ปท 17 ฉบบท 67 ตลาคม – ธนวาคม ๒๕๕6 ISSN ๑๕๑๓-๐๒๑๕

เรองในฉบบ หนา บทบรรณาธการ ๑ บทความ

การเกบตวอยางองคประกอบผลผลตผกบงจน ในงานทดลอง วจย ของสวนการใชน าชลประทาน

2 - 8

วชาการ สมประสทธการใชน าของขาวพดดเทยน 9 - 15 ในวงงาน

วธการทางสถต 16 - 20 ปกณกะ สมพอ ดนธทบทมสยาม 21 - 25

สาระเดอชวต ไมมเงน แตอยากทาบญไดหรอไม 26 - 28 ทานถามเราตอบ

ขาวกลอง ขาวซอมมอ ขาวสาร ตางกนอยางไร 29

จดทาพดย ฝายเผยแดรการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา

บทบรรณาธการ

วารสารขาวเกษตรชลประทาน ฉบบนเปนฉบบท 67 ประจ าเดอน ตลาคม – ธนวาคม พ.ศ. 2556 ส าหรบเนอหาในวารสารขาวเกษตรชลประทานฉบบนประกอบดวยเนอหาความรทนาสนใจเหมอนเดม ไดแก คอลมนวชาการ เรอง สมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยน บทความ น าเสนอเรอง การเกบขอมลองคประกอบผลผลตผกบงในงานทดลอง วจย ของสวนการใชน าชลประทาน ซงจะท าการรวบรวมพชชนดตาง ๆ น าเสนอตอไปเรอย ๆ คอลมน สาระเพอชวต น าเสนอเรองทเปนปญหาคาใจของหลาย ๆ ทาน อยากท าบญแตถาไมมเงนจะท าไดหรอ ไม สวนคอลมนปกณกะ เรอง สมโอ พนธทบทมสยาม ซงเปนสมโอทก าลงเปนทรจกกนวารสชาตด ในสวนของวงงาน ไดน าเสนอภาคตอตอนจบ วธการทางสถต ทานถามเราตอบ น าเสนอ เรอง ความแตกตางกนของขาวกลอง ขาวซอมมอ ขาวสาร กองบรรณาธการวารสารขาวเกษตรชลประทาน หวงวาทานผอานจะไดรบความรและคอยตดตามอานวารสารขาวเกษตรชลประทานฉบบตอ ๆ ไป แลวพบกนใหมในฉบบตอนรบป พ.ศ. 2557 ในโอกาสนกองบรรณาธการวารสารขาวเกษตรชลประทานขออวยพรส าหรบปใหม 2557 ทก าลงจะมาถงใหทานผอานทกทานจงประสบแตความสข ความเจรญ สขภาพแขงแรงตลอดป และตลอดไป กองบรรณาธการ

วารสารขาวเกษตรชลประทาน

การเกบขอมลองคประกอบผลผลตผกบงจน ในงานทดลอง วจย ของสวนการใชน าชลประทาน

นางสาวฉววรรณ สดจตร นกวชาการเกษตรช านาญการ สวนการใชน าชลประทาน ฝายเผยแพรการใชน าชลประทาน วารสารขาวเกษตรชลประทานฉบบท 65 และ 66 ไดน าเสนอการเกบขอมลองคประกอบผลผลต “ขาวและขาวโพดหวาน” แลว ส าหรบฉบบนจะน าเสนอการเกบขอมลองคประกอบผลผลตพชผกทเรารจกคนเคยกนด คอ “ผกบงจน” ผกบงจนนยมน ามาประกอบอาหารกวางขวางกวาผกบงไทย จงนยมปลกเปนการคาอยางแพรหลาย ทงการปลกเพอบรโภคสดและการผลตเมลดพนธ ผกบงจน มชอสามญทใชเรยกแตกตางกนไป ในภาษาองกฤษวา water convolvulus หรอ kang-kong เปนพชในตระกล Convolvulaceae มชอวทยาศาสตรวา Ipomoea aquatica Forsk. Var. reptan มถนก าเนดอยในเขตรอน พบไดทวไปในอฟรกา และเอเชยเขตรอนจนถงมาเลเซยและออสเตรเลย

โดยนกวชาการเกษตร ของสวนการใชน าชลประทาน ไดท าการทดลอง วจย เกยวกบการใชน าของผกบงจนไว ขอมลทตองการท าการบนทกและเกบรวบรวมเพอน ามาใชในการวเคราะหขอมลการเจรญเตบโตของผกบงจน ประกอบดวย

1. จ านวนตนผกบงจนตอถงทดลอง (ตน) 5. น าหนกตอตน (กรม) 2. น าหนกสดตอถง (กรม) 6. ความยาวรากตอตน (เซนตเมตร) 3. น าหนกสดตอไร (กโลกรม) 7. จ านวนใบตอตน (ใบ) 4. ความสงและความยาวของตน (เซนตเมตร)

บทความ

1. ตองมความสด มยอดตดอย ล าตนอวบ แตไมยาวเกนไป ความยาวมาตรฐาน ประมาณ 10 - 12 น ว (วดจากโคนถงยอด) 2. ใบและล าตนสเขยวไมเหลองช าและเหยวเฉา ใบตองไมมร 3. ตดรากใหหมด ไมมดนหรอทรายปนมา และตองปราศจากยาฆาแมลงหรอสารเคมหลงเหลออย อนอาจเปนอนตรายตอผบรโภค 4. สวนใหญตลาดฮองกงนยมพนธไตหวน ซงใหลกษณะตนสเขยวสด อวบ ใบไมเหยวช างาย กวา 36 ชวโมง ทมา กรมสงเสรมการเกษตร หองสมดความรการเกษตร

http://www.doae.go.th/library/html/veget_all.html

ขอมลทวไป :

ประวต :

ศกษาพนธและผลตเมลดพนธผกบงจนโดยวธคดเลอกพนธ เปรยบเทยบพนธเบ องตนทสถานทดลองพชสวนฝางและศนยวจยพชสวนพจตร พบวาพนธคดจากสถานทดลองพชสวนฝาง ใหผลผลตสง มคณภาพดกวาพนธอน ๆ ป พ.ศ.2530-2534 คดเลอกพนธแบบ Pure Line Selection โดยน าพนธคดเลอกจากสถานทดลองพชสวนฝาง มาคดเลอกตอเพอใหเปนพนธบรสทธไดสายพนธดเดน 4 สายพนธ น าไปทดสอบในทองถนและในไรกสกร ไดพนธทใหผลผลตสงและตนมคณภาพดกวาพนธการคา ลกษณะทวไป :

ล าตนสเขยวออนขนาดเสนผาศนยกลาง 0.69 เซนตเมตร จ านวนขอตอตน 7 ขอ ใบชต ง แคบเรยวยาวขนาด 2.6x13.18 เซนตเมตร ดอกสขาว เมลดสน าตาลด า ความสงของตน 35 เซนตเมตร อายเกบเกยว 20 วน ลกษณะเดน :

ผลผลตเฉลย 3,415 กโลกรมตอไร สงกวาพนธการคา ประมาณ 13 เปอรเซนต ใบแคบเรยวยาวตรงกบความตองการของตลาดไมทอดยอดกอนการเกบเกยว แตกแขนงทโคนตน ลกษณะล าตนสม าเสมอท าใหสะดวกและประหยดแรงงานในการตดแตงใบและแขนงทโคนตนกอนน าสงตลาด พ นทแนะนา :

ปลกไดทกภาคของประเทศไทยและปลกไดตลอดป ขอควรระวง :

ชวงฤดฝนถามฝนตกตดตอกนหลายวน ควรพนสารเคมปองกนก าจดโรคราสนมขาว และในชวงฤดหนาวหรอชวงทมอณหภมต า จะเกบเกยวผลผลตลาชากวาปกต 5-7 วน ทมา: กรมวชาการเกษตร http://it.doa.go.th/cv/view2.php?id=132

คณภาพมาตรฐานผลผลตผกบงจนเพอสงออก มดงน

สาหรบพนธผกบงจน ทเปนพนธรบรองโดยกรมวชาการเกษตร คอ พนธพจตร 1 มลกษณะประจาพนธ ดงน

การเกบขอมลองคประกอบผลผลตของผกบงจนในงานทดลองดานการใชน าชลประทานของพช รายละเอยด มดงน

แสดงองคประกอบตาง ๆ ของผกบงจน

จานวนตนผกบงจนตอถงทดลอง (ตน) ในการศกษาหาปรมาณการใชน าของผกบงจน ของสวนการใชน าชลประทาน จะท าการปลกผกบงจนในถง Lysimeter แบบ Percolation ขนาด 1.50 x 1.50 x 1.50 เมตร โดยจะท าการเกบรวบรวมขอมลในวนเกบเกยวผลผลตเพยงคร งเดยว ทกถงการทดลองและน ามารวบรวมเปนคาเฉลยตอถง

