ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

วฒนธรรมองคการของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

Sukhothai Thammathirat Open University Organizational Culture

รองศาสตราจารย ดร. นตยา ภสสรศร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

อาจารย ดร. อรวรรณ ภสสรศร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาวฒนธรรมองคการของ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชและสาขาวชาตาง ๆ

ตามกรอบวฒนธรรม 4 แบบคอ แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด และแบบราชการ ในประเดนตอไปน (1)

วฒนธรรม องคการปจจบน และวฒนธรรมองคการทพงประสงคทเปนวฒนธรรมเดน (2) ความแตกตางระหวาง

วฒนธรรมองคการปจจบนและวฒนธรรมองคการทพงประสงค และ (3) ความสอดคลองระหวางวฒนธรรมเดนกบมตยอย

ของวฒนธรรมองคการ 6 มต คอ ลกษณะขององคการ ผน าองคการ สภาพแวดลอมในการท างาน สงยดเหนยวองคการ

กลยทธทเนน และเกณฑของความส าเรจ

กลมเปาหมาย คอคณาจารยในสาขาวชาตาง ๆ 5 สาขาวชา คอ สาขาวชาศกษาศาสตร ศลปศาสตร

วทยาศาสตรสขภาพ พยาบาลศาสตร และสงเสรมการเกษตรและสหกรณ รวมจ านวน 78 คน เครองมอการวจย ไดแก

แบบประเมนวฒนธรรมองคการของคาเมรอนและควนน วเคราะหขอมลโดยการหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ

การทดสอบคาททระดบความมนยส าคญ .05

การวจยปรากฏผลวา (1) วฒนธรรมปจจบนทเปนวฒนธรรมเดนของ มสธ. เปนแบบครอบครว และแบบ

ราชการซงมคาคะแนนเทากน ทงนวฒนธรรมทพงประสงคเปนแบบครอบครว วฒนธรรมเดนในปจบนของสาขาวชา

ศกษาศาสตร และศลปศาสตรเปนแบบราชการ วฒนธรรมทพงประสงค คอแบบครอบครว ส าหรบสาขาวชาวทยาศาสตร

สขภาพ พยาบาลศาสตร และสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มวฒนธรรมเดนในปจบน และทพงประสงค เปนแบบ

ครอบครว (2 ) เมอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางวฒนธรรมองคการปจจบนและวฒนธรรมองคการทพงประสงค

พบวา มสธ. และสาขาวชาศกษาศาสตร มคะแนนวฒนธรรมทพงประสงคเพมขนส าหรบแบบครอบครว และแบบเฉพาะ

กจ สวนแบบราชการมคะแนนลดลง ทงนสาขาวชาศกษาศาสตร มคะแนนแบบการตลาดลดลงดวย สาขาวชาศลป-

ศาสตร และสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มคะแนนวฒนธรรมทพงประสงคเพมในแบบเฉพาะกจ และลดลงทแบบ

ราชการ ส าหรบสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ และพยาบาลศาสตร มคะแนนวฒนธรรมปจจบนและทพงประสงคไม

แตกตางกน (3) ในดานความสอดคลองระหวางวฒนธรรมเดนในปจจบน กบมตยอยของวฒนธรรมองคการ 6 มตพบวา

ทสอดคลองกนไดแก ของมสธ.สาขาวชาพยาบาลศาสตร และสงเสรมการเกษตรและสหกรณ ทไมสอดคลองกนไดแก ของ

สาขาวชาศกษาศาสตร ศลปศาสตรและวทยาศาสตรสขภาพ

*บทความในวารสารฉบบนมการเปลยนแปลงปทและฉบบทของวารสารจาก ปท 3 ม.ค.-ม.ย. 2556 เปน ปท 3 ฉบบท 1 ม.ค.-ม.ย.2556

เนองจากมความคลาดเคลอนในการเรยงลาดบวารสาร กรณการอางองบทความน ขอใหอางตามปและฉบบตามทแกไขใหมน

หากมขอสงสย กรณาสอบถามเพมเตมไดท สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช โทร.02 504 7588-9

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 คาสาคญ: วฒนธรรมองคการ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

Abstract

The purposes of this research were to study: (1) the dominant Sukhothai

Thammathirat Open University organizational culture based on four culture types: Clan,

Adhocracy, Market, and Hierarchy, (2) discrepancies between STOU current and preferred

future cultures, and (3) the congruence of the current dominant culture and different

organizational dimensions (Organizational Characteristics, Organizational Leader, Work

Environment, Organizational Glue, Strategic Emphasis, and Criteria of Success).

The target and accessible respondents were 78 STOU personnel distributed in 5

Schools (Educational Studies, Liberal Arts, Health Science, Nursing Science, and

Agricultural Extension and Cooperatives). The Organizational Culture Assessment

Instrument (OCAI) developed by Cameron and Quinn (2006) were used as the instrument to

describe the organizational culture profile of STOU and its Schools. Regarding the ethical

issues, an informed consent form for participants was offered to sign. Data were analyzed

using the mean, standard deviation, and t-test. The significance level was determined at the

.05 level.

