบ

6 รฐสภา, “ความรเรองกรรมาธการ,” สบคนเมอวนท 21 กนยายน 2558, http://

www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/download/committee/committee_knowledge.pdf.

58 รฐธรรมนญโดยรบหลกการในการพจารณาวาระท 1 แลว แตเนองจากมความจ าเปนรบดวนเพอประโยชนของประเทศประกอบกบรางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไมมความสลบซบซอน โดยคณะรฐมนตรรองขอ หรอเมอสมาชกเสนอญตตโดยมสมาชกรบรองไมนอยกวา 20 คน สภาอาจมมตใหพจารณารวดเดยวเปน ๓ วาระได โดยใหสมาชกทกคนในทประชมประกอบเปนคณะกรรมาธการ พจารณารายละเอยดของรางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ในระหวางการประชมเพอหารอในรายละเอยดของรางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไมถอวาเปนการประชมสภา แตใหนบวาเปนการประชมพจารณาในวาระท 2 ขนกรรมาธการ และการพจารณาเรยงตามล าดบมาตรารวมกนไป เมอพจารณา ในวาระท 2 เรยบรอยแลวจะเปนการพจารณาวาระท 3 โดยทประชมกจะเปลยนเปนการประชมสภาเชนเดม

4. คณะกรรมาธการรวมกน (JOINT COMMITTEE) คณะกรรมาธการรวมกน คอ กรรมาธการทสภาผแทนราษฎรและวฒสภาแตงตงขน เพอพจารณาปญหารวมกน อนประกอบดวยบคคลทเปนหรอมไดเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรและวฒสภา โดยมจ านวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรก าหนดเพอท าหนาทรวมกนพจารณา รางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทวฒสภาไดแกไขเพมเตมรางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทสภาผแทนราษฎรไดใหความเหนชอบแลว แตสภาผแทนราษฎรไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทวฒสภาไดแกไขเพมเตม และเมอด าเนนการเสรจสนแลวกจะสนสภาพไปเชนเดยวกบคณะกรรมาธการวสามญ และเมอพจารณาเสรจจะตองรายงานและเสนอรางพระราชบญญตหรอ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลวตอสภาทงสอง

5. คณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา ตามมาตรา 145 ของรฐธรรมนญ (JOINT COMMITTEE OF PARLIAMENT) คณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา คอคณะกรรมาธการทเกดขนจากการแตงตงของทประชมรวมกนของรฐสภาตามบทบญญตในรฐธรรมนญ ซงแตกตางจากคณะกรรมาธการรวมกนดงไดกลาวมากอนหนาน แตคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภานเกดขนในกรณทคณะรฐมนตรขอใหรฐสภามการประชมรวมกนเพอมมตใหมอกครงหนง เนองจากรางพระราชบญญตทคณะรฐมนตรระบไวในนโยบายทแถลงตอรฐสภาตามมาตรา 176 ของรฐธรรมนญ วาจ าเปนตอการการบรหารราชการแผนดน แตสภาผแทนราษฎรมมตไมใหความเหนชอบดวยคะแนนเสยงทไมใหความเหนชอบไมถงกงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด ในขณะเดยวกนรฐสภายงอาจมมตใหความเหนชอบโดยใหตงบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกของแตละสภามจ านวนเทากนตามทคณะรฐมนตรเสนอประกอบกนเปนคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา เพอพจารณาราง

59 พระราชบญญตนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภารายงานและเสนอรางพระราชบญญตทไดพจารณาแลวตอรฐสภา ถารฐสภามมตเหนชอบดวยรางพระราชบญญตนนแลว ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาฯ ถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมายได ในกรณทรฐสภามมตไมใหความเหนชอบ ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป

6. คณะกรรมาธการของรฐสภา (COMMITTEE OF PARLIAMENT) คณะกรรมาธการของรฐสภา คอ กรรมาธการทตงจากผท เปนสมาชกของแตละสภา

จะตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกของแตละสภา และกรรมาธการทตงจากผทเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละพรรคการเมองหรอกลมพรรคการเมองทมอยในสภาผแทนราษฎร

3.3 ความเปนมาของพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554

การแกปญหาในการทคณะกรรมาธการไมไดรบความรวมมอโดยเฉพาะจากฝายบรหารในการสงเอกสารหรอมาใหถอยค าตอคณะกรรมาธการโดยตองการใหมการ “เพมอ านาจบงคบ” ของคณะกรรมาธการนน 7 เรมมแนวคดเมอป พ .ศ . 2514 โดยนายเสวตร เปยมพงศสานต สมาชกสภาผแทนราษฎร ทจะเสนอรางพระราชบญญตลงโทษผไมมาหรอไมยอมแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนหรอแถลงขอเทจจรงท เปนเทจตอคณะกรรมาธการของวฒสภาและสภาผแทนราษฎร พ.ศ. …. ตอสภาผแทนราษฎรเพอพจารณา8 แตเนองจากในสมยนนรฐบาลมพรรคการเมองขางมากในสภาสนบสนนอยและเกรงวาจะมผลกระทบกระเทอนตอรฐบาล รางกฎหมายนจงถกระงบไป แตถงกระนนกด ความพยายามทจะผลกดนรางกฎหมายลกษณะดงกลาว ยงคงปรากฏอยเนองๆ โดยป พ.ศ. 2524 นายบญเทยม เขมาภรตน นายสมคร สนทรเวช และนายอภชย ตรงคณนาถ สมาชกสภาผแทนราษฎร ไดเสนอรางพระราชบญญตวาดวยความผดตอคณะกรรมาธการของ

7 อรน เจยจนทรพงษ, “ปญหาวาดวยการใชอ านาจออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตาม

รางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการประจ าสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. ….,” (ภาคนพนธ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554), น.79 – 84.

8 อรทพย พศาลบตร, “ปญหาเกยวกบคณะกรรมาธการสามญประจ าสภาผแทนราษฎร,” (วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลย, 2532), น.343.

60 รฐสภาเปนไปโดยสะดวกปราศจากอปสรรค โดยก าหนดความผดทางอาญาส าหรบผททราบค าสง ค าเชญ หรอเรยกใหกระท าการอยางหนงอยางใดของคณะกรรมาธการ ซงกระท าตามหนาทแลวไมปฏบตตามโดยไมมเหตผลอนสมควร ซงทประชมคณะกรรมาธการวสามญวนจฉยรางพระราชบญญตพจารณาแลวเหนวา การก าหนดความผดดงกลาว อาจมผลกระทบกระเทอนสทธเสรภาพบคคลภายนอก โดยเฉพาะเอกชนในกรณทคณะกรรมาธการใชอ านาจเกนขอบเขต สวนขาราชการกอยภายใตการควบคมของฝายบรหารอยแลว เชน การตงกระทถาม การลงมตไมไววางใจ ทประชมคณะกรรมาธการจงมมตไมใหค ารบรองรางพระราชบญญตดงกลาวจงมผลใหรางพระราชบญญตตกไป ตอมาแนวความคดนยงคงไดรบการผลกดนอยางสม าเสมอ ไดแก จากคณะกรรมาธการการทหารเมอป พ.ศ. 2526 และกรณนายการณ ใสงาม สมาชกสภาผแทนราษฎร พยายามเสนอรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ..) พ.ศ. …. เมอป พ.ศ. 2527 ซงทประชมประธานคณะกรรมาธการทกคณะพจารณาแลวเหนดวย อยางไรกตาม ไมปรากฏวามการเสนอตอสภาผแทนราษฎรเพอพจารณา ซงตอมาเมอป พ .ศ. 2529 นายสราวธ นยมทรพย สมาชกสภาผแทนราษฎรไดพยายามเสนอรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา(ฉบบท ..) พ.ศ. .... โดยมหลกการใหเพมลกษณะ 1 ทว ความผดเกยวกบสภานตบญญตแหงรฐ อยางไรกตาม รางพระราชบญญตดงกลาวตกไปเนองจากการยบสภาเมอวนท 1 พฤษภาคม 2529 จากนนเรมมการพดถงแนวทางการออกกฎหมายในท านองการใหอ านาจคณะกรรมาธการในการออกค าสงเรยกบคคลมาชแจงหรอแสดงเอกสาร หากไมมาโดยไมมเหตผลชแจงทเหมาะสมตองมการเอาผดลงโทษอกครงเมอประมาณป พ.ศ. 2548 ในคณะกรรมาธการวสามญพจารณาสอบสวนและศกษาเรองเกยวกบการทจรต วฒสภา โดยนายเจมศกด ปนทอง สมาชกวฒสภากรงเทพมหานคร ในฐานะกรรมาธการฯ ซงในขณะนนมการสอบสวนเรองการทจรตการจดซอเครองตรวจจบวตถระเบดซทเอกซ 9000 ในสนามบนสวรรณภม เปนผจดประเดนดงกลาว หลงจากเชญผบรหารการทาอากาศยานแหงประเทศไทยไปเปน 10 ครง แตไมไดรบความรวมมอในการมาชแจง ประเดนดงกลาวยงมความสมพนธกบบรบทการเมองในขณะนนทกลไกในการตรวจสอบฝายบรหารไมมประสทธภาพ กลาวคอ ฝายบรหารในขณะนนทม พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร มเสยงมากในสภาถง 377 เสยงจาก 500 เสยง ประกอบกบรฐธรรมนญ 2540 ไดก าหนดวา ในการอภปรายไมไววางใจนายกรฐมนตรตองอาศยเสยง ส.ส. เขาชอ 2 ใน 5 คอ 200 เสยงขนไป ท าใหในขณะนนฝายบรหารมอ านาจมากอยางไมเคยมากอนในประวตศาสตรการเมองไทย ซงรฐบาลในขณะนนเองกมขอกลาวหาเรองการทจรตเปนจ านวนมาก แตไมสามารถมกลไกในการตรวจสอบไดอยางมประสทธภาพทงกลไกของสภาใหญหรอแมแตคณะกรรมาธการกตาม ตอมาในการรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ซงไดพยายามปรบปรงกลไกตางๆ ใหฝายบรหารมอ านาจนอยลง และสามารถตรวจสอบ

61 ฝายบรหารไดมากขนจากกลไกตางๆ เชน การลดจ านวนการเขาชอขอเปดอภปรายไมไววางใจนายกรฐมนตร นายเจมศกด ปนทอง สมาชกสภารางรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 ในฐานะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ ยงไดเสนอประเดนการใหค าสงเรยกของคณะกรรมาธการมสภาพบงคบไวในชนการยกราง โดยตองการใหก าหนดวาสามารถใหมการออกกฎหมายลกเพอใหอ านาจคณะกรรมาธการประจ าสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยก ซงในชนการยกรางและในชนการพจารณาในสภารางรฐธรรมนญ มการถกเถยงกนมากพอสมควรเกยวกบดลยภาพ (Equilibrium) ของอ านาจของคณะกรรมาธการในการออกค าสงเรยกกบหลกความไดสดสวนตามรฐธรรมนญ เนองจากการออกพระราชบญญตตามรฐธรรมนญในประเดนดงกลาว จะท าใหมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ ากดสทธเสรภาพของบคคลสทธในทรพยสนและเสรภาพในการแสดงความคดเหนของบคคลและสอมวลชน ส าหรบประเดนทสมาชกสภารางรฐธรรมนญหยบยกขนมาอภปรายโตแยงกนอยางกวางขวางนนเปนขอกงวลในเรองการใชอ านาจของคณะกรรมาธการทอาจมอ านาจมากเกนไป ในอดตทผานมามบางคณะกรรมาธการทงของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา ไดเรยกบคคลหรอราชการมาขมขหรอเรยกรบผลประโยชน เพอแลกกบการไมสอบสวนในเรองนนๆแตสดทายสภารางรฐธรรมนญจงมมตเสยงขางมากยนยนในหลกการดงกลาว9 โดยหลงจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ประกาศใชแลวนน ไดมการก าหนดอ านาจในการออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการกลาวคอ

มาตรา 135 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดบญญตวา10 สภาผ แทนราษฎรและวฒ สภามอ านาจ เล อกสมาชกของแตละสภาต ง เปนคณะกรรมาธการสามญและมอ านาจเลอกบคคลผเปนสมาชกหรอมไดเปนสมาชก ตงเปนคณะกรรมาธการวสามญเพอกระท ากจการ พจารณาสอบสวน หรอศกษา เรองใดๆอนอยในอ านาจหนาทของสภา แลวรายงานตอสภา มตตงคณะกรรมาธการวสามญดงกลาวตองระบกจการหรอเรองใหชดเจนและไมซ าหรอซอนกน คณะกรรมาธการตามวรรคหนงมอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอ เรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรอง ทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได และใหค าสงเรยกดงกลาวมผลบงคบตามท

9 รายงานการประชมสภารางรฐธรรมนญ ครงท 30 / 2550 (เปนพเศษ) วนศกรท 22

มถนายน พทธศกราช 2550 และรายงานการประชมสภารางรฐธรรมนญครงท 31/ 2550 (เปนพเศษ) วนเสารท 23 มถนายน พทธศกราช 2550.

10 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 135.

62

กฎหมายบญญตแตค าสงเรยกเชนวานนมใหใชบงคบกบผพพากษาหรอตลาการท ปฏบตตามอ านาจหนาทในกระบวนวธพจารณาพพากษาอรรถคดหรอการ บรหารงานบคคลของแตละศาล และมใหใชบงคบกบผตรวจการแผนดนหรอ กรรมการในองคกรอสระตามรฐธรรมนญทปฏบตตามอ านาจหนาทโดยตรงในแต ละองคกรตามรฐธรรมนญตามบทบญญตในรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญต ประกอบรฐธรรมนญ แลวแตกรณ

ในกรณทบคคลตามวรรคสองเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวย ราชการหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ใหประธาน คณะกรรมาธการ แจงใหรฐมนตรซงบงคบบญชาหรอก ากบดแลหนวยงานทบคคล นนสงกดทราบและมค าสงใหบคคลนนด าเนนการตามวรรคสอง เวนแตเปนกรณท เกยวกบความปลอดภยหรอประโยชนส าคญของแผนดน ใหถอวาเปนเหตยกเวน การปฏบตตามวรรคสอง ทงน ในรายงานเจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 135 ไดบนทกเจตนารมณของมาตราดงกลาวไววา11 1. หลกการคงเดมตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 แตเพมเตมสภาพบงคบของค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลของคณะกรรมาธการ 2. เ พอก าหนดใหคณะกรรมาธการเปนกลไกในการชวยเหลอกจการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา เพอใหการท างานของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามประสทธภาพยงขนคณะกรรมาธการมอ านาจในการออกค าสงเรยกเอกสาร หรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท า หรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได โดยใหค าสงด งกล าวมผลบ งคบในลกษณะเปนโทษตามทกฎหมายบญญต เ พอใหการท าหนาท ของคณะกรรมาธการมประสทธภาพยงขน

ตอมาเมอป พ.ศ. 2551 เรมมการพดถงการออกกฎหมายใหคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเนองจากคณะกรรมาธการหลายคณะของสภาผแทนราษฎร ไมไดรบความรวมมอจากฝายบรหารในการมาชแจงตอคณะกรรมาธการ อาท นพ.ประสทธ ชยวรตนะ ส.ส.ชยภม

11 บนทกเจตนารมณ จดหมายเหต และตรวจรายงานการประชม สภารางรฐธรรมนญ .

เจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. ส านกกรรมาธการ 3 ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร: น.134.

63 พรรคเพอไทย ประธานคณะกรรมาธการสาธารณสข สภาผแทนราษฎร นายศกดา คงเพชร ส.ส.รอยเอด พรรคเพอไทย ประธานคณะกรรมาธการกจการสภาผแทนราษฎร

จนในทสดมการเสนอ “รางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธกการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. ....” ใหสภาผแทนราษฎรพจารณารวม 3 ฉบบ12 คอ

1. นายธวา เงนยวง สมาชกสภาผแทนราษฎร พรรคประชาธปตย กบคณะ ซงไดเสนอตอประธานสภาผแทนราษฎร เมอวนท 19 มนาคม พ.ศ. 2551 อนง โดยทรางพระราชบญญตดงกลาวยงมไดบรรจระเบยบวาระการประชม ทางผเสนอจงไดเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวใหทประชมสภาผแทนราษฎร ชดท 23 ปท 2 ครงท 26 (สมยสภานตบญญต ) เมอวนพธท 18 พฤศจกายน พ.ศ. 2552 พจารณา 2. นายเจรญ จรรยโกมล สมาชกสภาผแทนราษฎร พรรคพลงประชาชน กบคณะ (ปจจบนคอ พรรคเพอไทย) ซงไดเสนอตอประธานสภาผแทนราษฎร เมอวนท 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 อนง โดยทรางพระราชบญญตดงกลาวยงมไดบรรขระเบยบวาระการประชม ทางผเสนอจงไดเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวใหทประชมสภาผแทนราษฎร ชดท 23 ปท 2 ครงท 26 (สมยสามญนตบญญต) เมอวนพธท 18 พฤศจกายน พ.ศ. 2552 พจารณา 3. นายศกดา คงเพชร สมาชกสภาผแทนราษฎร พรรคเพอไทย กบคณะ ซงไดเสนอตอประธานสภาผแทนราษฎร เมอวนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2552 และไดบรรจระเบยบวาระการประชมสภาผแทนราษฎรในคราวประชมสภาผแทนราษฎร ชดท 23 ปท 2 ครงท 9 (สมยสามญนตบญญต) วนพธท 9 กนยายน พ.ศ. 2552 ทง 3 ราง ไดระบเหตผลของการเสนอกฎหมาย ในท านองเดยวกนวา เนองจาก บทบญญตของรฐธรรมนญใหคณะกรรมาธการสามญและวสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนไดและใหค าสงเรยกดงกลาวมผลบงคบซงจะสงผลดตอการพจารณาของคณะกรรมาธการ ท าใหประสทธภาพและไดรบขอเทจจรงทครบถวน จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

โดยมหลกการและสาระส าคญคอ การก าหนดสภาพบงคบทางกฎหมายกรณมการฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ กลาวคอ การก าหนดใหมโทษทางอาญา ซงมทง

12 ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร“ระเบยบวาระการประชมสภาผแทนราษฎร,”

สบคนเมอวนท 1 มนาคม2556, http://web.parliament.go.th/parcy/nmeeting_index.php? item =0101.

64 โทษจ าคก หรอปรบ หรอท งจ าท งปรบ ส าหรบผทฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าส งเรยกของคณะกรรมาธการของสภาดงกลาว

ทงน ในขณะทผเขยนท าการศกษา ประเทศไทยไดมเกดรฐประหารขนเมอวนท 22 พฤษภาคม พ.ศ.2557 โดยมการแตงตงสภานตบญญตแหงชาต เพอท าหนาทแทนรฐสภา ซงพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 กไดน ามาใชกบคณะกรรมาธการสามญของสภานตบญญตแหงชาตดวย โดยนายแพทย เจตน ศรธรานนท สมาชกสภานตบญญตแหงชาต (สนช.) และโฆษกคณะกรรมาธการสามญกจการสนช. (วปสนช.) เปดเผยวา คณะกรรมาธการสามญทตงขนตามขอบงคบการประชมสภานตบญญตแหงชาต พ .ศ. 2557 จะมอ านาจในการใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ทกประการ เพราะรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 บญญตให สนช. ท าหนาทสภาผแทนราษฎรและวฒสภาซงหมายความวา คณะกรรมาธการของ สนช. จะมอ านาจในการเชญตวแทนจากสวนราชการเพอมาใหขอมลและรวมมอท างานกบคณะกรรมาธการ13

3.4 เจตนารมณของกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

จากการศกษาหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. 14 ผเขยนสรปไดวา การใหมกฎหมายวาดวยค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา สบเนองจากบทบญญตของรฐธรรมนญบญญตใหคณะกรรมาธการสามญและวสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได และใหค าสงเรยกดงกลาวมผลบงคบซงจะสงผลบงคบซงจะสงผลดตอการพจารณาของคณะกรรมาธการท าใหมประสทธภาพและไดรบขอเทจจรงทครบถวนจงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

13 เดลนวส “กมธ.สนช.มอ านาจสงเรยกฯได,” สบคนวนท 20 มกราคม 2558,

http://www.dailynews.co.th/ politics /269794 14 บนทกการพจารณาเพอการสบคนเจตนารมณรางพระราชบญญตค าสงเรยกของ

คณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. สภาผแทนราษฎร: น.2.

65

และเมอพจารณาเหตผลและความจ าเปนในการเสนอรางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. 15 มวตถประสงค ดงน

1. เพอด าเนนการใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ .ศ. 2550 มาตรา 135 วรรคสอง ทใหอ านาจคณะกรรมาธการสามญและคณะกรรมาธการวสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทคณะกรรมาธการฯพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยนนได

2. เพอสรางระบบการตรวจสอบและการควบคมการบรหารราชการแผนดนโดยคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาใหมประสทธภาพตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

3. เพอใหการใชอ านาจของคณะกรรมาธการสามญและวสามญในการท ากจการพจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใดๆอนอยในอ านาจของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาด าเนนไปอยางมประสทธผล

โดยในการประชมของคณะกรรมาธการเพอพจารณารางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 นนทประชมไดแสดงขอคดเหนไว กลาวคอ16 หลกการทไดมการเสนอรางพระราชบญญตฉบบน เพอใหเปนไปตามรฐธรรมนญมาตรา 135 และหลงจากทไดมการตงคณะกรรมาธการสามญ 35 คณะ ในการด าเนนกจการตางๆไดพบปญหาอปสรรคเปนอยางมากในการเรยกบคคลใหมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนเกยวกบเรองทคณะกรรมาธการก าลงพจารณาศกษาอย เนองจากบคคลเหลานนไมยอมมา และในบางกรณ มการทาทายคณะกรรมาธการอกดวย รวมทงมฝายการเมองไดก าชบหรอสงการใหขาราชการไมตองมาชแจงหรอในบางครงมอบหมายใหขาราชการระดบอนๆมา ซงไมไดมความรบผดชอบ ท าใหเกดความอดอดใจ เพราะถาชแจงเมอกลบไปกจะถกผบงคบบญชาตอวา แตถามาชแจงกจะถกคณะกรรมาธการตอวาเพราะไมรเรองจรง ทงทการมาชแจงกบคณะกรรมาธการเปนภาระหนาทและความรบผดชอบ ท าใหการท าหนาทของคณะกรรมาธการไมบรรลวตถประสงคในการปฏบตหนาทตามทก าหนดไวในขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

15 เพงอาง, น.2 – 3. 16 บนทกการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตค าสงเรยกของ

คณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา ครงท 2 วนองคารท 24 พฤศจกายน พ.ศ. 2552: น.3 – 4.

66

วตถประสงคในการยกรางพระราชบญญตฉบบน เพอตองการใหคณะกรรมาธการมความศกดสทธในเรองการปฏบตหนาท สวนขาราชการหรอบคคลทมาชแจงกจะตองมส านก มความรบผดชอบในการชแจง ไมใชโกหกใหผานมา ซงถามการชแจงขอความอนเปนเทจ ถอวาเปนการใหการเทจตอเจาพนกงาน จงไดมการก าหนดฐานะกรรมาธการใหเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา ในการน กอนทจะมาชแจง คณะกรรมาธการจะตองมมต และก าหนดประเดนทจะใหมาชแจงไวในหนงสอเชญดวย ไมใชมาชแจงโดยไมรวาจะตองชแจงเกยวกบเรองอะไร นอกจากนนยงไดก าหนดใหค าแถลงของผทมาชแจงแทนเปนค าแถลงของผทคณะกรรมาธการตองการเชญใหมาชแจงดวย ทงน เพอใหเกดสภาพบงคบในทางกฎหมาย จงไดมการก าหนดบทลงโทษไว โดยเปาหมายของคณะกรรมาธการคอตองการใหกฎหมายฉบบนเมอมผลใชบงคบแลวตองการใหผมาชแจงมความรบผดชอบตอสภา ถาไมมความรบผดชอบตอสภากจะถกลงโทษตามทกฎหมายก าหนด โดยเหนวารางกฎหมายจะท าใหคณะกรรมาธการท างานไดอยางมประสทธภาพ ซงเทากบเปนการเพมประสทธภาพใหแกฝายนตบญญตเปนอยางมาก รวมทงยงเปนการเพมประสทธภาพการบรหารงานใหแกฝายบรหารอกดวย ในกรณทเปนกงวลเกยวกบกรณหากกรรมาธการหลายคณะพจารณาศกษาเรองเดยวกน ประธานสภาผแทนราษฎรไดออกระเบยบเกยวกบการพจารณาซ าซอนของคณะกรรมาธการหลายคณะเรยบรอยแลว ซงไดก าหนดใหคณะกรรมาธการทเกยวของจะตองประชมรวมกน และใหเพยงคณะเดยวเทานนด าเนนการพจารณาศกษาโดยคณะกรรมาธการคณะอนเขาไปรวมพจารณาศกษาดวยได

เมอผ เขยนไดท าการศกษาสาระส าคญของรางพระราชบญญตค าส งเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. สรปไดวารางพระราชบญญตดงกลาวนมรายละเอยด ดงน17

1. มการก าหนดใหคณะกรรมาธการสามญและวสามญของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในกจการทกระท าหรอในการพจารณาสอบสวนหรอการศกษาเรองใดๆอนอยในอ านาจของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา

17 เพงอาง, น.2 – 3.