. น าหนกสดตอถง (กรม) เปนการบนทกขอมลน าหนกสดของผกบงจนในถงการทดลอง โดยท าการเกบขอมลเพยงคร งเดยวในแตละถงในวนเกบเกยวผลผลตและน าผลผลตชงน าหนกสดแตละถงพรอมบนทกขอมล

. น าหนกสดตอไร (กโลกรม) พนธผกบงจนทปลกในปจจบน สวนใหญจะเปนพนธการคา ท งทผลตเมลดพนธในประเทศไทยและน าเขามาจากตางประเทศ เชน ไตหวน เมลดพนธผกบงจนในประเทศทไดรบการคดเลอกและปรบปรงพนธจากกรมวชาการเกษตร ศนยวจยพชสวนพจตร คอ พนธพจตร 1 ซงมลกษณะดเดน คอ ผลผลตโดยเฉลย 3,415 กโลกรมตอไร มใบแคบเรยวยาว ตรงกบความตองการของตลาดและมลกษณะใบชต ง ล าตนสเขยวออน ไมมการทอดยอดกอนการเกบเกยว ไมมการแตกแขนงทโคนตน ลกษณะล าตนสม าเสมอกน ท าใหสะดวกและประหยดแรงงานในการตดแตงใบและแขนงทโคนตนกอนน าสงตลาด เมอท าการเกบรวบรวมผลผลตเรยบรอยแลวจงท าการบนทกน าหนกผลผลตตอไร (กโลกรม) ตอไป . ความสงหรอความยาวของตนผกบงจน (เซนตเมตร)

เนองจากผกบงจนเปนไมลมลก ในระยะแรกของการเจรญเตบโตจะมล าตนต งตรง หลงจากงอกได 5-7 วน จะมใบเล ยงโผลออกมา 2 ใบ มลกษณะปลายใบเปนแฉก ไมเหมอนกบใบจรงเมอตนโตในระยะสองสปดาหแรก จะม

การเจรญเตบโตทางล าตนอยางรวดเรวจนกระทงอายประมาณ 30 - 45 วน การเจรญเตบโตจะเปลยนไปในทางทอดยอดและแตกกอ ซงจะท าการวดความสงไวขณะทล าตนต งตรง และในระยะตอไปจะเล อยทอดยอดไปตามพ นดนหรอน า ล าตนมสเขยว มขอและปลองขางในกลวง รากจะเกดทขอทกขอทสมผสกบพ นดนหรอน า ทขอมกมตาแตกออกมา ท งตาใบและตาดอก โดยตาดอกจะอยดานใน สวนตาใบจะอยดานนอก เรากจะท าการบนทกความยาวของผกบงตอไปจนกระทงเกบเกยว

ส าหรบการเกบเกยวหลงจากหวานเมลดพนธผกบงจนลงแปลงปลกได 20 - 25 วน ผกบงจนจะเจรญเตบโต มความสงหรอความยาวของตนประมาณ 30 - 35 เซนตเมตร ซงจากขอมลคณภาพผกบงจนเพอสงออก โดยกรมวชาการเกษตร (http://www.doae.go.th/library/html/veget_all.html) ไดก าหนดความยาวมาตรฐานของผกบงจนไววา จะมความยาวประมาณ 10 - 12 น ว หรอ 25 - 30 เซนตเมตร โดยวดจากโคนตนถงยอด

แสดงการวดความยาวและความสงของตนผกบงจน

(ขอบคณรปภาพจาก http://skepat-lombok.blogspot.com/2011/07/keistimewaan-kangkung-lombok.html)

. น าหนกตอตน (กรม) การเกบเกยวผลผลตใหถอนตนผกบงจนออกจากแปลงปลกท งตนและราก ควรรดน ากอนถอนตนผกบงจนข นมาจะถอนผกบงจนไดสะดวก รากไมขาดมาก หลงจากน นลางรากใหสะอาด น ามาชงน าหนกตอตน และท าการบนทกขอมล

. ความยาวรากตอตน (เซนตเมตร) รากผกบงจนมรากเปนแบบรากแกว มรากแขนง แตกออกทางดานขางของรากแกว และยงสามารถแตกรากฝอยออกมาจากขอของล าตนไดดวย โดยมกจะเกดตามขอทอยแถว ๆ โคนเถา การวดความยาวรากหลงจากถอนตนผกบงทพรอมเกบเกยวแลว ใหท าความสะอาดรากใหสะอาดแลววดความยาวรากจากโคนตนจนถงปลายรากทยาวทสดในตนผกบงตวอยางน น แลวท าการบนทกขอมลตอไป

. จานวนใบตอตน (ใบ) ใบผกบงจนจะเปนใบเดยว มขอบใบเรยบ รปใบคลายหอกโคนใบกวางคอย ๆ เรยวเลกไปตอนปลาย ปลายใบแหลม ทโคนใบเปนรปหวใจ ขอบใบเรยบหรอเปนคลน ใบมความยาวประมาณ 7-15 เซนตเมตร กานใบยาว 3 - 8 เซนตเมตร (ขอมลจาก http://skepat-lombok.blogspot.com/2011/07/keistimewaan-kangkung-lombok.html และ http://www.oknation.net/blog/horti-asia/2012/10/18/entry-1

ท งน กรมวชาการเกษตรไดทาการรบรองพนธผกบงจน พนธพจตร 1 รบรองพนธ เมอวนท 27 กนยายน 2537 ไววา ลกษณะของใบผกบงจนตามพนธรบรองน จะมลกษณะใบ ดงน คอ ขนาดใบกวาง 2.6 เซนตเมตร ยาว 13.18 เซนตเมตร รปทรงของใบ สวนใหญใบแคบเรยวยาว ลกษณะชต ง (กรมวชาการเกษตร. 2537. ประกาศกรมวชาการเกษตร เรองการรบรองพนธผกบงจน พนธพจตร 1. )

วดจากโคนตนจนถงปลายรากทยาวทสด

ซงการเกบขอมลองคประกอบผลผลตผกบงจนของสวนการใชน าชลประทาน จะตรวจนบจ านวนใบตอตน ไวเปนขอมล โดยท าการตรวจนบใบผกบงจนจากตนตวอยางผกบงจน แลวท าการบนทกขอมล

สาหรบผวจยทตองการทราบขอมลองคประกอบผลผลตผกบงดานขนาดของใบผกบงจนเพมเตมกสามารถทาการเกบรวบรวมตามวธดงน คอ วดจากขอบใบดานหนงไปอกดานหนง เลอกบรเวณกวางทสดของใบ (ดงรป)

ส าหรบวารสารขาวเกษตรชลประทานฉบบหนา เราจะยงคงน าเสนอการเกบขอมลองคประกอบผลผลตของพชอนๆ ตอไป .... ขอขอบคณ แลวพบกนฉบบหนา...

ขอขอบคณขอมลและรปภาพ มานส กองแกว และคณะ. 2555. การศกษาหาปรมาณการใชน าของผกบงจน. สวนการใชน าชลประทาน ส านกบรหารจดการน าและอทกวทยา กรมชลประทาน.

แสดงการวดขนาดของใบผกบงจน โดยวดจากขอบใบดานหนงไปอกดานหนง เลอกบรเวณกวางทสดของใบ

สมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยน

Crop Coefficients of Waxy Corn (Zea mays var. Ceratina) เสกสม พฒนพชย1 สจน จรญศกด2 และสโรจน ประคณหงสต2

Seksom Patanapichai1, Sujin Charoonsak2 and Sirode Prakunhungsit2

Abstract

A Study was carried out at Pattani Irrigation Water Management Research Station 7, from May 1, 2012 through June 29, 2012, in order to develop crop coefficients of waxy corn Sukhothai 1 variety. Six drainage lysimeters were used as planting containers thereby crop evapotranspiration was measured. Soil moisture content was checked before irrigation, Weather data, quantity of water input and output as well as plant growth data were collected during study period. Experiment result showed that waxy corn consumed 352.53 millimeter of water or 5.93 millimeter per day. Overall pan coefficients (K’p) of nine one-week periods were 0.55, 0.67, 0.84, 1.12, 1.78, 1.84, 1.56, 1.41 and 1.24. Those values yielded average K’p of 1.22 throughout growing season. Crop Coefficients, the ratio of crop evapotranspiration to reference evapotranspiration, derived from Modified Penman, Blanney Criddle , Pan Method, Hargreaves, Radiation and Penman Monteith were 1.25, 1.55, 1.44, 1.12, 1.47 and 1.49 respectively. คาสาคญ : ขาวโพดเทยน การใชน าของพช การใชน าของพชอางอง สมประสทธการใชน าของพช สมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจ Key words: waxy corn crop evapotranspiration reference crop evapotranspiration crop coefficient overall pan coefficient _______________________________________________________________________________ 1 สถานทดลองการใชน าชลประทานท 7 (ปตตาน) สวนการใชน าชลประทาน สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา กรม

