00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów mrp...

45

Upload: doankhuong

Post on 28-Feb-2019

219 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne
Page 2: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

SŁAWOMIR WIAK (redakcja)

Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT

Page 3: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

Recenzenci: Prof. Janusz Turowski Politechnika Łódzka Prof. Ewa Napieralska Juszczak University Lille Nord de France, LSEE, UA, Francja Autorzy rozdziałów: Prof. Piotr Ostalczyk (rozdz. 1, 2) Prof. Edward Jezierski (rozdz. 3) Dr hab. inż. Zbigniew Gmyrek (rozdz. 4) Dr hab. inż. Ryszard Szczerbanowski, prof. PŁ (rozdz. 5) Dr inż. Grzegorz Tosik (rozdz. 6) Prof. Zbigniew Lisik (rozdz. 6) Dr hab. inż. Jacek Gołębiowski, prof. PŁ (rozdz. 7) Dr hab. inż. Krzysztof Pacholski, prof. PŁ (rozdz. 8, 9) Prof. Krzysztof Gniotek (rozdz. 10) Dr hab. inż. Iwona Frydrych, prof. PŁ (rozdz. 10) Dr hab. Inż Ryszard Korycki, prof. PŁ (rozdz. 11) Dr inż. Grażyna Sobiczewska (rozdz. 12) Dr hab. Maria Dems, prof. PŁ (rozdz. 13, 15) Prof. Sławomir Wiak (rozdz. 13, 14, 15, 16, 17) Dr inż. Wojciech Rosiak (rozdz. 13, 15) Dr inż. Paweł Drzymała (rozdz. 14, 16, 17) Dr inż. Henryk Welfle (rozdz. 14, 16, 17) Dr inż. Ryszard Lasota (rozdz. 18) Dr inż. Marek Jan Glaba (rozdz. 19) Monografia przygotowana w ramach projektu "Innowacyjna dydaktyka bez ograniczeń - zintegrowany rozwój Politechniki Łódzkiej - zarządzanie Uczelnią, nowoczesna oferta edukacyjna i wzmacniania zdolności do zatrudniania, także osób niepełnosprawnych", współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach europejskiego Funduszu Społecznego - Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki "Priorytet IV, poddziałanie 4.1.1. Wzmocnienie potencjału dydakty-cznego uczelni". Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany ani rozpowszechniany za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, w tym również nie może być umieszczany ani rozpowszechniany w postaci cyfrowej zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. ISBN 978-83-60434-85-7 © Copyright by EXIT, Politechnika Łódzka Łódź 2010

Page 4: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

705

Marek Jan Glaba

19. Informatyczne systemy zarządzania

19.1 Pojęcia podstawowe

Ilość danych w przedsiębiorstwach, z jaką mamy dziś do czynienia, wymusza wdrażanie nowych lub modernizację już istniejących narzędzi informatycznych. Sprawny system informatyczny pozwala kontrolować praktycznie wiele procesów biznesowych, wspomagając zarządzanie firmą. Dobre systemy informatyczne ułatwiają rozwój firmy. Nawet małe firmy coraz częściej decydują się na wdrażanie zaawansowanych systemów informatycznych, które dają nowe możliwości działania.

POJĘCIA [1]

System informatyczny - Zbiór powiązanych ze sobą elementów, którego funkcją jest przetwarzanie danych przy użyciu techniki komputerowej.

ERP (Enterprise Resource Planning - Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa) - Termin będący określeniem na klasę systemów informatycznych, na które składa się zbiór współpracujących ze sobą aplikacji (modułów). Systemy te służą do wspomagania zarządzania znacznej ilości działań wykonywanych w przedsiębiorstwie lub grupy współpracujących ze sobą przedsiębiorstw poprzez gromadzenie oraz umożliwienie wykonywania operacji na zebranych danych. Wspomaganie to może obejmować wszystkie lub część szczebli zarządzania i ułatwia optymalizację wykorzystania zasobów oraz zachodzących procesów przedsiębiorstwa.

MRP (Material requirements planning – Planowanie zapotrze-bowania materiałowego) - Zbiór technik, które pomagają w zarządzaniu procesem produkcji. Techniki te często wspomagane są odpowiednimi aplikacjami komputerowymi.

Page 5: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

706

MRP II (Manufacturing Resource Planning – Planowanie zasobów wytwórczych) - Model MRP II w stosunku do MRP został rozbudowany o elementy związane z procesem sprzedaży i wspierające podejmowanie decyzji na szczeblach strategicznego zarządzania produkcją. Poza materiałami związanymi bezpośrednio z produkcją, MRP II uwzględnia także materiały pomocnicze, zasoby ludzkie, pieniądze, czas, środki trwałe i inne.

APS (Advanced Planning System) - Klasa zaawansowanych systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne.

