3. İşçi sağlığı ve İş güvenliği sempozyumu

7/29/2019 3. i Sal ve Gvenlii Sempozyumu

1/320

TMMOB

naat Mhendisleri Odas

Bildiriler Kitab

3. i Sal ve3. Sal ve Gvenlii GvenlSempozyumuSempozyumu21-23 Ekm 2011anakkale


2/320

TMMOB naat Mhendisleri Odas

Necatibey Cad. No: 57, Kzlay / Ankara

Tel: 0.312.294 30 00 - Faks: 294 30 88

E-posta: [email protected] - web: www.imo.org.tr

ISBN: 978-605-01-0168-3

MO Yayn No: E/11/07

Bask:

Mattek Matbaaclk Basn, Yayn Tantm Tic. San. Ltd. ti.

Adakale Sok. No: 32/27 Kzlay / Ankara

Tel: 0.312.433 23 10 - Faks: 434 03 56


3/320

Dzenleme KuruluSerdar Harp MO Ynetim Kurulu Bakan

kr Erdem MO Ynetim Kurulu yesi

lyas Acar MO anakkale ube Bakan

Ali Genlik MO anakkale ubesi

Erhan Yelkenci MO anakkale ubesi

Mehmet arkt MO anakkale ubesi

zgr Snmaz MO anakkale ubesi

Bar Seven MO anakkale ubesi

Birce Bilici MO anakkale ubesi

Emre Glahin MO anakkale ubesi

Gven nal MO anakkale ubesi

smail Morko MO anakkale ubesi

Ouz Teoman MO anakkale ubesi

Pnar Soysal MO anakkale ubesi


4/320

Bilim ve Danma Kurulu

Pro. Dr. A. Tanju Gltekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leke Avrupa niversitesi

Pro. Dr. Alaattin Kanolu . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Yrd. Do. Dr. Asl Pelin Grgn . . . . . . . . . . Okan niversitesi

Yrd. Do. Dr. Beliz zorhon . . . . . . . . . . . . . . . Boazii niversitesi

Ar. Gr. Dr. Cenk Budayan . . . . . . . . . . . . . . . Seluk niversitesi

Pro. Dr. David Arditi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Illinois Institute o Technology

Do. Dr. Elin Ta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Do. Dr. Emel Laptal Oral . . . . . . . . . . . . . . . . . ukurova niversitesi

Pro. Dr. Emin cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ukurova niversitesi

Yrd. Do. Dr. Emrah Acar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Yrd. Do. Dr. Esin Ergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Do. Dr. Gl Polat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Do. Dr. Grkan Emre Grcanl . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Pro. Dr. H. Murat Gnaydn . . . . . . . . . . . . . . zmir Yksek Teknoloji Enstits

Do. Dr. H. Orhun Kksal . . . . . . . . . . . . . . . . . . anakkale Onsekiz Mart niversitesi

Yrd. Do. Dr. Hakan Yaman . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi

Yrd. Do. Dr. Osman Aytekin . . . . . . . . . . . . . Eskiehir Osmangazi niversitesi

Yrd. Do. Dr. Rat Akbykl . . . . . . . . . . . . . . . Sakarya niversitesi

Yrd. Do. Dr. S. mit Dikmen . . . . . . . . . . . . stanbul Kltr niversitesi

Yrd. Do. Dr. Selim Baradan . . . . . . . . . . . . . . Ege niversitesi

Do. Dr. Sema Ergnl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi

Serap Savran Dedeolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MO Ankara ubesi

Serdar Harp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MO Ynetim Kurulu Bakan

Do. Dr. Serdar Kale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zmir Yksek Teknoloji Enstits

Pro. Dr. Sevil Saryldz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Delt University o TechnologyPro. Dr. Tahir elik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dou Akdeniz niversitesi

Do. Dr. Uur Mngen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanbul Teknik niversitesi


5/320

- 5 -

NDEKLER

Sunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Hukuksal Adan naat Sektrnde i Sal ve Gvenlii ve lgiliMevzuatn Deerlendirilmesi

Hseyin Erkul, smail Yaar Ouz

Hukuksal Sorumluluk Asndan i Sal ve Gvenlii Mevzuat

zerine Bir Aratrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Abdulhalim Eke

ahs Zararlarnn zel Sigorta Szlemeleri ile Karlanmas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Selim Baradan, mit Dikmen, Uur Mngen, Osman Aytekin,

Glsm Snmez

Trkiyedeki Sal ve Gvenlii Hizmetleri Mevzuatnn naat

Sektr Asndan ncelenmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

S. mit Dikmen, Sadk Yiit, F. Sibel Tzer

4857 Sayl Yasa ve naat antiyelerinde Sal ve Gvenlii Yaklamlar . . . . . . . . . 47

Moin Naim, G. Emre Grcanl, Tahir elik

KKTC i Sal ve Gvenlii Sorunlarnn Trkiye ve AB ile Karlatrlmas. . . . . . . 49

Kaza Analizleri, Kaza nleme Teknikleri ve rnek Olaylar

H. Altnz, M. Uzun, Y.Bahadr, F. Sarmusak, Y. Karagz

Yap Makinalar Kullanmnda Sklkla Karlalan Kazalar ve

Alnmas Gereken nlemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

M. Selim epni, Burcu Aslan, Mge zgven

Harita Kolunda Kazalarnn Analizi ve Deerlendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

A. Erkan Karaman, Tlay ivici, Serdar Kale

i Sal ve Gvenliinin naat Sektrndeki Yeri ve nemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Mehmet Nuri Grc, Uur Mngen

Yap Kolunda Devletin Sal ve Gvenlii Denetimi ve naatlarda

Yksekten Dmelerin nlenmesi Projesinin Deerlendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97


6/320

- 6 -

Konya ube tarandan dzenlenen i Sal ve Gvenliialtay Sonu ve Deerlendirmeler

i Sal ve Gvenlii altay - 7 Mays 2011 Konya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111- naat Sektrnde Kazalar ve Gvenlik Tedbirleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

- i Sal ve Gvenliinde Hukuki Sre ve Hukuki Sorumluluklar. . . . . . . . . . . . 121

- Yap Denetiminde i Sal ve Gvenliinin Yeri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

naatlarda Gvenliine likin Yeni Araylar ve almalar

G. Emre Grcanl

Yeni ve Zorunlu Bir Kavram Olarak Gvenlii in Tasarm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

Tamer Metinsoy, Uur Mngen

naat Sektrnde Gvenlii Ynetimi ve Genel Gvenlii

Perormans likisinin Deerlendirilmesi Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Vakur akar, Alaattin Kanolu

Yapm Projelerinde Gvenliinin Salanmasna Ynelik Enormasyon

Sistemi Modeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

Evren lkeryldz, M. Emre lal, Serdar Kale

naat Firmalarnn Gvenlii Baarm Dzeyinin llmesine Ynelik

Entropi Tabanl Bir Model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

naatlarda Gvenlii Risk Deerlendirmesi ve Tehlike Analizi

smail Zorluer, Ali Eleren

naat Sektrnde Gvenlii ve Sal zerine Risklerin Belirlenmesi ve

rnek Bir Uygulama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

Zeynep Yamurolu, H. Murat Gnaydn, Serdar Kale

Gereksinim Analizi Ynteminin Gvenlii Balamnda ncelenmesi. . . . . . . . . . . . . . 195

Mzeyyen ahin, G. Emre Grcanl

Betonarme, elik ve Hai elik Binalarda Gvenlii Risklerinin

Karlatrmal Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

. Halil Gerek, Ercan Erdi

naat lerinde Teknik Personelin in Tehlikeleri Konusunda Grlerinin

Belirlenmesi zerine Bir Aratrma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213


7/320

- 7 -

naat Sektrnde i Sal ve Gvenlii Uygulamalar, Ergonomive antiye leinde almalar

Muharrem Grgl, Glden Ayalp, M. Emin calYap Uygulama Aamasnda Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerinin

Etkinletirilmesine Ynelik Bir neri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

Polatkan Canpolat, Gzde Tantekin elik, Emel Laptal Oral

Projelendirme ve antiye Yerleim Projesinin Oluturulmas Aamasnda

Hazrlanacak Sal ve Gvenlii Plan ile lgili Bir neri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

G. Sevde Balta, Ahmet Ertrk, Mnevver mer, Rahmi zyurt,

Evren Serpel, G. Emre GrcanlYap Makinalarnda Kazalar ve nleme Yntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Asl Pelin Grgn, O. Serkan leri

Trk naat Firmalarnn Yurtd Projelerde i Sal, Gvenlii ve evre

Uygulamalarna Bak - Rusya Federasyonu rnei. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

zge Akboa, Selim Baradan

Hazr Beton Sektrnde i Sal ve Gvenlii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

Ercan Erdi, Hilmi Cokun, . Halil GerekYapm lerinde skele Kurulumu ve Gvenlii likisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

Beste Ard

naat Sektrnde Yksekte alma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

Yusu Tahir Altunc

ve i Verimlilii zerine Dnceler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

Mert Uzun, Uur Mngenalma Ortamnda Ergonomik Koullarn i Sal ve Kazalar

Asndan nemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311


8/320


9/320

- 9 -

SunuDnyada alma yaamna bakldnda sanki byk bir savan srd izlenimi uyan-maktadr. Bu savata saysz erkek ve kadn alan yaamn kaybetmi ve halen kaybet-

meye devam etmektedir.

Dnyada her yl 270 milyon i kazas meydana gelmekte, bu kazalar sonucu 2 milyon300 bin insan yaamn kaybederken 160 milyon insan meslek hastalna yakalanmak-tadr. Trkiyede ise her gn ortalama 176 i kazas meydana gelmekte, kazalar nedeniy-le 3 kii hayatn yitirirken, 5 kii ise i gremez hale gelerek sakatlanmaktadr.

Trkiyede i kazalar sonucu en azla insann hayatn kaybettii sektrlerin bandameslektalarmzn da alt inaat i kolu bulunmaktadr. naat sektrnde resmikaynaklara gre her yl i kazalar nedeniyle yaklak 350 kii hayatn kaybetmektedir.

Rakamlarn arpc olmasna karlk yaplan aratrmalar i kazalarnn yzde 50sininkolaylkla nlenebilecek kazalar olduunu, yzde 48inin ise sistemli bir alma ile n-lenebileceini ortaya koymaktadr. Dolaysyla i kazalarn yzde 2 gibi ok dk birdeere ekebilmek mmkndr. Ancak gerek siyasi iktidarlarn alma yaamna neoliberal ekonomi politikalarn hkim klmak istemeleri gerek iverenlerin ii sal ve igvenlii nlemlerini ek bir maliyet olarak deerlendirmeleri sorunun zm yollarntkamaktadr.

Ayrca sektrn bir taran oluturan iverenler ve yklenicilerin byk ounluu a-sndan ii sal ve i gvenlii baret ve emniyet kemeri gibi basit kiisel koruyucularolarak alglanmaktadr. Bunlara eklenen devletin alma yaamndaki denetim onksi-

yonunun en aza indirilmesi, yetersiz saydaki i mettileri ve alma koullarnn zor-luu, dzensiz ve dank mevzuat ise elverisiz alma koullarnn pervaszca devamettirilmesinde etken olmaktadr.

naat Mhendisleri Odas, ii sal ve i gvenlii sorununun yakclndan, yaa-ma hakknn en temel insan hakk olmas gereinden ve mesleki sorumluluklarndanhareketle ii sal ve i gvenlii sorunun zmnde olanaklar erevesinde aktirol stlenmeye almaktadr. Odamz bu dorultuda ii sal ve i gvenlii sempoz-yumlar dzenlemektedir.

Odamzn anakkale ubemiz yrtclnde dzenledii i Sal ve Gvenli-

i sempozyumunun amac ii sal ve i gvenlii konusuna dikkatleri ekmek, bualanda yaplan bilimsel almalar kamuoyu ile paylamak ve bu konuda alma yapanakademisyenler ile meslein uygulamaclar olan inaat mhendislerini bir araya getir-mektir. Ayrca i kazalarnn nedenleri, alnmas gereken nlemleri tartarak, bu alandabilgi ve bilin dzeyini ykseltmekte sempozyumun amalar arasnda bulunmaktadr.

alma yaamnn en nemli sorunlarndan olan ii sal ve i gvenlii sorunu-nun zmne byk katklar sunacana inandmz i Sal ve GvenliiSempozyumunun dzenlenmesinde emei geen MO Ynetim Kuruluna, DzenlemeKuruluna, Bilim ve Danma Kuruluna, arl konumaclara, panelistlere, bildiri sa-hiplerine ve destekleyip katkda bulunan DA elik Enerji Tersane ve Ulam A..ye,teekkr ederiz.