67

2. มการก าหนดหลกเกณฑในการใชอ านาจตามขอ 1 ในกรณทผสงหรอถกเรยกเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานราชการ หรอหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน 3. ไดก าหนดใหบคคลตามขอ 1 และ 2 ไดรบเอกสทธคมครองในการปฏบตหนาทตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 130 4. มการก าหนดหลกเกณฑและวธการในการออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในกจการทคณะกรรมาธการกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอย โดยใหประธานคณะกรรมาธการตองแจงเปนหนงสอใหบคคลทถกสงหรอถกเรยกพรอมทงระบเหตผลและประเดนซกถามทเกยวของใหทราบดวย 5. มการก าหนดหลกเกณฑเกยวกบกรณทผถกสงหรอถกเรยกตองมาดวยตนเองและในกรณทมการฝาฝนไมปฏบตตามค าสงเรยกเอกสารหรอเรยกบคคลของคณะกรรมาธการฯใหคณะกรรมาธการด าเนนการเรยกอกไดโดยตองระบอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการและผลของการฝาฝนไวในค าสงเรยกดวย 6. มการก าหนดหลกเกณฑเกยวกบกรณทผถกสงหรอถกเรยกไมสามารถมาดวยตนเองไดและมอบใหบคคลอนมาแทนตองถกผกพนตอค าแถลงหรอความเหนของผแทนโดยถอวาเปนค าแถลงหรอความเหนของผถกสงหรอผถกเรยกเอง 7. มการก าหนดหลกเกณฑเกยวกบกรณทผถกสงหรอถกเรยกนนๆถกสงและถกเรยกโดยคณะกรรมาธการหลายคณะในเรองเดยวกน ใหมสทธอางเอกสาร ค าแถลงหรอความเหนของตนทใหไวแกคณะกรรมาธการอนได 8. มการก าหนดหลกเกณฑใหกรรมาธการเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา 9. มการก าหนดหลกเกณฑเกยวกบกระบวนการและวธการในกรณทผถกสงหรอถกเรยกจงใจฝาฝนไมยอมปฏบตตามค าสงหรอการเรยกบคคลของคณะกรรมาธการเพอน าไปสกระบวนการลงโทษตอไป

68 3.5 การก าหนดความผดอาญาไวในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

จากการศกษาพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 พบวากฎหมายฉบบดงกลาวนไดมบทก าหนดโทษทางอาญากบผทฝาฝน ดงน18 1) บทก าหนดโทษทางอาญาส าหรบกรรมาธการ ในมาตรา 12 ก าหนดใหกรรมาธการผใดปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบ เพอใหเกดความเสยหายแกผหนงผใดหรอปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยทจรตตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ตองระวางโทษจ าคกตงแตหนงปถงสบป หรอปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

2) บทก าหนดโทษทางอาญาส าหรบบคคลทวไป โดยในมาตรา 13 ก าหนดใหผทฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงเรยกใหสงเอกสารหรอเรยกใหมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนดวยตนเองตอคณะกรรมาธการ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหาพนบาทหรอทงจ าทงปรบ และถาผกระท าความผดดงกลาวเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ใหถอวาเปนความผดวนยดวย และตามมาตรา 14 ก าหนดใหผทสงเอกสารหรอแจงขอความอนเปนเทจตอคณะกรรมาธการซงกระท าตามหนาท ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสพนบาท หรอทงจ าทงปรบ และในมาตรา 15 ก าหนดถงกรณทบคคลใดกระท าดวยประการใดๆอนเปนการขดขวางการปฏบตการตามหนาทของคณะกรรมาธการตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองพนบาท โดยในการพจารณารางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. ในวาระทหนง ขนรบหลกการ ไดมการพจารณาประเดนตางๆทเกยวของในการก าหนดความรบผดทางอาญา กลาวคอ 19 ไดมการตงประเดนวาถาผทคณะกรรมาธการเชญใหมาชแจงไมไดกระท าความผดใดๆผนนกจะมาชแจงโดยด หรอถามภารกจกจะมหนงสอแจงเหตทมาไมได แตถาผนนมพฤตกรรมบายเบยงไมมาชแจงโดยไมมเหตผล ตงขอสงเกตวาเปนผกระท าความผด หรอมผใหญอยเบองหลง และเพอตองการใหการศกษาหรอสอบสวนของคณะกรรมาธการมประสทธภาพ เพราะปญหาอปสรรคในขณะนของคณะกรรมาธการ เนองจากการ

18 พระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา

พ.ศ. 2554. 19 อางแลว เชงอรรถท 14, น.6 – 10.

69 เชญของคณะกรรมาธการขาดสภาพบงคบและหนวยงานทจะตองมาชแจงขาดความรบผดชอบทมตอคณะกรรมาธการ ซงรวมถงผบงคบบญชาของหนวยงานเหลานนดวยทไมยอมใหผใตบงคบบญชาชแจง และในการเรยกเอกสารหรอเชญบคคลมาชแจง บอยครงทมการปดบงขอเทจจรงหรอชแจงดวยขอความอนเปนเทจตอคณะกรรมาธการ โดยในการพจารณาของคณะกรรมาธการในวาระทสองนน ไดมการพจารณาเรองหลกการและวตถประสงคของรางพระราชบญญตฉบบนวา เนองจากในการด าเนนกจการตางๆไดพบกบปญหาอปสรรคเปนอยางมากในการเรยกบคคลใหมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนเกยวกบเรองทคณะกรรมาธการก าลงพจารณาอย เนองจากบคคลเหลานนไมยอมมาและในบางกรณมการทาทายคณะกรรมาธการอกดวย รวมทงมฝายการเมองไดก าชบหรอสงการใหขาราชการไมตองมาชแจงหรอในบางครงมอบหมายใหขาราชการอนๆมาซงไมไดมความรบผดชอบท าใหเกดความอดอดใจ เพราะถาชแจงเมอกลบไปกจะถกผบงคบบญชาตอวา แตถามาชแจงกจะถกคณะกรรมาธการตอวา เพราะไมรเรองจรงทงทการมาชแจงกบคณะกรรมาธการเปนภาระหนาทและความรบผดชอบ ท าใหการท าหนาทของคณะกรรมาธการไมบรรลวตถประสงคในการปฏบตหนาทตามทก าหนดไวในขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และวตถประสงคในการยกรางพระราชบญญตฉบบน เพอตองการใหคณะกรรมาธการมความศกดสทธในเรองการปฏบตหนาท สวนขาราชการหรอบคคลทมาชแจงกตองมส านก มความรบผดชอบในการชแจง ไมใชโกหกใหผานมา เพอใหเกดสภาพบงคบในทางกฎหมาย จงไดมการก าหนดบทลงโทษไว โดยหากมการฝาฝนหรอไมปฏบตจะตองระวางโทษจ าคกและมโทษปรบดวย

3.5.1 การก าหนดความรบผดทางอาญากรณฝาฝนค าสงเรยกตามกฎหมายอนๆ ในการฝาฝนค าสงเรยกนนนอกจากจะมกรณตามทศกษามาแลวคอการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ จากการศกษาพบวายงมการฝาฝนค าสงเรยกในกรณอนๆอก โดยผเขยนจะหยบยกมาศกษาเพอเปรยบเทยบใหเหนขอแตกตางของการก าหนดความรบผดทางอาญาในกรณทนาสนใจดงน

3.5.1.1 การฝาฝนค าสงเรยกของศาลตามประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 170 ก าหนดวาผใดขดขนหมายหรอค าสงของศาล ใหมาใหถอยค า ใหมาเบกความ หรอใหสงทรพยหรอเอกสารใดในการพจารณาคด ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจ าทงปรบ20 เมอพจารณาตวบทกฎหมายในมาตรา 170 แลวเหนไดวาเปนบทบญญตทก าหนดการกระท าความผดตอศาลซงเปนเจาพนกงานในการยตธรรมโดยเฉพาะ ถาโจทกซงเปน

20 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 170.

70 ราษฎรไดฟองจ าเลยผทขดขนหมายหรอค าสงของศาลในคดทโจทกซงเปนราษฎรนนเปนคความ ไมวาจะเปนผขอใหศาลออกหมายเรยกหรอศาลออกเองกตาม ศาลกจะพพากษายกฟองเพราะโจทกซงเปนราษฎรไมใชผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 2 (4) โดยเจตนารมณของบทบญญตมาตรา 170 แหงประมวลกฎหมายอาญานมงคมครองรฐในการแสวงหาความจรงแหงคด ซงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศไทยตองการพยานบคคลมาศาลเพอใหไดขอเทจจรง เพอใหรฐมอ านาจในการอ านวยความยตธรรมไดอยางเตมท โดยการลงโทษมวตถประสงคเพอใหพยานบคคลทรเหนขอเทจจรงแหงคดมาใหถอยค าหรอมาเบกความตอศาลเพอใหไดความจรง จงตองบญญตขนมาเพอขมขใหบคคลเกรงกลวโทษไมกลาฝาฝน เพราะหากพยานบคคลขดขนไมมาตามหมายศาลจนเปนเหตใหศาลไมสามารถพจารณาหาขอเทจจรงทอาจมน าหนกในการวนจฉยคดไดอาจท าใหศาลพพากษายกฟองหรอพจารณาพพากษาไปอยางไมถกตองท าใหเกดความไมธรรม21

3.5.1.2 การฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบสวนวนยขาราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 อ านาจของกรรมการสอบสวนในการสอบสวนกรณขาราชการกระท าผดวนยขาราชการ กเพอน าไปสการลงโทษขาราชการผกระท าความผดนน การลงโทษจะกระท าไดตอเมอในการพจารณาความผดโดยคณะกรรมการสอบสวนไดทราบขอเทจจรงของเรองทกลาวหากระจางชดเพยงพอ โดยในการพจารณาความผด ก าหนดโทษและการลงโทษ มหลกตองค านงดงน22 1) หลกนตธรรม (Legality) คอ การพจารณาตามตวบทกฎหมาย กลาวคอ การทจะถอวาการกระท าอยางใดเปนความผดวนยฐานใดนนตองมบทกฎหมายบญญตวาการกระท าเชนนนเปนความผดวนย ถาไมมกฎหมายบญญตไวกไมถอวาเปนความผดทางวนย ทงน การทจะถอวาการกระท าอยางไรเปนการกระท าผดวนยฐานใดตองพจารณาไวเขาองคประกอบความผดฐานนนทกประการ สวนการพจารณาก าหนดโทษ คอการค านงถงระดบโทษตามทกฎหมายก าหนด และการสงลงโทษ บคคลทเปนผสงในการลงโทษจะตองสงลงโทษภายในขอบเขตอ านาจและขอบเขตโทษตามทกฎหมายก าหนด

21 เอกวตร จนตนาดลก,“ความผดฐานขดขนหมายหรอค าสงศาล : กรณศกษาพยาน

บคคลในคดอาญา,” (วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2540), น.98 – 106.

22 สลาวณย สขปลง, “ปญหาการด าเนนการทางวนยขาราชการตลาการศาลยตธรรม,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553), น.33 – 35.

71 2) หลกมโนธรรม (Morality) คอ การพจารณาทบทวนใหรอบคอบโดยค านงถงความเปนจรงและความถกตองเหมาะสมตามเหตผลทควรจะเปนกอนจะปรบบทความผดและก าหนดโทษ จะตองค านงถงเหตผลทควรจะเปนในสภาพการณนนๆโดยตองอาศยขอเทจจรงและพฤตการณแวดลอมของผถกกลาวหาประกอบ เชน ฐานะ การศกษา เพศ อาย เปนตน เมอพจารณาปรบบทความผดแลว การพจารณาปรบบทความผดแลว การพจารณาก าหนดโทษกจะสามารถปรบระดบโทษไดวาควรเปนโทษระดบใด เปนโทษผดวนยอยางรายแรงหรอผดวนยอยางไมรายแรงหรอควรลงโทษหรอไม หรอควรงดโทษ หลงจากนนจงสงลงโทษตามบทก าหนดโทษทกฎหมายวางไว ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 การลงโทษทางวนยมจดมงหมาย ดงน 1) เพอรกษาความศกดสทธของกฎหมายหรอระเบยบแบบแผนโดยทพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนบญญตใหขาราชการตองรกษาวนยตามทบญญตเปนขอหามและขอปฏบตโดยเครงครดอยเสมอและถาผบงคบบญชาเหนวา กรณมมลวาผใตบงคบบญชาคนใดกระท าผดวนยจะตองด าเนนการทางวนยทนท ถาผบงคบบญชาผใดละเลยไมปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทโดยไมสจรต ใหถอวาผนนกระท าผดวนย ดงนน ผบงคบบญชาจงมบทบาทหนาทรกษาความศกดสทธของกฎหมายโดยการปราบผกระท าผดวนยและปรามมใหผอนเอาเยยงอยางผกระท าความผด 2) เพอรกษามาตรฐานความประพฤต ขวญ และสมรรถภาพของขาราชการ ทงน ตามพระราชระเบยบขาราชการพลเรอนบญญตวา ในการลงโทษขาราชการผสงลงโทษตองสงลงโทษใหเหมาะสมกบความผด ระวงอยาใหเปนไปโดยอคต โดยพยาบาทหรอโดยโทสะจรตหรอลงโทษผทไมมความผดในค าสงลงโทษใหแสดงวาผถกลงโทษกระท าผดวนยในกรณใดตามมาตราใด การลงโทษทางวนยจงตองลงโทษอยางเปนธรรม คอพจารณาแลววาไดกระท าผดจรงและลงโทษโดยเสมอหนาไมเลอกทรกมกทชง คอผกระท าผดในลกษณะเดยวกนยอมไดรบโทษในลกษณะเดยวกนและจะตองลงโทษในระดบทเหมาะสมกบความผดดวย จงจะท าใหขาราชการรสกวามความเปนธรรมในระบบขาราชการ และจะมขวญก าลงใจในการประพฤตปฏบตตนใหอยในมาตรฐานทดได 3) เพอจงใจใหขาราชการปรบปรงตนเองใหดขน ทงน การทจะลงโทษทางวนยแกผกระท าผดวนยผใด ผบงคบบญชาควรทจะไดชแจงใหผถกลงโทษนเขาใจและยอมรบในความผดทตนไดกระท าลงไป เพอทจะเปนทางจงใจใหผกระท าผดวนยไดคดทจะปรบปรงตนเอง เพอมใหกระท าอกตอไป

72 4) เพอรกษาชอเสยงของทางราชการและความเชอมนของประชาชนตอทางราชการโดยท าใหขาราชการมระเบยบวนย มสมรรถภาพในการท างานโดยสม าเสมอ หากในหนวยงานใดมขาราชการบกพรองในเรองระเบยบวนย หรอบกพรองในการปฏบตราชการกมการจ าเปนทจะตองลงโทษขาราชการทบกพรองนนๆ ถาเปนการกระท าผดวนยอยางรายแรงอนแสดงวาผ ก ร ะท า ผ ด เป นบ คคลท ไ ม สมควรอย ใ น ร าชการต อ ไป ก ต อ งล ง โทษสถานหน ก ค อ ปลดออก หรอไลออก ทงน เพอใหประชาชนเชอมนในระบบราชการวาจะมแตบคคลผมความประพฤตด มระเบยบวนยด เปนขาราชการทมหนาทใหบรการแกประชาชนเทานน อนเปนการรกษาชอเสยงของทางราชการดวย ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 9923 ก าหนดใหกรรมการสอบสวนเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญาและใหมอ านาจเชนเดยวกบพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเพยงเทาทเกยวกบอ านาจและหนาทของกรรมการสอบสวนและโดยเฉพาะใหมอ านาจดงตอไปนดวย คอ 1) เรยกใหกระทรวง กรม สวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานอนของรฐ หรอหางหนสวน บรษท ชแจงขอเทจจรง สงเอกสารและหลกฐานทเกยวของ สงผแทนหรอบคคลในสงกดมาชแจงหรอใหถอยค าเกยวกบเรองทสอบสวน 2) เรยกผถกกลาวหาหรอบคคลใดๆมาชแจงหรอใหถอยค า หรอใหสงเอกสารและหลกฐานเกยวกบเรองทสอบสวน จะเหนไดวาในกรณทกรรมการสอบสวนเรยกใหกระทรวง ทบวง กรม หนวยงานราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานอนของรฐ หรอหางหนสวนบรษทชแจงขอเทจจรง สงเอกสารและหลกฐาน สงผแทนหรอบคคลในสงกดมาชแจง หรอใหถอยค าเกยวกบเรองทสอบสวน หรอเรยกผถกกลาวหาหรอบคคลใดๆมาชแจงหรอใหถอยค า หรอใหสงเอกสารและหลกฐานเกยวกบเรองทสอบสวนนน หากมการไมปฏบตตามแลว ผทกรรมการสอบสวนเรยกหรอผทรบผดชอบโดยตรงทจะตองมาชแจงขอเทจจรงหรอใหถอยค าตามทกรรมการสอบสวนตองการ หรอผทครอบครองหรอรบผดชอบโดยตรงในเอกสารทกรรมการสอบสวนตองการ ยอมมความผดทางอาญา เนองจากกรรมการสอบสวนมฐานะเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา24

23 พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 99. 24 เมธา วาดเจรญ, หลกเกณฑและวธการสอบสวนวนยขาราชการ, (กรงเทพ : สตรไพศาล, 2544),

น.13 – 14.

73

3.5.1.3 การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช.ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 หลกกฎหมายและแนวคดส าคญเก ยวกบการปฏบตหน าท ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มดงน25 1) หลกการเรองการไมมสวนไดสวนเสยของเจาหนาทของรฐในการปฏบตหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ใชหลกเจาหนาทของรฐทมสวนไดสวนเสยในเรองทรบผดชอบ ควบคมก ากบดแล กจะไมมอ านาจสงการในเรองนน โดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. ผมสวนไดเสยในเรองกลาวหารองเรยนไมสามารถเปนอนกรรมการไตสวนในเรองนนได 2) หลกการรบฟงขอเทจจรงสองฝายขององคกรวนจฉยชขาดทมลกษณะกงตลาการ ใชหลกผวนจฉยตองเปนกลางกลาวคอ ค าวนจฉยของคณะกรรมการป.ป.ช. มผลบงคบใชเสมอ แตยงไมเปนทยตเพราะตองน าเสนอศาล ยกเวนค าวนจฉยกรณวนยขาราชการ เปนทยตตองลงโทษตามค าวนจฉยของคณะกรรมการ ป.ป.ช. อ านาจดงกลาวจงเนนอ านาจเหมอนองคกรกงตลาการ ซง ป.ป.ช. มอ านาจชขาด ดงนน การไตสวนวนจฉยควรเปดโอกาสใหผถกกลาวหาไดชแจงอยางเตมทหรอในกรณตรวจสอบทรพยสนควรยดหลกการฟงความสองฝาย เพราะคณะกรรมการ ป .ป.ช จะตองเปนกลาง อยางไรกตาม การท างานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงยดหลกการเดมของคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะยงไมเปดโอกาสใหผถกกลาวหาเทาทควร 3) หลกการใหเหตผลประกอบค าวนจฉยขององคกรวนจฉย ชขาด ใชหลกการวนจฉยตองมเหตผล กลาวคอ ตองวนจฉยทกประเดน โดยประเดนแรกวนจฉยอยางละเอยดโดยใหทกฝายโตแยงเตมท ประเดนทสองวนจฉยอยางครบถวนมเหตผลจะรวบรดไมได และประเดนทสามวนจฉยอยางมเหตผล โดยพจารณาวามขอกฎหมายอยางไร 4) หลกการไมมผลยอนหลงในกรณเจาหนาทของรฐขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม โดยการใดทไมสมบรณดวยคณสมบตไมท าใหการใดทท าไปแลวนนเสยไป ย งถอวาสมบรณ ทงน เปนการท าเพอประโยชนสาธารณะ เชน กรณคณสมบตของกรรมการ ป .ป.ช. ไมสมบรณแตการใดทกรรมการ ป.ป.ช. ท าไปถอวาสมบรณ 5) หลกการวาดวยความโปรงใส ใชหลกความโปรงใสในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ เชน ตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร ซง ป.ป.ช. จะตองเปดเผยขอมลจากการ

25 รายงานการศกษาวจยเรอง การบรรลเปาหมายในการปองกนและปราบปรามการทจรตของ

ป.ป.ช. ตามเจตนารมณของกฎหมายรฐธรรมนญ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, น. 53 – 57.

74 ไตสวนการทจรต หรอ ตรวจสอบทรพยสน ตองพจารณาวาเรองใดถาอยระหวางด าเนนการ การเปดเผยอาจท าใหเสยรปคดหรอไม เปนตน

6) หลกการตรวจสอบการใชอ านาจโดยทจรตของเจาหนาทของรฐใชหลกการใชอ านาจถาเจาหนาทของรฐ ไมใชอ านาจหนาทโดยทจรตแลว กไมใชเรองทคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะตองด าเนนการหรอกฎหมายก าหนดใหเปนเจาพนกงานแตไมมอ านาจในเรองนนกไมอยในอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอทจรตแตไมมอ านาจหนาทกไมอยในอ านาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. 7) หลกการให ป.ป.ช. เปนองคกรสงสดในการวนจฉยขอเทจจรงในคดวนย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ถอไดวาเปนตลาการในการวนจฉยคดวนย จงตองท าตวใหสมกบเปนตลาการตองวนจฉยอยางมเหตผล รอบคอบ รดกม มการแจงสทธ การคมครองสทธ การใหโอกาสแกผถกกลาวหา และคณภาพการไตสวนสงกวาไตสวนปกต 8) หลกการด าเนนการตรวจสอบโดยคณะบคคลโดยในการไตสวนเปนอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอจะแตงตงคณะอนกรรมการเปนการตรวจสอบถวงดล เพราะไมตองการใหบคคลใดมอ านาจโดยอสระ กฎหมายใหอ านาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตรวจสอบทกเรองแตคณะกรรมการ ป.ป.ช. ควรพจารณาวาจ าเปนตองท าทกเรองหรอไม หรอควรท าเฉพาะเรองทส าคญเทานน หากท าทกเรองตามทกฎหมายใหอ านาจไว การท างานจะมปญหาอปสรรคจงควรแกไขกฎหมายในเรองนน 9) หลกความซอสตยสจรตของกรรมการ ป.ป.ช. และเจาหนาท ป.ป.ช. เปนปจจยส าคญกรรมการ ป.ป.ช. และเจาหนาท ป.ป.ช. ตองมความซอสตยสจรตเพราะมหนาทในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ โดยตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 ก าหนดอ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทเกยวของกบการไตสวนไวดงน26 1) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเสนอตอวฒสภาตามหมวด 5 การถอดถอนจากต าแหนง

26 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

พ.ศ. 2542 มาตรา 19.

75 2) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเพอสงไปยงอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตามหมวด 6 การด าเนนคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมองตามมาตรา 275 ของรฐธรรมนญ 3) ไตสวนและวนจฉยวาผด ารงต าแหนงทางการเมองอนซงมใชบคคลตาม (2) และเจาหนาทของรฐร ารวยผดปกตเพอรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน 4) ไตสวนและวนจฉยวาผด ารงต าแหนงทางการเมองอนซงมใชบคคลตาม (2) หรอเจาหนาทของรฐตงแตผบรหารระดบสงหรอขาราชการซงด ารงต าแหนงตงแตผอ านวยการกองร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรมหรอความผดทเกยวของกน รวมทงด าเนนการกบเจาหนาทของรฐหรอขาราชการในระดบต ากวาทรวมกระท าความผดกบผด ารงต าแหนงดงกลาวหรอกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอทกระท าความผดในลกษณะทคณะกรรมการ ป.ป.ช. เหนสมควรด าเนนการดวยตามทคณะกรรมการป .ป.ช. ก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ในการไตสวนขอเทจจรง อนเปนการแสวงหาขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐาน ในการรบฟงพยานเอกสารของคณะกรรมการ ป .ป.ช. จะแตกตางจากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยจะอนญาตใหรบฟงพยานเอกสารไดงายขน เพอใหเกดประสทธภาพในการด าเนนคด โดยใหอ านาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลไดอกดวย เพอใหการปฏบตหนาทของคณะกรรมการไตสวนในการไตสวนขอเทจจรงเปนไปอยางมประสทธภาพ กฎหมายจงใหอ านาจแกคณะอนกรรมการไตสวนในการใชมาตรการไตสวนในการใชมาตรการบงคบบางอยางไดแก การจบ การควบคม การปลอยชวคราว การคมขง การคน-การยด-การอายด นอกจากนกฎหมายไดก าหนดหลกเกณฑในการไตสวนขอเทจจรงนอกเหนอจากหลกเกณฑทก าหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ดงน27 1) พยานเอกสารและพยานวตถ ระเบยบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตวาดวยการไตสวนขอเทจจรง พ.ศ. 2555 ขอ 25 ก าหนดหลกเกณฑไววา

27 อาทตยา กลประดษฐศลป, “บทบาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการตรวจสอบ

ความจรงในคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น.110 – 112.

76 1. อนกรรมการไตสวนผรบผดชอบส านวนตองบนทกการไดมาซงพยานเอกสารหรอพยานวตถทไดนนในส านวนคด 2. เอกสารทใชเปนพยานหลกฐานใหใชตนฉบบเทานน แตถาไมอาจน าตนฉบบมาไดอนญาตใหใชส าเนาทมผมหนาทรบผดชอบรบรองวาเปนส าเนาทถกตองได 3. กรณทหาตนฉบบพยานเอกสารไมไดเนองจากสญหายหรอนาเชอวาถกท าลายหรอโดยเหตประการอน ใหน าส าเนาหรอพยานบคคลมาสบแทนได จะเหนไดวาการรบฟงพยานเอกสารนมขอแตกตางจากการรบฟงพยานเอกสารหลกฐานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอยางมาก โดยอนญาตใหรบฟงพยานเอกสารไดงายขนเพอใหเกดประสทธภาพในการด าเนนคดมากขน และนอกจากนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 25(1) ยงใหอ านาจแกคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใดไดอกดวย ผฝาฝนไมปฏบตตามถอเปนความผดตามทก าหนดในมาตรา 118 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจ าทงปรบ 2) พยานบคคล ระเบยบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตวาดวยการไตสวนขอเทจจรง พ.ศ. 2555 ไดก าหนดหลกเกณฑวาในกรณทคณะอนกรรมการไตสวนเหนสมควรเรยกบคคลใดทมสวนเกยวของกบการกระท าความผดหรอการกลาวหาในคดนนมาเปนผใหถอยค าหรอพยาน ใหคณะอนกรรมการไตสวนเรยกบคคลนนมาชแจงหรอใหปากค าตามวน เวลา และสถานททคณะอนกรรมการไตสวนก าหนดและเมอพยานมาใหปากค าตามทคณะอนกรรมการไตสวนเรยกแลวใหบนทกไวในส านวนคดดวยแตหากพยานมาพบแตไมยอมใหปากค าหรอไมมาใหปากค า หรอคณะอนกรรมการไตสวนไมอาจเรยกพยานมาไดภายในระยะเวลาอนควรกจะไมด าเนนการไตสวนพยานบคคลรายนนกได แตจะตองบนทกเหตดงกลาวไวในส านวนการไตสวนขอเทจจรงดวย ทงนการทผถกเรยกใหมาเปนพยานบคคลไมยอมมาตามทคณะอนกรรมการไตสวนเรยกนน ถอวาไมปฏบตตามค าสงของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มความผดตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

77 3.6 กระบวนการในการบงคบใชกฎหมายและการด าเนนคดทางอาญากบผฝาฝนกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

ในกระบวนการบงคบใชกฎหมายฉบบนกบผทกระท าความผดนน มขนตอนดงน28

1) การด าเนนกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบสวนหรอศกษาอยของคณะกรรมาธการหากคณะกรรมาธการมมตใหเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนเพอประกอบการพจารณาใหคณะกรรมาธการมหนงสอขอใหบคคลนนสงเอกสารหรอเชญบคคลนนมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนตอคณะกรรมาธการภายในเวลาทคณะกรรมาธการก าหนด (มาตรา 6 ) ซงในเนอหาและขนตอนการสงหนงสอเชญดงกลาว จะตองประกอบดวย 1. หนงสอเชญตองระบเหตแหงการขอใหสงเอกสารหรอเชญ รวมทงประเดนขอซกถามทเกยวของไวดวยตามสมควร (มาตรา 6 วรรคสอง) 2. ในกรณบคคลผถกเชญเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ใหประธานคณะกรรมาธการแจงใหรฐมนตรซงบงคบบญชาก ากบดแลหนวยงานทบคคลนนสงกดทราบและมค าสงใหบคคลนนด าเนนการตามวรรคหนง เวนแตเปนกรณทเกยวกบความปลอดภยหรอประโยชนส าคญของแผนดนใหถอวาเปนเหตยกเวนการปฏบตตามหนงสอเชญ (มาตรา 5 วรรคสาม) 2) บคคลทไดรบหนงสอเชญมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนตองมาดวยตนเอง (มาตรา 7) เวนแต 1. มเหตจ าเปนทไมอาจหลกเลยงไดอาจมหนงสอขอเลอนหรอหนงสอมอบหมายใหบคคลอนมาด าเนนการแทนพรอมชแจงเหตจ าเปนอยางชดเจนตอคณะกรรมาธการภายในสามวนนบแตวนทไดรบหนงสอเชญ 2. เคยสงเอกสารหรอไดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในเรองเดยวกนตอคณะกรรมาธการคณะอนแลว อาจอางเอกสาร ค าแถลง หรอความเหนของตนดงกลาวแทนการสงเอกสาร หรอมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหน แตตองมหนงสอแจงตอคณะกรรมาธการภายในสามวนนบแตวนทไดรบหนงสอขอใหสงเอกสารหรอหนงสอเชญ (มาตรา 6 วรรคส)

28 รายงานผลการจดการจดกจกรรมรบฟงความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรค และ

แนวทางแกไขปญหาในการปฏบตงานในอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการและการใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554, น.6 – 7.