The findings were as follows: (1) STOU staff showed both Clan and Hierarchy

culture types as dominant in the current situation but preferred a clan culture type in the

future. As for the specific schools, both the schools of Educational Studies and Liberal Arts

showed the Hierarchy culture type as dominant in the current situation but both preferred the

Clan as the future culture type. Schools of Health Science, Nursing Science and Agricultural

Extension and Cooperatives exhibited the Clan culture type as dominant in both the current

and preferred situations. (2) The discrepancies between current and preferred future culture of

STOU and School of Educational Studies showed that the mean scores were increasing in the

Clan and Adhocracy culture, and diminishing in the Hierarchy (also in Market for School of

Educational Studies). As for Schools of Liberal Arts and Agricultural Extension and

Cooperatives the mean scores were increasing in the Adhocracy culture, and decreasing in the

Hierarchy. For the Schools of Health Science and Nursing Science, the current and the

preferred culture types were not significantly different. (3) The congruence of the current

dominant culture and the six different organizational dimensions for STOU, the Schools of

Nursing Science and Agricultural Extension and Cooperatives showed their congruent culture

types. As for the Schools of Educational Studies, Liberal Arts and Health Science, each

dimension emphasized different culture types.

Keywords: Organizational Culture, SukhothaiThammathirat Open University

16

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

วฒนธรรมเปนแบบแผนการด าเนนชวตของกลม ซงสมาชกเรยนร รบถายทอดกนโดยการสงสอนอบรมทงทางตรงและทางออม (พทยา สายห 2517) วฒนธรรมมใชสงทตดตวมาแตก าเนด และมไดถายทอดผานทางพนธกรรม แตเปนเรองของการเรยนรทอาจเปลยนแปลงได (สนท สมครการ 2520) นอกจากน วฒนธรรมเปนสงจ าเปนส าหรบสงคมมนษย ซงจะเหมาะสมตามสภาพแวดลอมของสงคม จงไมสมควรทจะพจารณาวาวฒนธรรมใดดกวากน ส าหรบวฒนธรรมองคการเปนลกษณะเชงโครงสรางทางสงคมขององคการ ทชวยยดเหนยวองคการเขาดวยกน วฒนธรรมประกอบดวย คานยมทยดถอรวมกน ขอตกลง ความคาดหวง ลกษณะขององคการและสมาชก วฒนธรรมเปนตวแทนสงทเปนอยรอบขาง หรอทเปนอดมคตเดนทคนในองคการยดถอรวมกน (Cameron & Ettington, 1988; Schein, 1996)

คาเมรอนและควนน (Cameron and Quinn, 1999) ไดพฒนากรอบแนวคดเกยวกบวฒนธรรมองคการ ประกอบดวยมตวฒนธรรมองคการ 6 มต และวฒนธรรมเดน 4 แบบ (แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด และแบบราชการ)ซงนกวจยสามารถใชเครองมอวจยประเมนวฒนธรรมองคการทมชอวา OCAI หรอ Organizational Culture Assessment Instrument สรางแผนภาพ (profile) วฒนธรรมองคการ ซงเครองมอดงกลาวสามารถน ามาใชศกษาวฒนธรรมองคการระดบมหาวทยาลยได (Cameron and Quinn, 2006)

วตถประสงค

การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาวฒนธรรมองคการของ มสธ. และของสาขาวชาตางๆ ตามกรอบแนวคดขางตน ในประเดนตอไปน

1. วฒนธรรมองคการปจจบน และวฒนธรรมองคการทพงประสงคทเปนวฒนธรรมเดนของมสธ. และของแตละสาขาวชา

2. ความแตกตางระหวางวฒนธรรมองคการปจจบนและวฒนธรรมองคการทพงประสงค3. ความสอดคลองระหวางมตยอยของวฒนธรรมองคการกบภาพรวมของวฒนธรรมองคการ

นยามศพท

นยามศพทส าหรบวฒนธรรมองคการ 4 แบบน คาเมรอนและควนน (Cameron and Quinn, 2006) ก าหนดใหแตละแบบครอบคลมมตวฒนธรรมองคการ 6 มต คอ (1) ลกษณะขององคการ (2) ผน าองคการ (3) สภาพแวดลอมในการท างาน (4) สงยดเหนยวองคการ (5) กลยทธทเนน และ (6) เกณฑของความส าเรจ ค าจ ากดความของวฒนธรรมองคการ 4 แบบนเปนดงน คอ

17

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 1.องคการทมวฒนธรรมแบบครอบครว เปนองคการทมความเปนมตร บคลากรรจกการ

แลกเปลยน/แบงปน มลกษณะเหมอนครอบครวแบบขยายผน า/หวหนาหนวยงานมลกษณะเปนทปรกษา หรอบางทกเปนเสมอนพอแม (องคการเนนกจการภายในและความยดหยน) องคการวมตวกนไดดวยความภกดหรอประเพณ การอทศตนเองสง องคการเนนประโยชนระยะยาวของการพฒนาทรพยากรมนษย ใหความส าคญกบการอยรวมกนและขวญของผ รวมงาน ความส าเรจมองในรปของความรสกทไวตอการเปลยนแปลง/ความเขาใจตอลกคา และเปนมตรกบเพอนรวมงาน องคการเนนการท างานเปนทม การมสวนรวม และมตเอกฉนท