CRM (Customer Relationship Management) - Zestaw narzędzi i procedur istotnych w zarządzaniu kontaktami z klientami. CRM należy traktować nie tylko, jako narzędzie, ale jako część strategii i filozofii biznesu, gdzie stały kontakt i zadowolenie klienta jest kluczową wartością. Istotną kwestią jest zapewnienie jednolitego systemu we wszystkich procesach biznesowych - od początku procesu sprzedaży poprzez serwis do sporządzania odpowiednich statystyk wykorzystywanych przy tworzeniu portfela produktów.

Proces zarządzania może być zdefiniowany, jako ciąg następujących po sobie, często współzależnych działań, które mają na celu takie oddziaływanie na system wykonawczy, które zapewnia realizację wyznaczonego zadania (J. Trzcieniecki)

Symulacje komputerowe - Technika polegająca na sprawdzaniu, jak zachowuje się dany system w różnych okolicznościach, a więc jaka jest wartość zmiennej wyjściowej, przy założeniu różnych wartości zmiennych wejściowych.

System [2] - To zorganizowany zbiór licznych elementów strukturalnych, powiązanych ze sobą (współzależnych) i wykonujących oddzielne funkcje, ale w jednym wspólnym celu.

19.2 Wprowadzenie

W latach osiemdziesiątych zaczęto na szeroka skale stosować techniki informatyczne w celu kontroli firmy, realizacji dostaw i zaopatrzenia. Coraz więcej firm zaczęło wdrażać pojedyncze pakiety często opracowywane tylko na jej potrzeby. W wyniku tych działań, wybrane aplikacje przeszły w sferę standardowych rozwiązań. Często też nie spełniły one oczekiwanego wzrostu produktywności i przychodów. Zabrakło korelacji miedzy poziomem inwestycji informatycznych a takimi

Page 6: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

707

wskaźnikami, jak stopa wzrostu sprzedaży czy wartości firmy. W wielu przypadkach wdrożenia w ogóle się nie powiodły.

W latach dziewięćdziesiątych zaczęto wdrażać systemy zorganizowane modułowo i obsługujące różne działy firmy, począwszy od zaopatrzenia, poprzez techniczne przygotowanie produkcji i jej sterowanie, dystrybucje, sprzedaż, aż do prac finansowo - księgowych i kadrowo płacowych. Należało jednak zawsze pamiętać, że nawet najdoskonalsze rozwiązania informatyczne pozostają tylko narzędziem wspomagającym zarządzanie i wchodzącym w system zarządzanie, który z kolei jest pochodną przyjętych misji i celów firmy, wynikających z jego mocnych i słabych stron w kontekście warunków otoczenia. To właśnie misje i cele, tworzące strategie przedsiębiorstwa, musza być podstawą planowania informatyzacji firmy [2]

Zyski z wykorzystania technik informatycznych w biznesie są znaczące tylko wówczas, gdy ich zastosowaniu towarzyszą zmiany istniejących rozwiązań organizacyjnych (zmiany mogą dotyczyć strategii, struktury organizacyjnej, procesów biznesowych itp.).

Zastosowanie informatycznych systemów zarządzania samo w sobie nie jest źródłem osiągania korzyści ekonomicznych, które zależą przede wszystkim od zasięgu zmian organizacyjnych, wynikających ze strategii, struktur, procesów i umiejętności. Powszechnie uznaje się, że właściwa strategia powinna uwzględniać taką reorganizacje procesów i stosunków partnerskich, aby stworzone w jej ramach warunki (np. kluczowe umiejętności) umożliwiały dostarczanie produktu o najwyższej wartości rynkowej. Zapewni to utrzymanie posiadanych rynków oraz umożliwi zdobycie nowych

Rys. 19.1. Uwarunkowania realizacyjne informatycznego systemu zarządzania [2].

Strategia przedsiębiorstwa

Realizacja informatycznych systemów zarządzania

Strategia informatyzacji przedsiębiorstwa

Oprogramowanie aplikacyjne

Infrastruktura ISZ

Page 7: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

708

19.2.1 Pojęcie systemu informacyjnego i informatycznego

System informacyjny To zbiór współpracujących elementów, które zbierają i gromadzą dane (input), zmieniają ich treść i formę (processing), emitują dane i informacje (output) oraz dostarczają sprzężenia zwrotnego (feedback), aby osiągnąć zamierzony cel [2]. System informatyczny zarządzania jest to część systemu informacyjnego realizowana przez techniczne środki informatyki, którego celem jest wspomaganie procesów zarządzania. Głównym celem SIZ jest zaspokajanie potrzeb informacyjnych kierownictwa różnego szczebla zarządzenia, oraz wspomaganie procesów podejmowania decyzji. W skład systemu informacyjnego wchodzą następujące zasoby: 1) ludzkie – potencjał wiedzy ukierunkowany na rozwiązywanie

problemów systemu (użytkownicy pełniący role nadawców i odbior-ców, adresaci technologii informacyjnej),

2) informacyjne – zbiory danych przeznaczone do przetwarzania (bazy danych, metod, modeli, wiedzy),

3) proceduralne – algorytmy, procedury, oprogramowanie,

4) techniczne – sprzęt komputerowy, sieci telekomunikacyjne, nośniki danych.

