มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองผู้บริโภคจากบรรจุภัณฑ์ที่มี...

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภค จากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

โดย

นายธเนส ปตภทรพรกล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายธรกจ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

LEGAL MEASURES FOR CONSUMER PROTECTION IN LARGE SIZE OUTRE PACKAGING

BY

MR. THANET PATIPATPONKUL

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER DEGREE OF LAWS

BUSINESS LAW FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภค จากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ชอผเขยน นายธเนส ปตภทรพรกล ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายธรกจ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ดร. เอมผกา เตชะอภยคณ ปการศกษา 2558

บทคดยอ

บรรจภณฑเปนสงทส าคญอยางยงทชวยในการอ านวยความสะดวกใหกบการอปโภคและบรโภคของมนษย แตการน าบรรจภณฑมาใชเปนกลยทธทางการตลาดไดกอใหเกดปญหาทส าคญตอผบรโภคในการเลอกซอผลตภณฑ เนองจากการทผประกอบธรกจบางรายเลอกใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง สงผลกระทบตอผบรโภคในวงกวาง กลาวคอ ท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนนมขนาดทใหญหรอมปรมาณตามขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ นอกจากนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจร งไดสงผลกระทบตอผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงทางการคา จากผลกระทบของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวท าใหมประเดนปญหาทตองพจารณาวาบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนมลกษณะอยางไร และมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดมการบญญตเอาไวอยางไร รวมถงผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะไดรบการชดใชเยยวยาเพยงใด วทยานพนธฉบบนจงไดศกษามาตรการในการคมครองผบรโภคจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทย รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน เพอหามาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทมความเหมาะสมมากทสดส าหรบประเทศไทย โดยศกษาจากบทบญญตของกฎหมาย หนงสอ ต าราทางกฎหมาย วทยานพนธ เอกสารทางวชาการ บทความทเกยวของ รวมถงขอมลอเลกทรอนกสตางๆ และน าขอมลตางๆทรวบรวมไดมาวเคราะหเพอหาขอสรปและขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการก าหนดมาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยทใชในการก ากบดแลเรองการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเพอคมครองผบรโภคตอไป

(2)

จากการศกษากฎหมายไทยพบวาปจจบนในกฎหมายไทยไมมบทบญญตทก าหนดหรออธบายถงลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง และไมมบทบญญตทก าหนดมาตรการทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวอยางชดเจน จงท าใหไมมหนวยงานใดเปนหนวยงานทมอ านาจก ากบดแลการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง รวมทงไมมบทลงโทษทก าหนดเอาไวส าหรบกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอยางชดเจน ในขณะทมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวเปนการเฉพาะจะตองพจารณาวาการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจเขาลกษณะตามทบญญตไวในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 หรอไม สวนการฟองรองใหผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงชดใชเยยวยาทก าหนดไวเปนการทวไป ตองพจารณาวาการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจเขาลกษณะเปนกรณส าคญผด กลฉอฉล การช าระหนไมตองตามความประสงคแทจรงแหงมลหน ละเมด หรอเปนการขายตามค าพรรณนา ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอไม

เมอศกษาถงกฎหมายตางประเทศ ซงไดแก รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน ในสามประเดนขางตนพบวารฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมนไดก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวอยางชดเจน สวนประเดนมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทงสองประเทศจะมมาตรการทคลายคลงกน คอ ไดก าหนดเอาไวทงมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดและมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดแลว และก าหนดใหหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลมอ านาจในการตรวจสอบบรรจภณฑและสามารถยดบรรจภณฑทฝาฝนหลกเกณฑตามทกฎหมายก าหนดได รวมทงก าหนดบทลงโทษส าหรบการกระท าทเปนการฝาฝนเอาไวอยางชดเจน สวนประเดนมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาจะมมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวเปนการเฉพาะและครอบคลม สวนของประเทศเยอรมนไดมการก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาทก าหนดไวเปนการเฉพาะเชนเดยวกนแตมไดก าหนดใหสทธผบรโภคในการใชสทธด าเนนคดแตอยางใด

(3)

จากการศกษากฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศในประเดนขางตน ผเขยนจงขอเสนอแนะใหมการแกไขเพมเตมมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง และมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคของประเทศไทย เอาไวในพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2542 ดงน

(1) มาตรการทางกฎหมายในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ผเขยนขอเสนอแนะใหก าหนดหลกเกณฑในการใชบรรจภณฑ โดยบญญตลกษณะของ

บรรจภณฑทอาจกอใหผบรโภคเกดความเขาใจผด และก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลาก ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2542 เปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลการใชบรรจภณฑ โดยเปลยนชอจาก “คณะกรรมการวาดวยฉลาก” เปน “คณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑ” รวมทงก าหนดแนวทางการตรวจสอบกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยการก าหนดใหผประกอบธรกจสงตวอยางบรรจภณฑทสงสยวามขนาดใหญเกนจรงไปใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑเปนผตรวจสอบ และก าหนดแนวทางการตรวจสอบหลงจากทสนคาเขาสตลาดแลว โดยบญญตเพมอ านาจแกคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจด าเนนการเกบสนคาทฝาฝนกฎหมายออกจากทองตลาด นอกจากนในสวนของบทลงโทษผเขยนขอเสนอใหแกไขโดยการเพมโทษปรบ

(2) มาตรการทางกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภค ผเขยนขอเสนอแนะมาตรการเพมเตมโดยก าหนดใหผบรโภคมสทธเลกสญญาไดทนท

และก าหนดใหผบรโภคมสทธขอคนเงนไดเตมจ านวนจากผประกอบธรกจทกระท าการฝาฝนกฎหมาย

ค าส าคญ: บรรจภณฑ, บรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง, การคมครองผบรโภค

(4)

Thesis Title LEGAL MEASURES FOR CONSUMER PROTECTION IN LARGE SIZE OUTRE PACKAGING

Author Mr. Thanet Patipatponkul Degree Master of Laws Major Field/Faculty/University Business Law

Faculty of Law Thammasat University

Thesis Advisor Dr. Aimpaga Techa-apikun Academic Years 2015

ABSTRACT

Packaging plays a critical role in convenience promotion in human being’s consumption. However, using package as one of the marketing strategies has been causing a major problems to consumers when it comes to making decision of product to be chosen due to the fact that some traders use a large size outre package. This could have a significant impact on consumers – it leads the consumers to misunderstand that the package actually contains product of particular size according to the look from the outside of the package. In addition, using of large size outre package could also have an influence on other trade competitors. In the view of the problems set out herein regarding the using of large size outre packaging, it is necessary to consider the nature of the use of large size outre package and legal measures with respect to control of large size outre package use. Remedies in relation to losses of the consumers from the large size outre package use shall be taken to account as well. This thesis aims to research large size outre packaging in Thailand, California State of the USA, and Germany in order to find out the most suitable legal measures for Thailand with respect to consumer protection on large size outre packaging. In this regard, the research was done through analysing statutory laws, text books, law books, theses, academic documents, relevant articles, and electronic information source to conclude the fact and propose the suitable

(5)

legal measures regarding the regulation of large size outre package use in Thailand to protect the consumers.

Based on the research on the Thai law, it appears that there has been no written laws which specify or describe the nature of large size outre package and none of written legal measures clearly specify to control this large size outre packaging. It therefore seems that there is no organisations has taken this matter into their account. Furthermore, the punishment has not been explicitly determined for the large size outre packaging, whereas specific general measures regarding the remedies would only be considered in the case where it is proved that it was the “Trader” who caused the losses or damages under the Trade Competition Act B.E. 2 5 4 2 and Consumer Case Procedure Act B.E. 2 5 5 1 . The lawsuit pursuant to the general provisions to obtain remedies, moreover, has got to be one of the case where it is conducted by mistake, fraud, obligation unsatisfied, tort, and sale by description specified in the Civil and Commercial Code.

Research on foreign laws ie from the State of California, the USA and Germany in connection with the above-mentioned issues, California State and Germany have statutory law where it clearly specified the provisions of the large size outre packaging. In relation to the control of the use, both countries share a similar measures that control before and after the product enters into market, and have been able to seized packages which are made against the provision of the law. Punishments have also been explicitly established. Regarding the remedies for those who suffer from the large size outre packaging, it becomes clear and extensive in the State of California. For Germany, the legal measures are specified in the same way. The consumer’s right to file a lawsuit, however, is not specified in Germany.

From the research on Thai and foreign laws, it is proposed amendment and revision to include the control of large size outre package use and remedies provisions in Consumer Protection Act B.E. 2522, the details of which are as follows:

(1) Legal measures regarding the control of large size outre packaging Guidelines for large size package use shall be established by specifying

the nature of package of which could be mistakenly misunderstood. In addition, the

(6)

Label Committee under the Consumer Protection Act B.E. 2522 shall be given with an authority to regulate the use of package by having the name changed from “Label Committee” to “Label and Package Committee”. Guidelines for checking before product enters into the market shall as well be established – the package suspected to be in large size outre shall be required to be submitted to the Label and Package Committee for an investigation, and the Label and Package Committee shall be given with a power to order vendors to recall prohibited products from the market. With respect to punishment, fine punishment is proposed to be included.

(2) Legal measures regarding the consumer remedies Consumers’ right to terminate contracts is proposed to be added

together with a right to request for full amount of refund from the vendors who unlawfully conduct with the package.

Keywords: PACKAGING, LARGE SIZE OUTRE PACKAGING, CONSUMER PROTECTION

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยดนน ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานอาจารยดร. เอมผกา เตชะอภยคณ ทใหความกรณารบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธฉบบน อกทงทานอาจารยยงไดสละเวลาอนมคาในการใหค าปรกษา ชแนะ ตรวจสอบงานของผเขยนอยางละเอยด ตลอดจนแสดงความคดเหนอนท าใหผเขยนสามารถพฒนาวทยานพนธฉบบนไดอยางสมบรณ

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร . สรศกด มณศร ทกรณารบเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ตลอดจนใหค าแนะน าและชแนะอนเปนประโยชนอยางยงในการจดท าวทยานพนธฉบบน และขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย จกรพงษ เลกสกลไชย และผชวยศาสตราจารย ดร . วรวฒน จนทโชต ทกรณารบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ รวมถงใหค าแนะน าและขอเสนอแนะแกวทยานพนธฉบบนจนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด

ผเขยนขอกราบขอบพระคณบดามารดา ครอบครว ซงอบรมเลยงดผเขยนมาเปนอยางด และนางสาวณตยาภรณ แกวสวรรณ ทคอยชวยเหลอและเปนก าลงใจทส าคญใหกบผเขยนมาโดยตลอด จนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด

ผเขยนขอขอบพระคณ คณหตถกาญจน ตระการเจรญสข ผบงคบบญชาทใหความเมตตาและเขาใจถงประโยชนในการศกษาของผเขยนจนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจไปไดดวยด

ผเขยนขอขอบคณเพอนๆในสาขากฎหมายธรกจ ปการศกษา 2555 ทไดใหค าแนะน าในทกๆเรองกบผเขยน และนองพลอยทชวยเหลอผเขยนในดานภาษาตางประเทศ ตลอดจนทกทานทมสวนรวมในการท าใหวทยานพนธฉบบนใหส าเรจลลวงไปไดดวยด

ทายทสดน หากวทยานพนธฉบบนพอจะเปนประโยชนตอการศกษาแกผทสนใจอยบาง ผเขยนขอมอบคณความดทงหมดใหกบบคคลทงหลายทไดกลาวถงขางตน แตหากวทยานพนธฉบบนมขอบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

นายธเนส ปตภทรพรกล

(8)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (4) กตตกรรมประกาศ (7)

สารบญตาราง (13)

สารบญภาพ (14) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 7 1.3 ขอบเขตของการศกษา 7 1.4 วธการด าเนนการศกษา 7 1.5 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ 8

บทท 2 แนวความคดพนฐานของบรรจภณฑกบการคมครองผบรโภค 9

2.1 ลกษณะและสภาพปญหาของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 9 2.1.1 ลกษณะและความส าคญของบรรจภณฑ 10

2.1.1.1 ความหมายของบรรจภณฑ 10 2.1.1.2 หนาทของบรรจภณฑ 11 2.1.1.3 ความส าคญของบรรจภณฑ 12 2.1.1.4 โครงสรางของบรรจภณฑ 13

(9)

2.1.1.5 ประเภทของบรรจภณฑ 14 2.1.2 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 15

2.1.2.1 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน 16 2.1.2.2 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเนองจากมความจ าเปน 19

2.2 ผลกระทบในดานตางๆจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน 20 2.2.1 ผลกระทบและความเสยหายตอผบรโภค 20

2.2.1.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภค 20 2.2.1.2 ผลกระทบทผบรโภคไดรบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 24

2.2.2 ผลกระทบและความเสยหายตอการแขงขนทางการคา 24 2.2.2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองการแขงขนทางการคา 24 2.2.2.2 ผลกระทบทผประกอบธรกจรายอนไดรบจากบรรจภณฑ 27

ทมขนาดใหญเกนจรง

บทท 3 มาตรการทางกฎหมายในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 28 ของประเทศไทย 3.1 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 28

3.1.1 กฎหมายคมครองผบรโภค 28 3.1.1.1 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 28 3.1.1.2 พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 36 3.1.1.3 พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 38 3.1.1.4 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 39 3.1.1.5 พระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 41

3.1.2 พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 44 3.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภค 46

ทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 3.2.1 สทธของผบรโภคในการด าเนนคดและไดรบการชดใชเยยวยา 46

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 3.2.1.1 หลกเกณฑวาดวยการส าคญผด 48 3.2.1.2 หลกเกณฑวาดวยกลฉอฉล 50

(10)

3.2.1.3 หลกเกณฑวาดวยการช าระหนไมตองตามความประสงค 52 อนแทจรงแหงมลหน

3.2.1.4 หลกเกณฑวาดวยการขายตามค าพรรณนา 53 3.2.1.5 หลกเกณฑวาดวยละเมด 55

3.2.2 สทธของผบรโภคในการด าเนนคดและไดรบการชดใชเยยวยา 56 ตามกฎหมายเฉพาะ 3.2.2.1 ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 56 3.2.2.2 ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 59 3.2.2.3 ตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 59

บทท 4 มาตรการทางกฎหมายในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ 61

4.1 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑ 61 ทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ 4.1.1 รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา 62

4.1.1.1 มาตรการทใชในการควบคม 62 4.1.1.2 หนวยงานทมอ านาจในการควบคม 70 4.1.1.3 ตวอยางการใชสทธทางศาลของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา 72

4.1.2 ประเทศเยอรมน 74 4.1.2.1 กฎหมายมาตราชงตวงวด (Mess- und Eichgesetz - MessEG) 75 4.1.2.2 กฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม 79

(The Act Against Unfair Competition - UWG) 4.1.2.3 ตวอยางค าพพากษาของศาลเยอรมน 82

4.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบ 83 จากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ 4.2.1 รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา 84 4.2.2 ประเทศเยอรมน 85

(11)

บทท 5 ปญหาการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 88

5.1 ผลกระทบทเกดขนจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 88 5.2 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 90 5.3 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 93

5.3.1 วเคราะหกฎหมายทอาจเกยวของในการควบคมบรรจภณฑ 93 ทมขนาดใหญเกนจรงกรณสนคาทวไปของประเทศไทย

5.3.2 กฎหมายทอาจเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 96 กรณสนคาเฉพาะอยางของประเทศไทย

5.3.3 หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล 97 5.3.4 มาตรการทใชในการก ากบดแล 99

5.3.4.1 มาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาด 100 5.3.4.2 มาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาด 101

5.3.5 บทลงโทษ 103 5.3.6 สรปการแกไขมาตรการทางกฎหมายในการควบคมบรรจภณฑ 104

ทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทย 5.4 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภค 106

ทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง 5.4.1 วเคราะหมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภค 106

ตามหลกกฎหมายแพงทวไป 5.4.1.1 ปญหาวาดวยการส าคญผด 106 5.4.1.2 ปญหาวาดวยกลฉอฉล 108 5.4.1.3 ปญหาวาดวยการช าระหนไมตองตามความประสงค 109

อนแทจรงแหงมลหน 5.4.1.4 ปญหาวาดวยการขายตามค าพรรณนา 110 5.4.1.5 ปญหาวาดวยละเมด 110 5.4.1.6 สรปมาตรการทางกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภค 111

ตามหลกกฎหมายแพงทวไป 5.4.2 วเคราะหมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภค 112

ตามกฎหมายเฉพาะ

(12)

5.4.3 สรปการแกไขกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามกฎหมายเฉพาะ 115

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ 117

6.1 บทสรป 117 6.2 ขอเสนอแนะ 122

บรรณานกรม 126

ประวตผเขยน 131

(13)

สารบญตาราง

ตารางท หนา ตวอยางบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑ 17 ในปรมาณเพยงเลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช

(14)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในเพยงเลกนอย 16 เมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช 2.2 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทใชวธท าใหฐานของบรรจภณฑสงขนกวาปกต 18 2.3 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทใชวธการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ 18 4.1 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรอง 73 ของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา 4.2 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรองของประเทศเยอรมน 83

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การแขงขนทางการตลาดเปนกจกรรมทมบทบาทในการด าเนนธรกจของผประกอบ

ธรกจเปนอยางมาก โดยเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนการด าเนนงานของธรกจใหสามารถบรรลวตถประสงคทตองการได ซงเครองมอทางการตลาดขนพนฐานทผประกอบธรกจน ามาใชเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคทตองการและเปนการตอบสนองความพงพอใจใหแกผบรโภค ไดแกเครองมอท เรยก วา ส วนประสมการตลาด (Marketing Mix หรอ 4Ps) ซ ง เปนเครองมอทประกอบดวยสงตางๆ ดงตอไปน ผลตภณฑ (Product) ราคา (Price) การจดจ าหนาย (Place หรอ Distribution) การสงเสรมการตลาด (Promotion)1 จากทกลาวมาจะเหนไดวาผลตภณฑเปนหนงในเครองมอของการท ากลยทธทางการตลาดทผประกอบธรกจตองใหความส าคญเปนอยางมาก เนองจากผลตภณฑเปนสงทผประกอบธรกจน าเสนอเพอจ าหนายใหแกผบรโภคและเปนสงทจะชวยจงใจใหผบรโภคสนใจในผลตภณฑเหลานน โดยผลตภณฑจะประกอบดวย รปแบบ ลกษณะ สสน ตราสญลกษณ ชอยหอ ซงผประกอบธรกจสามารถพฒนาปรบปรงไดอยเสมอ โดยบรรจภณฑ (Packaging) ถอไดวาเปนสวนหนงของผลตภณฑดวยเชนกน เนองจากบรรจภณฑเปนสงทใชส าหรบบรรจหรอหบหอผลตภณฑทผประกอบธรกจน าเสนอใหแกผบรโภค หรอกลาวไดในอกนยหนงวาบรรจภณฑเปนสงทผบรโภคจะไดพบเหนเปนล าดบแรกเมอผบรโภคใหความสนใจตอผลตภณฑนนๆ ดงนนหากบรรจภณฑออกแบบไดอยางสะดดตาและสะดดใจไมวาจะเปนรปทรงหรอสสนจะท าใหการตดสนใจซอผลตภณฑของผบรโภคเกดไดงายขน

อยางไรกตามการน าบรรจภณฑมาใชเปนกลยทธทางการตลาดไดกอใหเกดปญหาทส าคญตอผบรโภคในการเลอกซอผลตภณฑ เนองจากการทผประกอบธรกจเลอกใชบรรจภณฑในบางลกษณะอาจท าใหผบรโภคทพจารณาเลอกซอผลตภณฑจากรปลกษณของบรรจภณฑเกดความเขาใจ

1 ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, การบรหารการตลาดยคใหม , (กรงเทพมหานคร :

ธรรมสาร, 2552), น.80-81.

2

ผดในบรรจภณฑทผประกอบธรกจตงใจออกแบบมาเพอใชเปนกลยทธทางการตลาด (Misleading packaging practices)2 ซงสามารถแบงออกได ดงน

(1) การทผประกอบธรกจเพมขนาดบรรจภณฑใหใหญขนโดยทปรมาณสงของทบรรจอยในภายบรรจภณฑมเทาเดม และจ าหนายในราคาเดมหรอในราคาทสงขน (Bigger packages, same quantity, same price/ higher price) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑมากกวาของเดมกอนทจะมการเปลยนแปลงขนาดบรรจภณฑหรอมปรมาณทมากกวาผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอน

(2) การทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑแบบเดม แตลดปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑลง (Same packages, less quantity) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑเทาเดม

(3) การทผประกอบธรกจระบวาไดใสของแถมไปกบบรรจภณฑเพมเตม (Gifts) เพอเปนการจงใจใหผบรโภคเลอกซอผลตภณฑของตน แตเมอค านวณราคาเทยบกบการจ าหนายแบบปกต พบวาผประกอบธรกจไดท าการค านวณรวมราคาของแถมดงกลาวเขาไวดวยแลว โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนมความคมคามากกวาของผประกอบธรกจรายอน

(4) การทผประกอบธรกจออกแบบบรรจภณฑโดยใชรปตวอยางผลตภณฑทปรากฏบนบรรจ ภณฑ ไมตรงกบผลตภณฑท แทจรงหรอสวยงามเกนจร ง (wrongful or misleading information transferred by packaging design) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนมรปลกษณทนาสนใจกวาของผประกอบธรกจรายอนหรอท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑทตนตดสนใจซ อนนมคณภาพและลกษณะทดกวาผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอน

(5) การทผประกอบธรกจออกแบบบรรจภณฑใหมความเหมอนหรอคลายกบผลตภณฑประเภทเดยวกนกบผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอนทมชอเสยงและเปนทนยมของผบรโภค (Copycat packaging) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภค

2 Ms Margaretha Lawrynowicz, “Misleading packaging practices,”

Accessed August 12, 2015, From http://www.europarl.europa.eu/document/activities/ cont/201201/20120130ATT36566/20120130ATT36566EN.pdf

3

เขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนเปนผลตภณฑทผลตโดยผประกอบธรกจรายอนทมชอเสยงและทเปนทนยมของผบรโภค

(6) การทผประกอบธรกจน าผลตภณฑเดมมาระบขอความบนบรรจภณฑว าเปนผลตภณฑทเปนสตรใหม (New product formula) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผดวาผลตภณฑของตนนนเปนผลตภณฑทไดรบการปรบปรงเปนสตรใหมหรอมคณภาพทดกวาเดม ทงๆทในความเปนจรงแลวผลตภณฑนนไดมการเปลยนแปลงสตรและหรอสวนประกอบเพยงแคเลกนอยหรออาจจะไมมการแปลงใดๆเลย

(7) การไมแสดงราคาผลตภณฑหรอแสดงราคาผลตภณฑทไมถกตองบนบรรจภณฑ (Price indication missing/ wrongful) โดยประเดนนถอวาผประกอบธรกจไดกระท าการทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผด เนองจากผประกอบธรกจไมไดใหขอมลแกผบรโภคเพอใชในการตดสนใจเลอกซอผลตภณฑอยางเพยงพอ ครบถวนและถกตอง

จากทไดกลาวมาในขางตน ลกษณะของบรรจภณฑทผประกอบธรกจนยมน ามาใชและประสบความส าเรจ ไดแก การเพมขนาดบรรจภณฑใหใหญขนโดยทปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑมเทาเดม และจ าหนายในราคาเดมหรอในราคาทสงขน ซงการใชบรรจภณฑในลกษณะดงกลาวกอใหเกดผลกระทบตอผบรโภค โดยพจารณาไดจากการสมมนาเมอวนท 29 กรกฎาคม 25583 ทจดโดยส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และบรษท ยนลเวอร ไทย เทรดดง จ ากด จดเสวนาในหวขอ “ลดพนทวางบรรจภณฑ: มตใหมการคมครองผบรโภค และทางออกการจดการสงแวดลอมอยางยงยน” ไดกลาวถงวาในปจจบนประเทศไทยปญหาเรองบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนเรองทไดรบการรองเรยนจากผบรโภคอยางตอเนอง โดยจะพบเหนไดจากขาวสาร ตลอดจนการแสดงขอคดเหนจากสอมวลชนเกยวกบขนาดของบรรจภณฑทไมไดมาตรฐานมขนาดใหญเกนจรงเมอเทยบกบปรมาณของผลตภณฑทบรรจ โดยเฉพาะอยางยงในกลมสนคาอปโภคบรโภค มการศกษาชชดวาในประเทศไทยขนาดบรรจภณฑมขนาดใหญกวาปรมาณทบรรจประมาณ 20-40% จากการศกษาขอมล พบวา สถานการณขางตนปรากฏขนโดยทวไปในประเทศก าลงพฒนาโดยเฉพาะประเทศในกลมเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดวยผบรโภคยงไมตระหนกถงประโยชนของการอานฉลากผลตภณฑประกอบในการเลอกซอสนคา ท าให ผประกอบธรกจสามารถใชชองทางดงกลาวผลตบรรจภณฑทมสดสวนพนทวางมากเกนจ าเปนซงสามารถสราง

3 ไทยพบลกา, “ลดพนทวางบรรจภณฑ มตใหมการคมครองผบรโภค ถงเวลาสะกด

โจทยเรายมโลกมาใชจากรนลก ตองมพนธะตอคนรนหลง,” สบคนเมอวนท 8 สงหาคม 2558, จาก http://thaipublica.org/2015/08/scp-29-7-2558/

4

ความเขาใจผดแกผบรโภคในการตดสนใจเลอกซอผลตภณฑได ซงพบไดในเกอบทกผลตภณฑทเปนสนคาพนฐานในชวตประจ าวน โดยเฉพาะอยางยง สนคาอปโภคบรโภค เชน แชมพ ยาสระผม น ายาลางจาน เปนตน นอกจากนนายวระชย ชมสาคร รองเลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) เปดเผยวา สถานการณบรรจภณฑทมขนาดไมเหมาะสมในประเทศไทยถอเปนปญหาส าคญทไดรบการรองเรยนมาอยางตอเนอง จากการศกษาพบวา มมากในกลมสนคาอาหาร เชน ขนมขบเคยว รวมไปถงสนคาอปโภค เชน ยาสระผม น ายาลางจาน ฯลฯ โดยบรรจภณฑมพนทวางเฉลยตงแต 15-35% ถงแมวาผผลตจะระบน าหนกหรอปรมาณของผลตภณฑทขางบรรจภณฑกตาม

เนองจากปญหาการใชบรรจภณฑอยางไมเปนธรรมเพอเอาเปรยบผบรโภคมหลากหลายรปแบบตามทไดกลาวมาแลวขางตน อยางไรกดจะเหนวาวธการออกแบบบรรจภณฑใหมขนาดใหญเกนจรง เปนหนงในปญหาทผบรโภคไทยก าลงเผชญและไดรบความสนใจจากหนวยงานภาครฐทจะแกไขปญหาน วทยานพนธฉบบนจงมงทจะพจารณาถงปญหาการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนการเฉพาะ ซงมประเดนหลกๆทจะน ามาวเคราะหตอไปดงน คอ

1.1.1 ลกษณะและสภาพปญหา

บรรจภณฑเปนสงทจ าเปนส าหรบสนคาหรอผลตภณฑทกชนด โดยหนาทหลกของบรรจภณฑ คอ ใชเพอประโยชนส าหรบการเปนภาชนะบรรจสนคา หอหมสนคา ปกปองสนคา รกษาคณภาพของสนคา และการขนสงสนคา แตเนองจากภาวะการแขงขนทางการคาในปจจบนท าใหหนาทของบรรจภณฑมเพมมากขน โดยผประกอบธรกจไดน าบรรจภณฑมาใชประโยชนในการสอสารทางการตลาดอกดวย เพอเปนการกระตนการซอของผบรโภค ดงนนจงท าใหแนวความคดในการออกแบบบรรจภณฑทจะน ามาใชกบสนคาหรอผลตภณฑทจะน าออกจ าหนายเปลยนแปลงไป จากเดมทจะออกแบบใหมขนาดทเหมาะสมกบสนคาหรอผลตภณฑทไดใชเพอเปนการประหยดตนทนใหมากทสด กลายเปนการออกแบบบรรจภณฑใหมขนาดทใหญเกนความจ าเปนเพอใหผบรโภคเกดความประทบใจในครงแรกทไดเหน การกระท าดงกลาวสงผลใหผบรโภคอาจเขาใจผดโดยคดวาสนคานนมปรมาณบรรจทมากตามขนาดของบรรจภณฑทใหญขน และสงผลตอการตดสนใจในการเลอกซอผลตภณฑทผดพลาดได แตในบางกรณผประกอบธรกจมเหตจ าเปนทจะตองออกแบบบรรจภณฑโดยท าใหบรรจภณฑมขนาดทใหญเกนจรงดวยเหตผลตางๆ ดงนนจงมปญหาทตองพจารณาเปนส าคญวากรณใดบางทจะถอวาบรรจภณฑใดเปนบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ซงมาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยทใชบงคบอยในปจจบนไมไดใหค านยามหรอก าหนดหลกเกณฑเอาไวดงนนในสวนนผเขยนจงไดพยายามศกษาถงลกษณะของบรรจภณฑวากรณใดบางทถอวาบรรจภณฑเหลานนเปน

5

บรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เพอทจะน าปญหาดงกลาวมาวเคราะหและบญญตไวในกฎหมายของไทยเพอคมครองผบรโภคส าหรบประเดนดงกลาวตอไป

1.1.2 ผลกระทบของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง การศกษาผลกระทบในดานตางๆทเกดขนจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกน

จรงวามผลกระทบตอดานใด และสงผลกระทบอยางไร จะท าใหสามารถน าขอมลทไดจากการศกษาไปใชในการพจารณาก าหนดมาตรการทางกฎหมายในอนาคตเพอก าหนดหลกเกณฑการควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงและก าหนดหลกเกณฑการคมครองผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอยางเปนธรรม โดยในวทยานพนธฉบบนผเขยนจะศกษาถงผลกระทบทเกดขนกบผบรโภค และผประกอบธรกจรายอน เพอน าผลจากการศกษาดงกลาวมาก าหนดมาตรการทางกฎหมายของประเทศไทย โดยใหความส าคญกบการคมครองและชดใชเยยวยาใหแกผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

1.1.3 มาตรการและกลไกในการควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เนองจากมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑ ของ

ประเทศไทยในปจจบนอยภายใตการก ากบของหนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน เชน ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) มหนาทใหการคมครองผบรโภคท ถกเอาเปรยบจาก ผประกอบธรกจ ควบคมการโฆษณาสนคา ท เปนเทจ หรอเปนอนตรายตอผบร โภค ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ท าหนาทตรวจสอบและคมภาพของอาหารและยา ตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 และพระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย ท าหนาทดแลการประกอบธรกจใหมการแขงขนอยางเสร เปนธรรมและมคณธรรม จรยธรรม รวมทงปองกนการผกขาดตดตอนทางการคา ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 และท าหนาทก าหนดชนดและปรมาณบรรจของสนคาโดยออกเปนประกาศกระทรวงพาณชย ตามพระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ. 2542 เปนตน ซงในเรองนผเขยนจะศกษาถงกฎหมายในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคทวไปและกฎหมายทคมครองผบรโภคเฉพาะในผลตภณฑบางอยางทใกลชดและเกยวของในชวตประจ าวนของผบรโภคในแตละฉบบวามมาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญ เกนจรงเอาไวหรอไม อยางไร และหากมมาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญ เกนจรงก าหนดเอาไวจะพจารณาตอไปวาก าหนดใหหนวยงานใดเปนผมหนาทในการก ากบดแล และพจารณาวาบทลงโทษทก าหนดเอาไวส าหรบกรณดงกลาวมความเหมาะสมหรอไม เพยงใด และสมควรทจะมการเพมเตมบทบญญตโดยก าหนดหนวยงานทมหนาทอยางชดเจนในการก ากบดแลและควบคมบรรจ

6

ภณฑทมขนาดใหญเกนจรงหรอไม อยางไร เพอเปนการควบคมผประกอบธรกจไมใหกระท าการทเปนการเอาเปรยบผบรโภคอกตอไป

1.1.4 มาตรการและกลไกในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 4 (4) ก าหนดใหผบรโภคมสทธไดรบความคมครอง โดยมสทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย ดงนนเมอผบรโภคไดรบผลกระทบจากการกระท าของผประกอบธรกจเกยวกบการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยทไมมเหตจ าเปน ผบรโภคมสทธไดรบการเยยวยาตามกฎหมายคมครองผบรโภค เพอไมใหผประกอบธรกจด าเนนธรกจของตนโดยใชชองทางดงกลาวในการเอาเปรยบผบรโภค ดงนนในประเดนนผเขยนจะวเคราะหถงมาตรการและกลไกในการชดใชเยยวยาผบรโภคในกฎหมายไทย ทมอยในปจจบนวามความชดเจน เหมาะสม และเพยงพอหรอไม พรอมทงจะไดน าเสนอมาตรการทมความชดเจน เหมาะสม และเพยงพอในการชดใชเยยวยาผบรโภคเพมเตมตอไป

ดงนนในวทยานพนธฉบบน จงมงเนนทจะศกษาถงลกษณะของบรรจภณฑวากรณใดบางทถอวาบรรจภณฑเหลานนเปนบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง รวมถงศกษาผลกระทบในดานตางๆทเกดขนจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงซงสงผลตอการก าหนดมาตรการทางกฎหมายในอนาคต และวเคราะหถงกฎหมายในแตละฉบบวามมาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวหรอไม อยางไร รวมทงพจารณาตอไปถงบทลงโทษทก าหนดเอาไวส าหรบกรณดงกลาววาบทลงโทษนนมความเหมาะสมหรอไม เพยงใด และสมควรทจะมการเพมเตมบทบญญตโดยก าหนดหนวยงานทมหนาทอยางชดเจนในการก ากบดแลและควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงหรอไม อยางไร และวเคราะหถงมาตรการในการควบคมและกลไกในการชดใชเยยวยาผบรโภคในทางแพงทมอยในปจจบนวามความชดเจน เหมาะสม และเพยงพอหรอไม รวมทงศกษากฎหมายของประเทศเยอรมน และกฎหมายของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ซงไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวเปนการเฉพาะ และน ามาเปรยบเทยบกบมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของไทย และจดท าบทสรป รวมทงเสนอแนะมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เพอเปนการปองกนมใหผประกอบธรกจใชวธการทไมเปนธรรมกบผบรโภคดงกลาว

7

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาถงลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงซงสงผลกระทบตอผบรโภค

1.2.2 เพอศกษาถงผลกระทบในดานตางๆทเกดขนจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เพอทจะไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายส าหรบคมครอง และเยยวยา ผทไดรบผลกระทบจากปญหาดงกลาวของประเทศไทย

1.2.3 เพอศกษาถงแนวคดทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทย ประเทศเยอรมน และสหรฐอเมรกา เพอน ามาตรการทมความเหมาะสมมากทสดของแตละประเทศมาก าหนดเปนมาตรการส าหรบคมครองผบรโภคในประเทศไทย

1.2.4 เพอศกษา วเคราะหและเสนอแนะแนวทางในการก าหนดมาตรการในการควบคมผประกอบธรกจและการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหายจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

1.3 ขอบเขตของการศกษา

ขอบเขตของการศกษาในเรองนผเขยนจะท าการศกษาเฉพาะมาตรการทางกฎหมายใน

การคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง และจะมการกลาวไปถงแนวคดและหลกการของกฎหมายทก ากบดแลเกยวกบการคมครองผบรโภคของเรองดงกลาวในตางประเทศ วามแนวทางและหลกเกณฑในการคมครองผบรโภคอยางไร ซงประเทศทผเขยนไดน ากฎหมายมาศกษา ไดแก ประเทศเยอรมนและสหรฐอเมรกา รวมทงกฎหมายของประเทศไทยทเกยวของในเรองการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมมเหตจ าเปน

1.4 วธการด าเนนการศกษา

วทยานพนธฉบบนเปนการศกษาโดยใชวธคนควาและรวบรวมขอมลแบบวจยเอกสาร

(Documentary Research) โดยศกษาจากบทบญญตของกฎหมายท งของประเทศไทยและตางประเทศ หนงสอ ต าราทางกฎหมาย วทยานพนธ เอกสารทางวชาการ รายงานการวจย บทความ รวมทงขอมลอเลกทรอนกสตางๆทงทางดานหลกการตลาดและนตศาสตร แลวน าขอมลตางๆทรวบรวมไดมาวเคราะหเพอหาขอสรปและขอเสนอแนะแนวทางในการก าหนดมาตรการทางกฎหมาย

8

ของประเทศไทยทใชในการก ากบดแลเรองการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเพอคมครองผบรโภค

1.5 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ

เพอทจะท าใหผอานไดทราบถงลกษณะและสภาพปญหาของบรรจภณฑทมขนาดใหญ

เกนจรงโดยไมมเหตจ าเปน รวมถงผลกระทบทเกดขนในดานตางๆ และทราบถงหนวยงานของรฐทมหนาทในการก ากบดแล มาตรการทางกฎหมายส าหรบคมครอง และสทธทจะไดรบการชดใชเยยวยา เมอเปนผท ไดรบผลกระทบจากปญหาดงกลาว นอกจากนนท าใหผอานไดทราบถงแนวคดทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญ เกนจรงทงตามกฎหมายไทยและตางประเทศ โดยผเขยนจะไดน าขอมลจากการศกษาคนควา ดงกลาวมาวเคราะหและวจย จนเกดเปนมาตรการทางกฎหมายในการควบคมผประกอบธรกจและเยยวยาผบรโภคทเหมาะสมตลอดจนก าหนดมาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยเพมเตมตอไป

9

บทท 2 แนวความคดพนฐานของบรรจภณฑกบการคมครองผบรโภค

ในปจจบนบรรจภณฑไดเขามาเปนสวนหนงในชวตประจ าวนของผบรโภคอยาง

หลกเลยงไมได เพราะนอกจากบรรจภณฑจะมบทบาทในการหอหมหรอเปนภาชนะบรรจเพอคมครองผลตภณฑจากการขนสงหรอเพอปองกนรกษาคณภาพของผลตภณฑเปนหลกแลว บรรจภณฑยงไดเขามามบทบาทเพมขนในการเปนตวกลางระหวางผประกอบธรกจและผบรโภคในดานการใหรายละเอยดเกยวกบผลตภณฑทเสนอขาย รวมไปถงบรรจภณฑยงเปนชองทางในการสงเสรมการขายอกทางหนงดวย เนองจากในปจจบนผประกอบธรกจตางแขงขนกนออกแบบบรรจภณฑเพอใหมความนาสนใจและดงดดผบรโภคมากทสด ดวยเหตนจงท าใหผบรโภคพบกบบรรจภณฑทมลกษณะหลากหลายในทองตลาด ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาถงลกษณะและสภาพปญหาของบรรจภณฑ วาในกรณทบรรจภณฑนนไดรบการออกแบบใหมขนาดใหญเกนจรงโดยไมมเหตจ าเปนนนจะสงผลกระทบตอผบรโภค ผประกอบธรกจทเปนคแขงทางการคา การบรโภคและการผลตทยงยนอยางไรบาง รวมทงศกษาถงแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ผประกอบธรกจทเปนคแขงทางการคา การบรโภคและการผลตทยงยน เพอทจะหามาตรการทางกฎหมายในการควบคมและชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากกรณดงกลาวใหไดรบความเปนธรรมอยางสงสด

2.1 ลกษณะและสภาพปญหาของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ลกษณะและสภาพปญหาของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง คอ การทผประกอบ

ธรกจใชการออกแบบบรรจภณฑใหมขนาดทใหญเกนจรง ทงๆทสามารถหลกเลยงการออกแบบและใชบรรจภณฑในลกษณะดงกลาวได โดยมวตถประสงคเพอประโยชนในการจงใจผบรโภคใหสนใจและเลอกซอผลตภณฑของตน ซงการกระท าดงกลาวอาจท าใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอผลตภณฑนนดวยความเขาใจผดในดานขนาดและปรมาณของผลตภณฑ ดงนนจงตองศกษาในเบองตนถงความหมาย หนาท ความส าคญ โครงสราง และประเภทของบรรจภณฑวาบรรจภณฑแบบใดทมลกษณะใหญเกนจรง เพอทจะน าขอเทจจรงดงกลาวไปวเคราะหวาบรรจภณฑลกษณะใดทสงผลกระทบตอผบรโภคหรอท าใหผบรโภคไดรบความเสยหาย

10

2.1.1 ลกษณะและความส าคญของบรรจภณฑ 2.1.1.1 ความหมายของบรรจภณฑ

ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ไมไดใหความหมายของค าวาบรรจภณฑเอาไวโดยตรง ดงนนจงตองพจารณาความหมายของค าวาบรรจภณฑ โดยแยกจากกน ดงน “บรรจ” หมายถง ใสลงในขวด หบ หรอถง เปนตน สวนค าวา “ภณฑ” หมายถง สงของ เครองใช ดงนนเมอน าค าทงสองมารวมกน “บรรจภณฑ” จงหมายถง สงของหรอเครองใชทมไวส าหรบใสหรอหอหม เชน ขวด หบ หรอถง เปนตน

บรรจภณฑเปนทงศาสตรและศลปทใชในการบรรจสนคาในการจดจ าหนายเพอสนองความตองการของผซอหรอผบรโภคดวยตนทนทเหมาะสม บรรจภณฑทดทสดนาจะเปนบรรจภณฑทเหมาะสมในดานของวสดและเทคโนโลยของเครองจกรซงรวมถงราคาทพอสมควรกบตวผลตภณฑดวย อกทง ความงามเหมาะสมกบสภาพของสนคาทสามารถเชญชวนใหเกดการอยากซอตามความพอใจของกลมเปาหมายอกดวย1

บรรจภณฑ มความหมายหลายอยางดวยกน ไดแก2 หมายถง วทยาการทางดานวทยาศาสตร ศลปกรรมศาสตร และเทคโนโลยท

น ามาใชในการเตรยมสนคาส าหรบการขนสงและการจ าหนาย หมายถง วธการในการท าใหการกระจายสนคาเกดขนอยางปลอดภยตงแต

ขนตอนของการผลตจนกระทงถงมอผบรโภค ในสภาพทตองเสยคาใชจายต าสดหรออยางคมคา หมายถง หลกการและวธการปฏบตในการเตรยมสนคาเพอการขนถาย เกบ

รกษา จ าหนาย และการใชประโยชนอยางคมคา หมายถง วธการทมประสทธภาพในการคมครองรกษาผลตภณฑใหปลอดภย

วธการเสนอแนะรปแบบของผลตภณฑ การใหขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑ รวมทงการบรรจแยกผลตภณฑออกเปนสวนๆ เพอความสะดวกตงแตขนตอนการผลต การเกบรกษา การขนถาย การจ าหนาย จนกระทงผลตภณฑนนแยกออกไปใชประโยชน

1 สวนบรรจภณฑและการพมพ ส านกพฒนาอตสาหกรรมสนบสนน กรมสงเสรม

อตสาหกรรม, คมอเตรยมตวกอนออกแบบบรรจภณฑ , (กรงเทพมหานคร : บรษท จรายา คอมมนเคขน จ ากด, 2546), น.20-21.

2 “อตสาหกรรมบรรจภณฑในประเทศไทย,” อตสาหกรรมสาร, น.4-5 (ก.ค.-ก.ย.37).

11

ตาม DIRECTIVE 94/62/EC of the European Parliament and of the Council of 20 December 1994 on packaging and packaging wast ไดใหค านยามของค าวา “บรรจภณฑ” หมายถง ผลตภณฑทกชนดทท าจากวสดใดๆ ทมลกษณะเพอใชส าหรบหอหม ปองกน จดการ จดสง และน าเสนอสนคา เรมตงแตเปนวตถดบไปจนถงถกผลตออกมาเปนสนคา และจากผผลตไปจนถงมอผใชหรอผบรโภค รวมถงบรรจภณฑแบบไมตองคนบรรจภณฑนนเมอใชแลว หากสงของนนเปนการใชเพอวตถประสงคเดยวกนนกจะไดรบการพจารณาวาเปนบรรจภณฑดวย3

ดงนนความหมายโดยรวม บรรจภณฑ จงมความหมายวา สงทท าหนาทในการหอหมหรอเปนภาชนะบรรจของผลตภณฑ เพอประโยชนในการจดจ าหนายในดานตางๆ เชน ในดานการขนถาย การปกปอง และการเกบรกษาคณภาพ และการน าเสนอขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑ เปนตน

2.1.1.2 หนาทของบรรจภณฑ โดยท วไปบรรจภณฑมหนาทหลกในการหอหมและเปนภาชนะบรรจ

ผลตภณฑ เพอปกปองและคมครองผลตภณฑจากความเสยหายทอาจเกดขนตงแตเมอเสรจจากขนตอนการผลตจนถงขนตอนสดทายทผบรโภคไดใชผลตภณฑนนจนส าเรจตามความตองการของผบรโภคแลว นอกจากนนบรรจภณฑยงท าหนาทในการรกษาคณภาพของผลตภณฑทบรรจอยภายใน รวมถงเพอความสะดวกในการจ าหนายสนคาทมลกษณะเปนผลตภณฑชนเลกหรอเปนผลตภณฑทตองใชบรรจภณฑเพอประโยชนในการจ าหนายหรอการขนสง สวนหนาทในล าดบรองของบรรจภณฑ ไดแก การท าหนาทในการสงเสรมการขายผลตภณฑ เนองจากบรรจภณฑบางประเภทมกไดรบการออกแบบไวอยางสวยงามเพอประโยชนในการเปนทดงดดความสนใจจากผบรโภค และบรรจภณฑยงท าหนาทเปนฉลากในการแสดงขอมลของผลตภณฑนน โดยหากบรรจภณฑมลกษณะทสวยงามและถกใจผบรโภคแลวกจะเปนการเสรมสรางมลคาของผลตภณฑนนใหมากขนไดอกดวย

3 Directive 94/62/EC on Packaging and Packaging Waste, Article 3

Definitions : “packaging” shall mean all products made of any materials of any nature to be used for the containment, protection, handling, delivery and presentation of goods, from raw materials to processed goods, from the producer to the user or the consumer. “Non-returnable” items used for the same purposes shall also be considered to constitute packaging.