ชลประทาน 2 สวนการใชน าชลประทาน สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา กรมชลประทาน 1 Pattani Irrigation Water Management Research Station 7, Irrigation Water Management Division, Royal

Irrigation Department 2 Irrigation Water Management Division, Office of Hydrology and Water Management, Royal Irrigation

Department

วชาการ

บทคดยอ

การศกษาสมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยนพนธสโขทย 1 ทสถานทดลองการใชน าชลประทานท 7 (ปตตาน) อาเภอเมอง จงหวดยะลา ระหวางวนท 1 พฤษภาคม 2555 ถงวนท 29 มถนายน 2555 ดาเนนงานโดยการวดหาปรมาณการใชน าของขาวโพดทปลกในถงไลสมเตอรแบบระบายดดแปลงจานวน 6 ชด ตรวจวดความช นดนกอนการสงน าทกคร ง รวบรวมขอมลอากาศ ขอมลคณสมบตดน ขอมลปรมาณน าสง-ระบาย ในชวงทาการศกษา เมอส นสดฤดปลกพบวาขาวโพดเทยนใชน า 352.53 มลลเมตร หรอวนละ 5.93 มลลเมตร สมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจสาหรบขาวโพดเทยนในแตละชวงสปดาหเทากบ 0.55, 0.67, 0.84, 1.12, 1.78, 1.84, 1.56, 1.41 และ 1.24 ตามลาดบ โดยมคาเฉลยตลอด 9 สปดาหเทากบ 1.22 และสมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยนซงเปนสดสวนระหวางปรมาณน าทขาวโพดเทยนใช และการใชน าของพชอางองทไดจากวธการของ Modified Penman, Blaney Criddle, Pan Method, Hargreaves, Radiation และ Penman Monteith เทากบ 1.25, 1.55, 1.44, 1.12, 1.47 และ 1.49 ตามลาดบ

คานา ขาวโพดเทยน (Zea mays var. Caratina) มฝกขนาดเลก ความยาวฝก 10-15 เซนตเมตร เสนผาศนยกลางฝก 2-3 เซนตเมตร จ านวนแถว เมลด 8 -12 แถว แป ง ใน เมล ดมองคประกอบสวนใหญเปน amylopactin มากกวา amylase เปนสดสวนเทากบ 73:27 ทาใหมความเหนยวนม และรสหวานเลกนอย (กรมวชาการเกษตร, 2539) เปนขาวโพดทเกษตรกรนยมปลกในหลายทองทของประเทศไทย เนองจากเปนขาวโพดทมเมลดออนนม รสชาตด ไมตดฟน (ศนยวจยพชไรสงขลา, มปป) จงใชรบประทานฝกสด สของเมลดขาวโพดเทยนเกดจากการสะสมของสารแอนโธไซยานน และสารสอนๆ ในช นของ pericarp aleurone layer และ endosperm (ระววรรณ และคณะ, 2548) ขาวโพดเทยนแตละสายพนธใหผลผลตทไมแตกตางกนมาก (ประภสร, 2543) ขาวโพดเทยนสามารถปลกไดทกภาคของประเทศไทยตลอดท งป ในทกสภาพพ นททมน าชลประทาน หรอน าฝนเพยงพอ และดนมการระบายน าไดด ขาวโพดเทยนเปนขาวโพดฝกสดทมความสาคญในระดบชมชน เนองจากเปนพชทนยมปลกเปนพชเสรมรายไดหลงการทานา ซงมความหลากหลายทางพนธกรรม และเปนพชทมอายเกบเกยวส นเพยง 55-60 วน (กรมวชาการเกษตร, 2539) ขาวโพดเทยนมความสงตน

180 เซนตเมตร จานวนใบ 8 ใบ มฝก 2-3 ฝกตอตน เสนผาศนยกลางฝก 2.5-4.0 เซนตเมตร ยาว 10-15 เซนตเมตร จานวนเมลด 200-250 เมลดตอฝก เมลดออนนม อายดอกตวผ 50 เปอรเซนต ประมาณ 34 วนหลงปลก อายเกบเกยว 55-56 วนหลงปลก (วทยา, 2524) ความตองการน าของขาวโพดในระยะการเจรญเตบโตตางๆ ไม เทากน ในระยะแรกตองการน าไมมาก แตจะคอยๆ เพมข นตามอาย และตองการน าสงสดในชวงออกดอก และชวงระยะแรกของการสรางเมลด หลงจากน นการใชน าจะคอย ๆ ลดลง ดงน นถาขาดน าในชวงออกดอกจะทาใหผลผลตลดลง (กรมวชาการเกษตร, 2539) การใหน าขาวโพดเมอตนขาวโพดดดน าจนอมตวแลว ควรจะระบายน าออก เพราะขาวโพดไมชอบน าขง ระยะทขาดน าไมไดคอระยะผสมเกสร เพราะจะไมตดเมลด (ทรงเชาว, 2531) การใหน าขาวโพดควรใหน าอยางสม า เ สมอและ เ พยงพอ ควร ให ด นช มช นอยตลอดเวลาแตอยาใหน ามากจนถงกบทวมขง ซงทาใหตนขาวโพดเหลองแคระแกรนและถาปลอยใหดนแห งกจะทา ใหขาว โพดชะงกการเจรญเตบโต โดยเฉพาะอยางยงชวงออกดอกและตดฝกไมควรใหขาดน า เพราะจะทาใหฝกตดเมลดไมคอยด เรยกวาขาวโพดฟนหลอ และมผลผลตลดลง (กมล, 2536; อดม, 2540) ถาแปลงปลกขาวโพดมความช นอยในระดบ Field Capacity ในระยะออกดอกจะม

ความช นเพยงพอสาหรบขาวโพดระยะ 10-14 วน ถาไมไดรบน าเพยงพอในระยะวกฤตผลผลตขาวโพดจะลดลงอยางมาก (กฤษฏา, 2524) ในระยะทขาวโพดออกดอกเปนระยะทขาวโพดตองการน ามากทสด หากไดรบน ามากผลผลตทไดรบมากข น แตในทางตรงขาม ถาขาดน าในระยะน ผลผลตท ไดกนอยตามไปดวย (กรมวชาการเกษตร, 2539) สภาพการพรองน าจะมผลผลกระทบตอการเจรญเตบโตและผลผลตของพช แตจะกระทบมากหรอนอยเพยงใดข นอยกบชนด และพนธพชเปนประการแรก สวนประการหลงข นอยกบชวงเวลาทเกดการพรองน าเปนสาคญ ซงจะมความสาคญอยางยงในงานชลประทาน เพราะอยในวสยทสามารถควบคมได (สรย, 2526) ปจจบนน าทใชเพอทาการเกษตรมอยอยางจากด เนองจากฝนไมตกตองตามฤดกาลดงน นขอมลปรมาณน าใชท เหมาะสมสาหรบพชแตละชนดมความสาคญยง โดยขาวโพดเทยนเปนพนธขาวโพดทมอายเกบเกยวส นประมาณ 60 วน มความสาคญในระดบทองถนทปลกเปนพชเสรมรายไดหลงการทานา และทสาคญมชวงการเจรญพฒนาแตกตางกบขาวโพดชนดอน ด งน นขอมลสมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยนในระยะการเจรญเตบโตตางๆ ซงมผล ตอปรมาณและคณภาพของผลผลต โดยเฉพาะในพ นทปลกทมปรมาณน าจากด และเปนขอมลประยกตใชสาหรบการวางแผนการปลก และการออกแบบระบบการใหน าชลประทานแกขาวโพดเทยนตอไป

วธดาเนนการศกษา ด า เ น น ก า รศ กษ า ท ส ถ าน ทดล อ งก า ร ใ ช น าชลประทานท 7 (ปตตาน) อาเภอเมอง จงหวดยะลา ต งอยทระยะเสนรง (Latitude) 6o 4/ 00// เหนอ ระยะเสนแวง (Longitude) 101o 17/ 41// ตะวนออก สงกวาระดบน าทะเล 11.00 เมตร รทก.

