1

2

2011 YILI

GENEL DEĞERLENDİRMESİ VE

2012 YILI ÖNGÖRÜLERİ

21 Aralık 2011

3

2011 TAHMİNLERİMİZ VE GERÇEKLEŞMELER

GÖSTERGELER2011

TAHMİNLERİMİZ2011

GERÇEKLEŞMELERİ

EKONOMİK BÜYÜME % 5 %7.5

ENFLASYON % 6.5-7.0 %10.0

MERKEZ BANKASI FAİZİ % 6.0-7.0 %5.75

KONUT AYLIK ORTALAMA FAİZ ORANLARI (YILSONU)

%0.9 %1.3

İNŞAAT SEKTÖRÜ BÜYÜME % 8.0-10.0 %10.0

ALINAN KONUT RUHSATLARI BÜYÜME

% 10 -% 25

KONUT FİYATLARI VE KİRALARI

SINIRLI ARTIŞ(enflasyona paralel)

SINIRLI ARTIŞ(enflasyona paralel)

TİCARİ GAYRİMENKUL YATIRIMLARI BÜYÜME %

% 8-10 %10

4

Dünya ekonomisi 2010 yılında yüzde 4.0 büyüdükten sonra 2011 yılında beklentilerin altında yüzde 2.6 büyüyecek.

Büyüme ivmesi özellikle gelişmiş ülkelerde yavaşlamaktadır. Gelişmiş ülkelerde büyüme 2011 ve 2012 yılında yüzde 1.3 olacaktır. Euro bölgesi 2012 yılında zayıf kalacak, Avrupa borç sorunu belirleyici olacaktır.

2011 yılında büyümenin motoru yine gelişen ülkeler oldu. Gelişen ülkeler 2011 yılında yüzde 6.0, 2012 yılında ise yüzde 5.6 büyüme gösterecek.

Dünya ekonomisinde büyüme performansı yavaşlıyor. Gelişen ülkeler de gelişmiş ülkelerin yavaşlamasından olumsuz etkileniyor.

DÜNYA EKONOMİSİNDE BÜYÜME YAVAŞLIYOR

Büyüme Oranları (%)

  2009 2010 2011 T 2012 T

DÜNYA -2.4 4.0 2.6 2.5

GELİŞMİŞ EKONOMİLER -4.0 2.7 1.3 1.3

EURO BÖLGESİ -4.3 1.9 1.5 0.4

GELİŞEN ÜLKELER 2.4 7.5 6.0 5.6

TÜRKİYE -4.8 9.0 7.5 4.0

Kaynak: BM Dünya Görünüm Raporu Kasım 2011 Türkiye 2012 Büyüme Hedefi Hükümetin Orta Vadeli Programı

5

2011 YILINDA DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELERİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

TÜRKİYE SAĞLAM FİNANSAL SİSTEMİ, DÜŞÜK KAMU BORCU, CANLI İÇ TALEP VE HIZLI BÜYÜME AVANTAJI İLE OLUMLU AYRIŞTI

GELİŞMİŞ ÜLKELER VE AVRUPA EKONOMİLERİNDE YAVAŞ BÜYÜME NEDENİYLE TÜRKİYE’YE İLGİ ARTTI

EKONOMİDE HIZLI BÜYÜME SONUCU YÜKSEK CARİ AÇIK OLUŞTU

TEMMUZ-AĞUSTOS AYINDAN İTİBAREN KÜRESEL BOZULMA, VE TÜRKİYE’DEN SERMAYE ÇIKIŞI; DÖVİZ KURLARINDA VE FAİZ ORANLARINDA YÜKSELME

YILIN SON ÇEYREĞİNDEN İTİBAREN EKONOMİK YAVAŞLAMA VE 2012 BÜYÜME BEKLENTİLERİNİN ZAYIFLAMASI

6

DÜNYA EKONOMİSİNDE 2012 YILI İÇİN RİSKLER

AVRUPA BORÇ SORUNUNUN ÇÖZÜMSÜZ KALMASI VE EURO BÖLGESİNİN KÜÇÜLMESİ

DÜNYA GENELİNDE BÜYÜME PERFORMANSININ ZAYIFLAMASI

GELİŞEN ÜLKELERİN BÜYÜMELERİNDE HIZLI YAVAŞLAMA

FİNANSAL KAYNAKLARIN GELİŞMİŞ ÜLKELERE AKMASI VE GELİŞEN ÜLKELERDEN KAYNAK ÇIKIŞI

7

TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN ORTA VADELİ BÜYÜME BEKLENTİLERİ