12

2.1.1.3 ความส าคญของบรรจภณฑ บรรจภณฑนบวาเปนสงส าคญอยางยงส าหรบผประกอบธรกจทไดผลตสนคา

เพอเสนอขายตอผบรโภค เพราะสนคาแทบทกชนดจ าเปนตองอาศยการบรรจหบหอแทบทงสน ผลตภณฑมากกวารอยละ 70 ตองใชบรรจภณฑในรปแบบใดรปแบบหนง เพอท าหนาทปองกนผลตภณฑจากสภาวะสงแวดลอมภายนอก และรกษาคณภาพของผลตภณฑไวใหนานทสด พรอมทงกอใหเกดความสะดวกในการน าผลตภณฑออกใช นอกจากนบรรจภณฑยงมสวนในการเพมคณคาของผลตภณฑและเรงเราใหเกดความตองการเพอผลทางการตลาดอกดวย4 และเนองจากบรรจภณฑเปนสงแรกทผบรโภคไดพบเหน ท าใหผบรโภคเกดความสนใจในผลตภณฑและตดสนใจซอผลตภณฑ ดงนนผประกอบธรกจจงตางแขงขนกนเพอพฒนาบรรจภณฑของตนใหมความโดดเดน แปลกใหม และนาสนใจ จงกลาวไดวาบรรจภณฑเปนสงจ าเปนส าหรบผประกอบธรกจในปจจบนอยางหลกเลยงไมได

บรรจภณฑมความส าคญในหลายดาน ไดแก5 1) การปองกนสนคาทบรรจอยภายใน ทงนรวมถงสนคาทอยในระหวางการ

ขนสงการเกบในโกดงหรอในรานคาปลก และทส าคญทสดคอในระหวางทผบรโภคใชสนคาอยนน การปองกนนยงครอบคลมไปถงการตอตานภาวะบางอยาง เชน ความรอน แสง ความชนสมพทธ และการกระทบกระแทกในบางโอกาส นอกจากนการปองกนยงตองค านงถงการปองกนแมลง หรอกลนของสนคาทถกบรรจ ซงจะจางหายไปเนองจากการระเหย

2) การรองรบ รวบรวม และหอหมบรรจภณฑจะชวยใหสนคามขนาดและจ านวน หรอปรมาณตามความตองการและท าใหเกดความสะดวกในการเคลอนยายขนสงจากผผลตไปยงผบรโภค สนคาบางอยางถาปราศจากบรรจภณฑกไมสามารถผลตออกมาได

3) การใหขอมลหรอเปนตวกลางในการสอสารระหวางผผลตสนคาและผบรโภค ในการขายปลกบรรจภณฑตองท าหนาทในการขายสนคานอกจากบรรจภณฑจะชวยดงดดผซอและชถงตราหรอเครองหมายสนคาแลว บรรจภณฑยงใหขอมลเกยวกบสนคาเพอชวยผซอตดสนใจซอ บรรจภณฑสอขอความตางๆ เชน ปรมาณ วธการใชหรอเปดใช ขอมลทจ าเปนอนๆ

4 ประชด ทณบตร , “ความส าคญของการบรรจภณฑ ,” สบคนเมอวนท 18

พฤศจ ก ายน 2558, จากhttp://creativekanchanaburi.blogspot.com/2012/06/blog-post. html

5 อางแลว เชงอรรถท 2, น.5.

13

4) การใหความสะดวกแกผผลตและผบรโภค บรรจภณฑจะใหความสะดวกในการบรรจสนคาลงไป สะดวกตอการเกบและการขนสง และเมอถงผบรโภคกจะใหความสะดวกในการจบถอ พกพาสะดวก รวมทงควรจะเปดและน าสนคามาใชไดโดยงาย หรอสามารถปดฝาไดอกถาใชสนคาไมหมด ตลอดจนสามารถน ากลบไปใชใหมไดหรอน าไปใชงานอยางอนได

2.1.1.4 โครงสรางของบรรจภณฑ บรรจภณฑสามารถสอความหมายเกยวกบตราสนคาผานทางองคประกอบ

ตางๆอนไดแก สสน ลกษณะของรปทรงและการออกแบบ ขนาด และวสด ซงเรยกรวมๆวาโครงสรางบรรจภณฑ โดยแตละองคประกอบมรายละเอยด ดงตอไปน6

1) สสน สามารถชวยสรางภาพลกษณใหแบรนด ชวยก าหนดลกคาเปาหมาย เชน บรรจภณฑสด าหรอสเขม เหมาะส าหรบผชาย สชมพ สแดง เหมาะส าหรบผหญง ทงนประเทศทตางกนเรองสยอมมความหมายแตกตางกน สเดยวกนสอสารความหมายตางกน เพราะฉะนนตองมความรอบคอบในการเลอกใชสสนตางๆ เพราะสสนของบรรจภณฑสามารถกระตนอารมณของลกคาไดเปนอยางด

2) ลกษณะของรปทรงและการออกแบบ สามารถชวยสรางภาพลกษณ และก าหนดลกคาเปาหมาย เชน รปทรงตงตรงแนวดงบงบอกความเปนผลตภณฑส าหรบผชาย รปทรงทมสวนเวาสวนโคงบงบอกความเปนผหญง เปนตน นอกจากน ลกษณะรปทรงยงชวยใหเกดความสะดวกในการใชและการจดเรยงบนชนสนคา ณ จดขาย

3) ขนาดของบรรจภณฑ ชวยในการจดเรยงสนคาบนชนสนคา ณ จดขาย สามารถก าหนดปรมาณและราคาทเหมาะสมตามความตองการของลกคาเปาหมาย เปนทนาสงเกตวา สนคาตางๆนยมใชบรรจภณฑทขนาดเลกลง เพอใหมราคาเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและก าลงซอของลกคาซ ายงสามารถใชสรางภาพลกษณขององคกร เรองความรบผดชอบตอสงคม (CSR : Corporate Social Responsibility) ดวยการใชบรรจภณฑขนาดเลก ซงชวยลดการใชวสดตางๆทสรางปญหาใหสงแวดลอม เชน พลาสตก เปนตน

4) วสดทใชท าบรรจภณฑ วสดทนยมน ามาใชไดแก แกว โลหะ กระดาษ และพลาสตก เปนตน โดยวสดแตละชนดสามารถสรางภาพลกษณและคณคาใหแบรนดเปนอยางด เชน ขวดแกวเจยระไนชวยสรางภาพลกษณหรหรามราคาใหผลตภณฑ เชน ขวดน าหอม เหลา ไวน

6 เกษม พพฒนเสรธรรม, “กลยทธบรรจภณฑสรางแบรนด,” Productivity

World, น.56-57 (ก.ย.-ต.ค.2553).

14

ราคาแพง บรรจภณฑทท าดวยโลหะชวยสรางภาพลกษณความทนทานและทนสมย สวนบรรจภณฑพลาสตกชวยท าใหดมน าหนกเบา เปนตน

2.1.1.5 ประเภทของบรรจภณฑ การจ าแนกประเภทของบรรจภณฑหากแบงตามการออกแบบ สามารถ

จ าแนกไดเปน 3 ประเภท คอ7 1) บรรจภณฑชนในหรอปฐมภม (Primary Packaging) คอบรรจภณฑทใช

บรรจหรอหอหมสนคา ผซอจะไดสมผสเวลาทจะบรโภค บรรจภณฑนอาจจะถกทงเมอมการเปดและอปโภคหรอบรโภคสนคาภายในจนหมด เชน ซองบรรจน าตาล ขวดแกวทใชบรรจน าหอม บรรจภณฑนเปนบรรจภณฑทอยชนในตดกบตวสนคา ในกรณทบรรจภณฑชนดนวางขายบนชน การออกแบบ การสอความหมายและภาพพจนจะเขามามบทบาทในการออกแบบบรรจภณฑ

2) บรรจภณฑชนทสองหรอทตยภม (Secondary Packaging) เปนบรรจภณฑทรวบรวมบรรจภณฑชนแรกเขาดวยกน เพอเหตผลในการปองกนหรอจดจ าหนายสนคาไดมากขน หรอดวยเหตผลในการขนสง บรรจภณฑชนสองทเหนกนโดยทวไป เชน กลองกระดาษแขงของหลอดยาสฟน ถงพลาสตกใสน าตาล เปนตน ในการออกแบบบรรจภณฑชนทสองนมกเปนบรรจภณฑทตงขายบนชน ณ จดขาย การเนนความสวยงามและภาพพจนของบรรจภณฑชนทสองจงจ าเปนอยางยง

3) บรรจภณฑชนทสามหรอตตยภม (Tertiary Packaging) หนาทหลกของบรรจภณฑชนดนคอปองกนสนคาระหวางการขนสง บรรจภณฑขนสงนการออกแบบบรรจภณฑชนดนจะตองค านงถงความสามารถในการปองกนสนคาระหวางการขนสง สวนขอมลรายละเอยดบนบรรจภณฑขนสงจะชวยในการจดสงเปนไปอยางสะดวกและถกตอง บรรจภณฑชนดนจงเรยกอกชอหนงวา บรรจภณฑเพอการขนสง (Transportation Packaging)

สวนตาม DIRECTIVE 94/62/EC of the European Parliament and of the Council of 20 December 1994 on packaging and packaging wast ไดใหค านยามวา“บรรจภณฑ” ประกอบดวย8

7 ป น คง เก ยรต เจรญ และสมพร คงเก ยรต เจ รญ , บรรจ ภณ ฑ อาหาร ,

(กรงเทพมหานคร : แพคเมทส, 2541), น.9. 8 Directive 94/62/EC on Packaging and Packaging Waste, Article 3

Definitions : ‘Packaging’ consists only of:

15

(1) บรรจภณฑส าหรบการขาย หรอบรรจภณฑชนใน ไดแกบรรจภณฑทใชเปนสวนหนงของการขายสนคาใหกบผใชรายสดทายหรอผบรโภค ณ จดซอ

(2) บรรจภณฑกลม หรอบรรจภณฑชนทสอง ไดแก บรรจภณฑทใช ณ จดซอ โดยเปนการจดกลมสนคาทมจ านวนหนวยขายทมากและมปรมาณทแนนอน ไมวาในภายหลงสนคานนจะเปนการขายใหกบผใชรายสดทายหรอผบรโภค หรอไมวาบรรจภณฑนท าหนาทเปนเพยงทการเตมเตมชนวางของ ณ จดขายกตาม บรรจภณฑประเภทนสามารถแยกออกจากสนคาไดโดยไมสงผลกระทบตอลกษณะเฉพาะตวของสนคานน

(3) บรรจภณฑส าหรบการขนสง หรอบรรจภณฑชนทสาม ไดแก บรรจภณฑทใชในการอ านวยความสะดวกในการจดการและการขนสงสนคา ใหแกสนคาทมจ านวนหนวยขายทมากหรอบรรจภณฑกลม เพอปองกนความเสยหายทางกายภาพระหวางการจดการและการขนสง บรรจภณฑส าหรบการขนสงไมรวมตคอนเทนเนอรส าหรบการขนสงทางถนน ทางราง ทางเรอ และทางอากาศ

2.1.2 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ตามทไดกลาวมาแลวถงลกษณะและความส าคญของบรรจภณฑ แตเนองจากการ

แขงขนทางการคาในปจจบน ท าใหผประกอบธรกจมแนวคดในการออกแบบบรรจภณฑเพอน ามาใชกบสนคาหรอผลตภณฑเปลยนแปลงไป จากเดมทออกแบบโดยค านงถงประโยชนในการน ามาใชงานเปนหลก กลายเปนการออกแบบบรรจภณฑใหเปนทดงดดความสนใจและท าใหผบรโภคเกดความประทบใจในครงแรกทไดเหนดวยวธตางๆ โดยการออกแบบใหบรรจภณฑมขนาดทใหญเปนหนงในวธ

(a) sales packaging or primary packaging, i. e. packaging conceived so as

to constitute a sales unit to the final user or consumer at the point of purchase; (b) grouped packaging or secondary packaging, i. e. packaging

conceived so as to constitute at the point of purchase a grouping of a certain number of sales units whether the latter is sold as such to the final user or consumer or whether itserves only as a means to replenish the shelves at the point of sale; it can be removed from the product without affecting its characteristics;

(c) transport packaging or tertiary packaging, i. e. packaging conceived so as to facilitate handling and transport of a number of sales units or grouped packagings in order to prevent physical handling and transport damage. Transport packaging does not include road, rail, ship and air containers.

16

ทผประกอบธรกจนยมน ามาใช ซงวธการนในบางกรณอาจสงผลท าใหภายในบรรจภณฑเหลอพนทวางเปนจ านวนมาก และท าใหผบรโภคอาจเขาใจผดโดยคดวาสนคานนมปรมาณมากตามขนาดของบรรจภณฑทมขนาดใหญได ซงลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงสามารถแบงไดเปน 2 กรณ คอ กรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน กบกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเนองจากมความจ าเปน

2.1.2.1 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน ส าหรบบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน มาตรการทาง

กฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑของประเทศไทยไมไดกลาวถงและใหค านยามเอาไว แตเมอพจารณาจากความหมาย หนาท ความส าคญ โครงสราง และประเภทของบรรจภณฑ ประกอบกบปญหาทเกดขนกบผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดทใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน จงสรปไดวาบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนจะมลกษณะดงน

1) บรรจภณฑนนมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑในปรมาณเพยงเลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช ดงปรากฏตวอยางตามภาพท 2.1 จะพบวาผลตภณฑบ ารงผว ในภาพดานซายผประกอบธรกจไดใชบรรจภณฑ ชนทสองทเปนกลองกระดาษโดยมขนาดใหญเกนจรง และดงปรากฏตวอยางตามภาพในตารางดานลาง

ภาพท 2.1 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในเพยงเลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช9

9 ตวอยางบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑในปรมาณเพยง

เลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช, สบคนเมอวนท 18 พฤศจกายน 2558, จ า ก http://www.wsj.com/articles/p-g-settles-suit-on-puffed-up-packaging-1436305037

17

ตวอยางบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑในปรมาณเพยงเลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช10

ขนาดบรรจภณฑทใช ปรมาณสงของทบรรจอยภายใน จ านวนพนทวางภายใน

บรรจภณฑคดเปนรอยละ

รอยละ 90

รอยละ 88

รอยละ 61

10 ตวอยางบรรจภณฑทมปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑในปรมาณเพยง

เลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช, สบคนเมอวนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.vzhh.de/ernaehrung/119742/Luftpackungen%20Top9.pdf

18

2) บรรจภณฑนนมการออกแบบโดยท าใหผบรโภคเขาใจวาบรรจภณฑมขนาดทใหญมากกวาขนาดปกต โดยใชวธท าใหฐานของบรรจภณฑสงขนกวาปกตโดยไมมเหตจ าเปน ดงปรากฏตวอยางตามภาพท 2.2 จะพบวาผลตภณฑระงบกลนกายแบบแทง ผประกอบธรกจไดท าการเสรมฐานของบรรจภณฑและบรรจผลตภณฑไวเพยงแตในสวนดานบนของบรรจภณฑเทานน เปนตน

ภาพท 2.2 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทใชวธท าใหฐานของบรรจภณฑสงขนกวาปกต11

3) บรรจภณฑนนมการออกแบบโดยท าใหผบรโภคเขาใจวาบรรจภณฑม

ขนาดทใหญมากกวาขนาดปกต โดยใชวธการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑโดยไมมเหตจ าเปน ดงปรากฏตวอยางตามภาพท 2.3 จะพบวาผลตภณฑยาบรรเทาอาการไซนสอกเสบ จากเดมในภาพดานซายใชเพยงวธการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑเพยงเลกนอยเพอบรรจเอกสารก ากบการใชยา สวนภาพทางดานขวาผผลตไดท าการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑโดยไมมเหตจ าเปน เปนตน

ภาพท 2.3 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑทใชวธการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ12

11 ลกษณะของบรรจภณฑทใชวธท าใหฐานของบรรจภณฑสงขนกวาปกต, สบคน

เม อ วนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.wsj.com/articles/how-do-companies-quietly-raise-prices-they-do-this-1434041940

19

จากลกษณะตวอยางในขางตนสรปไดวาบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน หมายถง บรรจภณฑทมพนทวางภายในบรรจภณฑเปนจ านวนมากหรอมขนาดทใหญกวาปกตอนเนองมาจากการใชเทคนคในการออกแบบดวยวธตางๆ เชน การเสรมฐานทงดานลางและดานบน และการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ เปนตน โดยพนทวางและขนาดทใหญกวาปกตดงกลาวไมไดมไวเพอประโยชนส าหรบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจอยภายใน แตผประกอบธรกจตงใจทจะใชบรรจภณฑลกษณะดงกลาวเพอทจะท าใหผบรโภคมความรสกวาผลตภณฑนนมความโดดเดนและมความคมคาในการตดสนใจเลอกซอ

2.1.2.2 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเนองจากมความจ าเปน ส าหรบบรรจ ภณฑทมขนาดใหญ เกนจรงเนองจากมความจ าเปนนน

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑของประเทศไทยไมไดกลาวถงและใหค านยามในเรองดงกลาวเอาไวเชนเดยวกนกบกรณแรก แตจากการศกษาคนควาขอมลพบวา ในบางกรณผประกอบธรกจมความจ าเปนทจะตองใชบรรจภณฑทมขนาดทใหญเกนจรงและสงผลใหเกดพนทวางภายในบรรจภณฑทเกนความจ าเปนดวยเหตผลตางๆ เชน เหตผลตามทบญญตเอาไวในประมวลกฎหมายการประกอบธรกจและวชาชพ (Business and Professions Code) หรอ BPC13 มาตรา 16206 ของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ตวอยางความจ าเปน เชน

1) เพอปกปองสงทถกหอหมหรอบรรจอยภายในบรรจภณฑ 2) เนองจากขอจ ากดทเกดขนจากการใชเครองจกรในการหอหมหรอบรรจ

สงของนน 3) เนองจากไมสามารถหลกเลยงการทผลตภณฑมปรมาณทบรรจเอาไวลดลง

ไดเนองจากการขนสงหรอการจดการ 4) เนองจากมความจ าเปนทตองใชบรรจภณฑขนาดใหญเพอใหพนทเพยงพอ

ส าหรบการน าเสนอขอมลทชดเจน

12 ลกษณะของบรรจภณฑทใชวธการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ, สบคนเมอ

วนท 18 พฤศจก ายน 2558, จาก https://www.behance.net/gallery/10367991/Cartons-Slackfill

13 ตอไปนวทยานพนธฉบบนจะใชค าวา BPC แทนค าวาประมวลกฎหมายการประกอบธรกจและวชาชพ

20

5) เนองจากเปนชดของขวญทน ามารวมกบบรรจภณฑโดยมเจตนาเพอใหสามารถใชงานตอไปไดหลงจากทไดใชผลตภณฑจนหมดแลว หรอเพอการเกบไวเปนทระลก หรอเพอเปนการสงเสรมการขาย

6) เนองจากการทไมสามารถเพมระดบของปรมาณทบรรจหรอลดขนาดของบรรจภณฑลงได เชน กรณทขนาดขนต าของบรรจภณฑเปนสงทจ าเปนเพอรองรบการตดฉลาก เพอปองกนการขโมย เพออ านวยความสะดวกในการจดการหรอเปนการอ านวยความสะดวกตอการตดตงอปกรณเพอปองกนการงดแงะ

7) เนองจากการมอยของชองวางดานบนภายในบรรจภณฑ เพอความจ าเปนในการอ านวยความสะดวกในการผสม การเตม การเขยาใหเขากน หรอการปรงใหของเหลวหรอผงเขากนกอนทผบรโภคจะใชงาน

เมอไดทราบถงลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทงในกรณทมเหตจ าเปนและไมมเหตจ าเปนแลว จะพบวาผบรโภคจะไดรบความไมเปนธรรมในการเลอกซอเฉพาะแตในกรณบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนและเปนผลตภณฑทผบรโภคไมสามารถเหนหรอตรวจสอบสงของทอยภายในบรรจภณฑนนไดทงหมดเทานน และบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนกอใหเกดผลกระทบและความเสยหายตอผบรโภค การแขงขนทางการคา การบรโภคและการผลตทยงยน ดงนนในสวนตอไปผเขยนจะศกษาถงผลกระทบในดานตางๆจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน ดงตอไปน

2.2 ผลกระทบในดานตางๆจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน

ในชวตประจ าวนผบรโภคมความจ าเปนตองบรโภคผลตภณฑตางๆจงท าใหผบรโภคตอง

พบกบบรรจภณฑในหลายลกษณะ แตเมอผประกอบธรกจเลอกใชบรรจภณฑทมลกษณะใหญเกนจรงโดยไมมเหตจ าเปน นอกจากจะกอใหเกดความไมเปนธรรมตอผบรโภคแลวยงเปนการสงผลกะทบตอผประกอบธรกจรายอนดวยซงในวทยานพนธฉบบนจะไดศกษาถงผลกระทบ ความเสยหาย แนวคดและทฤษฎทสงผลกระทบตอผบรโภค และตอผประกอบธรกจทเปนคแขงทางการคา ดงตอไปน

2.2.1 ผลกระทบและความเสยหายตอผบรโภค

2.2.1.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภค ในอดตสภาพของสนคาและบรการยงไมมความสลบซบซอนมากนก

เนองจากสภาพเศรษฐกจของโลกยงอยในลกษณะจ ากดเฉพาะในวงแคบๆ ในทองถนหรอในเมอง

21

หนงๆเทานน ระบบการคาขายยงเปนลกษณะแลกเปลยนสนคาซงกนและกน ขนตอนในการผลตสนคาและการใหบรการเปนแบบงายๆ จงยงไมมความจ าเปนทรฐตองจดหาเครองมอหรอมาตรการทางกฎมายเปนพเศษเพอคมครองผบรโภคใหไดรบความปลอดภยและเปนธรรม ทงนเพราะอทธพลของแนวคดในระบบการปกครองแบบประชาธปไตยตงอยบนความมอสระและเสรภาพของบคคลในการด ารงชวตไดเทาเทยมกน ความเทาเทยมหรอความเสมอภาคตามหลกประชาธปไตยนน ท าใหเกดระบบเศรษฐกจแบบเสร (Laissez-Faire) ขน โดยสมมตฐานทวามนษยทกคนมความสามารถในการตดสนใจเลอกบรโภคสนคาหรอบรการเทากน รฐจะไมเขาแทรกแซงเสรภาพในการตกลงของเอกชน หลกกฎหมายทเกยวดวยการคาหลกหนงจงเกดขน โดยเรยกวาหลกผซอตองระวง ซงตามภาษาโรมนเรยกวา Caveat Emptor หรอ Let the buyer beware ซงหมายถง ผขายอาจไมตองรบผดชอบในบางกรณ ถาผซอไดลวงรความช ารดบกพรองหรอควรจะรหากใชความระมดระวงบางตามสมควร

สวนในปจจบนสภาพของสนคาและบรการ รวมถงระบบเศรษฐกจเกดความเปลยนแปลงไปจากในอดตเปนอยางมาก เนองจากโลกเจรญกาวหนาทงในดานวทยาศาสตรและอตสาหกรรม ท าใหกระบวนการผลตมความสลบซบซอนมากขน โดยใชวตถดบและมกระบวนการททนสมยเกนกวาความรธรรมดาของผใชหรอผบรโภคจะตามไดทน และจากระบบการคาขายทเปลยนแปลงไปท าใหผผลตจ าเปนตองหาวธการในการทจะลดตนทนการผลตเพอใหผลก าไรเพมขนมากทสดเทาทจะท าได ประกอบกบการขยายตวทางการคาขยายตวออกไปจากแตเดมทคาขายกนในทองถนหรอในเมองหนงๆเทานนไปสระดบระหวางประเทศ ท าใหตองมการขยายก าลงการผลตสงผลใหความละเอยดรอบคอบ และคณภาพของสนคาหรอบรการลดต าลง เกดการแพรกระจายและมความหลากหลายของประเภทสนคามากขนกวาแตกอน ดงนนหลกทเคยถอวาผซอจะตองระวงจงขาดความยตธรรม เนองจากผซอในฐานะผบรโภคไมอาจปรบตวใหทนกบความเจรญทางเทคโนโลยตางๆได และการใชความระมดระวงในระดบธรรมดาไมอาจชวยใหผซอหรอผบรโภคไดรบผลตอบแทนคมคากบเงนทเสยไป อกทงยงอาจท าใหเกดอนตรายจากการบรโภคสนคาทซอมาไดโดยคาดไมถงดวย ท าใหประเทศตางๆ หนมาพจารณาถงสทธของผบรโภคในอนทจะไดรบความคมครองและดแลรกษาผลประโยชนเปนการเฉพาะนอกเหนอจากสทธทจะไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายตามสญญา หรอสทธฟองเรยกคาเสยหายในคดละเมดตามกฎหมายเดม ดงนนประเทศตางๆ ในทวปยโรป อเมรกา และออสเตรเลย จงไดมการออกกฎหมายคมครองผบรโภค ซงเปลยนแปลงหลกกฎหมายทเคยมอยเดมทงในแงความรบผดในทางสญญาหรอละเมดใหเอออ านวยตอการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดจากการบรโภคใหมากขน ทงนโดยเนนทงดานการควบคมก ากบกจกรรมทางการผลต

22

โดยรฐเพอปองกนความเสยหายและการฟองรองด าเนนคดเพอผบรโภค14 โดยมทฤษฎกฎหมายทเกยวของในการคมครองผบรโภค ดงน

(1) หลกเสรภาพในการท าสญญา (Freedom of Contract) หลกเสรภาพในการท าสญญา หมายถง การทบคคลทกคนมเสรภาพในการ

ตดสนใจ การเรมตน และการด าเนนตอไป หรอระงบกระบวนการในการกอใหเกดสญญาไดตามความตองการของตน และภายหลงจากทสญญาเกดขนแลวจะไมถกแทรกแซงจากรฐ ตามทฤษฎปจเจกชนนยม15 ทวารฐไดรบรองเสรภาพสวนบคคลซงมนษยทกคนมอยตามธรรมชาต บคคลทกคนจงมเสรภาพ เวนแตในบางเรองทเปนกรณอนสมควร จงจะมขอจ ากดเสรภาพได 16 ดงนนเมอสญญาเกดขนแลวรฐจะเขาไปแทรกแซงเพอใหสงทคสญญาไดตกลงกนไวเปลยนแปลงไปเปนประการอนไมได แตการจะใหความคมครองผบรโภคไดนนจ าเปนทจะตองปฏเสธหลกเสรภาพในการท าสญญาน เนองจากหลกเสรภาพในการท าสญญาเหมาะกบการน าไปใชในกรณทคสญญามความเทาเทยมกนในอ านาจตอรองและมระบบการคาทแขงขนกนคอนขางสมบรณ อกทงการคมครองผบรโภคไมไดคมครองแตเฉพาะคสญญาเทานนแตยงรวมไปถงบคคลอนทไมใชคสญญากบผประกอบธรกจดวย ดงนนหากจะยดหลกทฤษฎความรบผดเฉพาะคกรณในสญญา (Privity of Contract) จะท าใหผบรโภคทมความสมพนธตามสญญาเทานนมสทธในการไดรบการชดใชเยยวยา17

(2) หลกความรบผดในทางละเมด หลกความรบผดในทางละเมด มทฤษฎความรบผดท เปนทยอมรบกน

โดยทวไปอย 2 หลก คอ หลกมความรบผดเมอมความผด และหลกความรบผดเดดขาด (Strict Liability) ซงหมายถง การทผประกอบธรกจตองรบผดแมวาจะไมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอกตาม โดยหลกความรบผดเดดขาดไดรบการยอมรบเปนอยางมากในกรณทความเสยหายเกดจากผลตภณฑซงมความสลบซบซอนในการผลต ผบรโภคซงไดรบความเสยหายพสจนไดยากวาเหตแหงความ

14 สษม ศภนตย , ค าอ ธบายกฎหมาย คมครองผ บ ร โภค , พ มพ คร งท 6 ,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.1-3. 15 ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายนตกรรม-สญญา, พมพครงท 18,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญชน, 2557), น.287. 16 ดาราพร ถระวฒน, กฎหมายสญญา : สถานะใหมของสญญาปจจบนและปญหา

ขอสญญาทไมเปนธรรม, พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2542), น.15.

17 สษม ศภนตย, อางแลว เชงอรรถท 14, น.10-11.

23

เสยหายนนเปนความผดพลาดของผใด18 ดงนนจงเปนหนาทของผประกอบธรกจทจะตองมภาระในการพสจนเพอใหตนพนผด

ส าหรบแนวคดหลกในการออกกฎหมายคมครองผบรโภคม 2 แนวคด กลาวคอ แนวคดแรกเหนวาการคมครองผบรโภคเปนสวนหนงของการคาทไมเปนธรรม (Unfair Trade Practices) จงถอวาการคมครองผบรโภคเปนสวนหนงของกฎหมายทก ากบการแขงขนทางการคา เชน ออสเตรเลย เปนตน แตอกแนวคดหนงเหนวาการคมครองผบรโภคตองใชมาตรการเฉพาะ จงแยกออกมาเปนกฎหมายอกฉบบหนงตางหาก เชน สหรฐอเมรกา ญปน ไทย เปนตน แตอยางไรกดไมวากฎหมายคมครองผบรโภคตามแนวคดใด การใหความคมครองผบรโภคของทกประเทศจะมลกษณะส าคญรวมกน 2 ประการ คอ

1) การผลกภาระการพสจน (Onus of Proof) ในเรองทางเทคนคใหแกผผลตหรอผขายสนคา โดยผบรโภคมหนาทพสจนเพยงวาตนไดรบความเสยหายจากสนคาทช ารดบกพรองหรอทไมปลอดภยอยางไรเทานน

2) การใหรฐมอ านาจด าเนนคดแทนผบรโภค สวนมาตรการในการคมครองผบรโภคแบงออกได 2 มาตรการ ดงน 1) มาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาด (Pre-market Control Measure)

นน ไดแกการก าหนดมาตรฐานจรยธรรม (Code of Conduct) ของผประกอบธรกจ และการก าหนดมาตรฐาน (Standard) ของกระบวนการผลตและมาตรฐานของสนคาทจะผลตขน ซงบงคบใหผผลตจะตองปฏบตตามมาตรฐานทก าหนดเทานน

เทคนคในการก าหนดมาตรฐานสนคานนแบงออกไดเปน 2 เทคนค ไดแก - การก าหนดมาตรฐานสนคาตามประเภทของสนคา (by item) และ - การก าหนดมาตรฐานสนคากลาง (general standard) ส าหรบการก าหนดมาตรฐานสนคาตามประเภทของสนคาจะท าใหรฐหรอ

หนวยงานก าหนดมาตรฐานเอกชนตองท างานตลอดเวลาเนองจากสนคานนมจ านวนมาก และเปนการด าเนนงานในลกษณะก าหนดมาตรฐานหลงจากทมการผลตสนคานนขนแลว แตการก าหนดมาตรฐานสนคากลางจะลดภาระดงกลาวไดมาก ทงยงกระตนใหผผลตพฒนากระบวนการผลตสนคาไปในตว

2) มาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาด (Post-market Control Measure) นนแยกเปนการควบคมระบบการจดจ าหนาย (Supply chain) การตรวจสอบคณภาพของสนคา (Product Quality Control) การให ขอมลเกยวกบสนคาอยางถกตองและพอเพยง (Product

18 เพงอาง, น.12.

24

Information Labeling) การควบคมการโฆษณา การคมครองอสระในการตดสนใจซอสนคาของผบรโภค การเรยกคาเสยหายอนเกดจากความช ารดบกพรองของสนคา (Compensation) และการเรยกคนสนคาทไมปลอดภยคนจากผบรโภค (Product Recall Measure)19

2.2.1.2 ผลกระทบทผบรโภคไดรบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยทไมมเหตจ าเปนนนอาจท าให

ผบรโภคเกดความเขาใจผดได โดยผบรโภคอาจเขาใจผดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนนมขนาดทใหญหรอมปรมาณทมากขนตามขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ แตในความเปนจรงแลวผลตภณฑทบรรจอยภายในมขนาดหรอมปรมาณทนอยมากเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ อกทงอาจมขนาดหรอมปรมาณทไมแตกตางจากของยหออนๆแมวาจะมขนาดของบรรจภณฑทใหญกวากตาม โดยหากผบรโภคเกดความเขาใจผดแลวอาจจะเขาขายเปนกรณทผบรโภคแสดงเจตนาไปโดยบกพรอง เนองจากการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจสงผลใหการตดสนใจในการเลอกซอผลตภณฑนนไมไดเปนไปตามความประสงคของผบรโภคทตามปกตแลวในการตดสนใจเลอกซอผลตภณฑจะอยบนพนฐานของความคมคาเมอเทยบกบเงนทเสยไป แตการทผบรโภคเกดความเขาใจผดนน ในบางกรณผบรโภคกมสวนทผดอยดวยเนองจากไมไดท าการสงเกตถงขอความหรอฉลากทระบปรมาณเอาไวหรอไมไดใชความระมดระวงในการเลอกซอ ซงถาเปนในสมยอดตทระบบการคายดถอหลกผซอตองระวง ผประกอบธรกจจะไมตองรบผดชอบในผลกระทบท เกดขนกบผบรโภคแตอยางใด แต อยางไรกตามในยคปจจบนดวยเทคโนโลยทเจรญกาวหนาถงแมวาผบรโภคจะไดใชความระมดระวงแลวกอาจเกดความเขาใจผดได ดงนนจงจ าเปนตองมมาตรการทางกฎหมายส าหรบการคมครองและชดใชเยยวยาใหแกผบรโภคเพอใหเกดความเปนธรรม

2.2.2 ผลกระทบและความเสยหายตอการแขงขนทางการคา 2.2.2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองการแขงขนทางการคา

กฎหมายการแขงขนทางการคา เปนกฎหมายทมรากฐานมาจากแนวคดทางเศรษฐศาสตร โดยการกระท าตางๆทอยภายใตบงคบของกฎหมายนลวนแลวแตเปนการกระท าหรอ

19 กลมงานคณะกรรมาธการการคมครองผบรโภค ส านกกรรมาธการ 3 ส านกงาน

เลขาธการสภาผแทนราษฎร, “แนวทางการด าเนนงาน คณะกรรมาธการการคมครองผบรโภค สภาผ แทนราษฎร ,” สบ คน เม อ วนท 14 ธนวาคม 2558 , จากhttp://www.parliament.go.th /ewtcommittee/ewt/consumerism/download/article/article_20111007095133.pdf

25

กจกรรมในทางเศรษฐกจท งสน 20 โดยส งทกฎหมายคมครองคอ การคมครองการแข งขน (Competition) ไมไดคมครองคแขงขน (Competitor) ทไมมประสทธภาพ21 และเมอการแขงขนในตลาดเปนไปอยางเปนธรรม ผลประโยชนสงสดจะตกแกผบรโภคนนเอง

ตามหลกสากลของกฎหมายการแขงขนทางการคาไดควบคมผประกอบธรกจในเรองตางๆ ดงตอไปน22

(1) หลกหามการใชอ านาจเหนอตลาดโดยมชอบ (Abuses of a dominant power)

หากตลาดของประเทศไมใหญพอทจะใหมผประกอบการจ านวนมาก จงจ าเปนตองยอมรบการทตลาดสนคาและบรการทมลกษณะผคานอยราย (oligopoly) เพอใหผประกอบการไดรบประโยชนจากการประหยดจากขนาดได (economy of scale) และเมอเปนเชนนน จะมผประกอบการทมอ านาจเหนอตลาด (dominant position) ซงการทผประกอบการมอ านาจเหนอตลาดนจะสามารถใชอ านาจดงกลาวในการขนราคาสนคา บทบาทของบทบญญตเรองการหามการใชอ านาจเหนอตลาดโดยมชอบ คอ การควบคมการใชอ านาจเหนอตลาดโดยมชอบ เชน การขายพวง (tying) หรอ การก าหนดราคาสนคาใหต ากวาทนเพอก าจดคแขงขน (predatory pricing) เปนตน

(2) หลกหามการตกลงรวมกนทท าลาย ขดขวางหรอจ ากดการแขงขน การท าความตกลงรวมกนทงแบบเปดเผยและไมเปดเผยเพอผลประโยชน

รวมกนระหวางบรษท ในเรองราคา การผลต การตลาดและลกคา ซงการท าความตกลงประเภทนมผลเพมราคาสนคา จ ากดผลผลตและผลทเกดขนเปนผลรายตอเศรษฐกจ โดยอาจจะกระท าเปนลายลกษณอกษรหรอไมกได

20 สรวศ ลมปรงษ, กฎหมายการแขงขนทางการคา: แนวคดพนฐาน เจตนารมณ

และปญหา ฉบบรวมบทความ, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2543), น.3. 21 เพงอาง, น.43. 22 ณฏฐณชา เลอฟลแบรต, “กฎหมายการแขงขนทางการคา: หลกสากล ประเทศ

ไทย แล ะป ระ เทศ ใน ภ ม ภ าคอ าเซ ยน ,” ส บ คน เม อ วนท 18 พ ฤศจ ก ายน 2558, จากhttp://lawdrafter.blogspot.com/2015/02/blog-post_18.html

26

(3) การควบคมพฤตกรรมเกยวกบการควบรวมกจก าร (Merger control)

การควบรวมกจการอาจกอใหเกดประสทธภาพทางเศรษฐกจ สามารถลดตนทนการผลต แตอาจท าใหการแขงขนในตลาดลดลงหรอหายไปได อกทงยงเปนการเปลยนโครงสรางของตลาด ท าใหเกดการกระจกตว เกดการผกขาดในตลาด หรออาจเปนการกดกนขดขวางการเขาสตลาดของผประกอบธรกจรายใหม ดงนน จงตองมการควบคมจากหนวยงานการแขงขนทางการคา

(4) หามการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม (Unfair trade practice) การปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมนนเปนบทบญญตซงมขอบเขตทกวาง

มากและมวตถประสงคเพอจบการกระท าผดทกกรณ (catch-all provision) การกระท าทอาจเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม เชน การรวมกนปฏเสธทจะท าธรกรรมดวย (Concerted refusal to deal) การตงราคาทแตกตางกน (Discriminatory pricing) เปนตน

สวนเจตนารมณของกฎหมายการแขงขนทางการคาในประเทศไทย มดงตอไปน23

(1) การปองกนการผกขาดหรอการมอ านาจเหนอตลาด การผกขาดและการมอ านาจเหนอตลาดไมเปนความผดในตวเอง แตกฎหมาย

แขงขนทางการคาจะควบคมพฤตกรรมของผประกอบธรกจทแขงขนอยในตลาด วาไดท าการแขงขนในตลาดอยางเปนธรรมหรอไม ซงเปนหนาทของกฎหมายทจะตองเขามาดแลปองกนมใหเกดการกระท าทไมเปนธรรมนขน

(2) การรกษาระดบราคาทเปนธรรม การก าหนดระดบราคาทเปนธรรม ไมสามารถใชเกณฑความรสกของวญชน

เหมอนเชนในกฎหมายอนๆได เพราะการก าหนดราคาสนคาขนมานนเกดจากปจจยตางๆตามทฤษฎทางเศรษฐศาสตรในเรองกลไกตลาด แตกเปนเรองยากทจะคนหาราคาทเปนธรรมอยางแทจรงได ดงนนกฎหมายจงท าหนาทในการรกษากลไกของตลาดใหเปนไปอยางปกตโดยไมมผประกอบธรกจรายใดเขาไปบดเบอนการท างานของกลไกตลาดได

(3) เพอใหเกดประสทธภาพในทางเศรษฐกจ การแขงขนทางการคาจะท าใหเกดประสทธภาพในทางเศรษฐกจ เนองจาก

แรงกดดนท เกดจากการแขงขนจะท าใหผประกอบธรกจตองพยายามปรบปรงและพฒนา

23 สรวศ ลมปรงษ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.35-42.