Funkcje systemu informacyjnego to: • gromadzenie informacji,

• przetwarzanie informacji,

• przechowywanie informacji,

• prezentacja informacji,

• przesyłanie informacji.

Zależność między systemami pokazano na poniższym rysunku.

Rys. 19.2. Zależność między systemem informacyjnym, informatycznym i

komputerowym [2].

System informacyjny

System informatyczny

System komputerowy

Page 8: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

709

19.2.2 Struktura systemu informatycznego

Struktury systemu informatycznego [4] jest to zbiór elementów i relacji występujących między składowymi systemu informatycznego, jako konkretnego rozwiązania sprzętowo –programowo - organizacyjnego w wymiarze przestrzennym. Wyróżnia się struktury:

• funkcjonalną (wykonywane funkcje),

• informacyjną (zbiory danych i programów),

• organizacyjno-przestrzenną (infrastruktura organizacyjna w układzie przestrzennym),

• techniczną (infrastruktura sprzętowa).

Trzy ostatnie struktury określa się mianem struktury realizacyjnej. Do najważniejszych elementów struktury informacyjnej zalicza się:

• zbiory danych wejściowych i dostawców informacji;

• zbiory danych wyjściowych i biorców informacji;

• powiązania wszystkich zbiorów danych i informacji;

• parametry ilościowe struktury informacyjnej.

Zbiory wejściowe powstają na podstawie danych zawartych w dokumentacji źródłowej.

Strukturę przestrzenną utożsamia się z systemem komunikacyjnym, który określa rozmieszczenie źródeł danych, punktów przetwarzania, przechowywania i wykorzystywania informacji.

Struktura techniczna to zbiór technicznych urządzeń przetwarzania danych, które realizują cele i zdania przy wykorzystaniu oprogramowania systemowego. Przy doborze elementów struktury technicznej należy uwzględnić: wielkość zbiorów danych, czasy obliczeń i czasy wyszukiwania informacji, przepustowości łączy oraz rozmieszczenia w przestrzeni źródeł informacji.

19.3 Rozwój informatycznych systemów zarządzania

W początkowym okresie, informatyczne systemy były tworzone głównie z inicjatywy poszczególnych przedsiębiorstw i producentów sprzętu komputerowego. Celem tych systemów było usprawnienie zarządzania działalnością podstawową. Rozwój zastosowań informatyki w zarządzaniu spowodował pojawianie się wyspecjalizowanych pakietów

Page 9: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

710

programowych, które obsługiwały coraz więcej dziedzin zarządzania. Stopniowo, kolejne systemy obsługiwały coraz to szersze obszary przedsiębiorstwa. Wszystko to spowodowało wzrost stopnia zintegrowania systemów. Zasięg systemów jest definiowany ze względu na zakres obsługiwanych obszarów dziedzinowych zarządzania. Zasięg może być różny. Wedle tego kryterium można wyróżnić systemy cząstkowe (odcinkowe), jednodziedzinowe i wielodziedzinowe [3].

Rys. 19.3. Typologia systemów informatycznych zarządzania według kryterium

zasięg dziedzinowy [3].

System cząstkowy funkcjonuje w obszarze jednej dziedziny, a swoim zakresem obejmuje wybrane funkcje użytkowe tej dziedziny.

System dziedzinowy (jednodziedzinowy) funkcjonuje w obszarze jednej dziedziny przedmiotowej zarządzania i obejmuje swoim zakresem wszystkie lub prawie wszystkie funkcje użytkowe tej dziedziny.

System wielodziedzinowy obsługuje funkcje użytkowe (zadania), z co najmniej dwu różnych dziedzin przedmiotowych.

Ze względu na zakres dziedzinowy wyróżnia się systemy proste, bazowe, rozwinięte i kompleksowo zintegrowane.

Systemy proste to systemy cząstkowe, jednodziedzinowe lub wielodziedzinowe, które nie obsługują domen strategicznych (tzn. technicznego przygotowania oraz planowania i kontroli działalności).

System bazowy to taki system wielodziedzinowy, który obsługuje agendy należące do domen strategicznych organizacji.

System rozwinięty to system wielodziedzinowy, który obsługuje agendy podstawowe organizacji gospodarczej oraz dziedziny dodatkowe.

Rozwinięte systemy informatyczne wspomagające zarządzanie (SIZ)

działające w środowisku CIM (komputerowo zintegrowanego wytwarzania)

Systemy informatyczne

zarządzania

Systemy cząstkowe

Systemy jednodziedzinow

Systemy wielodziedzinow

Systemy proste

Systemy bazowe

Systemy rozwinięte

Systemy kompleksowo zorientowane

Page 10: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

711

i zintegrowane z jego podstawowymi komponentami są określane, jako systemy kompleksowo zintegrowane.