2011% BÜYÜME

2012% BÜYÜME

2013% BÜYÜME

ORTAVADELİ

PROGRAM7.5 4.0 5.0

IMF7.5 2.0 -

OECD7.4 3.0 4.5

AB 7.5 3.0 4.1

8

2010 Hızlı Büyüme

2010 yılında ekonomi yüzde 9.0 ile kriz sonrası hızlı bir büyüme gösterdi. İnşaat sektörü de yine yüzde 17.1 ile hızlı bir büyüme yaşadı.

2011 Kontrolü Büyüme Hedefi

2011 yılında büyümenin kontrol edilmesi amaçlı politikalara rağmen ekonomik büyüme yüzde 7.5 olarak beklenmektedir. 2011 yılında inşaat sektörü ise yüzde 10 oranında büyüme gösterecektir.

2012 Büyümede Yavaşlama Beklentisi

2012 yılında Türkiye ekonomisinde büyüme yavaşlayacaktır. 2012 yılında ekonomin genelinde yüzde 4 büyüme inşaat sektöründe ise yüzde 6-7 arasında büyüme hedeflenmektedir.

EKONOMİ VE İNŞAAT SEKTÖRÜNDE BÜYÜME

YILLARGSMH

BÜYÜME %

İNŞAAT SEKTÖRÜ

BÜYÜME %

2007 4.5 5.7

2008 0.7 -8.1

2009 -4.8 -16.3

2010 9.0 17.1

2011 T 7.5 10.0

2012 T 4.0 6.0-7.0

Büyüme Oranları

9

İşsizlik oranı 2010 yılında yüzde 11.4’e gerilemiştir. 2011 yılında da düşüş devam etmiş olup, işsizlik oranı yüzde 10.5’e inecektir.

2011 yılında inşaat sektöründeki istihdam 1.91 milyon kişi ile tarihi zirvesine ulaşmıştır. Toplam istihdam içindeki payı yüzde 7.7’ye kadar çıkmıştır.

2012 yılında inşaat sektörü istihdamı göreceli yüksek kalmaya devam edecektir.

İşsizlik Oranları

İnşaat Sektöründe İstihdam

KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMUVERİLER ÇEYREK DÖNEMİN SON AYI İTİBARİYLE

GENEL VE İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM

DÖNEMLERTOPLAM

İSTİHDAM (BİN KİŞİ)

İNŞAAT İSTİHDAM (BİN KİŞİ)

İNŞAAT İSTİHDAM

PAY %

2009 Q4 21.451 1.213 5.7

2010 Q1 21.741 1.263 5.8

2010 Q2 23.488 1.580 6.7

2010 Q3 22.973 1.520 6.6

2010 Q4 22.665 1.442 6.4

2011 Q1 23.286 1.440 6.2

2011 Q2 24.901 1.863 7.5

2011 Q3 24.884 1.908 7.7

YILLAR İŞSİZLİK %

2008 13.6

2009 13.5

2010 11.4

2011 T 10.5

2012 T 10.4

10

2010 yılında enflasyon yüzde 6.4 olarak gerçekleşti.

2011 yılında ise döviz kurlarının artışı ve enerji-kamu zamları etkisi ile birlikte enflasyon önemli ölçüde yükseldi. Yıl sonu enflasyonu yüzde 10.0 olarak gerçekleşecektir.

2012 yılında enflasyon yılın ilk yarısında yüksek kalacak ikinci yarında ise gerileyecektir. Yıl sonu hedefi yüzde 5.2’dir.

ENFLASYON

YILLAR TÜFE %

2008 10.0

2009 6.5

2010 6.4

2011 T 10.0

2012 T 5.2

Enflasyon Oranları

11

Merkez Bankası 2011 yılı içinde para politikasında önemli değişiklikler yaptı.