27

ประสทธภาพในการด าเนนการกจการ การผลตและคณภาพของสนคาอยตลอดเวลา เพอท าใหสนคาของตนนนแขงขนกบสนคาของผประกอบธรกจรายอนได

2.2.2.2 ผลกระทบทผประกอบธรกจรายอนไดรบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

จากทกลาวมาแลวถงแนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองการแขงขนทางการคา ท าใหทราบวากฎหมายการแขงขนทางการคา ไดบญญตขนมาเพอเปนการก ากบดแลพฤตกรรมของผประกอบธรกจ เพอใหมการแขงขนอยางเสรและเปนธรรมโดยปองกนมใหผประกอบธรกจใชอ านาจตลาดท เหนอกวากระท าการใดๆ ท เกนขอบเขตการด าเนนธรกจอยางปกต ซงพฤตกรรมดงตอไปนของผประกอบธรกจจะถอวาเปนพฤตกรรมทางการคาทไมเปนธรรม เชน การก าหนดหรอรกษาระดบราคาซอขายสนคาอยางไมเปนธรรม หรอการก าหนดเงอนไขในการประกอบธรกจทเปนการจ ากดทางเลอกในการประกอบธรกจของผประกอบธรกจรายอน หรอการกระท าอนใดทมใชเปนวสยทางการคาปกตและมเจตนาท าลาย ท าใหเสยหาย ขดขวาง กดกนหรอจ ากดการประกอบธรกจ หรอมใหผอนประกอบธรกจ หรอตองลมเลกธรกจไป24เปนตน

ตามหลกสากลของกฎหมายการแขงขนทางการคา เรองการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยทไมมเหตจ าเปนอาจจะถอวามลกษณะเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม (Unfair trade practice) อยางหนง เนองจากเปนการท าใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอผลตภณฑของตนจากการใชเทคนคในการออกแบบบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผดวาปรมาณของผลตภณฑทบรรจเอาไวในผลตภณฑของตนมความคมคามากกวาผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอน สงผลใหผประกอบธรกจรายอนซงใชบรรจภณฑทมขนาดทเหมาะสมและเปนธรรมกบผบรโภคสญเสยโอกาสในการจ าหนายสนคาของตน และอาจสงผลใหผประกอบธรกจรายอนตองออกไปจากตลาด หรอท าใหผประกอบธรกจรายใหมไมกลาตดสนใจเขาสตลาดเนองจากไมคมกบการลงทน

24 ส านกสงเสรมการแขงขนทางการคา กรมการคาภายใน, “แนวปฏบตพฤตกรรม

ทางการคาทไมเปนธรรมตามมาตรา 29 แหงพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542,” สบคนเมอวนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://otcc.dit.go.th/wp-content/uploads/2015/ 07/Guidelines-under-Section-26.pdf

28

บทท 3 มาตรการทางกฎหมายในการก ากบดแลบรรจภณฑ

ทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทย

3.1 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคของประเทศไทยในปจจบนอยภายใตการก ากบของหนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน โดยนอกจากจะเปนไปตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ซงอยในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคโดยตรงแลวยงมกฎหมายเฉพาะทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคอกหลายฉบบ ซงในวทยานพนธฉบบนผเ ขยนจะศกษาถงกฎหมายในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคทวไปและกฎหมายทคมครองผบรโภคเฉพาะในผลตภณฑบางอยางทใกลชดและเกยวของในชวตประจ าวนของผบรโภควากฎหมายดงกลาวไดก าหนดมาตรการในการคมครองผบรโภคทเกยวของกบเรองบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวหรอไม อยางไร รวมทงยงศกษาถงกฎหมายคมครองการแขงขนทางการคา ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 วามมาตรการในการคมครองผบรโภคและผประกอบธรกจรายอนจากการกระท าอนไมเปนธรรมทเกยวของกบเรองบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงหรอไม อยางไร ดงตอไปน

3.1.1 กฎหมายคมครองผบรโภค

กฎหมายของประเทศไทยทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคมทงกฎหมายทเปนการคมครองผบรโภคในลกษณะทวไปและในลกษณะเฉพาะผลตภณฑ ซงกฎหมายคมครองผบรโภคในลกษณะเฉพาะผลตภณฑนมอยหลายฉบบดวยกน โดยแบงตามประเภทของผลตภณฑนนๆ ไมวาจะเปนในดานอาหาร ยา และเครองส าอาง เปนตน ซงในวทยานพนธฉบบนจะไดศกษาถงกฎหมายคมครองผบรโภคในลกษณะเฉพาะผลตภณฑในดานอาหาร ยา และเครองส าอางเนองจากมความใกลชดและเกยวของในชวตประจ าวนของผบรโภค โดยจะศกษาและพจารณาวากฎหมายดงกลาวไดก าหนดมาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวหรอไม อยางไร ดงตอไปน

3.1.1.1 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภคนไดก าหนดมาตรการในการคมครอง

เพอใหความเปนธรรมแกผบรโภคเปนการทวไป ดงนนในกรณทกฎหมายใดไดบญญตถงผลตภณฑใดไวเปนการเฉพาะแลว กใหบงคบตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยการนน และใหน าบทบญญตใน

29

พระราชบญญตนไปใชบงคบไดเทาทไมซ าหรอขดกบบทบญญตดงกลาว ซงผเขยนจะไดศกษาวากฎหมายฉบบดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการก ากบดแลบรรจภณฑหรอไม อยางไร ดงน

(1) นยาม มาตรา 3 ในพระราชบญญตน “สนคา” หมายความวา สงของทผลตหรอมไวเพอขาย “ขอความ” หมายความรวมถงการกระท าใหปรากฏดวยตวอกษร ภาพ

ภาพยนตร แสง เสยง เครองหมายหรอการกระท าอยางใด ๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได

“โฆษณา” หมายความถงกระท าการไมวาโดยวธใด ๆ ใหประชาชนเหนหรอทราบขอความ เพอประโยชนในทางการคา

“ฉลาก” หมายความวา รป รอยประดษฐ กระดาษหรอสงอนใดทท าใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา หรอสอดแทรกหรอรวมไวกบสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา และหมายความรวมถงเอกสารหรอคมอส าหรบใชประกอบกบสนคา ปายทตดตงหรอแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคานน

จากค านยามเมอพจารณาแลวพบวากฎหมายฉบบนไมมการใหค านยามของค าวาบรรจภณฑเอาไวโดยตรง ดงนนจงตองพจารณาค านยามของค าวา “สนคา” วาบรรจภณฑเปนสนคาตามค านยามของค าวา “สนคา”หรอไมอยางไร นอกจากนนเมอพจารณาแลวการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอาจมลกษณะเปนการโฆษณาเพอท าใหผบรโภคเกดความเขาใจไดวาผลตภณฑนนมปรมาณทมากตามขนาดของบรรจภณฑทใชในการบรรจ ตามค านยามของค าวา “โฆษณา” หรออาจมลกษณะเปนการเปนการท าใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา ตามค านยามของค าวา “ฉลาก” ดงนนหากลกษณะของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะตามค านยามของค าวา “สนคา” “โฆษณา” และ“ฉลาก” และผลตภณฑดงกลาวมไดมกฎหมายอนควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวโดยเฉพาะ การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวจะอยภายใตการควบคมในเรองของการโฆษณาและฉลากตามพระราชบญญตน ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล

30

หนวยงานท ม หนาท ในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ไดแก คณะกรรมการคมครองผบรโภค1 โดยมอ านาจและหนาทตามมาตรา 102 นอกจากคณะกรรมการ

1 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 9 2 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 10 “คณะกรรมการมอ านาจ

และหนาทดงตอไปน (1) พจารณาเรองราวรองทกขจากผบรโภคทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายอน

เนองมาจากการกระท าของผประกอบธรกจ (1/1) ไกลเกลยหรอประนประนอมขอพพาทเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค

ตามทผบรโภคและผประกอบธรกจตกลงกนกอนมการฟองคดตอศาล ทงน ตามหลกเกณ ฑทคณะกรรมการก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

(1/2) สงเสรม พฒนา และสนบสนนงานคมครองผบรโภค ทงน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการก าหนด

(2) ด าเนนการเกยวกบสนคาหรอบรการทอาจเปนอนตรายแกผบรโภคตามมาตรา 36 มาตรา 37 หรอมาตรา 38 แลวแตกรณ

(3) แจงหรอโฆษณาขาวสารเกยวกบสนคาหรอบรการทอาจกอใหเกดความเสยหายหรอเสอมเสยแกสทธของผบรโภค ในการนจะระบชอสนคาหรอบรการ หรอชอของผประกอบธรกจดวยกได

(4) ใหค าปรกษาและแนะน าแกคณะกรรมการเฉพาะเรอง และพจารณาวนจฉยการอทธรณค าสงของคณะกรรมการเฉพาะเรอง

(5) วางระเบยบเกยวกบการปฏบตหนาทของคณะกรรมการเฉพาะเร องและคณะอนกรรมการ

(6) สอดสองเรงรดพนกงานเจาหนาท สวนราชการ หรอหนวยงานอนของรฐใหปฏบตการตามอ านาจและหนาททกฎหมายก าหนด ตลอดจนเรงรดพนกงานเจาหนาทใหด าเนนคดในความผดเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค

(7) ด าเนนคดเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภคทคณะกรรมการเหนสมควรหรอมผรองขอตามมาตรา 39

(8) รบรองสมาคมและมลนธตามมาตรา 40

31

คมครองผบรโภคแลว ยงมคณะกรรมการเฉพาะเรองเพอคมครองผบรโภค ตามมาตรา 14 3 โดยมอ านาจและหนาททวๆไปตามมาตรา 16 ถง มาตรา 18 รวมถงอ านาจและหนาทเฉพาะเรองดงน คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา เปนไปตามทบญญตไวในสวนท 1 วาดวยการคมครองผบรโภคในดานโฆษณา คณะกรรมการวาดวยฉลาก เปนไปตามทบญญตไวในสวนท 2 วาดวยการคมครองผบรโภคในดานฉลาก และคณะกรรมการวาดวยสญญา เปนไปตามทบญญตไวในสวนท 2ทว วาดวยการคมครองผบรโภคในดานสญญา นอกจากคณะกรรมการตางๆแลวยงมส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคทจดตงขนตามมาตรา 19 โดยมอ านาจและหนาทตามมาตรา 204

(9) เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายและมาตรการในการคมครอง

ผบรโภค และพจารณาใหความเหนในเรองใด ๆ ทเกยวกบการคมครองผบรโภคตามทคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรมอบหมาย

(10) ปฏบตการอนใดตามทมกฎหมายก าหนดไวใหเปนอ านาจและหนาทของคณะกรรมการ

ในการปฏบตหนาทตามมาตราน คณะกรรมการอาจมอบหมายใหส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนผปฏบตการหรอเตรยมขอเสนอมายงคณะกรรมการเพอพจารณาด าเนนการตอไปได”

3 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 14 “ ใหมคณะกรรมการเฉพาะเรอง ดงตอไปน

(1) คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา (2) คณะกรรมการวาดวยฉลาก (3) คณะกรรมการวาดวยสญญา คณะกรรมการเฉพาะเรอง ประกอบดวยกรรมการผทรงคณวฒ ในเรองทเกยวของ

ตามทคณะกรรมการแตงตงขน มจ านวนไมนอยกวาเจดคนแตไมเกนสบสามคน กรรมการเฉพาะเรอง อยในต าแหนงคราวละสองป และใหน ามาตรา 11 วรรคสอง

และมาตรา 12 มาใชบงคบโดยอนโลม คณะกรรมการเฉพาะเรอง มอ านาจและหนาทตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน

และตามทคณะกรรมการมอบหมาย” 4 พระราชบญญต คมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 20 “ ใหส านกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภคมอ านาจและหนาทดงตอไปน

32

(3) มาตรการทใชในการก ากบดแล การควบคมการโฆษณาและฉลากตามพระราชบญญตน มทงมาตรการการ

ควบคมกอนทสนคาจะเขาสตลาด (Pre-market Control Measure) และมาตรการการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด (Postmarket Control Measure) ดงน

คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา มอ านาจในการก ากบดแลวาขอความทใช

ในการโฆษณานนเปนไปตามทกฎหมายก าหนดหรอไม โดยมมาตรการทใชในการก ากบดแลกอนทสนคาจะเขาสตลาด คอ การก าหนดใหการโฆษณาจะตองไมใชขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอใชขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม ตามมาตรา 225การใหผประกอบ

(1) รบเรองราวรองทกขจากผบรโภคทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายอน

เนองมาจากการกระท าของผประกอบธรกจ เพอเสนอตอคณะกรรมการ (2) ตดตามและสอดสองพฤตการณของผประกอบธรกจ ซงกระท าการใด ๆ อนม

ลกษณะเปนการละเมดสทธของผบรโภค และจดใหมการทดสอบหรอพสจนสนคาหรอบรการใด ๆ ตามทเหนสมควรและจ าเปนเพอคมครองสทธของผบรโภค

(3) สนบสนนหรอท าการศกษาและวจยปญหาเกยวกบการคมครองผบรโภครวมกบสถาบนการศกษาและหนวยงานอน

(4) สงเสรมและสนบสนนใหมการศกษาแกผบรโภคในทกระดบการศกษาเกยวกบความปลอดภยและอนตรายทอาจไดรบจากสนคาหรอบรการ

(5) ด าเนนการเผยแพรวชาการ และใหความรและการศกษาแกผบรโภค เพอสรางนสยในการบรโภคทเปนการสงเสรมพลานามย ประหยด และใชทรพยากรของชาตใหเปนประโยชนมากทสด

(6) ประสานงานกบสวนราชการหรอหนวยงานของรฐทมอ านาจหนาทเกยวกบการควบคม สงเสรม หรอก าหนดมาตรฐานของสนคาหรอบรการ

(7) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการหรอคณะกรรมการเฉพาะเรองมอบหมาย” 5 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 22 “การโฆษณาจะตองไมใช

ขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอใชขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม ทงน ไมวาขอความดงกลาวนนจะเปนขอความทเกยวกบแหลงก าเนด สภาพ คณภาพ หรอลกษณะของสนคาหรอบรการ ตลอดจนการสงมอบ การจดหา หรอการใชสนคาหรอบรการ

33

ธรกจผใดทสงสยวาการโฆษณาของตนจะเปนการฝาฝนหรอไมเปนไปตามพระราชบญญตน ผประกอบธรกจผนนอาจขอใหคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาพจารณาใหความเหนในเรองนนกอนท าการโฆษณาได โดยคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาจะตองใหความเหนและแจงใหผขอทราบภายในสามสบวนนบแตวนทคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาไดรบค าขอ ถาไมแจงภายในก าหนดระยะเวลาดงกลาว ใหถอวาคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาใหความเหนชอบแลว โดยการใดทไดกระท าไปตามความเหนของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาทใหตามวรรคหนง มใหถอวาการกระท านนเปนความผดทางอาญา ตามทบญญตไวในมาตรา 29 สวนมาตรการการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด คอ การควบคมมใหผประกอบธรกจใชขอความทไมเปนธรรมตอผบรโภค ทเกยวกบแหลงก าเนด สภาพ คณภาพ เมอคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาเหนวาบรรจภณฑใดใชขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภค คณะกรรมการวาดวยการโฆษณามอ านาจในการออกค าสงอยางหนงอยางใดตามทบญญตไวในมาตรา 27 กลาวคอ

(1) ใหแกไขขอความหรอวธการในการโฆษณา (2) หามการใชขอความบางอยางทปรากฏในการโฆษณา (3) หามการโฆษณาหรอหามใชวธการนนในการโฆษณา (4) ใหโฆษณาเพอแกไขความเขาใจผดของผบรโภคทอาจเกดขนแลวตาม

หลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาก าหนด

ขอความดงตอไปน ถอวาเปนขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอเปน

ขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม (1) ขอความทเปนเทจหรอเกนความจรง (2) ขอความทจะกอใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอบรการไม

วาจะกระท าโดยใชหรออางองรายงานทางวชาการ สถต หรอสงใดสงหนงอนไมเปนความจรงหรอเกนความจรง หรอไมกตาม

(3) ขอความทเปนการสนบสนนโดยตรงหรอโดยออมใหมการกระท าผดกฎหมายหรอศลธรรม หรอน าไปสความเสอมเสยในวฒนธรรมของชาต

(4) ขอความทจะท าใหเกดความแตกแยกหรอเสอมเสยความสามคคในหมประชาชน (5) ขอความอยางอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ขอความทใชในการโฆษณาทบคคลทวไปสามารถรไดวาเปนขอความทไมอาจเปน

ความจรงไดโดยแนแท ไมเปนขอความทตองหามในการโฆษณาตาม (1)”

34

ในกรณทผประกอบธรกจกระท าการดงทไดกลาวมาในขางตนโดยเจตนากอใหผบรโภคเกดความเขาผดจะถกด าเนนคดอาญาตามมาตรา 476 และหากการกระท าดงกลาวเปนความผดตอเนองผกระท าตองระวางโทษปรบวนละไมเกนหนงหมนบาทหรอไมเกนสองเทาของคาใชจายทใชส าหรบการโฆษณานน ตลอดระยะเวลาทยงฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ตามทบญญตไวในมาตรา 51

คณะกรรมการวาดวยฉลาก คณะกรรมการวาดวยฉลาก มมาตรการทใชในการก ากบดแลกอนทสนคาจะ

เขาสตลาด คอ การก าหนดใหสนคาทผลตเพอขายโดยโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงานและสนคาทสงหรอน าเขามาในราชอาณาจกรเพอขายเปนสนคาทควบคมฉลาก ในกรณทปรากฏวามสนคาทอาจกอใหเกดอนตรายแกสขภาพ รางกาย หรอจตใจ เนองจากการใชสนคาหรอโดยสภาพของสนคานน หรอมสนคาทประชาชนทวไปใชเปนประจ า ซงการก าหนดฉลากของสนคานนจะเปนประโยชนแกผบรโภคในการทจะทราบขอเทจจรงในสาระส าคญเกยวกบสนคานนแตสนคาดงกลาวไมเปนสนคาทควบคมฉลาก ใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจก าหนดใหสนคานนเปนสนคาทควบคมฉลากได โดยประกาศในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 30 โดยฉลากดงกลาวตองมลกษณะตามทบญญตไวในมาตรา 317 และการใหผประกอบธรกจผใดทสงสยวาฉลากของตนจะเปนการฝาฝนหรอไมเปนไปตาม

6 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 47 “ผใดโดยเจตนากอใหเกด

ความเขาใจผดในแหลงก าเนด สภาพ คณภาพ ปรมาณ หรอสาระส าคญประการอนอนเกยวกบสนคาหรอบรการ ไมวาจะเปนของตนเองหรอผอน โฆษณาหรอใชฉลากทมขอความอนเปนเทจหรอขอความทรหรอควรรอยแลววาอาจกอใหเกดความเขาใจผดเชนวานน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

ถาผกระท าความผดตามวรรคหนงกระท าผดซ าอก ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ”

7 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 31 “ฉลากของสนคาทควบคมฉลาก จะตองมลกษณะดงตอไปน

(1) ใชขอความทตรงตอความจรงและไมมขอความทอาจกอใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคา

(2) ตองระบขอความดงตอไปน (ก) ชอหรอเครองหมายการคาของผผลตหรอของผน าเขาเพอขายแลวแตกรณ (ข) สถานทผลตหรอสถานทประกอบธรกจน าเขา แลวแตกรณ

35

มาตรา 31 ผประกอบธรกจผนนอาจขอใหคณะกรรมการวาดวยฉลากพจารณาใหความเหนในฉลากนนกอนไดโดยใหน ามาตรา 29 มาใชบงคบโดยอนโลม สวนมาตรการการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด คอ เมอคณะกรรมการวาดวยฉลากเหนวาฉลากใดมลกษณะเปนฉลากทใชขอความทอาจกอใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาได คณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจในการออกค าสงใหผประกอบธรกจเลกใชฉลากดงกลาวหรอด าเนนการแกไขฉลากนนใหถกตองได8 แตหากผประกอบธรกจไมปฏบตตามค าสงดงกลาว ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ9 และหากผประกอบธรกจกระท าการดงกลาวโดยเจตนากอใหผบรโภคเกดความเขาใจผดกจะถกด าเนนคดอาญาตามมาตรา 4710อกดวย และหากการกระท าผดตามมาตรา 47 เปนความผดตอเนองผกระท าตองระวางโทษปรบวนละไมเกนหนงหมนบาทหรอไมเกนสองเทาของคาใชจายทใชส าหรบการโฆษณานน ตลอดระยะเวลาทยงฝาฝนหรอไมปฏบตตาม11 โดยเปนการก าหนดบทลงโทษเอาไวเพอใหผประกอบธรกจเกรงกลวและปองกนการกระท าผดซ า สวนผทขายสนคาถารหรอควรรอยแลววาการไมมฉลากหรอการแสดงฉลากดงกลาวนนไมถกตองตามกฎหมาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ12

(ค) ระบขอความทแสดงใหเขาใจไดวาสนคานนคออะไร ในกรณทเปนสนคาน าเขา

ใหระบชอประเทศทผลตดวย (3) ตองระบขอความอนจ าเปน ไดแก ราคา ปรมาณ วธใช ขอแนะน า ค าเตอน วน

เดอน ปทหมดอายในกรณเปนสนคาทหมดอายได หรอกรณอน เพอคมครองสทธของผบรโภค ทงน ตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการวาดวยฉลากก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

ใหผประกอบธรกจซงเปนผผลตเพอขายหรอผสงหรอผน าเขามาในราชอาณาจกร เพอขายซงสนคาทควบคมฉลาก แลวแตกรณ เปนผจดท าฉลากกอนขายและฉลากนนตองมขอความดงกลาวในวรรคหนง ในการน ขอความตามวรรคหนง (2) และ (3) ตองจดท าตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการวาดวยฉลากก าหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา

8 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 33 9 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 53 10 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522, อางแลว เชงอรรถท 6 11 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 51 12 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 52

36

สวนผทรบจางท าฉลากทไมถกตองตามกฎหมาย โดยรหรอควรรอยแลววาฉลากดงกลาวนนไมถกตองตามกฎหมาย ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท13

3.1.1.2 พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 พระราชบญญตนบญญตขนเพอคมครองผบรโภคในดานการควบคมคณภาพ

อาหารและความปลอดภยในการบรโภค ซงผเขยนจะศกษาวากฎหมายฉบบดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงหรอไม อยางไร ดงน

(1) นยาม มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “ภาชนะบรรจ” หมายความวา วตถทใชบรรจอาหารไมวาดวยการใสหรอหอ

หรอดวยวธใดๆ “ฉลาก” หมายความรวมถง รป รอยประดษฐ เครองหมาย หรอขอความใดๆ

ทแสดงไวทอาหาร ภาชนะบรรจอาหาร หรอหบหอของภาชนะทบรรจอาหาร ดงนนหากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงส าหรบบรรจภณฑอาหารใดเขา

ลกษณะตามค านยามของค าวา “ภาชนะบรรจ” และ“ฉลาก” การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวจะอยภายใตการก ากบควบคมตามพระราชบญญตน ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล หนวยงานท ม หนาท ในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ไดแก

คณะกรรมการอาหารทจดตงขนตามมาตรา 7 ซงมอ านาจและหนาทตามมาตรา 814 เชน ใหค าแนะน า ความเหนแกรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขซงเปนผรกษาการตามพระราชบญญตนในเรองการออกประกาศเพอควบคมอาหาร โดยก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของภาชนะบรรจและการใชภาชนะบรรจ ตลอดจนการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจอาหาร และก าหนดประเภทและ

13 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 54 14 พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 มาตรา 8 “ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทให

ค าแนะน า ความเหนแกรฐมนตรหรอผอนญาต แลวแตกรณ ในเรองดงตอไปน (1) การออกประกาศตามมาตรา 6 (2) การวนจฉยอทธรณตามมาตรา 19 (3) การเพกถอนทะเบยนต ารบอาหารตามมาตรา 39 (4) การปฏบตการตามมาตรา 44 (5) การพกใชใบอนญาตหรอการเพกถอนใบอนญาตตามมาตรา 46”

37

ชนดอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย ซงจะตองมฉลาก ขอความในฉลาก เงอนไขและวธการแสดงฉลาก ตลอดจนหลกเกณฑและวธการโฆษณาในฉลาก ตามมาตรา 6 (6) และ (10)15

(3) มาตรการทใชในการก ากบดแล มาตรการทใชในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน มทงมาตรการการ


มาตรการทใชในการก ากบดแลกอนทสนคาจะเขาสตลาด คอ การก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขมอ านาจในการประกาศโดยก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของภาชนะบรรจและการใชภาชนะบรรจ ตลอดจนการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจอาหารตามมาตรา 6 (6) ดงนนผประกอบธรกจทไมปฏบตตามประกาศดงกลาว กฎหมายไดเปดชองในการใหอ านาจพนกงานเจาหนาทสามารถยดหรออายด ภาชนะบรรจทไมเปนไปตามมาตรฐานตามทไดประกาศก าหนดเอาไวได ตามทบญญตไวในมาตรา 43 (5) โดยการยดหรออายดตามมาตรา 43 (5) เปนมาตรการการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด สวนผทฝาฝนประกาศซงออกตามมาตรา 6 (6) ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 48 หรอในกรณทถอวาบรรจภณฑ เปน “ภาชนะบรรจ” และ “ฉลาก” และรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขมการประกาศก าหนดประเภทและชนดอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย ซงจะตองมฉลาก ขอความในฉลาก เงอนไขและวธการแสดงฉลาก ตลอดจนหลกเกณฑและวธการโฆษณาในฉลาก ตามมาตรา 6 (10) หากผประกอบธรกจทไมปฏบตตามประกาศดงกลาว ตองระวางโทษปรบไมเกนสามหมนบาท ตามทบญญตไวในมาตรา 51 และอาหารทมฉลากเพอลวง หรอพยายามลวงผซอใหเขาใจผดในเรองคณภาพ ปรมาณ ประโยชน หรอลกษณะ

15 พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 มาตรา 6 (6) “เพอประโยชนแกการควบคม

อาหาร ใหรฐมนตรมอ านาจประกาศในราชกจจานเบกษา (6) ก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของภาชนะบรรจและการใชภาชนะบรรจ

ตลอดจนการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจอาหารดวย (10) ก าหนดประเภทและชนดอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอท

จ าหนาย ซงจะตองมฉลาก ขอความในฉลาก เงอนไขและวธการแสดงฉลาก ตลอดจนหลกเกณฑและวธการโฆษณาในฉลาก”

38

พเศษอยางอน หรอในเรองสถานทและประเทศทผลต ถอวาเปนอาหารปลอม ตามทบญญตไวในมาตรา 27 (4 ) ประกอบมาตรา 25 (2) พนกงานเจาหนาทสามารถยดหรออายดอาการปลอมได ตามทบญญตไวในมาตรา 43 (5) และผทฝาฝนมาตรา 25 (2) ตองระวางโทษจ าคกตงแตหกเดอนถงสบป และปรบตงแตหาพนบาทถงหนงแสนบาท ตามทบญญตไวในมาตรา 59

3.1.1.3 พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 พระราชบญญตนบญญตขนเพอควบคมกจการเกยวกบการผลตยา ขายยา

และน าหรอสงยาเขามาในราชอาณาจกร เพอคมครองประชาชนผใชยา ซงผเขยนจะศกษาวากฎหมายฉบบดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการก ากบดแลบรรจภณฑหรอไม อยางไร ดงน

(1) นยาม มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “ฉลาก” หมายความรวมถง รป รอยประดษฐ เครองหมาย หรอขอความใดๆ

ทแสดง ไวทภาชนะ หรอหบหอบรรจยา จากค านยามเมอพจารณาแลวพบวากฎหมายฉบบนไมมการใหค านยามของ

ค าวาบรรจภณฑเอาไวโดยตรง อยางไรกตามการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอาจมลกษณะเปนรป รอยประดษฐ เครองหมาย หรอขอความใดๆทแสดง ไวทภาชนะ หรอหบหอบรรจยา ตามค านยามของค าวา “ฉลาก” ดงนนหากลกษณะของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะตามค านยามของค าวา “ฉลาก” การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวจะอยภายใตการควบคมในเรองฉลากตามพระราชบญญตน ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล หนวยงานทมหนาทในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ไดแก ส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา โดยมเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา เปนหวหนาสวนราชการรบผดชอบดแลคมครองผบรโภคใหไดรบความปลอดภย และเปนธรรมจากการบร โภค และเปน “ผอนญาต” ตามทบญญตไวในมาตรา 4 สวนรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขมมอ านาจแตงตงพนกงานเจาหนาท ออกกฎกระทรวงก าหนดคาธรรมเนยมไมเกนอตราในบญชทายพระราชบญญตน ยกเวนคาธรรมเนยม และก าหนดกจการอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน ตามทบญญตไวในมาตรา 5 และคณะกรรมการยามอ านาจหนาทตามมาตรา 1016

16 พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 มาตรา 10 “ใหคณะกรรมการมหนาทให

ค าแนะน าหรอความเหนในเรองตอไปน

39

(3) มาตรการทใชในการก ากบดแล หากถอวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปน “ฉลาก”มาตรา

25 (3) ก าหนดใหผรบอนญาตผลตยาแผนปจจบนตองจดใหมฉลากตามทขนทะเบยนต ารบยาผนกไวทภาชนะและหบหอบรรจยาทผลตขน และในฉลากตองแสดง เชน ชอยา เลขทหรอรหสใบส าคญการขนทะเบยนต ารบยา ปรมาณของยาทบรรจ วน เดอน ป ทผลตยา เปนตน โดยผรบอนญาตผใดไมปฏบตตามมาตรา 25 ตองระวางโทษปรบตงแตสองพนบาทถงหนงหมนบาท ตามทบญญตไวในมาตรา 105

3.1.1.4 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 พระราชบญญตนบญญตขนเพอคมครองความปลอดภยของผบรโภคเกยวกบ

ผลตภณฑเครองส าอาง ทงในดานการหามผลต น าเขาหรอขายเครองส าอางบางประเภท การก าหนดมาตรฐานของสถานทผลตเครองส าอาง ภาชนะบรรจ ใหเกดความเปนธรรมตอผบรโภค ซงผเขยนจะศกษาวากฎหมายฉบบดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการก ากบดแลบรรจภณฑหรอไม อยางไร ดงน

(1) นยาม มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “ภาชนะบรรจ” หมายความวา วตถใดๆทใชบรรจหรอหอหมเครองส าอาง

โดยเฉพาะ “ขอความ” หมายความรวมถง การกระท าใหปรากฏดวยตวอกษร ภาพ

ภาพยนตร แสง เสยง เครองหมายหรอการกระท าอยางใดๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได

(1) การอนญาตผลตยา ขายยา หรอน าหรอสงยาเขามาในราชอาณาจกรและการขน

ทะเบยนต ารบยา (2) การพกใชใบอนญาต การเพกถอนใบอนญาตหรอการเพกถอนทะเบยนต ารบยา (3) การก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขเกยวกบการผลตยา การขายยา การ

น าหรอสงยาเขามาในราชอาณาจกร การน ายามาเปนตวอยางเพอตรวจ และการตรวจสอบสถานทผลตยา สถานทขายยา สถานทน าหรอสงยาเขามาในราชอาณาจกรและสถานทเกบยา

(4) การทรฐมนตรจะใชอ านาจตามมาตรา 76 หรอมาตรา 77 (5) เรองอนตามทรฐมนตรมอบหมาย”

40

“โฆษณา” หมายความวา การกระท าไมวาโดยวธใดๆใหประชาชนเหน ไดยนหรอทราบขอความเพอประโยชนในทางการคา

“ฉลาก” หมายความวา รป รอยประดษฐ หรอขอความใดๆ เกยวกบเครองส าอางซงแสดงไวทเครองส าอาง ภาชนะบรรจหรอหบหอ หรอสอดแทรกหรอรวมไวกบ เครองส าอาง ภาชนะบรรจหรอหบหอ และใหหมายความรวมถงเอกสารหรอคมอส าหรบใชประกอบกบเครองส าอาง

ดงนนหากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะตามค านยามของค าวา “ภาชนะบรรจ” “โฆษณา” และ “ฉลาก” การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวจะอยภายใตการก ากบควบคมตามพระราชบญญตน ส าหรบผลตภณฑประเภทเครองส าอาง ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล หนวยงานท ม หนาท ในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ไดแก

คณะกรรมการเครองส าอาง โดยมอ านาจหนาทตามมาตรา 10 17 และมส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนฝายปฏบตการภายใตฝายบรหาร คอรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขทเปนผรกษาการตามพระราชบญญตน



17 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 มาตรา 10 “คณะกรรมการมอ านาจ

หนาท ดงตอไปน (1) ใหค าแนะน าหรอความเหนแกรฐมนตรในเรองทเกยวกบนโยบายและมาตรการ

ควบคมเครองส าอางตามพระราชบญญตน (2) ใหค าแนะน าแกรฐมนตรในการออกประกาศตามมาตรา 6 (3) ใหค าแนะน าเกยวกบการเพกถอนใบรบจดแจงตามมาตรา 36 (4) ใหความเหนชอบเกยวกบการเพกถอนใบรบจดแจงตามมาตรา 37 (5) ปฏบตการอนใดตามทก าหนดไวในพระราชบญญตนหรอตามทรฐมนตร

มอบหมาย”

41

มาตรการการควบคมกอนทสนคาจะเขาสตลาด ถาหากถอวาบรรจภณฑ เปน “ภาชนะบรรจ” “ขอความ” และ“ฉลาก”รฐมนตรกระทรวงสาธารณสขมอ านาจประกาศก าหนดลกษณะ ภาชนะบรรจเครองส าอางโดยค าแนะน าของคณะกรรมการเครองส าอาง เฉพาะในกรณทเปนไปเพอประโยชนในการคมครองความปลอดภยและอนามยของบคคล18เทานน และการทจะผลตเพอขาย น าเขาเพอขาย หรอรบจางผลตเครองส าอาง จะตองจดแจงรายละเอยดของเครองส าอางตอผรบจดแจง และเมอผรบจดแจงออกใบรบจดแจงใหแลวจงจะผลตหรอน าเขาเครองส าอางนนได19 หากด าเนนการโดยทยงไมไดรบใบจดแจง ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ20 เมอไดรบใบจดแจงแลวการผลตและการน าเขาจะตองปฏบตตามมาตรา 22 (1) ทก าหนดใหเครองส าอางตองมฉลากทใชขอความทตรงตอความจรง ไมมขอความทอาจกอใหเกดการเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบเครองส าอาง และเมอฉลากนนไม เปนไปตามมาตรา 22 เลขาธการโดยความเหนชอบของคณะกรรมการมอ านาจสงใหผจดแจงเครองส าอางเลกใชฉลากดงกลาวหรอด าเนนการแกไขฉลากนนใหถกตองได ตามทบญญตไวในมาตรา 23 โดยการออกค าสงตามมาตรา 23 เปนมาตรการการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด แตหากยงใชตอไปตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 69 และการฝาฝนตามมาตรา 22 (1) ผผลตตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 67 อกดวย

ส าหรบการควบคมในดานโฆษณานน ก าหนดใหคณะกรรมการเครองส าอาง มอ านาจและหนาทท านองเดยวกนกบอ านาจของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณา ตามทไดกลาวมาแลวในสวนของพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 สวนบทก าหนดโทษคอ ผใดโฆษณาโดยไมเปนไปตามมาตรา 41 หรอไมปฏบตตามมาตรา42 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 84 และผใดไมปฏบตตามค าสงของเลขาธการตามมาตรา 44 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 85

3.1.1.5 พระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 พระราชบญญตนบญญตขนเพอเปนการยกระดบมาตรฐานการก ากบดแล

สนคาหบหอใหมประสทธภาพยงขน และเสรมสรางความเปนธรรมในการซอขายสนคาเพอชวย

18 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 มาตรา 6 (5) 19 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 มาตรา 14 20 พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 มาตรา 62

42

ปองกนการเอารดเอาเปรยบ อนเปนประโยชนโดยตรงในการคมครองผบรโภค ซงผเขยนจะศกษาวากฎหมายฉบบดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการก ากบดแลบรรจภณฑหรอไม อยางไร ดงน

(1) นยาม มาตรา 4 ของพระราชบญญตน “สนคาหบหอ” หมายความวา สนคาทไดบรรจหรอมสงหมหอซงเจตนาจะ

ซอ ขายหรอจ าหนายกนตามปรมาณทบรรจหรอหมหอไวนน ไมวาจะซอ ขายหรอจ าหนายสงทใชบรรจหรอสงหมหอดวยหรอไมกตาม

ดงนนหากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะตามค านยามของค าวา “สนคาหบหอ” การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวจะอยภายใตการก ากบควบคมตามพระราชบญญตน ส าหรบผลตภณฑทเปนสนคาหบหอทกชนดทรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยไดออกประกาศก าหนด ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล หนวยงานทมหนาทในการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ไดแก ส านกงาน

กลางชงตวงวด โดยมอ านาจและหนาทตามมาตรา 621 และมคณะกรรมการชงตวงวดทจดตงขนตามมาตรา 11/1 โดยมอ านาจและหนาทตามมาตรา 11/222 และรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยม

21 พระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 มาตรา 6 “ใหจดตงส านกงานกลาง

ชงตวงวดขนในกรมการคาภายใน* กระทรวงพาณชย โดยมอธบดกรมการคาภายใน*เปนผบงคบบญชาและรบผดชอบในการปฏบตราชการของส านกงานและมอ านาจหนาท ดงตอไปน

(1) เกบรกษาแบบมาตราชงตวงวด (2) ออกหนงสอรบรองการประกอบธรกจและใบอนญาต (3) ตรวจสอบและใหค ารบรองเครองชงตวงวด (4) จดทะเบยนเครองหมายเฉพาะตว (5) ปฏบตการอนตามทบญญตไวในพระราชบญญตน” 22 พระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 มาตรา 11/2 “ใหคณะกรรมการม

อ านาจหนาท ดงตอไปน (1) ใหค าแนะน าแกรฐมนตรในการออกประกาศตามมาตรา 8 มาตรา 10 มาตรา

16 มาตรา 21/1 มาตรา 26 มาตรา 32 และมาตรา 33

43

อ านาจแตงตงพนกงานเจาหนาทและนายตรวจชงตวงวดตามมาตรา 5 โดยมอ านาจและหนาทตามมาตรา 5223 และออกประกาศก าหนดชนดของสนคาหบหอ โดยก าหนดใหผบรรจตองแสดงปรมาณของสนคาทหบหอ หรอแสดงปรมาณของสนคาตามหลกเกณฑและวธการทก าหนด หรอบรรจสนคาตามปรมาณทก าหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา ตามทบญญตไวในมาตรา 62

(2) ก าหนดสถาบนหรอองคการชงตวงวดของรฐบาลตางประเทศหรอระหวาง

ประเทศทใหการรบรองเอกสารแสดงตนแบบของเครองชงตวงวดทจะผลตหรอน าเขาตามมาตรา 21/1

(3) เสนอแผนและมาตรการตาง ๆ เกยวกบการสงเสรมและการก ากบดแลการชงตวงวด

(4) เสนอความเหนเกยวกบการปรบปรงแกไขพระราชบญญตน กฎกระทรวง หรอประกาศตามพระราชบญญตน

(5) ปฏบตการอนใดตามทรฐมนตรมอบหมาย” 23 พระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 มาตรา 52 “ในการปฏบตหนาท ให

นายตรวจชงตวงวดมอ านาจ (1) เขาไปในสถานทผลต สถานทขาย หรอสถานทเกบเครองชงตวงวดหรอสนคาหบ

หอชนดทรฐมนตรก าหนดใหผบรรจตองปฏบตตามมาตรา 62 ในระหวางเวลาท าการเพอตรวจสอบเครองชงตวงวดหรอสนคาหบหอนน

(2) เขาไปในสถานทใด ๆ เพอตรวจสอบเครองชงตวงวดทใชในกจการดงระบไวในมาตรา 25

(3) คนสถานทหรอยานพาหนะใด ๆ ทมเหตอนควรสงสยวามการกระท าความผดตามพระราชบญญตน หรอทเปนความผดตามมาตรา 270 หรอมาตรา 271 แหงประมวลกฎหมายอาญา ในเวลาระหวางพระอาทตยขนถงพระอาทตยตก หรอในเวลาท าการงาน และกรณมเหตอนควรเชอไดวาหากเนนชากวาจะเอาหมายคนมาไดจะมการยกยาย ซกซอน หรอท าลายเครองชงตวงวดหรอสนคาหบหอทเกยวของกบการกระท าความผด และคนในเวลาดงกลาวขางตนยงไมแลวเสรจจะกระท าตอไปกได

(4) ยดหรออายดเครองชงตวงวดหรอสนคาหบหอทเกยวของกบการกระท าความผดทบญญตไวใน (3)

ในการปฏบตหนาทตาม (1) (2) (3) และ (4) นายตรวจชงตวงวดจะน าขาราชการหรอลกจางในส านกงานกลางหรอส านกงานสาขาไปชวยปฏบตงานดวยกได”

44



มาตรการควบคมกอนทสนคาจะเขาสตลาด ในกรณทเหนวาสนคาหบหอใดกอใหเกดความเสยหายแกประชาชน รฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยมอ านาจทจะประกาศก าหนดชนดของสนคาหบหอ โดยในการประกาศก าหนดนนสามารถทจะก าหนดใหผบรรจตองแสดงปรมาณของสนคาตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดเพอเปนการปองกนมใหผบรโภคเกดความเขาใจผด ตามทบญญตไวในมาตรา 62 (2) สวนบทลงโทษผบรรจทฝาฝนประกาศของรฐมนตรทก าหนดตามมาตรา 62 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามทบญญตไวในมาตรา 83 สวนมาตรการควบคมภายหลงจากทสนคาเขาสตลาด คอ การทกฎหมายก าหนดใหนายตรวจชงตวงวดมอ านาจเขาไปในสถานทผลต สถานทขาย หรอสถานทเกบเครองชงตวงวดหรอสนคาหบหอชนดทรฐมนตรก าหนดใหผบรรจตองปฏบตตามมาตรา 62 เพอตรวจสอบสนคาหบหอนน และใหอ านาจยดหรออายดสนคาหบหอทเกยวของกบการกระท าความผดตามทบญญตไวในมาตรา 52 (3)

3.1.2 พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 พระราชบญญตนบญญตขนเพอปองกนการกระท าอนเปนการผกขาด ลด หรอ

จ ากดการแขงขนในการประกอบธรกจอยางเปนระบบ อนจะเปนการสงเสรมใหการประกอบธรกจเปนไปอยางเสรและปองกนมใหเกดการกระท าอนไมเปนธรรมในการประกอบธรกจ ซงมมาตรการทใชในการก ากบดแล ไดแก การหามมใหผประกอบธรกจกระท าการใด ๆ อนมใชการแขงขนโดยเสรอยางเปนธรรม และมผลเปนการท าลาย ท าใหเสยหาย ขดขวาง กดกน หรอจ ากดการประกอบธรกจของผประกอบธรกจอน หรอเพอมใหผอนประกอบธรกจอนตองลมเลกการประกอบธรกจตามมาตรา 29 โดยผประกอบธรกจทมพฤตกรรมทถอวาเปนการฝาฝนตามมาตรา 29 จะตองมการกระท าทครบองคประกอบความผด ดงตอไปน

1) เปนการกระท าระหวางผประกอบธรกจดวยกนเทานน 2) มลกษณะของการกระท าทมใชเปนการแขงขนทเสรและเปนธรรม 3) การกระท านน เกดผลท าใหธรกจของผอน - ถกท าลาย - ไดรบความเสยหาย - ถกขดขวาง

45

- ถกกดกน - ถกจ ากดการประกอบธรกจ - เพอมใหผอนประกอบธรกจ - ตองลมเลกธรกจ สวนพฤตกรรมการคาทไมเปนธรรม (Unfair Trade Practices) อนเปนขอหาม

ตามมาตรา 29 ซงมผลเปนการท าลาย ท าใหเสยหาย ขดขวาง กดกน หรอจ ากดการประกอบธรกจระหวางผประกอบธรกจดวยกน พฤตกรรมทางการคาทไมเปนธรรมอนอาจเขาขายความผด ตามมาตรา 29 เชน

1) การก าหนดหรอรกษาระดบราคาซอ/ขายสนคาหรอคาบรการอยางไมเปนธรรม 2) การก าหนดเงอนไขในการประกอบธรกจท เปนการจ ากดทางเลอกในการ

ประกอบธรกจของผประกอบธรกจรายอน 3) การปฏเสธหรอเลอกปฏบตทจะประกอบธรกจโดยไมมเหตผลอนควร 4) การใชอ านาจตอรองทเหนอกวาในการเอาเปรยบผอน บงคบหรอชกจงลกคาให

ประกอบธรกจกบตน หรอก าหนดขอเรยกรองใดๆ โดยไมมเหตผลอนสมควร ท าใหเกดความเสยหายตอผประกอบธรกจรายอน

5) การกระท าดวยประการใดๆ เพอใหไดมาซงขอมลความลบทางการคา หรอเทคโนโลยของผประกอบธรกจอน

6) การกระท าอนใดทมใชเปนวสยทางการคาปกต และมเจตนาท าลายท าใหเสยหาย ขดขวางกดกน หรอจ ากดการประกอบธรกจ หรอมใหผอนประกอบธรกจ หรอตองลมเลกธรกจไป24

โดยผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5 วากรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง จะถอวาเปนการกระท าทครบองคประกอบความผดตามมาตรา 29 หรอไม อยางไร

ทงน หากการกระท าใดถอวาเปนการกระท าทไมเปนธรรมและเปนการกอใหเกดผลกระทบตอผประกอบธรกจรายอน คณะกรรมการการแขงขนทางการคามอ านาจสงการเปนหนงสอใหผประกอบธรกจทฝาฝนมาตรา 29 ระงบ หยด หรอแกไขเปลยนแปลงการกระท าดงกลาวได ในการนคณะกรรมการจะก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และระยะเวลาในการปฏบตไวในค าสงดวยกได25 และผประกอบธรกจทฝาฝนในเรองดงกลาว อาจจะตองรบโทษในทางอาญาโดยมระวางโทษ

24 ส านกสงเสรมการแขงขนทางการคา กรมการคาภายใน, อางแลว เชงอรรถท 23. 25 พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 มาตรา 31

46

จ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกลานบาท หรอทงจ าทงปรบ และในกรณทกระท าความผดซ าตองระวางโทษเปนทวคณ26 นอกจากนตามพระราชบญญตนไดใหอ านาจส านกงานคณะกรรมการการแขงขนทางการคา เอาไวอยในมาตรา 19 โดยใหพนกงานเจาหนาทมอ านาจหนาท คอ สามารถเขาไปในสถานทท าการ สถานทผลต สถานทจ าหนาย สถานทรบซอ สถานทเกบสนคา สถานทใหบรการของผประกอบธรกจหรอของบคคลใด หรอสถานทอนทมเหตอนควรสงสยวาจะมการฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตน เพอตรวจสอบใหการเปนไปตามพระราชบญญตน หรอเพอตรวจคนและยดพยานหลกฐานหรอทรพยสนทอาจรบไดตามพระราชบญญตน หรอจบกมผกระท าความผดตามพระราชบญญตน เกบหรอน าสนคาในปรมาณพอสมควรไปเปนตวอยาง เพอตรวจสอบหรอตรวจวเคราะหโดยไมตองช าระราคาสนคานนตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด เปนตน

3.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ส าหรบมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง จะเปนการศกษาถงสทธของผบรโภคในการไดรบการชดใชเยยวยาทงตามกฎหมายแพงทวไปและกฎหมายเฉพาะกลาวคอการใชสทธในการเรยกรองคาเสยหายตามหลกกฎหมายแพงทวไป ผเขยนจะไดศกษาวาการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจเขาลกษณะเปนกรณส าคญผด กลฉอฉล การช าระหนไมตองตามความประสงคแทจรงแหงมลหน ละเมด หรอเปนการซอขายตามค าพรรณนา ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอไม อยางไร และนอกจากการใชสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ผบรโภคทไดรบความเสยหายดงกลาวจะมสทธไดรบการชดใชเยยวยาตามกฎหมายเฉพาะ ซงไดแก พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 ไดบญญตเอาไวอกดวยหรอไม อยางไร ดงตอไปน

3.2.1 สทธของผบรโภคในการด าเนนคดและไดรบการชดใชเยยวยาตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย การทผบรโภคซอผลตภณฑทใชบรรจภณฑทมขนาดทใหญเกนจรงจากผประกอบ

ธรกจ มลกษณะเปนการท านตกรรมระหวางผบรโภคและผประกอบธรกจท าใหเกดเปนสญญาซอขาย

26 พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 มาตรา 51

47

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงสญญาดงกลาวเปนเอกเทศสญญาชนดหนงในบรรพ 3 ลกษณะ 1 โดยประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 453 ไดใหค าจ ากดความของสญญาซอขายไววา สญญาซอขาย คอสญญาซงบคคลฝายหนงเรยกวาผขาย โอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนง เรยกวาผซอ และผซอตกลงวาจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย โดยองคประกอบทเปนสาระส าคญของสญญาซอขาย มดงตอไปน

1) คสญญา องคประกอบประการแรกคอบคคล ซงอาจเปนไดทงบคคลธรรมดาทมความสามารถในการใชสทธอยางสมบรณและนตบคคลทกระท าการภายในกรอบวตถประสงคของนตบคคล

2) วตถประสงค กลาวคอ ในการท าสญญาตองมวตถประสงคในการท าสญญาทชอบดวยกฎหมาย โดยวตถประสงคตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 453 คอ “การโอนกรรมสทธและการช าระราคา”

3) แบบ ส าหรบแบบกคอวธการในการสอเจตนา เชน การพดดวยปากเปลา ดวยกรยาอาการทชดเจน หรอเขยนเปนลายลกษณอกษรกได เวนแตสญญาซอขายบางอยางทกฎหมายก าหนดไววาตองมวธการเฉพาะกตองท าตามนน

4) เจตนา ส าหรบเจตนานน คอ ความตองการของคนทเขาท าสญญาซงตองเกด จากกระบวนการทถกตอง และตองมลกษณะครบถวนจงจะกอผลในทางกฎหมายได โดยเจตนาทสมบรณ ไดแก เจตนาทแสดงออกมานนตองเปนเจตนาทตรงกบเจตนาภายใน ตองเปนเจตนาทไมบกพรองเพราะ ความส าคญผดและตองเปนอสระจากกลฉอฉล การขมข

เมอสญญาทท ามองคประกอบทกอยางของสญญาครบถวน สญญานนยอมเกดขน แตสญญาทท านนจะกอใหเกดผลในทางกฎหมายไดหรอไมตองพจารณาประเดนในเรองความสมบรณของสญญา กลาวคอ ตองพจารณาในองคประกอบแตละขอของสญญาวามสาเหตอะไรบางทกฎหมาย ก าหนดใหสญญานนไมสมบรณ กลาวคอเปนโมฆะหรอเปนโมฆยะแลวแตกรณ27 โดยการทผประกอบธรกจตงใจทจะใชบรรจภณฑมขนาดทใหญกวาปกตโดยไมจ าเปน อาจเปนสาเหตทท าใหสญญาซอขายเปน โมฆะไดเมอคสญญาฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายมความส าคญผดในสาระส าคญแหงสญญาซอขายตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 156หรออาจเปนสาเหตทท าใหสญญาซอขายเปนโมฆยะไดเมอกระบวนการในการกอเจตนาภายในของคสญญาฝายใดฝายหนงบกพรอง เพราะความส าคญผดในสงทเปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ตาม

27 ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายซอขาย แลกเปลยน ให, พมพครงท 7,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญชน, 2559), น.22-26.