ระหวางวนท 1 พฤษภาคม ถง วนท 29 มถนายน 2555 ดนปลกพช มความช นชลประทาน (Field Capacity: FC) และจดเหยวถาวร (Permanent Wilting Point: PWP) เทากบ 22.1 และ 10.8% ตามลาดบ และ Bulk density เทากบ 1.35 กรม/ลบ.ซม. ท า ก า ร ท ด ล อ ง โ ด ย ใ ช ถ ง Lysimeter ดดแปลง ซงวดการใชน าดวยความแตกตางระหวางปรมาณน าทเตมเขาไป และปรมาณน าทระบายออกกนถง ใหน าแกพชจนถงจดความช นชลประทาน ตลอดการศกษาทดลอง หรอใหน าจนมน าระบายตลอด ปลกเปนแถวระยะหางระหวางแถว 75 ซม.ระหวางหลม 20 ซม.จานวน 2 ตนตอหลม 1.บ น ท ก ข อ ม ล ท า ง อ ต น ย ม ว ท ย า (meteorological data) ตลอดการทดลอง ไดแก ปรมาณน าฝนและจานวนวนทฝนตก ปรมาณการระเหยของน าจากถาดระเหย ชนด Class - A pan อณหภมอากาศ ความเรวของกระแสลมผวดนเฉลย จานวนชวโมงแสงตอวน และความช นสมพทธ

2.หาความช นดนกอนการใหน า บนทกปรมาณการใหน าชลประทาน ปรมาณน าระบาย หาคาการคายระเหย (evapotranspiration: ET) สมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจ K'p สาหรบขาวโพดเทยน (crop coefficient: K'p) ร วม ท ง ห า ป ร ม า ณก า ร ใ ช น า ข อ ง พ ช อ า ง อ ง (reference crop evapotranspiration: ETo) และค า ส ม ป ร ะ ส ท ธ ก า ร ใ ช น า ข อ ง พ ช ( crop coefficient: Kc) ของขาวโพดเทยนจากสมการตางๆ ไดแก Modified Penman, Blaney Criddle, E-pan, Hargreaves, Radiation และ Penman Montieth โดยใชขอมลทางอตนยมวทยา 3.บนทกขอมลการเจรญเตบโตของตนขาวโพดเทยนไดแก ความสง เสนผาศนยกลางลาตน จานวนฝก น าหนกฝก ความกวาง และความยาวฝก ในแตละถงปลก

ผลการศกษา 1. การเจรญเตบโตและการใหผลผลต ความสง(ภาพท 1) ตนขาวโพดเทยนมความสงเพมข นโดยสามารถแบงออกเปน 3 ชวง คอ คอยๆเพมข นอยางชาๆ ในชวง 7-28 วน ความสงเพมข นอยางรวดเรว ในชวง 29-42 วน หลงจากน นในชวง 42-60 วน ความสงตนขาวโพดเทยนคอยๆ หยดอตราการเพมความสง โดยตนขาวโพดเทยนทโตเตมทมความสงตนเฉลยเทากบ199.4 เซนตเมตร สวนเสนผาศนยกลางลาตน (ภาพท 2) เหนอขอท 1 คอยๆเพมข นในชวงแรก และเพมข นรวดเรวในชวง 14-28 วน และหลงจาก 28 วน เสนผาศนยกลางลาตนมอตราทเพมข นอยางชาๆจนเกอบคงท โดยตนขาวโพดเทยนทเจรญเตบโตเตมท มเสนผาศนยกลางลาตนเฉลยเทากบ 2.07 เซนตเมตร

การใหผลผลตของขาวโพดเทยน พบวาจานวนฝกของขาวโพดเทยนทสามารถเกบเกยวไดเฉลยเทากบ 2.48 ฝก/ตน มน าหนกฝกท งเปลอกเฉลย 118.73 กรม น าหนกฝกปอกเปลอกเฉลย 67.33 กรม ความยาวฝกเฉลย 13.38 เซนตเมตร ความกวางฝกเฉลย 3.03 เซนตเมตร

2.ปรมาณการใชน าจากการคายระเหยของขาวโพดเทยน การใชน าของขาวโพดเทยน ทปลกในถงวดการใชน าของพชแบบระบายน า ในชวง ระหวางเดอนพฤษภาคม ถง มถนายน 2555 พบวาในชวงอาย 1-9 สปดาห (1-60 วน) มคาเทากบ 2.67, 3.38, 3.55, 4.79, 8.96, 7.87, 7.75, 7.33 และ 7.11 มม. ตอวน ตามลาดบ และพบวาการใชน าของขาวโพดเทยนจะเพมข นต งแตอาย 1 - 35 วนหลงปลก โดย ในชวงอาย 29 - 35 วน หรออาย 5 สปดาห การใชน าของขาวโพดเทยนมคาสงสด เทากบ 8.96 มม./วน และคอยๆลดลงในชวงอาย 36 - 60 วน 3.สมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจสาหรบขาวโพดเทยน คาการระเหยจากถาดวดการระเหยแบบ Class - A pan ต งแตเรมปลกจนเกบเกยวระหวาง วนท 1 พฤษภาคม ถงวนท 29 มถนายน 2555 มคาเฉลยตอวน ตลอดการทดลอง เทากบ 4.85 มม./วน โดยมคาระเหยเฉลยสงสดในสปดาหท 9 หลงปลก เทากบ 5.74 มม./วน และตาสดในสปดาหท 3 หลงปลก เทากบ 4.24 มม./วน และสมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจ (ET/E, K'p) โดยการใชค าการคายระเหยของข าว โพดเทยน (ET) เปรยบเทยบกบคาการระเหยจากถาดวดการระเหย (E) เฉลยเปน มม./วน ของท ง 9 สปดาห เทากบ 0.55, 0.67, 0.84, 1.12, 1.78, 1.84, 1.56, 1.41 และ 1.24 ตามลาดบ โดยมคา ET/E เฉลยตลอดอายพชเทากบ 1.22 มคาสงสดในสปดาหท 6 หลงปลก เทากบ 1.84

ภาพท 1 ความสงขาวโพดเทยน

ภาพท 2 เสนผาศนยกลางตน

ภาพท 3 ปรมาณน าใชของขาวโพดเทยนตามชวงการเจรญเตบโต

ภาพท 4 สมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยนตามชวงการเจรญเตบโต

วจารณผลการศกษา ปรมาณการใชน าของขาวโพดเทยนตลอดอายปลก 60 วน (ภาพท 3) มการเปลยนแปลงไปตามชวงอายการเจรญเตบโต โดยเรมจากการใชน าเปนปรมาณนอยในชวงแรกของฤดปลกนบต งแตขาวโพดเรมงอกจนส นสดการเจรญเตบโตทางดานลาตน (สปดาหท 1-3) ตอจากน นขาวโพดจะใชน ามากข นไปจนส นสดการเจรญเตบโตดานการสะสมน าหนกเมลดในชวงทสองซงเปนระยะทขาวโพดใชน าสงสด (สปดาหท 4-6) ในระยะทสามเปนระยะทขาวโพดโตเตมทขาวโพดจะลดปรมาณการใชน าลง(สปดาหท 7-9) สาหรบสมประสทธการใชน าของขาวโพดเทยน (ภาพท 4 ) มการ เปล ยนแปลงเชนเดยวกบปรมาณน าใชของขาวโพดกลาวคอเรมจากสดสวนทมคานอยและเพมคาข นสงสดในชวงการเจรญเตบโตทสองและลดคาลงในชวงทสาม

ผลการศกษาสอดคลองกบคาอธบายของ Doorenbos and Pruitt (1977) ทกลาววาการใชน าของพชมความสมพนธกบชวงอายการเจรญเตบโตและหากพจารณาเฉพาะการคายน าของพชแลว ชวงแรกของการเจรญเตบโตพชจะคายน านอยเนองจากตนมขนาดเลก ปรมาณน าทคายจะเพมมากข นสงสดในชวงทสองทพชมการเจรญเตบโตปกคลมผวดนเตมท การคายน าจะลดลงในชวงปลายฤด สมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจสาหรบขาวโพดเทยนจากการศกษาคร งน มการเปล ยนแปลงในลกษณะเดยวกบผลท ได จากการศกษาของสจน (2544) ทรายงานวาสมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจของขาวโพดหวานมคาสงสดในชวงเดอนทสองของการเจรญเตบโต

ตารางท 1 ปรมาณการใชน าชลประทานของขาวโพดเทยน (ET) และปรมาณการใชน าของพชอางอง ( reference crop evapotranspiration ) จากสตรตางๆ

อายตน

ปรมาณน าท

ขาวโพดเทยนใช (ET)

ปรมาณการใชน าของพชอางอง (Reference Crop Evapotranspiration : ETo) จากสตรตางๆ

Modified Penman

Blaney Criddle

Pan Method

Hargreaves Radiation Penman Monteith

(วน) (มม./วน)

(มม./วน) (มม./วน) (มม./วน) (มม./วน) (มม./วน) (มม./วน)

1-7 2.67 5.07 3.81 4.17 5.31 4.40 4.24 8-14 3.38 4.85 3.79 4.28 5.21 4.20 4.09 15-21 3.55 4.35 3.79 3.60 5.29 3.68 3.71 22-28 4.79 4.77 3.78 3.63 5.24 4.10 4.03 29-35 8.96 4.95 3.80 4.28 5.12 4.32 4.17 36-42 7.87 3.93 3.84 3.65 5.06 3.26 3.43 43-49 7.75 4.92 3.89 4.21 5.34 4.10 4.03 50-56 7.33 4.91 3.88 4.41 5.52 4.11 4.05 57-60 7.11 5.49 3.89 4.88 5.58 4.64 4.43 เฉลย 5.93 4.80 3.83 4.12 5.30 4.09 4.02