78 3) ในกรณทคณะกรรมาธการพจารณาแลวยอมใหบคคลทไดรบมอบหมายมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนตอคณะกรรมาธการแทน ใหถอวาค าแถลงหรอความเหนของบคคลนนเปนค าแถลงหรอความเหนของผทคณะกรรมาธการมหนงสอเชญ (มาตรา 7 วรรคสอง) หรอคณะกรรมาธการพจารณาแลวยอมใหเลอนใหด าเนนการตามขนตอนท 1 อกครงหนง 4) ในกรณคณะกรรมาธการพจารณาแลวเหนควรใหบคคลทไดรบหนงสอเชญตองมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนตอคณะกรรมาธการดวยตนเอง ใหมหนงสอเชญดงกลาวอกครง(มาตรา 7) 5) บคคลทไดรบหนงสอขอใหสงเอกสารหรอเชญมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนไมจดสงเอกสาร หรอไมมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหน ใหคณะกรรมาธการออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลนนหรอเรยกบคคลนนมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนดวยตนเองตอคณะกรรมาธการ (มาตรา 8) ซงในขนตอนการออกค าสงเรยก จะตองประกอบไปดวย 1. ในการออกค าสงเรยก คณะกรรมาธการตองมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมาธการทงหมดเทาทมอย 2. ค าสงเรยกตองระบเหตแหงการเรยก ประเดนขอซกถามทเกยวของตามสมควรและโทษของการฝาฝนค าสงเรยก 6) ผใหถอยค า หรอสงมอบวตถเอกสารหรอพยานหลกฐานอนทเกยวของตอกรรมาธการหรอผทจดท าและเผยแพรรายงานการประชมตามขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาแลวแตกรณ ไมตองรบผดทงทางแพงทางอาญาหรอทางวนย หากไดกระท าโดยสจรต (มาตรา 11) 7) ผกระท าความผดตามพระราชบญญตน ใหประธานคณะกรรมาธการมหนงสอกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนเพอด าเนนคดตอไป (มาตรา 16) จากการศกษาขอเทจจรงในการด าเนนคดทางอาญากบผฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการพบวามการกลาวโทษเพอด าเนนคดอาญากบผกระท าความผดจ านวน 4 รายดงน 1) กลาวโทษบคคลซงเปนเจาหนาทของรฐ จ านวน 1 ราย 2) กลาวโทษบคคลซงมไดเปนเจาหนาทของรฐจ านวน 3 ราย ทงน คดอาญาทมการกลาวโทษบคคลซงเปนเจาหนาทของรฐ จ านวน 1 รายนน อยระหวางการด าเนนการของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และคดทมการกลาวโทษบคคลซงมไดเปนเจาหนาทของรฐจ านวน 3 รายนน ศาลชนตนพพากษาวาจ าเลยมความผดตามฟอง ลงโทษจ าคก 2 เดอน ปรบ 2,500 บาท โทษจ าคกใหรอลงอาญา 2 ป จ านวน 2 ราย คดถงทสด และใหลงโทษจ าคก 1 เดอน ปรบ 1,000 บาท โทษจ าคกใหรอลงอาญา 2 ป จ านวน 1 ราย คดถงทสด

79 3.7 หลกการส าคญเกยวกบค าสงเรยกของคณะกรรมาธการในระบบการเมองและการบรหารรฐ

หลกการทส าคญเกยวกบค าสงเรยกของคณะกรรมาธการในระบบการเมองการบรหาร

รฐนน ในหวขอส าคญนผ เขยนขอยกหลกการส าคญทเกยวของ อนไดแก หลกสจรตโปรงใส (Transparency) และหลกแหงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ (accountability) มรายละเอยด ดงน

3.7.1 หลกสจรตโปรงใส (Transparency)

คอการกระท าทเปดเผยขอมลขาวสารอยางตรงไปตรงมาและสามารถตรวจสอบความถกตองไดโดยการปรบปรงระบบและกลไกการท างานขององคกรใหมความโปรงใสมการเปดเผยขอมลขาวสารหรอเปดใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวก ตลอดจนมระบบหรอกระบวนการตรวจสอบและประเมนผลทมประสทธภาพ ซงจะเปนการสรางความไววางใจซงกนและกน โดย นายอานนท ปนยารชน ไดเรมเผยแพรตอสาธารณชนในสมยทเขารบต าแหนงนายกรฐมนตรท าใหเปนทเขาใจโดยทวไปวา “ความโปรงใส” หมายถง สถานะทชดเจน ชดแจงไมคลมเครอของการบรหารภาครฐ ในการด าเนนธรกรรมใดๆตองสามารถตรวจสอบได อธบายตอสาธารณะไดอยางมเหตมผลและมหลกเกณฑ นอกจากน นายธวช ภษตโภยไคย (ทปรกษาสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย) ไดกลาววา ความโปรงใสจะเกดขนไดอยางมประสทธภาพและไดผลกตองมระบบ “ธรรมาภบาล” หรอการก ากบดแลทด โดยมคณะกรรมการตรวจสอบเปนผรบผดชอบ และมหนวยงานตรวจสอบภายในเปนเครองมอด าเนนการ ความโปรงใสเปนหวใจทจะท าใหการด าเนนธรกจมความชอบธรรม และเปนประโยชนตอทกฝายไมมการปดบง ซอนเรน บดเบอน หรอเอาแตประโยชนสวนตว อยางไรกตามความโปรงใสจะเกดขนไดไมเพยงแตจะมระบบการก ากบดแลทด และมผบรหารทสจรตมคณธรรมเทานน ผเกยวของกบกจการทงหลายกเปนสวนส าคญทจะตองมความรในเรองของความโปรงใสในขณะเดยวกนผบรหารกตองรจกท าใจยอมรบการต าหนหากผดพลาด และตองพรอมทจะปรบปรงแกไข และทส าคญจะตองรบฟงความคดเหนของผอน สวนบรษทเครอซเมนตไทยมหลกการบรหารงานยดหลกความโปรงใส เปดเผย และสามารถตรวจสอบได เปนปจจยส าคญทจะด ารงไวซงชอเสยง ความศรทธาของผมสวนไดเสยทมตอบรษทและการบรหารงานดวยความเปนธรรมตลอดมา การบรหารงานทมความโปรงใสพรอมเปดเผยขอมลอยางถกตองครบถวนและทนเวลา ทงยงมกลไกในการตรวจสอบขอมลทงปวงไดดวยความชดเจนสอดคลองกบนายมนตร กนกวาร ซงได

80 กลาวถงหลกความโปรงใสวาคอการปรบปรงกลไกการท างานขององคกรใหมความโปรงใส เปดเผยขอมลขาวสาร และมกระบวนการใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสาร และตรวจสอบความถกตองไดซงบญญตไวในรฐธรรมนญทสอดคลองกบหลกการของรฐธรรมนญ29

3.7.2 หลกแหงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ (accountability) หลกแหงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ (accountability) หมายถง ความพรอมทจะถกตรวจสอบ สามารถตรวจสอบได ภาระรบผดชอบ การตรวจสอบถวงดล สภาพของการถกผกมด หรอขอผกมดใหบคคลใดบคคลหนง ตองถกเรยกใหชแจง หรอแสดงบญชรายการแกอกบคคลหนง เปนเรองของการควบคมการใชอ านาจ โดยอาศยวธการวางกฎระเบยบ หลกเกณฑ มาตรฐานการตดสนใจ และขนตอนการปฏบตงานเปนเรองของความสมพนธระหวางบคคลอยางนอยสองฝายซงมสถานภาพไมเทาเทยมกน คอฝายผมอบหมายอ านาจหนาทของตนใหแกอกฝายหนงกระท าการแทน โดยไดมการสอสารท าความเขาใจและเหนชอบกบหนาททไดรบมอบหมาย บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและของสวนรวม รวมทงพรอมรบการตรวจสอบ ท าใหผลการปฏบตงานของบคลากรในหนวยงานเปนไปตามเปาหมายทก าหนด30รวมไปถงการตระหนกในสทธหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคมการใสใจปญหาสาธารณะของบานเมอง และการกระตอรอรนในการแกปญหา ตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกตางกน เมอกลาวถงในระดบประเทศ ประชาชนรเขาใจการใชสทธเสรภาพ และปฏบตหนาทตามทรฐธรรมนญก าหนดไว โดยเฉพาะอยางยงเจาหนาทของรฐจะตองปฏบตหนาทตามกฎหมายและใชอ านาจโดยค านงถงศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และมความรบผดชอบตามบทบาทหนาทของภาครฐ สวนในระดบภาครฐ การแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรทเขาบรหารราชการแผนดนตอรฐสภา ตองชแจงใหชดแจงวาจะด าเนนการเพอบรหารราชการแผนดนใหเปนไปตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐและตองจดท ารายงานแสดงผลการด าเนนการรวมทงปญหาและอปสรรคเสนอตอรฐสภาปละหนงครง ในการจดสรรหนาทความรบผดชอบระหวางเจาหนาทของรฐฝายการเมองและฝายประจ าตองมความชดเจน โดยใหฝายการเมองและฝายประจ าจะตองมความ

29 ความเปนมาเพอความโปรงใสในประเทศ กลไกการตอตานคอรปชนในรฐธรรมนญ

ไทย ฉบบป พ.ศ.2540 : ปญหา อปสรรค และทศทางในอนาคต เอกสารประกอบการสมมนาบทบาทกระบวนการยตธรรมในการแกปญหาคอรปชน, น.8.

30 ศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร, “การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน,” (วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ), น.122 – 123.

81 ชดเจน ซงฝายการเมองจะรบผดชอบในเรองนโยบาย สวนฝายประจ ารบผดชอบในการด าเนนการใหบรรลผลตามนโยบาย กรณเกดปญหาในสงคมภาครฐตองชแจงตอประชาชนได31 เมอกลาวถงหลกแหงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบจะพบวามไดหลายมต แตในทนผ เขยนขอกลาวถงเฉพาะมตทเกยวของกบเรองทศกษาคอความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบของฝายบรหารตอฝายนตบญญต โดยในรฐประชาธปไตยผใชอ านาจรฐจะมความรบผดชอบ (accountability)32 ทสมพนธไปถงระบบการดลและคานอ านาจอธปไตย ซงในขาราชการประจ าหากไมปฏบตหนาทตามนโยบายทถกตองของฝายบรหารแลว ฝายบรหารสามารถบงคบขาราชการประจ าไดอยางจรงจง เพราะฝายบรหารตองรบผดชอบในการบรหารตามนโยบายตอฝายนตบญญต ในทางกลบกน ขาราชการประจ ากมหลกประกนทจะไมปฏบตตามค าสงทมชอบของฝายบรหารได เพราะหากฝายบรหารบงคบหรอรงแกขาราชการประจ าในทางทมชอบแลวฝายนตบญญตกสามารถเขาแทรกแซงโดยลงมตไมไววางใจฝายบรหารได และทสดหากฝายนตบญญตแทรกแซงฝายบรหารโดยปราศจากเหตผลอนชอบธรรม ฝายบรหารกอาจใชมาตรการยบสภาคนอ านาจใหประชาชนตอไป และในการจะกลาวถงความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบของฝายบรหารตอฝายนตบญญตใหเขาใจดนนจ าเปนตองศกษาถงความพรอมรบผดทางการเมอง33 ซงศาสตราจารยฟลป ซ ชมตเตอร (Philippe C Schmitter) แหง European Institute University นครฟลอเรนซ ประเทศอตาล ผไดศกษาระบอบประชาธปไตยสมยใหมเปนเวลานาน ไดเสนอวาความรบผดทางการเมอง (political accountability) เปนองคประกอบทางความหมายทส าคญทสดของระบอบประชาธปไตยสมยใหมทมอย โดยกลาววาความพรอมรบผดทางการเมองเปนสงทตามมาจากการใชอ านาจทไมเสมอกน โดยทวไปหมายถงความพยายามของประชาชนทเปนพลเมองของประเทศทจะใชฐานะทางอ านาจทออนแอกวาเพอคมการใชอ านาจของผปกครอง หรอกลาวอกนยหนงเปนการพยายามใชอ านาจในฐานะผใหความชอบธรรมแกผปกครองในการบบบงคบใหผปกครองตองมความรบผดชอบตอการใชอ านาจ จากความส าเรจในการสรางกลไกและกฎเกณฑทจะน าไปควบคมตรวจสอบใหผปกครอง ผแทน รวมทงประชาชนมความพรอมรบผดทางการเมองรวมกนเปนประเดนทไมไดมการพจารณากนอยางครบถวน กรณของ

31 จารวรรณ เมณฑกา, “ความโปรงใส(Transparency)ในการด าเนนการของรฐ,” ปท

2 ฉบบท 1 วารสารผตรวจการแผนดนของรฐสภา, น.42 (เมษายน – กนยายน 2546). 32 คณต ณ นคร, “กระบวนการยตธรรมกบปญหาความโปรงใสและระบบการตรวจสอบตาม

แนวทางในรฐธรรมนญ,” บทบณฑตย, เลมท 55 ,ตอน 4, น.53-54, (ธนวาคม 2541). 33 มนตร เจนวทยการ, “กลไกและกฏเกณฑในการสรางความพรอมรบผดทางการเมอง

ในระบอบประชาธปไตยของไทย,” วารสารพระปกเกลา, น. 19 – 37,(ม.ค. - เม.ย 2551).

82 ประเทศไทยจะเหนวากลไกและกฎเกณฑทบญญตไวจะเนนทางดานลบเปนสวนใหญคอบทบญญตหามการกระท าทจะตองถกลงโทษมากกวาการทจะใชหลกการใหรางวลแกผกระท าสงทถกตองทางจรยธรรมในทางการเมองนน จรยธรรมทถอวามความส าคญทสด คอ การทผปกครองและผแทนใชหลกการทวาดวยความจ าเปนตองปฏบตเพอผลประโยชนของสวนรวม แมจะไมถกตองทางจรยธรรมเปนสวนตว โดยในเรองทางการเมองเปนเรองการตอรองผลประโยชนทตองมการประนประนอม การเมองเปนเรองของการตอบแทนผลประโยชนใหแกผทรวมท างานการเมองดวยกน แกผทสนบสนนและมความจงรกภกด และยงเปนเรองของความกลาหาญในการตดสนใจเลอกมาด าเนนการในสถานการณทจ าเปน แตมความแนนอนสง ปญหาอยทวานกการเมองสามารถจะแยกสงทเปนสาธารณะออกจากสวนตวไดมากนอยเพยงใด การทคาดหวงใหนกการเมองและผแทนตองท าหนาทอยางโปรงใสและยตธรรมอยางเครงครดในสงคมทมความซบซอนและมกลมบคคลทเกยวของในดานผลประโยชนหลากหลายโดยไมค านงถงหลกความเปนไปไดและหลกสมฤทธผลจากการใช expediency จงเปนการเรยกรองทมากเกนไปประเดนส าคญอยทประชาชนตองมขอมล มความรและวจารณญาณทจะเขาใจวาผลประโยชนในระยะสน ระยะกลางและระยะยาวของสงคมอยตรงไหน โดยเฉพาะผลประโยชนสวนตวทสอดคลองกบชมชน และสวนรวม และสามารถรวมกนสรางกลไกและกฎเกณฑทจะผลกดนใหผปกครองและผแทนตองด าเนนนโยบายทตอบสนองความตองการดานผลประโยชนนน มใหผปกครองและผแทนเพยงใชค าพดและสญญาซงไมไดตงใจจะรกษาปฏบตตามเพอปทางไปสอ านาจเทานน การสรางกลไกทจะท าใหเกดการถวงดลและการคานอ านาจในบางครงกอาจเกดสภาพทเปนทางตน 3.8 ระบบคณะกรรมาธการและกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการในตางประเทศ

ในการศกษากฎหมายค าสงเรยกของตางประเทศเพอน ามาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายค าสงเรยกของไทยนน จ าเปนตองทราบถงระบบกรรมาธการของตางประเทศอนเปนรากฐานทส าคญอนจะสรางขอแตกตางของเจตนารมณในการก าหนดความรบผดทางอาญาในกฎหมายค าสงเรยกระหวางประเทศไทยกบตางประเทศอยางเหนไดชด โดยผเขยนมการน าเสนอกฎหมายค าสงเรยกของประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส รายละเอยดดงจะกลาวตอไปน

3.8.1 ประเทศองกฤษ

จากการศกษาระบบกรรมาธการของประเทศองกฤษและกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศองกฤษสามารถจ าแนกรายละเอยดได ดงน

83

3.8.1.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศองกฤษ คณะกรรมาธการรฐสภาองกฤษสามารถจ าแนกได ดงน34 1) คณะกรรมาธการทวไป (General Committees) คณะกรรมาธการทวไปคอคณะกรรมาธการสามญประจ าสภา (Standing Committee) ซงไดเปลยนชอเรยกในสมยประชมรฐสภาป 2006 – 2007 เปนคณะกรรมาธการทวไป (General Committee) เนองจากคณะกรรมาธการสามญโดยสวนใหญท าหนาทเสมอนเปนคณะกรรมาธการวสามญ ดงนน จงมการเปลยนชอคณะกรรมาธการใหสอดคลองกบหนาทและภารกจ หน าท หล กของคณะกรรมาธ ก ารท ว ไปค อ กา ร พจา รณาร า งพระราชบญญต ซงสวนใหญเปนรางพระราชบญญตประเภทมหาชน ดงนน คณะกรรมาธการทวไปทท าหนาท พจารณารางพระราชบญญตมหาชน จง เรยกวาคณะกรรมาธการพจารณารางพระราชบญญตมหาชน (Public Bill Committees) หรอมชอเรยกตามรางพระราชบญญตทไดรบมอบหมายใหพจารณาคณะกรรมาธการทวไปคณะหนงจะประกอบดวยกรรมาธการจ านวนไมนอยกวา 16 คน แตตองไมเกน 50 คน ซงแตละคณะจะเลอกประธานคณะกรรมาธการ 1 คน และด าเนนการประชมโดยน าขอบงคบการประชมสามญมาใชบงคบโดยอนโลม คณะกรรมาธการทวไปมสทธเรยกหลกฐานจากหนวยงานภาครฐ หรอเรยกเจาหนาทของรฐและผเชยวชาญภายนอกรฐสภามาใหขอมลได ทงน เมอคณะกรรมาธการพจารณาและไดแกไขเพมเตมรางพระราชบญญตแลว ตองมการน ารางพระราชบญญตทไดแกไขเพมเตมนนออกเผยแพรแกสาธารณะดวย ทงในรปแบบของกระดาษและอเลกทรอนกส ส าหรบคณะกรรมาธการทวไปคณะอนๆ ไดแก คณะกรรมาธการใหญสกอตแลนด (Scottish Grand Committee) คณะกรรมาธการใหญเวลส (Welsh Grand Committee) คณะกรรมาธการใหญไอรแลนดเหนอ (Northern Ireland Committee) คณะกรรมาธการพจารณากฎหมายล าดบรอง คณะกรรมาธการกจการภมภาค และคณะกรรมาธการเอกสารยโรป คณะกรรมาธการเหลานมหนาทในการอภปรายและพจารณาเรองตางๆทรบผดชอบและท ารายงานพรอมขอเสนอแนะแกสภาสามญ คณะกรรมาธการทวไปมอยเฉพาะในสภาสามญเทานน เนองจากในสภาขนนางนน พจารณารางพระราชบญญตในขนกรรมาธการจะเปนการพจารณาโดยคณะกรรมาธการ

34 อรณช รงธปานนท, รฐสภาสหราชอาณาจกร : สภาสามญ สภาขนนาง หนวยงาน

สนบสนน (ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร),น. 26 – 30.

84 เตมสภาหรอโดยคณะกรรมาธการใหญ แมวาสภาขนนางจะไมมการตงคณะกรรมาธการทวไปเพอการพจารณารางพระราชบญญต สมาชกสภาขนนางสามารถใชเวลาในชวง report stage เพอการพจารณารางพระราชบญญตเพมเตมได 2) คณะกรรมาธการกลนกรอง (Select Committee) คณะกรรมาธการการกลนกรองคอ คณะกรรมาธการเฉพาะกจทตงขนมาเพอพจารณาเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ โดยมหนาทตรวจสอบ พจารณา และรายงานผลเรองตางๆทอยในขอบเขตความรบผดชอบของคณะกรรมาธการนนๆ เมอท าหนาทเสรจแลวกจะหมดสภาพไปโดยคณะกรรมาธการการกลนกรองจะประกอบดวยคณะกรรมาธการการกลนกรองในสภาสามญ และคณะกรรมาธการกลนกรองในสภาขนนาง กลาวคอ คณะกรรมาธการการกล นกรองในสภาสามญ ซ งมจ านวนของคณะกรรมาธการเทากบจ านวนกระทรวงของฝายบรหาร ทงน เพอใหแตละคณะกรรมาธการท าหนาทตรวจสอบและรายงานผลการปฏบตงานและนโยบายของกระทรวงทรบผดชอบ โดยคณะกรรมาธการมความส าคญอยางยงในกระบวนการพจารณางบประมาณของรฐสภา ตงแตป 1979 เปนตนมา คณะกรรมาธการกลนกรองท าหนาทตดตามและตรวจสอบการใชจายงบประมาณ การบรหารและนโยบายกระทรวงตางๆของฝายบรหาร (1 คณะกรรมาธการกลนกรอง : 1 กระทรวง) และมหนาทรวบรวมหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรและเรยกบคคลมาสอบถามเพอท ารายงานสงสภาสามญ ซงโดยปกตแลวเมอรฐบาลไดรบรายงานและขอเสนอแนะจากคณะกรรมาธการการกลนกรอง รฐบาลจะด าเนนการแกไขปรบปรงงานของตนภายใน 60 วน ส าหรบรายงานของคณะกรรมาธการกลนกรองแตละคณะนน จะน าเผยแพรแกสาธารณชนผานเวบไซตของรฐสภาดวย ทงน นอกจากคณะกรรมาธการกลนกรองทท าหนาทตดตามและตรวจสอบประจ ากระทรวงตางๆแลว ยงมคณะกรรมาธการกลนกรองอนๆอก อยางเชน คณะกรรมาธการการตรวจสอบสาธารณะ คณะกรรมาธการการคลง และคณะกรรมาธการประสานงาน โดยคณะกรรมาธการกลนกรองแตละชดจะมกรรมาธการอยางนอยคณะละ 11 คน คณะกรรมาธการการกลนกรองในสภาขนนาง คณะกรรมาธการกลนกรองในสภาขนนางมไดท าหนาทเปนเงาของกระทรวงตางๆดงเชน คณะกรรมาธการกลนกรองในสภาสามญ แตท าหนาทตรวจสอบเฉพาะเรองโดยอาศยความเชยวชาญของสมาชกสภาขนนางแตละคน และมเวลาในการตรวจสอบนานกวาคณะกรรมาธการกลนกรองในสภาสามญ ปจจบนสภาขนนางมคณะกรรมาธการกลนกรองหลกๆอย 4 คณะคอ คณะกรรมาธการสหภาพยโรป (The European Union Committee) คณะกรรมาธการการวทยาศาสตรและเทคโนโลย (The Science and Technology Committee) คณะกรรมาธการรฐธรรมนญ (The Constitution Committee) และ

85 คณะกรรมาธการเศรษฐกจ (The Economic Affairs Committtee) ทงน อาจมการตงคณะกรรมาธการกลนกรองเพมเตม เพอพจารณาเรองส าคญอนๆนอกเหนอจากเรองทอยในความรบผดชอบของคณะกรรมาธการกลนกรองหลกทง 4 คณะทกลาวมาแลว 3) คณะกรรมาธการรวม (Joint Committee) คณะกรรมาธการรวมประกอบดวยสมาชกทงจากสภาสามญและสภาขนนาง มประธานคณะกรรมาธการหนงคน โดยจะเปนสมาชกจากสภาใดกได คณะกรรมาธการรวมท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมาธการกลนกรอง คอท าหนาทตรวจสอบเรองเฉพาะดาน อยางเชน คณะกรรมาธการรวมสทธมนษยชน นอกจากนคณะกรรมาธการรวมบางคณะตงขนโดยมวตถประสงคเฉพาะ เชน การพจารณารางกฎหมายฉบบใดฉบบหนง อาท รางพระราชบญญตวาดวยการพนน และรางพระราชบญญตวาดวยสเตมเซล เปนตน ส าหรบคณะกรรมาธการรวมทด าเนนการอยางตอเนองและมการประชมอยเปนประจ า คอ คณะกรรมาธการรวมสทธมนษยชน ซงรบผดชอบเรองสทธของประชาชนและการกระท าละเมดสทธมนษยชนในประเทศ และคณะกรรมาธการรวมดานกฎหมาย ซงรบผดชอบในการตรวจสอบกฎหมายล าดบรอง สวนคณะกรรมาธการรวมอนๆ อยางเชนคณะกรรมาธการรวมทจดตงขนเพอพจารณารางพระราชบญญต จะสนสภาพเมอด าเนนงานตามวตถประสงคเรยบรอยแลว 4) คณะกรรมาธการใหญ (Grand Committees) ค ณ ะ ก ร ร ม า ธ ก า ร ใ ห ญ ใ น ส ภ า ส า ม ญ ม ท ง ห ม ด 3 ค ณ ะ ค อคณะกรรมาธการใหญสกอตแลนด คณะกรรมาธการใหญเวลส และคณะกรรมาธการใหญไอรแลนดเหนอ ทงน คณะกรรมาธการทง 3 คณะในสภาสามญ จดอยในคณะกรรมาธการประเภททวไป กลาวคอคณะกรรมาธการใหญสกอตแลนดประกอบดวยสมาชกสภาสามญจากสกอตแลนดทงหมด คณะกรรมาธการมหนาทพจารณาหลกการของรางพระราชบญญตทเกยวกบสกอตแลนด ตลอดจนการอภปรายและการตงกระทถาม ส าหรบการประชมคณะกรรมาธการนน สามารถจดทหองประชมเวสทมนสเตอรในรฐสภาสหราชอาณาจกร หรอจดทสกอตแลนดก ไดเชนกน อยางไรกตามในชวง 2 ถง 3 ปทผานมา ไมมการประชมของคณะกรรมาธการสกอตแลนด เนองจากกจการทส าคญเกยวกบสกอตแลนดได โอนไปอย ในเขตอ านาจของรฐสภาสกอตแลนด จงท าใหไมมการเสนอรางพระราชบญญตเกยวกบสกอตแลนดเขาสรฐสภาสหราชอาณาจกร และคณะกรรมาธการใหญเวลส ประกอบดวยสมาชกสภาสามญจากเวลสทงหมดและสมาชกสภาสามญอนอกไมเกน 5 คน คณะกรรมาธการมหนาทอภปรายเรองส าคญตางๆเกยวกบเวลส และคณะกรรมาธการใหญไอรแลนดเหนอ ประกอบดวยสมาชกสภาสามญจากไอรแลนดเหนอและสมาชกสภาสามญอนอกไมเกน 25 คน คณะกรรมาธการมหนาทอภปรายเรองส าคญตางๆเกยวกบไอรแลนดเหนอ

