21.yÜzyilda tÜrkİye’de saĞlik ve saĞlik sorunlari

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK 09.03.2007

1

21.YÜZYILDA TÜRKİYE’DE

SAĞLIK ve SAĞLIK SORUNLARI

Prof. Dr. Recep AKDUR


2

SAĞLIKTA KULLANILAN ÖLÇÜTLER

1. SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER

2. SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ 3. TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ


3

SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER

• Ekonomik ve kültürel ölçütler • Çevrenin durumuna ilişkin ölçütler

ÖLÇÜTLER (2002-2003) AB TÜRKİYE

Human development indeks 0,836<>0,946 0,750Kişi başına GSMH ($) 4070<>33750 6772En düşük gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay 5,9<>10,3 6,1En yüksek gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay 34,8<>44.0 46,7İşsizlik oranı 7,9 10,3Sağlıklı içme suyu alan nüfus(%) 99<>100 93Yeterli sanitasyona sahip nüfus (%) 93<>100 83

AB VE TÜRKİYE’DE BAZI TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER

Türkiye’de Seçilmiş Bazı Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Göstergeleri (Yüzde)

Yüzde 20'lik Dilimler 2002 2003 2004

Birinci Yüzde 20 (en düşük) 5,3 6,0 6,0İkinci Yüzde 20 9,8 10,3 10,7Üçüncü Yüzde 20 14,0 14,5 15,2Dördüncü Yüzde 20 20,8 20,9 21,9Beşinci Yüzde 20 (en yüksek) 50,1 48,3 46,2xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxx

Gini Katsayısı 0,44 0,42 0,40Gıda Yoksulluk Oranı (Açlık) 1,35 1,29 1,29Gıda ve Gıda-Dışı Yoksulluk Oranı (Yoksulluk) 26.96 28.12 25.60

Kaynak 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı


6

Toplumsal ve Kültürel Sorunlar

1. İşsizlik,2. Gelir dağılımındaki dengesizlik,3. Beslenme sorunlarının yaygınlığı,4. Engelliler için kapsayıcı bir program

olmayışı,5. Çekirdek aileye geçişin karşılanamaması6. Eğitim düzeyi düşüklüğü,7. Sağlık bilinci düşüklüğü.


7

Çevresel Sorunlar

1. Plansız sanayileşme-kentleşme süreci (Konut, su, kanalizasyon, atıkyönetimi, gıda güvenliği)

2. Ulaştırma politikası ve bağlı sorunlar3. Enerji politikası ve bağlı sorunlar 4. Turizm ve kıyı sağlığı5. Veterinerlik hizmetleri ve zoonozlar6. Kazalar7. Afetler


8

SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ

Parasal ölçütler İnsangücü ölçütleri Araç gereç ölçütleri Üretilen hizmetlere ilişkin ölçütler

SAĞLIK HARCAMASI ÖLÇÜTLERİ

AB 25 TÜRKİYE

Sosyal Güvenlik Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%)

13,4 <>30,2 26,3

GSYİH’da Sağlık Harcaması (%) 5,8 <>10,6 6,9Toplam Sağlık Harcamasında Hükümet Harcamasının Payı (%)

55,5<>91,9 71,1

Toplam Hükümet Harcamaları İçinde Sağlık Harcamalarının(%)

9,2<>19,4 9,0

Kişi Başına Yıllık Sağlık Harcaması (Uluslararası $ )

398<>2754 323

*Kaynak (6); http://epp.eurostsat.cec.eu.int,

**kaynak (12);The World Health Report 2002

Türkiye’de Sigortalı ve Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus

YılSigortalı Nüfus Oranı

(%)

Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus

Oranı (%)

1950 3,9 3,91960 5,8 5,81970 26,9 26,91980 48,9 38,41990 72,7 54,42000 87,2 83,22002 88,1 83,8

Kaynak (2) İstatistiki Göstergeler 1923-2004 TC Başbakanlık, TUİK, Yayın No:0535


11

PARASAL SORUNLAR

1. Ulusal gelirden sağlık hizmetlerine ayrılan pay AB ülkeleri düzeyindedir

2. Para kaynağı sosyal güvenlik üzerine oturtulamamıştır

3. Sağlık hizmetlerinde kayıt dışı harcamaların önemli bir payı vardır

4. Kaynaklar ekonomik ve verimli kullanılmamaktadır

Türkiye’de Bir Sağlık Personeline Düşen Kişi Sayısı

YIL HEKİM HEMŞİRE ECZACI

1930 12217 71485 1137011940 11819 43773 1374261950 6890 28859 1600541960 2799 11366 195631970 2228 4016 117311980 1631 1653 36851990 1109 1248 35562000 792 942 28982005 695 858 2800


13

BÖLGELER

HekimBDONüfus

EbeBDONüfus

HemşireBDONüfus

SağlıkMemuruBDONüfus

Marmara Bölgesi 6812 4441 8709 16908

Ege Bölgesi 3274 2194 4277 8758

Akdeniz Bölgesi 3456 2278 5153 9293

İç Anadolu Bölgesi 3632 3222 4567 9197

Karadeniz Bölgesi 3438 1934 4082 6014

Doğu Anadolu Bölgesi 5895 4315 5966 9410

Güneydoğu Anadolu Bölgesi 6392 5141 8862 15771

Türkiye 4402 3041 5619 10172

Sağlık Ocakları ve Sağlık Evlerinde Çalışan Personel Başına Düşen Ortalama Nüfus, 2001

Kaynak(20); Temel Sağlık Hizmetleri İstatistik Yıllığı,http://www.saglik.gov.tr


14

İNSAN GÜCÜ SORUNLARI

İnsan gücü kötü yönetilmektedir Bölgeler, kurumlar ve hizmetler arasında

dağıtımı bozuktur. Bu dengesizlik özel sektörden

kaynaklanmaktadır. Sağlık çalışanlarının özlük hakları düzeyi

motivasyon sağlamaktan uzaktır Eğitimde kalite düşmektedir.