MO anakkale ubesiYnetim Kurulu


10/320


11/320

Hukuksal Adannaat Sektrnde Sal ve Gvenl

ve lgl MevzuatnDeerlendrlmes


12/320


13/320

- 13 -

Hukuksal Sorumluluk Asndan Sal ve Gvenl Mevzuat

zerne Br Aratrma

Hseyn Erkul1, smal Yaar Ouz2

zet

Hukuksal sorumluluk asndan ii sal ve i gvenlii mevzuat zerine bir aratrmayapmak toplumsal, ekonomik ve ynetimsel alardan nem tamaktadr. Aratrmannamac; i gvenlii ve ii sal konusunda yaanan hukuksal sorunlar rnekolaylar vebunlara dayal yarg kararlarn incelemek, sorunlar belirlemek ve zm nerileri getir-mektir. Aratrma konusunda ilknce ilgili uluslararas metinler ve ulusal mevzuat taran-

m, kuramsal ereve izilmi ve kavramlar tanmlanmtr. Daha sonra konuyla ilgili yargkararlar incelenmi ve durum saptamas yaplmtr.

i sal ve i gvenlii mevzuat iverenler asndan hukuksal sorumluluk ve cezai yap-trmlar, iiler asndan salk ve i gvenlii getirmektedir. i sal ve i gvenlii ko-nusunda alnacak nlemlerin maliyeti mevzuat bilmemenin getirecei olumsuz sonularnmaliyetinden daha dk olmaktadr. Ayrca, ii sal ve i gvenlii konusunda mev-zuattaki hukuksal sorumluluk belirgin olmad iin bu boluk yarg kararlaryla doldurul-maktadr.

Anahtar kelimeler: Hukuksal Sorumluluk, i Sal, Gvenlii, Hukuku, Mevzuat

Giri

naat sektr, Trkiye ekonomisinde kaynak salama, istihdam yaratma dier sektr-leri harekete geirme, doal ve toplumsal evreyi etkileme, katma deer kazandrmave rekabet oluturma gibi nemli ilevler stlenmitir. Devlet, bu alanda bir yandan ku-rumlar olutururken bir yandan mevzuat karm ve politikalar belirlemi bir yandanda iilen retimde bulunmutur. Devletin, inaat sektryle ilgili politikalar kalknmaplanlaryla ortaya konmutur.

1 Do. Dr., anakkale Onsekiz Mart niversitesi MYO ktisadi dari Programlar Blm, anakkale- [email protected]

2 r.Gr., anakkale Onsekiz Mart niversitesi MYO ktisadi dari Programlar Blm,anakkale

3. Sal ve Gvenl Sempozyumu 21-23 Ekm 2011, anakkale


14/320

- 14 -

Hukuksal Sorumluluk Asndan i Sal ve Gvenlii Mevzuat zerine Bir Aratrma

naat sektryle ilgili politikalarn incelenmesinde son on yl gz nne aldmzda;bu kapsama Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan (20012005) ve Dokuzuncu KalknmaPlan (20072013) girmektedir.

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plannda; naat sektr politikalarndan biri; ilgili mevzuatyapsnn gzden geirilmesi, mevzuattaki mevcut dankln giderilmesi, AB mevzua-t ile arkllklarn ortadan kaldrlmas olarak belirlenmitir (DPT, 2000,180).

Dokuzuncu Kalknma Plannda; inaat, mhendislikmimarlk, teknik mavirlik ve m-teahhitlik hizmetleri sektrnn, konut yapm alanndaki art nedeniyle 2005 ylndanitibaren bymeye balad; bata 4708 sayl Yap Denetim Kanununun kabul edildi-i, AB standartlarna ve Dnya Ticaret rgt mevzuatna uyum amacyla, 4734 saylKamu hale Kanunu, 4735 sayl Kamu hale Szlemeleri Kanununun ve daha sonra bukanunlarla ilgili uygulamada karlalan sorunlarn zm iin 4964 sayl Baz Kanun-

larda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun yrrle girdii, mteahhitlik irmalar-nn yurtdndaki projelerinde altracaklar Trk iisinin sosyal gvenliinin salan-masna ilikin yasal dzenlemeler yapld belirtilmitir (DKP, 2006, 35).

naat sektrnde; hizmet sunmada, bir yanda iveren konumundaki mhendislermi-marlar, teknik mavirler ve mteahhitler, dier yanda bedensel ve zihinsel emeiniie katan alanlar (ustalar, kalalar, iiler) vardr. Hizmetten yararlanma asndan da,kamu tzel ve zel hukuk tzel kiileri ile gerek kiiler vardr.

Toplumsal yaam dzenleyen hukuk kurallar hem iveren ve alanlar arasndaki hemde hizmeti sunan ve alanlar arasndaki ilikileri dzenlemitir. veren ve alanlar ara-sndaki alma koullaryla ilgili ilikiler i ve sosyal gvenlik hukuku, hizmeti sunanlaalanlar arasndaki ilikiler ise ceza hukuku ve ynetim hukuku kapsamna girmektedir.Dolaysyla hukuk tarafara ykmllk, sorumluluk ve yaptrmlar getirmitir. Hukukaaykr davranlarda ortaya kan hukuksal sorumluluk; cezai, mali ve ynetsel sorumlu-luklar iermektedir.

5237 sayl Trk Ceza Kanununun 4. maddesindeki Ceza kanunlarn bilmemek ma-zeret saylamaz hkmnden yola karak; inaat sektrnde iveren konumundaolan her mhendismimar, teknik mavir ve mteahhitler, inaat ilgilendiren ulusalve uluslararas ynetsel dzenlemeleri bilmek, doru uygulamak, kusursuz yerine getir-mek ve kurallara uymak zorundadrlar.

Aratrmann amac; inaat sektrnde ii sal ve i gvenlii konusuyla ilgili mevzu-at ulusal ve uluslararas dzeyde snfandrma, anlama, aklama, gzleme dayal ola-rak durumu saptama (betimleme), sorunlar belirleme ve zm nerileri getirmektir.

Aratrmann hipotezini i sal ve i gvenlii mevzuatndaki hukuksal sorumlu-luklarn; iverenler ve iiler asndan yeterince ak olmamas ve eitim eksiklii gibinedenlerle yargya tanmakta, yargnn takdiriyle hapis, adli ve idari para cezas gibiyaptrmlarla karlalmaktadr cmlesi oluturmaktadr.

Aratrmann kapsam; inaat sektrndeki mevzuatn hukuksal sorumluluk asndanincelenmesidir. Aratrmada; inaat sektrnn ii sal ve i gvenlii konusunda

mevzuattaki hukuksal sorumluluklarla ilgili halihazrda olan bilgileri bir araya getir-meye, bu bilgileri anlalr biimde dzenlemeye ve sunmaya, bu dzenlemeden hembugn hem de gelecee ynelik uygulanabilir karsamalar yapmaya dayal betimselyntem kullanlmtr.

Bu balamda; inaat sektrnn ii sal ve i gvenlii mevzuat hukuksal sorumlu-


15/320

- 15 -


luk asndan irdelenmi, adlandrlp, snfandrldktan sonra ilikilendirilmitir. Sonuolarak; aratrma sonunda elde edilen bilgiler yayn, hizmetii eitim ve bilgilendirmetoplantlaryla naat Mhendisleri Odasnn egdmnde, iveren konumundaki m-

hendislermimarlar, teknik mavirler ve mteahhitlerle paylalacaktr.

Kuramsal ereve ve Kavramlarn Tanmlar

Kuramsal ereve

Aratrmann kuramsal erevesini; inaat sektrn kapsayan ii sal ve i gvenliimevzuatnda dzenlenen hukuksal sorumluluklar tanmlamak, aklamak ve karm-larda bulunmak oluturmutur.

Kavramlarn Tanmlar

Hukuk: Hukuk kurallarnn bir araya gelmesinden olumu bir dzendir (Gzler, 2009,16). Bir baka tanma gre hukuk; toplumu dzenleyen ve kamu gc ile desteklenenkurallarn btndr (Gzbyk, 1999, 5).

Hukuku: Bir i szlemesine dayanarak belirli bir cret karl, bir iverene bal ola-rak onun adna alan iiler ile bu iileri altran iveren arasndaki ilikileri dzenle-yen uyulmas zorunlu kurallar btnne denir (elik, 2009, 11).

i ile iveren arasndaki i ilikisini dzenleyen hukuk daldr. hukuku; bireysel i hu-

kuku ve toplu i hukuku olarak ikiye ayrlr. Bireysel i hukuku; ii ile iveren arasndaakdedilen i szlemesinden kaynaklanan hukuki ilikiyi inceler. Toplu i hukuku; i veiverenler mesleki kurulu olan sendikalarda rgtlenmilerdir. i sendikas ile bir ive-ren veya bir ii sendikasyla bir iveren sendikas arasnda, toplu i szlemesi, grev velokavt gibi eitli hukuki ilikiler ortaya kmaktadr. Toplu i hukuku bu ilikileri inceler(Grmez, 2009, 68).

Hukukta Sorumluluk: Hukukta sorumluluk siyasi sorumluluk, cezai sorumluluk, mali so-rumluluk ve medeni sorumluluk olarak drde ayrlmtr. Siyasi sorumluluk daha okyrtmenin yasamaya kar sorumlu olmasn ierdii iin zerinde durulmamtr.

Aratrma konusunda zerinde nemle durulmas gereken hukuksal sorumluluk cezaisorumluluktur.

Cezai Sorumluluk

insanlarn ceza hukukundan kaynaklanan sorumluluudur. Cezai sorumlulua kiininsu ilemesi yol aar. Cezai sorumluluun yaptrm (meyyidesi); hapis cezas ve adlipara cezasdr (Gzbyk, 1999, 172). Cezai sorumluluk alannda yarglama adli yargdzeninde bulunan ceza mahkemeleri ile i mahkemeleri yetkilidir. Cezai sorumlulukkiisel bir sorumluluktur bu nedenle ancak gerek kiilerin cezai sorumluluu olabilir.

Somut bir olayda bir insan davrannn su oluturmas ve bundan dolay bu davranyapan kiinin sorumlu tutulabilmesi iin, maddi ve manevi olarak ikiye ayrlan suununsurlar denen artlarn gereklemesi gerekir. Bu unsurlar unlardr:

Maddi Unsurlar:


16/320

- 16 -

1. Hareket: Bir kiinin bir su ilediinden bahsedebilmek ve bu kiinin her eydennce bir harekette bulunmu olmas gerekir.

2. Sonu (Netice): D dnyadaki bir deiikliktir.

3. Nedensellik Ba

Hareket ile sonu arasnda nedensellik ba bulunmaldr. Nedensellik ba ile sonuarasnda sebep-sonu ilikisi olarak tanmlanabilir. Bir kiinin ortaya kan zararl bir so-nutan sorumlu tutulabilmesi iin sz konusu sonucun o kiinin hareketinden kaynak-lanm olmas gerekir.

Manevi Unsurlar:

Bir insann hareketi sonucunda ortaya kan Trk Ceza Kanununun su olarak tanmla-d bir sonu ksa ve bu insan hareketiyle sonu arasnda nedensellik ba var (mev-

cut) olsa bile, sz konusu hareketin su tekil edebilmesi ve bundan dolay bunu yapankiinin sorumlu tutulabilmesi iin, bu hareketin, onu yapan kii, yani ail tarandaniradi olarak, yani bilerek ve isteyerek yaplmas gerekir.

1. snat Yetenei: Bir ailin bir iilden sorumlu tutulabilmesi iin her eyden nce is-nat yeteneine (kusurlu bir ekilde hareket etmeye ehil) sahip olmas gerekir. snatyetenei; kiinin kendi hareketlerinin anlamn kavrayabilme ve bunlar yapmayisteme gcne sahip olmas demektir.

2. Kusurluluk: Kiinin iili bilerek ve isteyerek yapm olmasdr. Bir kiinin kusurluolmas iin kastl ve taksirli olmas gerekir. Kast (TCK/21); suun olumas kastn

varlna baldr. Kast, suun kanuni tanmndaki unsurlarn bilerek ve istenerekgerekletirilmesidir. Taksir (TCK/22); dikkat ve zen ykmllne aykrlk dola-ysyla, bir davrann suun kanuni tanmnda belirtilen sonucu ngrlmeyerekgerekletirilmesidir. Fail uymas gereken davran kurallarna uymak suretiyle n-leyebilecei bir iili, bu kurallar ihlal etmek suretiyle istemeyerek gerekletirmiolmaktadr.

Ceza Sorumluluunu Ortadan Kaldran Haller unlardr:

1. Kaza ve Tesad: ngrlmesi ve nlenmesi mmkn olmayan ama ailin hareketisebebiyle ortaya kan sonutur.

2. Mcbir Sebep: ngrlmesi ve nlenmesi mmkn olmayan ve ailin dndakisebeplerden kaynaklanan sonutur.

3. Cebir: Bir kimsenin bir baka kimse tarandan su ilenmeye zorlanmas demektir.

4. krah (Zorlama) ve Tehdit: Bir kiinin, halen var olan veya gelecekte gerekleecekbir zarardan kendisini veya bir baka kiiyi kurtarmak amacyla, kendisinden iste-nilen suu ilemesidir.

5. Meru Mdaaa: Bir kimsenin ar ve haksz bir saldrya kar kendisini veya birbakasn korumak iin gsterdii zorunlu tepkidir.

6. Iztrar (Zorunluluk) Hali: Bir kimsenin bilerek sebebiyet vermedii bir tehlikedenkendisini veya bir bakasn kurtarmak iin su ilemek zorunda kalmasdr.