86 คณะกรรมาธการใหญในสภาขนนาง เนองจากการพจารณารางพระราชบญญตในสภาขนนางจะเปนการพจารณาโดยคณะกรรมาธการเตมสภา หรอโดยคณะกรรมาธการใหญกได ดงนน คณะกรรมาธการใหญในสภาขนนางจงมหนาทในการพจารณารางพระราชบญญตไดเชนเดยวกบคณะกรรมาธการเตมสภา แตการพจารณาโดยคณะกรรมาธการใหญนนจะจดขนในหองประชมคณะกรรมาธการ และสมาชกสภาขนนางยอมเขารวมประชมไดทกคน ทงน การลงมตใดๆตองเปนโดยเอกฉนทเทานน หากเปนการพจารณาโดยคณะกรรมาธการเตมสภาการประชมจะจดขนในหองประชมสภาและการลงมตไมจ าเปนตองเปนไปโดยเอกฉนท

3.8.1.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศองกฤษ ประเทศองกฤษมกฎหมายวาดวยการออกค าสงของรฐสภาองกฤษทเปนลายลกษณอกษรกลาวคอ35จากการทระบบกลไกคณะกรรมาธการวสามญของรฐสภามความบกพรองไมวาจะเปนกรณของการไรซงอ านาจในการเรยกใหบคคลใดๆมาใหขอมลหรอน าสงพยานหลกฐานและเอกสารตางๆอยางแทจรง นอกจากนยงมการไมสามารถทจะปฏบตภารกจไปโดยอสระและเปนกลางไรซงการควบคมหรอแทรกแซงโดยพรรคการเมองเสยงขางมากโดยเฉพาะอยางยงในคดทเปนทสนใจของสาธารณชนและส าคญ ทายทสดจงน าไปสการเสนอใหมการปฏรประบบคณะกรรมาธการวสามญทท าหนาทในการตรวจสอบการใชอ านาจของฝายบรหารเสยขนานใหญและไดมการใหความเหนพรอมทงขอเสนอแนะโดยคณะกรรมาธการวาดวยการบรหารรฐกจวา “เราพงมคณะบคคลทเปนผเชยวชาญทางดานการสบสวนเพอใหไดมาซงขอมลตางๆมาอยางมประสทธภาพพรอมทงการท างานของคณะของบคคลดงกลาวนพงตองมความเปนกลาง ไมฝกใฝฝายใดทงสน…” หลงจากนนเปนตนมาจงไดเรมมการถกเถยงและพดคยเกยวกบการแกไขปญหาขางตนวาถงเวลาแลวหรอไมอยางไรทพงตองมกฎหมายทเปนลายลกษณอกษรวาดวยการไตสวนเปนการเฉพาะเจาะจง จนในป ค.ศ. 1921 รฐสภาจงไดผานพระราชบญญตวาดวยคณะไตสวน(the Tribunal of Inquiry Act of 1921) เพอสถาปนาคณะบคคลทมความเชยวชาญเขามาท าหนาทในการสบสวนเรองใดๆทเปนทสนใจและส าคญตอประเทศชาตและสาธารณชนพรอมทงใหอ านาจอยางเบดเสรจทจะเรยกและด าเนนการพจารณารบฟงพยานหลกฐานจากบคคลใดๆเสมอนหนงเปนศาล หากผใดปฏเสธทจะปฏบตตามค าสงขางตนของคณะไตสวน พระราชบญญตไดมการบญญตไวโดยประจกษชด โดยใหถอวาเปนความผดทมโทษทางอาญาฐานละเมดอ านาจศาลและมการก าหนดกลไกในการสงเรองตอไปยงศาลเพอด าเนนการพจารณาพพากษาเพอลงโทษตอไป ภายหลงจากทคณะไตสวนไดด าเนนการไตสวนและไดมาซงขอมลตางๆแลวกจะตองน าความดงกลาวมาเขยนเปนรายงานพรอมทงท าขอเสนอแนะในการ

35 อรน เจยจนทรพงษ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 44 – 51.

87 แกไขปญหาซงความเหนของคณะไตสวนนนหาไดผกพนใดๆตอรฐสภาไม อนงการจดตงคณะไตสวนดงกลาวจะถกจดตงขนไดเมอมการลงมตจากรฐสภาใหจดตงเสยกอน ภายหลงจากทไดมการตราตวบทกฎหมายวาดวยคณะไตสวน ป ค.ศ. 1921 และบงคบใชกระบวนการไตสวนมาในระยะเวลาหนงถอไดวาคอนขางไดรบความส าเรจในระดบหนง ทงนเพราะมการไตสวนคดตางๆทไดรบความสนใจจากสาธารณชนอยพอสมควร อยางไรกตาม กฎหมายดงกลาวกยงถกวพากษวจารณถงจดบกพรองตางๆซงรวมถงกระบวนการในการไตสวนของคณะไตสวนทยงไมมความชดเจน หากแตขนอยกบการก าหนดของคณะไตสวนในแตละคณะและแตละเรองเอง ตอมาในป ค .ศ. 2005 รฐสภาไดตราพระราชบญญตวาดวยการไตสวน ป ค.ศ. 2005 ขนโดยไดมการลงพระปรมาภไธยในเดอนเมษายนและบงคบใชอยางเปนทางการในเดอนมถนายนปเดยวกนซงถอไดวาเปนการยกเลกพระราชบญญตวาดวยคณะไตสวนไป โดยพระราชบญญตวาดวยการไตสวนฉบบใหมน ถกตราขนกเพอวตถประสงคในการสถาปนากระบวนการพจารณาไตสวนทมความชดเจนแนนอนมากขน ไมใชใหแตกตางไปตามแตละคดหรอแตละคณะไตสวนเหมอนเชนทเคยเปนมา นอกจากน ยงบญญตขอบเขตของการไตสวนตามกฎหมายฉบบนรวมถงการแตงตงสมาชกของคณะไตสวนดวย อยางไรกด กฎเกณฑหนงทกฎหมายฉบบใหมนไดก าหนดขนใหมซงเปนการเปลยนแปลงจากกฎหมายฉบบเดมในป ค.ศ. 1921 ค อก า ห นด ให ก า ร ร เ ร ม ด า เ น น ก า ร ไต ส ว นแ ละต ง ค ณะ ไต ส วน เป น ข อ งฝ า ย บ ร ห า ร อนไดแกรฐมนตรแตละคน ในขณะทกฎหมายเดมนนเปนอ านาจของรฐสภาผานการลงมต ประเดนดงกลาวนเองจงน าไปสการวพากษวจารณอยางกวางขวางของบคคลตางๆวากฎหมายวาดวยการไตสวนฉบบใหมนมองอ านาจใหแกฝายบรหารมากกวาฝายนตบญญตนนเอง ในกระบวนการในการออกค าสงเรยกและการสบสวนสอบสวนนนอ านาจในการเรยกบคคล หรอพยานหลกฐานใดๆนนเปนของประธานคณะไตสวนโดยกอนทจะมการเรยกบคคลใดๆมาเพอตอบการไตถามของคณะไตถาม ประธานคณะไตสวนจ าตองพจารณาอยางถถวนแลววาบคคลนนเกยวของและจ าเปนกบกรณทจะด าเนนการไตสวนหรอไมอยางไร พรอมทงพจารณาวามความจ าเปนหรอไมทจะตองแตงตงตวแทนหรอทปรกษาทางดานกฎหมายใหกบบคคลดงกล าว เมอพจารณาเสรจเรยบรอยแลวกจะด าเนนการสงค ารองขอไปยงบคคลใดๆใหมาใหค าตอบในการไตสวนหรอมอบพยานหลกฐานใดๆแกคณะไตสวน หากจะพจารณาตามหลกการแลวกฎหมายมอบอ านาจในเชงบงคบใหแกคณะไตสวนผานประธานคณะไตสวนในการเรยกบคคลใดๆมาหรอสงมอบเอกสารหลกฐานตางๆแตในทางปฏบตเบองตนคณะไตสวนใชระบบของการ “รองขอ” อยางไมเปนทางการกอน อยางไรกด อาจมบางกรณทคณะไตสวนมกจะใชอ านาจเชง “บงคบ” เชนบคคลนนตองการใหความรวมมอกบคณะไตสวนเมอไดรบการรองขออยางไมเปนทางการในเบองตน หากแตยงคงมความกงวลตอการเปดเผยขอมลตางๆจงมการรองขอใหประธานคณะไตสวนออกหนงสอแจงเตอนอยางเปน

88 ทางการมายงตนเองอกครงเสยกอน หรอในขณะทบคคลนนๆยงไมไดรบหนงสอแจงเตอนอยางเปนทางการจากคณะไตสวน บคคลดงกลาวไมสามารถทจะใหขอมลตางๆทงนเพราะมกฎหมายหามมใหเปดเผยขอมลไว สวนกรณทมการปฏเสธทจะใหความรวมมอกบคณะไตสวนโดยเฉพาะอยางยงการไมสงมอบเอกสารพยานหลกฐานใดๆแกคณะไตสวน การด าเนนคดจะเรมตนหรอโดยความยนยอมของอยการสงสด ซงในกรณของอตราโทษส าหรบการฝาฝนพระราชบญญตวาดวยการไตสวนป ค .ศ. 2005 มการบญญตไวในมาตรา 35 โดยชดเจนเกยวกบบทลงโทษกรณทบคคลใดๆ “เจตนา” ทจะปฏเสธการปฏบตตามค าสงของคณะไตสวนหรอมพฤตกรรมทจะขดขวางการท างานของคณะไตสวน กลาวคอ กฎหมายไดมการจ าแนกแยกแยะการกระท าผดเปน 2 กรณ คอ 1) กรณบคคลใดๆมความผดเนองจากปฏเสธตามค าสงของคณะไตสวนทจะไปใหหลกฐานตางๆ หรอปฏเสธทจะสงมอบเอกสารตางๆทเกยวกบการไตสวนหรอปฏเสธทจะสงมอบสงอนๆทอยความครอบครองของตนเอง โดยไรซงเหตผลอนควร 2) กรณบคคลใดๆมความผดเนองจากเจตนาทจะกระท าการบดเบอน หรอเปลยนแปลง ปกปอง รวมตลอดถงกระท าการอยางอนซงเชอไดวาสงผลตอหลกฐาน เอกสาร หรอสงอนๆซงจกตองน าสงตอคณะไตสวน หรอกรณบคคลใดๆมความผดเนองจากเจตนาทจะปกปดเปลยนแปลง หรอท าลายเอกสารตางๆทเกยวกบการไตสวนของคณะไตสวน กระบวนการด าเนนคดในความผดประเภทท 1 ขางตนกฎหมายก าหนดใหถกรเรมโดยประธานคณะไตสวนเทานน ในขณะทกระบวนการด าเนนคดในความผดประเภทท 2 กฎหมายก าหนดใหถกรเรมโดยหรอพรอมการยนยอมจากอยการสงสดเทานน อนง อตราโทษส าหรบการกระท าความผดตามตวบทกฎหมายดงกลาวนมการก าหนดวา “ใหบคคลทถกตดสนวาไดกระท าความผดนนอาจจ าตองไดรบโทษปรบไมเกนระดบ 3 ของมาตรฐานการรบโทษซงกคอ 1,000 ปอนด หรอจ าตองรบโทษจ าคกไมเกน 51 สปดาห หรอทงจ าทงปรบ” โดยเจตนารมณในการลงโทษผกระท าความผดนน เพอเปนการปองกนกระบวนการการท างานของรฐสภาและคณะกรรมาธการใหปลอดภยจากการถกรบกวนทกรปแบบ ไมวาอ านาจจากฝายบรหาร หรอสาธารณชนโดยทวไป และเพอเปนการบงคบค าเบกความในกรณทมการขดขนตอค าสงรฐสภาหรอคณะกรรมาธการ จงท าใหเกดแนวความคดเกยวกบอ านาจลงโทษผกระท าความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาไวซงแบงออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1) อ านาจลงโทษโดยรฐสภา (Power of House to Punish offenders) เปนรปแบบของกระบวนการรฐสภาแบบองกฤษ กลาวคอ แตละสภาจะมอ านาจจะมอ านาจลงโทษความผดฐานละเมดอ านาจสภาในฐานะเปนผสบทอดอ านาจของศาลสงของรฐสภา (High Court of

89 Parliament) โดยอ านาจของกฎหมายและจารตประเพณของรฐสภา อ านาจดงกลาวเปนหลกส าคญของเอกสทธของรฐสภาและเทยบไดกบอ านาจเดดขาดของศาลในการลงโทษผละเมดอ านาจศาล 2) อ านาจลงโทษโดยศาล (Punishments of offenders by Courts) เปนกรณทการกระท าอนเปนความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาและในขณะเดยวกนกเปนการละเมดกฎหมายซงศาลกจะมอ านาจลงโทษผกระท าความผดดวยเชนกน รฐสภามอภสทธทจะตดสนใจวาจะใชอ านาจของตนเองหรอสงผกระท าความผดนนไปใหศาลเปนผพจารณา ซงโดยปกตแลวกรณเชนนรฐสภามกจะสงตวผกระท าความผดนนไปใหศาลพจารณาลงโทษ แตในการตดสนใจสภาจะยดเอาลกษณะของความผดและอ านาจลงโทษทรฐสภามอยเปนหลก และเมอรฐสภาตดสนใจสงเรองใหศาลวนจฉย รฐสภากจะไมมอ านาจพจารณาทบทวนค าวนจฉยหรอแกไขโทษทศาลลงแกผกระท าผดไดอก36

3.8.2 ประเทศสหรฐอเมรกา จากการศกษาระบบกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกาและกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกาสามารถจ าแนกรายละเอยดได ดงน

3.8.2.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกา ประเภทของคณะกรรมาธการในระบบรฐสภาของสหรฐอเมรกา มดงน37 1) คณะกรรมาธการทไดรบการแตงตงอยางเปนทางการจากรฐสภา ประกอบดวย 1. คณะกรรมาธการสามญ (Standing committee) เปนคณะกรรมาธการทมความส าคญทสดของรฐสภา เปนคณะท างานทไดรบมอบอ านาจเปนการถาวร และมอ านาจทางนตบญญตอยางกวางขวาง โดยถอเปนจดศนยกลางของกระบวนการทางนตบญญต

36 เจษ อนกลโภคารตน ,รายงานคณะท างานศกษาบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ทมผลกระทบตอการปฏบตหนาทของส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎรของส านกกรรมาธการ 3 เรอง: อ านาจของคณะกรรมาธการในการออกค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหน ตามมาตรา 135 (ศกษาเปรยบเทยบจากองกฤษ สหรฐอเมรกา ฝรงเศส และออสเตรเลย) ,น. 8.

37 วชช จระแพทย, “หนาทและอ านาจของฝายนตบญญตทตองด าเนนการจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550,” ปท 61, ฉบบท 2 รฐสภาสาร, น.27 – 28 (เดอนกมภาพนธ 2556).

90 (The Center of Legislative Process) เพราะรางกฎหมายทกฉบบตองไดรบการพจารณาจากคณะกรรมาธการสามญกอนทจะผานการพจารณาของรฐสภาและตราเปนกฎหมาย 2. คณะกรรมาธการวสามญ (Select or Special committee) เปนคณะกรรมาธการทประธานวฒสภา หรอประธานสภาผแทนราษฎร แตงตงขนตามมต หรอกฎขอบงคบพเศษของสภา เพอใหปฏบตหนาทอยางใดอยางหนง ซงสวนใหญจะเปนการสบสวนสอบสวน ศกษาคนควาขอเทจจรง ตามวตถประสงคของการจดตงคณะกรรมาธการวสามญ 3. คณะกรรมาธการผสมสามญ (Joint committee) เปนคณะกรรมาธการถาวรทประกอบดวยกรรมาธการจากพรรคการเมองสองพรรคของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา การจดตงคณะกรรมาธการประเภทน กระท าโดยมตรวมกนของรฐสภาหรอกฎหมาย โดยทประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาเปนผแตงตงกรรมาธการจากสมาชกสภา 4. คณะกรรมาธการผสมวสามญ (Conference committee)คณะกรรมาธการประเภทนเปนคณะกรรมาธการเฉพาะการ และประกอบขนดวยกรรมาธการจากทงสองสภา เพอท าการพจารณาหาทางประนประนอมความเหนทแตกตางกนในรางพระราชบญญตทผานสภาทงสอง เนองจากรฐบญญตนนไมยอมรบการเปลยนแปลงทมขน เพอปองกนมใหรางรฐบญญตนนตกไปประธานวฒสภาและประธานสภาผแทนราษฎรจะแตงตงกรรมาธการขนจากกรรมาธการทอาวโสในคณะกรรมาธการสามญของสภาทงสองทเคยท าหนาทรางรฐบญญตมาแลว และมาจากพรรคการเมองทงสองพรรค ซงการประชมคณะกรรมาธการในชดน จะใชขอบงคบการประชมตามคมอของเจฟเฟอสน (Jefferson’s manual) มากกวาทจะด าเนนการประชมตามระเบยบขอบงคบการประชมของสภาใดสภาหนง 5. คณะกรรมาธการเตมสภา (Committee of the Whole) ระเบยบขอบงคบของสภาผแทนราษฎรก าหนดใหรางกฎหมาย หรอมตบางชนดหลงจากทผานการพจารณาของคณะกรรมาธการสามญ และคณะกรรมาธการระเบยบขอบงคบแลว จะตองเสนอเขาสการพจารณาของคณะกรรมาธการเตมสภา เชน ขอบงคบการประชมไดก าหนดวารางกฎหมายเอกชนทกฉบบเวนแตรางกฎหมายมหาชนทไมเกยวกบภาษอากร หรอ สาธารณสมบตของแผนดนแลว จะตองสงไปใหคณะกรรมาธการเตมสภาพจารณาเสมอ 2) คณะกรรมาธการทไมไดรบการแตงตงอยางเปนทางการจากรฐสภาไดแก คณะอนกรรมาธการ (Sub – committee) ทเรยกวา เปนองคกรนตบญญตขนาดเลกของรฐสภา (The Miniature Legislatures of Congress) ตงขนเพอแบงเบาภาระงานของคณะกรรมาธการนนเอง คณะกรรมาธการของพรรคการเมอง (Party committee) พรรคเดโมแครต และพรรครพบลกน ไดแตงตงคณะกรรมาธการไวท าหนาทในรฐสภา

91

3.8.2.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศสหรฐอเมรกา ในการด าเนนงานของคณะกรรมาธการในรฐสภาประเทศตางๆ คณะกรรมาธการจ าตองมมาตรการเพอใหมการปฏบตหนาทของตนเปนไปอยางมประสทธภาพไดผลสมกบทเปนเครองมอหรอปจจยทส าคญในการชวยแบงเบาภารกจของรฐสภาในฐานเปนองคกรทมหนาทแสวงหาขอมลเพอการควบคมการบรหารราชการแผนดนทมประสทธภาพได มาตรการทวานไดแก อ านาจในการเรยกบคคล เอกสาร และบนทกตางๆจากบคคลภายนอก โดยการกระท าทเปนความผดตอรฐสภาในประเทศสหรฐอเมรกานนอ านาจทจะลงโทษในความผดฐานละเมดอ านาจสภานนมรากฐานมาจากกระบวนการรฐสภาแบบของประเทศองกฤษ โดยในป ค.ศ. 1857 สภาคองเกรสไดออกพระราชบญญตเกยวกบการลงโทษส าหรบการกระท าความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาเฉพาะกรณอ านาจในการเรยกบคคล เอกสาร และบนทกตางๆจากบคคลภายนอก จากบทบญญตของกฎหมายนเองจงท าใหอ านาจในการลงโทษผทไดกระท าผดฐานละเมดอ านาจสภา เฉพาะกรณอ านาจในการเรยกบคคล เอกสาร และบนทกตางๆจากบคคลภายนอกเปลยนแปลงไปจากอ านาจลงโทษบคคลโดยสภาไปสอ านาจการลงโทษโดยศาลยตธรรมอนเปนขอแตกตางไปจากกระบวนการรฐสภาแบบองกฤษซงเปนตนก าเนด ซงองคประกอบของความผดฐานละเมดรฐสภา ไดแกการกระท าความผดและเจตนา โดยการกระท าความผด ไดแก การทบคคลใดๆถกเรยกตวใหมาปรากฏตวในฐานะพยานในการใหการหรอเ พอน า เสนอเอกสารและบนทกตางๆเก ยวกบเรองใดๆทคณะกรรมาธการของสภาก าลงสอบสวนอยแตเพกเฉยหรอปฏเสธไมน าเสนอเอกสารและบนทกตางๆตอคณะกรรมาธการของสภา และจากการทอ านาจลงโทษผทกระท าความผดเปนการพจารณาตดสนโดยสภาเอง จงไมมการบญญตถงการกระท าทกประการทเปนความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาไวเปนลายลกษณอกษร อยางไรกตามหลกการทแนชดไดมการรวบรวมไวในรายงานการประชมของรฐสภาอนอาจกลาวโดยสรปไดวา การกระท าหรอการละเวนการกระท าอนเปนการขดขวางตอการด าเนนงานของรฐสภาหรอขดขวางตอการปฏบตหนาท ทงนไมวาการกระท านนจะเปนไปในทางตรงหรอทางออม การไมเชอฟงค าสงทอยภายในของเขตของคณะกรรมาธการซงรฐสภาเปนผตงขน ไมปฏบตตามค าสงทเรยกใหมาปรากฏตวไมแสดงหนงสอหรอเอกสารใดๆตอคณะกรรมาธการหรอหลบหนาไมยอมรบหมายเรยกใหไปแสดงตวตอรฐสภาหรอตอคณะกรรมาธการ โดยเจตนาทจะหลอกลวงสภาหรอคณะกรรมาธการ สวนเจตนาไดแก ผกระท าผดไดกระท าผดดวยความรสกหรอจงใจทจะปฏเสธตอค าสงของคณะกรรมาธการ การกระท าความผดฐานนไมประสงคมลเหตจงใจพเศษ นอกจากนนแลวการกระท าทเปนการขดขนหรอเพกเฉยตอค าสงของคณะกรรมาธการทเปนการกระท าไปโดยพลงเผลอหรอเปนอบตเหตกไมไดหมายความวาเปนการกระท าโดยเจตนา ทงนในการด าเนนการสอบสวนของคณะกรรมาธการนน คณะกรรมาธการจะออกหมายเรยกบคคลท

92 คณะกรรมาธการตองการมาใหขอเทจจรงในเรองตางๆทคณะกรรมาธการตองการทราบ ซงคณะกรรมาธการจะเรยกบคคลใดมาใหการกไดตงแตรฐมนตรลงมาถงประชาชนธรรมดา เวนแตประธานาธบด ผพพากษาศาลสงเทานนทคณะกรรมาธการไมมอ านาจเรยกใหขอเทจจรง เพราะฉะนนผทมาใหขอเทจจรงจงมทงรฐมนตร ขาราชการ ผเชยวชาญ ผแทนของกลมผลประโยชนตางๆ ผแทนองคกรตางๆ ศาตราจารยในมหาวทยาลย ซงการใหการในขอเทจจรงของบคคลทคณะกรรมาธการเรยกมาอาจกระท าโดยใหปากค าและตอบขอซกถามของคณะกรรมาธการหรอเสนอเปนลายลกษณอกษร แลวคณะกรรมาธการจะซกถามทหลงกได การใหปากค านถาปรากฏวาเปนการใหการเทจไมตรงกบขอเทจจรงกจะมความผดเชนเดยวกนกบการขดขนหมายเรยก การด าเนนการสอบสวนโดยปกตจะท าอยางเปดเผย เวนแตการสอบสวนเรองทเกยวกบรางพระราชบญญตงบประมาณ การปองกนประเทศ การตางประเทศและกรรมาธการเสยงขางมากอาจรองขอใหมการสอบสวนเปนการลบ เมอเหนวาถาด าเนนการสอบสวนอยางเปดเผยแลวอาจจะกระทบกระเทอนตอผลประโยชนของสาธารณชน เมอคณะกรรมาธการไดด าเนนการสอบสวนเสรจเรยบรอยแลวจะเสนอรายงานตอรฐสภาตามมตของคณะกรรมาธการเสยงขางมาก แตอยางไรกตาม กจะมรายงานของคณะกรรมาธการเสยงขางนอยทไมเหนดวยเสนอแนบประกอบไปพรอมกน

เมอพจารณาถงเจตนารมณของกฎหมายในการลงโทษผทฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการนน โดยพจารณาจาก มาตรา 192 ประมวลกฎหมายแหงสหรฐอเมรกา ซงก าหนดใหบคคลใดซงถกเรยกตวใหมาเปนพยาน โดยสภาใดสภาหนงหรอคณะกรรมาธการใดๆ เพอให เขาชแจงหรอสงมอบเอกสาร แตบคคลนนไมยอมปฏบตตามค าส งหรอไมมาตามทคณะกรรมาธการออกหมายเรยก หรอมาแตกลบปฏเสธทจะตอบค าถามใดๆ ถอวากระท าผดในทางอาญา โดยจะตองถกลงโทษปรบ ถง 1,000 เหรยญสหรฐ และถกจ าคกถง 1ป โดยในมาตรา 194 ประมวลกฎหมายแหงสหรฐอเมรกา ไดก าหนดกระบวนการในการใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาก าหนดขอบงคบใหกบพยานในกรณทพยานไมเชอฟงซงจะตองถกลงโทษทางอาญา โดยในมาตรา 194 กลาวถงกระบวนการกอนทจะด าเนนคดในศาล กฎหมายก าหนดไววาหากพยานปฏเสธทจะด าเนนการตามทคณะกรรมาธการใหด าเนนการ ในขนตอนแรกคอเมอมมตจากคณะกรรมาธการแลว ขนตอนตอไปกใหเรยกตวพยานมาแลวอานรายงานของคณะกรรมาธการ จากนนหากสภาอยในชวงทมการประชม ใหประธานสภารบรองและรายงานตอส านกงานอยการสงสดแหงสหรฐอเมรกา เพอด าเนนคดตอไป แตหากไมไดอยในชวงการประชมสภา ใหเปนอสระของประธานสภาในการก าหนดรบรองรายงานดงกลาว และขนตอนสดทายคอ ในการพสจนรายงานและการตรวจรบรองใหเปนหนาทของประธานสภาใหด าเนนการตามความเหมาะสมและสงใหส านกงานอยการสงสดแหงสหรฐอเมรกาด าเนนการตอไป

93

ทงน กฎหมายอาญาเรองการดหมนขดค าสงของคณะกรรมาธการ และกระบวนการสมยอมกนเปนการลงโทษทวไปทจะใชเมอสภาผแทนราษฎรและวฒสภา ตองการลงโทษพยานทไมเชอฟงและเพอยบยงการกระท าทดอแพง ทงน การด าเนนการทางกฎหมายนไมใชการขมข บบบงคบเพราะ พยานโดยทวไปจะไมสามารถขจดตวเองไมใหเปนพยานได หากมหมายศาลสงใหเปนพยาน ทงน หลงจากทมการลงมตของคณะกรรมาธการสภาผแทนราษฎรและวฒสภาวา พยานดหมนขดค าสง ผลทตามมาคอเมอพยานถกลงมตวากระท าผด ในการไมใหความรวมมอกบคณะกรรมาธการ อยางไรกตาม แมวาศาลจะปฏเสธขอโตแยงซงจ าเลยไดน ามาแกตางดวยตวของเขาเองดวยตวอยางตางๆนานา สภาคองเกรสสามารถรบรองใหส านกงานอยการสหรฐอเมรกาด าเนนการเพมเตมได38

3.8.3 ประเทศฝรงเศส จากการศกษาระบบกรรมาธการของประเทศฝรงเศสและกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศฝรงเศสสามารถจ าแนกรายละเอยดได ดงน

3.8.3.1 ระบบคณะกรรมาธการของประเทศฝรงเศส การปกครองของประเทศฝรงเศสมรปแบบผสมผสาน (mixed system) ระหวางรปแบบควบอ านาจและรปแบบแบงอ านาจ บางครงเรยกวา รปแบบกงรฐสภาหรอรปแบบผสม รปแบบนประเทศฝรงเศสเปนตนก าเนด ซงมลกษณะดงน39 1) ประชาชนเปนผเลอกประธานาธบดโดยตรง 2) ประธานาธบดมอ านาจยบสภาแหงชาตไดในทกกรณ 3) ประธานาธบดมอ านาจในการน าประเดนทางการเมองไปใหประชาชนลงมต 4) ประชาชนเปนผเลอกสมาชกสภาผแทนราษฎร (สภาลาง) โดยตรง สวนสภาสงไดรบเลอกตงทางออมโดยสมาชกสภาเทศบาล สมาชกสภาจงหวด และสมาชกสภาผแทนราษฎร เมอพจารณาจากรปแบบผสมทใชอยในประเทศฝรงเศส จะเหนไดวาเปนรปแบบทประธานาธบดมอ านาจเขมแขงมาก อาจจะกลาวไดวามอ านาจเหนอฝายนตบญญต เพราะ

38 Todd Garvey and Alissa M. Dolan, “Congress’s Contempt Power and

the Enforcement of Congressional Subpoenas:A Sketch,” CRS REPORT,7, April 10, 2014.