ตารางท 2 สมประสทธการใชน า (kc) และสมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจ (K’p) ของขาวโพดเทยน

อายตน (วน)

ET/E คาสมประสทธการใชน า (Crop Coefficient : Kc , ET/ETo) ของขาวโพดเทยน

Modified Penman

Blaney Criddle

Pan Method

Hargreaves Radiation Penman Monteith

K’p

1-7 0.55 0.53 0.70 0.64 0.50 0.61 0.63 0.55 8-14 0.67 0.70 0.89 0.79 0.65 0.80 0.83 0.67 15-21 0.84 0.82 0.94 0.99 0.67 0.96 0.96 0.84 22-28 1.12 1.00 1.27 1.32 0.91 1.17 1.19 1.12 29-35 1.78 1.81 2.36 2.09 1.75 2.08 2.15 1.78 36-42 1.84 2.00 2.05 2.16 1.56 2.41 2.29 1.84 43-49 1.56 1.58 1.99 1.84 1.45 1.89 1.92 1.56 50-56 1.41 1.49 1.89 1.66 1.33 1.78 1.81 1.41 57-60 1.24 1.29 1.83 1.46 1.27 1.53 1.60 1.24 เฉลย 1.22 1.25 1.55 1.44 1.12 1.47 1.49 1.22

สรปผลการศกษา 1. ปรมาณการใชน า (Evapotranspiration: ET) ของขาวโพดเทยน ทปลกในถงวดการใชน าของพช (Lysimeter) แบบน าระบาย (Percolation type) ตลอดอายปลกเทากบ 352.53 มม. เฉลยเทากบ 5.93 มม./วน 2. คาสมประสทธของถาดวดการระเหยเบดเสรจ (Overall Pan Coefficient: K'p) ของขาวโพดเทยนเฉลยเทากบ 1.22 และตลอดอายปลก 9 สปดาหเทากบ 0.55, 0.67, 0.84, 1.12, 1.78, 1.84, 1.56, 1.41 และ 1.24 ตามลาดบ 3. คาสมประสทธการใชน าของพช (Crop Coefficient: Kc) ของของขาวโพดเทยนเฉลยตลอดอายปลกจากสมการตางๆ ประกอบดวย Modified Penman, Blaney Criddle, Pan Method, Hargreaves, Radiation และ Penman Monteith มคาเทากบ 1.25, 1.55, 1.44, 1.12, 1.47 และ 1.49 ตามลาดบ

เอกสารอางอง กมล เลศรตน. 2536. ขาวโพดหวานซปเปอร

สวท. สงเสรมการเกษตร, กรม. กองเกษตรสมพนธ.

กฤษฎา สมพนธรกษ. 2524.พชไร. เกษตรศาสตร, มหาวทยาลย. ภาควชาพชไร.

กรมวชาการเกษตร . 2539. การปลกพชไร . วชาการเกษตร, กรม สถาบนวจยพชไร.

ทรงเชาว อนสมพนธ. 2531. พชไรสาคญทางเศรษฐกจของประเทศไทย. เชยงใหม, มหาว ทย าล ย ภ าคว ช า พช ไร คณะเกษตรศาสตร.

ประภสร ศรสมพนธนาวา. 2543. ความเปนไปไดทางเศรษฐกจในการผลตขาวโพดเทยน. สถาบนเทคโนโลยราชมงคล บางพระ ชลบร, มหาวทยาลย ภาควชาพชศาสตร คณะเกษตรศาสตร.

รววรรณ สวรรณศร, สชาดา บญเลศนรนดร และกตต บญเลศนรนดร. 2548. การปรบปรงประชากรขาวโพดเทยนพนธบานเกาะ. รายงานความกาวหนาการวจย. สถาบนเทคโนโลยราชมงคล สวรรณภม วทยาเขตพระนครศรอยธยาหนตรา, มหาวทยาลย.

วทยา บวเจรญ. 2524. การปลกขาวโพดเทยน. ศนยบางพระ. วารสาร 19(2):5.

ศนยวจยพชไรสงขลา. มปป. คาแนะนาการปลกพชไรทมศกยภาพในภาคใต . วชาการเกษตร, กรม. สถาบนวจยพชไร.

สจน จรญศกด. 2544. คมอความตองการน าของพชในเขตชลประทาน.ชลประทาน, กรม. ฝายวจยการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน สานกอทกวทยาและบรหารน า.

สรย สอนสมบรณ. 2526. เกษตรชลประทานประยกต. ชลประทาน, กรม. ฝายเกษตรช ล ป ร ะ ท า น ก อ ง จ ด ส ร ร น า แ ล ะบารงรกษา.

อดม โกสยสก. 2540. การปลกพชไร. กรงเทพฯ. โรงพมพทพยวสทธ.

Doorenbos, J. and W.D. Pruitt. 1977.Crop Water Requirement. Experiment Agriculture. Irrigation and Drainage paper No.24.FAO Rome.

วธการทางสถต

ฝายสถตการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน

ส ำหรบวำรสำรขำวเกษตรชลประทำนฉบบน จะน ำเสนอ แบบฟอรมทใชในกำรส ำรวจกำรใชพนทในเขตชลประทำนฤดแลง ... ซงจะน ำเสนอเปนตอนสดทำย

ฤดแลง 1. แบบฟอรมทใชในการสารวจการใชพ นทในเขตชลประทานฤดแลง ในฤดแลงใชแบบฟอรมตางๆ

เหมอนในฤดฝน แตมแบบฟอรมทตองใชส ารวจเพมเตมคอ แบบฟอรม จ.บ. 1-10 ซงแบบฟอรมทใชส ารวจมดงน

1.1 แบบฟอรม จบ.1-45 รายงานผลกาวหนาการปลกพชรายสปดาหโดยแยกเปนรายจงหวด 1.2 แบบฟอรม งส.จษ. 1/27 แบบรายงานกาวหนาเนอทเพาะปลกรายสปดาห (ทกวนพธ) ในเขต

โครงการ ชลประทานรายจงหวด (แบบฟอรมนใชส าหรบออกส ารวจภาคสนาม) 1.3 แบบฟอรม งส.จษ. 1/28 แบบรายงานกาวหนาเนอทเพาะปลกรายสปดาห (ทกวนพธ) ในเขต

โครงการ ชลประทานรายจงหวด (แบบฟอรมนใชในส านกงาน) 1.4 สาหรบในฤดแลงใหใชแบบฟอรม จ.บ. 1-10/1 (แผนตน) และ จ.บ. 1-10/2 (แผนตอ)

ด าเนนการส ารวจควบคไปดวย (แบบฟอรมดงกลาวนจ าแนกพชไร พชผก และอนๆ เปนรายชนดพช) 2. แบบฟอรมทใชในการสารวจผลผลตขาวนาปรง 2.1 หลกเกณฑการสารวจผลผลตขาวนาปรงและพชฤดแลง 2.1.1 การสารวจผลผลตพชฤดแลง ใชหลกเกณฑเฉลย 500 ไร ตอจด ถาเนอทต ากวา 500 ไร ให

สมภาษณไมต ากวา 3 จด โดยถอหลกสอบถามใหครบทกประเภทการชลประทาน (เทาทปลก) สมมตวามเนอทปลกถวลสง 100 ไร ตามหลกจะตองสอบถาม 3 จด แตถามการชลประทาน 4 ประเภทในเขตปลกถวลสง จะตองสอบถาม 4 จดเปนอยางนอย

2.1.2 การสารวจผลผลตขาวนาปรง ส ารวจแบบสอบถาม ในอตราสวนดงน

เนอทปลกตงแต 500 ไร ถง 5,000 ไร สอบถาม 10 จด “ 5,001 ไร ถง 50,000 ไร สอบถาม 20 จด “ 50,001 ไร ถง 100,000 ไร สอบถาม 40 จด “ 100,001 ไร ถง 500,000 ไร สอบถาม 80 จด

โดยยดหลกกระจายใหครบทกประเภทการชลประทานทกหมหรอต าบล ,อ าเภอ และจงหวด และใหสอบถามความชนเพมเตมมาดวย

ในวงงาน

หมายเหต

วธการหาผลผลตตอไร ผลผลตตอไร = แบบฟอรมทใช คอ

1. ส. 2/31 แบบสอบถามผลผลตพชทกชนด 2. งส.จษ. 3/2536 สรปรายงานผลการปลกพชฤดแลง

ผลรวมของพนทเกบเกยวทงหมด ผลรวมของผลผลตทงหมด

ส าหรบแบบฟอรมทใชส าหรบการเกบขอมลดานสถต ในงานฝายสถตการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน ไดน าเสนอจนจบแลว ซงในฉบบถดไปจากน ถามการใชแบบฟอรมใด ๆ เพมเตม ทางฝายสถตการใชน าชลประทานจะน าเสนอใหผอาน และผเกยวของไดรบทราบกนตอไป ขอขอบคณ ... ฝายสถตการใชน าชลประทาน ...