48

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 157 หรอถกกลฉอฉลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 ซงหลกเกณฑวาดวยการส าคญผด และกลฉอฉล มดงน

3.2.1.1 หลกเกณฑวาดวยการส าคญผด ศาสตราจารย ดร.จด เศรษฐบตร ไดอธบายวา ส าคญผดเปนการเขาใจความ

จรงไมถกตอง กลาวคอเหตการณเปนอยางหนง แตไดมการนกคดวาเปนอกอยางหนง28 รองศาสตราจารย ดร.ศนนทกรณ โสตถพนธ ไดใหความหมายวา ส าคญผด

คอการเขาใจขอเทจจรงผดไปจากความจรงหรอไมตองตามความเปนจรง คอความจรงเปนอยางหนงแตผแสดงเจตนาเขาใจหรอคดเปนอกอยางหนง และโดยความคดหรอเขาใจไมถกตองน ท าใหเขาแสดงเจตนาเขาท านตกรรม29

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดแบงแยกเรองส าคญผดออกเปน การส าคญผดนนมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆะ ตามมาตรา 156 กบการส าคญผดนนมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะ ตามมาตรา 157 โดยมหลกเกณฑในการพจารณาลกษณะของความส าคญผดในแตละประเภทวาเปนการส าคญผดในกรณใดดงน

หลกเกณฑของการส าคญผดตามมาตรา 156 ซงจะมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆะนน เปนความส าคญผดทเกดขนในขนตอนของการแสดงเจตนาทถงขนาดถาไมมความส าคญผดนแลวนตกรรมทเกดจากการแสดงเจตนาโดยส าคญผดนน คงจะมไดท าขนเลย โดยมาตรา 156 ไดยกตวอยางไววาการส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญของนตกรรม ไดแก การส าคญผดในลกษณะแหงนตกรรม ตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม ตวทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม และความส าคญผดในกรณอนๆซงอาจพจารณาจากนตกรรมแตละประเภทวาอะไรเปนสาระส าคญเปนการเฉพาะ30

สวนกรณการส าคญผดตามมาตรา 157 ซงจะมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะนน ถอวาเปนการแสดงเจตนาโดยวปรตหรอบกพรองในขนตอนของการกอเจตนาภายใน โดยเกดจากกระบวนการในการกอเจตนาถกรบกวนท าใหบดเบอนไปจากทควรจะเปน เชน เพราะความเขาใจผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย หรอเพราะถกท ากลฉอฉล แตเจตนาทแสดงออกมาเปน

28 จด เศรษฐบตร, หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา , พมพครงท 7,

(กร ง เท พ ม ห าน คร : โค ร งก ารต า ร าแล ะ เอกส ารป ระกอบ การส อน คณ ะน ต ศ าส ต ร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น.102.

29 ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายนตกรรม-สญญา, พมพครงท 18 , (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญชน, 2557), น.122.


49

เจตนาทเกดขนตรงกบเจตนาภายใน31 เชน ตามค าพพากษาศาลฎกาท 3942/2553 ทวนจฉยวา ในการตกลงซอหองชดทง 8 หอง ของโจทกจากจ าเลยนน โจทกมความประสงคจะไดหองทอยชนบนสด การทจ าเลยขออนญาตดดแปลงอาคารชดจากทมเพยง 27 ชน เปน 30 ชน ในภายหลงจากทโจทกท าสญญาซอขายกบจ าเลยแลว โดยมไดแจงใหโจทกทราบและตอมาโจทกไดรบโอนกรรมสทธหองชดดงกลาวจากจ าเลยโดยเขาใจวาหองทรบโอนมาอยชนสงสดตามความประสงคของโจทกทท าสญญาซอขายกบจ าเลยมาแตแรก นตกรรมการโอนหองชดดงกลาวระหวางโจทกและจ าเลยจงเปนการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในคณสมบตของทรพยสนซงถอวาเปนสาระส าคญหากโจทกทราบวาหองชดทรบโอนกรรมสทธมามใชชนสงสดตามความประสงคโจทกคงจะไมยอมรบโอน ดงนน นตกรรมการโอนหองชดระหวางโจทกและจ าเลยจงตกเปนโมฆยะตาม ป.พ.พ. มาตรา 157 โจทกมสทธบอกลางนตกรรมการโอนไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 176 แตโจทกมไดใชสทธบอกลาง ดงนน กรรมสทธในหองชดทง 8 หองดงกลาวยงคงเปนของโจทกอย การทโจทกตกลงโอนกรรมสทธหองชดชนท 26 และ 27 ทง 8 หอง คนใหแกจ าเลยและจ าเลยตกลงเปลยนแปลงโดยโอนกรรมสทธหองชดชนท 29 และ 30 ใหแกโจทก ถอไดวาคกรณตางตกลงโอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหกนและกนอนเปนการแลกเปลยนตาม ป.พ.พ. มาตรา 518 ซงมาตรา 519 ใหน าบทบญญตทงหลายในลกษณะซอขายมาใชถงการแลกเปลยนดวยดงนน การแลกเปลยนหองชดระหวางโจทกและจ าเลยนน คาฤชาธรรมเนยมการโอนโจทกและจ าเลยจงพงออกใชเทากนทงสองฝายตาม ป.พ.พ. มาตรา 457 เปนตน จากทกลาวมาสรปหลกเกณฑในการพจารณาวาเปนการส าคญผดในกรณนไดดงน ตองเปนความส าคญผดทเกดขนในชวงของการกอเจตนาภายใน และเปนการส าคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย ซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ เพราะหากไมมความส าคญผดแลวนตกรรมกคงจะมไดท าขนเลยเทานน

ในกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปน ถอวามลกษณะเปนการท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในเรองขนาดและปรมาณของผลตภณฑทบรรจอยภายในนน ดงนนจงตองพจารณาตอไปวาการเขาใจผดของผบรโภคในเรองขนาดและปรมาณนนเปนการส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมของทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรมตามมาตรา 156 หรอไม และตองพจารณาวาเปนการส าคญผดในสงท เปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ตามมาตรา 157 หรอไม นอกจากนนยงมประเดนทจะพจารณาตอไปวาการทผ บรโภคไมไดใชความระมดระวงในการอานฉลากทผประกอบธรกจไดใหขอมลในเรองขนาดและปรมาณไวอยางชดเจนแลวจะถอวาเปนกรณทผบรโภคประมาทเลนเลออยางรายแรงตามมาตรา 158 หรอไม ซง


50

หากถอวาเปนกรณทผบรโภคประมาทเลนเลออยางรายแรงแลว จะมผลท าใหผบรโภคไมสามารถอางเอาความส าคญผดดงกลาวมาใชเปนประโยชนแกตนได ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

ส าหรบผลทางกฎหมายของการส าคญผดแบงออกเปน 2 ประการคอ กรณการส าคญผดในสงทเปนสาระส าคญแหงนตกรรม ผลคอจะท าใหนตกรรมนนเปนโมฆะตามทมาตรา 156 ไดบญญตเอาไว ซงถอวานตกรรมดงกลาวเสยเปลาไปตงแตตน สงทเคยมนตสมพนธตอกนกตองคนสงทใหกนไปโดยใชหลกลาภมควรได ซงกรณดงกลาวแตกตางกบการกลบคนสฐานะเดม ส าหรบการคนฐานลาภมควรไดกรณรบทรพยสนไวโดยสจรตนน คกรณจะตองคนเฉพาะทรพยสนทเหลออยในขณะเมอเรยกคน สวนการส าคญผดในสงทเปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ตามมาตรา 157 ผลทางกฎหมายคอท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะ โดยจะถอวานตกรรมนนสมบรณอยจนกวาจะมการบอกลาง และเมอมการบอกลางนตกรรมนนแลวผลคอคกรณจะตองกลบคนสฐานะเดม กลาวคอ เปลยนแปลงสถานะไปใหเปนเหมอนตอนทท านตกรรม หากไดใหอะไรกนไปกตองคนใหแกกนทงหมด แตหากเปนการพนวสยทจะคนแกกนไดกตองชดใชคาเสยหายแทนตามทมาตรา 176 ไดบญญตเอาไว

3.2.1.2 หลกเกณฑวาดวยกลฉอฉล ศาสตราจารย ดร.จด เศรษฐบตร ไดอธบายวา กลฉอฉลเปนการหลอกลวงให

เขาส าคญผด โดยมไดเกดจากความนกคดของผแสดงเจตนาเอง แตเปนเพราะมบคคลอกคนหนง หลอกลวงใหส าคญผด32

รองศาสตราจารย ดร.ศนนทกรณ โสตถพนธ ไดใหความหมายวา กลฉอฉล หมายถง การทบคคลหนงกระท าการหลอกลวงใดๆกตามทท าใหบคคลอกคนหนงเขาใจขอเทจจรงผดไปจากความเปนจรง ท าใหผถกหลอกลวงไดแสดงเจตนาเขาท านตกรรม ซงมฉะนนแลวผถกหลอกลวงจะไมท าหรออาจจะท านตกรรมในเงอนไขทแตกตางออกไป33

กลฉอฉลถอวาเปนการแสดงเจตนาโดยวปรตหรอบกพรองในขนตอนของการ กอเจตนาภายใน โดยเกดจากกระบวนการในการกอเจตนาถกรบกวนท าใหบดเบอนไปจากทควรจะเปนเชนเดยวกบกรณการส าคญผดตามมาตรา 157 โดยกลฉอฉลแบงไดเปน 2 ประเภท โดยมหลกเกณฑในการพจารณาประเภทของกลฉอฉลในแตละประเภทดงน

หลกเกณฑของกลฉอฉลตามมาตรา 159 ซงจะมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะนนจะตองเปนกลฉอฉลทถงขนาดดวย กลาวคอท าใหผถกกลฉอฉลหลงเชอ แลวแสดงเจตนา

32 จด เศรษฐบตร, อางแลว เชงอรรถท 28, น.113. 33 ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 29, น.133.

51

เขาท านตกรรม ซงถามไดมกลฉอฉลดงกลาวแลวนตกรรมนนกคงจะมไดกระท าขนเลย34 โดยวธการในการท ากลฉอฉลจะท าโดยการกระท าการหรองดเวนกระท าการอยางใดๆกได ตวอยางตามค าพพากษาศาลฎกา เชน

ตามค าพพากษาศาลฎกาท 15794/2555 ทวนจฉยวา จ าเลยท 1 ใชกลฉอฉลหลอกลวงใหโจทกท าสญญาขายทดนให ยอมท าใหนตกรรมอนเกดจากการแสดงเจตนาของโจทกในการท าสญญาดงกลาวเปนโมฆยะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 วรรคแรก เมอโจทกฟองจ าเลยทงสองเปนคดนอนมผลเปนการบอกลางโมฆยกรรม นตกรรมซอขายทดนระหวางโจทกและจ าเลยท 1 จงตกเปนโมฆะมาแตเรมแรกและใหผ เปนคกรณกลบคนสฐานะเดม ซงมความหมาย รวมถงสทธในการไถทรพยสนทขายฝากทจ าเลยท 1 มตอจ าเลยท 2 โอนกลบคนมาเปนของโจทกดวยผลของกฎหมาย เพราะสทธดงกลาวเกดขนโดยผลของสญญาขายฝากซงมทดนทงสองแปลงเปนวตถแหงหน โจทกจงอยในฐานะผรบโอนสทธไถทรพยสนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 497 (2) จ าเลยท 2 ตองรบการไถเมอโจทกน าเงนจ านวนทเปนสนไถไปขอใชสทธไถ แตจ าเลยท 2 ไม ยอมรบและโจทกน าเงนไปวางทส านกงานวางทรพยกอนพนก าหนดไถโดยมไดสละสทธถอนทรพยท วางไว จ าเลยท 2 จงปฏเสธไมยอมรบการไถถอนการขายฝากไมได โจทกชอบทจะขอใหบงคบจ าเลยท 2 ไปจดทะเบยนโอนทดนทจ าเลยท 2 รบซอฝากคนแกโจทกได

ตามค าพพากษาศาลฎกาท 7394/2550 ทวนจฉยวา โจทกจดทะเบยนโอนขายทดนใหแกจ าเลยท 1 เพราะหลงเชอตามทจ าเลยท 1 หลอกลวงวาไดโอนเงนคาทดนเขาบญชเงนฝากของบตรโจทกแลว เปนเรองทโจทกแสดงเจตนาท านตกรรมเพราะถกจ าเลยท 1 ใชกลฉอฉล หากโจทกทราบความจรงวายงไมมการโอนเงนเขาบญช การจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแกจ าเลยท 1 กคงจะมไดกระท าขน สญญาซอขายทดนระหวางโจทกกบจ าเลยท 1 จงตกเปนโมฆยะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 159 โจทกมสทธบอกลางเสยไดตามมาตรา 175 (3) เทานน สญญาจงไมตกเปนโมฆะ หาใชโจทกแสดงเจตนาโดยส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม หรอทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม อนจะถอวาเปนการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมซงจะมผลใหนตกรรมเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 156

สวนหลกเกณฑของกลฉอฉลตามมาตรา 161 ซงไมมผลท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะ แตผทถกกลฉอฉลสามารถทจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากกลฉอฉลนนได คอการทผถกกลฉอฉลมเจตนาทจะเขาท านตกรรมอยแลว แตเพราะกลฉอฉล ผถกกลฉอ


52

ฉลจงไดท านตกรรมโดยมขอตกลงหรอเงอนไขทดอยกวาการท านตกรรมทไมถกกลฉอฉล ในกรณนนตกรรมยงสมบรณเพราะกลฉอฉลดงกลาวไมมผลตอการตดสนใจเขาท านตกรรม เชนแสดงเจตนาซอรถยนตเพราะผขายแจงวารถยนตดงกลาวไมเคยชนมากอนในราคา 200,000 บาท แตความจรงรถคนดงกลาวเคยชนมากอน ซงหากผซอรกจะตกลงซอในราคาทต ากวาราคาดงกลาว จะเหนไดวาการทผซอตองซอรถในราคาทแพงขนเกดจากการหลอกลวงของผขายในกรณนเรยกวาเปนการท ากลฉอฉลเพอเหต กลาวคอเปนเพยงเหตจงใจใหผซอตองซอในราคาทแพง แตกลฉอฉลดงกลาวไมมผลตอการตดสนใจของผซอวาจะซอรถยนตนนหรอไม35

ตามทไดกลาวมาแลววาในกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนสงทผบรโภคเกดความเขาใจผด ไดแกขนาดและปรมาณของผลตภณฑทบรรจอยภายใน โดยเหตแหงการท าใหผบรโภคเขาใจผดเกดจากการทผประกอบธรกจตงใจท จะใชบรรจภณฑมขนาดทใหญเกนจรง เพอท าใหผบรโภครสกวาภายในบรรจภณฑจะมผลตภณฑในขนาดและปรมาณทมากกวาและมความคมคามากกวาของยหออน จงมประเดนทตองพจารณาวากรณดงกลาวมลกษณะเปนการท ากลฉอฉลตอผบรโภคตามทกลาวมาในขางตนหรอไม ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5

ส าหรบผลทางกฎหมายของกลฉอฉล แบงเปน 2 กรณคอ กรณกลฉอฉลทถงขนาดตามมาตรา 159 ซงท าใหนตกรรมนนเปนโมฆยะมผลเหมอนกบการส าคญผดตามมาตรา 157 ตามทไดเคยกลาวมาแลว สวนกรณกลฉอฉลตามมาตรา 161 ไมท าใหนตกรรมนนตกเปนโมฆยะ คกรณฝายทถกกลฉอฉลจะมสทธแตเพยงเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตกลฉอฉลนนเทานน

3.2.1.3 หลกเกณฑวาดวยการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน

นอกจากการพจารณาตามหลกกฎหมายเอกเทศสญญาทบญญตไวเปนการเฉพาะแลว ยงมขอสงเกตวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะถอวาเปนกรณทผประกอบธรกจไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนหรอไม อยางไร หากถอวาเปนกรณทผประกอบธรกจไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน จะมผลท าใหผบรโภคสามารถเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทเกดขนจากเหตดงกลาว ซงเปนไป ตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 215 ไดบญญตไว โดยหลกกฎหมายมาตรานถอเปนหลกทวไปของความรบผดของลกหนในการทไมช าระหน แตเนองจากการก าหนดขอบเขตของความรบผด

35 เพงอาง, น.136-137.

53

ไวกวางในลกษณะของการไมช าระหนทวา “ไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน” เทยบเคยงไดกบการไมปฏบตตามสญญาทเรยกวา Positive Breach of Contract ดงนนจงสามารถสรปองคประกอบความรบผดของลกหนไดดงน

1) ลกหนไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน คอ ลกหนเพกเฉย ละเวน ไมปฏบตการช าระหนเลย หรอลกหนช าระหนแตช าระหนในลกษณะทไมตองตรงตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน การช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน โดยหลกแลวกคอการช าระหนให ถกตองตามสญญา ตามกฎหมาย ตามหลกสจรต ซงกหมายความวาการช าระหนใหถกตองนนถาสญญาระบไวอยางไรกตองช าระหนใหถกตองตามทสญญาระบไว หรอกฎหมายระบไวอยางไรกตองช าระหนตามทกฎหมายระบไว แตถาสญญาหรอกฎหมายไมไดเขยนเอาไวกใหช าระหนตามหลกสจรต ซงหลกสจรตในกฎหมายไทยกมบญญตไวอยในมาตรา 5 และมาตรา 368 ซงเปนหลกการพนฐานของการช าระหนใหถกตอง เพราะฉะนนหากลกหนช าระหนไมถกตองตามสญญา ตามกฎหมาย หรอตามหลกสจรต กจะถอวาเปนการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน36 สรปไดวาการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน” หมายถง ลกหนผดนด การไมท าหนาทระมดระวงในการช าระหน การไมท าหนาทสจรต การไมช าระหนใหแกเจาหนหรอผมอ านาจรบช าระหน การไมช าระหนใหตรงกบวตถแหงหน การไมช าระหนใหตรงตามสถานท การฝาฝนหนาทงดเวนและการไมท าหนาทตามสญญา37

2) เกดความเสยหายตอเจาหน คอ เมอลกหนไมช าระหนใหตองตรงตามประสงคแหงมลหนนนจะตองเกดความเสยหายแกเจาหนดวย ถาลกหนไมช าระหนใหตองตรงตามประสงคแหงมลหนและไมเกดความเสยหายใดๆแกเจาหนเลย ลกหนไมมความรบผด38 ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5 ถงประเดนตามทไดกลาวมาในขางตน

3.2.1.4 หลกเกณฑวาดวยการขายตามค าพรรณนา บทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทเกยวของกบการขายตาม

ค าพรรณนาไดบญญตเอาไวในมาตรา 503 วรรคสอง โดยมใจความวา การขายตามค าพรรณนา ผขาย

36 ศภกาญจน ปรชา, “การช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน”,

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552), น.191. 37 เพงอาง, น.26. 38 ดาราพร ถระวฒน, กฎหมายหน : หลกทวไป, พมพครงท 4, (กรงเทพมหานคร :

โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2558), น.68-69.

54

จ าตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามค าพรรณนา หากผขายไมสงมอบทรพยสนใหตรงตามค าพรรณนา ผซอสามารถฟองเรยกใหผขายสงมอบทรพยสนตามค าพรรณนาไดภายในหนงปนบแตเวลาสงมอบ ตามมาตรา 504 และผซอสามารถฟองเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายไดดวย 39 ซงเปนไปตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 215 ไดบญญตไว สวนนยามของค าวา “ค าพรรณนา” ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไมไดใหค านยามเอาไว ดงนนจงตองพจารณาจากต าราอนๆเพอประกอบความเขาใจ ดงน

ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2554 “พรรณนา” หมายความวา กลาวเปนเรองเปนราวอยางละเอยดใหผฟงนกเหนเปนภาพ

การขายตามค าพรรณนา (Sale by description) หมายถง การทผซอไมมโอกาสในการตรวจตราคณภาพของทรพยสน ซงอาจพรรณนาดวยวาจาหรอเปนรปภาพหรอลายลกษณอกษรตามสมดภาพ (Catalog) กได40

นอกจากนทานอาจารยประพนธ ศาตะมาน และทานอาจารยไพจตร ปญญพนธ ยงไดอธบายความหมายของการขายตามค าพรรณนาวา การขายตามค าพรรณนาคอการทผซอตกลงซอสนคาหรอทรพยสนตามค าพรรณนาของผขาย ซงผซอไมมโอกาสเหนหรอตรวจตราทรพยสนทจะขายนนกอน แตผซอไดตกลงใจทจะซอสนคานนเนองจากเชอตามค าพรรณนาถงรปพรรณสณฐานและคณภาพของทรพยสนนนจากผขาย แตอยางไรกดการพรรณนาถงลกษณะคณภาพทจะเปนการขายตามค าพรรณนา กบการบรรยายอวดอางคณสมบตของทรพยสนอนเปนการโฆษณาสนคานนแตกตางกน เพราะการอวดอางประการหลงนหากผซอไดซอสนคาโดยไดตรวจตราทรพยสนดวยตนเองแลวกถอวาเปนการซอขายธรรมดามใชการขายตามค าพรรณนา41

ตวอยางความหมายตามค าพพากษาศาลฎกาท 9157/2539 ทวนจฉยวา การขายตามค าพรรณนาคอการขายทผซอไมไดเหนหรอตรวจตราทรพยสนทขาย แตตกลงซอโดยเชอถงค าบรรยายถงลกษณะรปพรรณสณฐานและคณภาพของทรพยสนนนตามทผขายบอกหรอบรรยาย

39 ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 27, น.258. 40 วษณ เครองาม, ค าอธบายกฎหมายวาดวย ซอขาย แลกเปลยนให, พมพครงท 6,

(กรงเทพมหานคร: นตบรรณการ, 2549), น.250. 41 ประพนธ ศาตะมาน และไพจตร ปญญพนธ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพง

และพาณชยลกษณะ ซอขาย พรอมดวยภาคผนวกบทความพเศษบทบญญตลกษณะขายฝากตามกฎหมายใหมทผดพลาด, พมพครงท15, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2551), น.140.

55

ไวและแมบางกรณผซอจะไดเหนทรพยสนนนแลวแตหากยากแกการทจะตรวจตราถงคณภาพไดและผซอตกลงซอโดยอาศยค าบรรยายของผขายเปนหลกกเปนการขายตามค าพรรณนาเชนกน

ดงนนเมอพจารณาจากความหมายขางตนแลวจงสามารถพจารณาถงหลกเกณฑของการขายตามค าพรรณนาไดวา การขายตามค าพรรณนาเปนสญญาซอขายประเภทหนงซงกฎหมายไดก าหนดสทธและหนาทของผซอและผขายเอาไว แตกฎหมายกมไดก าหนดสทธและหนาทในเรองนเอาไวอยางละเอยด ดงนนจงตองน าบทบญญตวาดวยการซอขายทวไปมาบงคบใชนนเอง โดยการขายตามค าพรรณนาเปนการซอขายโดยวธบอกลกษณะของสนคาทซอขายเปนส าคญซงผขายจะเปนผพรรณนาถงลกษณะของสนคานนโดยตวผขายเองหรอตวแทนของผขาย ซงอาจพรรณนาดวยวาจา รปภาพหรอดวยวธการใดๆกได โดยค าพรรณนาดงกลาวจะตองมรายละเอยดแหงค ารบรองอนเปนกจจะลกษณะถงขนาดพอทจะเปนการพรรณนาตามกฎหมายได โดยตวผซอจะตองไมมโอกาสไดเหนหรอตรวจตราสนคากอนทจะซอขาย แตเปนการทผซอไดตกลงใจซอสนคานนเนองจากเชอตามค าพรรณนาของผขายเปนส าคญ และการขายตามค าพรรณนาสามารถมไดทงทรพยเฉพาะสงและทรพยไมเฉพาะสง แตสวนมากมกจะเปนทรพยไมเฉพาะสง เนองจากผซอจะไมมโอกาสไดเหนทรพยสนนนกอนแตซอเนองจากเชอตามค าพรรณนาของผขายนนเอง42

ตามค าพพากษาศาลฎกาท 265/2506 ทวนจฉยวา จากทกลาวมาจะเหนไดวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไม

จ าเปนนน มประเดนทตองพจารณาวาการทบรรจภณฑมขนาดทใหญดงกลาวถอวาเปนการพรรณนาดวยวาจาหรอเปนรปภาพหรอลายลกษณอกษร หรอไม อยางไร ซงผเขยนจะไดวเคราะหตอไปในบทท 5 ถงประเดนดงกลาว

3.2.1.5 หลกเกณฑวาดวยละเมด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 บญญตไววา ผใดจงใจ

หรอประมาทเลนเลอท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวต แกรางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด ทานวาผนนท าละเมด จ าตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน ดงนนหากการทผประกอบธรกจตงใจทจะใชบรรจภณฑมขนาดทใหญ เกนจรงจะถอได

42 พชญาภา สนตธรารกษ, “ปญหาทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคทไดรบ

ความเสยหายจากการซอสนคาตามค าพรรณนา : ศกษาเฉพาะกรณ โฆษณาและฉลากตามพระราชบญญต คมครองผบร โภค พ .ศ . 2522”, (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553), น.48-50.

56

หรอไม วาการกระท าดงกลาวเปนการจงใจท าใหผบรโภคไดรบความเสยหายตอทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดของผบรโภค ซงผเขยนจะไดวเคราะหถงประเดนดงกลาวตอไปในบทท 5

โดยหากการกระท าดงกลาวถอวาเขาขายเปนการทผประกอบธรกจกระท าละเมดตอผบรโภคแลว ผบรโภคมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 43843 ซงมาตรานเปนหลกทวไปในการก าหนดคาสนไหมทดแทนโดยถอหลกใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดม หากกลบคนไมไดเพราะถกท าลายหรอสญหายกตองชดใชดวยประการอน

3.2.2 สทธของผบรโภคในการด าเนนคดและไดรบการชดใชเยยวยาตามกฎหมายเฉพาะ

3.2.2.1 ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 กอนรฐธรรมนญฉบบปจจบนซงเปนฉบบชวคราว ไดมรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 หมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทย มาตรา 61 ได บญญตไวถงสทธของผบรโภคโดยมใจความวา “สทธของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครอง ในการไดรบขอมลทเปนความจรงและมสทธรองเรยนเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหาย รวมทงมสทธรวมตวกนเพอพทกษสทธของผบรโภค . . .” ซงจากรฐธรรมนญฉบบดงกลาวจะเหนไดวาผบรโภคยอมมสทธในการไดรบความคมครองและมสทธในการไดรบการชดใชเยยวยาจากความเสยหายทผบรโภคไดรบ

ประกอบกบในพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 กไดมการก าหนดมาตรการคมครองผบรโภคในดานตางๆไมวาจะเปนการคมครองผบรโภคดานการโฆษณา ฉลาก สญญา และโดยประการอน นอกจากนนยงไดบญญตถงสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย 5 ประการตามมาตรา 4 ดงน

1) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ ไดแก สทธทจะไดรบการโฆษณาหรอการแสดงฉลากตามความเปนจรงและปราศจากพษภยแกผบรโภครวมตลอดถงสทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบสนคาหรอบรการอยางถกตองและเพยงพอทจะไมหลงผดในการซอสนคาหรอรบบรการโดยไมเปนธรรม

43 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดย

สถานใดเพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด อนง คาสนไหมทดแทนนน ไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะ

ละเมด หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย”

57

2) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการ ไดแก สทธทจะเลอกซอสนคาหรอรบบรการโดยความสมครใจของผบรโภคและปราศจากการชกจงใจอนไมเปนธรรม

3) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ ไดแก สทธทจะไดรบสนคาหรอบรการทปลอดภยมสภาพและคณภาพไดมาตรฐานเหมาะสมแกการใช ไมกอใหเกดอนตรายตอชวตรางกายหรอทรพยสน ในกรณใชตามค าแนะน าหรอระมดระวงตามสภาพของสนคาหรอบรการนนแลว

4) สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา ไดแก สทธทจะไดรบขอสญญาโดยไมถกเอารดเอาเปรยบจากผประกอบธรกจ

5) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย ไดแก สทธทจะไดรบการคมครองและชดใชคาเสยหายเมอมการละเมดสทธของผบรโภคตามขอ 1) ถงขอ 4) ดงกลาว

จากสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย 5 ประการ จะเหนไดวาเรองการชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภค เปนหนงในสทธทกฎหมายฉบบนไดใหความคมครองเอาไว แตการบญญตถงสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองดงกลาวเปนแตเพยงการก าหนดสทธเอาไวเปนการทวไป เนองจากพระราชบญญตนไมไดบญญตถงรายละเอยดทเกยวกบมาตรการหรอกลไกทจะน ามาใชในการชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภค ดงนนการชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภคจงตองใชมาตรการทวไป ไดแก หลกการเรยกคาเสยหายจากการถกกระท าละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

อยางไรกตามพระราชบญญตนมแมจะไมไดบญญตถงมาตรการในการชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภคเอาไวเปนการเฉพาะ แตกมการใหความคมครองผบรโภคทเพมเตมจากหลกทวไป กลาวคอหากเปนกรณคดทวไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยผบรโภคตองด าเนนคดดวยตนเอง แตหากเขากรณทเปนคดผบรโภคและคณะกรรมการคมครองผบรโภคเหนวาการด าเนนคดนนจะเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวม นอกจากผบรโภคทสามารถด าเนนคดไดเองแลว ยงใหสทธคณะกรรมการคมครองผบรโภค สมาคมหรอมลนธทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรอง สามารถใชสทธในการด าเนนคดแทนผบรโภคได ตามทมาตรา 39 และมาตรา 41 ไดบญญตไว โดยมหลกเกณฑคอ ผทรองขอใหด าเนนคดแทนตองเปนผบรโภคตามความหมายของพระราชบญญตน และปรากฏวามการกระท าอนเปนการละเมดสทธของผบรโภค ไมวาจะเปนการทผประกอบธรกจเปนฝายผดสญญาตอผบรโภคหรอกระท าการละเมดสทธของผบรโภคอยางหนงอยางใดตามทกฎหมายก าหนด ซงการด าเนนคดนนจะเปนประโยชนตอผบรโภคเปนสวนรวมโดยพจารณาจากลกษณะของการประกอบธรกจทหากประกอบธรกจตอไปอาจสงผลกระทบตอผบรโภครายอนและผลของการด าเนนคดแทนผบรโภคทอาจเปนประโยชนตอผบรโภครายอน และนอกจากนนแลว

58

เมอคดละเมดสทธของผบรโภคทศาลมค าพพากษาและคดถงทสดแลว ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะเปนผด าเนนการแจงผลการด าเนนคดใหผบรโภคทรองเรยนทราบ และในกรณทศาลมค าพพากษาใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนฝายชนะคดและหากลกหนตามค าพพากษาไมปฏบตตามค าพพากษา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะด าเนนการสบหา ทรพยสนของลกหนตามค าพพากษา ไมวาจะเปนการท าหนงสอถงส านกงานทดนทวประเทศ กรมการขนสงทางบก ธนาคารในประเทศ เปนตน และหากตรวจสอบพบวาลกหนตามค าพพากษามทรพยสน ทสามารถบงคบคดไดกจะไดมหนงสอถงผบรโภคทเปนเจาหนตามค าพพากษาใหมาประชมเพอรบ มอบอ านาจจากคณะกรรมการคมครองผบรโภค เพอด าเนนการยนเรองบงคบคดตอกรมบงคบคดตอไป44

นอกจากการใชสทธในการด าเนนคดแทนผบรโภคไดแลว กฎหมายฉบบนไดใหอ านาจคณะกรรมการคมครองผบรโภค ท าหนาทในการไกลเกลยหรอประนประนอมขอพพาท เกยวกบการละเมดสทธของผบรโภคกอนมการฟองคดตอศาลได45 ซงสามารถสรปขนตอนในการไกลเกลยโดยเรมจากการทผรองสงเอกสารเกยวกบขอเทจจรงทเกดขนมายงเจาหนาทผรบผดชอบ จากนนเจาหนาทผรบผดชอบจะด าเนนการจดท าหนงสอแจงผประกอบธรกจใหมาชแจงขอเทจจรงและเจรจาไกลเกลย โดยในขนตอนจะใชเวลาด าเนนการภายใน 15 วนท าการนบตงแตวนทเจาหนาทไดรบเอกสารและหลกฐานครบถวน จากนนเมอถงขนตอนในการเจรจาไกลเกลย เจาหนาทผรบผดชอบจะด าเนนการเชญคกรณมาชแจงขอเทจจรงและเจรจาไกลเกลย กรณตกลงกนไดในชนเจาหนาทใหด าเนนการยตเรองโดยเจาหนาทผรบผดชอบจดท าบนทกเสนอผบงคบบญชาใหมค าสงยตเรอง กรณตกลงไมไดใหเจาหนาทด าเนนการน าเรองเขาสการพจารณาของคณะอนกรรมการไกลเกลยฯ หากยงตกลงกนไมไดใหเจาหนาทผรบผดชอบรวบรวมขอเทจจรง เอกสาร พยานหลกฐานตางๆ พรอมท าความเหนกอนน าเสนอผบงคบบญชา เมอผบงคบบญชาพจารณาและใหความเหนในการน าเรองเขาสการพจารณาของคณะอนกรรมการพจารณากลนกรองเรองราวรองทกขจากผบรโภค โดยในขนตอนนจะหยดการนบเวลาในขณะรวบรวมขอเทจจรง โดยจะเรมนบ เวลาใหมอกครงนบแตวนทผบงคบบญชาสงการ ขนตอนตอมาเปนการพจารณาของคณะอนกรรมการพจารณากลนกรองเรองราวรองทกขจากผบรโภคโดยขนตอนนมระยะเวลาด าเนนการ 7 วนท าการ ในขนตอนการพจารณาของคณะอนกรรมการพจารณากลนกรองฯนน หากมค าสงใหน าเรองไปไกลเกลยขอพพาท

44 ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร , สคบ.กบการ

คมครองผบรโภค, พมพครงท 16, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต , 2556), น.33-34.

45 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 10 (1/1)

59

อกครง ใหเจาหนาทเชญคกรณมาไกลเกลยขอพพาทในคณะอนกรรมการไกลเกลยฯ ภายใน 15 วนท าการ และผลเปนประการใดใหน าเสนอคณะกรรมการพจารณากลนกรองฯเพอทราบตอไป กรณขอใหจดสงเอกสารหลกฐานเพมเตม ใหเจาหนาทแจงผรองใหจดสงเอกสารหลกฐานเพมเตมนบตงแตวนทมค าสง โดยในขนตอนนจะท าการหยดการนบเวลาไว กรณมมตใหยตเรอง หรอมมตใหด าเนนคด ใหด าเนนการตอโดยเจาหนาทผรบผดชอบแจงฝายเลขาคณะกรรมการคมครองผบรโภคเพอบรรจวาระเขาสการพจารณาของคณะกรรมการคมครองผบรโภคภายใน 7 วนท าการ นบแตวนทคณะอนกรรมการพจารณากลนกรองฯไดใหการรบรองมต จากนนคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะพจารณาโดยมมตและแจงมตใหเจาหนาทผรบผดชอบทราบ โดยขนตอนนจะด าเนนการภายใน 5 วนท าการ ขนตอนสดทายคอเจาหนาทผรบผดชอบจะด าเนนการแจงใหผรองทราบภายใน 7 วนท าการ นบแตวนทไดรบแจงมต46 ซงมาตรการทางกฎหมายในเรองนถอวาเปนการท าใหผบรโภคไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายอกทางหนงทรวดเรวกวาการด าเนนคดทางศาลทอาจตองใชเวลานานและเสยคาใชจายในจ านวนทมาก

3.2.2.2 ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 นอกจากบทก าหนดโทษแลวกฎหมายฉบบนไดใหบคคลซงไดรบความ

เสยหายอนเนองจากการฝาฝนมาตรา 29 มอ านาจฟองคดเรยกคาเสยหายจากผกระท าการฝาฝนนนได และในการฟองคดเรยกคาเสยหายดงกลาวกฎหมายฉบบนไดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคหรอสมาคมตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค มอ านาจฟองคดเรยกคาเสยหายแทนผบรโภคหรอสมาชกของสมาคมไดแลวแตกรณ ตามทบญญตไวในมาตรา 40 ซงการฟองคดเรยกคาเสยหายตามมาตรา 40 ถามไดน าคดสศาลภายในก าหนดหนงปนบแตวนทผไดรบความเสยหายรหรอควรจะไดรถงเหตดงกลาว สทธในการน าคดสศาลเปนอนสนไปตามทบญญตไวในมาตรา 41

3.2.2.3 ตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 เพอเปนการปองปรามมใหผประกอบธรกจด าเนนธรกจในลกษณะเอารดเอา

เปรยบผบรโภคมากเกนไป อกทงเพอปกปองผบรโภคโดยสวนรวมมใหไดรบความเสยหายจากการบรโภคสนคาและบรการจากผประกอบธรกจทมไดกระท าโดยสจรตหรอค านงถงมาตรฐานทางการคาทเหมาะสมภายใตระบบธรกจทเปนธรรมอนเปนคณธรรมหรอจรยธรรมทผประกอบธรกจจะตองปฏบตตามนยแหงมาตรา 12 และมาตรา 42 จงใหอ านาจศาลทจะสงใหผประกอบธรกจทกระท าการ

46 ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค, “ขนตอนการปฏบตงาน,” สบคนเมอ

วนท 5 ธนวาคม 2558, จาก http://www.ocpb.go.th/ewt_news.php?nid=5168&filename= index

60

ในลกษณะเชนวานจายคาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages) เพมขนจากจ านวนคาเสยหายทแทจรงไดตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดไว47

ในกรณทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนหากถอวาเปนกรณทผประกอบธรกจกระท าโดยเจตนาเอาเปรยบผบรโภคโดยไมเปนธรรม จงใจใหผบรโภคไดรบความเสยหาย ประมาทเลนเลออยางรายแรงไมน าพาตอความเสยหายทจะเกดแกผบรโภค หรอกระท าการอนเปนการฝาฝนตอความรบผดชอบในฐานะผมอาชพหรอธรกจอนยอมเปนทไววางใจของประชาชน นอกจากศาลจะมอ านาจทจะพพากษาใหผประกอบธรกจชดใชคาเสยหายทแทจรงแกผบรโภคตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบญญตไวแลว ศาลยงมอ านาจสงใหผประกอบธรกจจายคาเสยหายเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนดได โดยค านวณจากพฤตการณตางๆ เชน ความเสยหายทผบรโภคไดรบ ผลประโยชนทผประกอบธรกจไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบธรกจ การทผประกอบธรกจไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผบรโภคมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย แตการก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษนนศาลมอ านาจก าหนดไดไมเกนสองเทาของคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนด แตถาคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนดมจ านวนเงนไมเกนหาหมนบาท ศาลมอ านาจก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษไดไมเกนหาเทาของคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนด ตามทบญญตไวในมาตรา 42

47 ธานศ เกศวพทกษ, กฎหมายวธพจารณาคดผบรโภคตามพระราชบญญตวธ

พจารณาคดผบรโภค พ.ศ.2551, (กรงเทพมหานคร : ยเนยน อลตราไวโอเรด, 2551), น.146.

61

บทท 4 มาตรการทางกฎหมายในการก ากบดแลบรรจภณฑ

ทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ

ในบทนจะเปนการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑ

ทมขนาดใหญเกนจรง และมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายตางประเทศ อนมวตถประสงคเพอการคมครองสทธของทงผบรโภค และผประกอบธรกจทเปนคแขง ซงผเขยนไดศกษาคนควาจากกฎหมายของทงประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common law) และระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil law) โดยประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณทมมาตรการในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทจะศกษาในวทยานพนธฉบบน คอ ประมวลกฎหมายการประกอบธรกจและวชาชพ (Business and Professions Code) หรอ BPC ประมวลกฎหมายแพง (CIVIL CODE) หรอ CIV1 และกฎหมายการชดใชเยยวยาแกผบรโภค (CONSUMERS LEGAL REMEDIES ACT) หรอ CLRA2 ของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา สวนประเทศในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ในวทยานพนธฉบบนจะศกษากฎหมายของประเทศเยอรมน เพอน ามาใชเปนแนวทางและเปนแมแบบในการพฒนามาตรการทางกฎหมายในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทยตอไปในอนาคต 4.1. มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑ ทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ

ในการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาด

ใหญเกนจรงของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมนในหวขอนผเขยนจะแบงการศกษาออกเปน 2 สวน ไดแกมาตรการทใชในการควบคม และหนวยงานทมอ านาจในการควบคม ดงตอไปน

1 ตอไปนวทยานพนธฉบบนจะใชค าวา CIV แทนค าวาประมวลกฎหมายแพง 2 ตอไปนวทยานพนธฉบบนจะใชค าวา CLRA แทนค าวากฎหมายการชดใชเยยวยา

แกผบรโภค

62

4.1.1 รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสหรฐอเมรกา มการปกครองแบบสหพนธรฐ มรฐบาลกลางท าหนาท

ปกครองประเทศและมรฐบาลแหงมลรฐเปนผท าหนาทปกครองในระดบรฐ แนวคดและนโยบายเกยวกบการคมครองผบรโภคจงมทงระดบมลรฐและระดบสหพนธรฐ การคมครองผบรโภคโดยใชมาตรการทางกฎหมายจงมทงในระดบสหพนธรฐและระดบมลรฐ

รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการออกมาตรการในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวอยใน BPC บรรพ 5 มาตราชงตวงวด (DIVISION 5. WEIGHTS AND MEASURES) หมวด 6 พระราชบญญตฉลากและบรรจภณฑท เปนธรรม (CHAPTER 6. FAIR PACKAGING AND LABELING ACT) โดยไดใหความหมายของค าวาบรรจภณฑ (Containers) และไดบญญตถงการหามใชบรรจภณฑทมลกษณะทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผด รวมทง บญญตถงเหตผลบางประการทจะถอวาการใชบรรจภณฑทมพนทวางเกนความจ าเปนไมถอวาเปนความผดตามทกฎหมายบญญต นอกจากนยงไดบญญตบทลงโทษผทฝาฝนบทบญญตดงกลาวไวดงตอไปน

4.1.1.1 มาตรการทใชในการควบคม ตามมาตรา 12011.6. ไดนยามความหมายของค า วา “บรรจ ภณฑ ”

(Container) ดงน บรรจภณฑ หมายความวา ภาชนะทใสหรอกลองทใชในการบรรจไมวาจะถกปดฝาหรอไมปดฝา ซงเปนทบรรจสนคาโภคภณฑไว หรอสงทใชในการหอหมใดๆ หรอเปนทซงใชในการหอหมหรอบรรจสนคาโภคภณฑไวเพอขาย3

สวนมาตรการควบคมการใชบรรจภณฑไดบญญตไวในมาตรา 12601 . ซงบญญตโดยมวตถประสงคเพอเปนการปกปองผซอสนคาโภคภณฑตางๆ (any commodity) ภายใตบทบญญตทเปนการตอตานการกระท าทเปนการหลอกลวง (deception) หรอบดเบอนไปจากความเปนจรง (misrepresentation) โดยบรรจภณฑและฉลากนอกจะเปนสงทชวยท าใหผบรโภคไดรบขอมลทถกตองส าหรบปรมาณสงของทบรรจอยภายในบรรจภณฑแลว ยงชวยอ านวยความสะดวกแกผบรโภคในการเปรยบเทยบความคมคาในการเลอกซอผลตภณฑอกดวย4 จากบทบญญตดงกลาวสรป

3 BPC, 12011.6. “Container” means any receptacle or carton, whether

lidded or unlidded, into which a commodity is packed or placed, or any wrappings with or into which any commodity is wrapped or put for sale.