39 รายงานวจยฉบบสมบรณ เรองบทบาทของคณะกรรมาธการตอนโยบายของรฐบาล เสนอ คณะกรรมการการวจยและพฒนา ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, น.39 – 40.

94 สามารถยบสภาแหงชาตได ในขณะทฝายนตบญญตมอ านาจเพยงการลงมตไมไววางใจรฐบาล แตไมมสทธลงมตไมไววางใจประธานาธบด ดงนน แมรฐบาลจะไมไดรบความไววางใจและตองลาออกไป ประธานาธบดกมอ านาจในการจดตงรฐบาลใหมไดตลอดเวลา โดยระบบกรรมาธการของฝร ง เ ศส ประกอบดวยประเภทของคณะกรรมาธการตางๆดงน40 1) คณะกรรมาธการสามญ (Commission permanentes) ซงในแตละสภา มดงน 1. คณะกรรมาธการสามญในสภาผแทนราษฎรซงประกอบดวย 8 คณะ คอ41 (1) คณะกรรมาธการกจการวฒนธรรมและการศกษา (2) คณะกรรมาธการเศรษฐกจ (3) คณะกรรมาธการการตางประเทศ (4) คณะกรรมาธการกจการสงคม (5) คณะกรรมาธการการปองกนประเทศและการทหาร (6) คณะกรรมาธการเพอการพฒนาทยงยนและการปรบปรงพนทในภาคพนทวป (7) คณะกรรมาธการการคลง การเศรษฐกจและการควบคมงบประมาณ (8) คณะกรรมาธการดานกฎหมายรฐธรรมนญ การตรากฎหมายและการบรหารทวไปของสาธารณรฐ สภาผแทนราษฎรจะแตงตงคณะกรรมาธการสามญตามสดสวนของกลมทางการเมองและตามขอเสนอของหวหนากลมการเมองในตอนเรมตนวาระของสภาและเรมตนสมยประชมสามญของทกป คณะกรรมาธการแตละคณะจะแตงตงประธาน 1 คน รองประธาน 4 คน และเลขานการ 4 คน รวมทงจะตงผน าเสนอรายงานทวไป (rapporteur général) อก 1 คน และมหนาทในการจดเตรยมขอมลส าหรบการอภปรายกฎหมายในการประชมสภา และการใหขอมลแกสภาและควบคมรฐสภา

40Senate, “commissions,” accessed May 9,2015, www.senat.fr/commission

/enquete/index.html. 41 National Assembly, “commissions,” accessed May 9,2015, www.assemblee-nationale.fr

95 2. คณะกรรมาธการสามญของวฒสภา ม 6 คณะ คอ (1) คณะกรรมาธการตางประเทศ การปองกนประเทศและการทหาร (2) คณะกรรมาธการกจการสงคม (3) คณะกรรมาธการกจการวฒนธรรม การศกษา และการสอสาร (4) คณะกรรมาธการการเศรษฐกจ การพฒนาอยางยงยน และการปรบปรงพนทในภาคพนทวป (5) คณะกรรมาธการการคลง (6) คณะกรรมาธการดานกฎหมายรฐธรรมนญ การตรากฎหมาย การเลอกตงทวไปขอบงคบและการบรหารงานทวไป คณะกรรมาธการดงกลาวมอ านาจหนาทในการพจารณารางกฎหมายกอนเขาสการพจารณาในทประชมวฒสภาและการควบคมการด าเนนงานของรฐและภารกจดานขอมลในสวนวฒสภา จ านวนสมาชกของคณะกรรมาธการสามญ42 คณะท 1-3 มจ านวนสมาชก 57 คนในแตละคณะ คณะท 4 มจ านวน 78 คน และ คณะท 5-6 มจ านวน 49 คน 2) คณะกรรมาธการวสามญ (Commissions spéciales) ตงขนเพอตรวจสอบรางกฎหมายทรฐบาล ประธานคณะกรรมาธการสามญ ประธานกลมทางการเมองหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวา 15 คน รองขอใหพจารณาเปนไปตามมาตรา 43 แหงรฐธรรมนญ ค.ศ. 1958 และมาตรา30 – 35 แหงขอบงคบของสภาผแทนราษฎรและมาตรา 10 และ 16 แหงขอบงคบของวฒสภา คณะกรรมาธการวสามญในสภาผแทนราษฎรมจ านวน 70 คน43 โดยแตงตงมาจากสดสวนของกลมทางการเมองแตไมสามารถมสมาชกทเปนกรรมาธการสามญไดมากกวา 34 คน อน เทากบจ านวนส งสดของกรรมาธการ ในคณะกรรมาธการสามญและในสวนคณะกรรมาธการวสามญของวฒสภา44 มจ านวน 37 คน 3) คณะกรรมาธการรวม (Commission mixte paritaire) ตงขนจากการรองขอของนายกรฐมนตรเพอใหทงสองสภาพจารณาปญหารวมกนอนเกยวกบรางหรอขอเสนอทางกฎหมาย จะประกอบดวยสมาชกท เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวน 7 คน และสมาชกวฒสภาจ านวน 7 คน

42 ขอบงคบการประชมวฒสภา มาตรา 17. 43 ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร มาตรา 33 วรรค 1 44 ขอบงคบการประชมวฒสภา มาตรา 10 วรรค 3

96 4) คณะกรรมาธการสอบสวน (Commission d’enquête) และคณะท างานดานขอมล (Missions d’information) โดยคณะกรรมาธการสอบสวน ตงขนมาเพอรวบรวมขอมล ขอเทจจรงตางๆ และควบคมการบรหารจดการดานการบรหาร ดานการคลงหรอดานเทคนคของหนวยงานของรฐ จ านวนของสมาชกในคณะกรรมาธการสอบสวนของสภาผแทนราษฎรมไมเกน 30 คน ในสวนของวฒสภาจะมไมเกน 21 คน โดยผไดรบการแตงตงจะมาจากสดสวนของกลมทางการเมองภายในคณะกรรมาธการ โดยหนาทคณะกรรมาธการสอบสวนจะสนส ดเมอน าเสนอรายงานหรอไมเกน 6 เดอน นบแตวนทมมตแตงตง สวนคณะท างานดานขอมล จดตงขนมาเพอรวบรวมขอมลใหแกคณะกรรมาธการในการเตรยมการพจารณากฎหมายหรอควบคมการบงคบใชกฎหมายทไดรบความเหนชอบจากรฐสภา หรอประเดนเรองละเอยดออนหรอเหตการณปจจบนทอยในความสนใจของกลมทางการเมองและคณะกรรมาธการทงหลาย และจดท ารายงานดานขอมลเสนอตอคณะกรรมาธการภายหลงจากทพจารณาเสรจแลว ในสวนสภาผแทนราษฎร คณะท างานดานขอมลจะมาจากการจดตงของคณะกรรมาธการสามญหรอจากการแตงตงจากทประชมรวมของประธาน (Conférénce des Présidents) ตามขอเสนอของประธานสภาผแทนราษฎร (ประธานสภาสามารถเปนประธานคณะท างานนได) ส ว น วฒ ส ภา คณะท า ง านด านข อม ล มาจ ากการแต ง ต ง ข อ งคณะกรรมาธการสามญประจ าวฒสภา ท งน ขอกล าวถ งอ านาจหนาท ของ คณะกรรมาธการสอบสวน (Commission d’enquête) และคณะท างานดานขอมล (Missions d’information) ซงมอ านาจเรยกบคคลใหเขาชแจง โดยคณะกรรมาธการดงกลาวมหนาทรวบรวมขอมล ขอเทจจรงตางๆและสงใหกบสภา มอ านาจหนาทครอบคลมหลายดาน อาท อ านาจในการเรยกตวมาเปนพยานหรอใหขอเทจจรง เปนตน ขอมตในการแตงตงจะตองก าหนดภารกจทตองสอบสวนหาขอมล ก าหนดหนวยงานทตองเขาไปตรวจสอบเรองการบรหาร ซงตามระเบยบนน คณะกรรมาธการสอบสวนจะมาจากการเสนอของสมาชกรฐสภา (สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา) และแตงตงโดยประธานสภา จากนนจะมการเลอกคณะกรรมาธการบรหารและแตงตงผเสนอรายงานจ านวน 1 คนหรอมากกวานน (บางคณะกรรมาธการจะแตงตงผเสนอรายงานพเศษหรอผชวยผเสนอรายงาน) และจะปฏบตหนาทโดยอางองกบกฎขอบงคบทบงคบใชกบคณะกรรมาธการสามญ แตโดยภาระหนาทแลว คณะกรรมาธการสอบสวนมระยะเวลาการปฏบตภารกจสนโดยอาจจะสนสดเม อยนเสนอรายงานหรอมวาระการด ารงต าแหนงไมเกนหกเดอนนบแตวนทมมตใหจดตง

97 อ านาจสอบสวนของคณะกรรมาธการสอบสวนและผเสนอรายงาน คอ 1) คณะกรรมาธการมอ านาจเรยกใหบคคลเขาชแจงใหขอเทจจรงจากการเชญของพนกงานศาล เจาหนาทต ารวจ หรอจากหนงสอรองขอจากประธานคณะกรรมาธการ ผทปฏเสธจะมาปรากฎตวเพอใหขอเทจจรงหรอขอมลจะมโทษจ าคก 2 ป ปรบ 7500 ยโร และระงบการใชสทธตามหนาทพลเมองเปนเวลา 2 ป รวมถงผทใหการอนเปนเทจ 2) อ านาจหนาทพเศษของผน าเสนอรายงาน ผเสนอรายงานมสทธพเศษเปนทยอมรบของคณะกรรมาธการการคลงของทงสองสภา โดยประธานศาลดานการบญชคนทหนงสามารถใหขอสงเกตแกคณะกรรมาธการ และคณะกรรมาธการมสทธขอศาลดานการบญชเกยวกบการบรหารหนวยงานหรอองคกรทศาลเปนผดแล ขอมลโดยทวไปผเสนอรายงานจะเปนผจดการยกเวนขอมลทเปนความลบ เกยวกบการทหาร กจการตางประเทศ ความปลอดภยทงภายในและภายนอกของรฐ โดยอยภายในการเคารพซงหลกเกณฑการแบงแยกอ านาจทางการศาลและอ านาจอนๆ 3) การเผยแพรการปฏบตหนาทของคณะกรรมาธการสอบสวน การรบฟงขอมลตองกระท าโดยเปดเผยตอสาธารณะ อยางไรกตามกอาจจะตดสนใหเปนการประชมลบ สภาอาจตดสนทจะไมเผยแพรทงหมดหรอบางสวนของรายงานของคณะกรรมาธการสอบสวน โดยจะมอายการปกปดขอมลลบเปนเวลา 30 ป ซงจะก าหนดบทลงโทษ หากมบคคลใดน าไปเผยแพรซงมโทษจ าคก 1 ป หรอปรบ 15,245 ยโร โดยคณะกรรมาธการคณะนมขอบเขตอ านาจจ ากดตามทกฎหมายระบไวเทานน อยางไรกตาม ในอดตคณะกรรมาธการคณะนมอ านาจไมจ ากด สามารถเรยกบคคลทเกยวของมาใหการสอบสวน ถาบคคลนนๆ ไมมาตามค าสงอาจถกพพากษาลงโทษตามกฎหมาย โดยขอบเขตเหตนคณะกรรมาธการสอบสวนและควบคมจงเขาไปเกยวของกบคดทส าคญ และด าเนนงานเคยงขางกระบวนการยตธรรม แมวาคณะกรรมาธการคณะนจะใชอ านาจเกนในบางคราว แตกสามารถควบคมฝายรฐบาลไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตามคณะกรรมาธการคณะน มระยะเวลาสนมากในการด าเนนงาน ท าใหการด าเนนงานมอปสรรคอยมาก นอกจากนนคณะกรรมาธการคณะนยงไมสามารถตงขนไดในกรณทมการสอบสวนเรองนนๆแลวจนกวาจะพนระยะเวลาทก าหนด คณะกรรมาธการคณะนจะถกยบทนททศาลไดด าเนนคดในขอเทจจรงทคณะกรรมาธการพจารณาอย45

45 ดสทต โหตระกตย, “อ านาจในการออกค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลและระบบ

คณะกรรมาธการรฐสภาสาธารณรฐฝรงเศส ,” วารสารจลนต, ฉบบท 2, ปท 7, น.37-43 (มนาคม – เมษายน 2553).

98

3.8.3.2 กฎหมายค าสงเรยกของประเทศฝรงเศส อ านาจในการออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของฝรงเศสนน จะกลาวถงเฉพาะคณะกรรมาธการสอบสวนของสภาซงจะเปนประโยชนตอการศกษาเปรยบเทยบการใชอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลเทานน46 สภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาอาจแตงตงคณะกรรมาธการสอบสวนเพอท าหนาทในการรวบรวมขอเทจจรงเกยวกบเหตการณหรอการจดการบรการสาธารณะหรอรฐวสาหกจเพอจดท ารายงานเสนอตอสภาทแตงตง ทงน เวนแตเรองดงกลาวอยในระหวางการด าเนนคดในศาลในกรณทคณะกรรมาธการไดเรมด าเนนการสอบสวนแลว หากตอมาศาลไดรบค าฟองในกรณดงกลาวไวพจารณาคณะกรรมาธการกตองยตการด าเนนการทนท คณะกรรมาธการสอบสวนจะแตงตงขนไดกตอเมอสภาไดมมตเหนชอบกบญตตเสนอใหด าเนนการสอบสวนกรณดงกลาว ทงน โดยญตตนนตองมความชดเจนเกยวกบการก าหนดเรองทจะตงคณะกรรมาธการสอบสวนและไมอยภายใตขอหามทกลาวถงขางตน เมอมการยนญตตแลว ญตตนนจะสงไปยงคณะกรรมาธการประจ าสภาท เกยวของ ในทางปฏบตสภาผแทนจะสงไปย งคณะกรรมาธการกฎหมาย สวนวฒสภาจะสงไปทคณะกรรมาธการทเกยวของในเนอหา ซงคณะกรรมาธการดงกลาวนอกจากจะพจารณาวาเขาเงอนไขในการตงคณะกรรมาธการสอบสวนหรอไมแลว ยงพจารณาถงความเหมาะสมโดยค านงถงอ านาจหนาทขององคกรอนและอ านาจของฝายบรหารเรองดงกลาว กระบวนการในขนตอนนจงเปนการกลนกรองมใหเกดการบดเบอนการใชอ านาจในการตรวจสอบของรฐสภา นอกจากกระบวนการดงกลาวแลว ขอบงคบสภายงก าหนดองคประกอบของคณะกรรมาธการสอบสวนซงตองประกอบดวยสมาชกสภาโดยค านงถงสดสวนของกลมการเมองอยางทวถงอกดวย คณะกรรมาธการสอบสวนมระยะเวลาในการด าเนนงานไมถงหกเดอนนบแตสภามมตเหนชอบกบญตตตงคณะกรรมาธการ และสภาไมอาจแตงตงคณะกรรมาธการเพอสอบสวนเรองทไดเคยแตงตงคณะกรรมาธการสอบสวนขนมาแลวเมอยงไมลวงพนก าหนดสบสองเดอน โดยคณะกรรมาธการสอบสวนมวธด าเนนงานเชนเดยวกบคณะกรรมาธการอนๆคอมการแตงตงกรรมาธการผรบผดชอบและในการปฏบตหนาทคณะกรรมาธการมอ านาจทส าคญดงตอไปน 1) อ านาจในการเรยกเอกสารหรอบคคลมาใหถอยค าแกคณะกรรมาธการ โดยประธานคณะกรรมาธการมค าขอใหบงคบไปยงเจาหนาทของรฐทเกยวของ การ

46 เอกสารประกอบโครงการสมมนาวชาการเชงปฏบตการ เรอง “กระบวนการในการ

ด าเนนงานตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ” ส านกงานเลขาธการวฒสภา ,น. 35 – 36.

99 ฝาฝนค าสงของคณะกรรมาธการตามหมายเรยกหรอปฏเสธการสาบานตนหรอปฏเสธการใหขอมลมโทษทางอาญา 2) การด าเนนการของคณะกรรมาธการสอบสวนอยภายใตกฎเกณฑการรกษาความลบซงใชกบกรรมาธการและผเขารวมการปฏบตงานของคณะกรรมาธการ 3) เมอคณะกรรมาธการสอบสวนด าเนนการแลวเสรจจะตองจดท ารายงานคณะกรรมาธการและพมพเผยแพร ทงน โดยเคารพกฎเกณฑในการรกษาความลบและการคมครองบคคลผใหขอมล ขอสรปของคณะกรรมาธการสอบสวนไมเปนค าตดสนทมผลทางกฎหมาย แตมผลทางการเมองใหรฐบาลตองน าไปพจารณาด าเนนการตอไป การฝาฝนค าสงของคณะกรรมาธการตามหมายเรยกหรอปฏเสธการสาบานตน หรอปฏเสธการใหขอมลมโทษทางอาญาทงจ าคกไมเกน 2 ปและปรบไมเกน 7,500 ยโร เวนแตจะเขาขอยกเวนตามประมวลกฎหมายอาญา เชน เปนการรกษาความลบทางวชาชพ ซงตอมาไดมการแกไขกฎหมายเพอใหผทถกเรยกสามารถเปดเผยขอมลโดยไมมความผดใดๆ ทงน ประเทศฝรงเศสไมมกฎหมายบญญตเปนความพเศษในเรองละเมดอ านาจรฐสภา คณะกรรมาธการของสภาไมมเอกสทธพเศษใดๆ ผทกระท าการขดค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเปนความผดทวๆไปตามประมวลกฎหมายอาญาและมวธการด าเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาตามปกต โดยศาลจะเปนผพจารณาลงโทษผทฝาฝนไมปฏบตตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ ซงอ านาจในการออกค าสงเรยกเอกสารทางราชการมขอยกเวนในกรณทเปนความลบเกยวกบการปองกนประเทศ กจการตางประเทศ ความมนคงภายในและภายนอกของรฐและตองไมเปนการกาวลวงอ านาจตลาการ เจตนารมณในการลงโทษผกระท าความผดตามมาตรา 6 แหงรฐก าหนด (ordonnance) ท 58-1100 ลงวนท 17 พฤศจกายน ค.ศ. 1958 เพมเตมโดยกฎหมายท 77-807 ลงวนท 19 กรกฎาคม ค.ศ. 1977 47โดยการก าหนดโทษทางอาญากรณพยานขดขนไมมาเบกความ เพอใหคณะกรรมาธการสามารถบงคบใหพยานมาเบกความได เพอใหคณะกรรมาธการสอบสวน สามารถด าเนนการสอบสวน ตงค าถาม หรอรวบรวมขอมล ขอเทจจรง และขอเสนอสรปตอสภา รวมทงสามารถควบคมการกระท าของฝายรฐบาลไดในบางกรณ และเพอใหคณะกรรมาธการควบคม ท าหนาทสอบสวนกจการสาธารณะและรฐวสาหกจได

47 นายเจษ อนกลโภคารตน, อางแลว เชงอรรถท 36, น. 20.

100

บทท 4 บทวเคราะหการก าหนดความรบผดอาญาและการบงคบใชกฎหมายตาม

พระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554

ในบทนจะเปนการวเคราะหถงความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญา

และปญหาทางปฏบต ในกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ.2554 โดยจะพจารณาในแงมมตางๆ เพอชใหเหนวาความผดทมลกษณะเลกนอยไมสมควรบญญตไวใหเปนความผดทางอาญา แตควรจะมการหามาตรการอนทเหมาะสมยงกวาในการบงคบการใหเปนไปกฎหมาย ทงน เพอใหแนวทางในการบงคบใชกฎหมายเกดประสทธภาพมากทสดและมความยตธรรมอยางทสด รายละเอยดจะกลาวตอไปน

4.1 ความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

ในการความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ หวขอส าคญนจะเปนการพจารณาในแงทฤษฎความรบผดทางอาญา พจารณาในแงระบบกรรมาธการของรฐสภาไทย พจารณาในแงมตทางการเมองของไทย พจารณาเปรยบเทยบกรณขดขนหมายหรอค าสงของศาล พจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบวนยขาราชการ และพจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการไตสวนขอเทจจรง ซงมรายละเอยด ดงน

4.1.1 พจารณาในแงทฤษฎความรบผดทางอาญา

โดยปกต การบญญตกฎหมายใหมโทษทางอาญามใชสงทรฐจะกระท าไดโดยไมค านงถงปจจยอนๆประกอบ เนองจากโทษทางอาญามลกษณะจ ากดเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญไดใหการรบรองไว ดงนน การบญญตกฎหมายทมโทษทางอาญาจงตองค านงถงปจจยหลายดาน

100

101 ประกอบกน เชน แนวนโยบายแหงรฐตามรฐธรรมนญของแตละประเทศ1 ความรายแรงของสภาพปญหาทน าไปสการบญญตความผดอาญาหรอความจ าเปนอนไมอาจหลกเลยงได2 และตองไมขดแยงแตกตางกบวตถประสงคหลกส าคญในการลงโทษผกระท าความผด เปนตน ซงโทษทางอาญานนเปนการลงโทษทรนแรงและกระทบตอสทธและเสรภาพในชวต รางกาย และทรพยสนของผกระท าความผด จงกลายเปนทยอมรบโดยทวไปวาโทษทางอาญาควรใชกบการกระท าทมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนอยางรายแรงเทานน โดยหลกเกณฑในการบญญตกฎหมายใหมความรบผดทางอาญาในแตละสงคมยอมมความแตกตางกนตามปจจยทางสงคม เศรษฐกจและวฒนธรรมอนๆเขามาเกยวของดวย เชน ระบอบการปกครองประเทศ ความคดของผมอ านาจทางการเมอง คานยม และความคดทางดานศลธรรมของประชาชน รวมทงกลมผลประโยชนอนๆในสงคมเปนตน ในประเทศทมการปกครองระบอบเสรนยมหรอการปกครองระบอบประชาธปไตยมนโยบายในการก าหนดความผดอาญาโดยมองวาการบญญตความผดอาญาเทากบเปนการก าหนดหนาทใหแกประชาชนพลเมอง กรณจงตองลดหยอนหนาททก าหนดแกประชาชนพลเมองของรฐใหนอยทสดเทาทจะเปนไปได กลาวคอ การก าหนดวาการกระท าใดควรเปนความผดอาญายอมเปนไปโดยระมดระวงและผอนเบาทสด3 เมอพจารณาในแงทฤษฎทางอาญาแลวจะเหนไดวา ในการก าหนดความรบผดทางอาญานน การกระท าดงกลาวตองเปนการกระท าทนาต าหน เปนการกระท าทมความชวในตวของผกระท า โดยผกระท าไดตระหนกรถงสงทกฎหมายมงประสงคจะคมครองและยงมเจตจ านงอยางแนวแนทจะกระท าสงนน โดยขอจ ากดของการใชกฎหมายอาญาในสงคมนน ตงอยบน พนฐานของหลกการทวา ไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอวตถประสงคบางประการ หรอในสถานการณบางสถานการณทไมเหมาะสม นนคอไมควรรวมเอาไวซงขอหามทมจดประสงคเพยงเพอใหบคคลเชอฟงและหากบคคลดอรนไมเชอฟงไมปฏบตตาม ผลรายกคอการแกแคนตอบแทนใหสาสมกบความผดทเขาไดกระท าไว ซงในเรองน ซซาร เบคคาเรย ไดเสนอวา เปาหมายในการออกกฎหมายทดควรเปนไปเพอปองกนอาชญากรรมดกวามงทจะลงโทษผกระท าความผด และในการใชกฎหมายอาญานนไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอลงโทษพฤตกรรมทปราศจากภย หมายความวา หากการกระท านนมไดม

1 หยด แสงอทย, ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป, พมพครงท 12, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพประกายพรก, 2538), น.153. 2 คณต ณ นคร, อางแลว เชงอรรถท 27 , น.31. 3 คณต ณ นคร, นตธรรมอ าพรางในนตศาสตรไทย, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน,

2548), น.96.

