11 sınıf kimya 3. ünite

8/14/2019 11 snf kimya 3. nite

1/13

Kimya Dersi 11.Snf retim Program

45

3. nite : ZELTLERDE DEGE

nerilen Sre : 30 Ders Saati

A. nitenin Amac

Bu nitede, suyun iyonlama dengesi zerinden pH ve pOH kavramlar aklanarak asit ve

bazlarn kuvvetleri ayrma denge sabitleri ile ilikilendirilecektir. Kuvvetli asit/ baz ve zayf asit/

baz zeltilerinin pH deerleri ve tampon zeltilerin ilevleri ile tantm da bu nitede yer

almaktadr. Ayrca, znme- kelme olaylar, znrle etki eden etkenler ve kompleks

oluum dengeleri ve titrasyon konular da bu nite kapsamndadr.

B. nitede nerilen Konu Balklar

1. Suyun otoiyonizasyonu2. Asitlerin ve bazlarn ayrma dengeleri3. Ntralleme reaksiyonlar4. znme-kelme dengeleri5. Kompleks oluma-ayrma dengeleri6. Titrasyon

C. nitenin Kavram Listesi

Otoiyonizasyon Suyun Otoiyonizasyonu Suyun iyonlama dengesi pH/pOH Brnsted-Lowry asit/baz tanm Elenik(konjuge) asit/baz ifti Zayf asit Zayf baz Kuvvetli asit Kuvvetli baz Ntralleme reaksiyonu Edeerlik noktas Tampon zelti znme-kelme dengesi Dinamik sre Doymu zelti


2/13


46

Ar doymu zelti kelme art Kristallenme Ortak iyon etkisi Kompleks oluma-ayrma dengesi Lewis asiti/ baz Kompleks oluum sabiti Titrasyon Tesir deeri

Edeer ktle Edeer says


3/13


4/13


5/13


6/13


7/13


8/13


52

3.TE:ZELTLERDE DEGE

TE KAZAIMLARKOUU LE DERL/ ETKLK

REKLER

ZELTLERDEDEGE

5. Kompleks oluma-ayrma dengeleri ile ilgiliolarak renciler;

5.1. Koordinasyon balarnn olumamekanizmasn aklar.

5.2.

Lewis asitlerini ve bazlarn rneklerzerinde ayrt eder.

5.3. Komplekslerin kararllklarn oluumsabitleri ile ilikilendirir.

5.4. Kompleks oluumunun znrle etkisinirneklendirir.

5.5. nsan vcudunda kompleks oluumlarnn roloynad srelere rnekler verir.

BF3 ile NH3 arasnda oluan koordinasyon ba, B-F ve N-Hbalar ile karlatrlr. Bu karlatrma sonunda, kovalent baile koordinasyon ba arasndaki tek farkn oluum mekanizmasolduu karm yaplmaldr. Koordinasyon balarna Cu2+-NH3,Fe3+ - CN gibi baka rnekler verildikten sonra Lewis Asidi/Lewis Baz kavramlar aklanr. Komplekslerde Lewisasitlerinin merkez atomu, Lewis bazlarnn da ligand adnald, eitli kompleks rnekleri zerinde merkez atomu veligand belirlenerek ilenir (5.1; 5.2).

[PbI4]2- , [Cu(NH3)4]

2+ gibi komplekslerin oluum dengeleriyazlarak oluum sabitlerinin bykl ile kompleksin kararllarasnda iliki kurulur.

Pb(NO3)2 zeltisine KI zeltisinin nce az eklenerek PbI2oluturulur. Oluan kelek, KI zeltisinin ars ile zlr.Ortak iyonun znrl azaltmas beklenirken artrmasnnsebebi tartlr. Kompleks oluumu ile znme olaylarna bakarnekler verilir. EK-3.1de verilene benzer znme olaylarndakompleks oluumunun etkisi irdelenir (5.3; 5.4).

Solunum srecinde oksijen moleklnn hemoglobindekihem birimine balanmas, karbon monoksit solumann zehiretkisi, metal zehirlenmelerinde yourdun saaltm etkisi gibirnekler, kompleks oluumu zerinden aklanr (5.5).

a

og

sk

ki

: Snf-Okul i Etkinlik : Ders i likilendirme [!]: Uyar : Snrlamalar


9/13


10/13


54

D. nerilen retim ve Deerlendirme rnekleri

rnek Deerlendirme : 1lgili Olduu Kazanmlar : 1.3; 2.7; 3.1

Aadaki tabloda verilen her satr, bilinen deerden yararlanarak tamamlaynz.