4 BPC, 12601. This chapter is designed to protect purchasers of any commodity within its provisions against deception or misrepresentation. Packages

63

ไดวาผลตภณฑทอยภายใตกฎหมายฉบบนไดแก ผลตภณฑทเปนสนคาโภคภณฑ ซงกฎหมายฉบบนไดบญญตมาตรการทใชในการควบคมบรรจภณฑของสนคาโภคภณฑไวในมาตรา 12606 โดยมาตรา 12606. (a)5 ไดก าหนดหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑไววา หามบรรจภณฑทใชในการบรรจสนคาโภคภณฑออกแบบใหสวนฐาน หรอดานขาง หรอฝาปดมลกษณะเปนการหลอกลวงผบรโภค หรอกระท าดวยวธการใดๆ หรอบรรจเขาไปเพยงบางสวน เพอเปนการอ านวยความสะดวกในการกระท าทเปนการหลอกลวงหรอฉอโกงผบรโภค นอกจากนนมาตรา 12606. (b)6 ยงไดหามใชบรรจภณฑทท า

and their labels should enable consumers to obtain accurate information as to the quantity of the contents and should facilitate value comparisons.

It is hereby declared to be the policy of the Legislature to assist in attaining these goals.

5 BPC, 12606 . (a) No container wherein commodities are packed shall have a false bottom, false sidewalls, false lid or covering, or be otherwise so constructed or filled, wholly or partially, as to facilitate the perpetration of deception or fraud.

6 BPC, 12606 . (b) No container shall be made, formed, or filled as to be misleading. A container that does not allow the consumer to fully view its contents shall be considered to be filled as to be misleading if it contains nonfunctional slack fill. Slack fill is the difference between the actual capacity of a container and the volume of product contained therein. Nonfunctional slack fill is the empty space in a package that is filled to substantially less than its capacity for reasons other than any one or more of the following:

(1) Protection of the contents of the package. (2 ) The requirements of machines used for enclosing the contents of

the package. (3) Unavoidable product settling during shipping and handling. (4) The need to utilize a larger than required package or container to

provide adequate space for the legible presentation of mandatory and necessary labeling information, such as those based on the regulations adopted by the United States Food and Drug Administration or state or federal agencies under federal or

64

state law, laws or regulations adopted by foreign governments, or under an industrywide voluntary labeling program.

(5) The fact that the product consists of a commodity that is packaged in a decorative or representational container where the container is part of the presentation of the product and has value that is both significant in proportion to the value of the product and independent of its function to hold the product, such as a gift combined with a container that is intended for further use after the product is consumed, or durable commemorative or promotional packages.

(6) An inability to increase the level of fill or to further reduce the size of the package, such as where some minimum package size is necessary to accommodate required labeling, discourage pilfering, facilitate handling, or accommodate tamper-resistant devices.

( 7 ) The product container bears a reasonable relationship to the actual amount of product contained inside, and the dimensions of the actual product container, the product, or the amount of product therein is visible to the consumer at the point of sale, or where obvious secondary use packaging is involved.

(8) The dimensions of the product or immediate product container are visible through the exterior packaging, or where the actual size of the product or immediate product container is clearly and conspicuously depicted on any side of the exterior packaging excluding the bottom, accompanied by a clear and conspicuous disclosure that the representation is the "actual size" of the product or the immediate product container.

( 9 ) The presence of any headspace within an immediate product container necessary to facilitate the mixing, adding, shaking, or dispensing of liquids or powders by consumers prior to use.

( 1 0 ) The exterior packaging contains a product delivery or dosing device if the device is visible, or a clear and conspicuous depiction of the device appears on the exterior packaging, or it is readily apparent from the conspicuous

65

ขน หรอมรปแบบ หรอมการบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑเพยงบางสวนโดยมลกษณะเปนการท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด โดยบรรจภณฑทผบรโภคไมสามารถมองเหนสงของทบรรจอยภายในไดอยางชดเจนนน จะถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผดได ถาหากวาบรรจภณฑดงกลาวมพนทวางภายในทไมจ าเปนอนเกดจากการบรรจไมเตมความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบได (Nonfunctional slack fill) การบรรจไมเตมความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบได (Slack fill) คอ สงทแตกตางกนระหวางความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบไดกบจ านวนของผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนน สวนบรรจภณฑทมพนทวางภายใน

exterior disclosures or the nature and name of the product that a delivery or dosing device is contained in the package.

(1 1 ) The exterior packaging or immediate product container is a kit that consists of a system, or multiple components, designed to produce a particular result that is not dependent upon the quantity of the contents, if the purpose of the kit is clearly and conspicuously disclosed on the exterior packaging.

(12) The exterior packaging of the product is routinely displayed using tester units or demonstrations to consumers in retail stores, so that customers can see the actual, immediate container of the product being sold, or a depiction of the actual size thereof prior to purchase.

(13) The exterior packaging consists of single or multiunit presentation boxes of holiday or gift packages if the purchaser can adequately determine the quantity and sizes of the immediate product container at the point of sale.

( 1 4 ) The exterior packaging is for a combination of one purchased product, together with a free sample or gift, wherein the exterior packaging is necessarily larger than it would otherwise be due to the inclusion of the sample or gift, if the presence of both products and the quantity of each product are clearly and conspicuously disclosed on the exterior packaging.

(15) The exterior packaging or immediate product container encloses computer hardware or software designed to serve a particular computer function, if the particular computer function to be performed by the computer hardware or software is clearly and conspicuously disclosed on the exterior packaging.

66

ท ไม จ าเป นอ นเกดจากการบรรจ ไม เตมความจท บ รรจ ภณฑ ด งกล าวสามารถรองรบ ได (Nonfunctional slack fill) คอ การทบรรจภณฑนนมพนทวางภายในทไมมประโยชนกบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจ โดยไดบรรจผลตภณฑนอยกวาความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบไดอยางมนยส าคญ ดวยเหตผลทนอกเหนอไปจากเหตผลขอหนงขอใดหรอหลายขอ ดงตอไปน

(1) เพอปกปองสงทถกหอหมหรอบรรจอยภายในบรรจภณฑ (2) เนองจากขอจ ากดทเกดขนจากการใชเครองจกร ในการหอหมหรอบรรจ

สงของนน (3) เนองจากไมสามารถหลกเลยงการทผลตภณฑมปรมาณลดลงไดอน

เนองมาจากการขนสงหรอการจดการ (4) เนองจากมความจ าเปนทตองใชบรรจภณฑขนาดใหญเพอใหพนท

เพยงพอส าหรบการน าเสนอขอมลทชดเจน จากการไดรบค าสงและจากความจ าเปนเพอการแสดงขอมลในฉลาก เชน ปฏบตตามกฎระเบยบทออกโดยองคการอาหารและยาของประเทศสหรฐอเมรกา หรอหนวยงานทเปนรฐหรอหนวยงานของรฐบาลกลาง ภายใตกฎหมายของรฐบาลกลางหรอกฎหมายของรฐ หรอกฎหมายหรอกฎระเบยบทยอมรบเขามาใชจากรฐบาลตางประเทศหรอภายใตการเขารวมโปรแกรมการตดฉลากโดยสมครใจของธรกจนน

(5) เนองจากผลตภณฑนนประกอบไปดวยสนคาโภคภณฑท ถกบรรจรวมไวดวยกนเพอเปนการตกแตงหรอท าหนาทแทนบรรจภณฑ ซงบรรจภณฑนนเปนสวนหนงในการน าเสนอของผลตภณฑและเปนสงทมมลคา โดยทงสองอยางมความส าคญ และมความสมพนธกบมลคาของผลตภณฑและกบการทสามารถน าไปใชงานแยกจากกนไดอยางอสระ เชน ชดของขวญทน ามารวมกบบรรจภณฑโดยมเจตนาเพอใหสามารถใชงานตอไปไดหลงจากทไดใชผลตภณฑจนหมดแลว หรอเพอการเกบไวเปนทระลก หรอเพอเปนการสงเสรมการขาย

(6) เนองจากการทไมสามารถเพมระดบของปรมาณทบรรจหรอลดขนาดของบรรจภณฑลงได เชน กรณทขนาดขนต าของบรรจภณฑเปนสงทจ าเปนเพอรองรบการตดฉลาก เพอปองกนการขโมย เพออ านวยความสะดวกในการจดการหรอเปนการอ านวยความสะดวกตอการตดตงอปกรณเพอปองกนการงดแงะ

(7) เนองจากบรรจภณฑมความสมพนธทเหมาะสมกบจ านวนทแทจรงของผลตภณฑทบรรจอยภายใน และขนาดของบรรจภณฑทแทจรง หรอขนาดของผลตภณฑ หรอจ านวนของผลตภณฑนนผบรโภคสามารถมองเหนได ณ จดขาย หรอเหนไดชดวาเปนบรรจภณฑชนทสอง

(8) เนองจากมตของสนคา (Dimensions of the product) หรอบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง (Immediate product container) เปนสงทสามารถมองเหนได

67

จากภายนอกของบรรจภณฑ หรอในกรณขนาดทแทจรงของผลตภณฑหรอบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง ไดท าการอธบายรายละเอยดไวอยางชดเจนและเหนไดชดบนดานใดๆยกเวนดานฐานของบรรจภณฑชนนอก ประกอบกบการเปดเผยขอมลทชดเจนและเหนไดชดวาเปนขนาดทแทจรงของผลตภณฑหรอบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง

(9) เนองจากการมอยของชองวางภายในดานบนของบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง มความจ าเปนในการอ านวยความสะดวกส าหรบการผสม การเตม การเขยา ใหเขากน หรอการปรง ใหของเหลวหรอผงเขากนกอนทผบรโภคจะใชงาน

(10) เนองจากบรรจภณฑชนนอกทใชสงมอบสนคาหรอเปนอปกรณทชวยในการตวง ถาหากอปกรณนนสามารถมองเหนหรออธบายรายละเอยดไวอยางชดเจนซงเหนไดบนบรรจภณฑชนนอก หรอเปนสงท เหนไดงายจากการเปดเผยจากภายนอก หรอลกษณะและชอของผลตภณฑซงใชสงมอบหรออปกรณทชวยในการตวงเปนการบรรจรวมไวดวยกนในบรรจภณฑนน

(11) เนองจากบรรจภณฑชนนอกหรอบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง ทจดเปนชดทประกอบเปนระบบ หรอมสวนประกอบทหลากหลาย โดยออกแบบและผลตขนมาเปนการเฉพาะ ท าใหไมตองค านงถงปรมาณทบรรจอยภายใน ถาวตถประสงคของชดดงกลาวไดท าการอธบายรายละเอยดไวอยางชดเจนและเหนไดชดบนบรรจภณฑชนนอก

(12) เนองจากบรรจภณฑชนนอกทตามปกตแลว จะถกน าเสนอส าหรบเปนสนคาทดลองหรอสาธตใหกบผบรโภคในรานคาปลก ดงนนผบรโภคสามารถเหนขนาดทแทจรงของผลตภณฑหรอบรรจภณฑทมผวสมผสโดยตรงของผลตภณฑทจะขาย หรอไดมการอธบายรายละเอยดขนาดทแทจรงดงกลาวกอนทผบรโภคจะซอสนคา

(13) เนองจากบรรจภณฑชนนอกซงประกอบดวยกลองของขวญส าหรบงานเทศกาลหนงกลองหรอหลายกลอง หรอชดของขวญหนงชดหรอหลายชด ถาผซอสามารถตรวจสอบไดอยางครบถวนส าหรบปรมาณและขนาดของบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรง ณ จดขาย

(14) เนองจากบรรจภณฑชนนอกเปนทส าหรบบรรจรวมกนของผลตภณฑทถกซอในครงเดยว หรอพรอมกบตวอยางทดลองหรอของแถม โดยท บรรจภณฑชนนอกมความจ าเปนตองมขนาดใหญเนองจากมตวอยางทดลองหรอของแถมรวมอยดวย ถาทงผลตภณฑและปรมาณของผลตภณฑดงกลาว ไดมการอธบายและเปดเผยไวอยางชดเจนบนบรรจภณฑชนนอก

(15) เนองจากบรรจภณฑชนนอกหรอบรรจภณฑทมผวสมผสกบผลตภณฑโดยตรงทหอหมอปกรณคอมพวเตอรหรอโปรแกรมคอมพวเตอรทออกแบบมาเพอตอบสนองการท างานของเครองคอมพวเตอรโดยเฉพาะ ถาผลตภณฑนนไดมการอธบายและเปดเผยไวอยางชดเจนบนบรรจภณฑชนนอก

68

จากทกลาวขางตนจะเหนไดวากฎหมายไดก าหนดใหบรรจภณฑใดท เปนบรรจภณฑทมพนทวางภายในทไมจ าเปนดวยเหตผลตาม (1) ถง (15) ไมถอวาเปนการกระท าทท าใหผบรโภคเขาใจผด แมวาบรรจภณฑดงกลาวจะมพนทวางภายในบรรจภณฑทเกนความจ าเปนกสามารถใชบรรจภณฑในลกษณะดงกลาวได และจะไมถกน ามาใชเปนขอกลาวหาวาการกระท าดงกลาวเปนความผด ตามทมาตรา 12606. (c)7 ไดบญญตไววา การบรรจไมเตมความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบได (Slack fill) จะไมถกใชเปนพนฐานของการกลาวหาวาฝาฝนขอก าหนดน เวนแตเปนกรณทปรากฏวาบรรจภณฑดงกลาวมพนทวางภายในทไมจ าเปนอนเกดจากการบรรจไมเตมความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบได (Nonfunctional slack fill) แตถาหากบรรจภณฑของผลตภณฑใดไมเปนไปตามทกลาวมาในหมวดนถอวาเปนการบรรจทไมชอบดวยกฎหมาย 8 โดยกฎหมายฉบบนไดใหอ านาจพนกงานเจาหนาทสามารถยดบรรจภณฑทสงเสรมใหเกดการกระท าผดในการหลอกลวงหรอการฉอโกงและสงทบรรจอยภายในบรรจภณฑ ตามค าสงของศาลสงทอยในเขตทเกดการละเมดกฎหมายในสวนน โดยการด าเนนการในสวนนจ ากดเฉพาะในคดแพงทมลคาของทรพยสนทพพาทนอยกวาหรอเทากบจ านวนเงนพพาทสงสดทจ ากดไวส าหรบคดแพงตามมาตรา 85 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง9 และนอกจากนยงไดก าหนดโทษในทางอาญาเอาไวใน

7 BPC, 12606. (c) Slack fill in a package shall not be used as grounds to

allege a violation of this section based solely on its presence unless it is nonfunctional slack fill.

8 BPC, 12611. It is unlawful to pack, ship, or sell any commodity in a container which does not conform to all the specifications of this chapter; . . ., designs or devices on the label or container, as to render it likely to be read and understood by ordinary persons under customary conditions of purchase and use.

9 BPC, 12606. (d) Any sealer may seize a container that facilitates the perpetration of deception or fraud and the contents of the container. By order of the superior court of the county within which a violation of this section occurs, the containers seized shall be condemned and destroyed or released upon conditions the court may impose to insure against their use in violation of this chapter. The contents of any condemned container shall be returned to the owner thereof if the owner furnishes proper facilities for the return. A proceeding under this section is a limited civil case if the value of the property in controversy is less than or equal to

69

มาตรา 12615.5. 10 โดยกรณทฝาฝนบทบญญตนจะถอวาเปนความผดลหโทษ ซงมโทษปรบไมนอยกวา 25 ดอลลาร แตไมเกน 500 ดอลลาร หรอถกจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอทงจ าทงปรบ นอกจากมาตรการลงโทษกรณทฝาฝนตามมาตรา 12606. (d) แลวยงไดบญญตมาตรการลงโทษเอาไวในบททวไป โดยบญญตวา ผใดไมวาจะโดยตนเองหรอผานผอนจ าหนายสนคาโภคภณฑทมปรมาณนอยกวาทไดแสดงเอาไว ถอวาเปนการกระท าความผดลหโทษ11 อกดวย

นอกจากนน BPC บรรพ 7 ระเบยบขอบงคบทางธรกจทวไป (DIVISION 7. GENERAL BUSINESS REGULATIONS) สวน 2 ขอสงวนและระเบยบขอบงคบการแขงขน (PART 2. PRESERVATION AND REGULATION OF COMPETITION) หมวด 5 การบงคบใช (CHAPTER 5. Enforcement) ไดบญญตถงมาตรการลงโทษเอาไวเพมเตมวา ในกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงโดยไมจ าเปนเขาลกษณะเปนการแขงขนทไมเปนธรรมตามหมวดน บคคลใดทเขารวมหรอมสวนรวมหรอเสนอตวทจะมสวนรวมในการแขงขนทไมเปนธรรมจะตองรบผดส าหรบคาปรบทางแพงไมเกน 2,500 ดอลลาร ($ 2,500) ส าหรบการละเมดแตละครง12 โดยการแขงขนทไมเปนธรรม

the maximum amount in controversy for a limited civil case under Section 85 of the Code of Civil Procedure.

10 BPC, 12615.5. The violation of any provision of this chapter, except the provisions of Section 12604.5, is a misdemeanor punishable by a fine of not less than twenty-five dollars ($25) nor more than five hundred dollars ($500), or by imprisonment in the county jail for a term not to exceed six months, or by both such fine and imprisonment.

11 BPC, 12024. Every person, who by himself or herself, or through or for another, sells any commodity in less quantity than he or she represents it to be is guilty of a misdemeanor, except as provided in Section 12024.3.

12 BPC, 17206. Civil Penalty for Violation of Chapter (a) Any person who engages, has engaged, or proposes to engage in

unfair competition shall be liable for a civil penalty not to exceed two thousand five hundred dollars ($2,500) for each violation, which shall be assessed and recovered in a civil action brought in the name of the people of the State of California by the Attorney General, by any district attorney, by any county counsel authorized by agreement with the district attorney in actions involving violation of a county

70

หมายความรวมถงการกระท าทผดกฎหมายใดๆ การปฏบตทไมเปนธรรมหรอการฉอฉลทางธรกจ เปนตน13

4.1.1.2 หนวยงานทมอ านาจในการควบคม ในประเทศสหรฐอเมรกา องคกรของรฐซงมอ านาจหนาท เกยวกบการ

คมครองสทธของผบรโภค ไดแกคณะกรรมาธการการคาแหงสหพนธรฐ (The Federal Trade Commission ) ซงประกอบดวย คณะกรรมการ 5 คนแตงตงโดยประธานาธบดโดยค าแนะน าของสภาสง และคณะกรรมการไมต ากวา 3 คน จากสมาชกพรรคการเมอง คณะกรรมการมอายแหงการด ารงต าแหนงไมเกน 7 ปและคณะกรรมการอาจเลอกประธานกรรมการจากองคคณะหนงใหเปนประธาน ทส าคญคอกรรมการจะเปนผประกอบธรกจ ผประกอบวชาชพ หรอลกจางรบจางงานใดๆ มได ประธานาธบดมอ านาจถอดถอน ปลดออกจากต าแหนงไดหากกรรมการคนใดท าผดละเลยหนาท หรอไรความสามารถในการปฏบตงาน แตแมจะมการปลดกรรมการคนใดคนหนงออกจากต าแหนงแลว การด าเนนงานของคณะกรรมการกคงด าเนนตอไปไดโดยไมกระทบกระเทอนแตอยางใด โดยคณะกรรมการชดนมอ านาจหนาทในการควบคมและด าเนนการตามกฎหมายเกยวกบการผกขาดทางการคา และปฏบตทางการคาอนไมเปนธรรม ซงครอบคลมถงการโฆษณาหลอกลวงและอนๆ ซงมผลโดยตรงผบรโภคและผประกอบธรกจดวยกนเอง

นอกจากคณะกรรมาธการการคาแหงสหพนธรฐแลว ในแตละรฐจะมคณะกรรมการคมครองผบรโภคแหงมลรฐ ซงปฏบตหนาทตามกฎหมายของมลรฐนนๆ ซงอาจมงเนนดานการใหความรการเจรจาเพอการชดใชคาเสยหายใหผบรโภค หรอการควบคมพฤตกรรมทางการคา14

ordinance, by any city attorney of a city having a population in excess of 750,000, by any city attorney of any city and county, or, with the consent of the district attorney, by a city prosecutor in any city having a full-time city prosecutor, in any court of competent jurisdiction.

13 BPC, 17200 . As used in this chapter, unfair competition shall mean and include any unlawful, unfair or fraudulent business act or practice and unfair, deceptive, untrue or misleading advertising and any act prohibited by Chapter 1 (commencing with Section 17500) of Part 3 of Division 7 of the Business and Professions Code.

14 สษม ศภนตย, อางแลว เชงอรรถท 14, น.159-161.

71

สวนหนวยงานทมอ านาจในการควบคมตามกฎหมายฉบบน ไดแก กรมอาหารและเกษตร (Department of Food and Agriculture) โดยเลขาธการกรมอาหารและเกษตร (Secretary) มอ านาจทจะน าการกระท าทเปนการฝาฝน หรอการกระท าทเปนการคกคาม บทบญญตใดๆตามบรรพน ขนสศาลสงทมเขตอ านาจในเทศมณฑล (County) ทการฝาฝนไดเกดขนหรอทเกยวกบการฝาฝนไดเกดขน รวมถงเจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนกของรฐ (State Sealer) และเจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนกของเทศมณฑล (County Sealer) ซงกระท าการผานอยการเขตของเทศมณฑล โดยมอ านาจในการน าคดขนสศาลเชนเดยวกบอ านาจของเลขาธการ15 นอกจากนเจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนก (Sealer) ซงตามมาตรา 12008. ไดใหค านยามไววา เจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนก หมายความรวมถงเจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนกของรฐและเทศมณฑลและผทมต าแหนงรองลงมาและผตรวจราชการดวย 16 โดยเจาหนาทตรวจสอบขนาดและน าหนกมอ านาจในการเรยกเกบคาปรบในทางแพงไมเกนหนงพนดอลลาร ($ 1,000 ) ส าหรบการละเมดแตละครงจากบคคลทฝาฝนบทบญญตในบรรพนหรอตามกฎระเบยบทอนวตรการมาใช และ

15 BPC, 120 1 2 .1 . The secretary may bring an action to enjoin the

violation, or the threatened violation, of any provision of this division, or of any regulation adopted pursuant thereto, in the superior court in the county in which the violation occurs or is about to occur. There may be joined in one proceeding any number of defendants alleged to be violating the same provisions or regulations, although their properties, interests, residence, or place of business, may be in several counties and the violations separate and distinct. Any proceeding that is brought pursuant to this section shall be governed in all other respects by the provisions of Chapter 3 (commencing with Section 525) of Title 7 of Part 2 of the Code of Civil Procedure. The county sealer of any county acting through the district attorney or county counsel of that county may bring an action to enjoin the violation in the county or the threatened violation in the county of any provision of this division or of any regulation adopted pursuant thereto in the same manner as may the secretary, and if the secretary joins as a party plaintiff, those actions shall not be limited to violations occurring within the county.

16 BPC, 12008. “Sealer,” when used without qualification, includes the State Sealer, county sealers and their deputies and inspectors.

72

เมอจ าเลยไดถกประเมนคาปรบในทางแพงและไดจายคาปรบในทางแพงภายใตมาตรานส าหรบการกระท าทเหมอนกนหรอการกระท าทเปนการฝาฝนใดๆแลว คาปรบในทางแพงตามมาตรานจะถกน าไปรวมค านวณในการชดใชเยยวยาทางแพงหรอคาปรบทก าหนดภายใตกฎหมายอนๆดวย17

4.1.1.3 ตวอยางการใชสทธทางศาลของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ตวอยางการใชสทธทางศาลของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาท

เกยวกบบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ทผเขยนจะขอยกตวอยางมาใชในการศกษามดงน ตามค าฟองเลขคด 15CV2513 AJB WVG. ระหวาง Sammer Zakhour

and Aurelio Batista, Individually And On Behalf Of All Others Similarly Situated, v. Glanbia Performance Nutrition, Inc. d/b/a Optimum Nutrition, Inc., ยนฟองตอศาลแขวงแคลฟอรเนยใต (S.D. Cal.) เมอวนท 5 พฤศจกายน 2558 โจทกไดกลาวฟองวา ผบรโภคทวๆไปจะใชเวลาในการตดสนใจซอสนคาเพยง 13 วนาท หรอ 10 ถง 19 วนาทส าหรบการซอสนคาออนไลน กลาวคอการตดสนใจขนอยกบบรรจภณฑของผลตภณฑและโดยเฉพาะอยางยงมตของบรรจภณฑ อกทงจากการศกษาพบวาผบรโภคจ านวนรอยละ 75 ถง 80 ไมอานฉลาก ดงนนเมอผบรโภคพบผลตภณฑทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญและขนาดเลก โดยทงสองขนาดไดบรรจปรมาณผลตภณฑไวเทากน ผบรโภคมแนวโนมทจะเลอกซอผลตภณฑทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญ เนองจากคดวามความคมคามากกวา โดยผลตภณฑทถกฟองรองตามค าฟองเลขคด 15CV2513 ไดแก อาหารเสรมประเภทเวยโปรตน โดยเวยโปรตนนนเปนโปรตนทรางกายของคนเรานนยอยไดงาย และยงสามารถดดซมไปใชสรางกลามเนอไดอยางรวดเรว อกทงชวยเสรมสรางมดกลามเนอใหมขนาดทใหญขน นอกจากนนยงชวยซอมแซมกลามเนอทสกหรอหรอสญเสยไปขณะทออกก าลงกายอยางหนกไดอยางม

17 BPC, 120 1 5 .3 . (a) The sealer may levy a civil penalty against a

person violating any provision of this division or a regulation adopted pursuant to any of these provisions, of not more than one thousand dollars ($1 ,0 0 0 ) for each violation. It is a complete defense to a criminal prosecution for a violation of any provision of this division or a regulation adopted pursuant to any provision of this division that the defendant has been assessed and has paid a civil penalty under this section for the same act or acts constituting the violation. Any civil penalty under this section shall be cumulative to civil remedies or penalties imposed under any other law.

73

ประสทธภาพ จงเปนทนยมเปนอยางมากส าหรบผทตองการเสรมสรางกลามเนอ โดยผลตภณฑดงกลาวมมลคาประมาณ 50 – 110 ดอลลารสหรฐ ขนอยกบปรมาณของผลตภณฑ

ภาพท 4.1 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรองของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา18

โดยโจทกบรรยายฟองตอไปวาจ าเลยใชบรรจภณฑททบแสงและมขนาดทใหญ อกทงมพนทวางภายในบรรจภณฑดงกลาวเปนจ านวนรอยละ 35 ของความจทแทจรง ท าใหผบรโภคทตดสนใจซอโดยพจารณาจากขนาดของบรรจภณฑตองจายเงนส าหรบราคาของสนคาทสงกวาผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอนทเปนชนดเดยวกน และยงกลาวอางอกวาหากพวกเขาไดรกอนวาบรรจภณฑนนมพนทวางเปลาภายในอยางมนยส าคญพวกเขาจะไมซอผลตภณฑชนดงกลาว โดยในค าฟองไดระบขอกลาวหา พอสงเขปดงน

1) กลาวหาวาเปนการฝาฝน CLRA มาตรา 1770. (a) (5) เนองจากเปนวธการปฏบตในการแขงขนทไมเปนธรรม โดยถอวาเปนการใหขอมลทผดในปรมาณของสนคาทผประกอบธรกจไมบรรจไวอยจรง

2) กลาวหาวาเปนการฝาฝน BPC มาตรา 12606 เนองจากจ าเลยบรรจผลตภณฑไมสอดคลองกบชนดของบรรจภณฑ กลาวคอบรรจภณฑทใชบรรจมพนทวางภายในมากเกนจ าเปน และไมสอดคลองกบปรมาณทผประกอบธรกจไดบรรจผลตภณฑเอาไวภายในบรรจภณฑดงกลาว โดยพนทวางดงกลาวไมไดมไวใชประโยชนส าหรบการบรรจผลตภณฑและยงเปนการท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด นอกจากนนโจทกยงกลาวอางวาจ าเลยบรรจผลตภณฑโดยท าขน หรอม

18 ลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรอง, สบคนเมอวนท 14 ธนวาคม

2558, จ าก https://www.truthinadvertising.org/wp-content/uploads/2015/11/Zakhour-v-Glanbia-Performance-Nutrition-complaint.pdf

74

รปแบบ หรอเตมไปดวยการทจะท าใหลกคาอาจจะเขาใจผดวาผประกอบธรกจไดบรรจผลตภณฑลงไปจรงตามขนาดของบรรจภณฑทใช

และตามค าฟองนในสวนค าขอทายฟองของโจทก มขอหนงทโจทกไดขอใหศาลออกค าสงใหจ าเลยหยดการกระท าดงกลาวเพอบรรเทาความเสยหาย และจายคาเสยหายตามจรงรวมถงดอกเบยทงกอนและหลงศาลมค าพพากษา รวมทงคาเสยหายในเชงลงโทษ คาใชจายในการฟองคด และคาทนายความ เปนตน

4.1.2 ประเทศเยอรมน ประเทศเยอรมนเปนประเทศ ทประกอบดวยแควนตางๆ รวม 16 แควน (รฐ)

รฐบาลของประเทศจะเปนผออกระเบยบ กฎหมายและขอบงคบตางๆ เพอใหทกแควนถอปฏบต ขณะเดยวกน แตละแควนยงสามารถออกกฎหมายและระเบยบตางๆ ไดตามความเหมาะสมเพอใชบงคบในแควนของตนเอง แตทงน จะตองไมขดกบกฎระเบยบ รฐธรรมนญกลางของประเทศ หนวยงานตางๆ ทเกยวของจงแบงออกเปนหนวยงานของประเทศ และหนวยงานของแตละแควน โดยการประกอบธรกจการคาและการใหบรการมความเปนอสระสามารถด าเนนการตางๆ ไดอยางเสร แตทงนจะตองไมขดกบกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบใดๆ ทก าหนดไวส าหรบกจการนนๆ โดยรฐบาลสงเสรมใหมการแขงขนกนทางการคาทเปนไปดวยความยตธรรม พรอมทงใหความคมครองผบรโภค ซงมขอบเขตการคมครองอยางกวางขวาง โดยเฉพาะดานสขอนามย การบรโภคและอปโภคสนคาท เปนอาหารและท ไมใชอาหาร รฐบาลเยอรมนจะสอดสองดแล ปกปอง ใหค าแนะน า เสรมสรางความโปรงใสความร ความเขาใจ ตลอดไปจนถง ความสามารถในการตดสนใจ การมความรบผดชอบ เพอการพทกษผลประโยชนของตนเองใหมากทสด เทาทจะท าได

โดยมาตรการในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงประเทศเยอรมนไดบญญ ต ไวอย ในกฎหมายมาตรา ชงตวงวด (Gesetz über das Inverkehrbringen und die Bereitstellung von Messgeräten auf dem Markt, ihre Verwendung und Eichung sowie über Fertigpackungen (Mess- und Eichgesetz)) หรอ MessEG19 และกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม (The Act Against Unfair Competition) หรอ UWG20 ดงน

19 ตอไปนวทยานพนธฉบบนจะใชค าวา MessEG แทนค าวากฎหมายมาตราชงตวง

วด 20 ตอไปน วทยานพนธฉบบนจะใชค าวา UWG แทนค าวากฎหมายตอตานการ

แขงขนทไมเปนธรรม

75

4.1.2.1 กฎหมายมาตราชงตวงวด (Mess- und Eichgesetz)) หรอ MessEG (1) มาตรการทใชในการควบคม ประเทศเยอรมนไดมการออกมาตรการในการควบคมบรรจภณฑทมขนาด

ใหญเกนจรง (Luftpackungen) ไวอยใน MessEG โดยตามมาตรา 42 (3) ไดก าหนดวตถประสงคของกฎหมายฉบบน ไววา กฎหมายฉบบนม วตถประสงคเพอใหปรมาณบรรจของสนคาหบหอ (Fertigpackungen) ตรงตามความเปนจรงและเพอก าหนดปรมาณทตองบรรจในสนคาหบหอประเภทตางๆ อกทงไดก าหนดความหมายของค าวาสนคาหบหอเอาไวในมาตรา 42 (1) วา สนคาหบหอ คอ บรรจภณฑใดๆทใชในการบรรจผลตภณฑทผซอไมไดเหนการบรรจและทผซอไมเหนปรมาณของสนคาทอยในนน สวนบทบญญตทหามการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดบญญตไวอยในมาตรา 43 (2)21 โดยบญญตวาหามผลตสนคาหบหอทจะวางจ าหนายในทองตลาด ทมลกษณะเปนการอวดอางดวยการออกแบบและตอเตมผลตภณฑใหมขนาดใหญมากกวาปรมาณทไดบรรจไวอยจรง ซงการฝาฝนมาตรานจะมโทษปรบไมเกน 50,000 ยโร ตามทบญญตเอาไวในมาตรา 60 (2)22

จากการทกฎหมายดงกลาวไมไดใหค านยามหรอระบลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไว แตไดก าหนดไวในคมอถงเกณฑมาตรฐาน (Richtwert) ของบรรจภณฑไววา ภายในบรรจภณฑจะมอากาศหรอพนทวางอยภายในไดไมเกนรอยละ 30 ถาหากเกนกวาเกณฑท

21 MessEG § 43 Anforderungen an Fertigpackungen (2) Es ist verboten, Fertigpackungen herzustellen, herstellen zu lassen,

in den Geltungsbereich dieses Gesetzes zu verbringen, in Verkehr zu bringen oder sonst auf dem Markt bereitzustellen, wenn sie ihrer Gestaltung und Befüllung nach eine größere Füllmenge vortäuschen als in ihnen enthalten ist.

22 MessEG § 60 Bußgeldvorschriften (1) Ordnungswidrig handelt, wer vorsätzlich oder fahrlässig 22. entgegen § 43 Absatz 2 in Verbindung mit einer Rechtsverordnung

nach § 44 Absatz 1 Nummer 11 eine Fertigpackung herstellt, in den Geltungsbereich des Gesetzes verbringt, in Verkehr bringt oder sonst auf dem Markt bereitstellt,

(2) Die Ordnungswidrigkeit kann in den Fällen des Absatzes 1 Nummer 1, 14, 15, 19, 21 und 22 mit einer Geldbuße bis zu fünfzigtausend Euro, in den Fällen des Absatzes 1 Nummer 13 mit einer Geldbuße bis zu zehntausend Euro und in den übrigen Fällen mit einer Geldbuße bis zu zwanzigtausend Euro geahndet werden.

76

ก าหนดไวถอวาเปนบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เวนแตเปนสงทหลกเลยงไมไดในทางเทคนค หรอมขอยกเวนอกหลายประการซงตองพจารณาเปนกรณๆไปตามกฎเกณฑในการผลตของผลตภณฑแตละชนด 23

(2) หนวยงานทมอ านาจในการควบคม หนวยงานทเกยวของในการคมครองผบรโภคของประเทศเยอรมน มดงน 1) ภาครฐบาล ก. กระทรวงคมครองผบรโภค โภชนาการและเกษตร จะเปนผก าหนด

นโยบายและมาตรการตางๆ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ข. กระทรวงเศรษฐกจและเทคโนโลย เปนผก าหนดนโยบายเศรษฐกจ และ

การคา ค. กระทรวงสาธารณสข เปนผก าหนดนโยบายและยทธศาสตรดาน

สขอนามย สขภาพของประเทศ 2) ภาคเอกชน ก. ส านกงานคมครองผบรโภค (Verbraucherzentrale) มส านกงานใหญ

ตงอยทกรงเบอรลนและส านกงานสาขาในแควนตางๆ ทง 16 แควน ใหค าแนะน า ความชวยเหลอ แกไขปญหาตางๆ ในเบองตนใหกบผบรโภคทวไป ผบรโภคทมปญหาสามารถรองเรยน ขอใหหนวยงานเหลานใหความชวยเหลอได

ข. สมาคม เปนการรวมตวกนของผประกอบธรกจสาขาเดยวกน จดตงขนเปนสมาคมการคาสมาคมผประกอบธรกจ ตามสาขาของธรกจประเภทตางๆ เพอท าหนาทเปนตวแทนของกจการ ของบรษทตางๆทเปนสมาชกของสมาคม ในการตดตอ ประสานงาน รวมมอกบหนวยงานหรอสมาคมอนๆ รวมทงการเจรจากบหนวยงานของรฐ นอกจากน สมาคมเหลาน จะรวบรวมขอมล กฎ ระเบยบตางๆ และกฎหมายทเกยวของกบกจการของตน น ามาวเคราะห และจดท าเปนขอเสนอแนะ ค าแนะน าตางๆ ใหกบกจการทเปนสมาชก ปจจบนมสมาคมตางๆ ทส าคญๆ ในเยอรมนกวา 15,000 สมาคม ไดแก สภาหอการคาและอตสาหกรรม สมาคมนายจาง สมาคมชางฝมอ สมาคมผผลต ผประกอบธรกจสนคาในแขนงอตสาหกรรม และธรกจตางๆ เปนตน

23 Die Verbraucherzentrale Hamburg, “Luftpackungen: Viel Luft um

nichtsver,” Accessed December 14, 2015, From http://www.vzhh.de/ernaehrung/ 119733/luftpackungen-viel-luft-um-nichts.aspx

77

ค. มลนธทดสอบสนคา (Stiftung Warentest) ด าเนนกจการเพอปกปอง คมครองผบรโภค กอตงในป 2505 โดยไดรบเงนสนบสนนจากกระทรวงคมครองผบรโภคฯ กจการส าคญของมลนธ คอการน าสนคาตางๆ ทวางจ าหนายตามทองตลาดมาทดสอบคณภาพ ความเหมาะสม และดานมาตรฐาน เปนตน และท าเปนบทความ รายงาน ลงพมพในนตยสาร test วางจ าหนายและแจกจายใหสมาชก นอกจากน มการตรวจสอบการใหบรการตางๆ ดวย เชน การทองเทยว สถานททองเทยว สถาบนการเงน ประกนภย เปนตน24

สวนหนวยงานทมอ านาจในการควบคมตามกฎหมายฉบบน ตามมาตรา 4425 ไดก าหนดใหรฐบาลกลาง (Die Bundesregierung) เปนผทมอ านาจในการตราพระราชกฤษฎกา

24 ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ กรงเบอรลน, “ขอมลเกยวกบการ

คมครองผบรโภคในเยอรมน,” สบคนเมอวนท 14 ธนวาคม 2558, จาก http://www.ditp.go.th/ contents_attach/71873/71873.pdf

25 MessEG § 44 Verordnungsermächtigung für Fertigpackungen und andere Verkaufseinheiten

(1 ) Die Bundesregierung wird ermächtigt, durch Rechtsverordnung mit Zustimmung des Bundesrates Vorschriften zu erlassen zum Schutz der Verbraucherinnen und Verbraucher, zur Erleichterung des Handels mit Fertigpackungen, auch zur Umsetzung von Rechtsakten der Europäischen Union

1 .die Angabe von Nennfüllmengen bei Fertigpackungen und die Art und Weise dieser Angabe,

2.die Anforderungen an die Genauigkeit der Füllmenge, 3 . die Kontrollen und Aufzeichnungen, die von den Betrieben zur

Erfüllung der Genauigkeitsanforderungen nach Nummer 2 vorzunehmen sind, sowie die Messgeräte, die hierbei zu verwenden sind,

4 . Voraussetzungen und Methoden für eine einheitliche Füllmengenbestimmung,

5 .Anforderungen an die Genauigkeit des Volumens von Behältnissen und ihre Kennzeichnung,

78

(Rechtsverordnung) ดวยความเหนชอบของสภาผแทนรฐ (Bundesrates) เพอปกปองผบรโภค เพออ านวยความสะดวกทางการคาเกยวกบสนคาหบหอ รวมทงการปฏบตตามกฎหมายของสหภาพยโรป โดยเฉพาะอยางยงในเรองดงตอไปน

1) การระบขอมลจ าเพาะถงจ านวนปรมาณบรรจและขอมลอนๆของสนคาหบหอ

2) การก าหนดในเรองความถกตองของปรมาณสงสดทสามารถบรรจได 3) การควบคมดแลและบนทกผลใหแกผประกอบธรกจทผานเกณฑทก าหนด

ตามขอ 2) และการควบคมดแลเครองมอทจะน ามาใชในการตรวจสอบ 4) การก าหนดเงอนไขและวธการส าหรบท เปนมาตรฐานในการค านวณ

ปรมาณสงสดทสามารถบรรจได

6 . die Angabe desjenigen, der Fertigpackungen oder Behältnisse

herstellt, in den Geltungsbereich dieses Gesetzes verbringt oder in den Verkehr bringt,

7 .die Anbringung von Aufschriften und Zeichen auf Fertigpackungen und Behältnissen und ihre Anerkennung durch die Physikalisch-Technische Bundesanstalt,

8 . Art und Umfang der von den zuständigen Behörden durchzuführenden Prüfungen zur Überwachung der Einhaltung der Vorschriften, die auf Grund der Nummern 2 , 3 , 4 und 5 erlassen wurden, und über die Anerkennung von Prüfungen, die in anderen Staaten durchgeführt worden sind,

9 . verbindliche Nennfüllmengen für Fertigpackungen und über die Pflicht zur Verwendung bestimmter Behältnisse mit einem bestimmten Volumen oder mit bestimmten Abmessungen für die Herstellung von Fertigpackungen,

10.Ausnahmen von § 43 Absatz 1, 11.die Gestaltung und Befüllung von Fertigpackungen, damit diese die

Anforderungen des § 43 Absatz 2 erfüllen. ( 2 ) Die Bundesregierung wird ferner ermächtigt, durch

Rechtsverordnung mit Zustimmung des Bundesrates zu den gleichen Zwecken entsprechende Vorschriften für andere Verkaufseinheiten zu erlassen.

79

5) การก าหนดส าหรบความถกตองของปรมาตรของบรรจภณฑและฉลาก 6) การระบขอมลของผทผลตบรรจภณฑหรอภาชนะบรรจ ตามทกฎหมาย

ฉบบนก าหนดหรอระบขอมลสถานทวางจ าหนาย 7) การใชสญลกษณและเครองหมายบนบรรจภณฑและภาชนะบรรจทไดรบ

การยอมรบโดย Physikalisch-Technische Bundesanstalt 8) การก าหนดลกษณะและขอบเขตของการด าเนนการตรวจสอบโดย

เจาหนาทผมอ านาจในการตรวจสอบการปฏบตตามทบญญตไวในขอ 2 ถงขอ 5 9) การก าหนดจ านวนปรมาณบรรจส าหรบสนคาหบหอและเกณฑในการใช

ภาชนะบรรจ รวมทงปรมาตร และมตทแนนอนส าหรบการผลตแพคเกจส าเรจรป 10) การก าหนดขอยกเวนของมาตรา 43 (1) 11) การออกแบบและบรรจสนคาหบหอเพอใหเปนไปตามทบญญตไวใน

มาตรา 43 (2) นอกจากนยงมส านกงานชงตวงวด (Die Eichämter) ของแตละแควนเปน

หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลเกยวกบการตรวจสอบสงทอยภายในสนคาหบหอของผผลตหรอผประกอบธรกจ รวมทงตรวจสอบสนคาหบหอหากเปนบรรจภณฑทหลอกลวง26

4.1.2.2 กฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม (The Act Against Unfair Competition) หรอ UWG

UWG บญญตขนเพอวตถประสงคในการปกปองคแขงทางการคา ผบรโภคและผมสวนรวมในตลาดอนๆ จากการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม ในขณะเดยวกนจะเปนการปกปองผลประโยชนของประชาชนจากการแขงขนทบดเบอนดวย27 ดงนนหากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนเขาลกษณะเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม ผประกอบธรกจจะตองถกลงโทษตามกฎหมายฉบบนดวย

26 Staatsbetrieb für Mess- und Eichwesen, “Fertigpackungen,” Accessed

December 14, 2015, From http://www.eichamt.sachsen.de/557.htm 27 UWG, Section 1 Purpose of the Act This Act shall serve the purpose of protecting competitors, consumers

and other market participants against unfair commercial practices. At the same time, it shall protect the interests of the public in undistorted competition.