Merkez Bankası gösterge faiz yerine gecelik borç verme faiz oranlarını kullanmaya başladı.

2011 yılının ikinci yarısında MB faiz oranları yükselmeye başladı. Buna bağlı olarak tüketici ve ticari kredi faizleri de yükseliyor.

2012 yılının ilk yarısında faiz oranları yüksek kalmaya devam edecektir. İkinci yarısında ise sınırlı düşüş beklenmelidir.

Türk Lirası 2011 yılında önemli ölçüde değer kaybetti. 2012 yılında daha istikrarlı kalacaktır.

PARA POLİTİKALARI VE FAİZ ORANLARI

YILLARGÖSTERGE

FAİZ %

GECELİK BORÇ VERME

FAİZİ %

2007 15.75 -

2008 15.00 -

2009 6.50 -

2010 6.25 (1) 5.0

2011 5.75 12.5

2012 T 5.75-6.0 10.0-12.5

(1) Merkez Bankası Gösterge Faizi değiştirdi

Merkez Bankası Gösterge Faiz Oranı

12

2011 yılında alınan ekonomiyi yavaşlatma önlemlerine ve Türk Lirasının değer kaybına rağmen cari açık artmıştır. 2011 yılında cari açık 77.0 milyar dolar olacaktır.

2012 yılında ise ekonomideki yavaşlamaya rağmen cari açık göreceli yüksek kalmaya devam edecektir

2012 yılında cari açığın finansmanı risk oluşturmaya devam edecektir.

CARİ AÇIK VE FİNANSMANI

YILLAR DIŞ TİCARET

AÇIĞIMİLYAR DOLAR

CARİ AÇIK MİLYAR DOLAR

2007 62.8 38.0

2008 70.0 41.6

2009 38.9 13.9

2010 72.5 48.6

2011 T 102.1 77.0

2012 T 100.2 65.4

Dış Ticaret ve Cari İşlemler Açığı

13

GAYRİMENKUL SEKTÖRÜ

14

2011 YILINDA GLOBAL GAYRİMENKUL PİYASALARI

GELİŞMİŞ ÜLKE KONUT SEKTÖRLERİNDE İYİLEŞME ZAYIF KALDI

GELİŞMİŞ ÜLKELERİN KONUT FİNANSMAN SİSTEMİNDE SIKINTILAR SÜRÜYOR

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE İNŞAAT FAALİYETLERİ VE HARCAMALARI ÖNCE KÜÇÜLMEYE DEVAM ETTİ, SONRA DURAĞANLAŞTI

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE TİCARİ GAYRİMENKUL DEĞERLERİNDE, YATIRIMLARINDA VE FİNANSMANINDA DURAĞANLIK SÜRÜYOR