"สมโอ พนธทบทมสยาม" ...ฝายเผยแพรการใชนาชลประทาน...

สมโอ เปน ไมผลเศรษฐกจททกคนรจกกนด เนองจากสามารถปลกไดทกภาคของประเทศไทย และเปนไมผลทมรสชาตด และมคณคาทางโภชนาการสง ใหผลผลตและผลตอบแทนสง ระยะเวลาในการเกบเกยวผลผลตของสมโอจะอยในชวงเดอนตลาคม ถงมกราคมของทกป สามารถเกบไวไดนานเพราะมเปลอกหนา เกษตรกรสามารถปลกเพอการบรโภคหรอเพอการคาได แตสวนมากนยมปลกเพอการคา เนองจากมราคาด และสามารถซอไปเปนของฝากได ประโยชนของสมโอนอกจากจะบรโภคเนอแลว เปลอกยงนามาแปรรปเปนเปลอกสมโอเชอม และเปลอกสมโอแชอมไดอกดวย

บานแสงวมาน หมท 13 ตาบลคลองนอย อาเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช เปนหมบานแรกของอาเภอปากพนงทมการปลกสมโอเตมพนท โดยนาพนธมาจากอาเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยสภาพพนทของบานแสงวมาน เปนทราบลม ปาชายเลน มนาขงเปนสวนใหญ เกษตรกรชาวนครศรธรรมราชโดยทวไป หากใครตองการทาสวนผลไม จะตองเปนเกษตรกรในพนทอาเภอลานสกา พรหมคร ซงเปนทดอน นาไมทวมขง แตดวยความมมานะและภมปญญาของชาวปากพนง ททาใหพนททไมสามารถปลกอะไรได นอกจากการทานา มาเปนแหลงผลตสมโอทมคณภาพและสรางชอเสยงใหคนนครศรธรรมราชได ความเปนมาในการผลตสมโอ บานแสงวมานเปนชอของสองตระกล คอ ตระกลของนายแสงกบนางมาน ซงเปนบคคลทเขามากอสรางหมบาน ตงแตป พ.ศ.2481 หรอประมาณ 70 ปท

ผานมา และเครอญาตอก 20 ครวเรอน อพยพมาจากบานปากกลด (อาเภอพระปะแดง จงหวดสมทรปราการ) และจงหวดนนทบร ในชวงแรกทาการเกษตร โดยการทานา แตรายไดไมเพยงพอ ประกอบกบภมปญญาในการทาสวนมากอน จงมการขดยกรอง เพอใหสามารถระบายนาได และเปนตนแบบในการทาสวนแบบยกรองมาจนถงปจจบน ในชวงขดยกรองใหมมการปลกพชลมลก และไมผลหลายชนด แตไมประสบผลสาเรจเทาทควร เนองจากประสบปญหานาทวมขงในฤดมรสม และบางปนาเคมทะลกคนกนนา เขาไปทวมขงรองสวน พชผลไดรบความเสยหาย ตอมาในป พ.ศ. 2510 มการนากงพนธสมโอมาทดลองปลก ปรากฏวาไดผลเปนทนาพอใจ เนองจากสมโอเปนพชททนตอสภาพนาทวมขง นาเคม ประกอบดนมสภาพเปนดนเหนยว จงทาใหสมโอมรสชาตหวานเขม ไมขม แตกตางจากสมโอจากพนทอน ขณะน เกษตรกรอาเภอปากพนง นยมปลกสมโอพนธขาวทองด ซงมรสชาตหวานเขม เนอกงมสแดงอมชมพ พนธขาวพวง มรสชาตหวานอมเปรยว ผบรโภคนยมซอในชวงเทศกาลตรษจน พนธขาวแปน มรสชาตหวาน กลมกลอม ราคาถก เปนทตองการของตลาดระดบลาง

ปกณกะ

ป พ.ศ.2523 นายหวง มสแหละ ซงเปนผบกเบกคนหนงของบานแสงวมาน ไดไปเยยมญาตท บานบราโอ ตาบลประจน อาเภอยะรง จงหวดปตตาน ไดเหนตนสมโอตนหนงมผลเหมอนพนธขาว พวง มกง (เนอ) สชมพคอนขาง

แดง ชาวบานแถบนนเรยกสมโอนวา "สมสชมพ" ซงเปนพนธพนเมอง ผลมขนาดใหญ แตมรสขม จงไมมใครนยมปลก ทานจงไดขอซอตนพนธมา 3 ตน เพอนามาทดลองปลกทบานแสงวมาน ผลปรากฏวาผลผลตทไดมรสชาตหวานขน แตยงมรสขมอก ในชวงนนใชชอพนธวา "พนธมรกต" เนองจากผวผลมสเขยวเขม และมขนออนนมปกคลมทวผล คลายกามะหย จากนนไดมการปรบปรงคณภาพใหดขน ตามความตองการของตลาด โดยการปรบปรงทงสายพนธและวธการดแลรกษา ซงมวธการดงน 1. ดานสายพนธ สมโอเปนไมผลทใชเวลานาน ประมาณ 4 ป จงจะใหผลผลต การปรบปรงสายพนธจงตองใชเวลา โดยชาวบานแสงวมานใชวธการผสมพนธขามตน นาเมลดทไดไปเพาะ เกบผล คดเลอกตนทใหผลผลตรสชาตด ไมขม เมอไดตนแมพนธจงขยายพนธโดยการตอนกง 2. ดานการดแลรกษา สวนใหญเกษตรกรมกจะไมคอยสนใจในเรองน จงทาใหคณภาพไมคอยด แตเกษตรกรบานแสงวมาน เนน

เรองนมาก โดยจะใหนาปยตามชวงความตองการของสมโอ จากการปรบปรงคณภาพดงกลาว

ขางตน ทาใหสมโอพนธนเนอสแดงเขม (สทบทม) รสชาตหวาน หอม นม นารบประทาน จงเปนทตองการของตลาดอยางมาก ดงนน เมอมการปรบปรงคณภาพเปนทนาพอใจแลว จงตกลงกนวานาจะตงชอใหม คนสวนใหญในหมบานจงเปลยนมาใชชอวา "พนธทบทมสยาม" ลกษณะประจาพนธ ใบคอนขางกวาง ปลายใบแหลม ใตใบมขนออนนม ผลมขนาดใหญ เสนรอบผลประมาณ 16 - 22 นว หวจบ (คลายขาวพวง) ผวผลมขนออนนมคลายกามะหยปกคลมทวทงผล เมอจบผลเบาๆ จะรสกผวเปลอกนม เปลอกบาง ถาเกบเกยวหรอขนสงไมด จะชางาย ราคาจาหนายดมาก โดยราคาหนาแปลง ประมาณ ผลละ 100 บาท ราคาจาหนายรานคารมทาง ประมาณ ผลละ 150-200 บาท ซงเปนราคาทจงใจใหเกษตรกรหลายรายหนมาปลกสมโอพนธทบทมสยามกน มากขน

การปลกสมโอ

1. การเตรยมพนทปลก 1.1. พนทลม ตองทาการยกรองใหสงจากระดบนาทวมถงประมาณ 50 เซนตเมตร โดยทาการยกรองปลกระหวางแปลงปลกเปนรองนา โดยปกตจะมคนดนปองกนนาทวมแปลง ใชระยะปลก 8 x 8 เมตร ในพนท 1 ไร จะปลกได 25 ตน ขนาดแปลงปลกกวาง 6 - 8 เมตร ขนาดรองนากวาง 1.5 เมตร ลก 1 เมตร พนทรองกวาง 0.5 - 0.7 เมตร

1.2. พนทดอนใหไถเตรยมดนปรบพนทใหเรยบ ใชระยะปลก 8 x 8 เมตร

2. วธการปลก 1. ฤดปลกทเหมาะสมคอ ในชวงตนฤดฝน 2. ขดหลมปลกใหมขนาดกวางและลกประมาณ 50 เซนตเมตร 3. ผสมดน ปยคอก และปยรอคฟอสเฟตเขาดวยกนในหลมใหสงประมาณ 2 ใน 3 ของหลม 4. วางถงตนกลาสมโอลงในหลม โดยใหระดบของดนในถงตนกลาสงกวาระดบดนปากหลม เลกนอย 5. ใชมดทคมกรดถงจากกนถงขนมาถงปากถงทง 2 ดาน คอดานซาย และขวา 6. เมอกรดถงแลวใหดงพลาสตกออก โดยระวงอยาใหดนแตก 7. กลบดนทเหลอลงในหลม อยากลบดนใหสงถงรอยเสยบยอดหรอ รอยทาบ 8. กดดนบรเวณโคนตนใหแนน 9.ปกไมหลกและผกเชอกยด เพอปองกนลมพดโยก 10.หาวสดคลมดนบรเวณโคนตน เชน ฟางขาว หญาแหง 11.รดนาใหโชก 12.ทารมเงา เพอชวยพรางแสงแดด