Ze względu na zakres realizacji funkcji zarządzania można wyróżnić systemy [3]:

1. Systemy transakcyjne (dziedzinowe) ST – gromadzą, przetwarzają, umożliwiają dostęp do informacji.

2. Systemy informacyjno – raportujące stanowią rozwinięcie systemów ewidencyjno – sprawozdawczych, znaczenia nabiera tutaj udostępnienie i prezentowanie informacji przydatnej w podejmowaniu decyzji.

3. Systemy wspomagania decyzji SWD (ang. DSS – Decisions Suport Systems).

4. Systemy informowania kierownictwa.

5. Systemy informowania naczelnego kierownictwa.

6. Systemy eksperckie SE (ang. Expert Systems).

7. Systemy sztucznej inteligencji – SSI (ang. AIS – Artificial Intelligence Systems).

8. Zintegrowane systemy klasy MRP/ERP.

9. Systemy CRM - zarządzanie współpracą z klientami.

10. Elektroniczna wymiana informacji (ang. Electronic Data Interchange – EDI).

11. Hurtownie danych.

Systemy transakcyjne – ST, zajmują się codzienną działalnością organizacji, gromadzą i przetwarzają dane wewnętrzne, dane mają charakter zrutynizowany, powtarzalny, masowy, duża detalizacja danych, najczęściej są skomputeryzowane.

Systemy informacyjno – raportujące, ukierunkowane są na potrzeby naczelnej, średniej lub operacyjnej kadry kierowniczej, wykorzystują dane zebrane w systemach transakcyjnych, przydatne głównie w planowaniu i kontroli, wspierają procesy decyzyjne organizacji.

Systemy wspomagania decyzji - SWD, pomagają w podejmowaniu decyzji w sprawach nowych i nietypowych, integrują dane zewnętrzne i wewnętrzne, umożliwiają modelowanie i analizę danych, umożliwiają symulowanie problemów za pomocą modeli matematycznych, posiadają bezpośredni dostęp do baz danych. Systemy wspomagania decyzji przeznaczone są np. do: wspierania decydenta, podnoszenia skuteczności procesów decyzyjnych. Systemy te umożliwiają również analizę wybranych

Page 11: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

712

problemów decyzyjnych, włącznie z możliwością wyboru najbardziej optymalnych wariantów. System wspomagania decyzji wyposażony jest w bazę modeli decyzyjnych - zestawów instrukcji oraz relacji matematycz-nych i logicznych wykorzystywanych do procesów decyzyjnych, wraz z oprogramowaniem. Oprogramowanie, to rozbudowany język użytkownika oraz procedury obsługujące interfejs użytkownika. W wyniku działalności SWD można uzyskać symulacje różnych wariantów decyzyjnych ze wskazaniem na rozwiązania optymalne.

Systemy informowania kierownictwa SIK stanowiące jeden z kompo-nentów SWD, wykorzystywane są do prowadzenia analiz zjawisk zachodzących w przedsiębiorstwie lub jego otoczeniu. Jakość i zakres prowadzonych analiz są uzależnione od bazy danych, która jest tworzona na poziomie systemów transakcyjnych, systemy te powinny realizować następujące funkcje informowanie – na podstawie wyliczonych syntetycznych wskaźników ekonomicznych, jak przedstawia się kondycja przedsiębiorstwa, prowadzanie, automatycznej analizy i kontroli – wyliczonych wartości wskaźników ekonomicznych, które są porównywane z ustalonymi normatywami i określany jest stan przedsiębiorstwa.

Systemy informacyjne naczelnego kierownictwa SINK mają za zadanie dostarczanie (np. dyrekcji, członkom zarządu) określonej informacji w odpowiedniej formie, dotyczącej sytuacji przedsiębiorstwa. Funkcjonują one podobnie jak SIK w trybie interakcyjnym, ale dodatkowo wyposażone są w bazę modeli lub bazę wiedzy, dzięki czemu są w stanie wykonać specyficzne pogłębione analizy. SIK są skoncentrowane na badaniu sytuacji bieżącej przedsiębiorstwa, to SINK pomagają zanalizować przyczyny zjawisk lub przewidywać przyszłość. System informowania naczelnego kierownictwa pozwala uwzględnić indywidualność i specyfikę stylu zarządzania. SINK wykorzystywany jest do sterowania działalnością firmy i jej monitorowania, nastawiony jest na klienta (firmę) co pozwala lepiej realizować strategię (misje) firmy, pozwala tworzyć bogate prezentacje graficzne (służy temu specjalne menu ikonograficzne, które zastępuję podręczniki do nauki systemu), gwarantuje wysoką jakość raportów.