GELİŞEN ÜLKELERİN İNŞAAT SEKTÖRLERİNDE BÜYÜME HIZI KONTROL EDİLİYOR

GELİŞEN ÜLKELERİN GAYRİMENKUL VARLIK FİYATLARI KONTROLLÜ OLARAK GEVŞİYOR

TÜRKİYE GAYRİMENKUL FİYATLARI VE FİNANSAL SİSTEMİNİN YAPISI İTİBARİ İLE BALON RİSKİ EN AZ OLAN ÜLKE

15

2011 YILINDA ABD KONUT VE TİCARİ GAYRİMENKUL PİYASASI ZAYIF VE DURAĞAN

ABD KONUT SEKTÖRÜ GÖSTERGELERİ ABD TİCARİ GAYRİMENKUL FİYATLARI

DÖNEMYENİ EV

SATIŞLARIAYLIK BİN

MEVCUT EV SATIŞLARI YILLIK BİN

KONUT FİYATLARI ENDEKSİ

CASE SHILLER 20

CASE SHILLER 10

2009 Q4 356 5.440 145.9 158.2

2010 Q1 384 5.360 143.3 156.2

2010 Q2 307 5.230 148.0 161.0

2010 Q3 316 4.410 147.2 161.0

2010 Q4 331 5.220 142.4 156.0

2011 Q1 305 5.090 137.6 150.9

2011 Q2 303 4.840 141.5 154.8

2011 Q3 303 4.900 142.0 155.7

DÖNEMOFİS

BİNALARI

SANAYİLOJİSTİK BİNALARI

PERAKENDE BİNALARI

APARTMAN

2009 Q4 113 121 142 126.0

2010 Q1 118 128 133 130.0

2010 Q2 123 124 118 135

2010 Q3 118 119 125 136

2010 Q4 124 125 136 141

2011 Q1 115 115 130 134

2011 Q2 125 118 129 135

2011 Q3 125 118 129 135

16

2011 YILINDA ABD VE AB’DE İNŞAAT SEKTÖRÜ FAALİYETLERİ ZAYIF KALDI

ABD’DE İNŞAAT HARCAMALARI YILLIK BİRİKİMLİ MİLYAR DOLAR

(1) Ekim 2010

AB’DE İNŞAAT HARCAMALARI DEĞİŞİM %

DÖNEMLER KONUT İNŞAATI HARCAMALARI

KONUT DIŞI BİNA İNŞAATI

HARCAMALARI

2009 Q4 251.5 347.2

2010 Q1 266.2 323.2

2010 Q2 257.8 261.9

2010 Q3 236.2 260.0

2010 Q4 238.4 239.0

2011 Q1 235.8 242.8

2011 Q2 252.3 258.7

2011 Q3 239.7 258.6

2011 Q4 247.31 254.61

DÖNEMLER

TOPLAM İNŞAAT

SEKTÖRÜ KONUT İNŞAATI

KONUT DIŞI BİNA İNŞAATI

2009 Q4 -6.2 -7.7 0.8

2010 Q1 -9.9 -9.2 -13.5

2010 Q2 -4.0 -2.8 -9.5

2010 Q3 -8.1 -7.3 -10.8

2010 Q4 -9.3 -8.2 -14.4

2011 Q1 -2.7 -2.6 -4.3

2011 Q2 -5.3 -5.9 -2.3

2011 Q3 1.7 1.6 0.5

17

GLOBAL GAYRİMENKUL PİYASALARI 2012 BEKLENTİLERİ

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE KONUT PİYASASI BASKI ALTINDA KALMAYA DEVAM EDECEK

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE TİCARİ GAYRİMENKUL FİNANSMAN OLANAKLARI SINIRLI KALACAK

GELİŞEN ÜLKELER GAYRİMENKUL PİYASALARINDAKİ AŞIRI ISINMA VE FİYAT BALONLARINA KARŞI KONTROLLÜ SOĞUTMA

TÜRKİYE’DE GAYRİMENKUL VARLIK FİYATLARI SEVİYESİ VE FİNANSAL KURUMLARIN TAŞIDIKLARI YÜKÜMLÜLÜKLER İTİBARİ İLE BALON RİSKİ ÖNGÖRÜLÜMÜYOR

18

Konut sektörü;

Ekonomideki soğutma çabalarına, konut kredileri genişlemesinin kontrolü hedefine ve konut kredileri faizlerindeki yükselişe rağmen yeni konut projeleri iştahını korumuş, konut satışları sürmüş, yeni markalı konutların arzı hızlanmış, konut kredisi kullanma iştahı korunmuş ve yeni konut başlangıçları sürmüştür.

Ticari Gayrimenkul sektörü;

Ekonomik büyüme, tüketici güveninde ve perakende harcamalarda artış, yabancı ilgisi ve iş dünyasının beklentilerindeki iyileşme ile birlikte alışveriş merkezi ve ofis alt pazarlarında büyüme hızlanmıştır.

2011 YILINDA TÜRKİYE GAYRİMENKUL PİYASASI

19

TÜRKİYE GENEL İSTATİSTİKLER

Yapı ruhsatları (Belediye kaynaklı) 2009’da 527 bin adet, 2010’da 810 bin adet. 2011 ilk 9 ayında 2010 aynı dönemine göre yüzde 9 azalış ile 427 bin adet 2011 yıl sonu beklentisi 570-580 bin adet

Konut satışları (Tapu kaynaklı) 2010 yılında 357 bin adet 2011 yılı ilk 9 ayında 300 bin adet satış, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde

16 artış 2011 yıl sonu beklentisi 450 bin adet

Konut kredi faiz oranları 2011 yılının genelinde aylık ortalama yüzde 1’in üzerinde faiz oranları