3. การปฏบตดแลรกษา 3.1 การใหนา ชวงทปลกสมโอใหม ๆ ตองใหนาสมาเสมอจนกวาตนสมโอจะตงตวได เมอสมโอเจรญเตบโตดแลวกใหนาเปนครงคราว โดยสงเกตดจากความชนในดน 3.2 การกาจดวชพช

ระวงอยาใหกระทบกระเทอนราก หรอเกดบาดแผลทโคนตน ควรพรวนดนเพอใหดนโปรง ถากรณตองใชสารเคมฆาหญาหรอคลมหญา ซงไดแก สารในกลมพาราควอท เชน กรมมอกโซน กลาสโซน นอกโซน ควรใชดวยความระมดระวง อยาใหละอองสารเคมไปโดนใบสมโอเปนอนขาด สวนพชขามปพวกหญาคา ใหใชสารดดซมในกลม

ไกรโฟเสทฉดพน

3.3 การใสปย ใหโรยปยรอบ ๆ รศมทรงพมโดยในชวงอาย 1 - 3 ป ใสปยคอกผสมกบปยเคม สตร 15 - 15 -15 ในอตราสวน 300 - 500 กรม/ตน/ครง แบงใส 2 ครง / ป ชวงอาย 4 ปขนไป (ใหผลแลว) ใสปยสตร 13 - 13 - 21 หรอ 15 - 15 15 โดยใสอตราครงหนงของอายของสมโอทก ๆ ป เชน อาย 4 ป กใสจานวน 2 กโลกรม โดยแบงใส 2 ครง ๆ ละ 1 กโลกรม หลงจากเกบเกยวผล จากนน 6 เดอนจงใสอกครงหนง 3.4 การตดแตงกง

ใหตดแตงกงทเปนโรค กงแหง กงทไขวกน กงทขนแขงกบลาตน รวมทงกงทไมเปนระเบยบทงเผาทาลาย การตดแตงกงควรทาดวยความระมดระวง อยาใหฉกขาดมาก หลงจากตดแตงแลว ใหใชสารกนราหรอปนแดงกนกบหมากผสมนาทาตรงรอยแผลทตด เพอปองกนแผลเนาเนองจากเชอรา 3.5 การเกบเกยวและการขนยาย สมโอจะใหผลเมออาย 3-4 ป ชวงออกดอกและตดผลแกใชเวลาประมาณ 8-9 เดอน การเกบเกยวใหพจารณาจากขนาด สผล โดยสจะจางลงจากสเขยวเปนสเขยวอมเหลอง ตอมนามนจะหาง และจางลงบรเวณปลายผลจะแบน และนมเมอใชมอกด การเกบเกยวในกรณทผลอยไมสงนก กใชมอปลด ใชจาปาสอย ใชขอตดแบบเชอกกระตกตอดามหรอใชเครองเกบแบบกวศ. 1 ซงสามารถตดผลตามซอกมมตาง ๆ ของตนไดด และจานวนผลรวงหลน บอบชามนอย จากนนกขนสงมายงโรงเรอนเพอคดขนาด รอการจานายตอไป

3.6. การปฏบตหลงการเกบเกยว หลงจากเกบเกยวและขนสงอยางระมดระวงมายงโรงเรอนบรรจหบหอ กจะตองทาการคดเลอกเอาผลทมคณภาพดตามตองการ นามาทาความสะอาดดวยการลางนาทใสสารฆาเชอราและเชอโรค แลวลางอกครงหนงดวยนาสะอาด จากนนนาไปสะเดดนา โดยการผงหรอเปาดวยลมเยนใหแหง แลวจงนามาคดขนาด จากนนจงนามาบรรจลงในเขงกลองกระดาษหรอตะกราพลาสตกตามทตลาดตองการ ดวยเอกลกษณอนโดดเดนทงเรองรสชาต ของเนอทแดงสดชวนกน และขนาดของผลทมขนาดพอเหมาะ ผวเปลอกสวย สมโอทบทมสยามไดกลายมาเปนหนงผลไมอนโดดเดนของลมนาปากพนง อกทงยงไดรบการยกยองใหเปนหนงในสญลกษณของชาวปากพนงอกดวย อยางไรกดเนองจากในปจจบนนนสมโอทบทมสยามไดเปนทตองการและเปนทนยมของทางตลาด จงไดมการจดสงออกไปยงตางประเทศ อาท ไตหวนซงเปนผซอรายใหญ รองลงมาคอญปนเหตผลทชอบคอผลของสมโอนนมขนาดกะทดรดไมใหญมากและมสเปลอกและเนอทสวยจงเปนทนยมของชาวญปน นอกจากนและทางจงหวดนครศรธรรมราชยงไดทาการตดตอเพอจะจดจาหนายไปยงประเทศจนในอนาคตอกดวย สาหรบใครทอยากลองลมชมรสสมโอทบทมสยาม สมโอพนธนจะมผลผลตออกสตลาดตงแตเดอนสงหาคมไปจนกระท งเดอนกมภาพนธ ซงการกนสมโอนนถอวามประโยชนและสรรพคณมากมาย เพราะมวตามนซสงและมวตามนเกลอแรมากมายเชน ฟอสฟอรส แคลเซยม

กรดอนทรย โมโนเทอรปน และการกนสมโอกยงเ ปนการช วยล างสารพษไ ด ดวย และน กค อเอกลกษณอนโดดเดนของ“สมโอทบทมยาม” ทเปนดงทบทมเมดงามของลมนาปากพนง แหง จ.นครศรธรรมราช ขอขอบคณขอมลจาก: http://pakphanang.nakhonsri.doae.go.th/pomelolo.htm

.. ไมมเงน แตอยากท าบญไดหรอไม … นางสาวฉววรรณ สดจตร นกวชาการเกษตรช านาญการ สวนการใชน าชลประทาน ฝายเผยแพรการใชน าชลประทาน

ถาไมมเงน แตอยากท าบญ จะไดท าไดหรอไม เพราะเวลามการท าบญ ใสซอง เพอท าบญกฐน ผาปา หรอท าสงฆทาน กตองใชเงน หรอ สรางวตถมงคลตาง ๆ กตองเชาบชา ใชเงนอกเชนกน แลวถาเราไมมเงน หรอมไมมากพอในชวงนนพอด กหมายถงไมสามารถท าบญไดใชหรอไม ผ เข ยนจ งอยากท าความเขา ใจ เสยกอน ว า “บญ” คออะไร จาก Websiteน http://www.khondee.org/thamboon_easythamboon.php ไดแปลความหมายของค าวา “บญ” ไววา บญคอ เครองช าระจตใจใหสะอาดบรสทธ ท าอะไรกตาม ถาชวยลดละความโลภ ความเหนแกตวและอารมณเศราหมอง ท าจตใจใหเอบอม กถอวาเปนบญและกจะเปนบญยงข นหากเปนประโยชนแกผอนดวย ท าบญไมไดแปลวาใหทานเสมอไป ไมมเงนเลยกสามารถใหทานไดเหมอนกน แลวถาจะไดบญกจะตองไปท าบญทวดเทาน นหรอไม เลอกสถานทท าบญ เลอกเวลาท าบญหรอไม จงจะเรยกไดวาท าบญ ผเขยนไดไปคนควาจากเอกสาร และ website ตาง ๆ มา วาเรามวธการตาง ๆ หรอ กจกรรมใดบาง ทท าแลวกนบเปนการท าบญโดยไมเลอกสถานทและเวลา ดงน แมไมเขาวด แตถางดเขาบอน บารหรอสถานเรงรมย กไดบญเตม ๆ ถายงละไมได ลดการดมเลน และลดการเทยวใหนอยลงกยงด เปนบญแกตวเองและครอบครว สงใด ๆ ทท าใหชวตยงยาก เปนภาระแกตนเอง ส นเปลองเงนทองและเวลา เชน ตดนสยใชจายมากเกนตวจนเปนหน สน หรอตดอนเตอรเนตจนไมเปนอนท างานและไมมเวลาใหครอบครว ใครทรสกวากนเน อมากไป เปนหวงสขภาพ และไมอยากเบยดเบยนสตว กลดละการทานเน อสตว อาจถอโอกาสชวงเทศกาลกนเจ เขารวมกจกรรมกนเจพรอม ๆ กบคนอนกถอวาไดบญ ประพฤตตนไมใหผอนเดอดรอน โดยการไมท าลายทรพยสนสวนรวม ไมเอาเปรยบผอน ไมกอความร าคาญในทสาธารณะกเปนคณธรรมทควรรกษา การท าบญทเปนการสละแรงกาย เหนใครล าบากกเขาไปชวย เชน งานสวนรวม กเขาไปเสรม เชน ไปเปนอาสาสมครสอนหนงสอเดก สอนดนตร สอนศลปะ ตลอดจนสอนทกษะทางการกฬาตาง ๆ อาท ฟตบอล วายน า หรอไปเปนอาสาสมครตามโรงพยาบาลดแลชวยเหลอผปวย หรอตามบานพกคนชรา ชวยดแลคนชรา ทชวยเหลอตวเองไมคอยได