2.องคการทมวฒนธรรมแบบเฉพาะกจ เปนองคการทมความเปนพลวต เปนสถานทมงานสรางสรรค สมาชกขององคการกลาเสยงผน าเปนนกประดษฐและกลาเสยง (องคการเนนกจการภายนอก มความยดหยนและความเปนเอกตบคคลสง) สงทผกพนองคการไวคอ การกระท าทเนนการทดลองและการท าสงใหมๆ และเนนการน า ในระยะยาวเนนการเจรญเตบโตและตองการทรพยากรใหม ๆความส าเรจหมายถง การไดสงทมลกษณะเดนเฉพาะ/ไดผลผลตใหม/บรการใหม การเปนผน าดานการผลตและบรการถอวาส าคญ องคการสงเสรมความคดรเรม ความมอสระของบคลากร

3. องคการทมวฒนธรรมแบบการตลาด เปนองคการทเนนผลงาน ความสนใจหลกอยทความส าเรจของงาน บคลากรมการแขงขนและเนนเปาหมาย ผน าเปนผขบเคลอนทท างานหนก เปนผผลตและผแขงขน เปนผ ทบกบนและเนนงานอยางมาก (องคการเนนกจการภายนอก มความตองการความมนคงและการควบคม)สงทยดองคการเขาดวยกนคอการเนนชยชนะ ชอเสยง ความส าเรจรวมกนการมงเนนระยะยาวคอ การแขงขน สมฤทธผลของเปาหมายทวดได ความส าเรจพจารณาจากการมสวนในการตลาด การก าหนดราคาทแขงขนได และภาวะผน าการตลาด ถอวาส าคญ ลกษณะขององคการเปนแบบการขบเคลอนการแขงขนอยางหนก

4.องคการทมวฒนธรรมแบบราชการ เปนองคการรปนย มโครงสรางชดเจน มระเบยบการปฏบตทชวยควบคมการกระท าของบคคลผน ามความภาคภมใจในตนเอง ในการเปนผประสานงานและจดการทด มประสทธภาพ (องคการเนนกจการภายใน มความตองการความมนคงและการควบคม) การรกษาองคการใหด าเนนไปไดแบบราบรนถอวาส าคญ กฏเกณฑและนโยบายเปนสวนทยดองคการไวได ความสนใจระยะยาวคอความมนคงและการด าเนนการทมประสทธภาพ ราบรน ความส าเรจขององคการ คอ การสงตองาน ความราบรนในการท างานตามก าหนดเวลาและประหยด การบรหารบคลากรเนนทการ จางทมนคงและมทศทาง (ท านายได)

ประโยชนทไดรบจากการวจย การวเคราะหวฒนธรรมองคการของมหาวทยาลย และของแตละสาขาวชานท าใหทราบ สภาพ

ปจจบน และแนวโนมความตองการของอาจารยตามมตตาง ๆ ของวฒนธรรมองคการ ซงจะเปนประโยชน

18

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

ในการจดท าแผนยทธศาสตรในการพฒนาองคการไปสเปาหมาย นอกจากน ในการมงสสากล สารสนเทศ จากการวจยน จะเปนประโยชน แกหนวยงานอนทจะพฒนาความรวมมอกบมหาวทยาลย ซงหนวยงาน ดงกลาวจาเปนท�จะตองเรยนรลกษณะวฒนธรรมองคการของมหาวทยาลย เพอใหความรวมมอมประสทธภาพยงข น

วธการวจย การวเคราะหวฒนธรรมองคการของมหาวทยาลย และของแตละสาขาวชาน ศกษาจากการรบร

ของคณาจารย ไมรวมขาราชการประจ าส านก และสถาบนของมหาวทยาลย วฒนธรรมองคการของมหาวทยาลย พจารณาจากมตตางๆ 6 มตตามทกลาวขางตนคอ (1) ลกษณะขององคการ (2) ผน าองคการ (3) สภาพแวดลอมในการท างาน (4) สงยดเหนยวองคการ (5) กลยทธทเนน และ (6) เกณฑของความส าเรจ โดยใชแบบประเมนวฒนธรรมองคการ (OCAI: Organizational Culture Assessment Instrument) ทพฒนาโดยคาเมรอนและควนน (Cameron and Quinn, 2006)

ในแตละมตคณาจารยจะเปนผวเคราะหวามตดงกลาวมลกษณะเปนวฒนธรรมแบบใดใน 4 แบบ คอแบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด และแบบราชการ ผตอบจะก าหนดคาคะแนน

ของแตละแบบ ซงรวมกนทง 4 แบบ แลว มคาไมเกน 100 และเพอใหไดภาพชดขน แตละมตจะถก

น ามาแสดงเปนแผนภาพ (profile) มตวฒนธรรมองคการ

คาคะแนนของแตละมตในแตละแบบจะถกน ามารวมกนทง 6 มต ในแตละสาขาวชา ซงจะให ภาพรวมของวฒนธรรมองคการของแตละสาขาวชา และน ามาแสดงเปนแผนภาพวฒนธรรมองคการดง ภาพท 1 คาคะแนนแตละแบบของทกสาขาวชา เมอน ามารวมกนจะไดภาพวฒนธรรมองคการของ มสธ. (ตารางท 2) และน ามาแสดงดวยภาพท 1 การทดสอบความแตกตางระหวางวฒนธรรมปจจบนและ ตารางท 1 คณาจารยทงหมดและทเปนกลมตวอยางของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จ าแนกตาม