Systemy eksperckie SE, systemy eksperckie stanowią kolejny etap w rozwoju systemów informatycznych. Charakterystyczną cechą tych systemów jest umożliwienie sięgnięcia po wiedzę ekspertów i wykorzysta-nie jej do rozwiązania danego problemu [4]. Systemy eksperckie (ekspertowe) są zwane także systemami doradczymi i stanowią jedną z gałęzi sztucznej inteligencji. Ich głównym zadaniem jest automatyzacja procesu wnioskowania i systematyzacja wybranej dziedziny wiedzy bez udziału eksperta tak, aby laik mógł uzyskać fachową poradę. Można wyróżnić następujące elementy systemu eksperckiego:

Page 12: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

713

baza wiedzy, np. zbiór reguł,

baza danych, np. wyniki pomiarów, dane o obiekcie, hipotezy,

procedury wnioskowania - maszyna wnioskująca,

procedury objaśniania - wyjaśnienie strategii wnioskowania,

procedury sterowania dialogiem - formułowanie zadań przez użytkownika,

procedury pozwalające na poszerzenie zakresu wiedzy i jej modyfikację.

Natomiast ze względu na rodzaj wyników, jaki otrzymujemy na wyjściu systemu, możemy je podzielić na trzy grupy:

diagnozy – stanowią ocenę stanu istniejącego na podstawie posiadanych danych,

prognozy - generują przewidywania dotyczące stanu przyszłego na podstawie istniejących danych,

plany - przedstawiają stan, do jakiego należy dążyć, kierując działaniem "obiektu".

Rys. 19.4. Komponenty systemu eksperckiego [4]

W bazie wiedzy przechowywane są reguły, przypadki, wzorce i powiązania używane przez system. Baza wiedzy musi zostać zbudowana dla każdej aplikacji SE osobno. Może ona zawierać zarówno ogólne teorie i reguły, które zostały dowiedzione naukowo, jak również wiedzę wynikającą z doświadczenia i reguły stosowane w praktyce. Maszyna wnioskująca jest elementem systemu eksperckiego, który wyszukuje dane w bazie wiedzy oraz dostarcza odpowiedzi w sposób podobny do rozumowania człowieka. Zadaniem modułu pozyskiwania wiedzy jest umożliwienie zbudowania bazy wiedzy i jej aktualizacji. Interfejs użytkow-nika ma za zadanie umożliwić interakcję eksperta i użytkownika

Baza wiedzy

Maszyna wnioskująca Moduł

objaśniający

Moduł pozyskiwania wiedzy

Interfejs użytkownika

Page 13: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

714

z systemem eksperckim. Bierze on udział w realizacji trzech podstawowych funkcji: wprowadzanie wiedzy od ekspertów, wprowadzanie opisu sytuacji decyzyjnych, prezentowaniu i objaśnianiu proponowanych rozwiązań.

Systemy sztucznej inteligencji – SSI (ang. AIS – Artificial Intelligence Systems) – nazywamy system informatyczny, który wykazuje zachowania inteligentne. Inteligencję rozumie się, jako zdolność do pozyskania i stosowania wiedzy oraz do myślenia i rozumowania. Zasadniczą cechą SSI jest zdolność uczenia się. Systemy uczące się są zdolne do oceny zaistniałej sytuacji i do zmiany działania. Uczenie odbywa się na podstawie tzw. zbioru trenującego. Systemy te wykorzystują tzw. sieci neuronowe, które naśladują prace ludzkiego mózgu. Należy również wspomnieć o elektronicznej wymianie informacji (EDI), której zadaniem jest: automatyczne generowanie i przesyłanie informacji dotyczących realizacji zamówień i dostaw, komunikacja typu komputer – komputer, przyspieszenie wymiany informacji pomiędzy firmami oraz zmniejszenie kosztów tej wymiany, podnoszenie wydajność pracy (mniejsza ilość błędów), redukcja zapasów i kosztów ich magazynowania, zwiększenie więzi z klientami, krótszy czas realizacji płatności, umożliwienie szybszego dostępu do informacji.

Hurtownie danych - hurtownia to po prostu duża baza danych, gromadząca informacje z różnych systemów, pozwala usystematyzować i zgromadzić w jednym miejscu wszelkie informacje zarządcze, zaawansowany technologicznie system informatyczny (sprzęt i oprogramowanie), niezawodne źródło informacji z możliwością szybkiego dostępu do danych.

Na Rys. 19.5 pokazano ewolucję systemów informatycznych, jaka dokonała się na przestrzeni wielu lat. Szczególne miejsce zajmują tu systemy planowania i sterowania produkcją można wyróżnić następujące etapy [4]. • Tradycyjne metody sterowania zapasami IC (Inventory Control).

• Planowanie potrzeb materiałowych MRP (Material Requirement Planning).

• Planowanie potrzeb materiałowych i zdolności produkcyjnej w zamkniętej pętli sterowania CL- MRP (Closed Loop MRP).

• Planowanie zasobów rzeczowych do wytwarzania – MRP II (Manufacturing Resource Planning).