Mali Sorumluluk

Hukuki sorumluluk da denen mali sorumluluk; bir kiinin dier kiiye verdii zararn,



17/320

- 17 -

zarar verenin malvarlna devlet araclyla cebren el konularak tazmin edilmesi de-mektir.

Medeni Sorumluluk

zel hukuk alannda kiilerin mali sorumluluudur. Bu sorumluluk, bir kiinin dier kii-ye zel hukuk alannda verdii zarar gidermesi (bor ilikisi) demektir.

Akdi medeni sorumluluk: Szlemeden doan sorumluluk; iki taran bir hukuki sonucuelde etmek zere iradelerini karlkl ve birbirine uygun surette aklamalardr.

Haksz iil sorumluluu: Haksz iil, hukuka aykr olan ve bakalarna zarar veren dav-ranlardr. Bu tr davranlar sonucunda ortaya kan zarar, zarar veren kii tazmin et-mekle ykml olur.

i Sal: alan iilerin salklarnn korunmas ve iyerindeki alma artlarnn i-inin gvenliini tehlikeye atmamas (elik, 2009, 18).

Gvenlii: verenlerin iyerlerinde ii sal ve i gvenliinin salanmas iin ge-rekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal- ve i gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykml olmasdr (elik,2009, 18).

Mevzuat: Anayasa, kanun, kanun hkmnde kararname (KHK), uluslararas andlama,tzk, ynetmelik ve dier dzenleyici ilemlerden oluur (Gzler, 2009, 1).

Uluslararas Metinlerde i Sal- Gvenlii ve KurumsalYaplanma

nsan Haklar Evrensel Bildirgesi (HEB)

nsan Haklar Evrensel Bildirgesinin 23. maddesinde Herkesin alma, iini zgrceseme, adil ve elverili koullarda alma ve isizlie kar korunma hakk vardr. Herke-sin herhangi bir ayrm gzetilmeksizin eit i iin eit crete hakk vardr. Herkesin ken-disi ve ailesi iin insan onuruna yarar ve gereinde baka toplumsal koruma yollaryladesteklenmi bir yaam salayacak adil ve elverili bir crete hakk vardr. Herkesin ka-rn korumak iin sendika kurma ya da sendikaya ye olma hakk vardr denilmektedir(Malatya Barosu, 2002, 14).

Avrupa nsan Haklar Szlemesi (AHS)

Avrupa nsan Haklar Szlemesinin 4. maddesinde hi kimsenin zorla altrlamaya-ca ve zorunlu almaya tabi tutulamayaca vurgulanmtr.

BM ocuk Haklar Szlemesi (HS)

Birlemi Milletler tarandan kabul edilen ocuk Haklarna Dair Szlemenin 32. mad-desinde ocuk, sal, eitimi ve gelimesi asndan tehlike tekil eden ilere kar ko-runma hakkna sahiptir. Devlet, ie kabul iin asgari bir ya snr tespit etmek ve almakoullarn dzenlemek zorundadr (Resmi Gazete, 1995).



18/320

- 18 -

Avrupa Sosyal art

Gvenli ve Salkl alma Koullar bal altnda; gvenlik ve salk alannda yasaldzenlemeler yapma ve gerektiinde, i gvenlii ve saln gelitirmeyi amalayan

nlemler konusunda alanlarn rgtlerine danma yer almtr (Alpar, 2003, 6).

International Labor Organisation [Uluslararas alma rgt] (ILO)

155 sayl Szleme Btn ekonomik aaliyet dallarnda iileri kapsayacak ekilde, lkeartlarna uygun olmak artyla ii sal, i gvenlii alma ortam konularnda birpolitika oluturulmas ve denetimini ngrmektedir. 161 sayl Szleme Tm ekono-mik aaliyet dallarnda ve tm iletmelerde alan iiler iin i sal hizmetlerini ge-litirmeye yneliktir.

Ulusal Mevzuatta i Sal- Gvenlii ve Kurumsal Yaplanma

T.C. 1982 Anayasas

Anayasann 48. maddesinde Herkes diledii alanda alma ve szleme yapma hr-riyetine sahiptir, 49. maddesinde Devlet, alanlarn hayat seviyesini ykseltmek,alma hayatn gelitirmek iin alanlar ve isizleri korumak, almay desteklemek,isizlii nlemeye elverili ekonomik bir ortam yaratmak ve alma barn salamakiin gerekli tedbirleri alr, 50. maddesinde Kimse, yana, cinsiyetine ve gcne uyma-

yan ilerde altrlamaz ve 51. maddesinde de alanlar ve iverenler, yelerininalma ilikilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menaatlerini korumak ve gelitirmekiin nceden izin almakszn sendikalar ve st kurulular kurma, bunlara serbeste yeolma ve yelikten serbeste ekilme haklarna sahiptir denilerek almayla ilgili h-kmler ortaya konmutur.

Tablo 1 - 4857 Kanununda Hukuksal Sorumluluk

Kanunun Tarihi ve Says Kanunun Bal

22.05.2003 Kanunu

Kanunun Amac Tanmlar

verenler ile bir i szlemesine dayanarakaltrlan iilerin alma artlar ve al-ma ortamna ilikin hak ve sorumluluklardzenler

Bir i szlemesine dayanarak alan ger-ek kiiye ii,i altran gerek veya tzel kiiye yahuttzel kiilii olmayan kurum ve kurulularaiveren,i ile iveren arasnda kurulan ilikiye iilikisi,veren tarandan mal veya hizmet ret-

mek amacyla maddi olan ve olmayan e-ler ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir



19/320

- 19 -

Ksm-Blm Balklar Hukuksal Sorumlulukla lgili Hkmler

Birinci Blm: Genel Hkmlerkinci Blm: Szlemesi, Trleri ve Feshi

nc Blm: cretDrdnc Blm: in DzenlenmesiBeinci Blm: Sal ve GvenliiAltnc Blm: ve i BulmaYedinci Blm: alma Hayatnn Denetimive TetiiSekizinci Blm: dari Ceza HkmleriDokuzuncu Blm: eitli, Geici ve SonHkmler

Md.77. verenlerin ve iilerin ykml-lkleri

Md.78. Salk ve gvenlik tzk ve ynet-melikleriMd.79. in durdurulmas veya iyerininkapatlmasMd.80. yeri HekimleriMd.82. gvenlii ile grevli mhendisveya teknik elemanlarMd.83. ilerin haklarMd.84. ki veya uyuturucu madde kullan-ma yasa

Md.85. Ar ve tehlikeli ilerMd.86. Ar ve tehlikeli ilerde raporMd.87. On sekiz yandan kk iiler iinraporMd.88. Gebe veya ocuk emziren kadnlariin ynetmelikMd.89. eitli YnetmeliklerMd.105. sal ve i gvenlii ile ilgilihkmlere aykrlk

4857 sayl Kanunu iverenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin a-lma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklar dzenlemitir.

4857 sayl Kanunu ile i sal ve i gvenlii konusunda iverenlere, iilere ei-tim verme, bilgilendirme ve denetleme ykmll getirilmitir. Ayrca, Sal veGvenlii Kurulu oluturma zorunluluu getirilmi ve iverene, kurul kararlarn yerinegetirme ykmll ngrlmtr (Demirciolu, 2004,12).

Tablo 2 - 5237 Trk Ceza Kanununda Hukuksal Sorumluluk


26.09.2004-5237 Trk Ceza Kanunu

Kanunun Amac Tanmlar

Kii hak ve zgrlklerini, kamu dzen ve gvenliini, hukuk devletini, kamu saln veevreyi, toplum barn korumak, su ilenmesini nlemektir

Ksm-Blm Balklar Hukuksal Sorumlulukla lgili Hkmler

Birinci Ksm: Uluslararas Sularkinci Ksm: Kiilere Kar Sularnc Ksm: Topluma Kar SularDrdnc Ksm: Millete ve Devlete KarSular ve Son Hkmler

Md.117. ve alma hrriyetinin ihlaliMd.170. Genel gvenliin kasten tehlikeyesokulmasMd.176. naat veya ykmla ilgili emniyetkurallarna uymamaMd.178. aret ve engel koymama



20/320

- 20 -

5237 sayl Trk Ceza Kanunu inaat aaliyetleriyle ilgili insan hayat asndan gereklinlemleri almayan ve ihmalde bulunan kiilere hapis ve adli para cezas getirmitir.

Tablo 3 - Borlar Kanununda Hukuksal Sorumluluk


22.04.1926-818 Borlar Kanunu

Hukuksal Sorumlulukla lgili Hkmler

Md.58.Md. 332 sahibi, akdin hususi halleri ve iin mahiyeti noktasndan hakkaniyet dairesindekendisinden istenebilecei derecede, alma dolaysyla maruz kald tehlikelere karicap eden tedbirleri ittihaza ve mnasip ve shhi alma mahalleri ile, ii birlikte ikamet

etmekte ise, yatacak yer tedarikine mecburdur

Borlar Kanunu hukuksal sorumluluu kusura dayandrr. 58. maddeye gre bir bi-nann maliki veya imal olunan herhangi bir eyin maliki, o eyin ena yaplmasndanyahut muhaazasndaki kusurdan dolay mesul olur (Gzbyk ve Tan, 2001, 656). Bucihetten dolay kendisine kar mesul olan ahslar aleyhindeki rcu hakk mahuzdur.

Tablo 4 - 5521 Mahkemeleri Kanununda Hukuksal Sorumluluk


30.01.1950-5521 Mahkemeleri Kanunu

Kanunun Amac

Kanununa gre ii saylan kimselerle iveren veya iveren vekilleri arasnda i akdin-den veya Kanununa dayanan her trl hak ve iddialarndan doan hukuk uyumazlk-larnn zlmesi

5521 sayl Mahkemeleri Kanunu ii ve iverenler arasnda i akdinden veya

Kanununa dayanan her trl hak iddialarndan doan hukuk uyumazlklarnn zl-mesi grevini i mahkemelerine vermitir.

Tablo 5 - 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas KanunundaHukuksal Sorumluluk


31.05.2006-5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Salk SigortasKanunu

Hukuksal Sorumlulukla lgili HkmlerMd.21. kazas ve meslek hastal ile hastalk bakmndan iverenin nc kiilerinsorumluluuMd.23. Sresinde bildirilmeyen sigortallktan doan sorumlulukMd.76. verenin genel salk sigortalsnn ve nc kiilerin sorumluluu



21/320

- 21 -

506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununa gre; i kazas veya meslek hastal, ivereninkast veya iilerin saln koruma ve i gvenlii ile ilgili mevzuat hkmlerine ay-kr bir davran su saylmaktayd (Tuncay, 1982, 177). 2006 ylnda kabul edilen 5510

sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 21. maddesinde kazasve meslek hastal, iverenin kast veya sigortallarn saln koruma ve i gvenliimevzuatna aykr bir hareketi sonucu meydana gelmise, Kurumca sigortalya veya haksahiplerine bu Kanun gereince yaplan veya ileride yaplmas gereken demeler ilebalanan gelirin balad tarihteki ilk pein sermaye deeri toplam, sigortal veya haksahiplerinin iverenden isteyebilecekleri tutarlarla snrl olmak zere, Kurumca iverenedettirilir. verenin sorumluluunun tespitinde kanlmazlk ilkesi dikkate alnr denil-mektedir. Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu iverenlere ii sal vei gvenlii konusunda mevzuatn uygulama, mevzuata aykr davranld durumlardakanlmazlk ilkesi gerei para cezas yaptrm getirmektedir.

Tablo 6 - Trk Medeni Kanununda Hukuksal Sorumluluk


22.11.2001-4721 Trk Medeni Kanunu


Md.2. Drst DavranmaMd.3. yiniyet

Medeni hukuk alannda sorumluluk hukuksal ilikiden doan sorumluluk ve hukuksaleylemden doan sorumluluk olarak ikiye ayrlr (Gzbyk, 1999, 172)

Tablo 7 - 5326 Kabahatler Kanununda Hukuksal Sorumluluk


30.03.2005-5326 Kabahatler Kanunu


Md.41. evreyi Kirletme

5326 sayl Kabahatler Kanununun 41. maddesi 4. paragranda naat atk ve artklarnbunlarn toplanmasna veya depolanmasna zg yerler dna atan kiiye, yz Trk Lira-sndan bin Trk Lirasna kadar idari para cezas verilir. naat aaliyetinin bir tzel kiiadna yrtlmesi halinde bu tzel kii hakknda verilecek idari para cezasnn st snrbe bin Trk Lirasdr. Bu atk ve artklarn kaldrlmasna ilikin masra da ayrca kiidentahsil edilir denilmektedir. Kabahatler Kanununda inaat atklarna (evreye) ynelikhukuksal sorumluluk idari para cezas olarak ortaya konmutur.