Konut kredileri 2010 yıl sonunda 60.8 milyar TL, 2011 yılı Kasım sonu itibariyle 74 milyar TL,

yüzde 22 artış, yıl sonu beklentisi 75 milyar TL,

Yabancıların gayrimenkul net alımları 2010 yılında 2.5 milyar dolar 2011 yılı ilk 9 ayında, 2010 aynı dönemine göre yüzde 19 gerileme ile 1.5 milyar

dolar, yıl sonu beklentisi 2.0 milyar dolar

20

KONUT SEKTÖRÜ 2011-2012

Konut İhtiyacı

Artan nüfus, kentleşme oranı, evlerin yenilenme ihtiyacı, kentsel dönüşüm faktörlerine bağlı olduğu için ekonomik gelişmelerden bağımsız

Yılda 650-700 bin adet konut ihtiyacı (GYODER Konut Finansman Raporu)

Konut Talebi

2011 genelinde konut talebinde artış Kredi faiz oranlarında yükselme ile kredi iştahında yavaşlama Bankaların konut kredisi kullandırma eğilimlerinde yavaşlama beklentisi Üreticilerin tüketiciye yönelik devam eden kampanyaları 2012 yılında kişi başı gelir ve hane halkı gelirlerinde daha sınırlı artış 2012 yılında konut talebinde sınırlı artış beklentisi Yabancılara konut satışı düzenlemesi ile ilave talep

21

Konut Fiyatları

2011 yılında konut fiyatları ve kiralar Türkiye genelinde sınırlı arttı (enflasyona paralel)

Konut fiyatları alım için uygun seviyelerde 2012 yılında beklenen konut talebi ve yeni konut arzları çerçevesinde konut

fiyatlarında artış sınırlı kalır (enflasyona paralel)

Konut Arzı

2011 yılında yeni ve markalı konut arzı genişleyerek sürdü Daha önce başlayan projelerin tamamlanması ile her vasıfta konut arzı

2012 yılında yavaşlayarak sürecek

KONUT SEKTÖRÜ 2011-2012

22

Ofis Talebi

2011’de hızlı ekonomik büyümeye bağlı olarak yeni ofis kiralama talebinde artış, özellikle A sınıfı ofislerde boşluk oranlarında gerileme ve kiralarda yeniden sınırlı ölçüde artış, yabancı şirketlerin talebinde hissedilir artış, yeni gelişen ofis alt bölgeleri,

2012 yılına ilişkin ekonomideki yavaşlama beklentilere bağlı olarak kiralama talebinde artış yavaşlayarak devam edecektir. Yıl genelinde boşluk oranları düşük kalacakken, ofislerin döviz cinsi kiraları sabit kalacaktır.

Ofis Arzı

2011 yılında İstanbul’da MİA bölgesinde ve Anadolu ile Avrupa yakasında MİA dışı yeni gelişen alanlarda ofis arzı genişlemiştir; 470 bin m2 ilave alan.

2012 yılında talepteki genişlemeyi karşılamak üzere yeni gelişme ve dönüşüm alanlarında ofis yatırımları ve yeni ofis arzları sürecektir. Karma projeler içinde ofis alanlarının payı artacaktır. Kiralama ile birlikte satış amaçlı ofis arzı da genişleyecektir.

OFİS SEKTÖRÜ 2011-2012

23

AVM Talebi

2011’de tüketici güvenindeki artış ve perakende sektöründeki hızlı büyümeye paralel kuvvetli AVM kiralama talebi,

Yabancı perakendecilerin artan Türkiye ilgisi AVM talebini artırıyor, Hane halkı gelir artışı ve organize perakendenin genişleme potansiyeli orta

vadede AVM talebini canlı tutuyor, 2012 yılına kiralama talebi sürecek

AVM Arzı

Devam eden AVM yatırım stoku 2 milyon m2 kiralanabilir alana sahip AVM yatırımları hem büyük şehirlerde hem diğer şehirlerde genişliyor 2012 yılında da 1.2 milyon m2 kiralanabilir alana sahip yeni arz olacak