80

โดยมาตรา 2 ของกฎหมายฉบบนไดใหค าจ ากดความของค าวาการปฏบตทางการคาไววาหมายถง การปฏบตใดๆของบคคลเพอประโยชนของตนเองหรอเพอธรกจของบคคลทสาม ทงกอน ระหวาง หรอหลงการท านตกรรม โดยมวตถประสงคทเกยวกบการสงเสรมการขาย หรอการจดซอสนคาหรอบรการ รวมถงการท าสญญาเกยวกบสนคาหรอบรการทเกยวของ โดยค าวาสนคาจะรวมถงอสงหารมทรพย และค าวาบรการจะรวมถงสทธและหนาทดวย28

(1) มาตรการทใชในการควบคม มาตรการทใชในการควบคมการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมทมลกษณะ

เปนการตองหามตาม UWG มาตรา 3 (1) ไดแก การท าใหคแขง ผบรโภค หรอผมสวนรวมในตลาดอนๆ สญเสยผลประโยชนทเขาควรจะไดรบ29 เปนตน และในกฎหมายฉบบนยงไดใหตวอยางของการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมในสวนทเกยวของกบบรรจภณฑเอาไวอยในมาตรา 4 ตวอยางไดแก การฝาฝนบทบญญตของกฎหมายทมวตถประสงคเพอควบคมพฤตกรรมของตลาดทเปนประโยชนตอผมสวนรวมในตลาด30เปนตน ดงนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทมลกษณะเปนการ

28 UWG, Section 2 Definitions (1) Within the meaning of this Act the following definitions shall apply: 1. “Commercial practice” shall mean any conduct by a person for the

benefit of that person’s or a third party’s business before, during, or after, the conclusion of a business transaction, which conduct is objectively connected with promoting the sale or the procurement of goods or services, or with the conclusion or the performance of a contract concerning goods or services; “goods” shall be deemed to include immovable property as well, and “services” also rights and obligations;

29 UWG, Section 3 Prohibition of unfair commercial practices (1) Unfair commercial practices shall be illegal if they are suited to

tangible impairment of the interests of competitors, consumers or other market participants.

30 UWG, Section 4 Examples of unfair commercial practices Unfairness shall have occurred in particular where a person 1 1 . infringes a statutory provision that is also intended to regulate

market behaviour in the interest of market participants.

81

กระท าทฝาฝน MessEG ซงเปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอควบคมพฤตกรรมของตลาดท เปนประโยชนตอผมสวนรวมในตลาด จงถอไดวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมอยางหนงตามท UWG ไดบญญตไว

(2) หนวยงานทมอ านาจในการควบคม การรางกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรมสภานตบญญตก าหนดให

ทกฝายรวมกนมหนาทในการรบผดชอบส าหรบการสอดสองดแลวาผมสวนรวมในตลาดใหความเคารพและปฏบตตามกฎหมายหรอไม โดยรฐจะไมมอ านาจเขาไปแทรกแซงเมอเกดการปฏบตทางการตลาดทไมเปนธรรม แตกฎหมายไดใหอ านาจแกคแขงทางการคา สมาคมการคา หอการคา และองคกรผบรโภคตามทบญญตไวในมาตรา 8 ของกฎหมายฉบบนมสทธตามกฎหมายทจะด าเนนการกบการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม โดยใชสทธฟองรองเปนคดแพงและน าวธพจารณาความตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาบงคบใช โดยศนยปองกนการแขงขนทไมเปนธรรม (Wettbewerbszentrale) เปนองคกรอสระทมหนาทความรบผดชอบตางๆเพอใหการแขงขนทเปนธรรมลลวงไปดวยดแตไมใชองคกรทมหนาทในการคมครองผบรโภคโดยตรง กลาวคอ ศนยปองกนการแขงขนทไมเปนธรรมจะท าหนาทตรวจสอบการปฏบตตามบทบญญตในเรองการคมครองผบรโภคเพอประโยชนในทางเศรษฐกจ โดยเปนองคกรทมอทธพลมากทสดในเยอรมนส าหรบการบงคบใชตามกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม โดยมสทธในการด าเนนคดกบการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมในฐานะทเปนสมาคมภายใต มาตรา 8 (3) ของ UWG 31

ในขณะทศาลชนตนของมลรฐ (The Regional Courts) มอ านาจในการพจารณาพพากษาคดแพงทกคดทเกดจากการเรยกรองภายใตกฎหมายฉบบน โดยรฐบาลมลรฐ (The Land governments) มอ านาจทจะก าหนดใหศาลชนตนของมลรฐศาลใดศาลหนงเปนศาลทมอ านาจในการพจารณาคดทเกยวกบขอพพาทในการแขงขนทางการคาดวยตนเอง หรออาจจะมอบอ านาจใหหนวยงานบรหารงานยตธรรมของมลรฐเปนผมอ านาจในการก าหนดศาลชนตนของมลรฐดงกลาวแทนกได32

31 Wettbewerbszentrale, “The Role of the Wettbewerbszentrale in the

Enforcement System against Unfair Commercial Practices in Germany,” Accessed

June 12, 2016 , From https://www.wettbewerbszentrale.de/media/getlivedoc.aspx?id =33612

32 UWG, Section 13 Jurisdiction as to subject-matter

82

4.1.2.3 ตวอยางค าพพากษาของศาลเยอรมน ค าพพากษาของศาลเยอรมนทวนจฉยเกยวกบบรรจภณฑทมขนาดใหญเกน

จรง ทผเขยนจะขอยกตวอยางมาใชในการศกษามดงน 1) ในคด OLG Frankfurt am Main ·Urteil vom 21. Oktober 2008 ·14

U 240/07 ปรากฏขอเทจจรงวา โจทกฟองใหจ าเลยหยดการจ าหนายพรกปนทใชบรรจ

ภณฑทเปนการท าใหผบรโภคเขาใจผด โดยบรรจภณฑดงกลาวมลกษณะทบแสงและมชองเลกๆทดานหนาของบรรจภณฑส าหรบใหผบรโภคใชในการมองเหนสงทบรรจอยภายใน และมลกษณะทพองเพราะวามอากาศรวมอยดวยภายในบรรจภณฑท าใหผบรโภคประทบใจ เหตทโจทกพจารณาวาเปนการท าใหเขาใจผดโดยเรยกวาเปนการหลอกลวง เพราะวาจ านวนของอากาศทถกบรรจอยภายในบรรจภณฑดงกลาวมจ านวนมากกวา 30 % ของความจภายในบรรจภณฑ ซงเปนสงทเกนความคาดหมายของผบรโภค

ค าวนจฉยของศาล ศาลวนจฉยยกฟองโดยใหเหตผลวาการกระท าภายใต § 7 Abs. 2 EichG 33 หรอบทบญญตใดๆตาม UWG เปนเพยงขอสนนษฐานของผบรโภคทคดวาการกระท าดงกลาวเปนการหลอกลวง เนองจากศาลรวาผบรโภคไมไดซอสนคาจากรปแบบของบรรจภณฑ แตเปนการซอเนองจากไดพจารณาตามขอมลทระบไวบนบรรจภณฑ และขอมลทระบไวกเปนจรง จงไมใชการหลอกลวงผบรโภค

(1) The Regional Courts shall have exclusive jurisdiction over all civil

law disputes where a claim is asserted by virtue of this Act. Section 95 subsection (1), number 5, of the Courts Constitution Act shall apply.

(2) The Land governments shall be empowered to designate by ordinance one such Regional Court as the court to hear competition disputes for the districts of several Regional Courts, provided this is conducive to the administration of justice in respect of competition disputes, especially for the purpose of ensuring consistent court decisions. The Land governments can delegate this power to the Land departments of justice.

33 ตามค าพพากษาจะอางถงกฎหมาย § 7 Abs. 2 EichG ซงเปนกฎหมายทถกแทนทดวย § 43 MessEG ตงแตวนท 1 มกราคม 2558

83

2) ในคด OLG Karlsruhe vom 20.03.2015, Az. 4 U 196/14 ปรากฏขอเทจจรงวา โจทกไดยนฟองวาจ าเลยขายชส (Soft cheese) โดยใช

ถวยพลาสตกเปนบรรจภณฑชนใน และใชบรรจภณฑทเปนกลองกระดาษแขงหอหมอกชนหนงเปนบรรจภณฑชนนอก และบรรจภณฑทน ามาใชดงกลาวไมมชองแสงส าหรบใหผบรโภคใชในการมองเหนสงทบรรจอยภายใน อกทงเมอน ามาตรวจสอบพบวาปรมาณพนทส าหรบใชในการบรรจในสวนของบรรจภณฑชนนอกทเปนกลองกระดาษแขงมปรมาณพนทบรรจมากกวาปรมาณพนทบรรจของบรรจภณฑชนในทเปนถวยพลาสตกถงสองเทา แตอยางไรกตามผผลตไดระบถงปรมาณทไดบรรจอยในบรรจภณฑดงกลาวไวอยางถกตองตรงกบทไดบรรจไว และผบรโภคสามารถมองเหนขอมลทผผลตระบไวไดอยางชดเจน

ภาพท 4.2 แสดงถงลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรองของประเทศเยอรมน34

ศาลวนจฉยวา การกระท าดงกลาวเปนการฝาฝนขอหามของการหลอกลวง ตาม § 43 (2) MessEG และในขณะเดยวกนกเปนพฤตกรรมทเปนการตอตานการแขงขนทางการคา เนองจากขนาดและรปรางของบรรจภณฑดงกลาวท าใหเกดความเขาใจผดโดยท าใหผบรโภคประเมนถงปรมาณความจทแทจรงสงเกนไปกวาทไดบรรจไวอยจรง

4.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในตางประเทศ

ในการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบ

ผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในหวขอนผเขยนจะศกษาถงบทบญญตในการชดใชเยยวยาผบรโภคทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะ ของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน ดงตอไปน

34 ลกษณะของบรรจภณฑของผลตภณฑทถกฟองรอง, สบคนเมอวนท 14 ธนวาคม

2558, จาก http://www.olg-karlsruhe.de/pb/,Lde/Oberlandesgericht+Karlsruhe+verbiet et+_Mogelpackung_+bei+Frischkaese/?LISTPAGE=1149539

84

4.2.1 รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาไดมมาตรการทางกฎหมายทเกยวของใน

การชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญ เกนจรงทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะอยใน CLRA โดย CLRA ไดบญญตอยใน CIV บรรพ 3 หน (DIVISION 3. OBLIGATIONS) สวน 4 หนท เกดขนจากนตกรรมเฉพาะสง (PART 4. OBLIGATIONS ARISING FROM PARTICULAR TRANSACTIONS) ลกษณะ 1.5 พระราชบญญตการชดใชเยยวยาแกผบรโภค (TITLE 1.5. CONSUMERS LEGAL REMEDIES ACT) โดยบญญตวา การชดใชเยยวยาแกผบรโภคตามพระราชบญญตนสามารถน าไปใชกบการชดใชเยยวยาตามกฎหมายฉบบอนได 35 ดงนนการกระท าทเปนการฝาฝนตาม BPC จงสามารถน า CLRA มาใชเปนมาตรการในการชดใชเยยวยาแกผบรโภคได ซงตามมาตรา 1770. (a) (5)36 ไดบญญตวาวธการทไมเปนธรรมของการแขงขนทางการคาและการกระท าทไมเปนธรรมหรอหลอกลวง หรอการปฏบตทด าเนนการโดยบคคลใดบคคลหนงในการท านตกรรมซงมเจตนาทจะสงผลหรอเปนเหตใหการขายหรอใหเชาสนคาหรอบรการใหกบผบรโภคอนๆ จะเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายถาปรมาณสนคาทแสดงไวกบผบรโภคนนมปรมาณทผประกอบธรกจไมมอยจรง และมาตรา 178037 ไดบญญตวา ผบรโภคคนใดไดรบความ

35 CIV, 1 7 5 2 . The provisions of this title are not exclusive. The

remedies provided herein for violation of any section of this title or for conduct proscribed by any section of this title shall be in addition to any other procedures or remedies for any violation or conduct provided for in any other law.

36 CIV, 1 7 7 0 . (a) The following unfair methods of competition and unfair or deceptive acts or practices undertaken by any person in a transaction intended to result or which results in the sale or lease of goods or services to any consumer are unlawful:

(5) Representing that goods or services have sponsorship, approval, characteristics, ingredients, uses, benefits, or quantities which they do not have or that a person has a sponsorship, approval, status, affiliation, or connection which he or she does not have.

37 CIV, 1780. (a) Any consumer who suffers any damage as a result of the use or employment by any person of a method, act, or practice declared to be

85

เสยหายใดๆ ทเปนผลมาจากการกระท าของบคคลใดๆทเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายตามทมาตรา 1770 บญญตไว ผบรโภคสามารถจะด าเนนการตอบคคลนนใหชดใชหรอไดมาในสงใดๆ ดงตอไปน

1) คาทเสยหายทเกดขนจรง 2) ค าสงก าหนดวธ การกระท า และการปฏบต 3) การท าใหกลบคนสสภาพเดม 4) คาเสยหายในเชงลงโทษ 5) การบรรเทาทกขอนๆตามทศาลเหนสมควร

4.2.2 ประเทศเยอรมน ประเทศเยอรมนไดมมาตรการทางกฎหมายท เกยวของในการชดใชเยยวยา

ผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะอยใน UWG เนองจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนการกระท าทฝาฝน MessEG ซงเปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอควบคมพฤตกรรมของตลาดทเปนประโยชนตอผมสวนรวมในตลาด ดงนนจงถอวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมอยางหนงตาม UWG ซง UWG ไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคไวดงตอไปน

1) การใชสทธฟองใหผฝาฝนหยดการกระท าทเปนการฝาฝน ตามมาตรา 838

unlawful by Section 1770 may bring an action against that person to recover or obtain any of the following:

(1) Actual damages, but in no case shall the total award of damages in a class action be less than one thousand dollars ($1,000).

(2) An order enjoining the methods, acts, or practices. (3) Restitution of property. (4) Punitive damages. (5) Any other relief that the court deems proper. 38 UWG, Section 8 Elimination; cessation and desistance (1) Whoever uses an illegal commercial practice pursuant to Section 3

or Section 7 can be sued for elimination, and in the event of the risk of recurrence,

86

ตามมาตรา 8 (1) ผใดใชการปฏบตทางการคาทขดตอกฎหมายตามมาตรา 3 หรอมาตรา 7 สามารถถกฟองรองเพอใหหยดกระท าการนนและในกรณทมความเสยงวาจะมการกระท าความผดซ า สามารถถกฟองรองเพอใหหยดหรอยตการกระท านน สวนตามมาตรา 8 (2) เมอมการฝาฝนในขอตกลงทางธรกจทไดใหไว โดยเจาหนาทซงเปนสมาชกหรอผรบมอบอ านาจ และในมาตรา 8 (3) ไดก าหนดบคคลทมสทธในการเรยกรองตามมาตรา 8 (1) ไดแก

1. ผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขง

for cessation and desistance. The cessation and desistance claim shall already pertain in the event of the risk of such contravention of Section 3 or Section 7.

(2) Where the contraventions are committed in a business by a member of the staff or by a person exercising a mandate, the claim to cessation and desistance and the claim to elimination shall be deemed to apply in relation to the owner of the business as well.

(3) The claims under subsection (1) shall vest in 1. every competitor; 2. associations with legal personality which exist for the promotion of

commercial or of independent professional interests, so far as a considerable number of entrepreneurs belong thereto, and which distribute goods or services of the same or similar type on the same market, provided such associations are actually in a position, particularly in terms of their personnel, material and financial resources, to pursue the tasks, under their memoranda of association, of promoting commercial or independent professional interests, and so far as the contravention affects the interests of their members;

3. qualified entities that prove that they are entered on the list of qualified entities pursuant to section 4 of the Injunctions Act or on the list of the Commission of the European Communities pursuant to Article 4 of Directive 98/27/EC of the European Parliament and of the Council of 19 May 1998 on injunctions for the protection of consumer interests (OJ Number L 166 page 51);

4. Chambers of Industry and Commerce or Craft Chambers.

87

2. สมาคมตามกฎหมายทมอยเพอสงเสรมการคาหรอผลประโยชนของผมวชาชพอสระ

3. หนวยงานทมอ านาจในการตรวจสอบทมคณสมบตตามมาตรา 4 ของ the Injunctions Act หรอตามรายชอทปรากฏอย ในมาตรา 4 ของDirective 98/27/EC of the European Parliament and of the Council of 1 9 May 1 9 9 8 on injunctions for the protection of consumer interests

4. หอการคาและอตสาหกรรม หรอสมาคมชางฝมอ 2) การใชสทธเรยกรองคาชดเชยจากผทกระท าการฝาฝน ตามมาตรา 939

ตามมาตรา 9 ผใดกระท าการโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลอใชการปฏบตทางการคาทขดตอกฎหมายตามมาตรา 3 หรอมาตรา 7 จะถกบงคบใหชดเชยตอผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงส าหรบความเสยหายทเกดขน ซงการเรยกรองคาชดเชยดงกลาว สามารถเรยกรองกบบคคลผตองรบผดชอบไดเฉพาะในกรณทมการฝาฝนทเกดขนโดยเจตนาเทานน

3) การใชสทธเรยกรองผลก าไรของผกระท าการฝาฝน ตามมาตรา 10 (1)40 ตามมาตรา 10 (1) บญญตวาผใดกระท าการโดยเจตนาใชการปฏบตทาง

การคาทผดกฎหมายตามมาตรา 3 หรอมาตรา 7 ท าใหไดก าไรจากการกระท าทท าใหเกดความเสยหายแกผซอ ผนนสามารถถกฟองรองโดยองคกรตามมาตรา 8 (3) ในอนดบท 2 ถง 4 ใหสละผลก าไรทไดรบจากการกระท าดงกลาวใหกบงบประมาณของรฐบาลกลาง

39 UWG, Section 9 Compensation for damage Whoever, while acting with intent or negligently, uses an illegal

commercial practice pursuant to Section 3 or Section 7 shall be obliged to compensate competitors for the damage arising therefrom. The compensation claim can be asserted against persons responsible for periodical printed matter only in the case of contravention with intent.

40 UWG, Section 10 Confiscation of profits (1) Whoever, while acting with intent, uses an illegal commercial

practice pursuant to Section 3 or Section 7, thereby making a profit to the detriment of numerous purchasers, can be sued for surrender of such profit to the Federal budget by those entitled, pursuant to Section 8 subsection (3), numbers 2 to 4, to assert a cessation and desistance claim.

88

บทท 5 ปญหาการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ในบทนจะเปนการวเคราะหถงปญหาและมาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจ

ภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยทวไปแลวในระบบกฎหมายไทยมาตรการทางกฎหมายทใชในการก ากบดแลบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ไมมการก าหนดหามผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวอยางชดเจน ดงนนผประกอบธรกจจงสามารถใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดอยางอสระ อยางไรกตามการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงกอใหเกดปญหาทส าคญตอผบรโภคในการเลอกซอผลตภณฑ เนองจากอาจท าใหผบรโภคเขาใจผดโดยคดวาสนคานนมปรมาณบรรจตามขนาดของบรรจภณฑทใหญขน และสงผลใหการตดสนใจในการเลอกซอผลตภณฑของผบรโภคผดเพยนไป จากปญหาดงกลาวขางตนจงจ าเปนตองหามาตรการทจะน ามาใชในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในประเทศไทย

ดงนน ผเขยนจงไดศกษามาตรการในการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของตางประเทศอนประกอบดวยรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน เพอศกษาแนวความคดและวธการแกไขปญหาเกยวกบบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศเหลานวามลกษณะเปนอยางไร ซงจากการศกษามาตรการทางกฎหมายของแตละประเทศนนมมาตรการทนาสนใจหลายประการ โดยผเขยนจะน าขอมลทไดศกษามาวเคราะหถงปญหาการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงใน 4 ประเดนหลก ไดแก ผลกระทบทเกดขนจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง และมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ซงม รายละเอยดดงน

5.1. ผลกระทบทเกดขนจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

จากการศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภค และแนวคดและทฤษฎ

เกยวกบการคมครองการแขงขนทางการคา พบวาการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดสงผลกระทบตอผบรโภค โดยเปนการท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนนมขนาดทใหญหรอมปรมาณทมากขนตามขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ แตในความเปนจรงแลวผลตภณฑทบรรจอยภายในมขนาดหรอมปรมาณเพยง

89

เลกนอยเมอเทยบกบขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ และมขนาดหรอมปรมาณทไมแตกตางจากผลตภณฑของผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงทางการคาทใชบรรจภณฑทมลกษณะทไมท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด และสงผลใหผประกอบธรกจรายอนซงใชบรรจภณฑทมขนาดทเหมาะสมและเปนธรรมกบผบรโภคสญเสยโอกาสในการจ าหนายสนคาของตน และอาจ ท าใหผประกอบธรกจรายอนตองออกไปจากตลาด หรอท าใหผประกอบธรกจรายใหมไมกลาตดสนใจเขาสตลาดเนองจากเกรงวาอาจไมคมกบการลงทน อยางไรกตามถงแมวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะสงผลกระทบในหลายดาน แตจากการศกษามาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบเรองดงกลาวของประเทศไทยไมพบวามการก าหนดมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองผบรโภคทไดรบผลกระทบทเกดขนจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวอยางชดเจน

ในขณะทกฎหมายตางประเทศทงรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน ตางมมาตรการเพอคมครองผบรโภคทไดรบผลกระทบทเกดขนจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวเปนการเฉพาะดงน รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา มาตรการในการควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะปรากฏอยในประมวลกฎหมายการประกอบธรกจและวชาชพ (Business and Professions Code) หรอ BPC สวนของประเทศเยอรมนมาตรการในการควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะปรากฏอยใน กฎหมายมาตราชงตวงวด (Mess- und Eichgesetz)) หรอ MessEG

สวนมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองผประกอบธรกจรายอนทไดรบผลกระทบทเกดขนจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทยบญญตไวอยในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 โดยพระราชบญญตดงกลาวเปนกฎหมายทสงเสรมใหการประกอบธรกจเปนไปอยางเสรและปองกนมใหเกดการกระท าอนไมเปนธรรมในการประกอบธรกจทอาจน ามาปรบใชกบกรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงได และจากตวอยางการบงคบใชกฎหมายในรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา1สงเกตไดวาการใชสทธทางศาลยนฟองผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โจทกจะกลาวอางอยเสมอวาผประกอบธรกจกระท าการทเปนการฝาฝน CLRA มาตรา 1770. (a) (5) เนองจากเปนวธการปฏบตในการแขงขนทไมเปนธรรม สวนประเทศเยอรมนไดบญญตไวอยในกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม (The Act Against Unfair

1 ตวอยางการบงคบใชกฎหมายในรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ผเขยนได

เคยยกตวอยางเอาไวแลวอยในหนาท 72

90

Competition) หรอ UWG และสงเกตไดจากตวอยางค าพพากษาของประเทศเยอรมน 2 ทศาลพพากษาวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนการกระท าทเปนการตอตานการแขงขนทางการคา เนองจากขนาดและรปรางของบรรจภณฑดงกลาวท าใหเกดความเขาใจผดโดยท าใหผบรโภคประเมนถงปรมาณความจทแทจรงสงเกนไปกวาทไดบรรจไวอยจรง

5.2. ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

ปญหาเกยวกบลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง คอ การทจะก าหนดวา

บรรจภณฑใดบางทจะถอวาเปนบรรจภณฑทมลกษณะทใหญเกนจรง เนองจากประเทศไทยไมมมาตรการทางกฎหมายในการควบคมการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวอยางชดเจน จงอาจน าหลกเกณฑทไดศกษาของตางประเทศ ทงของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมนมาอธบายเพอเปนแนวทางในการก าหนดถงหลกเกณฑในเรองดงกลาว ทงนพบวาในสวนของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ไดก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวในรปแบบของการก าหนดความหมายของบรรจภณฑ ก าหนดหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑ ก าหนดลกษณะของการใชบรรจภณฑทถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผด และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไว โดยกฎหมายดงกลาวยอมใหผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดในบางกรณ ถาหากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนมลกษณะของการใชตามทกฎหมายระบไว3

ในขณะทของประเทศเยอรมน ไดก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวในรปแบบของการก าหนดเปนอตราสวนระหวางขนาดของบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจกบปรมาณทบรรจไวอยจรง โดยกฎหมายก าหนดใหบรรจภณฑทใชในการบรรจผลตภณฑของสนคาหบหอสามารถมอากาศหรอพนทวางอยภายในไดไมเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจ ถาหากเกนกวาเกณฑทก าหนดไวถอวาบรรจภณฑนนเปนบรรจภณฑทมลกษณะทใหญเกนจรง อยางไรกตามกฎหมายฉบบนไดก าหนดขอยกเวนไวหลายประการซงตองพจารณาหลกเกณฑท

2 ตวอยางค าพพากษาของประเทศเยอรมน ผเขยนไดเคยยกตวอยางเอาไวแลวอยใน

หนาท 82 3 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของรฐแคลฟอรเนย ประเทศ

สหรฐอเมรกา ผเขยนไดเคยกลาวอยางละเอยดเอาไวแลวอยในหนาท 62-67

91

กฎหมายอนญาตใหใชบรรจภณฑทมขนาดทใหญเกนจรงไวเปนกรณไป เชน การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของผประกอบธรกจเปนสงทหลกเลยงไมไดในทางเทคนค เปนตน4

โดยการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน แตละรปแบบตางกมทงขอดและขอเสยทแตกตางกน กลาวคอ การก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกามขอด กลาวคอ การทกฏหมายก าหนดหลกเกณฑเอาไวอยางชดเจนโดยระบเอาไววาหามบรรจภณฑทใชในการบรรจสนคาโภคภณฑออกแบบใหสวนฐาน หรอดานขาง หรอฝาปดมลกษณะเปนการหลอกลวงผบรโภค หรอกระท าดวยวธการใดๆ หรอบรรจเขาไปเพยงบางสวน เพอเปนการอ านวยความสะดวกในการกระท าทเปนการหลอกลวงหรอฉอโกงผบรโภค และก าหนดหามใชบรรจภณฑทท าขนหรอมรปแบบ หรอมการบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑเพยงบางสวนโดยมลกษณะเปนการท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด โดยบรรจภณฑทผบรโภคไมสามารถมองเหนสงของทบรรจอยภายในไดอยางชดเจนนน จะถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผดได ถาหากวาบรรจภณฑดงกลาวมพนทวางภายในทไมจ าเปนอนเกดจากการบรรจไมเตมความจทบรรจภณฑดงกลาวสามารถรองรบได (Nonfunctional slack fill) ท าใหผประกอบธรกจสามารถทราบถงหลกเกณฑในการออกแบบบรรจภณฑทจะน ามาใชกบผลตภณฑไดอยางชดเจนและทราบถงขอยกเวนของกฎหมายวาจะตองออกแบบบรรจภณฑอยางไรทไมเปนการฝาฝนกฎหมาย และท าใหผบรโภคสามารถพจารณาไดโดยงายวาบรรจภณฑใดทเปนบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง อกทงการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบดงกลาวท าใหหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลการใชบรรจภณฑมหลกเกณฑในการตรวจสอบผประกอบธรกจทชดเจนและเปนรปธรรมสงผลใหเกดความเปนธรรมกบทกฝาย อยางไรกตามการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา พบวามขอเสย กลาวคอ การก าหนดไวในรปแบบดงกลาวขาดความยดหยนและอาจไมเปนธรรมตอผประกอบธรกจ เชน การทผประกอบธรกจมความจ าเปนตองใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยมเหตผลประการอนนอกเหนอไปจากทกฎหมายก าหนดไว จะมผลท าใหถอวาผประกอบธรกจกระท าการทเปนการฝาฝนกฎหมาย เปนตน

สวนการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของประเทศเยอรมนมขอด คอ เปนการก าหนดหลกเกณฑเอาไวอยางชดเจนเชนกน โดยระบวาบรรจภณฑใด กตามทมอากาศหรอพนทวางอยภายในบรรจภณฑเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชใน

4 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของ ประเทศเยอรมน ผเขยนไดเคย

กลาวอยางละเอยดเอาไวแลวอยในหนาท 75-76

92

การบรรจ จะถอวาเปนบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ท าใหผประกอบธรกจสามารถทราบถงหลกเกณฑในการออกแบบบรรจภณฑทจะน ามาใชกบผลตภณฑของตนไดอยางชดเจนและทราบถงขอยกเวนของกฎหมายวาจะตองออกแบบบรรจภณฑอยางไรทไมเปนการฝาฝนกฎหมาย และท าใหหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลการใชบรรจภณฑมหลกเกณฑในการตรวจสอบผประกอบธรกจทชดเจนและเปนรปธรรมสงผลใหเกดความเปนธรรมกบทกฝาย แตการก าหนดในรปแบบดงกลาวพบวามขอเสย คอ ท าใหผบรโภคตรวจสอบไดอยางยากล าบากวาผลตภณฑใดบางทเปนผลตภณฑทมขนาดใหญเกนจรงและเปนการฝาฝนกฎหมาย เนองจากการพสจนวาบรรจภณฑใดมลกษณะทใหญเกนจรงจะตองน าบรรจภณฑทถกกลาวหาวามลกษณะทใหญเกนจรงไปค านวณปรมาณอากาศหรอพนทวางทบรรจอยภายใน ซงการตรวจสอบดวยวธการดงกลาวอาจจะตองใชอปกรณหรอเครองมอทมไวเฉพาะส าหรบการค านวณปรมาณอากาศหรอพนทวางทบรรจอยภายใน ท าใหเกดความไมสะดวกกบหนวยงานทมหนาทในการพสจนและผทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑดงกลาว ตวอยางเชน หากผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมลกษณะททบแสง ท าใหผบรโภคไมสามารถเหนสงของทบรรจอยภายในได ซงการทจะพสจนวาผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมอากาศหรอพนทวางอยภายในบรรจภณฑไมเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจหรอไมนน ผบรโภคไมสามารถตรวจสอบไดดวยตนเอง ผบรโภคตองใหหนวยงานท เก ยวของซงมเครองมอส าหรบตรวจสอบโดยเฉพาะเปนผตรวจสอบ จงเหนไดวาแมการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของประเทศเยอรมนจะไดก าหนดหลกเกณฑของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวอยางชดเจน แตการตรวจสอบตามหลกเกณฑทก าหนดไวนนเปนเรองยากส าหรบผบรโภคในทางปฏบต

โดยผเขยนเหนวาหลกเกณฑของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา เปนหลกเกณฑทนาสนใจ เหมาะสมกบกบสภาพสงคมของประเทศไทย ทความพรอมในดานเทคโนโลยตางๆของประเทศไทยยงไมมความทนสมยเพยงพออกทงเปนวธการทท าใหเสยคาใชจายนอย กลาวคอ การก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของประเทศเยอรมนตองใชเครองมอส าหรบตรวจสอบซงอาจท าใหตองเสยคาใชจายทสง แตการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ผทเกยวของสามารถตรวจสอบไดโดยใชสายตาโดยไมตองพงพาเครองมอใดๆ อกทงประเทศไทยยงไมมหนวยงานใดเขามาควบคมดแลในเรองการตรวจสอบบรรจภณฑอยางเปนรปธรรม จงไมอาจท าการตรวจสอบผลตภณฑตางๆตามวธการทประเทศเยอรมนก าหนดเอาไวได ตวอยางการพจารณาเปรยบเทยบวาการใชบรรจภณฑทผบรโภคไมสามารถมองเหนสงของทบรรจอยภายในไดและมพนทวางภายในบรรจภณฑเปนจ านวนมาก จะเปนการกระท าทฝาฝนกฎหมายหรอไมของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน เมอพจารณาตามหลกเกณฑของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา พบวาถา

93

หากพนทวางดงกลาวมประโยชนกบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจและเปนไปตามขอยกเวนความรบผดทกฎหมายก าหนดไว ถอวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงดงกลาวของผประกอบธรกจไมเปนการกระท าทฝาฝนกฎหมาย แตหากพนทวางดงกลาวไมมประโยชนกบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจและไมเปนไปตามขอยกเวนความรบผดทกฎหมายก าหนดไว ไมวาจะมพนทวางมากหรอนอยเพยงใดกตาม ถอวาเปนการกระท าทฝาฝนกฎหมาย สวนของประเทศเยอรมน จะพจารณาถงพนทวางดงกลาววามอากาศหรอพนทวางภายในบรรจภณฑไมเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจหรอไม ถาหากมพนทวางภายในบรรจภณฑไมเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑ ถอวาการใชบรรจภณฑดงกลาวของผประกอบธรกจไมเปนการกระท าทฝาฝนกฎหมาย ซงการก าหนดหลกเกณฑของประเทศเยอรมนดงกลาวท าใหผประกอบธรกจสามารถใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดถงรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจโดยไมตองค านงถงวาพนทวางดงกลาวจะมประโยชนหรอไมกตาม ซงการก าหนดหลกเกณฑดงกลาวอาจสงผลใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในการเลอกซอสนคาได

5.3. มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคของประเทศไทยในปจจบนอยภายใตการ

ก ากบของหนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน โดยนอกจากจะเปนไปตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ซงอยในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคโดยตรงแลวยงมกฎหมายเฉพาะทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคอกหลายฉบบ ซงในวทยานพนธฉบบนผเขยนจะศกษาถงกฎหมายในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคทวไปและกฎหมายทคมครองผบรโภคเฉพาะในผลตภณฑบางอยางทใกลชดและเกยวของในชวตประจ าวนของผบรโภควากฎหมายดงกลาวมมาตรการทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวหรอไม และก าหนดใหหนวยงานใดเปนผมอ านาจก ากบดแล และบทลงโทษทก าหนดเอาไวส าหรบกรณดงกลาวมความเหมาะสมหรอไม เพยงใด ดงตอไปน

5.3.1 วเคราะหกฎหมายทอาจเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกน

จรงกรณสนคาทวไปของประเทศไทย ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 เมอพจารณาจากค านยาม

พระราชบญญตนไมไดใหค านยามของค าวา “บรรจภณฑ”เอาไว แตเมอพจารณาจากค านยามของค าวา “สนคา” ทหมายความวา สงของทผลตหรอมไวเพอขาย พบวาบรรจภณฑเปนสงทตองอยคกบ

94

ผลตภณฑเสมอและขายไปพรอมกน จงถอวาบรรจภณฑเปนสงของทผลตหรอมไว เพอขายเชนกน ดงนนบรรจภณฑจงเปนสนคาตามค านยามของมาตรา 3 แตเมอพจารณาตามกฎหมายทบญญตไวในพระราชบญญตนทงหมดแลว พบวาพระราชบญญตนไมมมาตรการทหามมใหผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวแตอยางใด

อยางไรกตามการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงมขอสงเกตวา จะเขาลกษณะเปนการใชขอความทใชในการโฆษณาทไมเปนไปตามทกฎหมายก าหนด และตองอยภายใตการควบคมของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอไม เมอพจารณาตามค านยามของค าวา “ขอความ” พบวาตองอาศยกระบวนการในการตความความหมายของค าวา “ขอความ” วาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงถอวาเปนการกระท าอยางใดๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได หรอไม ซงจากการตความค าดงกลาวผเขยนเหนวา การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเขาลกษณะเปนการกระท าอยางใดๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได กลาวคอ ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงท าใหผบรโภคเขาใจไดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑดงกลาวมปรมาณตามขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช ถงแมวาความเขาใจดงกลาวไมไดเกดจากการท าใหปรากฏดวยตวอกษร ภาพ ภาพยนตร แสง เสยง เครองหมายไวโดยตรง ซงเปนไปตามค านยามของค าวา “ขอความ” ตามทบญญตไวในมาตรา 3 ดงนนเมอลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปน “ขอความ” ชนดหนง การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงอยภายใตอ านาจในการก ากบดแลของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาวาขอความทใชในการโฆษณานนเปนไปตามทกฎหมายก าหนดหรอไม

นอกจากนนยงมขอสงเกตอกประการหนงวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงมลกษณะเปน“ฉลาก” และอยภายใตการควบคมฉลากของคณะกรรมการวาดวยฉลากหรอไม ตามปกตแลวในความหมายทวไปของค าวา “บรรจภณฑ” พบวาบรรจภณฑไมใชฉลาก ประกอบกบเมอพจารณาจากทกฎหมายไดบญญตวา ฉลาก คอ สงซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอ ท าใหพจารณาไดวาบรรจภณฑและฉลากไมใชสงเดยวกน อยางไรกตามเมอพจารณาตามค านยามของค าวา “ฉลาก” ตามพระราชบญญตน โดยอาศยกระบวนการในการตความความหมายของค าวา “ฉลาก” วาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงถอวาเปนรอยประดษฐ กระดาษหรอสงอนใดทท าใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา หรอสอดแทรกหรอรวมไวกบสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคาตามทบญญตไวใน มาตรา 3 หรอไม โดยผเขยนเหนวาจากลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทท าใหผบรโภคเขาใจไดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑดงกลาวมปรมาณตามขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช ถงแมวาความเขาใจดงกลาวไมไดเกดจากการใชตวอกษร ภาพ ภาพยนตร

95

แสง เสยง เครองหมายโดยตรง แตเมอพจารณาถงค าวา “ขอความ” ตามทบญญตไวในมาตรา 3 พบวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงถอวาเปนการกระท าอยางใดๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได เมอถอวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปน “ขอความ” อยางหนง ดงนนลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงถอไดวาเปนสงอนใดทท าใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงเปน “ฉลาก” ซงตองอยภายใตการควบคมของคณะกรรมการวาดวยฉลากทจะมอ านาจในการก าหนดใหสนคาทผลตเพอขายโดยโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงานและสนคาทสงหรอน าเขามาในราชอาณาจกรเพอขายเปนสนคาทควบคมฉลาก

อยางไรกตามจากการวเคราะหขางตนผ เขยนไดวเคราะหหลกกฎหมายและขอเทจจรงโดยอาศยการตความขยายค าวา “โฆษณา”และ “ฉลาก” ดงนนผเขยนจงเหนวาถาหากการกระท าของผประกอบธรกจไมตรงตามทบญญตไวในพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 อยางชดเจนแลว จะถอวาผประกอบธรกจกระท าความผดและรบโทษในทางอาญามได เนองจากบทลงโทษของการกระท าทฝาฝนตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 เปนบทลงโทษในทางอาญา ซงตองตความโดยเครงครดตามตวอกษรในบทกฎหมายเทานน

ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 เมอพจารณาถงตวบทกฎหมายในมาตรา 29 จะเหนไดวาการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนอาจถอไดวาเปนการกระท าอนใดทมใชเปนวสยทางการคาปกต เน องจากโดยปกตวสยของผประกอบธรกจนนจะตองใชบรรจภณฑทมขนาดเหมาะสมกบผลตภณฑของตนใหมากทสด เพอทจะไดเปนการประหยดตนทนในการผลตและสงผลใหไดรบก าไรจากการขายสนคานนๆมากทสด อกทงการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงยงเปนการกระท าทขดกบเจตนารมณของพระราชบญญตน กลาวคอ เจตนารมณของพระราชบญญตนบญญตขนเพอท าใหเกดประสทธภาพในทางเศรษฐกจ โดยก าหนดใหผประกอบธรกจปรบปรงและพฒนาประสทธภาพในการผลตและคณภาพของสนคาอยตลอดเวลา ซงเมอพจารณาแลวพบวาการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงมลกษณะเปนการผลตทไมมประสทธภาพเนองจากเปนการใชทรพยากรทไมไดกอใหเกดประโยชนสงสดแกสงคม ดงนนการทผประกอบธรกจรายใดใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง จงมผลเปนการท าลายท าใหเสยหาย ขดขวางกดกน หรอจ ากดการประกอบธรกจ หรอมใหผอนประกอบธรกจ หรอตองลมเลกธรกจไป และเปนการกระท าทครบองคประกอบความผดตามทมาตรา 29 ไดบญญตเอาไว

96

5.3.2 กฎหมายทอาจเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงกรณสนคาเฉพาะอยางของประเทศไทย

ผลตภณฑอาหาร ตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 จากค านยามของค าวา “ภาชนะบรรจ” ท

บญญตไวในมาตรา 4 เมอพจารณาตามลกษณะและความหมายของบรรจภณฑตามทไดกลาวถงมาแลวในบทท 2 ถอวาภาชนะบรรจกคอบรรจภณฑอยางหนงนนเอง อยางไรกตามเมอพจารณาถงมาตรการทางกฎหมายทบญญตไวในพระราชบญญตนทงหมดแลว พบวาพระราชบญญตนมแตเพยงมาตรการควบคมบรรจภณฑในกรณอนๆ ไมมการก าหนดมาตรการทหามมใหผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวแตอยางใด สวนเมอพจารณาค านยามของค าวา “ฉลาก” ทบญญตไวในมาตรา 4 โดยอาศยการตความแลวพบวา ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนกรณทท าใหผบรโภคสามารถเขาใจไดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑดงกลาวมปรมาณตามขนาดของบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใชโดยทความเขาใจนนไมไดเกดจากการใชขอความ ดงนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงไมเปน“ฉลาก” ตามกฎหมายฉบบน ซงแตกตางจากการตความค าวา“ฉลาก”ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ทถอวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนฉลาก เนองจากพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ไดใหค านยามของค าวา “ขอความ” เอาไววา “ขอความ” หมายถง การกระท าอยางใดๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได สวนกฎหมายฉบบนไมไดใหค านยามของค าวา “ขอความ” เอาไว ดงนนจงตองตความค าวา“ขอความ”ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 วาหมายถง เนอความตอนหนงๆ ดงนนลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทมลกษณะเปนการท าใหผพบเหนเขาใจความหมายไดโดยทความเขาใจดงกลาวไมไดเกดจากการใชขอความ จงไมเปน“ฉลาก”

ผลตภณฑยา ตามพระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 จากค านยามเมอพจารณาแลวพบวากฎหมาย

ฉบบนไมมการใหค านยามของค าวาบรรจภณฑเอาไว อยางไรกตามการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอาจมลกษณะเปนรป รอยประดษฐ เครองหมาย หรอขอความใดๆทแสดงไวทภาชนะหรอหบหอบรรจยา ตามค านยามของค าวา “ฉลาก” ทบญญตไวในมาตรา 4 เมอพจารณาแลวพบวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไมใชรป รอยประดษฐ เครองหมาย สวนจะถอวาเปนขอความหรอไมนนตองพจารณาจากค านยามของค าวา “ขอความ” ซงความหมายของค าวา “ขอความ” ตามพระราชบญญตนมความหมายเชนเดยวกบความหมายของค าวา “ขอความ” ตามทไดวเคราะหมาแลวในสวนของผลตภณฑอาหาร ดงนนลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงไมใชขอความ และไมเขาลกษณะตามค านยามของค าวา “ฉลาก” ตามทบญญตไวในกฎหมายฉบบน

97

ผลตภณฑเครองส าอาง ตามพระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2558 เมอพจารณาแลวจะเหนวากฎหมาย

ฉบบนไดใหค านยามค าวา “ภาชนะบรรจ” เอาไวเชนเดยวกบค านยามตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 ดงนนบรรจภณฑจงเปนภาชนะบรรจตามกฎหมายฉบบน อยางไรกตามจากท ไดท าการศกษาพระราชบญญตนมไดกลาวถงมาตรการในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไว นอกจากนนตามกฎหมายฉบบนไดใหค านยามของค าวา “ขอความ” “โฆษณา” และ“ฉลาก” เอาไวเหมอนกนกบค านยามตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2542 ดงนนจงสรปไดวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงเปนทง “โฆษณา” และ“ฉลาก” ตามพระราชบญญตน แตการสรปวาลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงเปนทง “โฆษณา” และ“ฉลาก” ตามพระราชบญญตนตองอาศยการตความ ดงนนจงไมสมควรน าพระราชบญญตนมาใชกบการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ดวยเหตผลเชนเดยวกบทไดกลาวมาแลวในสวนของพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2542

ผลตภณฑสนคาหบหอ ตามพระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ.2542 เมอพจารณาแลวจะเหนวา

กฎหมายฉบบนไดใหค านยามค าวา สนคาทไดบรรจหรอมสงหมหอซงเจตนาจะซอ ขายหรอจ าหนายกนตามปรมาณทบรรจหรอหมหอไวนน ไมวาจะซอ ขายหรอจ าหนายสงทใชบรรจหรอสงหมหอดวยหรอไมกตาม ดงนนผลตภณฑใดทใชบรรจภณฑในการบรรจหรอหอหมจงเปน “สนคาหบหอ” และตองปฏบตตามมาตรการท ก าหนดไวในพระราชบญญตน อยางไรกตามจากทไดท าการศกษาพระราชบญญตนมไดกลาวถงมาตรการในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไว

จากทไดท าการศกษามาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคของประเทศไทยถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทงกรณสนคาทวไปและสนคาเฉพาะอยางแลว สรปไดวาประเทศไทยไมมการบญญตถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในดานการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอยางเปนรปธรรม

5.3.3 หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล จากทไดท าการศกษากฎหมายทอาจเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาด

ใหญเกนจรงกรณสนคาทวไปและสนคาเฉพาะอยางในขางตน พบวาประเทศไทยไมมหนวยงานใดทมอ านาจหนาทโดยเฉพาะเจาะจงในการก ากบดแลในเรองการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ถงแมวาจะมการออกกฎหมายทเกยวของกบการควบคมบรรจภณฑในกรณอนๆเอาไวในกฎหมายหลายฉบบแลวกตาม แตไมมกฎหมายใดทครอบคลมถงกรณการคมครองผบรโภคจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอยางเปนรปธรรม ตวอยางการออกกฎหมายทเกยวของกบการควบคม

98

บรรจภณฑ อาทเชน การก าหนดมาตรฐานบรรจภณฑอาหาร ซงออกโดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 5 และมาตรา 6 แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 92 (พ.ศ.2528) เรอง ก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของภาชนะบรรจ การใชภาชนะบรรจ และการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจอาหาร การก าหนดก าหนดชนดของสนคาหบหอหลกเกณฑและวธการแสดงปรมาณของสนคา และอตราเผอเหลอเผอขาด ซงออกโดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 5 มาตรา 62 (1) และ (2) และมาตรา 63 แหงพระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ. 2542 ตามประกาศกระทรวงพาณชย เรอง ก าหนดชนดของสนคาหบหอหลกเกณฑและวธการแสดงปรมาณของสนคา และอตราเผอเหลอเผอขาด พ.ศ. 2550 เปนตน

จากการศกษากฎหมายของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา พบวามการบญญตกฎหมายทเกยวของในการก ากบดแลการใชบรรจภณฑท เปนธรรมและฉลากเอาไวอยางเฉพาะเจาะจงอยในประมวลกฎหมายการประกอบธรกจและวชาชพ (Business and Professions Code) หรอ BPC บรรพ 5 มาตราชงตวงวด (DIVISION 5. WEIGHTS AND MEASURES) หมวด 6 พระราชบญญตฉลากและบรรจภณฑทเปนธรรม (CHAPTER 6. FAIR PACKAGING AND LABELING ACT) โดยกฎหมายฉบบดงกลาวไดใหอ านาจในการก ากบดแลแกหนวยงานทชอวากรมอาหารและเกษตร (Department of Food and Agriculture) โดยเลขาธการกรมอาหารแล ะเกษตร (Secretary) มอ านาจทจะน าการกระท าทเปนการฝาฝน หรอการกระท าทเปนการคกคามบทบญญตใดๆตามบรรพน ขนสศาลสงทมเขตอ านาจในเทศมณฑลได สวนเรองการควบคมการโฆษณาพบวามการบญญต เอาไวอย ใน BPC บรรพ 7 กฎระเบยบทางธรกจทวไป (DIVISION 7. GENERAL BUSINESS REGULATIONS) หมวด 1 การโฆษณา (CHAPTER 1. Advertising) โดยก าหนดใหการโฆษณาอยภายใตการก ากบดแลของกรมกจการผบรโภค (Department of Consumer Affairs)

ในขณะทกฎหมายของประเทศเยอรมน พบวามการบญญตกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวอยในกฎหมายมาตราชงตวงวด (Gesetz über das Inverkehrbringen und die Bereitstellung von Messgeräten auf dem Markt, ihre Verwendung und Eichung sowie über Fertigpackungen (Mess- und Eichgesetz)) ห ร อ MessEG โดยหนวยงานทมอ านาจในการควบคมตามกฎหมายฉบบน ไดแก รฐบาลกลาง (Die Bundesregierung) โดยมอ านาจตราพระราชกฤษฎกา (Rechtsverordnung) ดวยความเหนชอบของสภาผแทนรฐ (Bundesrates) เพอปกปองผบรโภค เพออ านวยความสะดวกใหกบการคาขายสนคาหบหอ รวมทงการปฏบตตามกฎหมายของสหภาพยโรป โดยมส านกงานชงตวงวด (Die Eichämter) ของแตละแควนเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลเกยวกบการตรวจสอบสงทอยภายในสนคาหบหอของผผลตหรอผประกอบธรกจ รวมทงตรวจสอบสนคาหบหอหากเปนบรรจภณฑ

99

ทหลอกลวง สวนเรองการควบคมการโฆษณาพบวาในประเทศเยอรมนการโฆษณาจะถกควบคมภายใตระบบสองระบบ กลาวคอ เปนไปตามกฎระเบยบตามกฎหมาย (statutory rules) และหลกเกณฑวาดวยการก ากบดแลกนเอง (self-regulatory codes) ของสภาการโฆษณาเยอรมน (Deutscher Werberat) โดยหลกเกณฑวาดวยการก ากบดแลกนเองจะครอบคลมถงเรองความเหมาะสมของการโฆษณาในบางประเภท เชน มงหมายทจะคมครองเดก หรอทเกยวของกบเครองดมแอลกอฮอล และการโฆษณารถยนต เปนตน สวนการควบคมโฆษณาในเรองอนๆ เชน ขอความทท าใหเกดความเขาใจผด โปรโมชนการขาย การไดรบรางวล การแขงขนโดยใชราคา การตลาดทไมเปนธรรม และการตดฉลากราคา จะถกควบคมโดยกฎระเบยบตามกฎหมาย โดยกฎหมายทส าคญทสดทเกยวกบการโฆษณาคอ UWG โดยมาตรา 8 ของกฎหมายฉบบนก าหนดใหอ านาจแกคแขงทางการคา สมาคมการคา หอการคา และองคกรผบรโภคมอ านาจในการบงคบใชกฎหมายฉบบนถากฎการแขงขนถกละเมด5

โดยผเขยนเหนวาประเทศไทยควรก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยแกไขเพมเตมชอจากเดม “คณะกรรมการวาดวยฉลาก” เปน “คณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑ” ซงมขอด กลาวคอ เนองจากฉลากเปนสงทตดหรอแนบกบบรรจ ภณฑอยเสมอ ดงนนการก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจหนาทในการก ากบดและเรองบรรจภณฑเพมเตมจงไมเปนการเพมภาระแกคณะกรรมการวาดวยฉลากทมากเกนควร อกทงมาตรการทก าหนดไวในการก ากบดแลในดานฉลากเปนบทบญญตทมเจตนารมณเพอคมครองผบรโภคจากการเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาเชนเดยวกน และการก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจในการก ากบดแลในดานบรรจภณฑยงสอดคลองกบกฎหมายของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ทไดบญญตถงเรองฉลากและบรรจภณฑไวเปนจ าพวกเดยวกนอยในพระราชบญญตฉลากและบรรจภณฑทเปนธรรม

5.3.4 มาตรการทใชในการก ากบดแล ตามทไดกลาวมาแลววาประเทศไทยไมมมาตรการทางกฎหมายในการคมครอง

ผบรโภคจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอยางชดเจน ดงนนในสวนนจงเปนการวเคราะหถงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน ประกอบกบการพจารณาถงมาตรการทาง

5 Wettbewerbszentrale, “Short Version,” Accessed June 12, 2016 ,

From https://www.wettbewerbszentrale.de/media/getlivedoc.aspx?id=32203

100

กฎหมายในเรองการควบคมการโฆษณาและการใชฉลาก ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 เพอหามาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมกบประเทศไทย ดงน

5.3 .4 .1 ม าตรการกอน ท สนค าจะเข าส ตลาด (Pre-market Control Measure)

ตามกฎหมายของประเทศไทยหากพจารณาถงการคมครองผบรโภคในเรองการโฆษณา และฉลาก ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 พบวา กฎหมายไดก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยก าหนดใหผประกอบธรกจผใดทสงสยวาการโฆษณาหรอฉลากของตนจะเปนการฝาฝนหรอไมเปนไปตามพระราชบญญตน ผประกอบธรกจผนนอาจขอใหคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอวาดวยฉลากพจารณาใหความเหนในเรองนนกอนท าการโฆษณาหรอกอนน าฉลากมาใชได โดยคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอวาดวยฉลากจะตองใหความเหนและแจงใหผขอทราบภายในสามสบวนนบแตวนทคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอวาดวยฉลากไดรบค าขอ หากไมแจงภายในก าหนดระยะเวลาดงกลาว ใหถอวาคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอคณะกรรมการวาดวยฉลากใหความเหนชอบแลว โดยการใดทไดกระท าไปตามความเหนของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอคณะกรรมการวาดวยฉลากทไดใหไวตามวรรคหนง มใหถอวาการกระท านนเปนความผดทางอาญา ตามทบญญตไวในมาตรา 29 และมาตรา 34 แลวแตกรณ

ในขณะท รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายไดก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยก าหนดหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑ ก าหนดลกษณะของการใชบรรจภณฑทถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผด และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไว6 สวนประเทศเยอรมน กฎหมายไดก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยการผลตสนคาหบหอจะตองปฏบตตามขอก าหนดและหลกเกณฑมาตรฐานตามทรฐบาลกลางไดออกกฎหมายเอาไว เชน การก าหนดหลกเกณฑมาตรฐานของการบรรจสนคาลงในบรรจภณฑไววาภายในบรรจภณฑจะมอากาศหรอพนทวางอยภายในไดไมเกนรอยละ 30 และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไว เปนตน7

ผเขยนเหนวาประเทศไทยควรบญญตมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดในรปแบบเดยวกบรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา เนองจากมความเหมาะสมกบประเทศไทย

6 มาตรการทใชในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของรฐแคลฟอรเนย

ประเทศสหรฐอเมรกา ผเขยนไดเคยกลาวอยางละเอยดเอาไวแลวอยในหนาท 62-67 7 มาตรการทใชในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศเยอรมน

ผเขยนไดเคยกลาวอยางละเอยดเอาไวแลวอยในหนาท 75-76

101

มากกวาการก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดในรปแบบเดยวกบประเทศเยอรมน ดวยเหตตามทไดวเคราะหไวแลวในหวขอท 5.2 และน ามาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดในการก ากบดแลในดานโฆษณาและดานฉลากของประเทศไทยทก าหนดใหผประกอบธรกจอาจขอใหคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอวาดวยฉลากพจารณาใหความเหนในเรองนนกอนท าการโฆษณาหรอกอนน าฉลากมาใชไดมาปรบใชกบกรณการก ากบดแลดานบรรจภณฑ เนองจากมขอด คอ เปนการแกปญหาทตนเหต กลาวคอ ก าหนดใหผประกอบธรกจสามารถสงตวอยางบรรจภณฑทสงสยวามขนาดใหญเกนจรงไปใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑพจารณาใหความเหนกอนน าบรรจภณฑดงกลาวมาใช และบญญตกฎหมายเพมเตมโดยก าหนดหลกเกณฑการใชบรรจภณฑและลกษณะของบรรจภณฑทถอวาเปนบรรจภณฑทอาจกอใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอปรมาณของสนคา

5.3.4.2 มาตรการหลงจากทสนคาเข าส ตลาด (Postmarket Control Measure)

ตามกฎหมายของประเทศไทยหากพจารณาถงการคมครองผบรโภคในเรองการโฆษณา ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 พบวา กฎหมายไดก าหนดมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดโดยก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยการโฆษณามอ านาจในการออกค าสงอยางหนงอยางใดตามทบญญตไวในมาตรา 27 กลาวคอ

(1) ใหแกไขขอความหรอวธการในการโฆษณา (2) หามการใชขอความบางอยางทปรากฏในการโฆษณา (3) หามการโฆษณาหรอหามใชวธการนนในการโฆษณา (4) ใหโฆษณาเพอแกไขความเขาใจผดของผบรโภคทอาจเกดขนแลวตาม

หลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาก าหนด เมอพจารณาถงการคมครองผบรโภคในเรองฉลากตามพระราชบญญต

คมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 33 พบวากฎหมายไดก าหนดมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดโดยก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจในการออกค าสงใหผประกอบธรกจเลกใชฉลากดงกลาวหรอด าเนนการแกไขฉลากนนใหถกตองได

และเมอพจารณาถงการคมครองผบรโภคทอยภายใตอ านาจหนาทของคณะกรรมการคมครองผบรโภคตามมาตรา 10 (3) แลว พบวากฎหมายไดก าหนดมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดโดยก าหนดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคมอ านาจในการแจงหรอโฆษณาขาวสารเกยวกบสนคาหรอบรการทอาจกอใหเกดความเสยหายหรอเสอมเสยแกสทธของผบรโภค ในการนจะระบชอสนคาหรอบรการ หรอชอของผประกอบธรกจดวยกได

102

ในขณะท รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายไดก าหนดมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดโดยก าหนดใหอ านาจพนกงานเจาหนาทสามารถยดบรรจภณฑทสงเสรมใหเกดการกระท าผดในการหลอกลวงหรอการฉอโกงรวมถงสงทบรรจอยภายในบรรจภณฑนน

สวนประเทศเยอรมน กฎหมายไดก าหนดมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดโดยก าหนดใหส านกงานชงตวงวด (Die Eichämter) ของแตละแควนเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลเกยวกบการตรวจสอบสงทอยภายในสนคาหบหอของผผลตหรอผประกอบธรกจ รวมทงตรวจสอบสนคาหบหอหากเปนบรรจภณฑทหลอกลวง และใหมลนธทดสอบสนคา (Stiftung Warentest) ด าเนนกจการเพอปกปองคมครองผบรโภค โดยการน าสนคาตางๆ ทวางจ าหนายตามทองตลาดมาทดสอบคณภาพ ความเหมาะสม และดานมาตรฐาน เปนตน และท าเปนบทความ รายงาน ลงพมพในนตยสาร test วางจ าหนายและแจกจายใหสมาชก

ผเขยนเหนวามาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดในการก ากบดแลดานฉลากของประเทศไทยทบญญตไวในมาตรา 33 โดยก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจสงใหผประกอบธรกจเลกใชฉลากดงกลาวหรอด าเนนการแกไขฉลากนนใหถกต อง เปนมาตรการทเหมาะสมทจะน ามาปรบใชกบกรณการก ากบดแลดานบรรจภณฑ กลาวคอ ก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจเลกใชบรรจภณฑทอาจท าใหผบรโภคเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอด าเนนการแกไขบรรจภณฑนนใหถกตอง รวมถงก าหนดเพมเตมมาตรการในเรองการใหอ านาจคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจด าเนนการเกบสนคาทฝาฝนกฎหมายออกจากทองตลาด เนองจากเหนวามาตรการดงกลาวท าใหผประกอบธรกจตองเสยทงคาใชจายในการเกบสนคาและสญเสยรายไดทจะไดจากการขายสนคา สงผลท าใหผประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและระมดระวงทจะกระท าการทเปนการฝาฝนกฎหมาย สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดทอยภายใตอ านาจหนาทของคณะกรรมการคมครองผบรโภคตามมาตรา 10 (3) ผเขยนเหนวาการก าหนดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนผแจงหรอโฆษณาขาวสารเกยวกบสนคาหรอบรการทอาจกอใหเกดความเสยหายหรอเสอมเสยแกสทธของผบรโภคเปนมาตรการทด กลาวคอ การก าหนดใหองคกรเปนผมหนาทดงกลาว ผเขยนเหนวามความเหมาะสมมากกวาการจะก าหนดใหผบรโภคทพบเหนการกระท าทเปนการฝาฝนเปนผด าเนนการดงทกลาวมา เนองจากเปนการปองกนมใหผบรโภคเกดขอพพาทกบผประกอบธรกจ อกทงการก าหนดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคมอ านาจดงกลาวเปนการแจงเตอนใหผบรโภคไดทราบลวงหนาวาสนคาใดบางทอาจท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด ผบรโภคจะไดใชความระมดระวงในการเลอกซอสนคาดงกลาว และการก าหนดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคมอ านาจดงกลาวสอดคลองกบมาตรการของประเทศเยอรมนทก าหนดใหองคกรเปนผมหนาทดงกลาวเชนกน

103

5.3.5 บทลงโทษ ตามกฎหมายของประเทศไทยหากพจารณาถงการคมครองผบรโภคในเรองการ

โฆษณาและฉลาก ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 พบวา มาตรา 47 ไดก าหนดบทลงโทษเอาไวโดยในกรณทผประกอบธรกจกระท าการกอใหเกดความเขาใจผดในแหลงก าเนด สภาพ คณภาพ ปรมาณ หรอสาระส าคญประการอนอนเกยวกบสนคาหรอบรการ ไมวาจะเปนของตนเองหรอผอน โฆษณาหรอใชฉลากทมขอความอนเปนเทจหรอขอความทรหรอควรรอยแลววาอาจกอใหเกดความเขาใจผด โดยเจตนากอใหผบรโภคเกดความเขาผดตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ และหากการกระท าดงกลาวเปนความผดตอเนองผกระท าตองระวางโทษปรบวนละไมเกนหนงหมนบาทหรอไมเกนสองเทาของคาใชจายทใชส าหรบการโฆษณานน ตลอดระยะเวลาทยงฝาฝนหรอไมปฏบตตาม สวนบทลงโทษเฉพาะในเรองฉลาก พบวาหากผประกอบธรกจไมปฏบตตามค าสงใหผประกอบธรกจเลกใชฉลากหรอไมแกไขฉลากนนใหถกตอง ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ สวนผทขายสนคาถารหรอควรรอยแลววาการไมมฉลากหรอการแสดงฉลากดงกลาวนนไมถกตองตามกฎหมาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ สวนผทรบจางท าฉลากทไมถกตองตามกฎหมาย โดยรหรอควรรอยแลววาฉลากดงกลาวนนไมถกตองตามกฎหมาย ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

ในขณะทรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา การฝาฝนหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑจะถอวาเปนความผดลหโทษ ซงมโทษปรบไมนอยกวา 25 ดอลลาร แตไมเกน 500 ดอลลาร หรอถกจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอทงจ าทงปรบ นอกจากเปนความผดลหโทษแลว ผกระท าการฝาฝนกฎหมายดงกลาวยงตองเสยคาปรบในทางแพงไมเกนหนงพนดอลลาร ($ 1,000 ) ส าหรบการฝาฝนบทบญญตในบรรพนในแตละครง และคาปรบในทางแพงทไดจายตามมาตรานจะถกน าไปรวมค านวณในการชดใชเยยวยาทางแพงหรอคาปรบทก าหนดภายใตกฎหมายอนๆดวย

สวนประเทศเยอรมน การฝาฝนบทบญญตวาดวยการหามผลตสนคาหบหอทจะวางจ าหนายในทองตลาด ทมลกษณะเปนการอวดอางดวยการออกแบบและตอเตมผลตภณฑใหมขนาดใหญมากกวาปรมาณทไดบรรจไวอยจรงจะมโทษปรบไมเกน 50,000 ยโร

โดยผเขยนเหนวาการก าหนดบทลงโทษของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาโดยถอวาเปนความผดทมโทษทงจ าคกและโทษปรบมผลท าใหผกระท าการฝาฝนเกดความเกรงกลวและเปนการปองกนการกระท าผดซ าไดดกวาของประเทศเยอรมนทมแตเพยงโทษปรบ ดงนนผเขยนจงเหนวาบทลงโทษทก าหนดไวในการก ากบดแลในดานฉลากของประเทศไทยในสวนของโทษจ าคกจงมความเหมาะสมทจะน ามาปรบใชกบกรณการก ากบดแลดานบรรจภณฑ กลาวคอ การก าหนดใหการ

104

กระท าทเปนการฝาฝนกฎหมายในเรองดงกลาวจะถกลงโทษจ าคกสงผลท าใหผประกอบธรกจเกดความเกรงกลว และเปนการปองกนมใหผประกอบธรกจกระท าผดซ าไดดกวาการก าหนดเอาไวแตเพยงโทษปรบ อกทงการก าหนดใหการกระท าทเปนการฝาฝนกฎหมายในเรองดงกลาวจะถกลงโทษจ าคกมความสอดคลองกบทรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาไดก าหนดไวอกดวย อยางไรกตามในสวนของโทษปรบ ผเขยนขอเสนอใหมการแกไขเพมเตมโทษปรบโดยการก าหนดคาปรบเปนจ านวนตามอตราสวนของผลประโยชนทผประกอบธรกจไดรบ ซงจะสงผลใหประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและเปนการปองกนมใหผประกอบธรกจกระท าผดซ าไดดกวาการก าหนดอตราคาปรบเอาไวอยางตายตว

5.3.6 สรปการแกไขมาตรการทางกฎหมายในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทย

จากการวเคราะหและเปรยบเทยบกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศทไดท าการศกษา ผเขยนเหนวาพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ควรมการปรบปรงโดยแกไขเพมเตมเรองการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ดงน

(1) ค านยาม เพมค านยาม ค าวา “บรรจภณฑ” หมายถง วตถใดๆทใชในการหอหมหรอ

เปนภาชนะบรรจของสนคาเพอประโยชนในการจ าหนายในดานตางๆ เชน ในดานการขนถาย การปกปอง และการเกบรกษาคณภาพ และการน าเสนอขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑ เปนตน

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล ก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบ

ดแลการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยแกไขเพมเตมชอจากเดม “คณะกรรมการวาดวยฉลาก” เปน “คณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑ” ซงมขอด กลาวคอ เนองจากฉลากเปนสงทตดหรอแนบกบบรรจภณฑอยเสมอ ดงนนการก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจหนาทในการก ากบดแลเรองบรรจภณฑเพมเตมจงไมเปนการเพมภาระแกคณะกรรมการวาดวยฉลากทมากเกนควร อกทงมาตรการทก าหนดไวในการก ากบดแลในดานฉลากเปนบทบญญตทมเจตนารมณเพอคมครองผบรโภคจากการเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาเชนเดยวกน

(3) มาตรการทใชในการก ากบดแล ก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาด โดยก าหนดใหการใชบรรจภณฑ

ลกษณะดงตอไปน ถอวาเปนบรรจภณฑทอาจกอใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอปรมาณของสนคา

105

(1) การใชเทคนคในการออกแบบบรรจภณฑดวยวธตางๆ เชน การเสรมฐานทงดานลางและดานบน หรอการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ หรอการใชฝาปด ทมลกษณะท าใหภายในบรรจภณฑมพนทวางทไมไดมไวเพอประโยชนส าหรบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจอยภายใน

(2) การบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑทผบรโภคไมสามารถมองเหนสงของทบรรจอยภายในไดอยางชดเจนเพยงบางสวน และท าใหบรรจภณฑดงกลาวมพนทวางภายในทไมจ าเปนพนทวางภายในทไมจ าเปน เวนแตการบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑเพยงบางสวนจะมเหตผลตามขอหนงขอใดหรอหลายขอ ดงตอไปน

(ก) เพอปกปองสงทถกหอหมหรอบรรจอยภายในบรรจภณฑ (ข) เนองจากขอจ ากดทเกดขนจากการใชเครองจกร ในการหอหมหรอ

บรรจสงของนน (ค) เนองจากมความจ าเปนทตองใชบรรจภณฑขนาดใหญเพอใหพนท

เพยงพอส าหรบการน าเสนอขอมลทชดเจน เพอการแสดงขอมลในฉลากตามทกฎหมายก าหนด (ง) เนองจากบรรจภณฑนนเปนสวนหนงในการน าเสนอของผลตภณฑและ

เปนสงทมมลคา โดยทงสองอยางมความส าคญ และมความสมพนธกบมลคาของผลตภณฑและกบการทสามารถน าไปใชงานแยกจากกนไดอยางอสระ เชน ชดของขวญทน ามารวมกบบรรจภณฑโดยมเจตนาเพอใหสามารถใชงานตอไปไดหลงจากทไดใชผลตภณฑจนหมดแลว หรอเพอการเกบไวเปนทระลก เปนตน

(จ) เนองจากขนาดของบรรจภณฑทแทจรง หรอขนาดของผลตภณฑ หรอจ านวนของผลตภณฑนนผบรโภคสามารถมองเหนได ณ จดขาย หรอเหนไดชดวาเปนบรรจภณฑชนทสอง

(ฉ) เนองจากการมอยของพนทวางภายในดานบนของบรรจภณฑชนใน มความจ าเปนในการอ านวยความสะดวกส าหรบการผสม การเตม การเขยา ใหเขากนกอนทผบรโภคจะใชงาน

(ช) เนองจากเหตอนๆซงตองพจารณาเปนกรณๆไป และก าหนดใหผประกอบธรกจสามารถสงตวอยางบรรจภณฑทสงสยวาม

ขนาดใหญเกนจรงไปใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑพจารณาใหความเหนกอนน าบรรจภณฑมาใชได

สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาด ก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจเลกใชบรรจภณฑทอาจท าใหผบรโภคเขาใจผดใน

106

สาระส าคญเกยวกบสนคาหรอด าเนนการแกไขบรรจภณฑนนใหถกตอง รวมถงก าหนดเพมเตมมาตรการในเรองการใหอ านาจคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจด าเนนการเกบสนคาทฝาฝนกฎหมายออกจากทองตลาด เนองจากเหนวามาตรการดงกลาวท าใหผประกอบธรกจตองเสยทงคาใชจายในการเกบสนคาและสญเสยรายไดทจะไดจากการขายสนคา สงผลท าใหผประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและระมดระวงทจะกระท าการทเปนการฝาฝนกฎหมาย

(4) บทลงโทษ น าบทลงโทษทไดบญญตไวในมาตรา 47 มาปรบใช โดยใหคงไวในสวนของ

โทษจ าคก และเพมเตมในสวนของโทษปรบโดยการก าหนดคาปรบเปนจ านวนตามอตราสวนของผลประโยชนทผประกอบธรกจไดรบ ซงจะสงผลใหประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและเปนการปองกนมใหผประกอบธรกจกระท าผดซ าไดดกวาการก าหนดอตราคาปรบเอาไวอยางตายตว

5.4. มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของประเทศไทยจากการศกษาพบวาประเทศไทยอาจมบทบญญตในเรองการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหายเอาไวเปนการเฉพาะอยในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 สวนหากผบรโภคตองการใชสทธในการเรยกรองคาเสยหายตามหลกกฎหมายแพงทวไปตองพจารณาวาการกระท าของผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะเปนการส าคญผด เปนกลฉอฉล เปนการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน เปนการซอขายตามค าพรรณนา และเปนการกระท าละเมด ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยหรอไม ซงสามารถวเคราะหถงมาตรการในการชดใชเยยวยา ซงไดแก การเลกสญญา การขอคนราคาสนคา การเรยกคาเสยหาย ไดดงน

5.4.1 วเคราะหมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคตาม

หลกกฎหมายแพงทวไป 5.4.1.1 ปญหาวาดวยการส าคญผด

การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไมไดท าใหผบรโภคเขาใจผดในผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนน แตเปนกรณทมลกษณะเปนการท าใหผบรโภคเกดความ

107

เขาใจผดในเรองขนาดและปรมาณของผลตภณฑทบรรจอยภายใน ดงนนการเขาใจผดของผบรโภคดงกลาวจงไมใชกรณเปนการส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมของทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม ตามมาตรา 156 สวนความเขาใจผดในเรองขนาดและปรมาณนนตองพจารณาวาการเกดความเขาใจผดดงกลาว จะเขากรณเปนการส าคญผดในสงท เปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ตามมาตรา 157 หรอไม ซงเมอพจารณาแลวเหนวาเรองขนาดและปรมาณถอวาเปนคณสมบตของทรพยสนท เปนสาระส าคญ เนองจากตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 “คณสมบต” หมายความวา คณงามความด คณลกษณะประจ าตวของบคคล ลกษณะประจ าของสงนนๆ เชน สมนไพรสวนใหญมคณสมบตเปนยารกษาโรค เปนตน ซงจะเหนไดวาในเรองขนาดและปรมาณเขาลกษณะตามความหมายดงทกลาวมา กลาวคอ ตามคณลกษณะประจ าของบรรจภณฑ เปนสงทมไวเพอบรรจหรอหอหมสงของใหเปนไปตามปรมาณหรอขนาดทก าหนดไวส าหรบการซอขายผลตภณฑตางๆ ดงนนปรมาณและขนาดจงเปนหนงในคณสมบตของบรรจภณฑและผลตภณฑ ดงนนจงถอวาเปนการส าคญผดในสงทเปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ซงมผลท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะตามมาตรา 157 และผบรโภคสามารถบอกลางความเปนโมฆยะได โดยผลของการเปนโมฆยะท าใหผบรโภคสามารถใชสทธในการบอกเลกสญญาไดโดยกลาวอางวาสญญาดงกลาวเปนโมฆยะและการบอกลางโมฆยะนนสงผลใหคสญญาตองกลบคนสฐานะเดม กลาวคอท าใหผบรโภคไดรบการคนราคาสนคาจากผประกอบธรกจ ซงตางกบโมฆะกรรมทอาจไมตองกลบคนสฐานะเดมเพราะอาจไมตองคนทรพยสนกนตามหลกเรองลาภมควรได แตถาเปนการพนวสยจะใหกลบคนเชนนนไดผบรโภคยงมสทธเรยกคาเสยหายชดใชใหแทน ดงนนหากกลบคนสฐานะเดมไดผบรโภคกจะเรยกรองคาเสยหายไมได อยางไรกตามยงมประเดนทนาสนใจในการน ามาวเคราะหวา การทผบรโภคไมไดใชความระมดระวงในการอานฉลากทผประกอบธรกจไดใหขอมลไวในเรองขนาดและปรมาณอยางชดเจนแลว จะถอวาเปนกรณทผบรโภคประมาทเลนเลออยางรายแรง ตามมาตรา 158 หรอไม ซงการประมาทเลนเลออยางรายแรง หมายถง การทผแสดงเจตนามไดใชความระมดระวงเลยแมเพยงเลกนอย จงเกดการส าคญผดขน เชน กรณการท าสญญาผแสดงเจตนาไมไดอานสญญาเลย เปนตน ดงนนในกรณทผบรโภคซอสนคาโดยทผบรโภคไมอานฉลากจงถอวาผบรโภคประมาทเลนเลออยางรายแรง เพราะเปนหนาทของผบรโภคทวๆไปทในการเลอกซอสนคา จะตองตรวจสอบการแสดงฉลาก ปรมาณ และราคาวาถกตองหรอไม และลกษณะของสนคาวาเปนจรงตามทโฆษณาไวหรอไมดวย แตหากผบรโภคซอสนคาโดยทผบรโภคพจารณาจากฉลากเปนอยางดแลว แตเหตในการส าคญผดเกดจากการทผประกอบธรกจใชเทคนคในการบรรจสนคาทซบซอน จะถอวาผบรโภคไมไดประมาทเลนเลออยางรายแรง นอกจากนกรณทผบรโภคไดเคยซอสนคาดงกลาวและพบวาสนคานนไดใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง แตผบรโภคยงซอสนคา

108

นนอก กรณการซอสนคาในครงตอมา ผบรโภคไมสามารถกลาวอางถงความส าคญผดไดอก เนองจากถอวาผบรโภคเขาใจถงขอเทจจรงของสนคานนแลววาสนคานนมปรมาณมากนอยเพยงใด กรณดงกลาวจงถอวาไมเขาลกษณะของหลกเกณฑในการส าคญผดตามทกฎหมายบญญตไว

5.4.1.2 ปญหาวาดวยกลฉอฉล การทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงซงอาจท าให

ผบรโภคเกดความเขาใจผดในดานขนาดและปรมาณของผลตภณฑทบรรจอยภายในบรร จภณฑดงกลาว โดยมวตถประสงคเพอท าใหผบรโภครสกวาผลตภณฑทอยภายในบรรจภณฑดงกลาวมผลตภณฑในขนาดและปรมาณทมากกวาและมความคมคามากกวาผลตภณฑของยหออน จงถอไดวากรณดงกลาวมลกษณะเปนการท ากลฉอฉลอยางหนง เพราะถอวาการกระท าของผประกอบธรกจนนเปนการหลอกลวงใหผบรโภคเขาใจผดไปจากความเปนจรงและท าใหผบรโภคตดสนใจทจะเลอกซอผลตภณฑของผประกอบการรายดงกลาว ซงการตดสนใจเลอกซอสนคาของผบรโภคนนปจจยในดานขนาดและปรมาณของผลตภณฑ ถอวาเปนหนงในปจจยส าคญทผบรโภคใชพจารณาประกอบในการตดสนใจเลอกซอสนคา และมอทธพลตอผบรโภคทถงขนาดถาผประกอบธรกจไมไดใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงแลวผบรโภคอาจจะไมเลอกซอสนคาของผประกอบธรกจรายนอยางแนนอน ดงนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงถอวาเปนการท ากลฉอฉลของผประกอบธรกจทถงขนาด ซงมผลท าใหผบรโภคสามารถบอกลางความเปนโมฆยะตามมาตรา 159 ได ตวอยางเชน กรณทผบรโภคยงมไดตดสนใจวาจะเลอกซอผลตภณฑยหอใดยหอหนงหรอผบรโภคไดตดสนใจวาจะซ อผลตภณฑยหอใดยหอหนงเอาไวแลว แตเมอผบรโภคไปถงจดขายพบวาผลตภณฑของยหอทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนมความคมคาทางดานปรมาณเนองจากมขนาดของบรรจภณฑทใหญกวายหออนในราคาทใกลเคยงกน ผบรโภคจงตดสนใจหรอเปลยนใจมาซอสนคาทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง แตเมอผบรโภคไดซอสนคานนแลวกลบพบวาปรมาณของผลตภณฑทบรรจอยไมไดมปรมาณทมากไปกวาผลตภณฑของยหออนแตอยางใด จากตวอยางทกลาวมาจะเหนไดวาผบรโภคทซอสนคา ทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนไดถกกลฉอฉลทถงขนาดตามทกฎหมายบญญตแลว อยางไรกตามกรณทผบรโภคไดเคยซอสนคาดงกลาวและพบวาสนคานนไดใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง แตผบรโภคยงซอสนคานนอก กรณการซอสนคาในครงตอมา ผบรโภคไมสามารถกลาวอางวาเปนการท ากลฉอฉลของผประกอบธรกจไดอก เนองจากถอวาผบรโภคเขาใจถงขอเทจจรงของสนคานนแลววาสนคานนมปรมาณมากนอยเพยงใด

นอกจากจะเปนกลฉอฉลท ถงขนาดตามมาตรา 159 แลว ยงสามารถพจารณาตอไปไดวาการกระท าดงกลาวถอวามลกษณะเปนการท ากลฉอฉลทเปนเหตจงใจทท าใหผบรโภคตดสนใจซอและท าใหผบรโภคตองยอมรบขอก าหนดอนหนกยงกวาทคกรณฝายนนจะยอมรบ

109

โดยปกต ตามมาตรา 161 อกดวย ซงมผลท าใหผบรโภคสามารถเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากกลฉอฉลนน ตวอยางเชน การทผบรโภคมความตงใจจะซอผลตภณฑของยหอหนงซงมขนาดของบรรจภณฑทใหญเกนจรงและมราคาทสงกวาผลตภณฑยหออนในทองตลาด เนองจากผบรโภคยอมรบวาแมผลตภณฑนนจะมราคาทสงกวาแตอาจไดรบผลตภณฑทมปรมาณมากกวายหออนเพราะมขนาดบรรจภณฑทใหญกวา ผบรโภคจงตดสนใจซอสนคายหอดงกลาว แตเมอผบรโภคซอสนคานนแลวกลบพบวาปรมาณของผลตภณฑทบรรจอย ไมไดมปรมาณทมากไปกวาผลตภณฑของยหออนแตอยางใด จากตวอยางทกลาวมาจะเหนไดวาผบรโภคทซอสนคาทมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนนถกกระท ากลฉอฉลทเปนเหตจงใจทท าใหผบรโภคตดสนใจซอและท าใหผบรโภคตองยอมรบขอก าหนดอนหนกยงกวาทคกรณฝายนนจะยอมรบโดยปกตตามมาตรา 161

5.4.1.3 ปญหาวาดวยการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน

กรณการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงนน จะถอวาเปนกรณการช าระหนในลกษณะทไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนหรอไม ตองพจารณาจากองคประกอบความรบผดของลกหนวาเปนกรณทลกหนผดนดไมช าระหนใหแกเจาหนหรอผมอ านาจรบช าระหน ไมช าระหนใหตรงตามสถานท ไมช าระหนใหตรงกบวตถแหงหน กระท าการฝาฝนหนาทงดเวนและการไมท าหนาทตามสญญา และท าใหเจาหนเกดความเสยหายหรอไม จากการพจารณาพบวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไมถอวาผขายผดนด ไมถอวาเปนการไมช าระหนใหแกเจาหน และไมถอวาช าระหนไมตรงตามสถานท เนองจากผซอซงเปนเจาหนสามารถรบสนคาไดทนท ณ สถานททผซอช าระเงน สวนองคประกอบในเรองการไมช าระหนใหตรงกบวตถแหงหน การฝาฝนหนาท งดเวนและการไมท าหนาทตามสญญา จากการพจารณาพบวาการทผบรโภคซอผลตภณฑทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจากผประกอบธรกจ มลกษณะเปนสญญาซอขาย ซงตามสญญาซอขาย หนาทของผขาย คอ การทผขายตองโอนกรรมสทธและหนาทของผซอ คอ การทผซอตองช าระราคา โดยการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะเปนกรณทผบรโภคไดเลอกซอสนคาทตนประสงคจะซอดวยตนเอง ดงนนจงถอไดวาเปนกรณทผบรโภคไดช าระราคาและไดรบโอนกรรมสทธจากผขายเรยบรอยแลว เมอเปดบรรจภณฑจงพบวาสงทซอมานนมปรมาณนอยกวาทผบรโภคคาดหวงเอาไว ดงนนเมอผขายไดปฏบตหนาทตามสญญาโดยโอนกรรมสทธใหแกผซอแลว จงไมเขาลกษณะตามองคประกอบความรบผดของลกหน และถอไมไดวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงของผประกอบธรกจเปนกรณการช าระหนไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน ผบรโภคจงไมสามารถเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทเกดขนจากเหตดงกลาวได อกทงการทผบรโภคพบวาสงทซอมานนมปรมาณนอยกวาทผบรโภคคาดหวงเอาไว เมอพจารณาแลวพบวาไมใชเรองทผขายสงมอบทรพยสน

110

นอยกวาทไดสญญาไว ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 465 (1) ผซอจะใชสทธไมยอมรบเอาทรพยสนดงกลาวและผซอจะขอใชราคาตามสวนไมได

5.4.1.4 ปญหาวาดวยการขายตามค าพรรณนา การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง มประเดนทตองพจารณาวาลกษณะ

ดงกลาวถอเปนการขายตามค าพรรณนาหรอไม เมอพจารณาจากความหมายของค าวา “การขายตามค าพรรณนา”จะเหนไดวา การขายตามค าพรรณนาเปนกรณทผซอไมมโอกาสในการตรวจตราทรพยสนทจะซอนนกอน แตผซอไดตดสนใจซอสนคาดงกลาวจากค าบรรยายถงลกษณะรปพรรณสณฐานและคณภาพของทรพยสนนนทผขายไดบรรยายไว ดงนนจงสามารถพจารณาไดวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เปนกรณของบรรจภณฑทมฉลากอธบายรายละเอยดของสนคาไวอยางชดเจนบนบรรจภณฑนนตามทกฎหมายก าหนดแลว เพยงแตมลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเทานน ซงลกษณะดงกลาวไมถอวาเปนการพรรณนาดวยวาจาหรอเปนรปภาพหรอลายลกษณอกษร อกทงในกรณนเปนกรณทผซอไดมโอกาสเหนหรอตรวจตราทรพยสนทจะซอกอนทจะตดสนใจซอสนคา ดงนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจงไมเขาลกษณะเปนการขายตามค าพรรณนาตามทบญญตไวในมาตรา 503 วรรค 2

5.4.1.5 ปญหาวาดวยละเมด การทจะพจารณาวาการกระท าของผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาด

ใหญเกนจรงวาเปนการท าละเมดตอผบรโภคหรอไมนน จะตองพจารณาองคประกอบของเรองละเมดตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 ไดบญญตเอาไว ซงเมอผเขยนไดพจารณาองคประกอบของความรบผดทางละเมด พบวาการทผประกอบธรกจเลอกใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงแทนทจะเลอกใชบรรจภณฑทมขนาดทเหมาะสม ถอวาเปนกรณทผประกอบธรกจไดมการกระท าแลวไมวาผประกอบธรกจจะกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมกตาม และจากการกระท าดงกลาวเปนการกระท าโดยผดกฎหมาย กลาวคอ ท าใหผบรโภคตองเสยคาใชจายทมากเกนกวาปกตถอวาเปนการกอใหเกดความเสยหายแกสทธเดดขาดในเรองทรพยสนของผบรโภคแลว โดยการกอใหเกดความเสยหายแกสทธเดดขาดในเรองทรพยสนซงถอวาเปนสทธขนพนฐานของประชาชนจงถอวาเปนกรณทผดกฎหมายอยในตว ดงนนหากการทผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงท าใหผบรโภคหลงเชอวาผลตภณฑดงกลาวมปรมาณบรรจท มากตามขนาดบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใชและเปนเหตใหผบรโภคไดรบความเสยหายตอทรพยสน การกระท าดงกลาวถอวาเปนการท าละเมดตอผบรโภค อนจะสงผลใหผประกอบธรกจตองใชคาสนไหมทดแทนตามทกฎหมายไดบญญตเอาไว

111

5.4.1.6 สรปมาตรการทางกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามหลกกฎหมายแพงทวไป

จากทไดวเคราะหวาการกระท าของผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เขาลกษณะเปนการส าคญผดเปนการส าคญผดในสงทเปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ซงมผลท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะ ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 157 รวมถงเขาลกษณะเปนกลฉอฉล มผลท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 ดงนนผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจสามารถบอกลางนตกรรมนนไดโดยมผลทางกฎหมายท าใหคกรณจะตองกลบคนสฐานะเดม กลาวคอ คกรณจะตองเปลยนแปลงสถานะไปใหเปนเหมอนตอนทท านตกรรม หากไดใหอะไรกนไปกตองคนใหแกกนทงหมด แตหากเปนการพนวสยทจะคนแกกนไดกตองชดใชคาเสยหายแทน กรณดงกลาวไดแกการทผบรโภคตองคนสนคาทซอมาใหแกผประกอบธรกจ สวนผประกอบธรกจตองคนคาสนคาใหแกผบรโภค แตหากผบรโภคไดใชสนคานนไปบางสวนแลว ผบรโภคจะตองช าระเงนคาสนคานนตามสวนทผบรโภคไดใชไปจรง สวนการทผบรโภคถกกลฉอฉลตามมาตรา 161 ผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจมแตเพยงสทธเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตกลฉอฉลเทานน

นอกจากนนการกระท าของผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เมอพจารณาตามหลกความรบผดทางละเมด พบวาหากผประกอบธรกจใชบรรจภณฑมขนาดทใหญเกนจรงโดยท าใหผบรโภคหลงเชอวาผลตภณฑดงกลาวมปรมาณบรรจตามขนาดบรรจภณฑทผประกอบธรกจน ามาใช และท าใหผบรโภคไดรบความเสยหายตอทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดตามทมาตรา 420 ไดบญญตเอาไว การกระท าดงกลาวถอวาเปนการท าละเมดตอผบรโภค อนจะสงผลใหผประกอบธรกจตองใชคาสนไหมทดแทนจากการท าละเมด กลาวคอ การใชคาสนไหมทดแทนตามความรบผดทางละเมดนมงหมายทจะเยยวยาใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดมเสมอนมไดมการละเมดเกดขน มไดมงทจะลงโทษผกระท าละเมดโดยใหผเสยหายไดรบการชดเชยความเสยหายมากเกนกวาความเสยหายทแทจรง ทผเสยหายไดรบแตอยางใด

โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายท เกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายของไทยตามหลกกฎหมายแพงทวไปไมมมาตรการในการชดใชเยยวยาทมความชดเจนตองอาศยการปรบใชกฎหมายและการตความ อกทงการชดใชเยยวยาแกผบรโภคไมครอบคลมและไมเหมาะสมกบความเสยหายทผบรโภคไดรบ

112

5.4.2 วเคราะหมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามกฎหมายเฉพาะ

จากการศกษาพบวามาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามกฎหมายเฉพาะของประเทศไทย ทอาจน ามาใชไดกบกรณทผบรโภคจะฟองรองใหผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงชดใชเยยวยาแกผบรโภค เปนการเฉพาะจะอยในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 ดงน

พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 เมอพจารณาตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 การใช

บรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงอาจถอวาเปนการกระท าอนใดทมใชเปนวสยทางการคาปกต ตามมาตรา 29 เนองจากโดยปกตวสยของผประกอบธรกจนนจะตองใชบรรจภณฑทมขนาดเหมาะสมกบผลตภณฑของตนใหมากทสด เพอทจะไดเปนการประหยดตนทนในการผลตและสงผลใหไดรบก าไรจากการขายสนคานนมากทสด ดงนนบคคลซงไดรบความเสยหายหรอคณะกรรมการคมครองผบรโภคหรอสมาคมตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคมอ านาจฟองคดเรยกคาเสยหายแทนผบรโภคหรอสมาชกของสมาคมไดตามมาตรา 40

พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 การกระท าทเปนการฝาฝนมาตรา 29 ตามพระราชบญญตการแขงขนทาง

การคา พ.ศ. 2542 นอกจากผซงไดรบความเสยหายจะสามารถฟองคดเรยกคาเสยหายไดตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 มาตรา 40 ทถอวาเปนการฟองเรยกคาเสยหายตามปกตแลว ผซงไดรบความเสยหายยงสามารถฟองเรยกคาเสยหายเพอการลงโทษแกผประกอบธรกจตามทบญญตไวในพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 มาตรา 42 ไดอกดวย กลาวคอ การใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงถอวาเปนกรณทผประกอบธรกจกระท าโดยเจตนาเอาเปรยบผบรโภคโดยไมเปนธรรมและท าใหผบรโภคไดรบความเสยหาย ดงนนศาลจงมอ านาจสงใหผประกอบธรกจจายคาเสยหายเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนดได โดยค านวณจากพฤตการณตางๆ เชน ความเสยหายทผบรโภคไดรบ ผลประโยชนทผประกอบธรกจไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบธรกจ และจากการทผประกอบธรกจไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผบรโภคมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย โดยการก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษนนศาลมอ านาจก าหนดไดไมเกนสองเทาของคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนด แตถาคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนดมจ านวนเงนไมเกนหาหมนบาท ศาลมอ านาจก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษไดไมเกนหาเทาของคาเสยหายทแทจรงทศาลก าหนด

113

โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายท เกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายเฉพาะของประเทศไทยทบญญตไวอยในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 ตามทไดกลาวมาแลวในขางตน ไดบญญตมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาไวยงไมเพยงพอ

ในขณะทรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาไดมมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะอยใน CLRA โดย CLRA ไดบญญตอยใน CIV บรรพ 3 หน (DIVISION 3. OBLIGATIONS) สวน 4 หนท เกดขนจากนตกรรมเฉพาะสง (PART 4. OBLIGATIONS ARISING FROM PARTICULAR TRANSACTIONS) ลกษณะ 1.5 พระราชบญญตการชดใชเยยวยาแกผบรโภค (TITLE 1.5. CONSUMERS LEGAL REMEDIES ACT) โดยบญญตวา การชดใชเยยวยาแกผบรโภคตามพระราชบญญตนสามารถน าไปใชกบการชดใชเยยวยาตามกฎหมายฉบบอนได ดงนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทเปนการฝาฝนตาม BPC จงสามารถน า CLRA มาใชเปนมาตรการในการชดใชเยยวยาแกผบรโภคได โดย CLRA บญญตวาวธการทไมเปนธรรมของการแขงขนทางการคาและการกระท าทไมเปนธรรมหรอหลอกลวง หรอการปฏบตทด าเนนการโดยบคคลใดบคคลหนงในการท านตกรรมซงมเจตนาทจะสงผลหรอเปนเหตใหการขายหรอใหเชาสนคาหรอบรการใหกบผบรโภคอนๆ จะเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายถาปรมาณสนคาทแสดงไวกบผบรโภคนนมปรมาณทผประกอบธรกจไมมอยจรง ดงนนผบรโภคคนใดทไดรบความเสยหายทเปนผลมาจากการกระท าของบคคลใดๆทเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย ผบรโภคสามารถจะด าเนนการตอบคคลนนใหชดใชหรอไดมาในสงใดๆ ดงตอไปน

1) คาทเสยหายทเกดขนจรง 2) ค าสงก าหนดวธ การกระท า และการปฏบต 3) การท าใหกลบคนสสภาพเดม 4) คาเสยหายในเชงลงโทษ 5) การบรรเทาทกขอนๆตามทศาลเหนสมควร โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายท เกยวของในการชดใชเยยวยา

ผบรโภคท ไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายเฉพาะ ของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกามขอด คอ มาตรการทางกฎหมายดงกลาวไดบญญตเปนกฎหมายทเกยวกบการชดใชเยยวยาใหแกผบรโภคไวเปนการเฉพาะ และครอบคลมถงการคมครองผบรโภคใน

114

ทกกรณ และก าหนดใหสทธแกผบรโภคในการทจะไดรบการชดใชเยยวยาทมความชดเจน เหมาะสม และเพยงพอในการชดใชเยยวยาผบรโภค

สวนประเทศเยอรมนไดมมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะอยใน UWG ซง UWG ไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผทไดรบผลกระทบไวดงตอไปน

1) การใชสทธฟองใหผฝาฝนหยดการกระท าทเปนการฝาฝน โดยในกรณนกฎหมายก าหนดบคคลทมสทธในการเรยกรอง ไดแก ผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขง สมาคมตามกฎหมายทมอยเพอสงเสรมการคาหรอผลประโยชนของผมวชาชพอสระ หนวยงานทมอ านาจในการตรวจสอบทมคณสมบตตามมาตรา 4 ของ the Injunctions Act หรอตามรายชอทปรากฏอยในมาตรา 4 ของDirective 98/27/EC of the European Parliament and of the Council of 19 May 1998 on injunctions for the protection of consumer interests และหอการคาและอตสาหกรรมหรอสมาคมชางฝมอ ดงนนผบรโภคจงไมมสทธฟองใหผฝาฝนหยดการกระท าทเปนการฝาฝน

2) การใชสทธเรยกรองคาชดเชยจากผทกระท าการฝาฝน กลาวคอ ผใดกระท าการโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลอใชการปฏบตทางการคาทขดตอกฎหมาย จะถกบงคบใหชดเชยตอผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงส าหรบความเสยหายทเกดขน ซงการเรยกรองคาชดเชยดงกลาว สามารถเรยกรองกบบคคลผตองรบผดชอบไดเฉพาะในกรณทมการฝาฝนทเกดขนโดยเจตนาเทานน

3) การใชสทธเรยกรองผลก าไรของผกระท าการฝาฝน กลาวคอ เปนการเรยกรองใหสละผลก าไรทไดรบจากการกระท าดงกลาวใหกบงบประมาณของรฐบาลกลาง โดยในกรณนกฎหมายก าหนดบคคลทมสทธในการเรยกรอง ไดแก สมาคมตามกฎหมายทมอยเพอสงเสรมการคาหรอผลประโยชนของผมวชาชพอสระ หนวยงานทมอ านาจในการตรวจสอบทมคณสมบตตามมาตรา 4 ของ the Injunctions Act หรอตามรายชอทปรากฏอยในมาตรา 4 ของ Directive 98/27/EC of the European Parliament and of the Council of 19 May 1998 on injunctions for the protection of consumer interests และหอการคาและอตสาหกรรมหรอสมาคมชางฝมอ ดงนนผบรโภคและผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงไมมสทธทจะใชสทธเรยกรองผลก าไรของผกระท าการฝาฝน

โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายท เกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายเฉพาะของประเทศ

115

เยอรมนทบญญตไวอยในกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม ไดบญญตมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยายงไมครอบคลมเพยงพอ เนองจากวตถประสงคของกฎหมายฉบบนมขนเพอตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม ดงนนมาตรการทก าหนดไวจงใหความส าคญกบการปองกนและลงโทษผประกอบธรกจทกระท าการละเมดกฎในการแขงขนทางการคามากกวาทจะก าหนดมาตรการในการชดใชเยยวยาใหแกผบรโภคอกทงยงไมมบทบญญตทใหสทธผบรโภคในการฟองคดโดยตรงกบผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวในกฎหมายฉบบดงกลาว

5.4.3 สรปการแกไขกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามกฎหมายเฉพาะ จากการวเคราะหถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภค

ทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามหลกกฎหมายแพงทวไปและตามกฎหมายเฉพาะของประเทศไทยเปรยบเทยบกบมาตรการทางกฎหมายของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมนแลว ผเขยนเหนวาประเทศไทยควรปรบปรงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ใหมมาตรการในการชดใชเยยวยาทเกดจากการใชบรรจภณฑทไมเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดเปนการเฉพาะ เนองจากการน าหลกกฎหมายแพงทวไปมาปรบใชเพอเยยวยาผบรโภคมความยงยากเนองจากผบรโภคตองด าเนนคดดวยตนเอง และตองใชระยะเวลาทยาวนาน แตหากเขากรณทเปนคดผบรโภคและคณะกรรมการคมครองผบรโภคเหนวาการด าเนนคดนนจะเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวม นอกจากผบรโภคทสามารถด าเนนคดไดเองแลว ยงใหสทธคณะกรรมการคมครองผบรโภค สมาคมหรอมลนธทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรอง สามารถใชสทธในการด าเนนคดแทนผบรโภคได อกทงการชดใชเยยวยาแกผบรโภคตามหลกกฎหมายแพงทวไปไมครอบคลมและไมเหมาะสมกบความเสยหายทผบรโภคไดรบดวย ดงนนจงขอเสนอใหก าหนดมาตรการเพมเตมโดยก าหนดใหผบรโภคมสทธเลกสญญาไดทนท และมสทธขอคนราคา เชนเดยวกบกรณการคมครองผบรโภค ตามพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 ดงนก าหนดใหการซอสนคาหรอบรการจากการใชบรรจภณฑทไมเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด ผบรโภคมสทธเลกสญญาโดยการสงหนงสอแสดงเจตนาภายในเวลาเจดวนนบแตวนทไดรบสนคาหรอบรการ ไปยงผประกอบธรกจ และก าหนดใหผบรโภคทใชสทธเลกสญญาตองเลอกปฏบตอยางใดอยางหนง ดงตอไปน

(1) สงคนสนคาไปยงผประกอบธรกจ หรอสงคนสนคา ณ สถานททซอ (2) เกบรกษาสนคาไวตามสมควรภายในระยะเวลายสบเอดวนนบแตวนทใชสทธ

เลกสญญา เวนแตสนคานนเปนของเสยงายโดยสภาพไมอาจเกบรกษาไดภายในระยะเวลาดงกลาว ใหเกบรกษาตามเวลาและวธการอนควรแกสภาพ เมอพนก าหนดนนแลว ผบรโภคจะเกบรกษาสนคานนไวหรอไมกได

116

ผบรโภคทเลอกปฏบตตาม (2) มหนาทตองสงคนสนคาใหผประกอบธรกจมารบคน ณ ภมล าเนาของผบรโภค แตถาผประกอบธรกจขอใหผบรโภคสงคนสนคาทางไปรษณยโดยเรยกเกบเงนปลายทาง ภายในระยะเวลาตาม (2) ผบรโภคตองสงคนสนคานนตามค าขอของผประกอบธรกจดงกลาว แตถาสนคาเปนของใชสนเปลอง ผบรโภคมหนาทคนเฉพาะสวนทเหลอจากการใชกอนใชสทธเลกสญญา โดยผบรโภคมสทธทจะยดหนวงสนคาไวไดจนกวาจะไดรบคนเงนทผบรโภคจายไปในการซอสนคานน

และก าหนดใหเมอผบรโภคใชสทธเลกสญญา ผประกอบธรกจตองคนเงนเตมจ านวนทผบรโภคจายไปเพอการซอสนคาหรอบรการนนภายในก าหนดเวลาสบหาวนนบแตวนทไดรบหนงสอแสดงเจตนาเลกสญญา ถาหากผประกอบธรกจไมคนเงนตามจ านวนและภายในระยะเวลาทก าหนด ใหผประกอบธรกจช าระเบยปรบใหแกผบรโภค

117

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป

การน าบรรจภณฑมาใชเปนกลยทธทางการตลาดไดกอใหเกดปญหาทส าคญตอผบรโภค

ในการเลอกซอผลตภณฑ โดยการทผประกอบธรกจเลอกใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง เปนสาเหตทท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผดวาผลตภณฑทบรรจอยภายในบรรจภณฑนนมขนาดทใหญหรอมปรมาณทมากขนตามขนาดของบรรจภณฑทใชในการหอหมหรอบรรจ นอกจากนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดสงผลกระทบตอผประกอบธรกจรายอนทเปนคแขงทางการคา โดยจากการศกษาคนควาพบวามประเดนปญหาทนาพจารณาในสามประเดนส าคญ ดงน

ประเดนทหนง ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง กลาวคอ บรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะมลกษณะอยางไร และมหลกเกณฑใดทจะสามารถแยกความแตกตางระหวางบรรจภณฑทมขนาดปกตกบบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงได

ประเดนทสอง มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง กลาวคอ บรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงสงผลกระทบกบผบรโภคอยางไร โดยแตละประเทศไดก าหนดมาตรการเอาไวแตกตางกน จงเปนประเดนทนาสนใจวามาตรการใดจะเปนมาตรการทเหมาะสมสงสดทจะน ามาก าหนดบทกฎหมายเพอน ามาใชควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงมากทสด

ประเดนทสาม มาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง กลาวคอ การชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงจะมหลกเกณฑการชดใชเยยวยาผบรโภคเปนการเฉพาะอยางไร

ผเขยนไดท าการศกษาคนควาและเปรยบเทยบระหวางกฎหมายไทยกบกฎหมายตางประเทศ ซงไดแก รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศเยอรมน แลวพบวาแตละประเทศมมาตรการในการควบคมและชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทนาสนใจ ดงน

6.1.1 ลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

กฎหมายไทยไมมบทบญญตทก าหนดหรออธบายถงลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไว

118

ส าหรบรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ไดก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวในรปแบบของการก าหนดความหมายของบรรจภณฑ ก าหนดหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑ ก าหนดลกษณะของการใชบรรจภณฑทถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผด และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไว โดยกฎหมายดงกลาวยอมใหผประกอบธรกจใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดในบางกรณ ถาหากการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงมลกษณะของการใชตามทกฎหมายระบไว

ในขณะทประเทศเยอรมน ไดก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวในรปแบบของการก าหนดเปนอตราสวนระหวางขนาดของบรรจภณฑกบปรมาณทบรรจไวอยจรง โดยกฎหมายก าหนดใหบรรจภณฑทใชในการบรรจผลตภณฑของสนคาหบหอมอากาศหรอพนทวางอยภายในไดไมเกนรอยละ 30 ของขนาดบรรจภณฑทน ามาใชในการบรรจ ถาหากเกนกวาเกณฑทก าหนดไวถอวาเปนบรรจภณฑทมลกษณะทใหญเกนจรง อยางไรกตามกฎหมายฉบบนไดก าหนดขอยกเวนไวดวยวา ถาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเปนสงทหลกเลยงไมไดในทางเทคนคผประกอบธรกจสามารถใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงได และนอกจากนยงไดก าหนดขอยกเวนไวอกหลายประการซงตองพจารณาเปนกรณๆไป

ดงนนจงสรปลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไดวา เปนบรรจภณฑทมอากาศหรอพนทวางภายในบรรจภณฑเปนจ านวนมากหรอมขนาดทใหญกวาปกตอนเนองมาจากการใชเทคนคในการออกแบบดวยวธตางๆ เชน การเสรมฐานทงดานลางและดานบน และการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ เปนตน ซงพนทวางและขนาดทใหญกวาปกตดงกลาวไมไดมไวเพอประโยชนส าหรบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจอยภายใน โดยผประกอบธรกจตงใจทจะใชบรรจภณฑลกษณะดงกลาวเพอทจะท าใหผบรโภคมความรสกวาผลตภณฑนนมความโดดเดนและมความคมคาในการตดสนใจเลอกซอ เปนตน

6.1.2 มาตรการทางกฎหมายในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง จากทไดท าการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคของ

ประเทศไทยถงมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง สรปไดวาในกลมกฎหมายคมครองผบรโภคทวไปและกฎหมายทคมครองผบรโภคเฉพาะในผลตภณฑบางอยางทใกลชดและเกยวของในชวตประจ าวนของผบรโภคไมไดบญญตถงมาตรการทเกยวของในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวอยางชดเจน จงไมมการก าหนดใหหนวยงานใดเปนผมอ านาจก ากบดแล และไมมบทลงโทษทก าหนดเอาไวส าหรบกรณดงกลาวอยางชดเจน

ส าหรบรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายไดใหอ านาจในการก ากบดแลแกหนวยงานทชอวากรมอาหารและเกษตร (Department of Food and Agriculture) โดย

119

เลขาธการกรมอาหารและเกษตร (Secretary) มอ านาจทจะน าการกระท าทเปนการฝาฝน หรอการกระท าทเปนการคกคามบทบญญตใดๆตามบรรพน ขนสศาลสงทมเขตอ านาจในเทศมณฑลได อกทงไดก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยก าหนดหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑ ก าหนดลกษณะของการใชบรรจภณฑทถอวาเปนบรรจภณฑทท าใหผบรโภคอาจเกดความเขาใจผด และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดไดก าหนดใหอ านาจพนกงานเจาหนาทสามารถยดบรรจภณฑทสงเสรมใหเกดการกระท าผดในการหลอกลวงหรอการฉอโกงรวมถงสงทบรรจอยภายในบรรจภณฑนน ในขณะทการฝาฝนหลกเกณฑของการใชบรรจภณฑจะถอวาเปนความผดลหโทษ ซงมโทษปรบไมนอยกวา 25 ดอลลาร แตไมเกน 500 ดอลลาร หรอถกจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอทงจ าทงปรบ นอกจากเปนความผดลหโทษแลว ผกระท าการฝาฝนกฎหมายดงกลาวยงตองเสยคาปรบในทางแพงไมเกนหนงพนดอลลาร ($ 1,000 ) ส าหรบการฝาฝนบทบญญตในบรรพนในแตละครง

สวนประเทศเยอรมน กฎหมายไดใหอ านาจในการควบคมตามกฎหมายฉบบน แก รฐบาลกลาง (Die Bundesregierung) โดยมอ านาจตราพระราชกฤษฎกา (Rechtsverordnung) ดวยความเหนชอบของสภาผแทนรฐ (Bundesrates) เพอปกปองผบรโภค เพออ านวยความสะดวกใหกบการคาขายสนคาหบหอ รวมทงการปฏบตตามกฎหมายของสหภาพยโรป โดยมส านกงานชงตวงวด (Die Eichämter) ของแตละแควนเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลเกยวกบการตรวจสอบสงทอยภายในสนคาหบหอของผผลตหรอผประกอบธรกจ รวมทงตรวจสอบสนคาหบหอหากเปนบรรจภณฑทหลอกลวง อกทงไดก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดโดยการผลตสนคาหบหอจะตองปฏบตตามขอก าหนดและหลกเกณฑมาตรฐานตามทรฐบาลกลางไดออกกฎหมายเอาไว เชน การก าหนดหลกเกณฑมาตรฐานของการบรรจสนคาลงในบรรจภณฑไววาภายในบรรจภณฑจะมอากาศหรอพนทวางอยภายในไดไมเกนรอยละ 30 และก าหนดถงขอยกเวนของการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไว เปนตน สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดไดก าหนดใหส านกงานชงตวงวด (Die Eichämter) ของแตละแควนเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแลเกยวกบการตรวจสอบสงทอยภายในสนคาหบหอของผผลตหรอผประกอบธรกจ รวมทงตรวจสอบสนคาหบหอหากเปนบรรจภณฑทหลอกลวง และใหมลนธทดสอบสนคา (Stiftung Warentest) ด าเนนกจการเพอปกปองคมครองผบรโภค โดยการน าสนคาตางๆ ทวางจ าหนายตามทองตลาดมาทดสอบคณภาพ ความเหมาะสม และดานมาตรฐาน เปนตน และท าเปนบทความ รายงาน ลงพมพในนตยสาร test วางจ าหนายและแจกจายใหสมาชก ในขณะทการฝาฝนบทบญญตวาดวยการหามผลตสนคาหบหอทจะวางจ าหนายในทองตลาด ทมลกษณะเปนการอวดอางดวยการออกแบบและตอเตมผลตภณฑใหมขนาดใหญมากกวาปรมาณทไดบรรจไวอยจรงจะมโทษปรบไมเกน 50,000 ยโร

120

ผเขยนเหนวามาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา เปนหลกเกณฑทนาสนใจ เหมาะสมกบกบสภาพสงคมของประเทศไทย ทความพรอมของเทคโนโลยตางๆของประเทศไทยยงไมมความทนสมยเพยงพอ กลาวคอ การก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาดในรปแบบของประเทศเยอรมนตองใชเครองมอส าหรบตรวจสอบแตการก าหนดลกษณะของบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงในรปแบบของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ผทเกยวของสามารถตรวจสอบไดโดยใชสายตา สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาดผเขยนเหนวามาตรการของประเทศเยอรมนทก าหนดใหมลนธทดสอบสนคา (Stiftung Warentest) น าสนคาตางๆ ทวางจ าหนายตามทองตลาดมาทดสอบคณภาพ ความเหมาะสม และดานมาตรฐาน และท าเปนบทความ รายงาน ลงพมพในนตยสาร test วางจ าหนายและแจกจายใหสมาชกเปนมาตรการทด เนองจากเปนการแจงเตอนใหผบรโภคทราบลวงหนาวาสนคาใดบางทอาจท าใหผบรโภคเกดความเขาใจผด ผบรโภคจะไดใชความระมดระวงในการเลอกซอสนคาดงกลาว สวนบทลงโทษผเขยนเหนวาการก าหนดบทลงโทษของรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาโดยถอวาเปนความผดทมโทษทงจ าคกและโทษปรบมผลท าใหผกระท าการฝาฝนเกดความเกรงกลวและเปนการปองกนการกระท าผดซ าไดดกวาของประเทศเยอรมนทมแตเพยงโทษปรบ

6.1.3 มาตรการทางกฎหมายในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง

จากการศกษาพบวามาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคตามกฎหมายเฉพาะของประเทศไทย ทอาจน ามาใชไดกบกรณทผบรโภคจะฟองรองใหผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงชดใชเยยวยาแกผบรโภค เปนการเฉพาะจะอยในพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ.2542 และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 โดยก าหนดใหผบรโภคสามารถฟองเรยกคาเสยหายไดทงคาเสยหายตามปกตและคาเสยหายเพอการลงโทษ สวนหากผบรโภคตองการใชสทธในการเรยกรองคาเสยหายตามหลกกฎหมายแพงทวไป ถอไดวาการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเขาลกษณะเปนการส าคญผดในสงทเปนคณสมบตของทรพยสนซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญ ซงมผลท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 157 อกทงการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเขาลกษณะเปนการท ากลฉอฉลของผประกอบธรกจทถงขนาด ซงมผลท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 ดงนนผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจสามารถบอกลางความเปนโมฆยะของนตกรรมนนไดโดยมผลทางกฎหมายท าใหคกรณจะตองกลบคนสฐานะเดม นอกจากนนการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงยงเขาลกษณะเปนกลฉอฉลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 161 โดยกรณกลฉอฉล

121

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 161 ก าหนดใหผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการกระท าดงกลาวของผประกอบธรกจมแตเพยงสทธเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตกลฉอฉลเทานน แตอยางไรกดในกรณทผบรโภคไดเคยซอสนคาดงกลาวและพบวาสนคานนไดใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง แตผบรโภคยงซอสนคานนอก การซอสนคาในครงตอมา ผบรโภคไมสามารถกลาวอางถงความส าคญผดและกลาวอางวาเปนการท ากลฉอฉลของผประกอบธรกจไดอก เนองจากถอวาผบรโภคเขาใจถงขอเทจจรงของสนคานนแลววาสนคานนมปรมาณมากนอยเพยงใด กรณดงกลาวจงถอวาไมเขาลกษณะของหลกเกณฑในการส า คญผดและกลฉอฉลตามทกฎหมายบญญตไว ในขณะทเมอพจารณาตามหลกความรบผดทางละเมด พบวาการใชบรรจภณฑมขนาดทใหญเกนจรงเปนการท าละเมดตอสทธในทรพยสนของผบรโภค ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 อนจะสงผลใหผประกอบธรกจตองใชคาสนไหมทดแทนจากการท าละเมด ซงการใชคาสนไหมทดแทนตามความรบผดทางละเมดนมงหมายทจะเยยวยาใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดมเสมอนมไดมการละเมดเกดขน มไดมงทจะลงโทษผกระท าละเมดโดยใหผเสยหายไดรบการชดเชยความเสยหายมากเกนกวาความเสยหายทแทจรง ทผเสยหายไดรบแตอยางใด โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑท มขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายของไทยไมมมาตรการชดใชเยยวยาทมความชดเจนตองอาศยการปรบใชกฎหมายและการตความ อกทงการชดใชเยยวยาแกผบรโภคไมมความเหมาะสมและไมครอบคลมกบความเสยหายทผบรโภคไดรบจากกรณดงกลาว

ส าหรบรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาแกผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงไวเปนการเฉพาะอยในพระราชบญญตการชดใชเยยวยาแกผบรโภค (CONSUMERS LEGAL REMEDIES ACT) หรอ CLRA โดยกฎหมายดงกลาวไดก าหนดใหผบรโภคสามารถจะด าเนนการตอผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงใหชดใชหรอปฏบตตามค าสงศาล ดงตอไปน

1) คาทเสยหายทเกดขนจรง 2) ค าสงก าหนดวธ การกระท า และการปฏบต 3) การท าใหกลบคนสสภาพเดม 4) คาเสยหายในเชงลงโทษ 5) การบรรเทาทกขอนๆตามทศาลเหนสมควร

โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายเฉพาะของร ฐแคลฟอรเนย

122

ประเทศสหรฐอเมรกา เปนมาตรการชดใชเยยวยาผบรโภคทมความชดเจน เหมาะสม และเพยงพอในการชดใชเยยวยาผบรโภค

สวนประเทศเยอรมน ไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงทก าหนดไวในกฎหมายเปนการเฉพาะอยในกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม (The Act Against Unfair Competition) หรอ UWG โดยกฎหมายดงกลาวไดก าหนดใหบคคลตามทกฎหมายก าหนดสามารถด าเนนการตอผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ดงตอไปน

1) การใชสทธฟองใหผฝาฝนหยดการกระท าทเปนการฝาฝน 2) การใชสทธเรยกรองคาชดเชยจากผทกระท าการฝาฝน 3) การใชสทธเรยกรองผลก าไรของผกระท าการฝาฝน

โดยผเขยนเหนวามาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาผบรโภคทไดรบผลกระทบจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงตามกฎหมายเฉพาะของประเทศเยอรมนทบญญตไวอยในกฎหมายตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม ไดบญญตมาตรการทางกฎหมายทเกยวของในการชดใชเยยวยาไวอยางไมครอบคลม กลาวคอ เนองจากวตถประสงคของกฎหมายฉบบนมขนเพอตอตานการแขงขนทไมเปนธรรม ดงนนมาตรการทก าหนดไวจง ใหความส าคญกบการปองกนและลงโทษผประกอบธรกจทกระท าการละเมดกฎหมายการแขงขนทางการคามากกวาทจะก าหนดมาตรการในการชดใชเยยวยาใหแกผบรโภค อกทงยงไมมบทบญญตทใหสทธผบรโภคในการฟองคดโดยตรงกบผประกอบธรกจทใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรงเอาไวในกฎหมายฉบบดงกลาว

6.2 ขอเสนอแนะ

6.2.1 ผเขยนเหนวาพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ควรมการปรบปรงโดย

แกไขเพมเตมเรองการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการควบคมบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง ดงน

(1) ค านยาม เพมค านยาม ค าวา “บรรจภณฑ” หมายถง วตถใดๆทใชในการหอหมหรอ

เปนภาชนะบรรจของสนคาเพอประโยชนในการจ าหนายในดานตางๆ เชน ในดานการขนถาย การปกปอง และการเกบรกษาคณภาพ และการน าเสนอขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑ เปนตน

123

(2) หนวยงานทมอ านาจในการก ากบดแล ก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากเปนหนวยงานทมอ านาจในการก ากบ

ดแลการใชบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยแกไขเพมเตมชอจากเดม “คณะกรรมการวาดวยฉลาก” เปน “คณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑ” ซงมขอด กลาวคอ เนองจากฉลากเปนสงทตดหรอแนบกบบรรจภณฑอยเสมอ ดงนนการก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจหนาทในการก ากบดและเรองบรรจภณฑเพมเตมจงไมเปนการเพมภาระแกคณะกรรมการวาดวยฉลากทมากเกนควร อกทงมาตรการทก าหนดไวในการก ากบดแลในดานฉลากเปนบทบญญตทมเจตนารมณเพอคมครองผบรโภคจากการเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาเชนเดยวกน

(3) มาตรการทใชในการก ากบดแล ก าหนดมาตรการกอนทสนคาจะเขาสตลาด โดยก าหนดใหการใชบรรจภณฑ

ลกษณะดงตอไปน ถอวาเปนบรรจภณฑทอาจกอใหผบรโภคเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอปรมาณของสนคา

(1) การใชเทคนคในการออกแบบบรรจภณฑดวยวธตางๆ เชน การเสรมฐานทงดานลางและดานบน หรอการเสรมผนงดานขางของบรรจภณฑ หรอการใชฝาปด ทมลกษณะท าใหภายในบรรจภณฑมพนทวางทไมไดมไวเพอประโยชนส าหรบผลตภณฑทถกหอหมหรอถกบรรจอยภายใน

(2) การบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑทผบรโภคไมสามารถมองเหนสงของทบรรจอยภายในไดอยางชดเจนเพยงบางสวน และท าใหบรรจภณฑดงกลาวมพนทวางภายในทไมจ าเปนพนทวางภายในทไมจ าเปน เวนแตการบรรจสงของเขาไปภายในบรรจภณฑเพยงบางสวนจะมเหตผลตามขอหนงขอใดหรอหลายขอ ดงตอไปน

(ก) เพอปกปองสงทถกหอหมหรอบรรจอยภายในบรรจภณฑ (ข) เนองจากขอจ ากดทเกดขนจากการใชเครองจกร ในการหอหมหรอ

บรรจสงของนน (ค) เนองจากมความจ าเปนทตองใชบรรจภณฑขนาดใหญเพอใหพนท

เพยงพอส าหรบการน าเสนอขอมลทชดเจน เพอการแสดงขอมลในฉลากตามทกฎหมายก าหนด (ง) เนองจากบรรจภณฑนนเปนสวนหนงในการน าเสนอของผลตภณฑและ

เปนสงทมมลคา โดยทงสองอยางมความส าคญ และมความสมพนธกบมลคาของผลตภณฑและกบการทสามารถน าไปใชงานแยกจากกนไดอยางอสระ เชน ชดของขวญทน ามารวมกบบรรจภณฑโดยมเจตนาเพอใหสามารถใชงานตอไปไดหลงจากทไดใชผลตภณฑจนหมดแลว หรอเพอการเกบไวเปนทระลก เปนตน

124

(จ) เนองจากขนาดของบรรจภณฑทแทจรง หรอขนาดของผลตภณฑ หรอจ านวนของผลตภณฑนนผบรโภคสามารถมองเหนได ณ จดขาย หรอเหนไดชดวาเปนบรรจภณฑชนทสอง

(ฉ) เนองจากการมอยของพนทวางภายในดานบนของบรรจภณฑชนใน มความจ าเปนในการอ านวยความสะดวกส าหรบการผสม การเตม การเขยา ใหเขากนกอนทผบรโภคจะใชงาน

(ช) เนองจากเหตอนๆซงตองพจารณาเปนกรณๆไป และก าหนดใหผประกอบธรกจสามารถสงตวอยางบรรจภณฑทสงสยวาม

ขนาดใหญเกนจรงไปใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑพจารณาใหความเหนกอนน าบรรจภณฑมาใชได

สวนมาตรการหลงจากทสนคาเขาสตลาด ก าหนดใหคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจเลกใชบรรจภณฑทอาจท าใหผบรโภคเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอด าเนนการแกไขบรรจภณฑนนใหถกตอง รวมถงก าหนดเพมเตมมาตรการในเรองการใหอ านาจคณะกรรมการวาดวยฉลากและบรรจภณฑมอ านาจสงใหผประกอบธรกจด าเนนการเกบสนคาทฝาฝนกฎหมายออกจากทองตลาด เนองจากเหนวามาตรการดงกลาวท าใหผประกอบธรกจตองเสยทงคาใชจายในการเกบสนคาและสญเสยรายไดทจะไดจากการขายสนคา สงผลท าใหผประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและระมดระวงทจะกระท าการทเปนการฝาฝนกฎหมาย

(4) บทลงโทษ น าบทลงโทษทไดบญญตไวในมาตรา 47 มาปรบใช โดยใหคงไวในสวนของ

โทษจ าคก และเพมเตมในสวนของโทษปรบโดยการก าหนดคาปรบเปนจ านวนตามอตราสวนของผลประโยชนทผประกอบธรกจไดรบ ซงจะสงผลใหประกอบธรกจเกดความเกรงกลวและเปนการปองกนมใหผประกอบธรกจกระท าผดซ าไดดกวาการก าหนดอตราคาปรบเอาไวอยางตายตว

6.2.2 ผเขยนเหนวาพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ควรมการปรบปรงโดยแกไขเพมเตมเรองการคมครองผบรโภคจากบรรจภณฑทมขนาดใหญเกนจรง โดยขอเสนอใหก าหนดมาตรการเพมเตมโดยก าหนดใหผบรโภคมสทธเลกสญญาไดทนท และมสทธขอคนราคา เชนเดยวกบกรณการคมครองผบรโภค ตามพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 กลาวคอ ก าหนดใหการซอสนคาหรอบรการจากการใชบรรจภณฑทไมเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด ผบรโภคมสทธเลกสญญาโดยการสงหนงสอแสดงเจตนาภายในเวลาเจดวนนบแตวนทไดรบสนคาหรอบรการ ไปยงผประกอบธรกจ และก าหนดใหผบรโภคทใชสทธเลกสญญาตองเลอกปฏบตอยางใดอยางหนง ดงตอไปน

125

(1) สงคนสนคาไปยงผประกอบธรกจ หรอสงคนสนคา ณ สถานททซอ (2) เกบรกษาสนคาไวตามสมควรภายในระยะเวลายสบเอดวนนบแตวนทใชสทธเลก

สญญา เวนแตสนคานนเปนของเสยงายโดยสภาพไมอาจเกบรกษาไดภายในระยะเวลาดงกลาว ใหเกบรกษาตามเวลาและวธการอนควรแกสภาพ เมอพนก าหนดนนแลว ผบรโภคจะเกบรกษาสนคานนไวหรอไมกได

ผบรโภคทเลอกปฏบตตาม (2) มหนาทตองสงคนสนคาใหผประกอบธรกจมารบคน ณ ภมล าเนาของผบรโภค แตถาผประกอบธรกจขอใหผบรโภคสงคนสนคาทางไปรษณยโดยเรยกเกบเงนปลายทาง ภายในระยะเวลาตาม (2) ผบรโภคตองสงคนสนคานนตามค าขอของผประกอบธรกจดงกลาว แตถาสนคาเปนของใชสนเปลอง ผบรโภคมหนาทคนเฉพาะสวนทเหลอจากการใชกอนใชสทธเลกสญญา โดยผบรโภคมสทธทจะยดหนวงสนคาไวไดจนกวาจะไดรบคนเงนทผบรโภคจายไปในการซอสนคานน

และก าหนดใหเมอผบรโภคใชสทธเลกสญญา ผประกอบธรกจตองคนเงนเตมจ านวนทผบรโภคจายไปเพอการซอสนคาหรอบรการนนภายในก าหนดเวลาสบหาวนนบแตวนทไดรบหนงสอแสดงเจตนาเลกสญญา ถาหากผประกอบธรกจไมคนเงนตามจ านวนและภายในระยะเวลาทก าหนด ใหผประกอบธรกจช าระเบยปรบใหแกผบรโภค

126

บรรณานกรม

หนงสอ

ชยวฒน วงศวฒนศานต. กฎหมายคมครองผบรโภค. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2543.

เพ ง เพ งนต . ค าอ ธบายประมวลกฎหมายแพ งและพาณชย วาดวยละเมด . พ มพคร งท 9. กรงเทพมหานคร : จรรชการพมพ, 2558.

จด เศรษฐบตร. หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2556.

ดาราพร ถระวฒน. กฎหมายหน : หลกทวไป. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2558.

ดาราพร ถระวฒน. กฎหมายสญญา : สถานะใหมของสญญาปจจบนและปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542.

ธานศ เกศวพทกษ. กฎหมายวธพจารณาคดผบรโภคตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ.2551. กรงเทพมหานคร : ยเนยน อลตราไวโอเรด, 2551.

ประพนธ ศาตะมาน และไพจตร ปญญพนธ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะ ซอขาย พรอมดวยภาคผนวกบทความพเศษบทบญญตลกษณะขายฝากตามกฎหมายใหมทผดพลาด. พมพครงท15. กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2551.

ปน คงเกยรตเจรญ และสมพร คงเกยรตเจรญ. บรรจภณฑอาหาร. กรงเทพมหานคร : แพคเมทส, 2541.

วษณ เครองาม. ค าอธบายกฎหมายวาดวย ซอขาย แลกเปลยนให. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2549.

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. การบรหารการตลาดยคใหม. กรงเทพมหานคร : ธรรมสาร, 2552. ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. ค าอธบายนตกรรม-สญญา. พมพครงท 18. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญชน, 2557. สรวศ ลมปรงษ. กฎหมายการแขงขนทางการคา : แนวคดพนฐาน เจตนารมณ และปญหา ฉบบรวม

บทความ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2543.

127

สวนบรรจภณฑและการพมพ ส านกพฒนาอตสาหกรรมสนบสนน กรมสงเสรมอตสาหกรรม . คมอเตรยมตวกอนออกแบบบรรจภณฑ. กรงเทพมหานคร : บรษท จรายา คอมมนเคขน จ ากด, 2546.

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร. สคบ.กบการคมครองผบรโภค. พมพครงท 16. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, 2556.

สษม ศภนตย. ค าอธบายกฎหมายเกยวกบการโฆษณา. กรงเทพฯ : ส านกพมพนตบรรณาการ, 2543.

สษม ศภนตย. ค าอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

. ค าอธบายกฎหมายค มครองผ บ รโภค . พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

. ค าอธบายพฒนาการของกฎหมายคมครองผบรโภคของไทย. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554.

. องคการเอกชนเพอคมครองผบรโภค. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2544.

บทความ เกษม พพฒนเสรธรรม. “กลยทธบรรจภณฑสรางแบรนด.” Productivity World. (ก.ย.-ต.ค.2553) :

56-57.

จมพล นนทศรพล. “ปญหาเกยวกบขอความโฆษณาทจะกอใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคาหรอบรการ ตามมาตรา 22 วรรคสอง 2 แหงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 : เรยนรประสบการณของประเทศออสเตรเลย”. วารสารกฎหมายธรกจบณฑต ปท 3 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2546): 113-130.

มานตย สธาพร. “ลกษณะเฉพาะบางประการของกฎหมายคมครองผบรโภค”. ดลพาห ปท 31 เลมท 4 (กนยายน-ตลาคม 2528) : 27-51.

128

รองพล เจรญพนธ. “การใชโทษปรบเปนมาตรการคมครองผบรโภคในเรองค าพรรณนาคณภาพสนคาหรอการโฆษณาทไมเปนธรรมตอผ บ รโภค ”. วารสารนตศาสตร ป ท 10 ฉบบท 2 (มถนายน 2521) : 316-329.

สรศกด มณศร. “การเปลยนแปลงในกฎหมายคมครองผบรโภค”. หนงสอรวบรวมบทความทางวชาการเพอเปนอนสรณแดศาสตราจารยไพโรจน ชยนาม, หนา 409-410. จดพมพโดยคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญชน, 2538.

____________. “อตสาหกรรมบรรจภณฑในประเทศไทย.” อตสาหกรรมสาร. (ก.ค.-ก.ย.37) : 4-5. วทยานพนธ ชชชย วงศพยคฆ. “วเคราะหพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 : กรณศกษา:

ค ว าม ห ม าย ข อ งค ด ผ บ ร โภ ค .” ว ท ย าน พ น ธม ห าบ ณ ฑ ต ค ณ ะ น ต ศ าส ต ร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554.

ประไพทพย ตงตรงวานช. “ปญหาเกยวกบมาตรฐานบรรจภณฑอาหารขององคการการคาโลก (WTO) และสหภาพยโรป (EU) ทสงผลกระทบตอการสงออกสนคาอาหารของไทย .” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

พชญาภา สนตธรารกษ. “ปญหาทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคทไดรบความเสยหายจากการซอสนคาตามค าพรรณนา : ศกษาเฉพาะกรณโฆษณาและฉลากตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553.

ภษต ตระวนชพงศ. “ความส าคญผดในการแสดงเจตนา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544.

วรรณวภา รกอาชพ. “การซอสนคาโดยมของแถม : ปญหาทางกฎหมายดานการคมครองผบรโภค.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554.

วชช จระแพทย. “กฎหมายคมครองผบรโภคดานการโฆษณา”. วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2523.

สภรณ อรณวฒนา. “ความรบผดในการประกอบธรกจโฆษณา”. วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536.

129

สออเลกทรอนกส ไทยพบลกา. “ลดพนทวางบรรจภณฑ มตใหมการคมครองผบรโภค ถงเวลาสะกด โจทยเรายมโลกมา

ใชจากรนลก ตองมพนธะตอคนรนหลง.” http://thaipublica.org/2015/08/scp-29-7-2558/, 8 สงหาคม 2558.

กลมงานคณะกรรมาธการการคมครองผบรโภค ส านกกรรมาธการ 3 ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “แนวทางการด าเนนงาน คณะกรรมาธการการคมครองผบรโภค สภาผแทนราษฎร.”http://www.parliament.go.th/ewtcommittee/ewt/consumerism/download/article/article_20111007095133.pdf, 14 ธนวาคม 2558.

ณฏฐณชา เลอฟลแบรต. “กฎหมายการแขงขนทางการคา : หลกสากล ประเทศไทย และประเทศในภมภาคอาเซยน. http://lawdrafter.blogspot.com/2015/02/blog-post_18.html, 18 พฤศจกายน 2558.

ประชด ทณบตร. “ความส าคญของการบรรจภณฑ .” http://creativekanchanaburi.blogspot. com/2012/06/blog-post.html, 18 พฤศจกายน 2558.

ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ กรงเบอรลน . “ขอมลเกยวกบการคมครองผบรโภคในเยอรมน.” http://www.ditp.go.th/contents_attach/71873/71873.pdf, 14 ธนวาคม 2558.

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. “ขนตอนการปฏบตงาน.” http://www.ocpb.go.th /ewt_news.php?nid=5168&filename=index, 5 ธนวาคม 2558.

ส านกสงเสรมการแขงขนทางการคา กรมการคาภายใน. “แนวปฏบตพฤตกรรมทางการคาทไมเปนธรรมตามม าตรา 29 แห งพ ระราชบญ ญ ต ก ารแข ง ขนทางการ คา พ .ศ . 2542.” http://otcc.dit.go.th/wp-content/uploads/2015/07/Guidelines-under-Section-26.pdf, 18 พฤศจกายน 2558.

Die Verbraucherzentrale Hamburg. “Luftpackungen : Viel Luft um nichtsver. ” http://www.vzhh.de/ernaehrung/119733/luftpackungen-viel-luft-um-nichts.aspx, December 14, 2015.

Ms Margaretha Lawrynowicz. “Misleading packaging practices.” http://www.europarl. europa.eu/document/activities/cont/201201/20120130ATT36566/20120130ATT36566EN.pdf, August 12, 2015.

130

Staatsbetrieb für Mess- und Eichwesen. “Fertigpackungen. ” http://www.eichamt. sachsen.de/557.htm, December 14, 2015.

Wettbewerbszentrale. “Short Version.” https://www.wettbewerbszentrale.de/media/ getlivedoc.aspx?id=32203, June 12, 2016.

Wettbewerbszentrale. “The Role of the Wettbewerbszentrale in the Enforcement System against Unfair Commercial Practices in Germany. ” https://www. wettbewerbszentrale.de/media/getlivedoc.aspx?id=33612, June 12, 2016.

131

ประวตผเขยน

ชอ นายธเนส ปตภทรพรกล วนเดอนปเกด 9 พฤษภาคม 2530 วฒการศกษา นตศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบหนง)

มหาวทยาลยกรงเทพ ปการศกษา 2551 เนตบณฑตไทย สมยท 62 ปการศกษา 2552

ประสบการณท างาน บรษท ซพ ออลล จ ากด (มหาชน) ตงแต พ.ศ.2558 – ปจจบน บรษท กรงไทยกฎหมาย จ ากด พ.ศ.2554 - 2556

มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองผู้บริโภคจากบรรจุภัณฑ์ที่มี...

Documents