22/320

- 22 -

Tablo 8 - i Sal ve Gvenlii Tz

Tzn Bal: Sal ve Gvenlii Tz 04.12.1973 - 7/7583

Tzn Amac:yerlerinde, iilere ait yatp kalkma yerlerinde ve dier mtemilatnda bulunmas ge-reken salk artlarnn ve iyerlerinde kullanlan alet, edevat, makinalar ve hammaddeleryznden, kabilecek hastalklara engel olacak tedbir ve aralarn, iyerlerinde ikaza-larn nlemek zere bulundurulmas gerekli aralarn ve alnacak gvenlik tedbirlerininneler olduu

Ksm Balklar:Birinci Ksm: Genel Hkmlerkinci Ksm: Salk artlar ve Gvenlik Tedbirleri

nc Ksm: yerlerinde Kullanlan Alet, Edevat, Makine ve Ham Maddeler Yzndenkabilecek Hastalklara Engel Olacak TedbirlerDrdnc Ksm: yerlerinde Kazalarna Kar, Alnacak Tbbi Tedbirler Ve yerlerindeBulundurulmas Zorunlu Olan lk Yardm ve Tedavi Levazm ile Shhi Tesisat.Beinci Ksm: yerlerinde Kazalarn nlemek zere Alnacak Gvenlik Tedbirleri veBulundurulmas Gereken AralarAltnc Ksm: Kiisel Korunma AralarYedinci Ksm: Son Hkmler

Tablo 9 - Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde Hukuksal SorumlulukYnetmeliin Bal: Sal ve Gvenlii Ynetmelii

Ynetmeliin Amac: yerlerinde salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi iin alnacak nlemleri belirler.Mesleki risklerin nlenmesi, salk ve gvenliin korunmas, risk ve kaza aktrlerininortadan kaldrlmas, sal ve gvenlii konusunda ii ve temsilcilerinin eitimi, bilgilendirilmesi, grle-rinin alnmas ve dengeli katlmlarnn salanmas

Blm Balklar Hukuksal Sorumlulukla lgili HkmlerBirinci Blm: Ama, Kapsam, Dayanak veTanmlarkinci Blm: verenlerin Ykmllklerinc Blm: ilerin YkmllkleriDrdnc Blm: eitli HkmlerBeinci Blm: Son Hkmler

Md.6. verenin Genel YkmllkleriMd.7. Koruyucu ve nleyici HizmetlerMd.8. lk Yardm, Yangnla Mcadele veKiilerin Tahliyesi ve Yakn TehlikeMd.9. verenin Dier Ykmllkleri

i Sal ve Gvenlii Mevzuatnn Hukuksak SorumlulukAsndan zmlenmesi ve rnek Olay Yarg Kararlarnn rdelenmesi

rnek Olay ve Yarg Karar 1: (Yargtay 21.Hukuk Dairesi Esas-Karar:2007/8888-10428)

Dava Konusu: ki iinin altklar yerdeki tartmalarnn sonucunda bir iinin dieriiyi baklayarak ldrmesi



23/320

- 23 -

Karar: kazas sonucu lm ve maddi ve manevi tazminatn ksmen denmesi


Dava Konusu: inin iyerinde hammadde varilini eki ve keski kullanmak suretiyleat srada rlayan apan gzne gelmesi sonucu yaralanmas

Karar: 4857/77 ve i Sal ve Gvenlii Tznn 2. maddesi gerei; i yerindei gvenlii tedbirlerini alma ve bu tedbirlere uyulmas iin gerekli eitim ve denetimyetki ve sorumluluunun iverende olmas nedeniyle tazmin


Dava Konusu: naatta kalp ustas tabiyenin hazrlanmas iin beton ivisi akarkenivinin bann krlarak sol gzne isabet etmesi sonucu yaralanmas

Karar: Ustaya 4857/77 gerei maddi ve manevi tazminat denmesi


Dava Konusu: inin alt inaatn terasndan geen yksek gerilim hattna kapl-masyla meydana gelen i kazas sonucunda sa elinin bilekten kesilmesi ve sol ayakparmaklarn kaybetmesi

Karar: kazas sonucu maluliyetten doan maddi ve manevi tazminatn denmesi


Dava Konusu: elik borudan yaplan iskele zerine konulan konsol ve panolarla olutu-rulan ek iskele zerinde d cephe svas yapan sigortalnn bulunduu ksmdan de-

rek lmesiKarar: yerinde gerekli tedbirleri almamas nedeniyle iverenin 6/8 orannda kusurluolduu


Dava Konusu: naatn balkon blm svasn yaparken i kazas sonucu len sigor-talnn hak sahiplerine balanan gelir, yaplan harcama ve demeler nedeniyle kurumzararnn rcuan detilmesi

Karar: Taeronun igvenlii nlemlerini almadaki ihmali 4/8, iveren 2/8, ii 1/8 ora-

nnda kusurlu bulunmutur.rnek Olay ve Yarg Karar 7: (Yargtay 10.Hukuk Dairesi Esas-Karar:2010/8219-13630)

Dava Konusu: Elektrik arpmas i kazas sonucu srekli igrmezlik durumuna girensigortalya i grmezlik deneinin ve hastane masrafarnn iveren irketten tahsili

Karar: Elektrik tesisatn projeye uygun yaptrdktan sonra proje harici adi kablo tesisatdeten mteahhidin Trk Ceza Kanununa gre hapis ve adli para cezas ile cezaland-rlmas


Dava Konusu: Kazan dairesinin tabliye betonu dkmnde beton kalbnn kmesi ne-deniyle kalp altnda kalan iinin veat etmesi

Karar: kazas sonucu len murisin maddi ve manevi tazminatnn denmesi




24/320

- 24 -

Dava Konusu: Kanalizasyon inaatnda kaz iinde boru derken ukurun iki tarandakitopran kaymas sonucu gk altnda kalarak i kazas geirmesi

Karar: 4847/77 ve i Sal ve Gvenlii Tznn ilgili maddeleri gerei i yerin-

de alnmas gereken nlemler asndan kusur aidiyeti ve oran belirlenmelidir.rnek Olay ve Yarg Karar 10: (Yargtay 10.Hukuk Dairesi Esas-Karar:2008/20149-5178)

Dava Konusu: Beton dkm ii srasnda grgr vin ile har tarken vincin yk tayanayaklarnn yerinden oynamas sonucu iinin 5,5 m yksekten derek yaralanmas

Karar: kazas sonucu srekli igrmezlik durumuna giren sigortalya balanan peindeerli gelirler ile yaplan harcama ve demelerin iverene Kurumca rcuan dettiril-mesi

naat sektryle ilgili Sinerji Mevzuat ve tihat Programlarndan tesadi olarak se-

ilmi rnekolay yarg kararlar incelendiinde; aratrmann i sal ve i gvenliimevzuatndaki hukuksal sorumluluklarn; iverenler ve iiler asndan yeterince akolmamas ve eitim eksiklii gibi nedenlerle yargya tanmakta, yargnn takdiriyle ha-pis, adli ve idari para cezas gibi yaptrmlarla karlalmaktadr hipotezinin dorulan-d deerlendirilebilir.

Sonu

naat sektrnde, ii sal ve i gvenlii, hem uluslararas metinlerde hem de ulu-

sal dzenlemelerde temel insan hakk olarak ele alnmtr. Bu hakkn hem kurumsaldzeyde devlet tarandan hem de zel sektr oluturan iverenler tarandan korun-mas sosyal barn salanmas asndan nemlidir ve bu nem her geen gn dahaartmaktadr.

zellikle i kazalaryla ortaya kan hukuksal sorunlarn nedenlerinin banda; gerekligvenlik nlemlerini almama, eitim yetersizlii ve mevzuattaki alnacak tedbirlerinmahhas (somut) olmamas, genel olmas boluklarn yarg yerlerince tamamlanma-ya allmas, gelmektedir. Dolaysyla takdir yetkisi yarg yerine kalmakta ve madurlehine ilemektedir.

i sal ve i gvenlii mevzuat iverenler asndan hukuksal sorumluluk ve cezaiyaptrmlar, iiler asndan salk ve i gvenlii getirmektedir. i sal ve i gvenli-i konusunda alnacak nlemlerin ve eitimin maliyeti mevzuat bilmemenin getireceiolumsuz sonulardan daha dk olmaktadr.

Hukuksal adan ii sal ve i gvenlii konusunda ortaya kan sorunlarn zmiin kanunlarn uygulanmasn salamak zere ynetmelikler karlmal, bata inaatmhendisleri olmak zere kamu kurumu niteliindeki meslek rgtlerince, sendikalarve ilgili STKlar tarandan iverenlere ve iilere ynelik verimli, etkili ve kaliteli eitimalmalar nicelik ve nitelik olarak artrlmaldr.

Kaynaklar

Alpar, M.B.(2003), i Sal ve Gvenlii ve alma Ortam Hakknda 155 Sayl ILOSzlemesi le lgili alma Hayat Mevzuat, Kamu-i Dergisi, Ankara.

elik, A.H. (2009), ve Sosyal Gvenlik Hukuku, MuratHan Yaynevi, Trabzon.



25/320

- 25 -

Demirciolu, A.M. (2004), Yeni Yasasnn Trk alma Hayatnda At Yeni Perspek-tifer ve Beklenen Olas Etkiler, Yeni Yasasnn Trk alma Yaam zerine Etkileri,Ekonomi Forumu, Friedrich Ebert Stitung, stanbul.

Dokuzuncu Kalknma Plan [DKP], (2006), naat, Mhendislik-Mimarlk, Teknik Ma-virlik ve Mteahhitlik Hizmetleri, DPT Yayn, Ankara.

Devlet Planlama Tekilat [DPT], (2000), Mhendislik-Mimarlk, Teknik Mavirlik veMteahhitlik Hizmetleri, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan(2001-2005), DPT Yayn, Ankara.

Gzler, K. (2009). Hukukun Temel Kavramlar, Ekin Basm Yayn Datm, Bursa.

Gzbyk, . (1999), Hukuka Giri ve Hukukun Temel Kavramlar, Turhan Kitabevi,Ankara.

Gzbyk, ., Tan, T. (2001), dare Hukuku, Cilt 1, Turhan Kitabevi, Ankara.Malatya Barosu (2002), nsan Haklar Evrensel Bildirgesi, Kitapk, Malatya.

5237 Sayl Trk Ceza Kanunu (2004), Sekin Yaynevi, Ankara.

Tuncay, A.C. (1982), Sosyal Gvenlik Dersleri, Aratrma, Eitim, Ekin Yaynlar, stanbul.



26/320


27/320

- 27 -

3. Sal ve Gvenl Sempozyumu 21-23 Ekm 2011, anakkale

ahs Zararlarnn zel SgortaSzlemeler le Karlanmas

Abdulhalm Eke1

zet

ilerin kaza sonucu zararlarnn zellikle maddi zararlarnn giderilmesinde Avrupa lke-lerinde hakim olan uygulama,sosyal gvenlik kurumlarnca veya bu amala rgtlenmi

iyeri rgtlenmelerince karlanmasdr. Zararn belirlenmesinde yarg uygulamalarnda1994 ylndan bu yana bir ok ilke yerlemi, karmaklktan kurtarlm bulunmaktadr. a-lmada kazaya ilikin olarak anlatlan kurallar meslek hastalklar iinde geerli olmasnaramen

inaat sektr esas alndndan ve bu sektrde meslek hastalna nadiren rastlandn-dan

meslek hastalklarnn zel olarak anlmasndan kanlmtr. almada kaza, SGKyabal sigortallk ve kaza sonucu gelir balama istatistikleri ile zel sigorta sektrndekisigortalarn polie ve prim istatistiklerinden yararlanlarak ncelikle adli yarg uygulama-snda i kazalarnda olas tazminat demeleri emsallerinden yararlanarak hesaplanm,iverenlerin sorumlu olacaklar toplam tazminat sorumluluu ile SGKya inaat sektrnnyl bazl veride dedii i kazas ve meslek hastal primleri karlatrlm ardndan zelsigorta szlemeleri zetlenerek tablolarda sunulmu, i gvenlii nlemlerinin maliyeti ilesorumluluk ilikisi deerlendirmeye allm, greceli deerlendirmede ulalan sonularneri olarak sunulmutur. Deerlendirmeler yrrlkteki kurallar bakmndan yaplm,01.07.2012de yrrle girecek yeni ve iki ayr temel kanun olan 6098 sayl Trk BorlarKanunu ile 6201 sayl Trk Ticaret Kanununun getirdii deiikliklerin sonularna ksmendeinilmemeye allmtr.

Anahtar kelimeler: naat Sektr, Kazas, Maddi ve Manevi Tazminat, SGK primi,SGKGeliri,Ferdi Kaza Sigortas (zel Sigortalar), veren Sorumluluk Sigortas, Gvenlii Ma-liyeti

1 Avukat, Ankara Barosu. [email protected]


28/320

- 28 -

Giri

Kavramlar

Zarar

Dar anlamda malvarlnda irade d azalmalar, geni anlamda ise cismani ve maneviac ve strab, saldrdan nceki ve sonraki ark anlatr (Tandoan, 1961).

Bedensel zararlar yaralanma halinde tedavi giderleri, geici ve srekli (ksmen veya ta-mamen) alma gc kayplar, iktisadi gelecein sarslmas olarak, lm halinde iselm gerekleene kadar yaralanma halinde istenebileceklere, lmden sonra destek-ten yoksun kalma zarar, cenaze giderleri ile lenin yaknlarnn ve yaralanan ile aryaralanmalarda yaknlarnn manevi zararlarnn sorumlular tarandan karlanmastazminat konusu yaplabilir. Yeni Trk Borlar Kanunu 54. hkmne gre bu isteklereek olarak, maddi tazminatlar kazan kayb, alma gcnn azalmas veya yitirilmesi,iktisadi gelecein sarslmas balklar altnda arkllatrlarak istenebilecektir.