• Planowanie zasobów przedsiębiorstwa ERP

• Planowanie zasobów przedsiębiorstwa umożliwiające pracę w sieci Internet ERP II

Page 14: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

715

IC MRP

CL -MRPMRP II

ERPERP II

Systemy planowania i sterowania produkcją wywodzą się z syste-mów automatyzacji gospodarki materiałowej ich ewolucja doprowadziła do stosowania metod zintegrowanych zarówno komputerowo jak i progra-mowo, które prawidłowo wdrożone i stosowane prowadzą do wzrostu efektywności działalności gospodarczych.

19.4 Zintegrowane systemy informatyczne

Zintegrowany system informatyczny to według Encyklopedii Wikipedia technologicznie zaawansowana klasa systemów informatycznych wspomagających zarządzanie w przedsiębiorstwach i instytucjach. Optymalizuje procesy zarówno wewnętrzne, jak i zacho-dzące w najbliższym otoczeniu poprzez oferowanie gotowych narzędzi. Narzędzia te służą do automatyzacji wymiany danych pomiędzy działami przedsiębiorstwa oraz pomiędzy przedsiębiorstwem a innymi podmiotami biznesowymi z jego otoczenia (np. kooperantami, dostawcami, odbiorcami, bankami, urzędami skarbowymi).” Inna definicja zintegrowanych systemów informatycznych przedsiębiorstwa (ZSI) to taki system, który jest zorganizowany modułowo oraz obsługuje wszystkie lub prawie wszystkie sfery działalności jednostki (np. marketing, planowanie, zaopatrzenie, techniczne przygotowanie produkcji, sterowanie produkcją, dystrybucję, sprzedaż, gospodarkę remontową, finanse i księgowość, zarządzanie zasobami ludzkimi itp.) a dane wprowadza się do bazy tylko raz i od momentu wprowadzania są dostępne dla wszystkich uprawnionych użytkowników i aplikacji [4].

Czas

Stopień integracji

Rys. 19.5. Ewolucja systemów informatycznych [4].

Page 15: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

716

19.4.1 Systemy klasy ERP/MRP II – wybrane elementy.

Zintegrowane systemy klasy MRP/ERP - Początkowo MRP był systemem wspomagającym wyłącznie planowanie i harmonogramowanie produkcji, zaś szczególnym jego zadaniem było monitorowanie gospodarki materiałowej, a celem miała być minimalizacja kosztów magazynowania, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości wytwarzania. Pierwszy standard systemu MRP powstał w połowie lat 60, wtedy MRP oznaczało Planowanie Potrzeb Materiałowych (Material Requirements Planning). W końcu lat 80 skrót ten oznaczał Planowanie Zasobów Produkcyjnych (Manufacturing Resources Planning) i oznaczono go MRP II. Zastosowanie systemu klasy MRP pozwala na [5,9]:

• ograniczenie zapasów do niezbędnego minimum,

• ciągłe śledzenie i rozliczanie kosztów,

• optymalne wykorzystanie zasobów,

• szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu,

• kontrola poszczególnych etapów produkcji.

System MRP nie jest jedynie systemem informatycznym, ale kompleksowym modelem zarządzania przedsiębiorstwem.

Specyfika materiałów lub zestawienie materiałowe (Bill of Material – BOM) przekazywane jest do planowania zapotrzebowania materiałowego (MRP – Material Requirement Planning) do MRP trafia również dane o stanach zapasów oraz o cyklu ich pozyskiwania z bloku INV. Zbiór powyższych informacji i jego przetworzenie pozwala opracować właściwy harmonogram produkcji.

Rys. 19.6. Schemat działania systemu MRP [5].

Harmonogram produkcji

Specyfikacje materiałowe (BOM)

Planowanie zapotrzebowania

materiałowego (MRP)

Gospodarka materiałowa (INV)

Page 16: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

717

System informatyczny klasy MRP II [5] to system, którego oprogramowanie spełnia wymagania standardu opracowanego przez APICS (American Production Inventory Control Society). System taki pokazano na Rys. 19.6. Zadaniem takiego systemu jest wspomaganie zarządzania: produkcją, zapasami, finansami i zasobami przedsiębiorstwa.

MRP II (Manufacturing Resource Planning) - Planowanie Zasobów Produkcyjnych. W celu odróżnienia od zwykłego MRP konieczne jest dodawanie rzymskiej liczby II, gdyż rozwinięcie tego skrótu jest inne.) Model MRP II w stosunku do MRP został rozbudowany o planowanie zdolności produkcyjnych (CRP) oraz o elementy związane z procesem sprzedaży i wspierające podejmowanie decyzji na szczeblach strategicznego zarządzania produkcją. Poza materiałami związanymi bezpośrednio z produkcją, MRP II uwzględnia także materiały pomocnicze, zasoby ludzkie, pieniądze, czas, środki trwałe i inne. Amerykańskie stowarzyszenie sterowania produkcją i zapasami (APICS), które opracowało w latach 60 algorytm MRP i następnie rozwinęło go do tzw. MRP w zamkniętej pętli (MRP closed loop), a dalej do MRP II, oficjalnie ogłosiło w roku 1989 dokument „MRP II Standard System”. Dokument ten opisuje funkcje, jakie powinien realizować system klasy MRP II [19]:

• Planowanie biznesowe (Business Planning) - tworzony jest tu ogólny plan działania przedsiębiorstwa;

• Bilansowanie produkcji i sprzedaży (Sales and Operation Planning - SOP) - w wyniku tych działań powstaje plan produkcji i sprzedaży mające na celu realizacji planu biznesowego. Plany te określają wzajemne zbilansowane wielkości sprzedaży, produkcji oraz poziomu zapasów magazynowych w poszczególnych okresach. Plany te będą wyznaczać plany wszystkich innych planów operacyjnych w przedsiębiorstwie;

• Zarządzanie popytem (Demand Management - DEM) - obejmuje prognozowanie i planowanie sprzedaży oraz potwierdzanie zamówień klientów. Jej celem jest określanie wielkości przyszłego popytu i ciągła aktualizacji tej wartości;

• Harmonogramowanie planu produkcji (Master Production Scheduling - MPS) - funkcja ta służy do zbilansowania podaży w kategoriach materiałów, zdolności produkcyjnych, minimalnych zapasów względem popytu wyrażonego prognozami, zamówieniami odbiorców, promocjami;

• Planowanie potrzeb materiałowych (Material Requirements Planning - MRP) - dzięki tej funkcji określone są harmonogramy zakupów, produkcji oraz montażu wszystkich części składowych wyrobu wraz z priorytetami dla zaopatrzenia i produkcji;

Page 17: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

718

• Wspomaganie zarządzania strukturami materiałowymi (Bill of Material Subsystem) - dostarcza informacji koniecznych do obliczania wielkości zleceń produkcyjnych i zaopatrzeniowych oraz ich priorytetów;

• Ewidencja magazynowa (Inventory Transaction Subsystem - INV) - wspiera prowadzenie ewidencji gospodarki magazynowej, dostarcza do innych funkcji informacji o dostępnych zapasach elementów;

• Sterowanie zleceniami (Schedule Receipts Subsystem - SRS) - kontroluje spływ (przyjęcie na ewidencję) elementów zaopatrzeniowych i produkowanych, w tym zaplanowanych przez MRP i MPS;

• Sterowanie produkcją (Shop Floor Control - SFC) - umożliwia przekazywanie informacji o priorytetach między osobą planującą produkcję a stanowiskami roboczymi;

• Planowanie zdolności produkcyjnych (Capacity Requirements Planning - CRP) - służy do badania, czy opracowane plany produkcji i sprzedaży oraz harmonogramu są osiągalne;

• Sterowanie stanowiskami roboczymi (Input /Output Control) - wspomaga kontrole wykonania planu zdolności produkcyjnych. Służy do kontroli kolejek na poszczególnych stanowiskach roboczych, wielkości prac na wejściu i wyjściu stanowiska;

• Zaopatrzenie (Purchasing PUR) - funkcja ta wspomaga czynności związane z nabywaniem towarów i usług od dostawców. Pozwala ona tworzyć zlecenie zakupu czy harmonogram przyjęć dostaw;

• Planowanie zasobów dystrybucyjnych (Distribution Resource Planning - DRP) - wspomaga czynności związane z harmono-gramowaniem przesunięć wyrobów pomiędzy punktami sieci dystrybucyjnej oraz planowaniem produkcji międzyzakładowej;

• Narzędzia i pomoce warsztatowe (Tooling) - służy do planowania dostępności właściwych narzędzi specjalnych, aby można było bez przeszkód wykonać plan produkcji;

• Planowanie finansowe (Financial Planning Interface) - zadaniem jego jest umożliwienie pobierania z systemu MRP II danych o charak-terze finansowym, ich przetworzenie i przekazywanie do osób odpowiedzialnych za planowanie finansowe;

• Symulacje (Simulation) - umożliwia ocenę wpływu wprowadzonych zmian do poszczególnych elementów MRP II na plany finansowe, potrzeb materiałowych i zdolności wykonawczych;

Page 18: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

719

Pomiar wyników (Performance Measurement) - jest to forma ciągłej kontroli efektywności wykorzystania systemu MRP II. Związane jest to z ustalaniem celów, które MRP II ma osiągnąć i sprawdzaniem, jak udaje się te cele osiągnąć. MRP II uwzględnia wpływ informacji zwrotnych, określających stan procesu produkcyjnego w różnych fazach jego zaawansowania, na różne parametry opisujące całość produkcji począwszy od: przygotowania produkcji, planowania produkcji, kontroli produkcji, aż do sprzedaży wyrobów, i dystrybucji. W systemach klasy MRP II muszą być spełnione podstawowe zasady:

a) właściwy element (np. surowiec, materiał, detal, itp.),

b) we właściwym miejscu,

c) o właściwym czasie.