สาขาวชา

สาขาวชา คณาจารยทงหมด คณาจารยกลมตวอยาง*

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 ศกษาศาสตร 52 32.70 24 30.80

2 ศลปศาสตร 32 20.13 15 19.20

3 วทยาศาสตรสขภาพ 27 16.98 9 11.50

4 พยาบาลศาสตร 12 7.55 8 10.30

5 สงเสรมการเกษตรและสหกรณ 36 22.64 22 28.20

รวม 159 100 78 100

* มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชประกอบดวยสาขาวชารวม 12 สาขาวชา ส าหรบการวจยครงนศกษาจาก 5 สาขาวชาทรวบรวมขอมล พ.ศ. 2553

19

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

วฒนธรรมทพงประสงคใชการทดสอบคาท (t – test) ทระดบ .05 การศกษาวฒนธรรมองคการของ มหาวทยาลย และของแตละสาขาวชาน ศกษาจากการรบรของคณาจารยทยนดตอบแบบสอบถาม 5 สาขาวชาจากแบบสอบถามทสงให 12 สาขาวชา ดงแสดงในตารางท 1

ผลการวจยและอภปรายผล

การน าเสนอผลการวจย แบงเปน 3 เรอง คอ (1) วฒนธรรมองคการทเปนวฒนธรรมเดน (2) ความแตกตางระหวางวฒนธรรมองคการปจจบนและทพงประสงค และ (3) ความสอดคลองระหวางวฒนธรรมเดนกบมตของวฒนธรรมองคการ 1. วฒนธรรมองคการทเปนวฒนธรรมเดน: วฒนธรรมปจบนและวฒนธรรมทพงประสงค

วฒนธรรมองคการทเปนวฒนธรรมเดนพจารณาจากคาคะแนนบรรทดสดทาย ทเปนคาสงสดจากวฒนธรรม 4 แบบ จากขอมลในตารางท 2 พบวา วฒนธรรมปจจบนทเดนของมหาวทยาลยสโขทย- ธรรมาธราชคอวฒนธรรมแบบครอบครว และแบบราชการซงมคาคะแนนเทากน ทงนวฒนธรรมทพงประสงค คอวฒนธรรมแบบครอบครว

ส าหรบวฒนธรรมเดนในปจบนของสาขาวชาศกษาศาสตร และสาขาวชาศลปศาสตร (ตารางท 3) เปนวฒนธรรมแบบราชการ โดยททงสองสาขาวชามวฒนธรรมทพงประสงค คอวฒนธรรมแบบครอบครว

เมอพจารณาวฒนธรรมเดนของสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ สาขาวชาพยาบาลศาสตร และสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ (ตารางท 3) พบวาทง 3 สาขาวชา มวฒนธรรมเดนในปจบน และทพงประสงค คอวฒนธรรมแบบครอบครว โดยทวฒนธรรมเดนของสาขาวชา พยาบาลศาสตร มคาคะแนนสงเดนไปจากวฒนธรรมทง 3 แบบชดเจน สวนวฒนธรรมของสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ และสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มคาคะแนนของวฒนธรรมทง 4 แบบ คอนขางใกลเคยงกน 2. ความแตกตางระหวางวฒนธรรมองคการปจจบนและวฒนธรรมองคการทพงประสงค

ผลการทดสอบคาท (t-test) ระหวางคะแนนวฒนธรรมปจบน และทพงประสงค พบวาคะแนนมคาแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ดงน

1) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มคะแนนแตกตางกนทวฒนธรรมทง 3 แบบ คอแบบครอบครว แบบเฉพาะกจ และแบบราชการ สวนแบบการตลาดมคาไมแตกตางกน (ตารางท 2 ภาพท 1ก) ขอทนาสงเกต คอ วฒนธรรมทพงประสงคเมอเปรยบเทยบกบวฒนธรรมปจบน มคะแนนเพมขนส าหรบแบบครอบครว และแบบเฉพาะกจ สวนแบบราชการมคะแนนลดลง

20

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 2) สาขาวชาศกษาศาสตร มคะแนนแตกตางกนทวฒนธรรมทง 4 แบบ โดยคะแนนวฒนธรรมท

พงประสงคเพมขนส าหรบแบบครอบครว (มากกวา 10 คะแนน) และแบบเฉพาะกจ สวนแบบราชการ(ลดลงมากกวา 10 คะแนน) และแบบการตลาดมคะแนนลดลง (ตารางท 3 ภาพท 1ข)

3) สาขาวชาศลปศาสตร (ตารางท 3 ภาพท 1ค) และสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ(ตารางท 3 ภาพท 1ฉ) มคะแนนวฒนธรรมปจจบนและทพงประสงคแตกตางกนทแบบเฉพาะกจ และแบบราชการโดยททงสองสาขาวชามคะแนนวฒนธรรมทพงประสงคลดลงทแบบราชการ และเพมในแบบ เฉพาะกจ โดยเฉพาะทเหนเดนชดคอของสาขาวชาศลปศาสตร