Sorumluluk ve Nedenleri

Geleneksel sorumluluk kusura dayanmaktadr. Ara kazalarnda, nkleer tesis iletilmesigibi hallerde tehlike esasna dayanr. hukukunda iverenin sorumluluunun tehlikesorumluluu ve kusur esasna dayandna dair ayr bilimsel grler bulunmaktadr.Tehlike sorumluluu yannda ii- iveren ilikisi, tama gibi szlemeden doan so-rumluluk sz konusu olabilir.

Kanun baz hallerde sorumluluk iin sigorta yaplmasn zorunlu klmtr. Bunlar ara-snda iinin SGKya bildirimi, motorlu aralarda traik sigortas , tama aralarndamesuliyet ve koltuk sigortas saylabilir. Zorunlu sigortalarn yaplmam olmas zara-ra urayanlarn haklarna engel olmamakta, demeyi yapan kurulular (SGK, GarantiFonu) demelerin tamamn sorumlulardan geri istemektedirler.

Zarardan sorumluluk istee bal olarak ihtiyari mali sorumluluk, iveren mali sorum-luluk, nc ahs sorumluluk,erdi kaza sigortalar ile teminat altna alnabilir. Zarargrenin kusuru, lm halinde sa kalan ein evlenme ans, denen sigorta bedeli veSGK gelirinin pein deeri gibi demelerin zarar miktarndan indirilmesinden sonra ka-lan miktar tazminat oluturmaktadr.

2009 Ylnda lkemizde Meydana Gelen Kaza ve SGK Verileri

Trafik Kazalar

www.traik.gov.trden alnan verilerdeki traik kazalar;

Yaralanma lm

201.380 4.324

olarak gsterilmekte olup, lenler kaza mahallindeki lmleri gsterdiinden, kaza ma-

hallinden hastaneye gtrlrken, hastanede ve sonrasndaki lmler bu saylara dahiledilmemektedir. lm saylarnn daha yksek iyimser tahminle 2 kat olarak alnmasmmkndr.

ahs Zararlarnn zel Sigorta Szlemeleri ile Karlanmas


29/320

- 29 -

Kazalar

Sosyal Gvenlik Kurumunun 2009 statistik Yllndaki verilerde;

Tm kazalar (sh.73,74,83) naat Sektr(5,42,43 kodluiyerleri toplam)

Kaza SaysSrekli

Gremezlerlm Yaralanma lm

64.316 1.885 1.171 284 156

Traik i kazas denilen motorlu aralarla meydana gelen i kazalar ylln 84.sayasnda2.661 olarak gsterilmitir. Genel olarak kazalara oran %4,1 olmaktadr.

Ylln 97.sayasnda i kazas geirenlerin arlkl ya ortalamalar srekli i gremezler

iin 40 ya, lenler iin 38 yatr.102 sayasnda ise tm dnemlerde i kazasnda lenle-rin elerinden gelir alanlarn arlkl ya ortalamas ise 55 olarak gsterilmitir.

naat Sektrnde Kazalar in denen SGK Primleri

2008/14173 Sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yeniden belirlenen tarielere gre inaatsektr iverenleri i kazas ve meslek hastalklarna kar oluacak riskler iin % 3 nispe-tinde prim denmektedir.

Kazas Sonucu SGK Tarafndan Salanan Haklar5510 sayl SGKnn 16 ve 24 md. hkmlerine gre i kazas nedeniyle sigortalya tedavi,geici ve srekli i gremezlik geliri, lenlerin hak sahipleri (e-ocuk-anne-baba) iinlm geliri balanmaktadr. lm ayl ile lm geliri kartrlmamaldr. lm aylise uzun vadeli sigorta kolundan, lm geliri ksa vadeli sigorta kolundan denmekte-dir. Srekli i gremezlik oran % 10u amayanlara srekli i gremezlik geliri denme-mektedir.

1.10.2008 tarihinden nce 506 sayl yasa uygulamas dneminde % 10-25 aras i g-remezlerin gelirlerinin sermaye eklinde denmesi, % 25ten azla olanlara ise asgarigelir uygulanmasna dair kurallar 5510 sayl yasada bulunmadndan yeni dnemde% 25- 60 aras srekli i gremezlere balanan gelirler daha az olduundan kurum dahaaz deme yapmaktadr.

Srekli i gremezlik orannn belirlenmesi 506 sayl yasa dneminde SSK Salk lem-leri Tzne gre yaplrken 5510 dneminde Resmi Gazetenin 11 Ekim 2008, 27021saysnda yaymlanan alma gc ve Meslekte Kazanma Gc Kayb Oran Tespit -lemleri Ynetmeliine gre yaplmaktadr.

SGKnn balad gelirlerin pein deer hesaplar da 28 Eyll 2008 tarihli RG, 27011sayda yer alan pein deerlerin hesaplanmasna dair tebli uygulamas ile deitirilmi,pein deer tutarlar eski uygulamaya nazaran % 13e yakn oranda artrlmtr. alma-mzda gelir pein deer hesaplamalarnda deiiklik uygulanmtr.

2009 Ylnda SGKya Bildirilen Sigortal Gn ve Kazanlar

SGKya 2009 ylnda ii olarak (4a) kaytl 9.030.202 kiinin %16s (1.445.645 kii) inaat

Abdulhalim Eke


30/320

- 30 -

sektrnde almaktadr(Yllk sh.33). SGKya yaplan bildirimlerde bina inaatlarndagnlk kazan 28,04 iken, bina d inaatlarda 55,77 zel inaat aaliyetlerinde 41 TL(Yllk sh.48-49) olmutur. naat sektrnde alanlarn % 48,8i bina inaatlarnda a-

lmaktadr. 2009 ylnda 2.915.404.372 gn iin sigorta primi denmitir.1.000.000 a-lma saati iin i kazas oran 2.76 dr,Srekli i gremezlik toplam oran ise 61.300 oluptoplam allan gnn 641 gnne bir i kazas dmektedir(Yllk sh.103).

Yarg Uygulamasnda Yaklak Tazminatlar

Hesaplamalar deneyimlerimiz ve emsallere gre yaklak olarak ve TL baznda olutur-mu bulunmaktayz.

Manevi Tazminatlar

Zarar gren % 30 kusurlu

EHer birocuk

Anne BabaOrtalamaToplam

Azamiye Ya-kn Toplam

kazas lm 50 50X2 20+20 180.000 350.000

Traik lm 20 20X2 10+10 80.000 100.000

Tama-HekimHatas lm

35 30X2 15+15 120.000 150.000

tedavi ileiyileen

meslekte kazanma gc-nn her % 1 kayb iin

% 100n

kazas yaralanma 5.000 1.000 100.000

Traik yaralanma 2.000 350 35.000

Tama- HekimHatas yaralanma

3.500 700 70.000

Maddi TazminatlarMaddi tazminatlardan miktar olarak en yksek tutarllar lmde destekten yoksunkalma tazminat, kalc sakatlk durumunda alma gcnn kayb-meslekte kazanmagc kayplar oluturmaktadr. Tazminat hesabnda esas alnan en nemli verilerdenbiri crettir. naat sektrnden SGKya gerek cretler yerine daha dk veya asgaricretten kazan bildirimi yaplan ve yargya intikal eden olaylarda karlalan ihtilafar-dan olduundan, sunacamz rnek tazminat hesaplamalarnda asgari cretin yaklak2,5 kat emsal crete ve olay u an olsa idi mevcut asgari cretin aylk brt tutar 837TLye itibar edilmitir.

1- Kazas lm Halinde

lk Seenek SGKya Tam Yerine Eksik Bildirim Halinde

len 30 ya, e 30 ya ocuklar erkek 10 ve 9 yanda, sorumlu % 70 kusurlu.



31/320

- 31 -

Ein evlenme ans Askeri Yksek dare Mahkemesi uygulamalarna gre % 17 (Gle,2008).

Zarar SGK Tm Pein Deeri Karlanmam Zarar

2 ocuklu e 102.975 166.009TL. 63.034

Erkek ocuk (10 ya) 22.696 14.707 7.989

Erkek ocuk (9 ya) 20.027 13.676 6.351

kazas lm, len 38 ya ocuklar erkek 19 ve 15, cret, kusur ayn (16)

E 163.881 79.407 84.474

ocuk (19) - - -

ocuk (15) 8.010 2.678 5.332

kinci Seenek SGKya Tam ilik Kazanc Bildirimi

Ayn verilerle;

Kazas (30 ya) Zarar SGK Tm Pein Deeri Karlanmam Zarar

E 166.009TL 157.488 8.521TL.

Erkek ocuk (10ya) 22.696 36.717 YOK

Erkek ocuk (9ya) 20.027 34.125 YOK

Kazas (38 ya)

E 163.881TL 198.517 YOK

ocuk 19 - - -

ocuk (15) 8.010 6.695 1.315

2- Yaralanma - Kalc Arza Halinde

Ya 30,cret, kusur durumu ayn lenlerle ayn.

lk Seenek SGKya Tam Yerine Eksik Bildirim Halinde

30 ya ayn cret

Kayp Oran ZararSGK Pein Deeri

(eksik bildirim)Kalan Zarar

% 50 224.000 61.090 162.910

% 50 (ya 40) 159.250 55.689

% 100 kayp bakma muhta 667.000 174.000 493.000

(Bakma muhta kiilerde ayrca mr sonuna kadar bakc gideri hesab yaplmakta, iyargsnda hesaplamada brt asgari cret,SGK rcusunda kazancnn yars,Asliye Hu-kuk Mahkemesi Uygulamalarnda bazen net asgari crete,Ticaret Mahkemelerinde ise,kazancn 1/3nn esas alnd izlenmektedir).

Abdulhalim Eke


32/320

- 32 -

kinci Seenek SGKya Tam ilik Kazanc Bildirimi

Kayp Oran Zarar SGK Pein Deeri Kalan Zarar

% 50 224.000 152.000 72.000% 50 (40 ya) 159.250 139.672 19.578

% 100 ve bakma muhta 667.000 436.000 231.000

% 5 kayp 22.400 yok 22.400

Adli yarg uygulamasnda maddi tazminatlara esas cretler 1994 ylndan bu yana gele-cek dnem iin % 10 artrlp, %10 iskonto edilmekte, birbirini kaldran ekli ileme de-vam edilmektedir. Mahkemelerde bir birine benzer hesaplar yaplmaktadr. Askeri dariYarg tazminat hesab ise artrm, iskonto, indirimler bakmndan zarar grenler lehinearkl bir yntemle yaplmaktadr.1 Ekim 2011de yrrle giren yeni 6100 sayl HukukMuhakemeleri Kanunun 3.maddesi ile Askeri ve dari Yargya konu bedensel zararlarailikin davalar artk Adli yarg Asliye Hukuk Mahkemelerinde grleceinden bu husu-sun nemi kalmamtr.

Kazalar Bakmndan 2009 Yl SGK Prim demeleri

2009 ylnda SGKya bildirilen sigortallarn yllk sigortal gn says 323 tr. Asgari c-ret ve ksa vadeli sigorta primi en dk % 1,5 zerinden dense ise dahi, kii ba birgnlk 22,65 TL kazancn primi (% 1,5) 0.33,97 TL nin sigortal gn says ile arpmnda990.362.865 TL tahsil edilen asgari ksa vadeli sigorta primi olarak bulunabilecek en d-k miktar olmaktadr.

Tm Sigortallar Toplam Gn 1 Sigortalya Den Gn naat Sektr Oran

9.030.202 915.404.372 323 kii/yl/gn % 16

2008 yl verilerine gre ise inaat sektrnde meydana gelen i kazalar sektr olarakMadencilik, Elektrik ve Su, malat sektrlerinin ardndan 4. srada yer almaktadr (Deri-ciolu,2010).