102 ความชวรายอยในตวเองแลว การใชกฎหมายอาญาลงโทษถอวาเปนการกระท าทไมสมควรอยางยง และไมควรใชกฎหมายอาญาเพอเปนวธการทจะน าไปสจดประสงคทตองการจะไดรบ ทงทสามารถท าใหบรรลถงจดประสงคเชนเดยวกนไดดวยวธการอนทท าใหเกดความทกขเวทนานอยกวา นนคอ การลงโทษทางอาญาเพอใหเกดประโยชนแกทกฝายมากทสด กฎหมายจงตองก าหนดโทษใหเหมาะสมกบลกษณะของความผด ตองดสภาพจตใจของผกระท าความผดและความเสยหายทเกดขนใหเหมาะสมตามสดสวน แตตองค านงอยเสมอวาโทษทางอาญามใชทางแกปญหาพฤตกรรมของคนเพยงทางเดยวโดยการลงโทษทเหมาะสมตองอาศยกลไกตางๆของรฐทมประสทธภาพดวย4 แตหากพจารณาแลววาผลรายทเกดจากการกระท าความผดนนมนอยกวาผลรายทเกดจากการลงโทษ ท าใหการลงโทษตามกฎหมายอาญาไมไดประโยชนเทาทควร กไมสมควรน ากฎหมายอาญามาใช และนนคอ การลงโทษทางอาญาเพอใหเกดประโยชนแกทกฝายมากทสด กฎหมายจงตองก าหนดโทษใหเหมาะสมกบลกษณะของความผด หากพจารณาทฤษฎอาญาทกลาวถงขางตนประกอบกบเหตผลของการบญญตความรบผดทางอาญากรณฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 สามารถพเคราะหไดวา การทรฐตองก าหนดความรบผดทางอาญาขนมาบงคบใชกบผฝาฝนค าสงเรยกของกรรมาธการกเพอวตถประสงคทจะใชเปนเครองมอส าคญตอการด าเนนงานของคณะกรรมาธการเพอใหเกดประสทธภาพมากยงขนในการด าเนนงานดานการควบคมการบรหารราชการแผนดนของฝายบรหาร รวมทงการแกปญหาความเดอดรอนใหกบประชาชนทเสนอเรองราวรองทกขผานคณะกรรมาธการ เนองจากรฐธรรมนญทผานมาทกฉบบลวนแตสะทอนปญหาการขาดประสทธภาพของคณะกรรมาธการในการตรวจสอบฝายบรหาร เพราะไมไดรบความรวมมอจากฝายบรหารในการท าหนาทตรวจสอบของรฐสภา และการทรฐน าโทษทางอาญามาใชกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ กเพอขมขยบยงมใหผใดฝาฝนค าสงเรยกดงกลาว หากมการฝาฝนจะถกลงโทษตามทบญญตไวในพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ซงในดานหนงอาจมผลเปนการยบยงมใหมบคคลใดกลาทจะฝาฝนค าสงเรยกดงกลาวกจรง แตในอกดานหนงหากการใชกฎหมายอาญาเปนเครองมอในการขมขยบยงมใหกระท าความผดไดผลสงมาก ตองตงค าถามตอไปวาประโยชนทกรรมาธการไดรบจากการออกค าสงเรยกนน คมคาหรอไมกบการลงโทษผกระท าความผด ค าวาคมคาหรอไมในทนคอ ขอมลทไดจะน าไปสการควบคมการบรหารราชการแผนดนอยางไดผล สงผลใหการด าเนนงานของคณะกรรมาธการมประสทธอยางตอเนอง แลวประชาชนจะรบประโยชนกบ

4 ทวเกยรต มนะกนษฐ, อางแลว เชงอรรถท 18, น.110.

103 ประสทธผลทเกดขนนนไดจรง เพราะในความจรงแลวการใหขอมลกบกรรมาธการนนตองค านงถงปจจยหลายอยางทอาจสงผลกระทบตอการด าเนนงานและในบางครงอาจมการเออประโยชนกนในหลายอยางเพอใชเปนเครองมอตอรองทางการเมอง จงอาจเปนไปไดวาการไมแถลงขอเทจจรงบางอยางกบกรรมาธการนนอาจเปนไปโดยสจรตกเปนได และในทายสดแลวหากมการบญญตเปนความผดทางอาญาเอาไวกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ แตกลบเปนการบญญตเอาไวเฉยๆ โดยไมไดใชจรงในทางปฏบต กอาจท าใหความศกดสทธของกฎหมายอาญาขาดหายไป ดงนน ผเขยนจงเหนวารฐสมควรพจารณาความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาใหกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ เสยใหม เพอไมใหเปนการท าลายความศกดสทธของกฎหมายอาญา อกทงจะเปนการด าเนนคดอาญากบผกระท าผดทผดไปจากวตถประสงคของการลงโทษทางอาญาอยางแทจรง ทงทยงมมาตรการอนทมใชมาตรการทางอาญา ทสามารถน ามาใชกบผทฝาฝนค าส งเรยกของคณะกรรมาธ การ ตามพระราชบญญตค าส งเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 เชน การใชโทษปรบทางปกครอง จงถอวารฐมทางเลอกอนทเหมาะสมกวามาตรการทางอาญา

4.1.2 พจารณาในแงระบบกรรมาธการของรฐสภาไทย เมอพจารณาระบบกรรมาธการของรฐสภาไทยพบวาอาจไมมความเหมาะสมกบการก าหนดใหผทฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตองรบผดทางอาญาเพยงเพอสงเสรมกบประสทธภาพการท างาน โดยเหตทไมมความเหมาะสมเพราะระบบงานกรรมาธการของประเทศไทยมความซบซอนสงมาก และมกมเรองทางการเมองเขามาเกยวของอยเสมอ การตองการขอมลบางอยางทเปนความลบจากเจาหนาทฝายบรหารกเพยงเพอน ามาใชเปนประโยชนทางการเมองอนเปนประโยชนสวนตนมากกวาการใชเพอประโยชนสาธารณะ ในขณะเดยวกน หากมองในมมกลบกนแลวแมจะมการใชมาตรการอาญาตามมาบงคบใชเพอบบบงคบใหไดขอมลจากฝายบรหารกไมไดท าใหระบบกรรมาธการมประสทธภาพทมากยงขนเทาใดนก เพราะระบบกรรมาธการทม ประสทธภาพอยางแทจรงไมไดขนกบการไดขอมลจากฝายบรหารเพยงอยางเดยวหากแตตองอาศยปจจยอยางอนประกอบดวยเพอใหการบรหารประเทศบรรลเปาประสงคสงสด การทรฐจะใชมาตรการทางอาญาซงเปนมาตรการทางกฎหมายทกระทบสทธเสรภาพของประชาชนอยางรนแรงจ งตองค านงถงผลทจะเกดขนดวยวาผลประโยชนทไดรบคมกวามากกบผลเสยทเกดขนกบความเกรงกลวจนรสกไมปลอดภยของประชาชนทเปนบคลากรส าคญของประเทศชาตในการไดรบผลรายอยางรนแรงซง กไมไดท าใหรฐไดรบประโยชนสงสดแตอยางใด โดยจะเหนไดจากการพจารณาทการด าเนนงานภายใตระบบกรรมาธการของไทยซงเหนไดชดวาขาดความตอเนองเปนอยางมาก เนองจากการเคลอนไหวทางการเมองของกลมพลงทมอ านาจในสงคม จงเปนปญหาทส าคญทท าใหระบบกรรมาธการของไทย

104 แตกตางไปจากประเทศทมความมนคงทางการเมองอยางกรณของ ประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส ซงประเทศเหลานมความมนคงทางกตกาการเมอง ท าใหระบบกรรมาธการมความแขงแรงมาก การจะน ารปแบบการลงโทษทางอาญามาใชกบผฝาฝนค าสงเรยกในแนวทางตามระบบกรรมาธการแบบประเทศเหลานเพอมาใชกบระบบกรรมาธการของประเทศไทยบางครงกดจะเปนไปไมได นนคอประเทศไทยจะใชมาตรการทางอาญามาบงคบใชกบผฝาฝนค าสงเรยกของกรรมาธการเยยงประเทศเหลานไมได ตองพจารณาฐานระบบกรรมาธการของไทยเราดวยประกอบกบมองในดานประเพณของระบบรฐสภาไทยแลว กลบทไมไดตองการใหรฐสภามอ านาจมากจนเกนไป โดยเหนไดชดจากประเทศไทยไมมการก าหนดความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาเอาไว ท าใหในการออกค าสงเรยกของกรรมาธการจงอาจไมเกดดลยภาพของอ านาจกรรมาธการกบหลกความไดสดสวน ดงนน ส าหรบกรณของประเทศไทยความเหมาะสมในการจะลงโทษผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการนนหากจะเปนไปไดนน ตองมการปฏรประบบกรรมาธการของไทยเสยกอนโดยเฉพาะในเรองการเปนอสระจากพรรคการเมองของกรรมาธการเพอใหการปฏบต งานมประสทธภาพมากยงขน เมอมการปฏรปจนเกดความแขงแกรงเทยบเทากบกรณของประเทศตางๆขางตนแลว จงจะน าการลงโทษทางอาญาตามแบบอยางของประเทศนนๆมาใชกบระบบกรรมาธการของไทย หากเปนเชนนนไดความเหมาะสมในการก าหนดความรบผดทางอาญากอาจจะเกดขน ดงนนรฐตองค านงถงจดนใหมากทสด เพราะหากน ามาใชกบระบบคณะกรรมาธการไทยเราแลวเกดผลเสยมากกวาผลทจะไดโดยเฉพาะผลเสยหายทเกดกบประชาชน ประเทศไทยเรากยงไมควรทจะใชโทษทางอาญากบการกระท าความผดนเพยงเพราะมองวาระบบกรรมาธการตางประเทศกท าเชนนน

4.1.3 พจารณาในแงมตทางการเมองของไทย เมอพจารณาถงหลกการส าคญในระบบการเมองและการบรหารรฐท จะตองมความสจรตโปรงใสในการเปดเผยขอมลของฝายบรหารเพอใหมการตรวจสอบทมประสทธภาพ และฝายบรหารตองมความพรอมทจะตองถกตรวจสอบ อนเปนภาระรบผดชอบตอการถกตรวจสอบของฝฝายบรหารกบฝายนตบญญต แตเมอมองระบบการเมองของประเทศไทยแลว ปญหาทเกดขนเรอรงมาเปนระยะเวลายาวนานคอการใชอ านาจทเกนขอบเขตของฝายบรหาร ท าใหฝายบรหารไมมความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ ไมยนยอมใหมการตรวจสอบการท างานของรฐ สงผลใหองคกรทางการเมองเกดความไมแนนอน ขาดการรวมมอระหวางฝายนตบญญตและฝายบรหารอยางเหนไดชด ท าใหเหนไดวาการเมองของประเทศไทยเรายงไรซงเสถยรภาพ ประชาชนภายในประเทศมความขดแยงกนเปนฝกเปนฝาย ดงนน เมอบรบททางการเมองของประเทศไทยยงเปนอยเชนน สงทเปนปญหาบมเพาะมาเปนเวลายาวนานกควรจะไดรบการแกไขเสยกอน ใชวาการใชมาตรการทางอาญากบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจะไมไดเกดประโยชน เพยงแตประโยชนทไดรบนนไมมาก

105 พอเมอเทยบกบผลกระทบทประชาชนไดรบจากการถกจ ากดสทธเสรภาพ และหากมองยงไปกวานนแลวการหาทางออกใหกบปญหาการไมไดรบความรวมมอจากหนวยงานภาครฐโดยการใชมาตรการทางอาญากบเจาหนาทของรฐแทนทจะเกดผลดอาจเปนจดชนวนหลกทสรางความขดแยงใหมากขนตอไปอก รฐจงตองพงตระหนกเสยใหมถงความเหมาะสมในการก าหนดโทษทางอาญากรณมการกระท าผดตามพระราชบญญตน

4.1.4 พจารณาเปรยบเทยบกรณการขดขนหมายหรอค าสงของศาล ในการพจารณาคดของศาล เมอมการออกหมายเรยกใหบคคลใดมาศาลเพอมาใหถอยค าหรอเปนพยานในศาล หากมการขดขนหมายหรอค าสงของศาล บทบญญตในประมวลกฎหมายอาญามาตรา 170 ไดบญญตโทษทางอาญาไว โดยมวตถประสงคในการลงโทษทางอาญาเพอยบยงหรอขมขใหพยานบคคลมาศาลเพอเบกความถงขอเทจจรงทเกดขนใหศาลไดรบทราบ อนจะน าไปสการไดพยานหลกฐานเพอศาลจะน าพยานหลกฐานดงกลาวนนไปวนจฉยชงน าหนกในการพพากษาตอไป อนเปนสวนส าคญทจะท าใหศาลไดขอความจรงทจะใชเพอพสจนความผดและพพากษาลงโทษผกระท าความผด กอใหเกดความยตธรรมตอโจทกและจ าเลยในคดนน ซงเมอพจารณาจากเจตนารมณในการลงโทษแลวจะเหนไดวา การแสวงหาขอเทจจรงในคดเปนเรองทส าคญและหากพยานบคคลไมมาศาลเพอใหขอเทจจรงอนส าคญในคดนกจะสงผลรายแรงเปนอนมากท าใหศาลไมทราบขอเทจจรงแหงคด อาจท าใหการพจารณาคดไมเกดความเปนธรรมขนได เมอการพจารณาคดไมเปนธรรมกจะสงผลตอการพพากษาคด ซงค าพพากษาคดกจะสงผลกระทบอยางมากตอบคคลทตองค าพพากษานน นนคอการขดขนหมายหรอค าสงของศาลเปนเรองทสงผลรายแรงหากมการกระท าดงกลาวขน และในการใชโทษทางอาญาเพอยบยงหรอหามปรามขมขมใหมการกระท าความผดดงกลาวเกดขนนน เปนการหวงวาโทษจะมผลตอบคคลทวไปไมใหเอาเยยงอยางอนเปนการมองผลเพอปองกนทวไป และมผลตอผกระท าความผดใหหวาดกลวไมกลากระท าความผดอก โดยการลงโทษจะตองไดสดสวนกบการกระท าความผดหรอมากกวาและวธการปองกนการกระท าความผดกคอก าหนดอตราโทษซงเปนผลเสยทผกระท าผดจะไดรบใหสงกวาผลดทจะไดจากการกระท าผด ผทคดจะกระท าผดจะไดลมเลกความตงใจไมกลากระท าความผด5 อนจะมสวนชวยใหการด าเนนการทางกระบวนการยตธรรมเปนไปโดยยตธรรมทสด แต เมอพจารณาถงกรณขดค าส งเรยกของคณะกรรมาธการแลว ความรายแรงของความผดทสงผลนนมระดบทแตกตางกนอยางเหนไดชด เพราะความเสยหายทเกดจากกรณบคคลไมมาตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธ การหรอไมแถลง

5 อททศ แสนโกศก, “วตถประสงคของการลงโทษ,” บทบณฑตย ปท27, ตอน 2, น.

276 – 277 (2513).

106 ขอเทจจรงหรอสงเอกสารตอคณะกรรมาธการนน ไมไดรายแรงเมอเทยบกบการพจารณาคดในศาล นนคอ แมในกจการทคณะกรรมาธการกระท าหรอในเรองการพจารณาสอบสวน จะไมมบคคลมาแถลงขอเทจจรงหรอสงเอกสารตอคณะกรรมาธการ ท าใหคณะกรรมาธการไมไดรบทราบขอเทจจรงบางอยางกตาม แตการทคณะกรรมาธการไมทราบขอเทจจรงนน กยงพอมชองทางในการหาขอมลตางๆทเหนวาจ าเปนโดยอาจท าหนงสอขอขอมลในเบองตน ซงจะเหนไดวาการไมทราบขอเทจจรงของคณะกรรมาธการไมถงกบท าใหเกดความเสยหายทจะกระทบกบผลแหงการพพากษาคด และจะมการลงโทษผกระท าความผดไป กไมสามารถทจะท าใหผกระท าความผดลมเลกการกระท าความผดไปได เพราะการมาใหขอมลกบคณะกรรมาธการหรอไม ตวแทนจากหนวยงานตางๆอาจไมไดจงใจในการกระท าความผดแตดวยเหตมปจจยหลายดานควบคมอกทในการทจะใหขอเทจจรงบางเรอง เชน การถกอ านาจทางการเมองครอบง า ดงนน หากจะใหใชการลงโทษทางอาญาเพอยบยงการกระท าความผดเฉกเชนเดยวกบการขดขนหมายหรอค าสงศาลเหนทจะเปนไปไดยาก และไมเกดผลแตอยางใดขนเลย

4.1.5 พจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบวนยขาราชการ เมอพจารณาอ านาจของกรรมการสอบสวนกรณสอบสวนวนยขาราชการแลว ดวยเหตของการก าหนดใหกรรมการสอบสวนมอ านาจฐานะดงเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา ประกอบกบระดบความส าคญของขอเทจจรงทกรรมการสอบสวนตองการใชนน สงผลตอการลงโทษทางวนยของขาราชการ การทราบขอเทจจรงจงส าคญอยางยงในการใช พจารณาการกระท าของขาราชการวาเปนความผดทางวนยหรอไม นนคอขอเทจจรงตองแจงชดแลวเทานน มฉะนนหากขอเทจจรงไมครบถวนแจงชดพอวาเขาเปนผกระท าผดจะสงผลอยางยงตอชวตของขาราชการ และสรางผลเสยหายในความเชอถอไววางใจในหนวยงานราชการนน ยงไปกวานนระบบราชการของไทยกจะดเลวรายในสายตาของประชาชน ท าใหกลาวไดวา การไดมาซงขอเทจจรงของกรรมการสอบสวนเปนเรองยงใหญ และนนคอหากกรรมการสอบสวนไมไดขอเทจจรงแลว จงตองมการก าหนดโทษทางอาญากรณบคคลขดค าสงของกรรมการสอบสวนทไดเรยกใหบคคลมาใหขอเทจจรงหรอเรยกใหหนวยงานราชการ หรอหางหนสวน บรษท อนเปนองคกรเอกชนมาชแจงขอเทจจรง สงเอกสารและหลกฐานทเกยวของ หรอสงผแทนหรอบคคลในสงกดมาชแจงหรอมาใหถอยค าเกยวของกบเรองทสอบสวน และมอ านาจเรยกผถกกลาวหาหรอบคคลใดๆมาชแจงหรอใหถอยค า หรอใหสงเอกสารและหลกฐานเกยวกบเรองทสอบสวน เพอใหการสอบสวนวนยขาราชการเปนไปอยางรอบคอบและถกตองทสด น าไปสการรกษาความศกดสทธของระบบราชการ แตเมอเปรยบเทยบกบค าสงเรยกของคณะกรรมาธการแลว ระดบความรายแรงของการไมไดขอเทจจรง เพอน าไปสการก าหนดความรบผด

107 ทางอาญายงมระดบทแตกตางจากการขดค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนอยมาก เนองจากการไมไดขอเทจจรงของคณะกรรมาธการไมไดมผลตอการสงลงโทษขาราชการผใด อกทงฐานะของกรรมาธการเองกไมไดเปนเจาพนกงานเหมอนเชนกรรมการสอบสวน การขดค าสงของคณะกรรมาธการจงใชการลงโทษทางอาญาเหมอนเชนกรรมการสอบสวนไมได

4.1.6 พจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช.ในการไตสวนขอเทจจรง เมอพจารณาอ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป .ป.ช. ในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐโดยทจรต การไตสวนของคณะกรรมการป.ป.ช.เปนขนตอนทส าคญมากเนองจากศาลจะยดส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณาคด จงตองไดขอเทจจรงทถกตอง รอบคอบ และรอบดานใหมากทสด โดยในการไตสวนขอเทจจรง มการใหความส าคญกบคณสมบตของบคคลทเปนคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพราะดวยเนอหาแหงการตรวจสอบเปนเรองเกยวกบการทจรตซงถอเปนเรองทตองอาศยทงบคคลทท าหนาทตรวจสอบและวธการในการตรวจสอบตองถกตองจรงๆ โดยในตวบคคลของกรรมการ ป.ป.ช. นนตองเปนผไมมสวนไดเสยในเรองทท าการไตสวน มความเปนกลางและมอ านาจเนนกงตลาการ ท าใหอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มความเดดขาดในตวเอง จะเหนอ านาจทเดนชดคอการใหอ านาจกรรมการ ป.ป.ช. ในการใชมาตรการจบ ควบคมไดดวย และเมอพจารณาในสวนของวธการไตสวนในตวกระบวนการมการใหความส าคญกบการไดมาซงพยานเอกสารและพยานบคคลเพอประสทธภาพในการด าเนนคดมากกวารปแบบของพยานเอกสารและพยานบคคลทเครงครด เพอสรางความเปนยตธรรมใหกบคกรณทเกยวของ ท าใหระดบความรายแรงในการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช. อยในระดบทสงมาก น าไปสการลงโทษทางอาญา ในขณะทเมอพจารณาจากอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการมไดมการเครงครดในคณสมบตของบคคลทเปนกรรมาธการ และในการสอบสวนเพอใหไดขอเทจจรงนน ขอเทจจรงทไดมามไดน าไปสการด าเนนคดทส าคญทจะตองใชการลงโทษทางอาญาเพอบงคบบคคลใหมาใหขอเทจจรงหรอสงเอกสารอยางเชนการไตสวนของคณะกรรมการป.ป.ช. ดงนน เมอพจารณาความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาในทกมตและทกแงมมแลว ผเขยนจงเหนวาการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 ยงไมมความเหมาะสมทจะก าหนดใหตองรบผดทางอาญา หากจะใหมความเหมาะสมทดเทยมกบตางประเทศหรอเทยบเทากบการฝาฝนค าสงของศาลหรอกรรมการสอบวนย หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. นนประเทศไทยจะตองมการปฏรประบบกรรมาธการใหมเสยกอน เพราะเมอระบบกรรมาธการมความแขงแกรงดแลว การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจงเปนเรองส าคญและดจะเปนการกระท าความผดรายแรงหาก

108 ไมมการใหความรวมมอกบคณะกรรมาธการในการตรวจสอบฝายบรหารทมความเขมขนและจรงจงน าไปสการพฒนาประเทศอยางแทจรง 4.2 มาตรการ อนท เหมาะสมเพอบงคบให เปนไปตามพระราชบญญตค าส ง เรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554

มาตรการทางอาญาเปนมาตรการทกระทบสทธเสรภาพของประชาชนอยางรนแรง การใชมาตรการทางอาญาในการลงโทษบคคลจงตองไดความวาวธการอนๆทมความรนแรงนอยกวา ใชบ งคบแลวไม ไดผลเทานน ส าหรบการใชมาตรการทางอาญากบผ ฝ าฝนค าส ง เรยกของคณะกรรมาธการ ผเขยนเหนวาเปนการลงโทษทสงผลรายแรงตอผกระท าโดยเกนความจ าเปนและความเหมาะสม เนองจากยงมมาตรการอนๆทเหมาะสมและสามารถใชไดดกวาในการยบยงการกระท าความผด มาตรการนนคอ การใชมาตรการหรอโทษทางปกครอง ซงโทษทางปกครองทควรน ามาใชกคอโทษปรบทางปกครอง โดยนยนผเขยนจงขอชใหเหนถงการใชมาตรการทางปกครองในการลงโทษผกระท าความผด ซงกอนอนจะขอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางมาตรการทางปกครองและมาตรการทางอาญา อนมความคลายคลงกนอยมากโดยเฉพาะการลงโทษปรบทเปนทงมาตรการทางอาญาและมาตรการทางปกครองดวยเพอใหเขาใจวาการใชโทษปรบในทางปกครองมความเหมาะสมกวาอยางไร ดงจะกลาวตอไปน

4.2.1 พจารณาจดตางระหวางการใชมาตรการทางปกครองกบมาตรการทางอาญา มาตรการทางอาญากบมาตรการปกครองเปนการบงคบโทษในทางกฎหมายทจะใชกรณมการกระท าความผดเกดขนโดยเปนสงทผกระท าความผดจะไดรบเมอมการฝาฝนในสงทกฎหมายก าหนดใหกระท าหรอหามมใหมการกระท านน แมวาทงสองมาตรการมวตถประสงคในการลงโทษทเหมอนกน แตมาตรการทงสองกมสวนทแตกตางกน ดงนนในสวนทแตกตางกนนจงตองทราบใหดวาอะไรคอเกณฑทใชแบงแยกมาตรการทงสองออกจากกน ดงจะกลาวตอไปน 1) พจารณาในสวนลกษณะของตวผกระท าความผด มาตรการทางปกครองจะใชลงโทษผกระท าความผดโดยพจารณาทตวผกระท าความผดวามการกระท าความผดตามทก าหนดไวหรอไม กลาวคอในทางปกครองไดมการกระท าความผดโดยไมปฏบตตาม กฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ รวมถงค าสงทางปกครอง โดยมการกระท าความผดนนขนแลวตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ รวมทงค าสงทางปกครองก าหนดเอาไว คอมการ

109 กระท าฝาฝนนนๆจรง ถอวาเพยงพอแลวทจะใชมาตรการทางปกครอง โดยจะไมพจารณาในสวนเจตนา อนเปนสวนซงอยในภายในจตใจของตวผกระท าความผดเลย กลาวใหเขาใจโดยงายคอ จะไมพจารณาวาผกระท าผดจงใจทจะกระท าความผดหรอเพยงแคประมาทเลนเลอ เพอน าไปเปนเงอนไขในการพจารณาความผด ในขณะทมาตรการทางอาญาจะใชลงโทษผกระท าความผด ตองพจารณาทงสวนทเรยกวาองคประกอบภายนอกของผกระท าความผดวาไดกระท าครบองคประกอบภายนอกของความผดนนหรอไมและพจารณาถงองคประกอบภายในอนเปนสวนเจตนาของผกระท าความผดดวยวาภายในจตใจของผกระท านนเขาตองการทจะกระท าความผดนนหรอไม 2) พจารณาในสวนลกษณะของการกระท าความผด มาตรการทางปกครองจะใชกบการกระท าความผดทมลกษณะไมรายแรง ไมไดเปนการกระท าความผดทมความชวรายอยในตว เขาขนอาชญากรรมทสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดตอประชาชน โดยจะเปนการกระท าความผดทฝาฝนในสงทกฎหมายก าหนดไวใหตองกระท า หรอ ก าหนดหามมใหกระท า อนเกยวกบการจดท าบรการสาธารณะเพอใหบรรลผล น าไปสประโยชนสาธารณะอยางแทจรง แตมาตรการทางอาญาเปนมาตรการทใชบงคบกบการกระท าความผดทมลกษณะรนแรง สงผลกระทบตอบคคลในสงคมโดยตรง ท าใหไดรบความเสยหายอยางแทจรง อยางเชนกรณ ความผดฐานฆาผอน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 288 ความผดฐานลกทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 3) พจารณาในสวนลกษณะของผลจากการกระท าความผด มาตรการทางปกครอง ใชกบการกระท าทไมมผลของการกระท าความผดทรายแรงมาก โดยไมกระทบตอคนในสงคมหมมากเทากบการกระท าความผดอาญา แตเปนการกระท าทกอความเสยหายแกรฐเทานน ในขณะทมาตรการทางอาญาเปนการใชกบการกระท าความผดทสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมอยางรนแรง และเปนการกระท าทมลกษณะรายแรงเปนอนตรายตอคนในสงคมอยางมาก และสงผลตอผกระท าความผดท าใหไดรบการต าหนตเตยนจากสงคม เปนบคคลทไมพงปรารถนาในสงคม 4) พจารณาในสวนเจตนารมณในการบงคบโทษ มาตรการทางปกครองใชบงคบเพอใหการบรการสาธารณะบรรลวตถประสงคตามเจตจ านงของฝายปกครอง ในขณะทมาตรการในทางอาญามวตถประสงคในการลงโทษบคคลทไดกระท าความผดเพอใหรสกเกรงกลวไมกลาทจะกระท าความผดอก เพอทจะรกษาความสงบเรยบรอยในสงคมใหเกดมขน และในทางหนงกเพอทจะตดผกระท าความผดออกจากสงคม โดยพจารณาโทษจากความรายแรงของการกระท าความผด เพอใหบคคลผกระท าความผดไดรบโทษอนเปนสงตอบแทนจากความผดทตนไดกระท าไว

110 5) พจารณาในสวนผมอ านาจในการบงคบโทษ มาตรการทางปกครอง เจาหนาทฝายปกครองเปนผออกค าสงเพอบงคบโทษไดโดยตรง โดยทไมจ าตองผานกระบวนการทางศาลเพอใหศาลมค าสงแตอยางใด แตกตางกบมาตรการทางอาญาทตองใหศาลเปนผสงหรอมค าพพากษาเพอบงคบโทษกบผกระท าความผด เมอพจารณาถงการจะเปนความผดในทางกฎหมายอาญานน การกระท าดงกลาวจะตองมลกษณะเปนอาชญากรรมอยในตวเอง โดยการเปนอาชญากรรมนนถอเปนการกระท าทผดศลธรรมของความเปนมนษยอยางรายแรง และดงทพระพรหมคณากรณไดกลาววากฎหมายกบวนยของมนษยเปนสงเดยวกนโดยวนยเปนเครองฝกตวของบคคล คอเมอบคคลนนน าหลกการมาประพฤตปฏบต วนยกเปนเครองมอในการทจะไดเรยนรฝกฝนพฒนาชวตของตนเองและในทางสงคมวนยจะเปนการสรางสภาพเออตอการพฒนาชวตทสงคมจะไดประโยชนดวยกน โดยนยน กฎหมายจงเปนเครองฝกมนษย6 เมอเปนเชนนในการใชกฎหมายอาญาเปนเครองมอในลงโทษการกระท าบคคลมากกวาทจะใชเปนเครองฝกบคคลนน การกระท าดงกลาวจะตองมความรายแรงทสดจรงๆ และนนคอหากพจารณาถงการกระท าความผดในการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ จงเหนไดวาการกระท าดงกลาวไมไดมความรายแรงพอทจะเขาขายเปนความผดทางอาญาทจะน ามาตรการทางอาญามาใชในการลงโทษบคคลผกระท าความผด โดยพจารณารายละเอยดตามเหตผล ไดดงน 1) พจารณาตามหลกศลธรรม ศลธรรมกบกฎหมายอาญาเปนสงทมความเกยวของกน โดยการกระท าทจะเปนความผดอาญากมกความเกยวพนกบศลธรรมอยเสมอ เปนเรองทผกระท ามความผดชอบชวดนนคอการกระท าทเปนความผดอาญาไดโดยสงคมตองรสกวาเปนเรองทผกระท ามความชวรายอยในตวโดยผกระท ามเจตนาทจะกระท าสงทชวรายนนจรงๆและรวาเปนสงทเมอกระท าลงไปแลวจะเปนภยตอสงคมและเปนการกระท าทผดศลธรรม เปนการท าลายสงคม ท าใหสงคมไดรบความกระทบกระเทอนการอยรวมกนในสงคม บคคลผกระท าจะไมไดรบการยอมรบจากสงคม ซงเมอพจารณาการกระท าการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเหนไดชดวามไดมความเกยวของกบเรองของศลธรรมแตอยางใด กลาวคอสงคมไมไดมองวาเปนเรองทผกระท ามความชวรายทจะเปนการผดศลธรรม เมอการกระท านนไมมความเกยวพนกบเรองศลธรรมแลว การกระท าความผดดงกลาวจงไมควรทจะเปนความผดทางอาญาเลย แตการฝาฝนค าสงเรยกดงกลาวถอเปนการไมใหความรวมมอตามหลกเกณฑของทางราชการ เพอใหการด าเนนงานในทางนตบญญตเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนเทานน

6 พระพรหมคณาภรณ ,นตศาสตรแนวพทธ, พมพครงท 13, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2555,), น.67-68.