21

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 ตารางท 2 ประเภทของวฒนธรรมเดน-วฒนธรรมองคการปจจบนและทพงประสงคของคณาจารยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (n=78)

มตวฒนธรรมองคการ

วฒนธรรมองคการปจจบน วฒนธรรมองคการทพงประสงค

แบบ

ครอบครว

แบบ

เฉพาะกจ

แบบ

การตลาด

แบบราชการ วฒนธรรมเดน แบบ

ครอบครว

แบบ

เฉพาะกจ

แบบ

การตลาด

แบบราชการ วฒนธรรมเดน

1 ลกษณะขององคการ - Mean 28.63 18.63 25.74 27.00 แบบครอบครว

และแบบราชการ

29.92 25.96 27.26 16.86 แบบครอบครว

- S.D. 17.00 7.80 11.47 17.99 17.25 11.62 10.18 8.88

2 ผน าองคการ - Mean 28.55 17.72 20.67 33.21 แบบราชการ 30.76 20.97 16.55 32.10 แบบราชการ

- S.D. 8.88 10.18 8.56 9.45 11.07 9.68 8.18 12.66

3 สภาพแวดลอมในการท างาน - Mean 36.95 14.96 17.76 30.33 แบบครอบครว 44.74 15.67 16.40 23.19 แบบครอบครว

- S.D. 11.98 6.99 7.84 15.07 15.10 8.99 6.80 10.15

4 สงยดเหนยวองคการ - Mean 26.22 21.35 25.88 26.55 แบบครอบครว

และแบบราชการ

29.22 24.49 26.99 18.63 แบบครอบครว

- S.D. 11.99 9.86 9.44 12.75 11.25 11.54 11.32 8.63

5 กลยทธทเนน - Mean 29.14 19.21 19.49 31.65 แบบครอบครว

และแบบราชการ

31.64 27.69 21.13 19.54 แบบครอบครว

- S.D. 15.53 7.94 6.33 17.16 11.38 7.15 6.99 11.30

6 เกณฑของความส าเรจ - Mean 28.92 21.71 19.67 29.71 แบบครอบครว

และแบบราชการ

34.91 24.12 16.77 24.21 แบบครอบครว

- S.D. 13.91 9.53 10.99 13.81 14.59 7.93 6.57 9.79

รวม -Mean 29.74 18.93 21.53 29.74 แบบครอบครว

และแบบราชการ

33.53 23.15 20.85 22.42 แบบครอบครว

-S.D. 10.49 5.63 6.44 9.10 9.24 6.95 5.58 6.54

22

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 4) สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ (ตารางท 3 ภาพท 1ง) และสาขาวชาพยาบาลศาสตร (ตาราง

ท 3 ภาพท 1จ) มคะแนนวฒนธรรมปจจบนและทพงประสงคไมแตกตางกน 3.ความสอดคลองระหวางวฒนธรรมเดนกบมตของวฒนธรรมองคการ มตของวฒนธรรมองคการทน ามาศกษาดงกลาวแลวขางตน ประกอบดวย (1) ลกษณะขององคการ (2) ผน าองคการ (3) สภาพแวดลอมในการท างาน (4) สงยดเหนยวองคการ (5) กลยทธทเนน และ (6) เกณฑของความส าเรจ การวเคราะหในสวนน ตองการแสดงความสอดคลองระหวางมตของวฒนธรรมองคการดงกลาว 6 มต กบวฒนธรรมเดนทวเคราะหในเรองท 1

1) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (ตารางท 2 ภาพท 2) มตของวฒนธรรมองคการทง 6 มต มความสอดคลองกบวฒนธรรมเดน กลาวคอ มตของวฒนธรรมองคการปจจบนทง 6 มต ม 4 มต คอมตท 1 และมตท 4-6 เปนวฒนธรรมแบบครอบครวและแบบราชการ สวนมตท 2 เปนวฒนธรรมแบบราชการ และมตท 3 เปนวฒนธรรมแบบครอบครว ส าหรบมตของวฒนธรรมองคการทพงประสงคทง 6 มต ม 5 มต คอมตท 1 และมตท 3-6 เปนวฒนธรรมแบบครอบครว สวนมตท 2 เปนวฒนธรรมแบบราชการ

2) สาขาวชาศกษาศาสตร (ตารางท 4)* มวฒนธรรมองคการปจจบน 3 มตแรกเปนแบบครอบครวสวนอก 4 มตหลงเปนแบบราชการ แสดงใหเหนวา มตยอยยงไมสอดคลองกนกบวฒนธรรมเดนในปจจบน ส าหรบวฒนธรรมทพงประสงค มตของวฒนธรรมองคการทง 6 มต และวฒนธรรมเดน มความสอดคลองกน คอเปนแบบครอบครว