สาระเพอชวต

ชกชวนเพอนบานรวมกนแกปญหาขยะในชมชน รกษาสงแวดลอมใหสะอาด ดแลเยาวชนใหพนภยยาเสพตด ตรวจตราชมชนใหปลอดโจรผราย น าทวมกชวยกนแกไขท าอยางน คนกอมบญ ชมชนกอมสข

จากตวอยางการท าบญทกลาวมาขางตน เปนตวอยางการท าบญทเขาใจไดงาย สามารถท าไดทนท จากการรวบรวมขอมลทผร ครบาอาจารย ไดใหนยามทเปนเปนทางการและตรงกบหลกพระพทธศาสนา เรองของบญกรยาวตถ 10 (การท าบญสบรปแบบ) ซงนาสนใจและเราสามารถยดถอเปนหลกในการด าเนนชวต วา การท าบญน นท าไดงายแมไมมทรพยสนหรอเงนทอง ดง 10 ขอ ตอไปน

1. บญส าเรจดวยการใหทาน (ทานมย) - การใหทานมสวนประกอบทตองค านงถงคอ จตใจกอนให ขณะให และหลงใหของเราปลอดโปรงทไดให โดยสงทน ามาเปนทานน นบรสทธ ไมไดลกขโมยคดโกงมา นอกจากน ระดบคณธรรมของผรบกสงผลใหทานทท าใหผลตางกนไป

2. บญส าเรจดวยการถอศล (ศลมย) - การรกษาศล หมายความถงการมเจตนาจะงดเวนหรอจะรกษาศล หากไมมเจตนา เพยงแตไมมโอกาสท าผดศลกไมถอวามศล ไมวาจะเปนศลหา ศลแปด หรอศลกขอกตาม

3. บญส าเรจดวยการภาวนา (ภาวนามย) - ภาวนา เปนหลกธรรมช นสงในพระพทธศาสนา หมายถง การอบรมจต หรอพฒนาจตใหมคณภาพสงข น ไมวาจะเปน สมถภาวนา คอ การท าใจใหสงบ หรอวปสสนาภาวนา คอ การท าใจใหรแจงเหนจรงจนตดกเลสไดหมด

4. บญส าเรจดวยการประพฤตออมนอม (อปจจายนมย) - การออนนอมถอมตน จดเปนบญประการหนง เพราะจตไมแขงกระดาง แตตองออนนอมตอบคคลทควรออนนอม ไดแก คนทอายมากกวาเรา คนทมชาตก าเนดสงกวาเรา และคนทมคณธรรมสงกวาเรา

5. บญส าเรจดวยการขวนขวายชวยเหลอผอน (เวยยาวจจมย) - ชวยในสงทเปนประโยชนตอผอน หรอตอสวนรวม อาท ชวยเหลอคนเจบปวย แมแตชวยน าคนแกขามถนนใหปลอดภย หรอช ทางใหแกคนหลงทางกจดเปนเวยยาวจจมยท งส น

จาก บญกรยาวตถ 10 ขางตน จะพบวาเราสามารถท าบญไดหลายวธตามก าลงความสามารถของตนอยทความตงใจจรงแมไมมเงนทองกถอวาเปนบญได ซงจาก 10 ขอ ขางตน มเพยง ขอเดยว ( ขอ 1 ) บญส าเรจดวยการใหทาน (ทานมย) อก 9 ขอ ทเหลอไมตองใชทรพยสนเงนทองในการกระท าใหเกดบญกศลเลย (ขอขอบคณขอมลจาก www.larndham.net) ….. ดงนนหากการท าบญสามารถท าไดงาย ๆ เรากสามารถท าไดในทนทแมไมมเงน..... ขอขอบคณ แลวพบกนฉบบตอไป......

สวสดคะ...

6. บญส าเรจดวยการเฉลยสวนบญ (ปตตทานมย) - เมอท าบญอนใดแลวกอทศสวนบญน นแกผมพระคณหรอแกผอน สตวอน จะท าใหไดรบผลบญเพมข น เปนการแสดงออกถงการเอ อเฟอเผอแผ จะท าโดยการอทศสวนกศลแกคนทลวงลบไปแลว หรอบอกเลาใหคนรอบตวไดอนโมทนาบญไปดวยกได

7. บญส าเรจดวยการยนดในบญของผอน (ปตตานโมทนามย) - เมอไดยนไดฟง หรอไดเหนผอนท าบญ ท าความดกพลอยปล มใจยนดในบญทเขากระท าดวยจตอนบรสทธ เทาน กเปนบญแลว

8. บญส าเรจดวยการฟงธรรม (ธมมสสวนมย) - การฟงธรรมในทน ไมไดหมายถงการไปฟงพระเทศนเทาน น แตการอานหนงสอ ฟงเทป ดโทรทศนเกยวกบเรองธรรมะกเขาพวก เพราะท าใหเขาใจหลกค าสอนของพระพทธเจาได เนองจากผทเปนสาวกน นจ าเปนจะตองฟงธรรม มฉะน นจะไมมทางเขาใจค าสอนของพระพทธเจาและบรรลมรรคผลได

9. บญส าเรจดวยการแสดงธรรม (ธมมเทสนามย) - การแสดงธรรมจดเปนทานอยางหนง เรยกวา ธรรมทาน เปนทานทมผลมากกวาทานท งปวง ดงพระพทธองคตรสไววา “สพพทาน ธมมทาน ชนาต การใหพระธรรมชนะการใหท งปวง” บญอนเกดจากการแสดงธรรมน น ไมใชการพดอยางเดยว แมการเขยนหนงสอธรรมะ การพมพหนงสอธรรมะ หรอการใหทนในการพมพหนงสอธรรมะออกเผยแพรกจดเขาในบญขอน ท งส น

10. บญส าเรจดวยการปรบความเหนใหตรง (ทฎฐชกมม) - ไดแก การเหนวาท าดไดด ท าชวไดชว เปนตน แมผน นยงไมท าดดวยกายหรอวาจา เปนเพยงแตเหนถก เหนตรงเทาน น กจดเปนบญ และเปนบญทครอบคลมบญอนท งหมด เพราะเมอคนเราเหนถกเหนตรงเปนสมมาทฐแลว กยอมท าบญประเภทอนๆ ดวยความสนทใจและต งใจท า

...ขาวกลอง ขาวซอมมอ ขาวสาร ตางกนอยางไร ...

ฝายเผยแพรการใชน าชลประทาน ถาม ในปจจบนนเวลาไปตามตลาดหรอตามหางสรรพสนคาจะเหนวามการจ าหนายขาวมากมายหลายชนด แตละชนดตางกนอยางไร เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ขาวสาร ? ตอบ ขาวกลอง คอ เมลดขาวเปลอกทกะเทาะเอาสวนเปลอกหมเมลด หรอแกลบออก เมลดขาวทไดยงคงมเยอหมผล และคพภะ สวนของเยอหมเมลดขาวหรอร า คอสวนทอดมดวยคณคาทางอาหาร ทงวตามนและแรธาตตาง ๆ รวมทงเสนใยอาหารทมประโยชนตอรางกาย ขาวซอมมอ เปนชอเรยกขาวทเอาเปลอกออกโดยการต า เปนวธทใชในสมยโบราณชาวบานทวไป จะใชวธการต าขาวกนเอง จงเรยกขาวนวา “ขาวซอมมอ” แตปจจบน เราใชเครองจกรสขาวแทน จงเรยกขาวทสเอาเปลอกออกวา “ขาวกลอง” สวน “ขาวซอมมอ” เปนขาวทไดจากการขดสขาวกลองอกครง ขาวทไดยงมสวนของเยอหมผลและเยอหมเมลด ตดอยบาง ซงยงถกขดสออกไมหมด ขาวสาร เปนขาวทไดจากการขดสขาวกลองโดยขดออกอกหลายครงจนไดสวนของเมลดขาวสารเปนสขาวใส ซงเปนขาวทใชบรโภคโดยทวไป การขดสหลาย ๆ ครงจงท าใหคณคาทางอาหารถกขดสออกจนเกอบหมด ขอบคณขอมลจาก สานกพฒนาผลตภณฑขาว กรมการขาว www.riceproduct.org

ขอขอบคณส าหรรบค าถามทเปนประโยชนน

ทางกองบรรณาธการหรวงเปนอยางยงจะไดรบใชทานอกในโอกาสตอไป ......

ทานถาม - เราตอบ