111 เสมอนเปนการท าผดกฎ กตกา ทสงคมไดวางไวเทานน การกระท าดงกลาวจงควรน ามาตรการทางปกครองมาใชจะเหมาะสมกวา 2) พจารณาตามความรายแรงของการกระท า การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการไมไดมลกษณะของการกระท าทมความรายแรงของการกระท าจงไมควรเปนความผดทางอาญา เพราะการกระท าทจะเปนความผดทางอาญาตองเปนการกระท าทมลกษณะรายแรงจรงๆ โดยเมอพจารณาค าวากฎหมายทดทสดนน ตองเปนกฎหมายทบรรลจดหมายโดยใชอาชญาคอการลงโทษใหนอยทสด ซงกฎหมายเปนวนยของมนษยทตองสรางสภาพเออใหชวตพฒนา พยายามสรางคนใหเปนคนดมากจนกระทงแทบไมตองลงโทษคนหรอลงโทษคนใหนอยทสด เพราะไมมคนชวทจะตองลงโทษ7 ดงนน กฎหมายอาญาจงลงโทษเฉพาะในสวนการกระท าทมความรายแรงจรงๆ สวนมาตรการทางปกครองใชกบการกระท าความผดทไมมความรายแรงมาก จงมความเหมาะสมมากกวาในการใชกบการกระท าผดในการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ 3) พจารณาตามผลกระทบตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน การกระท าทจะเปนความผดอาญาจะตองกระทบตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน เปนอาชญากรรมทมผลอยางรนแรงในสงคม ซงการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเพยงแคสงผลกระทบในการด าเนนงานของคณะกรรมาธการเทานน มไดสงผลตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน จงไมควรเปนการกระท าทมความผดอาญา โดยเมอการใชมาตรการทางปกครองใชกบการกระท าความผดทไมถงขนเปนอาชญากรรมทสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชน ดงนน การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจงควรใชมาตรการทางปกครองมาลงโทษจะเหมาะสมกวา ดงนน การพจารณาวาการกระท าความผดใดควรใชมาตรการทางอาญาหรอมาตรการทางปกครองกบความผดนน เราจะพจารณาถงผลแหงความรนแรงทจะเกดขนกบสงคมเปนส าคญอนเปนผลทสงคมรสกวาเปนสงทมความชวรายและรสกไดรบผลกระทบจากการกระท านน โดยหากผลจากการกระท าความผดนนมระดบทไมรนแรงตอสงคม จงควรใชมาตรการทางปกครองกบความผดเลกนอยนน และเมอการขดค าสงเรยกของคณะกรรมาธการไมไดเปนเรองทสงผลตอบคคลในสงคมอยางรายแรงเมอเทยบกบความผดทางอาญาโดยเนอแท และแมอาจสงเกดผลเสยหายตอรฐ รฐ

7 เพงอาง, น.142-143.

112 กมวธการทจะจดการแกปญหาดงกลาวได จงไมควรอยางยงทจะใชมาตรการทางอาญากบการขดค าสงเรยกของคณะกรรมาธการดงกลาว

4.2.2 เปรยบเทยบการใชโทษปรบทางปกครองกบโทษปรบทางอาญา 1) พจารณาในสวนจดประสงคของการลงโทษ พจารณาโดยหลกทวไปแลวโทษปรบทางปกครองกบโทษปรบทางอาญาใชเพอใหผกระท าผดทฝาฝนกฎหมาย เกดความรสกวาตนไดรบผลกระทบทางการเงน แตมวตถประสงคในการบงคบโทษทแตกตางกน กลาวคอ การใชโทษปรบทางปกครองมงประสงคเพอใหการบรการสาธารณะของรฐบรรลผล ในขณะทการใชโทษปรบทางอาญามงสรางผลรายใหเกดกบผกระท าความผดเปนหลก โดยตองการใหเกดผลเสยหายในทางทรพยสนของผกระท าความผดเพอเปนการปราบปรามการกระท าความผด 2) พจารณาในสวนวธการลงโทษ วธการในการลงโทษปรบทางปกครอง ผมอ านาจลงโทษปรบทางปกครองคอฝายปกครองผออกค าสงนน โดยในการบงคบโทษทางปกครองสามารถบงคบโทษไดทนท ไมตองฟองตอศาลเพอใหศาลบงคบโทษแตอยางใด สวนวธการในการลงโทษปรบทางอาญา จะตองด าเนนกระบวนการทางศาล เพอใหศาลพพากษาลงโทษปรบ โดยศาลจะเปนผก าหนดโทษใหเทานน

4.2.3 วเคราะหขอเสยของการใชโทษปรบทางอาญา ในการใชโทษปรบทางอาญาอาจท าใหเกดขอเสยหลายประการ ดงน 1) โทษปรบทางอาญามขนตอนในการบงคบโทษทยงยาก โดยขนตอนจะตองด าเนนการทางศาลเพอใหศาลเปนผพพากษาลงโทษปรบแกผกระท าความผด ซงอาจตองใชระยะเวลาทยาวนานพอสมควร ท าใหเกดความลาชาในการบงคบโทษ 2) โทษปรบทางอาญาท าใหเสยตนทน ตองใชงบประมาณในการด าเนนการทางกระบวนการยตธรรมทางศาลเพอบงคบโทษ และยงท าใหเกดคดรกโรงรกศาลอกดวย 3) โทษปรบทางอาญากอใหเกดผลรายแกผกระท าความผด ท าใหเสอมเสยชอเสยง ถกตราบาปวาไดรบโทษจากศาลพพากษาลงโทษท าใหไมไดรบการยอมรบจากสงคม เพราะเปรยบเสมอนผทไดรบโทษนน จะถกสงคมกลาวหาวาเขาเปนผตองโทษคดอาญาแลว

4.2.4 วเคราะหขอดของการใชโทษปรบทางปกครอง 1) การใชโทษปรบทางปกครองท าใหการบงคบใชกฎหมายกบผกระท าความผดเปนไปดวยความรวดเรว ตอเนอง มประสทธภาพมากกวาโดยเจาหนาทฝายปกครองมอ านาจบงคบโทษปรบกบผกระท าความผดไดเอง ท าใหไมตองใชกระบวนการทางศาลซงท าใหรฐสญเสยงบประมาณไปในสวนดงกลาวเพมขน

113 2) การใชโทษปรบทางปกครองสามารถท าใหการปราบปรามการกระท าความผดไดบรรลเปาประสงคได เนองจากไมตองใชเวลาในกระบวนพจารณาเพอลงโทษทยาวนาน 3) โทษปรบทางปกครองไมท าใหผกระท าความผดไดรบการถกต าหนตเตยนจากสงคม ไมไดรบการยอมรบจากสงคมจนท าใหมประวตตดตว สรางความเสยหายแกชอเสยงทงตนเองและครอบครว เพราะเมอถกปรบแลวกเหมอนกบการไดรบโทษทวๆไป ดงนน เมอพเคราะหแลวผเขยนจงเหนวา การใชโทษปรบทางปกครองมความเหมาะสมในการน ามาลงโทษผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ เนองจากการขดค าสงเรยกของกรรมาธการไมไดเปนการกระท าทรายแรงถงขนกอความเดอดรอนเสยหายแกประชาชน และการขดค าสงของคณะกรรมาธการกไมไดเปนการกระท าทเหนไดชดวามเจตนาฉอฉลแตอยางใด และไมไดเปนเรองผดศลธรรม และไมไดมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนแตอยางใด 4.3 ปญหาทางปฏบตในกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554

เมอมการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ซงมโทษทางอาญานน พบวาปญหาในการบงคบใชกฎหมายขององคกรในกระบวนการยตธรรมในการด าเนนการตามกฎหมายฉบบนมไดค านงถงความเหมาะสมในการบญญตใหกฎหมายฉบบนมโทษทางอาญาแตอยางใด และในทางปฏบตกกลบพบปญหาตางๆซง แยกพจารณาไดดงน

4.3.1 ชนกลาวโทษ

ตามทไดกลาวในเบองตนวาหากมผกระท าความผดตามพระราชบญญตน กฎหมายก าหนดใหประธานคณะกรรมาธการมหนงสอกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนเพอด าเนนคดตอไปตามมาตรา 16 โดยในการก าหนดใหอ านาจประธานคณะกรรมาธการเทานน เปนผมอ านาจกลาวโทษเพอเรมตนคดกบผกระท าความผดนน ท าใหการบงคบใชกฎหมายไมเปนไปตามหลกความเสมอภาคตอหนากฎหมาย โดยการจะกลาวโทษเพอด าเนนคดหรอไม มการเลอกปฏบตโดยพบวาประธานคณะกรรมาธการบางคณะมการใชดลพนจเพอกลาวโทษด าเนนคดกรณมการกระท าความผดตามกฎหมายฉบบน แตบางคณะกลบพบวามการเกรงกลวตอการบงคบใชกฎหมายฉบบน สงผลใหผกระท าความผดบางรายตองไดรบโทษทางอาญาตามกฎหมาย แตในขณะเดยวกนผกระท าความผดบางรายกลบไมตองถกด าเนนคด นนคอในการใหดลพนจประธานกรรมาธการเพยงผเดยวในการ

114 กลาวโทษจงท าเกดปญหาทท าใหเกดการใชดลพนจไปในทางทมชอบได ในทางปฏบตเหนไดชดวาคณะกรรมาธการบางคณะยงไมปฏบตตามกฎหมายฉบบนอยางจรงจง และไมเปนไปตามมาตรฐานเดยวกน เนองจากในทางปฏบตทผานมาการเรยกเอกสาร หรอการเรยกบคคลมาชแจงขอ งคณะกรรมาธการจะด าเนนการตามความพอใจสวนบคคล ไมไดเครงครดตามรฐธรรมนญและขอบงคบการประชมแตอยางใด จนกลายเปนพฤตกรรมของคณะกรรมาธการ ซงเมอพจารณาขนตอนในการด าเนนคดเปรยบเทยบกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกานนเหนไดวามการก าหนดใหกรณมการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการนน ใหมการลงมตภายในคณะกรรมาธการ แลวใหคณะกรรมาธการรายงานขอเทจจรงทมการกระท าความผดขนนนเพอใหสภาลงมต และใหประธานสภาเปนผรายงานไปยงอยการแหงสหรฐอเมรกา จากนนอยการแหงสหรฐอเมรกาสงเรองเขาสกระบวนพจารณาคดในศาลตอไป โดยมการก าหนดองคประกอบในการพจารณาเพอด าเนนการฟองรองทคอนขางรดกมไวในตวบทกฎหมาย ท าใหการกระบวนการด าเนนคดมความชดเจนขน และการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางจรงจง เสมอภาคกน ผดกบกรณของประเทศไทยทมไดก าหนดใหมการลงมตภายในคณะกรรมาธการเพอใหมการด าเนนคดทางอาญากรณมการขดค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ แตกลบใหอ านาจแกบคคลเพยงคนเดยวซงกคอประธานคณะกรรมาธการทจะมมตสวนตวในการจะตดสนใจเองวาจะด าเนนคดกบผกระท าความผดหรอไม

4.3.2 ชนพนกงานสอบสวน ในการด าเนนคดโดยผานขนตอนของพนกงานสอบสวนนน ในทางปฏบตท าใหเกดปญหาความลาชาในกระบวนการพจารณาไมทนตอการพจารณาของคณะกรรมาธการทเรงดวนและส าคญ และในการด าเนนการสอบสวนของพนกงานสอบสวนนนเกดปญหาการขาดความรความเขาใจในการด าเนนงานตามขนตอนของกรรมาธการอยางเพยงพอ สงผลให การแสวงหาพยานหลกฐานตางๆซงตองอาศยความรวมมอจากเจาหนาททเกยวของ ผรเหนการกระท าความผด และมความรอบรกฎหมายเปนอยางด รวธ เลยงกฎหมายตางๆ ท าใหอาจมการกลบเกลอนพยานหลกฐานไดโดยงาย อกทงบคคลทเกยวของดงกลาวซงมกเปนขาราชการ กไมตองการทจะมาเกยวของหรอมาเปนพยานในคด เพราะเกรงกลวอ านาจหรออทธพลของขาราชการดวยกน และเมอพนกงานสอบสวนเปนตนทางทส าคญทสดของกระบวนการยตธรรม จงท าใหการถกการเมองแทรกแซงเปนไปอยางงายดาย ซงมกจะมกรณการเลอกฝายทางการเมองอยเสมอ โดยในการสอบสวนผกระท าความผดเมอมการกระท าความผดขนพนกงานสอบสวนจะมงเนนในการปราบปรามผกระท าความผดมากกวาทจะคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยพนกงานสอบสวนซงเปนสวนหนงของกระบวนการยตธรรม มงทจะน าผกระท าความผดมาลงโทษโดยมไดค านงถงความเหมาะสมในการท

115 ผกระท าความผดควรไดรบโทษทางอาญา การบงคบใชกฎหมายจงเกดการละเลยในการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

4.3.3 ชนพนกงานอยการ ในชนของพนกงานอยการซงจะตองพจารณาส านวนการสอบสวนพรอมกบความเหนของพนกงานสอบสวนทถกสงมาจากพนกงานสอบสวนเมอพนกงานสอบสวนไดท าการสอบสวนเสรจแลว โดยในการพจารณาส านวนการสอบสวนนน จะมการด าเนนการจดท าแนวทางในการด าเนนคด ซงพนกงานอยการจะท าการพจารณาความผดโดยแยกองคประกอบของความผดและพจารณาถงปญหาขอเทจจรงและปญหาขอกฎหมายวามอยางไรเพอน าไปสการพจารณาตรวจวเคราะหพยานหลกฐานทงหมด โดยถอเปนการด าเนนการกอนทพนกงานอยการจะมความเหนหรอค าสงไมฟองผตองหาหรอในกรณทอาจตองยตการด าเนนคดกด พนกงาน อยการตองพจารณาพยานหลกฐานในคดใหไดความแนชดเสยกอนวาผตองหาไดกระท าความผดหรอไม และหรอมเงอนไขระงบคดหรอไม เพยงใด จะเหนไดวาฐานะของพนกงานอยการจงเปนผไตรตรองคด ทพนกงานสอบสวนเสนอส านวนการสอบสวนใหเทานน พนกงานอยการจะไมมโอกาสลวงรถงขอเทจจรงตางๆทปรากฏระหวางการสอบสวน ท าใหพนกงานอยการไมแนใจวาพยานหลกฐานทปรากฏในส านวนการสอบสวนจะมความนาเชอถอถกตองหรอไม เพยงใด และหากเปนกรณทเลวรายทสดวาการด าเนนคดแกผตองหานนเกดจากการบดเบอนขอเทจจรงแหงคดของผทเกยวของ พนกงานอยการยอมไมมโอกาสลวงรถงขอเทจจรงดงกลาวไดเลย ทงทในทางทฤษฎแลวพนกงานอยการยอมไมอาจปฏเสธความรบผดชอบในการสอบสวน 4 ประการคอ รบผดชอบในความถกตองชอบดวยกฎหมายของการสอบสวน รบผดชอบในความถกตองชอบดวยระเบยบของการสอบสวน รบผดชอบในความละเอยดรอบคอบในการสอบสวน และรบผดชอบในความนาเชอถอไดของการสอบสวน 8 โดยเมอพจารณาปญหาในทางปฏบตของชนพนกงานอยการในการบงคบใชกฎหมายค าสงเรยกนนจะพบวา ในกรณทผฝาฝนค าสงเรยกของกรรมาธการมต าแหนงอยการสงสด อาจท าใหการสงฟองคดของพนกงานอยการขาดความเปนอสระอยางเหนไดชด อกทงพฤตกรรมของบคคลทกลวการเมองในกระบวนการยตธรรมของไทย ท าใหการใชกฎหมายไมเกดความเปนธรรม และไรซงประสทธ ภาพ สงผลใหพนกงานอยการไมอ านวยความยตธรรมไดอยางแทจรง ดงนน จากการศกษาปญหาในทางปฏบตในการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ .ศ. 2554 เหนไดวากฎหมายฉบบ

8 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญ

ชน, 2549), น.99 – 100.

116 ดงกลาวไมมความเหมาะสมทจะก าหนดใหตองรบผดทางอาญาและเขาสกระบวนการยตธรรม เนองจากการบงคบใชกฎหมายอาญาตองเปนไปโดยความยตธรรมอยางแทจรงและไมสมควรอยางยงทจะมเรองการเมองเขามาเกยวของ เพราะมเชนนนแลวจะเปนการใชประโยชนจากกฎหมายอาญาในทางทไมถกตองและจะสงผลรายแรงตอความศกดสทธของกฎหมายอาญาเปนอยางมาก

117

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

กฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ เปนกฎหมายทเพมอ านาจบงคบใหกบกรรมาธการเพอแกปญหาในการทคณะกรรมาธการไมไดรบความรวมมอจากบคคลในการสงเอกสารหรอมาใหถอยค าตอคณะกรรมาธการ ซงจะท าใหการพจารณาของคณะกรรมาธการมประสทธภาพและไดรบขอเทจจรงทครบถวน โดยกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของไทยไดก าหนดใหผทฝาฝนค าสงเรยกดงกลาวจะตองไดรบโทษทางอาญา เมอพจารณาหลกการในการก าหนดความรบผดทางอาญาแลว รฐในฐานะผบญญตกฎหมายจ าเปนตองพจารณาวามหลกเกณฑใดในการก าหนดใหการกระท าหรอไมกระท าการอยางใดเปนความผดและก าหนดโทษส าหรบความผดนน โดยรากฐานของกฎหมายอาญามาจากการทรฐออกกฎหมายก าหนดการกระท าใดทรฐมใหกระท าเพอรกษาความสงบเรยบรอยของสวนรวมไดนน เนองมาจากทฤษฎประชาคมทประชาชนยนยอมพรอมกนในการยกอ านาจของตนใหกบรฐ และการกระท าใดทเปนความผดอาญานนตองเปนการกระท าทกระทบกระเทอนการอยรวมกนอนเปนเรองของสวนรวมทรฐมหนาทดแลรบผดชอบ ผใดกระท าความผดอาญาผนนจกถกลงโทษโดยรฐ โดยหลกในการก าหนดความผดอาญา จะตองพจารณาวาการกระท านนเปนการกระท าอนนาต าหน ซงดจากคณธรรมทางกฎหมายวาใหความคมครองสงใด นนคอ ในการพจารณาวาการกระท าใดจะเปนการกระท าอนนาต าหนหรอไมอาจพจารณาไดจากการกระท านนๆเปนการกระท าทฝาฝนคณธรรมทางกฎหมายทส าคญและจ าเปนตอการอยรวมกนหรอไม และพจารณาวาในขณะกระท าการนนผกระท าไดตระหนกรสงทกฎหมายประสงคจะคมครองและยงมเจตจ านงทจะท าสงนนหรอไม และขอจ ากดในการใชกฎหมายอาญาในสงคมคอไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอวตถประสงคบางประการหรอในสถานการณทไมเหมาะสม กลาวคอ กฎหมายอาญานนไมควรรวมเอาไวซงขอหามทมจดประสงคเพยงเพอใหบคคลเชอฟงและผลของการไมเชอฟงกคอผลรายในทางการแกแคนตอบแทนเทานน ไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอลงโทษพฤตกรรมทปราศจากพษภย ไมควรใชกฎหมายอาญาเพอเปนวธการทจะน าไปสจดประสงคทสามารถท าใหบรรลถงจดประสงคเชนนน ดวยวธการอนทท าใหเกดความทกขเวทนานอยกวา ไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเมอผลรายทเกดจากการกระท าผดนอยกวาผลรายทเกดจากการลงโทษ และไมควรน ากฎหมายอาญามาใช เพอจดประสงคทจะบงคบบคคลใหประพฤตปฏบตตามแนวทางทจะน าใหเกดผลประโยชนแกผปฏบตนนเอง

117

118

ในการ พจารณาความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาตามพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 ซงก าหนดขนมาเพอใหการท างานของคณะกรรมาธการมประสทธภาพยงขน โดยเปนการด าเนนการใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 135 วรรคสอง ทใหอ านาจคณะกรรมาธการสามญและคณะกรรมาธกาวสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจออกค าสงเรยกเอกสารจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทคณะกรรมาธการพจารณาสอบสวนอยนนได เพอสรางระบบการตรวจสอบและการควบคมการบรหารราชการแผนดนโดยคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาใหมประสทธภาพตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 และเพอใหการใชอ านาจของคณะกรรมาธการสามญและวสามญในการท ากจการพจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใดๆอนอยในอ านาจของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาด าเนนไปอยางมประสทธผล และเมอพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการทมความคลายคลงกบประเทศไทยคอ กฎหมายค าสงเรยกของประเทศองกฤษ ซงมพระราชบญญตวาดวยการไตสวนป ค.ศ. 2005 แยกแยะการกระท าผดเปนกรณบคคลใดๆมความผดเนองจากปฏเสธตามค าสงของคณะไตสวนทจะไปใหหลกฐานตางๆหรอปฏเสธทจะสงมอบเอกสารตางๆทเกยวกบการไตสวนหรอปฏเสธทจะสงมอบสงอนๆทอยความครอบครองของตนเองโดยไรซงเหตผลอนควร และกรณบคคลใดๆมความผดเนองจากเจตนาทจะกระท าการบดเบอน เปลยนแปลง ปกปอง รวมตลอดถงกระท าการอยางอนซงเชอไดวาสงผลตอหลกฐาน เอกสาร หรอสงอนๆซงจกตองน าสงตอคณะไตสวน โดยกฎหมายก าหนดใหเรมคดโดยประธานคณะไตสวนหรอรเรมโดยหรอพรอมการยนยอมจากอยการสงสด และก าหนดใหบคคลทถกตดสนวาไดกระท าความผดนนไดรบโทษปรบไมเกนระดบ 3 ของมาตรฐานการรบโทษคอ 1,000 ปอนด หรอจ าตองรบโทษจ าคกไมเกน 51 สปดาห หรอทงจ าทงปรบ โดยมเจตนารมณในการลงโทษเพอเปนการบงคบค าเบกความในกรณทมการขดขนตอค าสงรฐสภาหรอคณะกรรมาธการ และเมอพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกา ซงพระราชบญญตเกยวกบการลงโทษส าหรบการกระท าความผดฐานละเมดอ านาจรฐสภาเฉพาะ โดยองคประกอบของความผดฐานละเมดรฐสภาไดแกการกระท าความผดและเจตนา การกระท าความผดไดแก การทบคคลใดถกเรยกตวใหมาปรากฏตวในฐานะพยานในการใหการหรอเพอน าเสนอเอกสารและบนทกตางๆเกยวกบเรองใดๆทคณะกรรมาธการของสภาก าลงสอบสวนอยแตเพกเฉยหรอปฏเสธไมน าเสนอเอกสารและบนทกตางๆตอคณะกรรมาธการของสภา และจากการทอ านาจลงโทษผทกระท าความผดเปนการพจารณาตดสนโดยสภาเอง โดยการกระท าหรอการละเวนการกระท าอนเปนการขดขวางตอการด าเนนงานของรฐสภาหรอขดขวางตอการ