3) สาขาวชาศลปศาสตร (ตารางท 4)* มวฒนธรรมเดนในปจจบนกบมตยอย 6 มต ไมสอดคลองกน 2 มต คอมตท 3 เปนแบบครอบครว และมตท 4 เปนแบบราชการเทา ๆ กน กบแบบการตลาด ส าหรบมตวฒนธรรมทพงประสงค 6 มต มถง 3 แบบ มตทสอดคลองคอ มตท 3 และมตท 6 ซงเปนแบบครอบครว สวนมตท 1 มตท 4 และมตท 5 เปนแบบเฉพาะกจ โดยมมตท 2 ผน าองคการเปนแบบราชการ

4) สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ (ตารางท 4)* มวฒนธรรมเดนในปจจบนกบมตยอย 6 มตสอดคลองกน 2 มต คอมตท 3 และมตท 5 ซงเปนแบบครอบครว สวนมตท 1และมตท 4 เปนแบบการตลาด มตท 6 เปนแบบเฉพาะกจ ส าหรบมตวฒนธรรมทพงประสงค 6 มต มถง 4 แบบ มตทสอดคลองคอ มตท 3 เปนแบบครอบครว สวนมตท 1 และมตท 4 เปนแบบการตลาด มตท 5 เปนแบบเฉพาะกจโดยมตท 2 ผน าองคการเปนแบบราชการ

................................. *ดตาราง ภาพประกอบและรายละเอยด ส าหรบสาขาวชาตาง ๆ จาก N. Passornsiri and O. Passornsiri “An Organizational Culture andWork life in SukhothaiThammathirat Open University, Thailand” ในInternationalising Education: Global Perspectives onCollaboration and Change, edited by James O’Meara and Michael Spittle. New York: Nova Science Publishers, Inc., 2012, pp.71-92.

23

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 5) สาขาวชาพยาบาลศาสตร (ตารางท 4)* มมตวฒนธรรมองคการทง 6 มต สอดคลองกบ

ภาพรวมเกอบทงหมด ยกเวนมตท 3 ปจจบนเปนแบบราชการ ส าหรบวฒนธรรมทพงประสงค มตท 2 ผน าองคการ และมตท 4 สงยดเหนยวองคการ เปนแบบราชการ

6) สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ (ตารางท 4)* มวฒนธรรมเดนในปจจบนกบมตยอย 6

มต สอดคลองกนเกอบทกมต ยกเวนมตท 2 ผน าองคการทเปนแบบราชการ ส าหรบวฒนธรรมทพง

ประสงคกบมตยอย 6 มต พบวาไมสอดคลองกน 3 มตใน 6 มต คอมตท 2 เปนแบบราชการ มตท 4 เปน

แบบการตลาด และมตท 5 เปนแบบเฉพาะกจ

................................. *ดตาราง ภาพประกอบและรายละเอยด ส าหรบสาขาวชาตาง ๆ จาก N. Passornsiri and O. Passornsiri “An Organizational Culture andWork life in SukhothaiThammathirat Open University, Thailand” ใน Internationalising Education: Global Perspectives onCollaboration and Change, edited by James O’Meara and Michael Spittle. New York: Nova Science Publishers, Inc., 2012, pp.71-92.

24

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

ตารางท 3 ประเภทของวฒนธรรมเดน-วฒนธรรมองคการปจจบนและทพงประสงคของคณาจารยสาขาวชาตาง ๆ

มตวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการปจจบน วฒนธรรมองคการทพงประสงค

แบบ

ครอบครว

แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด แบบราชการ วฒนธรรมเดน แบบ

ครอบครว

แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด แบบราชการ วฒนธรรมเดน

1 ศกษาศาสตร - Mean 29.08 17.42 21.78 31.44 แบบราชการ 40.12 23.58 16.57 20.01 แบบครอบครว

n = 24 - S.D. 11.26 6.96 6.05 10.86 7.42 9.09 5.72 6.99

2 ศลปศาสตร - Mean 25.74 16.59 19.84 37.94 แบบราชการ 29.44 24.50 22.06 24.00 แบบครอบครว

n = 15 - S.D. 5.72 1.46 7.32 7.10 1.96 5.44 2.74 4.24

3 วทยาศาสตรสขภาพ - Mean 29.54 22.32 24.26 23.89 แบบครอบครว 29.17 22.37 23.98 24.26 แบบครอบครว

n = 9 - S.D. 7.47 2.20 7.03 2.64 7.91 5.09 5.71 7.03

4 พยาบาลศาสตร - Mean 41.63 14.65 17.52 26.21 แบบครอบครว 37.67 17.42 20.38 24.54 แบบครอบครว

n = 8 - S.D. 13.45 3.76 5.67 9.74 13.59 2.16 4.74 7.26

5 สงเสรมการเกษตรและสหกรณ - Mean 28.92 22.34 22.77 25.97 แบบครอบครว 29.42 24.16 23.58 22.45 แบบครอบครว

n = 22 - S.D. 9.74 4.93 5.81 4.55 8.40 6.32 4.39 6.59

25

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

26

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 บทสรป

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มวฒนธรรมองคการปจจบนเปน 2 แบบผสมกนคอแบบครอบครวและแบบราชการ สวนวฒนธรรมทพงประสงคคอแบบครอบครว ส าหรบมตยอยท 1 ลกษณะขององคการ และมตท 5 กลยทธทเนน มคะแนนลดลงอยางมากส าหรบวฒนธรรมองคการแบบราชการ ซงแนวโนมนเปนแนวโนมทเปนไปไดดงทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ซงกลาวถงหนาทของคณะกรรมการอดมศกษาทมตอการจดการศกษาระดบอดมศกษา โดยใหค านงถงความเปนอสระและความเปนเลศทางวชาการของสถานศกษาระดบปรญญาตามกฏหมายวาดวยการจดตงสถานศกษาแตละแหง และ กฏหมายทเกยวของ (มาตรา 34)