AB lkelerinde inaat ikolu, 900 milyar Euro tutarndaki cirosu ve 12 milyon alanile 15 AB lkesindeki en byk sektrlerdendir. Avrupada her yl inaat ikolundaki ka-zalarda 1.300 kii yaamn yitirmekte, 850.000 kii yaralanmakta ve bu oranlar diersektrlerdeki i kazalar saysnn iki katna ulamaktadr. naat sektrnde lm oran100.000 iide 13 iidir (Tan,a).

naat Sektr 2009 Yll sh.49,49 ve 53te belirtilen verilerle;

Faaliyet Grubu Sigortal Says Toplam / Oran Gn/Kazan

Bina naat 702.389 % 7,7 28.04

Bina D Yaplar 256.096 %2,8 55,77zel naat Faaliyetleri 269.213 %2,9 41.00

Bina evre Dzenleme 217.947 %2,4 33,85

Toplam 1.445.645



33/320

- 33 -

naat Sektr 2009 Yl Prim Tahsilatlar

Faaliyet Grubu Gruba Den Gn Says denen Prim (%3 zerinden)

Bina 7.048.613 59.292.974Bina D Yap 2.563.132 42.883.761

zel n. 2.654.672 32.652.465

Bina-evre Dz. 2.196.970 22.299.245

Toplam 14.463.387 157.128.445

SGK Bakmndan Yl i Kazalarn Pein Deerleri

2009 Yl lm Gelirlerinin Pein Deerleri

lm geliri balanan elerin ortalama ocuk says 1,74tr, Ancak kurum uygulamasn-da lm geliri almakta olanlarn e ocuksuz olmas ile ocuk saysnn 1 olmas arasndayaplacak lm geliri bakmndan ark bulunmadndan 2 ve daha azla ocuk iin gelirmiktar toplam tam olarak denmektedir. naat Sektr ortalamas 2009 ylnda kii/gn kazan ortalamas 36.81X30 =1.104TL.dir. Bunun % 70inin ocuklu e iin % 50si,ocuksuz e iin % 75i,her bir ocuk iin % 25i gelir olarak denmektedir. 1.104X70=772,80 paylama esas gelir olmakla, hesaplamada yaklak 0.90 rakamna karlk olandeer 695,52Xinaat sektr lm says 156=108.501X12(1 yl) = 1.302.013 TL 1 yllk

lm geliri demesinin, ayn ylda i kazasnda lenlerin arlkl ya ortalamasnn yll-n 97.sayasna gre 38 olduu kabulnde 38 ya kadn iin pein deer iskonto oranyeni cetvellere gre 1.694,14/100= 21.675.001 tm dnemlerin ilk pein deer toplamolarak hesaplanabilecektir.

2009 Yl Srekli Gremezlik Gelirlerinin Pein Deerleri

kazasnda srekli i gremez olan kii toplam ylln 130.sayasnda 61.300 olarakgsterilmitir. 61.300/100=613 tam kayba urayan kii olmaktadr. kazasnda srekli igremez olan 284 naat Sektr iisinin genel olan 1885 saysna oran % 15dir. naat

sektr kazan ortalamas 1.104X70= 772,80/100X 9.195 (61.300/100X15) = 71.058,96AylkX12= 852.707,52 kazas arlk ya olarak ylln 97.sayasnda gsterilen 40yan pein deer karl 1.584,33= 13.509.701 olmakla toplamlar = 21.675.001+13.509.701= 35.184.702 olmaktadr.

Dier laveler, Kurumdan kan Gelir Toplanan Prim ve Rcu Alacaklar

Geici i gremezlik pein deerlerine ve ylln 94 sayasnda 1.072.106 olarak gs-terilen geici i gremezlik gnleri iin + yatarak gnler iin 51.543/2= 25.771+(1.520.563:2/3) 1.013.708= 1.039.479 Gn X naat Sektr oran % 15= 155.921

GnX36.81=5.739.483 TL geici i gremezlik geliri denmektedir.

Srekli ve geici i gremezlik gelirlerinin pein deerlerinin toplamnn 35.184.702+ 5.739.483=40.924.185 TL olmasna karlk kurum inaat sektrnden ayn yl iin157.128.445 TL prim kazanc salamaktadr.

Abdulhalim Eke


34/320

- 34 -

Kaza geirenler ve yaknlarna gelir deyen kurum kusurlu olanlardan yukarda he-saplanan ve ilk pein deer niteliinde olan 40.924.185 TLsinin iverenler kusurunaden ksmn rucuan alacak yolu ile geri isteyebilmektedir. veren kusurlarnn % 70,

tahsil edilme orannn % 60 olduu varsaylan bir yaklamda SGK 40.924.185X70X60=17.188.157TL.sini geri alabilmektedir. Primlere tahsili mmkn rucu alacann ilavesi ilekurum 157+17= 174.000.000 tahsiline karlk yl ii inaat sektr i kazalar karlnda40.924.185TL gelir pein deeri demektedir.

Bedensel Zararlar Karlayan Sigorta Trleri

zel Sigorta Sektrnce 2010 Ylnda Dzenlenen lgili Sigorta Polieleri

Trkiye Sigorta ve Reasrans Birliinin http://www.tsrsborg.tr/node/54 adresinde bulu-

nan 2010 yl istatistiklerine gre;

Tr Primi Polie Says

Tama Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza 30.483.362 89.956

Ferdi Kaza 557.000.439 5.461.554

Zorunlu KTMS 13.095.163 54.346

Zorunlu Traik 2.248.514.389 11.652.461

Motorlu MM 222.321.480 873.224

veren Mali Sorumluluk 58.471.782 48.287nc ahslara kar mal.mes. 143.198.455 485.677

Toplam 3.273.085.070 18.665.505

Ek 1de sunulan tablolarda inaat sektrnde karlalabilecek sigortalarn baz zel-likleri gsterilmitir. Ancak yeni TTK dneminde genel artlarn yeniden dzenlenmesigerekecektir.

Can Sigortalarndan Ferdi Kaza Sigortas

Bedensel zararlar hayat-can sigortalar trnden olan erdi kaza sigortalar ile karla-nabilecektir. Bu sigorta trnde zararn domas lm-sakatlk halinde sigorta bedeline ise zararn olup olmamasna bal olmakszn ve lehdarn miraslarna miras paynagre denmektedir. Zarar karl olmayan bu demeler erdi kaza sigortasnn zarargren tarandan yaplmas halinde, yaplan demeler zarardan indirilmez ve sorum-lularn tazminat ykmlln azaltmaz. Karayolu Tama Koltuk Ferdi Kaza sigorta-snda bedensel zarardan indirilmesinde u ayrm nerilmektedir (elik,www.tazminat.com) Sorumlu tamac deilse zarardan indirilmez, tamac ise zarardan indirilir. Ti-caret Kanunu md. 1334 hkmne gre zarardan indirilmek zere bakalar tarandansigorta yaptrlabilecei gibi, sigorta ettiren dnda kusurlu nc ahslara kar taz-minat istemlerinde denen sigorta bedeli tazminattan indirilmeyecektir. veren tara-ndan yaptrlp primi iverence denen polieler nedeniyle yaplan sigorta demeleriiverenin sorumlu olaca tazminattan indirilecek iken, zarardan sorumlularn iyeri ileilgisi olmayan nc ahslar olmas halinde deme miktar yksek de olsa tazminat-tan indirilmeyecektir.



35/320

- 35 -

Bamsz erdi kaza sigortalarnn dnda kasko sigortas iinde karma sigorta olarak ya-hut dier sigortalar ile birlikte yaplm erdi kaza sigortalarna sklkla rastlanmaktadr.

Mal Sigortalarndan Sorumluluk Sigortalar

Sigorta ettirenin nc kiilere verdii zararlar sonucunda ortaya kan sorumlulu-unun, prim karlnda sigortac tarandan tazminin yklenilmesini ngren sigortaszlemelerine ise sorumluluk sigortalar denilmektedir(Hzr, 2009).

Mevcut uygulamada bedensel zararlarn denmesi taleplerinde genelde daha ksa olanzamanam sreleri yeni TTK md.1482de 10 yllk zamanam sresine balanmtr.

Sorumluluk sigortalarnn genel ilkelerinde, demelerde zarar tutarnn ve teminatnalmamas, sigortacya tannan demelerin sigortal dndaki sorumlulardan istenmesi

(haleiyet) ilkeleri yer almaktadr. Btn sigorta kollarnda, sigorta akdinin kurulu vedevamnda sigorta ettirenin kendisine yklenen doru ve zamannda beyan ve bildi-rim ykmllne uymamas sonucunda haklarnda azalma, kayp ve aldn iadeykmll doabilmektedir.

Sorumluluk sigortasnn temel konusu maddi zararlar olmasna ramen htiyari MaliMesuliyetin deien artlar ile iveren ,sorumluluk sigortasna manevi zararlar iin te-minatlar verilebilmektedir. Ayn anda birden ok sigorta poliesi korumasna giren birzararn meydana gelmesinde hangi sigortann ncelikli olaca ok tartlan bir konudeildir.

Yasal bir sralama Karayolu Yolcu Tama Sigortasnn, KTK Traik Sigortas ve htiyari MaliSorumluluk sigortasndan nce geleceinin dzenlenmi olmasdr. veren sorumlu-luk sigortas iileri korurken, rnein arala tamay ek prime tabi tutmaktadr. naatsigortasnda ilave art halinde veya ayr bir polie ile nc ahs sorumluluk sigorta-lar ile nc ahs zararlarnn tazmini kolaylatrlm olmaktadr. Sorumluluk ve erdikaza sigortalarnda dier sigorta alanlarnda geerli olan ayn riskin birden azla sigortapoliesi ile sigortalanmas gibi hallerde geersizlik ngren yaptrmlar uygulanmaz.Zararn miktarnn belirlenemiyor oluu kabul birden azla teminat ile sorumluluunteminat altna alnmasna izin verir. Ancak sorumluluk sigortalarnda denecek tazmi-nat, sigorta bedelini geemeyecektir. Gerek zararn denecei artn ngrecek erdi

kaza sigortalarnda da, sorumluluk sigortalar hkmleri uygulanacandan birden okpolienin salayaca teminatlarda ayn kurala tabi olarak, eski dnemden arkl ola-rak erdi kaza sigortalarnda artk gerek zarar snrndan bahsedilebilecektir (Yeni TTKmd.1510/3).

Ferdi Kaza Sigortalarnda deme riskin gereklemesi ile yaplrken, sorumluluk sigor-talarnda sigorta ettiren ve sigortac, zarar gren karsnda bamsz deildir. deme,sulh gibi ilemler iin sigorta ettirenin, sigortacnn muvaakatini almasnn gerekmesigibi nedenlerle, sigortac genelde iverenin dava sonunda sorumlu tutulaca tazminatdeme yolunu semektedir. Zira sorumluluk sigortalar ayn zamanda sigorta ettireninmahkemede savunulmas teminatn da tamaktadr (yeni TTK md.1474/4).

Maddi tazminat karlayan sigorta bedelinin denme sebebi ayn zamanda SGKnn ge-lir balama nedeni ise, yani ortada bir i kazas varsa o zaman zel sigortacdan nceSGKya deme yaplacak kalrsa artan bedel zarar grenlerce istenebilecektir (yeni TTKmd.1484/3). Son 2-3 yldr uygulama da bu ynde devam etmektedir.

Abdulhalim Eke


36/320

- 36 -

Mevcut uygulamalarda maddi tazminatlar bakmndan tazminatn taksitle denmesianlamna gelen irat uygulamas gelimediinden sigorta genel artlarnda bu yndebir dzenlemeye rastlanmamaktadr. Yine uygulamada sigortaclarn zarar grenlerin

bavuru yapmadklar srece deme yapmadklar, zarar grenleri alacakl temerrd-ne drmedikleri grlmektedir. Eski Ticaret Kanunu md. 1264 ve Yeni Ticaret Kanunumd. 1451de yer alan hkm bulunmayan hallerde Borlar Kanunu hkmlerinin uygu-lanacana dair dzenlemeler uyarnca sigortaclarn demelerini irat eklinde yapmave zarar grenleri de alacakl temerrdne drme haklarn ilevsel hale getirmelerimmkn hale gelmektedir.

Manevi tazminatlarda ise blnmezlik ilkesi bulunduundan dk tutarl bir sigortabedeli olarak manevi tazminat sigortadan alan kiilerin artk tazminat isteyemeyecekolmas nedeni ile zarar grenlerin bu hususta dikkatli olmalar gerekmektedir.

Sigorta lisannda yer alan hasar tanmnn genel kabuln ise isabetli bulmamaktayz.Ara hasarlar, lm, sakatlk, yangn her tr ilem dosyasna hasar denmesi kabul edi-lemez. Sigorta Genel artlarnda yer alan balklarda HASAR ve ZARAR ayr ayr kullanl-maktadr.

zel sigorta uygulamalarnda bedensel zararlarda hasar yerine zarar kavram kullanl-maldr.

Hasar tanmlamasnn , Tarafarn iradesi dnda mala arz olan zarar, bir maln mad-di manada zarara uramas vakasn kasdettii sylenebilir(Akntrk,1966).