119 ด าเนนงานของรฐสภาหรอขดขวางตอการปฏบตหนาท ไมวาการกระท านนจะเปนไปในทางตรงหรอทางออม การไม เชอ ฟงค าส งท เร ยกใหมาปรากฏตวไมแสดงหนงสอหรอเอกสารใดๆตอคณะกรรมาธการหรอหลบหนาไมยอมรบหมายเรยกใหไปแสดงตวตอรฐสภาหรอตอคณะกรรมาธการ สวนเจตนาไดแก ผกระท าผดดวยความรสกหรอจงใจทจะปฏเสธตอค าสงของคณะกรรมาธการ และถาบคคลใดขดขนไมมาตามหมายเรยกของคณะกรรมาธการนนมความผดจะตองถกลงโทษปรบ ถง 1,000 เหรยญสหรฐ และถกจ าคกถง 1ป โดยเจตนารมณในการลงโทษนนกเพอตองการลงโทษพยานทไมเชอฟงและเพอยบยงการกระท าทดอแพง และกรณค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของประเทศฝรงเศส ซงไมมกฎหมายบญญตเปนความพเศษในเรองละเมดอ านาจรฐสภา คณะกรรมาธการของสภาไมมเอกสทธใดๆ ผทกระท าการขดค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเปนความผดทวๆไปตามประมวลกฎหมายอาญาและมวธด าเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต โดยศาลจะเปนผลงโทษผฝาฝนไมปฏบตตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ โดยการฝาฝนค าสงของคณะกรรมาธการตามหมายเรยกหรอปฏเสธการสาบานตนหรอปฏเสธการใหขอมลมโทษทางอาญาจ าคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกน 7,500 ยโร เวนแตจะเขาขอยกเวนตามประมวลกฎหมายอาญา เชน เปนการรกษาความลบทางวชาชพ ซงตอมาไดมการแกไขกฎหมายเพอใหผถกเรยกสามารถเปดเผยขอมลโดยไมมความผดใดๆ โดยการก าหนดโทษทางอาญากรณพยานขดขนไมมาเบกความ เพอใหคณะกรรมาธการสามารถบงคบใหพยานมาเบกความได

ส าหรบกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของไทยนนไดก าหนดโทษทางอาญากบผฝาฝนค าสงเรยกใหสงเอกสารหรอเรยกใหมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนดวยตนเองตอคณะกรรมาธการตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามเดอนหรอปรบไมเกนหาพนบาทหรอทงจ าทงปรบและถาผกระท าความผดดงกลาวเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถนใหถอวาเปนความผดวนยดวย และเมอพจารณาความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาในกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ โดยพจารณาในแงทฤษฎความรบผดทางอาญา ซงในการบญญตกฎหมายทมโทษทางอาญา ความรายแรงของสภาพปญหาทน าไปสการบญญตความผดอาญาหรอความจ าเปนอนไมอาจหลกเลยงได และตองไมขดแยงแตกตางกบวตถประสงคหลกส าคญในการลงโทษผกระท าความผด โดยในการก าหนดความรบผดทางอาญา การกระท านนตองมความชวในตวของผกระท าความผดและไมควรน ากฎหมายอาญามาใชเพอวตถประสงคบางประการหรอในสถานการณทไมเหมาะสม โดยเมอพจารณาทฤษฎอาญาประกอบกบเหตผลของการทรฐน าโทษทางอาญามาใชกบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ กเพอขมขยบยงมใหผใดฝาฝนค าสงเรยกซงการใชกฎหมายอาญาเปนเครองมอในการขมขยบยงมใหกระท าความผด ประโยชนทไดรบอาจไมคมคากบการลงโทษผกระท าความผด และเมอพจารณาในแง

120 ระบบกรรมาธการของรฐสภาไทยทมความซบซอนสงมาก และมกมเรองในทางการเมองเขามาเกยวของ ท าใหระบบกรรมาธการของไทยแตกตางไปจากประเทศทมความมงคงทางการเมองสงและมความแขงแรงของระบบกรรมาธการเปนอยางมาก อยางกรณประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศฝรงเศส การจะน ารปแบบการลงโทษทางอาญามาใชกบผฝาฝนค าสงเรยกในแนวทางตรมระบบกรรมาธการของไทยบางครงกดจะเปนไปไมได และหากพจารณาในแงมตทางการเมองของไทยทมปญหาเรอรงมาเปนระยะเวลายาวนาน โดยการใชอ านาจทเกนขอบเขตของฝายบรหารท าใหฝายบรหารไมมความรบผดชอบตอการถกตรวจสอบ ท าใหเหนไดวาการเมองของประเทศไทยเรายงไรซงเสถยรภาพ การจะใชมาตรการทางอาญากบผฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจะเกดประโยชนกตอเมอปญหาทางการเมองทบมเพาะมาเปนระยะเวลายาวนานไดรบการแกไขเสยกอน และเมอพจารณาเปรยบเทยบกบกรณขดขนหมายหรอค าสงของศาลซงมวตถประสงคในการลงโทษทางอาญาเพอยงยงหรอขมขใหพยานบคคลมาศาลเพอเบกความถงขอเทจจรงทเกดขนใหศาลไดรบทราบอนจะน าไปสการไดพยานหลกฐานเพอศาลจะน าไปวนจฉยชงน าหนกในการพพากษาตอไป การแสวงหาขอเทจจรงในคดจงเปนเรองทมความส าคญมากและสงผลรายแรงมากหากศาลไมไดขอเทจจรงอนส าคญในคดนน ซงเมอพจารณาเปรยบเทยบกบกรณการไมไดขอเทจจรงหรอเอกสารตางๆจากบคคลทขดขนไมมาตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการนนไมไดรายแรงเมอเทยบกบการพจารณาคดในศาล และการไมทราบขอเทจจรงของคณะกรรมาธการกไมถงกบท าให เกดความเสยหายทจะกระทบกบผลแหงค าพพากษาและแมจะมการลงโทษผกระท าความผดไปกไมสามารถท าใหผกระท าความผดลมเลกการกระท าความผดไปได และเมอพจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนในการสอบวนยขาราชการ ซงความส าคญของขอเทจจรงทกรรมการสอบสวนตองใชในการพจารณาการกระท าของขาราชการวาเปนความผดทางวนยหรอไมนน ลวนสงผลตอชวตของขาราชการอยางยง ระดบความรายแรงของการไมไดขอเทจจรงของคณะกรรมาธการเพอน าไปสการก าหนดความรบผดทางอาญาจงมระดบทแตกตางจากการขดค าสงเรยกของกรรมการสอบสวนอยมาก จะใชการลงโทษทางอาญาเหมอนเชนกรรมการสอบสวนไมได และหากพจารณาเปรยบเทยบกรณฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการไตสวนขอเทจจรง ซงถอเปนขนตอนทส าคญมากของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐโดยทจรต เนองจากศาลจะยดส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณาคด จงตองไดขอเทจจรงทถกตองรอบคอบและรอบดานมากทสดแตในสวนการสอบสวนเพอใหไดขอเทจจรงของคณะกรรมาธการนน ขอเทจจรงทไดมามไดน าไปสการด าเนนคดทส าคญทจะตองใชโทษทางอาญาเพอบงคบบคคลใหมาใหขอเทจจรงหรอสงเอกสารอยางเชนการไตสวนของคณะกรรมการป.ป.ช. ดงนน ในการพจารณาความเหมาะสมของการก าหนดความรบผดทางอาญาในทกมตและทกแงมมแลว การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการยงไมม

121 ความเหมาะสมทจะก าหนดใหตองรบผดทางอาญา หากจะใหมความเหมาะสมทดเทยมกบตางประเทศหรอเทยบเทากบการฝาฝนค าสงของศาล หรอกรรมการสอบวนย หรอกรรมการ ป .ป.ช. นน ประเทศไทยจะตองมการปฏรประบบกรรมาธการใหมเสยกอน เพราะเมอระบบกรรมาธการมความแขงแกรงดแลว การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจงเปนเรองส าคญและจะเปนความผดรายแรงหากไมมการใหความรวมมอกบคณะกรรมาธการในการตรวจสอบฝายบรหารเพอน าไปสการพฒนาประเทศอยางแทจรง

เมอพจารณาถงการกระท าความผดในการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ การกระท าดงกลาวไมเขาขายเปนความผดอาญาทจะน ามาตรการทางอาญามาใช โดยเมอพจารณาตามหลกศลธรรม การกระท าการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเหนไดชดวามไดมความเกยวของกบเรองของศลธรรมแตอยางใด นนคอสงคมไมไดมองวาเปนเรองทผกระท ามความชวรายทจะเปนการผดศลธรรม และเมอพจารณาตามความรายแรงของการกระท า การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการไมไดมลกษณะของการกระท าทมความรายแรงของการกระท าจงไมควรเปนความผดทางอาญา อกทงหากพจารณาตามผลกระทบความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน โดยการกระท าทจะเปนความผดอาญาจะตองกระทบตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน เปนอาชญากรรมทมผลรนแรงในสงคม ซงการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการเพยงแคสงผลกระทบในการด าเนนงานของคณะกรรมาธการเทานน มไดสงผลตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนจงไมควรเปนการกระท าทมความผดทางอาญา ดงนนการฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจงควรใชมาตรการทางปกครองจะเหมาะสมกวานนคอการใชโทษปรบทางปกครอง ซงการใชโทษปรบทางปกครองท าใหการบงคบใชกฎหมายกบผกระท าความผดเปนไปดวยความรวดเรว ตอเนอง และมประสทธภาพมากกวา และสามารถท าใหการปราบปรามการกระท าความผดไดบรรลเปาประสงคได อกทงไมท าใหผกระท าความผดไดรบการถกต าหนตเตยนจากสงคมแตอยางใด

อยางไรกตามเมอพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 ก าหนดใหผฝาฝนมความผดทางอาญา ซงโดยตวกฎหมายไมอาจมผลบงคบได ตองอาศยบคคลทเกยวของในกระบวนการยตธรรมในการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายดงกลาว โดยหากบคคลทเกยวของทกฝายบงคบใชกฎหมายเพอด าเนนคดกบผกระท าความผดโดยไดค านงถงความเหมาะสมวาผกระท าความผดควรรบผดทางอาญาหรอไมนน ความยตธรรมจงจะเกดขนได แตในการบงคบใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 มสภาพปญหาหลายประการทสงผลใหกระบวนการยตธรรมทางอาญาในการบงคบใชกฎหมายขาดประสทธภาพ สงผลใหไมเกดความยตธรรม โดยประการแรกเมอมขอเทจจรงวามการ

122 กระท าความผดตามกฎหมายฉบบน ในชนกลาวโทษไดมการก าหนดใหประธานคณะกรรมาธการเทานนเปนผมอ านาจในการใชดลพนจทจะตดสนวาจะด าเนนคดกบผกระท าความผดหรอไม การก าหนดเชนนท าใหเกดการใชอ านาจตามอ าเภอใจหรอมการบดผนอ านาจ กลนแกลงบคคลอนเพอประโยชนในทางการเมอง แมจะมการกระท าความผดอยางเดยวกน ขอเทจจรงพบวาประธานคณะกรรมาธการบางคณะใชดลพนจทจะใหมการด าเนนคด แตในอกบางคณะกลบมการใชดลพนจเลอกทจะไมด าเนนคด ท าใหเกดการเลอกปฏบตในการบงคบใชกฎหมาย ท าใหกฎหมายขาดความชอบธรรม ประการทสองคอในการด าเนนคดในชนสอบสวน มการก าหนดใหพนกงานสอบสวนมอ านาจสอบสวนเพอสงส านวนไปยงพนกงานอยการ ซงการก าหนดใหการด าเนนคดตองผานขนตอนการสอบสวนพนกงานสอบสวน ท าใหกระบวนการยตธรรมเปนไปดวยความลาชา อกทงในการด าเนนคดอาจถกแทรกแซงทางการเมองไดงาย มการเกรงกลวอทธพลทางการเมอง และมการเลอกฝายทางการเมอง ประการสดทาย ในชนของพนกงานอยการ ซงพนกงานอยการมดลพนจและมความเปนอสระในการจะสงฟองคด หากผกระท าความผดตามพระราชบญญตนเปนอยการสงสด ซงไมไดรบการยกเวนในการบงคบใชพระราชบญญตดงกลาว พนกงานอยการจะมความเปนอสระในการสงคดอยางแทจรงหรอไม และการสงคดจะเปนไปโดยความเทยงธรรมเพยงใด และทายสดแลวหากมความเหนแยงค าสงไมฟองของพนกงานอยการ ซงอยการสงสดจะตองเปนผชขาด กลบไมมการก าหนดกระบวนการตรวจสอบการใชดลยพนจการสงคดของอยการสงสดแตอยางใด

ดงนน การฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการจงไมมความเหมาะสมทจะก าหนดใหตองรบผดทางอาญาและเขาสกระบวนการยตธรรม เพราะมเชนนนแลวจะเปนการใชประโยชนจากกฎหมายอาญาในทางทไมถกตองและจะสงผลอยางรายแรงตอความศกดสทธของกฎหมายอาญาเปนอยางมาก 5.2 ขอเสนอแนะ

จากการวเคราะหการก าหนดความรบผดทางอาญาและการบงคบใชกฎหมายค าสงเรยกของคณะกรรมาธการดงกลาว ผเขยนเหนวามปญหาบางประการทไมเหมาะสมและสมควรไดรบการแกไข โดยมขอเสนอแนะดงน

1) ผ เ ข ยนขอเสนอแนะให พจ ารณายกเล กพระราชบญญต ค าส ง เ ร ยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 โดยการตรากฎหมายฉบบใหมขนมาเพอยกเลกพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ.2554 ทงฉบบ ทงน เหนวาหากจะใหมมาตรการลงโทษบคคลทฝาฝนค าสงเรยกของ

123 คณะกรรมาธการเพอใหการด าเนนงานของคณะกรรมาธการมประสทธภาพสงสด ผเขยนขอเสนอใหใชโทษปรบทางปกครอง ซงถอวาเปนมาตรการลงโทษทเหมาะสมทสดทควรน ามาใชในการยบยงผทฝาฝนค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ

2) ควรมการตรากฎหมายก าหนดหลกเกณฑ แนวทาง ในการใหเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรมในชนเรมตนคดไดพจารณาทบทวนความเหมาะสมของการด าเนนคดอาญากบผกระท าความผดทไมควรไดรบโทษทางอาญาเพอใหการบงคบใชกฎหมายเกดความยตธรรมอยางแทจรง

3) ผเขยนขอเสนอใหหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนตางๆรวมมอกนก าหนดแนวทางทจะบงคบใชส าหรบการตรวจสอบการบรหารงานของฝายบรหาร เพอใหเกดภาระรบผดชอบในการถกตรวจสอบจากฝายนตบญญต อนจะท าใหการเปดเผยขอมลตอคณะกรรมาธการเกดความแนนอนมากยงขน

4) รฐสภาในฐานะฝายนตบญญตตองเลงเหนถงความส าคญในการก าจดการตรากฎหมายทไมจ าเปนและกฎหมายทมโทษรนแรงโดยไมไดสดสวนกบการกระท าความผดอนเปนการใชประโยชนจากกฎหมายทมโทษทางอาญา โดยผเขยนขอเสนอใหใหมการจดตงคณะกรรมาธการขนมาเฉพาะดานเพอท าหนาทพจารณากลนกรองการตรากฎหมายทกฉบบในชนหนงกอนวามความจ าเปนมากนอยเพยงใดในการตรากฎหมายฉบบดงกลาวและโทษของกฎหมายฉบบนนๆมความเหมาะสมมากนอยเพยงใด

5) ผเขยนขอเสนอใหมการปฏรประบบกรรมาธการของประเทศไทยใหมเสถยรภาพมากขนเสยกอน ซงถอเปนสงจ าเปนมากทจะท าใหการด าเนนการของกรรมาธการเปนรปธรรมใชไดผลจรงในทางปฏบต ในการตรวจสอบฝายบรหาร โดยผ เขยนเหนวา แมกฎหมายค าส งเรยกของคณะกรรมาธการจะมบทลงโทษรนแรงสกเพยงใด ส งเสรมประสทธภาพการท างานของคณะกรรมาธการไดจรง แตกมไดหมายความจะเปนสวนส าคญทจะท าใหการท าหนาทของคณะกรรมาธการในการตรวจสอบฝายบรหารเปนไปเพอประโยชนสาธารณะโดยแท

124

บรรณานกรม

หนงสอและบทความในหนงสอ เกยรตขจร วจนะสวสด. กฎหมายอาญาภาค 1. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพพล

สยาม พรนตง, 2551. คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2556. คณต ณ นคร. นตธรรมอ าพรางในนตศาสตรไทย. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2548. คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ วญญชน, 2555. จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1. กรงเทพมหานคร : ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนต บณฑตยสภา, 2525. ณรงค ใจหาญ. กฎหมายอาญาวาดวยโทษและวธการเพอความปลอดภย . กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2543. ทวเกยรต มนะกนษฐ. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2559. ประธาน วฒนวาณชย. ความรเบองตนเกยวกบอาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

ประกายพรก, 2546. พระพรหมคณากรณ. นตศาสตรแนวพทธ. พมพครงท 13. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2555. เมธา วาดเจรญ. หลกเกณฑและวธการสอบสวนวนยขาราชการ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพสตร ไพศาล, 2544. มนตร รปสวรรณ. กฎหมายรฐสภา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2543 . หยด แสงอทย. ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป .พมพครงท 12. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพประกายพรก, 2538. อภรตน เพชรศร. ทฤษฎอาญา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2548.

124

125

บทความวารสาร เกวล มโนภนเวศ. “ปญหาความสมพนธในการลงโทษทางปกครองและการลงโทษทางอาญา” วารสารบณฑตศกษานตศาสตร (ตลาคม 2551) : 143 – 147. คณต ณ นคร. “กระบวนการยตธรรมกบปญหาความโปรงใสและระบบการตรวจสอบตามแนวทางใน

รฐธรรมนญ.” บทบณฑตย เลมท 55. ตอน 4. (ธนวาคม 2541) : 53 – 54. จารวรรณ เมณฑกา “ความโปรงใส(Transparency)ในการด าเนนการของรฐ.” วารสารผตรวจการ แผนดนของรฐสภา ปท2. ฉบบท 1. (เมษายน – กนยายน 2546) : 42. ดสทต โหตระกตย. “อ านาจในการออกค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลและระบบคณะกรรมาธการ

รฐสภาสาธารณรฐฝรงเศส.”วารสารจลนต ปท 7. ฉบบท 2. (มนาคม – เมษายน 2553) : 37 – 43.

ณรงค ใจหาญ. “เรองทณฑวทยา.” วารสารราชทณฑ ปท 4. เลมท 3. (มถนายน 2499) : 6. มนตร เจนวทยการ. “กลไกและกฏเกณฑในการสรางความพรอมรบผดทางการเมองในระบอบ ประชาธปไตยของไทย.” วารสารพระปกเกลา (ม.ค. - เม.ย 2551) : 19 – 37. วชช จระแพทย. “สภาพบงคบทางกฎหมายอนเกยวกบการออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการ .” วารสารจลนต ปท 7. ฉบบท 2. (มนาคม – เมษายน 2553) : 3 – 13. สรสทธ เจรญสข. “การก าหนดความผดอาญาตามกฎหมายเยอรมน.” ขาวเนตบณฑตยสภา ปท 18.

ฉบบท 192. (กรกฎาคม 2548) : 11-12. อภวตน สดสาว. “ระบบคณะกรรมาธการ กลไกการท างานของสภา , คมความคด เขมทศ

รฐธรรมนญ.”วารสารจลนต ปท 7. ฉบบท 2. (มนาคม – เมษายน 2553 ) : 105 – 113.

อททศ แสนโกศก. “วตถประสงคของการลงโทษ .” บทบณฑตย. ฉบบท 27. (ตอน 2 2513) : 276 – 277.

แสวง บญเฉลมวภาส. “แนวความคดเกยวกบดลพนจในการลงโทษ.” ใน หนงสอรวมบทความทางวชาการในโอกาสครบรอบ 84 ป ศาสตราจารยสญญา ธรรมศกด : 195.

วทยานพนธ เกวล มโนภนเวศ. “ปญหาความสมพนธในการลงโทษทางปกครองและการลงโทษทางอาญา .” วทยานพนธมหาบณฑต, , 2551.

126

ณภทร สรอฑฒ. “ความเหมาะสมในการก าหนดความผดและโทษทางอาญา : ศกษากรณกฎหมาย

การแขงขนทางการคา.” วทยานพนธมหาบณฑต,คณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548.

นรตต ศรไกรวน. “มาตรการและโทษทางปกครองกบการคมครองผบรโภค : ศกษาเฉพาะกรณตาม พระราชบญญตค มครองผบร โภค พ .ศ . 2522.” วทยานพนธมหาบณฑต , , 2548. ไพบลย วราหะไพฑรย. “บทบาทอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการสามญประจ าวฒสภา .”

วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2541. สกล นศารตน. “กฎหมายอาญาและการลงโทษทเหมาะสม:แนวความคดทางดานปรชญาและความ

ยตธรรมทางสงคม.” วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2545.

ศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร. “การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน .” วทยานพนธดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551.

สหธน รตนไพจตร. “ความประสงคของการลงโทษอาญา: ศกษาเฉพาะประเทศไทยสมยใชกฎหมายลกษณะอาญาและประมวลกฎหมายอาญา .” วทยานพนธมหาบณฑต , คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

สลาวณย สขปลง. “ปญหาการด าเนนการทางวนยขาราชการตลาการศาลยตธรรม.” วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553.

อรรถสทธ กนมล. “ปญหาการน าโทษทางปกครองมาใชควบคกบโทษทางอาญา” วทยานพนธ มหาบณฑต, , 2549. อรน เจยจนทรพงษ. “ปญหาวาดวยการใชอ านาจออกค าสงเรยกของคณะกรรมาธการตามราง

พระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการประจ าสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. .”ภาคนพนธ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554.

อาทตยา กลประดษฐศลป , “บทบาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการตรวจสอบความจรงในคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง.” วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

เอกวตร จนตนาดลก ,“ความผดฐานขดขนหมายหรอค าสงศาล : กรณศกษาพยานบคคลในคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

องคอาสน เจรญสข . “เกณฑการแบงแยกความผดทางอาญาและความผ ดทางปกครอง .”วทยานพนธมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553.

127

อรทพย พศาลบตร .“ปญหาเกยวกบคณะกรรมาธการสามญประจ าสภาผแทนราษฎร .” วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต, ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลย, 2532. เอกสารอน ๆ คณะกรรมการปรบปรงกฎหมายเพอการพฒนาประเทศ .

. คณะกรรมาธการวสามญบนทกเจตนารมณ จดหมายเหต และตรวจรายงานการประชม สภาราง

รฐธรรมนญ.เจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. ส านกกรรมาธการ 3 ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต. รายงานการศกษาเรองโทษประหารชวตในประเทศไทย. บนทกการพจารณาเพอการสบคนเจตนารมณรางพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของ

สภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. …. สภาผแทนราษฎร. บนทกการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตค าส ง เรยกของ

คณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา. บนทกเสนอผลการศกษาคนควากฎหมายตางประเทศ. การใชโทษทางปกครองและโทษทางอาญา

ควบคกนเพอลงโทษการกระท าผดกรรมเดยว เอกสารเสนอคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

รายงานคณะท างานศกษาบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ทมผลกระทบตอการปฏบตหนาทของส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎรของส านกกรรมาธการ 3 เรอง : อ านาจของคณะกรรมาธการในการออกค าสงเรยกเอกสารหรอบคคลมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหน ตามมาตรา 135 (ศกษาเปรยบเทยบจากองกฤษ สหรฐอเมรกา ฝรงเศสและออสเตรเลย).

รายงานการประชมสภารางรฐธรรมนญ ครงท 30 / 2550 (เปนพเศษ) วนศกรท 22 มถนายน พทธศกราช 2550 และรายงานการประชมสภารางรฐธรรมนญครงท 31/ 2550 (เปนพเศษ) วนเสารท 23 มถนายน พทธศกราช 2550.

รายงานผลการจดการจดกจกรรมรบฟงความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรค และแนวทางแกไขปญหาในการปฏบตงานในอ านาจหนาทของคณะกรรมาธการและการใชพระราชบญญตค าสงเรยกของคณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554.

128

รายงานวจยฉบบสมบรณ เรองบทบาทของคณะกรรมาธการตอนโยบายของรฐบาล เสนอ

คณะกรรมการการวจยและพฒนา ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. รายงานการศกษาวจยเรอง การบรรลเปาหมายในการปองกนและปราบปรามการทจรตของ ป .ป.ช.

ตามเจตนารมณของกฎหมายรฐธรรมนญ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. รายงานการศกษาวจยเรอง วธปฏบตราชการทางปกครองในกฎหมายเยอรมน เสนอคณะกรรมการ

กฤษฎกา สถาบนวจยรพพฒนศกด รายงานการวจยเรองการออกหมายคน หมายจบ ตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540. ส านกงานเลขาธการวฒสภา. “กระบวนการในการด าเนนงานตามพระราชบญญตค าสงเรยกของ

คณะกรรมาธการของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา พ.ศ. 2554 .”เอกสารประกอบโครงการสมมนาวชาการเชงปฏบตการ .

รางรายงานการวจยเรองมาตรการบงคบทางปกครอง: จ ปรบทางอาญาของประเทศฝรงเศส เสนอส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.

เอกสารประกอบการสมมนาบทบาทกระบวนการยตธรรมในการแกปญหาคอรปชน ความเปนมาเพอความโปรงใสในประเทศ กลไกการตอตานคอรปชนในรฐธรรมนญไทย ฉบบป พ . .2540 : .

อรณช รงธปานนท, รฐสภาสหราชอาณาจกร : สภาสามญ สภาขนนาง หนวยงานสนบสนน เอกสารวชาการ (ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร).

เอกสารอเลกทรอนกส

ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “ระเบยบวาระการประชมสภาผแทนราษฎร.” http://web. parliament.go.th/parcy/nmeeting_index.php?item=0101, 1 มนาคม 2556. รฐสภา, “ความรเรองกรรมาธการ,” http://www. parliament.go.th/ ewtadmin/ ewt/ parlia

ment_parcy/download/committee/committee_knowledge.pdf, 21 กนยายน 2558. เดลนวส “กมธ.สนช.มอ านาจสงเรยกฯได,” http://www.dailynews.co.th/ politics /269794,

20 มกราคม 2558.

129

Books Jerome Hall. General Principles of criminal law, The Bobbs-Merrill Company, 1947. Todd Garvey , Alissa M. Dolan, “Congress’s contempt Power and the Enforcement of Congressional Subpoenas: A Sketch.” CRS REPORT, April,10, 2014. Electronic Media Senate,“commissions.” http://www.senat.fr/commission/enquete/index.html, May 9,

2015. National Assembly, “commissions.” http://www.assemblee-nationale.fr, May 9, 2015.

130

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวอนสรา เกอข า วนเดอนปเกด 11 ตลาคม 2530 ต าแหนง นตกรปฏบตการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

รฐสภา ประสบการณท างาน พ.ศ. 2553 นตกรปฏบตการ ส านกงานเลขาธการสภา

ผแทนราษฎร รฐสภา พ.ศ. 2552 นตกร กรมบญชกลาง กระทรวงการคลง