นอกจากนวฒนธรรมองคการของสาขาวชาศกษาศาสตรและศลปศาสตรในปจจบนซงเปนแบบราชการ กมแนวโนมทจะปรบเปลยนเปนแบบครอบครว โดยมรายละเอยดทแตกตางกนเลกนอย กลาวคอ มตวฒนธรรมองคการสาขาวชาศกษาศาสตร 4 มต จาก 6 มต คอมตสภาพแวดลอมในการท างาน สงยดเหนยวองคการ กลยทธทเนน และเกณฑของความส าเรจ มคะแนนลดลงมากกวา 10 คะแนนจากแบบราชการ และมคะแนนเพมมากกวา 10 คะแนนในแบบครอบครว นอกจากนมทนาสงเกต คอ คะแนนของมตกลยทธทเนนเพมขน 11 คะแนนในแบบเฉพาะกจอกดวย ส าหรบมตวฒนธรรมองคการสาขาวชาศลปศาสตรทง 6 มต มคะแนนลดลงมากกวา 10 คะแนนจากแบบราชการโดยทมตวฒนธรรมองคการ 3 มต คอลกษณะขององคการ ผน าองคการ และกลยทธทเนน มคะแนนเพมขน มากกวา 10 คะแนนในแบบเฉพาะกจ

ส าหรบวฒนธรรมองคการของสาขาวชา อก 3 สาขาวชา คอ สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ พยาบาลศาสตร และสงเสรมการเกษตรและสหกรณ วฒนธรรมองคการปจจบนและพงประสงคไมแตกตางกนแตจากการพจารณามตยอย 6 มต ไดแสดงใหเหนแนวโนมบางประการ คอ มตผน าองคการของสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ ทมคะแนนลดลงจากแบบการตลาด มากกวา 10 คะแนน ในขณะทสาขาวชาพยาบาลศาสตร มคะแนนมตกลยทธทเนน ลดลงจากแบบครอบครว และมคะแนนเพมขนในแบบการตลาดมากกวา 10 คะแนน

27

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

28

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556 ตารางท 4 ประเภทข องวฒนธรรมเดน-วฒนธรรมองคการปจจบนและทพงประสงคของคณาจารยสาขาวชาตาง ๆ จ าแนกตามมตวฒนธรรมองคการ

มตวฒนธรรม

องคการ

วฒนธรรมองคการปจจบน วฒนธรรมองคการทพงประสงค

ศกษาศาสตร ศลปศาสตร วทยาศาสตร

สขภาพ

พยาบาล

ศาสตร

สงเสรม

การเกษตร

และสหกรณ

ศกษาศาสตร ศลปศาสตร วทยาศาสตร

สขภาพ

พยาบาล

ศาสตร

สงเสรม

การเกษตร

และสหกรณ

1 ลกษณะขององคการ แบบครอบครว แบบราชการ แบบการตลาด แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด แบบครอบครว แบบครอบครว

2 ผน าองคการ แบบครอบครว แบบราชการ แบบราชการ แบบครอบครว แบบราชการ แบบครอบครว แบบราชการ แบบราชการ แบบราชการ แบบราชการ

3 สภาพแวดลอมในการท างาน แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบราชการ แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว

4 สงยดเหนยวองคการ แบบราชการ แบบราชการและ

แบบการตลาด

แบบการตลาด แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบการตลาด แบบราชการ แบบการตลาด

5 กลยทธทเนน แบบราชการ แบบราชการ แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ แบบเฉพาะกจ แบบครอบครว แบบเฉพาะกจ

6 เกณฑของความส าเรจ แบบราชการ แบบราชการ แบบเฉพาะกจ แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบราชการ แบบครอบครว แบบครอบครว

ภาพรวม แบบราชการ แบบราชการ แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว แบบครอบครว