AVM SEKTÖRÜ 2011-2012

24

2011 YILINDA AÇILAN AVM SAYISI

2011 yılında 31 yeni AVM açıldı. Yeni açılan AVM kiralanabilir alan büyüklüğü 1.048.145 m2

2011 sonunda AVM sayısı 292 toplam kiralanabilir alan büyüklüğü 7.33 milyon m2, bin kişi başına kiralanabilir alan 97.0 m2,

AVM SEKTÖRÜ 2011

(1) 12 Aralık

DÖNEMLERAÇILAN AVM SAYISI

AÇILAN AVMKİRALANABİLİR

ALAN M2 TOPLAM AVM SAYISI

TOPLAM KİRALANABİLİR

ALAN M2

2010 Q4 7 250.000 261 6.285.271

2011 Q1 6 236.900 267 6.522.171

2011 Q2 11 350.725 278 6.872.896

2011 Q3 8 281.880 286 7.154.776

2011 Q4(1) 6 178.640 292 7.333.416

25

Lojistik Alan Talebi

Ekonomik canlanmaya rağmen yeni kiralamalar yıl genelinde zayıf kaldı, yeni kiralamalarda perakende sektörünün artan talebi oluştu, kiralar yıl boyunca değişmeden aynı kaldı.

2012 yılında ekonomideki yavaşlama beklentisine rağmen orta vadeli büyüme planları çerçevesinde lojistik alan kiralama talebinde sınırlı artış beklentisi, yabancı lojistik firmalarının ilgisinde artış, kira seviyeleri aynı kalır.

Lojistik Alan Arzı

2011 yılında yeni lojistik alan arzı sınırlı kaldı, talebin yetersiz kalması ve yüksek arazi fiyatlarından kaynaklanan maliyetler ve düşük kiralar yeni arzları sınırlıyor.

2012 yılında yeni nesil orta ölçekli kaliteli perakende sektörü odaklı lojistik alan arzı beklentisi, yüksek arsa fiyatları yatırımları sınırlamaya devam edecek.

LOJİSTİK SEKTÖRÜ 2011-2012

26

2011 Gerçekleşmeleri 2011’in ilk 10 ayında Türkiye’ye gelen turist sayısı yüzde 10 arttı. Kongre turizmi, eğlence-dinlence ve alışveriş turizmi ile şehir ve iş

otelleri en hızlı gelişen alanlar. Anadolu illerinde yerli-yabancı 3-4 ve 5 yıldızlı otel yatırımları artarak

sürdü. İstanbul’a gelen turist sayısı yüzde 16 artarak 7.5 milyon oldu.

İstanbul’da 4 ve 5 yıldızlı otellerin performansı yükseliyor. İlk 8 ayda doluluk oranı yüzde 77’ye çıktı. Euro cinsi oda fiyatları yüzde 17.2, oda başı gelirler yüzde 15.4 arttı.

İstanbul’da 4 ve 5 yıldızlı otel yatak kapasitesi 2.450 ilave ile 33.200’e ulaştı.

2012 Beklentileri Turizm faaliyetleri çeşitlenerek sürecek, komşu ülkelerden katılım,

kongre, alışveriş ve eğlence-dinlence turizmi daha hızlı büyüyecek. Oda fiyatları ve odabaşı başı gelir artış trendi devam edecek. İstanbul’da 2012 yılında 4 ve 5 yıldızlı 3.500 oda ilave olacak,

kapasite 36.700’e çıkacak. Pazarda güçlü büyüme trendi ve oda başı gelir performansı ile

yabancı yatırım ilgisi artacak.

TURİZM VE OTEL SEKTÖRÜ 2011-2012

27

GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI 2011

2011 yılında 2 yeni GYO halka açıldı, 1 birleşme yaşandı ve İMKB’de kayıtlı GYO sayısı 23’e yükseldi, 22 GYO işlem görüyor, 1 GYO gözaltı pazarında bulunuyor