Tazminat, Zorunlu ve zel Sigorta Verilerinin Dier RisklerleDeerlendirilmesi

Yukarda yaptmz hesaplamalarda doan rakamsal risklerin zellikle maddi zarardanSGK gelirlerinin inmesi ile kalan rakam tazminat olmakla, SGK geliri ncesi maddi zara-rn risk olarak kabul halinde maddi zarardan doan risk; lmde SGKca arlkl ortala-ma ya olan 38 yan tazminatn esas aldmzda, inaat sektrnde len 156 says ilekii -lm ba maddi zarar 171.891TL nin 156 ile arpm= 26.814.996 TL lmde maddizarar riskini, srekli i gremez hale gelmelerde ise arlkl ortalama ya olan 40 ya-n tazminatn esas aldmzda 159.250/50X100X92 tam kaypl kii (61.300X15/100)=29.302.000TL srekli i gremezlik maddi zararn ,bu rakama geii i gremezlik de-neklerini ilave ettiimizde 5.739.482+29.302.000+26.814.996= 61.856.578 TL olarak aslmaddi zarar bulunabilir. verenin deme ykmlln ve sorumluluk tutarlarn ,buhesaplamalarda nazara alnmayan tedavi giderleri, srekli i gremezlik orannn % 10dan az olmas nedeni ile SGKdan gelir alamayp dorudan iverenden istemde bulu-nanlar grubu artrrken; SGK gelirlerinden rcu edilemeyenler (kanlmaz nedenlerinbulunduu haller, kazaya neden olan sigortaln da lmesi vb.) ve zarar grenin kusu-runa den pay nedeni ile rcu edilemeyecekler ve bekar lmlerinde maddi zararndkl SGKya kar olan riskleri azaltacaklardr. SGK uygulamasnda % 25 ve yu-

kar srekli i gremez saylan kiilere artk asgari gelir denmemesi, oran ne ise onunkarl gelir almalar da sigortallara denen srekli i gremezlik demelerini 5510sayl Kanun dneminde azalttndan risk daha objekti hesaplanabilmektedir. An-cak gemi dnem uygulamalarnda 506 sayl Kanunun 26 .md. hkmnn AnayasaMahkemesince iptali sonras ilk pein deerler rcu edilebildiinden ve % 25 ve zerikiilere balanan asgari gelir nerede ise gerek gelirin 2-5 kat kadar olabileceinden



37/320

- 37 -

aslnda genel toplamda kurum iptalden zarar grmemi denebilecektir. Prime esas ka-zan karl olmayan ancak asgari gelirle-gerek gelir arasndaki arkn bu grup iindeistenemez kabul halinde iptal karar ile amalanan iverenin SGK karsnda sorumlu-

luunu snrlayan dnce daha yaygn olarak sonu vermi olacaktr. Bu konuda takipedebildiimiz Yargtay 10. HD kararlar iveren aleyhinedir.

Manevi tazminatlar bakmndan srekli i gremezlerin her bir oran iin 1.000 mane-vi tazminat denmesinde 61.300 Toplamn inaat sektrne den oran % 15i 9.195toplam srekli i gremezlik iin 9.195.000 TL manevi tazminat, lmlerde 156 lmiinX180.000= 28.080.000 TL manevi tazminat ,% 10 dan az ve tedavi ile iyileenler iinyaklak 10.000.000 TL manevi tazminat olmak zere 47.275.000TL yaklak toplam ma-nevi tazminat riski doacaktr.

zel sigorta szlemesi yapan sigortacnn sorumluluunda hesaplamalarda sigorta

kapsamnda olan asl alacaklar nazara alndndan, eski olaylarda sigortacnn temer-rde dmedii dnemlerin aiz riski ise iveren-sorumlu zerinde kalacaktr. Faiz riskimevcut kabul ekline gre eski olaylarda asl alacan 1-2 katna (eskiden bu oran 6 katidi) ulaabilmektedir. Faiz bakmndan en etkin zm zararn en ksa zaman aralndadenmesidir. Zira tazminata aiz uygulamas eya zararlarndan arkl olarak, tazminatnen son bilinen cretten hesaplanmas nedeni ile sabit deil asldan ve aizden byyenbir uygulama izlemektedir. Burada sorunun hukuk alannda zmnden sz etmeye-rek, sorunun risk oluturmas bakmndan nemine iaret etmekle yetiniyoruz

zel Sigorta Szlemelerine esas olmak zere u tespitte bulunabiliriz. naat sekt-rnde maddi tazminat riski rnek aldmz 2009 yl iin 2011 hesaplama verileri ile

61.856.578 TL, Manevi Tazminat iinse 47.275.000TL.dir. SGK demelerinin maddi taz-minat iinde deerlendirilmesi nedeni ile uygulamada zarar grenlerin atklar da-valarda genelde manevi tazminat arlk sonulara ulalsa da balanan gelirler iinSGKnn rcuan alacak istemleri de nazara alnmaldr.

naat Sektr sigortal gn saysn 14.463.387, ksa vadeli sigortalar iin denen prim-ler toplamn 157.128.445 olarak hesaplamtk. neri niteliinde bir sigorta poliesi-ne esas olmak zere srekli inaatn yaplabildii bir blgede 1.000 ii ile yaplan birite 1 ylda 1.000X360= 360.000 gn sigortal alldn tm sektr almasna %2.489 orannda inaat ii yapldn, inaat sektrnn tm maddi zararn 61.856.578X

%.2,48=1.534.043 TL, manevi tazminatlarn ise 47.275.000X% 2.48= 1.172.420TL. olmakzere toplam 2.706.463 TL.olduu sylenebilecektir.

Bakma muhta, kusursuz ve asgari cretin 2,5 kat bir cretle alan bir kii iin iste-nebilecek maddi tazminatlar 952.000 TL maddi 250.000 TL manevi olmak zere toplam1.202.000TL. olmakta daha yksek cretle alan iinse rnein 5.000TL. cretle alaniin 2.200.000 TLye kan zararlar sz konusu olabilmektedir.

zel sigorta teminatlarnn bir kii iin 2.200.000 TLye yakn olmas en yksek zararlarbakmndan yararl olacaktr. Kaza ba teminat ise asgari cretin 2,5 kat cretle alan1.000 kiilik bir grup iin en az 2.750.000 TL olmaldr. Kaza riskinin ok dar gruplardadahi meydana gelme ihtimali karlnda kii ba teminatlarn olabildiince yksekkararlatrlmasnda youn riskin tek bir iyerinde meydana geldii durumlar iin yararbulunmaktadr.

ngrlebilen risklerin beklenenden daha ok olabilecei varsaym ile sigorta eidive polielerin seimi gerekmektedir. Ek 2 de sunulan tablodaki verilerden erdi kaza

Abdulhalim Eke


38/320

- 38 -

sigortasnda 708 TL yllk primle kii ba 250.000TL lik teminat elde edilebilmektedir.veren sorumluluk sigortalarnda ise 250 kiilik ii grubunda 4.656.000 TL yllk al-an iilerin cret toplam rakam iin kii ba olayda st limit 500.000, toplam temi-

nat 1.500.000TL iin yllk 13.406,03 TL prim dendii grlmektedir. Az kii bazndayaplacak deerlendirmelerde erdi kaza sigortas, ok kii alan gruplarnda iverenbakmndan sorumluluk sigortasnn risk/yarar deerlendirmesinde ne kt syle-nebilecektir. 150 ii iin 250.000 TL teminatl erdi kaza sigortalarnda toplam teminat400.000.000TL.olurken primler 106.200 TL olmaktadr. Halbuki 1000 kiilik bir almagrubu iin yaptmz rneklemede yaptrlacak iveren sorumluluk sigortalarnda yllkiilik tutar 25.110.000TL olup 150 kii grubu iin olan rneindeki teminatlar ve prim-leri 5 katna kardmzda kii ba teminat 2.500.000 TL, toplam teminat ise 12.500.000TL prim toplam da 67.030TL olacaktr. Bu mukayesede st limit olan 12.500.000 TL. nin6.000.000 TL. alt limitinde 2.000.000TL olmas halinde en iyi koruma salayan seenee

yaklalm olacaktr. 1.000.000 TL alt snr, 3.000.000 TL lik st snr ve prim demesi25.000 TL. lik primi ile ise daha iyi iletmeler baznda en verimli seenek olarak adland-rlabilecektir. Toplam primde paralel olmasa da byk lde azalacaktr.

Aralar nedeni ile yaplan erdi kaza sigortalar daha dk maliyetlidir. Sektr doru-dan ilgilendirilmediinden sz etmekle yetiniyoruz. Ferdi kaza sigortalarnn maliyetliolmas karsnda iilerin hayat sigortalarndan yararlanmalar halinde teminatlar, primdemeleri, kaza ve emeklilik halindeki yararlarn ayr bir alma konusunda yaplmasn-da yarar vardr. naat sektrndeki iilerin ayn irmadan ok uzun almyor olmalarbir dezavantaj ise de,

Sosyal gvenlikte Avrupa,ABD,Kanada gibi lke rneklerinde grnen 2. ve 3. basamaksigorta tekniklerinden 3. basama oluturan hayat sigortalar, kazaya kar riskler ka-dar, normal lmlere ve sigorta sresi sonunda emekli ayl hakk tandndan, de-nen primlerden daha az verdi alndndan, erdi kaza sigortasna daha stn bir see-nek olduu sonucuna ulalabilecektir.

Genel olarak sigortadan alnacak teminatlarn te birinin erdi kaza, kalan 2/3 lk ks-mn iveren sorumluluk sigortas olduu ve manevi tazminatlarn da toplam teminatla-rn yarya yaknn oluturduu polielerin seimi yararl olacaktr.

Sorumluluk sigortalarnn, ou olayda dava sonunda SGKya veya zarar grenlere

deme yapacak olmas, zarar gren karsnda iverenin durumunu zayfatacaktr. SGKpein deerlerinden ok daha azla sigorta teminat kalacak olsa dahi, sigorta gelir ba-lama srecinde hatta sigortaya deme yaplncaya kadar zarar grenlere deme yapla-mayacaktr. Bu srete iverenin zarar grenle anlamas ise sigortacnn muvaakatinebal olacaktr. Yeni kanunda srecin ksalmas iin nlemler alnm ise de zararn der-hal giderilmesine izin vermeyen bir sistem bulunmaktadr. Ancak sorumluluk sigorta-larnda manevi zararn da teminata dahil edilmesi halinde polienin bu ksm SGK de-melerinden bamsz olduu iin zarar grenlere sigortac tarandan deme yaplmas,iverenin tazmin yknn daha da kolaylamas sz konusu olabilecektir.

lm halinde tazminat, erdi kaza sigortalarnda lehdarn miraslarna miras pay ora-

nnda denecektir. Halbuki zarardan sorumluluk lm halinde lenin ei ve ocuklarbakmndan deerlendirildiinde ein zarar nerede ise her olayda ocuklarn zararlarn-dan 3-4 kat daha azla olmaktadr. Miras ilkesine bakmak gerekirse; rnein tek ocukluein miras pay % 25 iken ocuun pay % 75tir. O halde erdi kaza sigortas dorudanzarar karlayan bir sistem deildir. Ferdi kaza sigortasn lenin yaknlarna kolay bir



39/320

- 39 -

deme salayan bir sistem olmasndan karmak mmkn olabilecektir. Bu yeni kanu-nun anlatm ile gerek zarar karl bir sigorta yaptrlmas ile de salanabilir. Ancak bukoulda zarar aan bir deme yaplamaz. Ama zarar grenlerin zellikle einin asgari

bir oranda parasal imkana kavuturulmas ise gerek zarar koulu olmayan bir sigortayaplmal ancak sigortada lehdar olarak birden azla kii gsterilmeli ve paylar belirlen-melidir. Sigorta poliesinde teminatn yars iin e, dier yars iinse ocuklar lehdarbelirlemesi yolu ile seilebilecektir.

Sigorta trlerine gre temin edebildiimiz polielerden, sigorta tr, teminat, primlerlistelenmek sureti ile Ek 2 tabloda sunulmutur.

Gvenlii nlemlerinin Maliyeti

kazalarnn dorudan maliyetlerinin buz dann grnen ksm olduu grnmeyen2/3 ksmnn ise dolayl maliyetler olduunun rneklemesi verilmektedir. Aratrmac ta-randan gemi ina sektrnde yaplan almada iverenin kazalar nleme maliyetleri353.21 USD lml bir i kazasnda ise kaza maliyetini 1 lm iin 173,905 USD olarakhesaplam bulunmaktadr (Tan,a). Ayr aratrmac bir baka almasnda ise i kazasnnleme maliyetini genel olarak 150 usd olarak hesaplamtr (Tan,b).

lkemizde dzenlenen 19.i Sal ve Gvenlii Kongresinin ikinci gnnde al-ma Bakanlnca 8 ilde yaplan almalarn sonularna gre tm artlar salandn-da ortalama maliyetin 2.357 olduu, uzun vadede ii bana 4.646 ayda salad veiverene karllk getirisinin yllk 2.288TL olarak hesapland duyurulmutur (HrriyetGazetesi).

Konunun uzmanlar tarandan ynlendirilen dncemize gre ise i gvenlii nlem-lerinden olan baret, izme, eldiven gibi kiisel korunma malzemelerinin bir ii iin yllkmaliyeti 100 TL, yurtd almalarda ise kii/yl=maliyet 100-150 USDdir.

gvenlii kurallarna uymann denetimi ise maliyetten te zen ve ihmalkarlklarnterk edilmesinde aranmaldr. gvenlii eitimine ayrlan zaman yllk 2.700 saat olanmesai saatinin birka saatine karlk geldiinden binde birlik bir maliyetten daha az-la olamayacaktr. yerinde, teknolojik geliime uymak, sektrel yenilenme, i gvenliikadar rekabetin, ticari yaamda var olabilmenin bir gereidir. Yenilenmeyen teknoloji-lerle iin srdrlmesi yalnzca zamanla kapanmay kabullenen iletmelerin kabul ede-bilecei bir husus olduundan bu maliyetler i gvenlii nlemleri iinde dahi saylma-maldr. 1.000 kiinin bir yl alt bir iyerinde kiisel korunma malzemeleri maliyeti100.000 iken kaza nedeni ile 2.706.463Tl. lik tazminat borcu domaktadr.