N 24 15 9 8 22 24 15 9 8 22

29

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

ขอเสนอแนะ การปรบเปลยนวฒนธรรมองคการจากแบบหนงไปสอกแบบหนงจ าเปนทจะตองจดท าแผน

ยทธศาสตร ซงนอกจากจะพจารณารายละเอยดจากค าจ ากดความขางตนแลว ยงตองพจารณาวาเปนแบบทอยใกลเคยงกน หรออยตรงขามกนโดยพจารณาจากภาพท 1 หากเปนแบบทอยใกลเคยงกน จะปรบไดงายกวาแบบทอยตรงขามกน เนองจากมประเดนทตองพจารณาประกอบในการจดท ากลยทธในการเปลยนนอยกวา ยกตวอยาง เชน การเปลยนจากแบบครอบครวเปนแบบเฉพาะกจ ทงสองแบบเนนความยดหยนและเสรภาพ ประเดนทแตกตางคอการเนนการด าเนนงานภายใน (แบบครอบครว) และภายนอก (แบบเฉพาะกจ) ส าหรบแบบทอยตรงขามกน เชนแบบราชการกบแบบเฉพาะกจ การปรบเปลยนจะยากกวามาก กลาวคอแบบราชการเนนการด าเนนงานภายใน ความมนคงและการควบคม สวนแบบเฉพาะกจเนนการด าเนนงานภายนอก ความยดหยนและเสรภาพ ประเดนทจะปรบเปลยนจงมมากกวา

ในป พ. ศ. 2555 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชอยในชวงของการเปลยนแปลงหลายประการ

นบตงแตการปรบเปลยนอธการบดเนองจากหมดวาระ และในชวงเวลานบแตนไป มหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช จะมคณาจารยเปนจ านวนมากทจะเกษยณอาย คณาจารยรนใหมทจะเขามาแทนจะมจ านวน

มาก จงควรทจะไดศกษาวฒนธรรมองคการแบบวเคราะหเจาะลกอกครงหนงวาแนวโนมการเปลยนแปลง

ตามทไดศกษาไวแลวน จะเปนแบบเดมหรอเปลยนไปในทศทางใด โดยเฉพาะความสอดคลองระหวางมต

วฒนธรรมองคการกบวฒนธรรมเดน ความไมสอดคลองชวคราวระหวางมตยอยกบวฒนธรรมเดนแสดงให

เหนความตองการในการเปลยนแปลง ในขณะทความไมสอดคลองถาวร จะเปนสงกดขวางการด าเนนงาน

ขององคการใหมประสทธภาพ (Cameron and Quinn, 2006)

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนส าเรจไดดวยความรเรมของ ดร. เจมส โอเมยรา (Dr. James O’Meara) ประธานคณะนกวจยของ ICET (International Council on Education for Teaching) ทไดรวบรวมความคดของสมาชก ICET เกยวกบกรอบแนวคดในการวจยวฒนธรรมองคการของมหาวทยาลยในประเทศตาง ๆ รวมทงการจดเวทแลกเปลยนเรยนรขอคนพบ ใหขอคดเหนเกยวกบงานวจยและการจดพมพรายงานการวจยใน Internationalising Education: Global Perspectives on Collaboration and Change, edited

by James O’Meara and Michael Spittle. New York: Nova Science Publishers, Inc., 2012,

30

ปท� 3 ฉบบท� 1 มกราคม - มถนายน 2556

บรรณานกรม

พทยา สายห (2517) ความเขาใจเกยวกบกลไกของสงคม กรงเทพมหานคร ส านกพมพเคลดไทย

สนท สมครการ (2520) วธการศกษาสงคมมนษยกบตวแบบการศกษาสงคมไทย กรงเทพ ไทย วฒนาพานช

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2545) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

Berrio, A.A. (2003). An organizational culture assessment using the competing values

framework: a profile of Ohio State University extension. Journal of Extension, 41(2),

2FEA3 retrieved from: http://www.joe.org/joe/2003april/a3.php.

Cameron, K. S., D. Bright, and A. Caza (2004). Exploring the relationships between

organizational virtuousness and performance. American Behavioral Scientist, 47(6),

766-790.

Cameron, K.S., and Ettington, D.R. (1988). The conceptual foundations of organizational

culture. In J.C. Smart (Ed.), Higher education: handbook of theory and research (vol.

4, pp. 356-396). New York: Agathon.

Cameron, K.S., and Quinn, R.E. (1999).Diagnosing and changing organizational culture.

Reading: Addision-Wesley.

Cameron, K.S., and Quinn, R.E. (2006).Diagnosing and changing organizational culture,

based on the competing values framework. San Francisco: Jossey Bass.

Cosner, S. (2009).Building organizational capacity through trust.Educational Administration

Quarterly, 45( 2), 248-291.

Fry, Gerald W.,Bovornsiri, Varaporn andUampuang ,Pornlert (1996). "Cultural Influences

on Higher Education in Thailand," in ComparativePerspectives on the Social Role of

Higher Education(pp. 55-77). New York: GarlandPress.

Office of the Education Council (2010).National Education Act (Revised version, 2009-

2016). Bangkok: Prickwan Graphic Co.

Office of the National Education Commission (2002).National Education Act B.E. 2542

(1999) and its second amendment B.E. 2545.

Passornsiri, Nittaya and Passornsiri, Orawon “An Organizational Culture and Work life in

SukhothaiThammathirat Open University, Thailand” in Internationalising Education:

Global Perspectives on Collaboration and Change, edited by James O’Meara and

Michael Spittle. New York: Nova Science Publishers, Inc., 2012, pp. 71-92.

Robson, C. (1993). Real world research: a resource for social scientists and practitioner-

researchers. Oxford, UK: Blackwell.

Schein, E. (1996). Culture: the missing concept in organizational studies. Administrative

Science Quarterly, 41, 229-240

.………………………………………….

31