23 GYO Piyasa değeri 9 Aralık itibari ile 11.5 milyar TL

DÖNEMLERGYO

SAYISI

NET AKTİF PİYASA DEĞERİ

MİLYON TL MİLYON DOLAR MİLYON TL MİLYON DOLAR

2010 Q4 21 13.907 9.023 11.062 7.178

2011 Q1 21 13.849 9.015 12.867 8.435

2011 Q2 23 15.788 9.749 13.522 8.349

2011 Q3 23 11.740 6.345

2011 Q4 (1) 23 11.522 6.230

KAYNAK: SERMAYE PİYASASI KURUMUVERİLER ÇEYREK DÖNEMİN SON AYI İTİBARİYLE(1) 9 ARALIK

28

2012 YILINDA EKONOMİ İLE İNŞAAT VE GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNDE DAHA ILIMLI BİR BÜYÜME

EKONOMİK BÜYÜME (%3-4) ENFLASYON (% 6.5-7.0) KONUT KREDİ AYLIK ORTALAMA FAİZ ORANI YIL SONU %1.2 KONUT KREDİLERİ (% 15 BÜYÜME) KONUT KREDİLERİ 85 MİLYAR TL

İNŞAAT SEKTÖRÜ BÜYÜME % 5-6 KONUT YAPI RUHSATLARI ARTIŞ % 5-10 KONUT FİYATLARI VE KİRALARINDA SINIRLI ARTIŞ (enflasyona paralel) TİCARİ GAYRİMENKUL YATIRIMLARI % 8-10 BÜYÜME TİCARİ GAYRİMENKUL KİRALARI DURAĞAN

SONUÇ VE 2012 ÖNGÖRÜLER

29

TALEP YÖNÜNDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Talep yönünde canlılık ve süreklilik için; Konut kredisi faizlerinin gelir vergisi matrahından düşürülmesine

imkan verilmelidir. Dar gelirlilerin konut kredisi faizlerine sübvansiyon

uygulanmalıdır. Gayrimenkul alım satımında uygulanmakta olan toplam yüzde

3,3’lük tapu harcının makul bir seviyeye indirilmesi gerçekleşmelidir.

Alım satım sözleşmelerinde damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır.

Gayrimenkul yatırımlarının cazibesini düşüren yasal düzenlemelerden kaçınılmalıdır.

Enerji verimliliği ve yeşil binaların yapımı teşvik edilmelidir.

30

ARZ YÖNÜNDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Arz yönünde canlılık ve süreklilik için; İmarlı arsa üretimi ile arsa maliyetleri düşürülmelidir. Arsa maliyetlerindeki KDV unsuru düzenlenmelidir. İmar ve ruhsat bürokrasisi rehabilite edilmelidir. Vergi, resim ve harçlarda haksız rekabet kaldırılmalıdır. Sektöre her kademede kalifiye eleman yetiştirilmesi üzerinde

önemle durulmalıdır. Yabancı yatırımcılar ve yabancı sermayeli şirketlerin hareket

alanlarını daraltan düzenlemeler ortadan kaldırılmalıdır. Yabancıların mülk edinmesi hakkı uygulama sıkıntısı

yaratmayacak şekilde kanunlaştırılmalıdır. İmar ve ruhsat haklarının müktesep hak olarak alınması

gerekmektedir.

31

KENTSEL DÖNÜŞÜM

Daha planlı şehirler için; Özel sektörün rolü arttırılmalıdır. Kat mülkiyeti kanununda değişiklik yapılmalıdır. Değerleme ve uzlaşma metodları belirlenmelidir. Finansal enstrümanlar oluşturulmalıdır. İmar hakkı transferi ve imar haklarının menkulleştirilmesi

sağlanmalıdır. Yeşil binalar ve enerji verimliliği teşvik edilmelidir. Kentsel dönüşüm konut olarak değil şehir olarak düşünülmelidir.

32

KENDİMİZDEN BEKLEDİKLERİMİZ

Önümüzdeki dönem tüm oyuncular tarafından iyi çalışılmalı, doğru algılanmalı ve uygun stratejiler geliştirilmelidir.Kentsel dönüşüm,nitelikli konut üretimi temel hedefler olmalıdır.

Tasarım, teknoloji ve insan kaynağına yatırıma devam edilmeli, bu yatırımların Türkiye’nin temel dinamiklerine yatırım olduğu unutulmamalıdır.

Rekabet ve karlılık için yeni teknolojiler, verimlilik, tedarik ve maliyet yönetimi unsurlarına ağırlık verilmeli, politikalar geliştirilmelidir.

33