Nerede ise her olayda karlatmz kiisel korunma malzemelerini vermeme, kul-lanmama, eitmeme ve denetleme ykmlerine aykrln giderilmesi halinde kolay,maliyetsiz bir yntemle kazalar yardan azla azalacak, iveren yararlar yannda, vaz-geilmez retim girdisi olan emek ve yaam deerlerinin en kymetlisi olan hibir eylemukayese edilemeyecek bedensel btnlk korunmu olacaktr.

SGK uygulamasnda i kazas meydana gelmeyen 3 yllk srede 40.000 gn prim ta-hakkuk etmi iyerleri iin grubundaki riskin en alt seviyesinden prim denmesi uy-gulamas yaplmakta ise de bu indirim % 0,2 lik bir sonucu karladndan yetersizdir(Dericiolu , 2010 ).

Abdulhalim Eke


40/320

- 40 -

Genel olarak zel sigortaclkta hasarszlk ad altndaki indirimler u ekildedir:

Traik Sigortas Sonraki Yllar ndirimi Kasko Sigortas Sonraki Yllar ndirimi

1. Yl 100 - 100 -2. Yl 95 % 5 70 % 30

3. Yl 90 % 10 60 % 40

4. Yl 85 % 15 50 % 50

5. Yl 80 % 20 40 % 60

6. yl indirim uygulanmamaktadr.

% 2 lik bir SGK indirimi uygulamas ile traik sigortasnda % 20ye, kaskoda % 60laravaran indirim uygulamas karsnda kazaszln bir sigorta gereksinimi olduu, zel

sigortalarda daha ok zendirdiini, SGKnn da kazaszlk indirimlerini artrmasnn is-tenebileceini dndrmektedir.

Sonu

naat sektrnde oluan i kazalarnn SGKya reel maliyeti denen % 3 nispetindekiSGK ksa vadeli sigorta kollar primleri toplamnn yarsndan az olmakla sektrn primoranlarnn drlmesi iin giriimde bulunulabilir. Reel maliyet hesabna en etkin hu-suslardan birisi ,506 Sayl kanunda yer alan ancak 5510 Sayl Kanunda bulunmayan

ve i kazalarnda SGKnn deme ykn en ok artran srekli i gremezlik oran %25 ve zeri olan kiilere asgari gelir balanmas uygulamasnn kaldrlmas nedeni iledemede arl oluturan bu grup iin eskinin nerede ise te biri orannda az demeyaplmasdr.

yerinde i kazas meydana gelmeyen iverenler ynnden i gvenlii nlemleri iinalnm olan tedbirleri tevik amacyla indirim oran daha ok olmaldr.

Tm maliyetler iinde en ucuz ve en deerli yntem i gvenli kurallarna uymann sa-lanmas, eitim, denetim, kiisel korunma malzemelerinin kullanm ile risk en az bir katazalacandan hem yaamlar korunacak hem de maliyetler azalacaktr. Riskin retken

nusu tehdit ettii unutulmamaldr.Sunulan verilerdeki zel sigorta polie dzenlenme says ve toplam primler, neredeise lkede yer alan tm risklerin zel sigortalarca karlanabilecek dzeyde olmasnaramen, uygun polie tr ve teminat seimi yaplmamas, sorumlular zerinde zel-likle manevi tazminatlar bakmndan yk oluturmaktadr. veren tarandan yaptrla-cak ve hi deilse bir konut alacak deerde en az kii ba 100.000 TL teminatl erdikaza sigortalarnn, iinde yine kii ba manevi tazminatn lmde 200.000 TL, srekli igremezlikte 100.000 TL; maddi tazminatnsa lmde len kii ba 300.000 TL, sreklii gremezlikte kii ba 1.000.000 TL st limitli iveren sorumluluk, ihtiyari ve ncahs mali sorumluluk sigortalarna asgari teminatlar olarak eklenmesi ile sorumlularadecek paylar asgariye, iletmenin olaan ileyiine engel olmayacak dzeye indiri-lebilecektir. Ferdi kaza sigortalarnda gerek zarar kouluna yer vermeyen polielerde,lmlerde sigorta teminatnn hi deilse yars iin ein dier yars iin ocuklarn leh-dar olarak belirlenmesi halinde, sorumluluk sigortalarnda SGKya ncelik veren kural-larn neden olduu gecikmeden kaynaklanan sorunlar karsnda iverene zarar veren



41/320

- 41 -

karsnda zararn tazmininde kolaylk salayacaktr.

Zarar karlayan zel sigortalarn yaptrlmas halinde, polielerin SGKya sunularakdenmesi gereken SGK primlerinin daha az tutulmas, indirim uygulanmasn balatl-

mas da dnlmelidir.

Kaynaklar

Akntrk, T. Satm Akdinde Hasarn ntikali , Sevin Matbaas, Ankara 1966, sh.14

elik, A.. Karayolu Yolcu Tamac Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas, www.tazmi-nat.com sh.13-14

Dericiolu,T.N. Kazas ve Meslek Hastalklar Sigortas Prim Hesaplamalar,

Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, 2010 (http://tez2.yok.gov.tr/). sh. 47,50,64

(Eriim tarihi 15.09.2011)

Gle (Uakhan), Sema. Maddi Tazminat Esaslar ve Hesaplanmas, 2008 sh.509

Hzr, S. TTKda Yer Alan Mal Sigortalarna likin Muhteli Hkm ve lkelerin Sorumlu-luk Sigortasna Uygulanabilirlii TBB Dergisi, Say 86,2009 sh.271

Hrriyet Gazetesi 13.09.2011 sh.12

Tan,O.(a) http://oktaytan.met/kazamaliyeti.pd Eriim Tarihi 16.09.2011

Tan,O.(b) www.oktaytan.net/ SGkulturundeEkonomi.pps

Tandoan, H. Trk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961 sh.63

Abdulhalim Eke


42/320

- 42 -

Tablo1

-naatSektrndeKarlalabilecekSigortalarnGenelartlarnaGrezellikleri

Ad

Kapsam

Teminat

Limiti-Sigorta

Bedeli

hbar

Sresi

Gn

Halefiyet-R

cu

Tazminattan

nermi?

Zamanam

Yl

demeAamas

zinlemi

FerdiKaza

Maddizarar

Tamamde-

m

e,

lmde

m

iraspay

5

Yok

verenin

azalr,nc

ahsnazalmaz

2Yl

MuvafakatSigortac

almaz-sigortalalr

Kar.YolcuTamas

ZorunluKoltuk

FerdiKaza

Maddizarar

Tamamde-

m

e,

lmde

m

iraspay

Yurtii

30

Yurtd

60gn

RcuKast,ayaktayolcu,yetki

belgesiz,ehliyetsiz

ara+Halefiyethakk

SadeceTamac

sorumluiseiner

,

ncahslar

iininmez

2-10yl

Zarargrenleanlama-

tahkim

KarayoluZorunlu

MaliMesuliyet

Maddizarar

Z

ararkadar

8gn

RcuKast,,yetki

belgesiz,ehliyetsizarakul-

lanm,aradevrineramen

sigortayad

evamedilmesin-

deeskima

likercu

ner

enaz2,en

okceza

zamanam

olayagre

8-15yl

Dorudandeme,

Sigortalmuvafakatsiz

deyemez

KarayoluZorunlu

TamaSigortas

MaddiZarar

Z

ararkadar

Yurtii

30

Yurtd

60gn

RcuKast,ayaktayolcu,yetki

belgesiz,ehliyetsiz

ara+Halefiyethakk

ner

2yl

Sigortacanlama,

SigortalMuvafakat,nce

busigortadanyet

mezise

KTKZMM-MM

MotorluKaratatla-

rhtiyariMal.Mes.

MaddiveManeviTazminat

(ManeviTazminateklene-

bilirmd.3

)

M

addiZarar

K

adar-Ma-

n

eviTeminat

kadar

5gn

ZorunluM

Mgibi

ner

olayagre

enaz2ceza

zamanaen

ok15yl

Hemsigortac-hem

sigortaldiertarafn

muvafakatnarar

verenSorumlulu

k

Madditazminatilaveprim-

le,aralatama,meslek

hastal,ManeviZararvb.

Z

ararKadar

8gn

Kusurluya

ner

10yl

Sigortacdorud

an,

Sigortalmuvafakatla

ncahslara

karMaliMesuliyet

BedenselZarar-Maddi-Da-

vaSavunmas

Z

ararKadar

5gn

Kusurluya

ner

2yl

Sigortacdoruda

n,

SigortalMuvafakatli

naatSigortas

Maddizarara,nc

ahszararlareklenebilir

md.A

3d

Z

ararKadar

5gn

Kusurluya

ner

2yl

Uyumahtilafhalinde

hakem

Ekler:



43/320

- 43 -

Tablo 2 - Uygulanm Sigorta Polielerinde Teminat ve Primler

veren Sorumluluk Sigortas, Grev,Ara Ek Teminatl

i SaysYllk ilik

Tutar ahs BaTm olaylarda

st limit Sre Sigorta Primi

130 1.657.760 350.000 1.400.000 1 yl 2.698,01 TL

60 531.000 140.000 420.000 1 yl 4.840,01 TL

75100.000 Euro

manevide 50.000500.000 Euro 730 gn 8.862,50 Euro

50 40.000 200.000 1.000.000 1 yl 451.200,00 TL

74 710.511 300.000 900.000 1 yl 4.750.000,00 TL

100 1.275.200 100.000 300.000 1 yl 1.543.000,00 TL

13 94.900 75.000 225.000 1 yl 750.33 TL

300 30.000.000150.000 (manevi

teminatn % 20si)450.000 1 yl 9.900,00 TL

100 (yurt-d dahil)

625.000 500.000 1.000.000 1 yl 2.750,00 TL

1500 10.620.000 100.000 300.000 1 yl 9.958,00 TL

16 601.276 USD 250.000 USD 500.000 USD 166 gn 1.207,50 USD

250 4.656.000 500.000 1.500.000 1 yl 13.406,03 TL

Ferdi Kaza Sigortas

i Says Teminatlarlm

Srekli Sakatlk Sre Prim

1 100.000 100.000 1 yl 261,00 TL

6 250.000 250.000 1 yl 4.252,00 TL

63 10.000 10.000 1 yl 409,00 TL

naat Sigortas, nc ahs Zarar Teminatl

naatSigortas

ahs BaTm Olaylarda

st LimitSre Prim

44.219.142 - 300.000 47 ay 16.081,46 TL

68.277.000 100.000 300.000 1 yl 37.500,15 TL

9.824.469 100.000 300.000 1 yl 13.505,21 TL

4.200.000 100.000 300.000 1 yl 8.279,72 TL

70.870.000 20.000 100.000 1 yl 44.954,95 TL

10.966.000 100.000 300.000 1 yl 15.328,33 TL

25.632.938 50.000 150.000 800 gn 35.123,99 TL

21.000.000 100.000 300.000 720 gn 35.495.81 TL

14.696.741 - 150.000 800 gn 14.239,98 TL

373.489.000 3.000.000 20.000.000 60 ay 373.489.00 TL

Abdulhalim Eke


44/320


45/320

- 45 -

Trkyedek Sal ve GvenlHzmetler Mevzuatnn

naat Sektr Asndan ncelenmes*

Selm Baradan1, mt Dkmen2, Uur Mngen3,Osman Aytekn4, Glsm Snmez5

zet

Trkiyede yaklak son 10 yldr ii sal ve i gvenlii alannda nemli gelimeler kay-dedilmektedir. Bu gelimelerin en nemlisi phesiz 2003 ylnda kan 4857 sayl Kanunuve bu kanun kapsamnda karlan ii sal ve i gvenlii ile ilgili ynetmelikler olmu-tur. Trkiyede yaanan i kazalar ve meslek hastalklarnn saysn drmeyi hedefeyen

bu dzenlemeler, bir ok iyerinin yeniden organize olmasn gerektirmektedir. Trkiyedeen azla lml i kazalarnn yaand ve risklerin proje bazl olarak srekli deikenlikgsterdii inaat sektrnn bu gelimeleri yakndan takip etmesi gerekmektedir.

Bu almada, ncelikle inaat sektrn kapsamna alan kanun, tzk ve ynetmeliklertespit edilmi ve incelenmitir. zellikle de 27 Kasm 2010da kan Sal ve GvenliiHizmetleri ve Gvenlii Uzmanlarnn Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri ynetme-likleri zerinde durularak, mevzuatn artlar ve eksileri deerlendirilmi ve inaat iyerleri-nin yrrlkteki mevzuata uymas iin yapmas gereken dzenlemeler zetlenmitir. Ayrca,Kuzey Amerika ve Avrupa lkelerinde ii sal ve i gvenlii alannda uygulanan inaatsektryle ilgili standartlar ve dzenlemeler aratrlmtr. Yaplan aratrmann sonucun-da, Trkiyede yrrlkte olan mevzuatn inaat sektrnn ihtiyalarn ne ld

3. İşçi sağlığı ve İş güvenliği sempozyumu

Documents