Madde/Deriimi

[H+] (M) [OH-] (M) pH pOH Asidik/Bazik/Ntral

Ca(OH)2 /

4,22 x 10-3

NaOH /

4

HCl /

3

KCl /

1,0x 10-7

HNO3 /

1,4 x 10-12

CH3COOH /

0,18 M

(KA=1,8x10-5)


11/13


55

rnek Deerlendirme : 2lgili Olduu Kazanmlar : 2.2

Aada verilen protoliz dengelerinin her biri iin elenik (konjuge) asit/baz iftlerini seerektabloda ilgili blme yaznz.

DengeElenik

Asit/Baz ifti 1Elenik

Asit/Baz ifti 2

NH3(g) + H2O(s) NH4+

(aq) + OH(aq)

CH3COOH(s) + H2O(s) CH3COO(aq) + H3O+

(aq)

H2CO3(s) + H2O(s) HCO3(aq) + H3O+(aq)

H2SO4(s) + H2O(s) HSO4(aq) + H3O

+(aq)

H2C2O4(aq) + NH3(aq) HC2O4(aq) + NH4+(aq)

HClO4(s) + HF(s) H2F+ + ClO4


12/13


56

rnek Deerlendirme : 3lgili Olduu Kazanmlar : 4.1; 4.3;4.4; 4.7

1. Aadaki tabloda bakr (II) slfatn (CuSO4.5H2O) eitli scaklklarda sudakiznrln gsteren veriler yer almaktadr. Bu deerlerden hareket ederek CuSO4nznmesinin endotermik mi yoksa ekzotermik mi olduunu irdeleyiniz.

Scaklk (C) CuSO4.5H2O n znrl[g / (100 g H2O)]

Yorum

15 19,325 22,330 25,550 33,660 39,080 53,5

2. Na2SO4 ve Pb(NO3)2 tuzlarnn sudaki zeltileri oda artlarnda kartrldnda PbSO4ker. Buna gre; 0,0050 M, 1,25 L Pb(NO3)2 ve 0,0250 M, 2,00 L Na2SO4 kartrldndaoluan PbSO4 ktlesini hesaplaynz. (PbSO4 iin K = 1,6 x 10

-8 ; Atom ktleleri: Pb: 207 Da;S: 32 Da; N: 14 Da; O: 16 Da; Na: 23 Da)

3. PbF2 iin znrlk arpm, K = 3,7 x 10-8 olarak veriliyor. Bu tuzun, doymuzeltisinin 1 litresinde znm olarak bulunan her bir iyonun gram cinsinden miktarnhesaplaynz. (Atom ktleleri: Pb: 207 Da; F:19 Da)

4. 150 mL, 0,1 x 10-2 M AgNO3 ve 450 mL, 1,0 x 10-3 M KCl kartrldnda AgClkelei oluur mu? Neden? (AgCl iin K = 1,6 x 10 -10)

5. Gm klorrn (AgCl);a) Sudakib) 0,001 M NaCl zeltisindeki

znrln, mol/L cinsinden hesaplaynz. (AgCl iin K = 1,6 x 10-10)


13/13


57

EK-3.1

lgili Olduu Kazanmlar : 5.3; 5.4

KOMPLEKS OLUUM DEGES

Ama :

Deneyin amac, sulu zeltide,NH3(aq) + H2O NH4

+(aq) + OH

(aq)

dengesi gerei oluan OH iyonlar ile Cu2+ iyonlar arasnda Cu(OH)2 bileiinin olutuunu ve

bu bileiin amonyan arsnda [Cu(NH3)4]2+

kompleksini vererek zndn gsteripkelme ve znme dengelerini incelemektir.

Ara-Gere:

1. Deney tp; 2 cm x 20 cm, 2 adet2. Damlalk; 1 adet3. Beher; 100 mLlik, 2 adet4. CuSO4 zeltisi; 0,10 M, 25 mL5. NH3 zeltisi; 1,0 M, 50 mL

Deneyin Yapl:

5 mL bakr slfat zeltisi zerine damla damla amonyak zeltisi katlr. Balangtaamonyak zeltisinin 1 mLyi (20 damla) gemeyecek ekilde kontroll katlmas gerekir.Bu ilem sonucunda ak mavi renkli bir kelti oluur.

NH3(aq) + H2O NH4+

(aq) + OH

(aq)

Cu2+(aq) + 2 OH

(aq) Cu(OH)2(k)

Ak mavi kelti

Amonyak katmaya devam edildiinde kelti koyu mavi renkli zelti vermek zereznr. Bunun iin yaklak 3 mL amonyak zeltisi yeterlidir.

Cu(OH)2(k) + 4 NH3(aq) [Cu(NH3)4]2+

(aq) + 2 OH

(aq)

Koyu mavi zelti

11 sınıf kimya 3. ünite

Documents