Türkiye'de Yataklı Kurum ve Hasta Yatağı Sayısı

YILLAR KURUM SAYISI10000 Nüfusa DüşenHasta Yatağı Sayısı

1923 86 5,11930 182 7,8

1940 198 8,0

1950 301 9,0

1960 566 16,6

1970 746 20,3

1980 827 22,2

1990 899 24,0

2000 1226 25,8

2005 1198 26,7


16

ÖRGÜTSEL- YAPISAL SORUNLAR

1. Çok kurum ve çok başlılık2. Sağlık ocaklarında donanım ve insan

gücü yetersizliği3. Yürürlükteki sağlık programlarının (AÇS,

İş S.) yeterince uygulanmaması4. Yaşlı, adölesan sağlığı gibi programlara

başlanmamış olması5. Enformasyon sistemi yetersizliği


17

TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ

Doğuşta beklenen ömür Bebek Ölüm Hızı Beş yaş altı ölüm hızı Anne ölüm hız


18

1923’ten Günümüze Türkiye’de Sağlık Düzey Ölçütleri

ÖLÇÜT 1923 2003-2005

Bebek Ölüm Hızı (binde) 250 25,6

Anne ölüm Hızı (yüz binde) 180 28.5

Kaba Ölüm Hızı (binde) 20 6.2D. Beklenen Ömür (yıl) 50 70,9

Türkiye’nin Temel Sağlık Göstergelerinin AB-15 Ortalaması ile Karşılaştırılması (1990-2003)

Kaynak (3): Dokuzuncu Kalkınma Planı Sağlık Özel İhtisas Komisyonu Raporu

SAGLIK DÜZEYi GÖSTERGELERi

TÜRKiYE AB-15 ORT.

1990 2003 1990 2003

Kaba Doğum Hızı(‰) 25,2 19,4 12 10Kaba Ölüm Hızı (‰) 7,1 6,2 11 8Doğumda Yaşam Beklentisi (Yıl) 66 70,9 74 78Bebek Ölüm Hızı (‰) 55,4 25,6 10 7Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Hızı (‰) 60 37 12 8Anne Ölüm Hızı (Yüz Binde) 100 62 4 3Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%) 3,6 6,8 8 8,5Sağlık Personeli Gözetimindeki Doğumlar (%) 63 81 98 100Hekim Başına Düşen Nüfus (Kişi) 1121 718 360 350Yatak Başına Düşen Nüfus (Kişi) 412 389 120 130


20

SAĞLIK SORUNLARININ ÖZÜ

TÜRKİYE’DE SAĞLIK ALANINDAKİ SORUNLARIN NEDENİ TOPLUMSAL YA DA YAPISAL DEĞİL SİYASALDIR

ÇÖZÜM DE SİYASALDIR BU BAĞLAMDA TÜRKİYE ŞANSLI VE

AVANTAJLI BİR DURUMDADIR BAŞKA BİR SÖYLEMLE ÇÖZÜM KOLAYDIR


21

SİYASAL SORUNLAR

1. İktidarlar sağlık alanındaki kamusal sorumluluklarından kaçmaktadır

2. Türkiye’de sağlık sektörüne kamunun egemen olmasına karşın, iktidarlar sektörü yönetme sorumluluğundan kaçmaktadır

3. Sektöre müdahale kanıta dayalı değil, salt siyasal tercih ya da misyona dayalıdır.

4. Bütün bu sorumluluklarından kurtulma yolu olarak da özelleştirmeye sığınıyorlar


22

SİYASAL ÇÖZÜMLER 1

Sağlık hizmetleri:1. Toplumsal bir sorumluluktur,2. Sosyal devletin bir görevi/işlevidir,3. Ulusal gelirin yeniden dağıtımının bir

aracıdır,4. Ulusun bir harcıdır,5. Vatandaşın devletine olan bağıdır, İktidarlar bunu kabullenmelidir


23


Sağlık sunumunda :1. Tüm yurttaşları kapsayan,2. Doğumdan ölüme yaşam boyu süren,3. İnsanları çevresi ile bütünlük içinde ele alan,4. Koruyucu hizmetleri önceleyen, 5. Kaynakları etkili ve verimli kullanabilen,6. Kişi haklarını gözeten, hakkaniyete uygun, bir sistem kurulmalıdır.


24


Sağlık hizmet ve örgütü:1. Kolay ulaşılabilir,2. Kişilerin evine, işine yakın,3. Bütüncül hizmet sunma yeteneği olan,4. Kademelenmiş,5. Çağdaş teknoloji ile donatılmış,6. Gelişkin bir enformasyon ağına sahip,7. Sosyal güvenceye dayalı, olmalıdır


25

SİYASAL ÇÖZÜMLER 4 Türkiye’de sağlık sektörü kayıt dışıdır. Müdahaleler kanıta dayalı olmalıdır;

1. Hizmetleri göstergelerle değerlendiren,

2. Kaynaklarını etkili ve verimli kullanan,

3. Müdahalelerini kanıta dayandıran, bir sistem kurulmalıdır.

21.yÜzyilda tÜrkİye’de saĞlik ve saĞlik sorunlari

Documents