System MRP II jest również metodą planowania potrzeb materiałowych oraz wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa ( ludzi i stanowisk produkcyjnych) przy możliwie najniższych kosztach. Specyfikacja MRP II obejmuje przede wszystkim:

• planowanie przedsięwzięć,

• planowanie produkcji,

• planowanie potrzeb materiałowych - MRP (Material Requirements Planning),

• planowanie zdolności produkcyjnych - CRP (Capacity Requirements Planning) [6].

Nowy (kolejny) model zarządzania wprowadzony pod nazwą ERP (Enterprise Resource Planning) lub MRP III ma umożliwić szybkie planowanie i korekcję działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Głównym celem ERP jest możliwie najpełniejsza integracja wszystkich szczebli zarządzania przedsiębiorstwem. ERP jest systemem obejmującym procesy produkcji i dystrybucji, który integruje różne obszary działania przedsiębiorstwa, usprawnia przepływ informacji i pozwala szybko reagować na zmiany popytu. Informacje te uaktualniane są w czasie rzeczywistym i dostępne w momencie podejmowania decyzji. Jednymi z najistotniejszych wyróżników ERP są: zastosowanie dwukierunkowych mechanizmów optymalizujących planowanie oraz wbudowaną w system możliwość integracji z zewnętrznymi podmiotami w ramach łańcucha dostaw i sprzedaży. W ERP stosowane są mechanizmy umożliwiające symulowanie różnorodnych działań i analizę ich skutków, w tym finansowych [8].

Page 19: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19.

720

w m

INFORMATYC

Funkcje s

modułach:

finansowo –płynnością fin

kontroling rachunkowoś

logistyka -zarządzanie

obsługa sprzsprzedaży, p

produkcja - p(MRP), planprodukcji w to

gospodarka r

zasoby ludzkkadr [9].

R

ZNE SYSTEMY

ystemów kla

– księgowy, nansową, środ

- kontrola ść zarządcza,

gospodarka zapasami towa

zedaży - obsługlanowanie spr

planowanie prnowanie zdolnoku,

remontowa - p

kie - ewidencj

Rys. 19.7. Schem

Y ZARZĄDZANI

asy ERP są

rachunkowośdki trwałe (amo

kosztów, k

materiałowa, arów, dystrybu

ga klienta, obsrzedaży, marke

odukcji, planoności produkc

planowanie rem

a kadrowa, lis

mat działania syst

IA

ą najczęście

ść finansowaortyzacja),

kontrola real

gospodarka ucja,

sługa zamówieeting,

wanie potrzebcyjnych (CP),

montów i napra

sty płac, plano

temu MRP II [8]

ej zgrupowan

a, zarządzan

izacji planów

transportow

eń, fakturowan

b materiałowycmonitorowan

aw,

owanie i rozw

ne

ie

w,

a,

ie

ch ie

wój

Page 20: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

SysOsisprzzadniaj

stem ERP stwąga się to zazedażą, jak i p

dowolenia klienącego się rynk

optymalizacjadowolnie zde

poprawa płynpłatności, zob

poprawa wspdzięki wykorz

ułatwienia w

możliwość kposiadanych

ułatwienia wdostępna jes

system MRPi rozchodów prowadzenie

Rys. 19.8. Plano

19.

warza warunkarówno przez poprzez zwięksntów oraz lepku. Korzyści z

a kosztów, dzefiniowane mie

nności finansowbowiązań oraz

półczynnika rozystaniu mech

sterowaniu i ś

krótko i długinformacji hist

we wprowadzat w ramach ca

P II umożliwia sw dowolnym

rachunkowoś

owanie zasobów

INFORMATYC

i do zwiększeobniżkę kosz

szenie przychopszego dostossystemów MR

ięki możliwoścejsca ich powst

wej przez śledz należności,

otacji zapasówanizmów MRP

ledzeniu produ

oterminowegotorycznych ora

niu informacji ałego przedsięb

sporządzenie phoryzoncie c

ci zarządczej.

w gospodarczych

CZNE SYSTEMY

enia rentownoztów działań odów. Wynika sowania ofert RP/ERP to:

ci ich śledzenitawania,

dzenie aktualny

w i materiałów P,

ukcji,

o planowania az sygnałów z

(wpisana w jbiorstwa),

planów i prognczasowym, sys

h. Powiązania fu

Y ZARZĄDZANI

72

ości sprzedażzwiązanych zto z większegfirmy do zmie

a w rozbiciu n

ych i planowyc

w magazynac

na podstawrynku,

jednym miejsc

noz przychodóstem umożliw

nkcji MRP [7]

IA

21

ży. ze go e-

na

ch

ch

wie

cu

ów wia

Page 21: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

722

19.4.1.1 Zarządzanie projektami.

Zarządzanie przedsięwzięciami projektowymi w organizacji (Enterprise Project Management) wymaga określonych umiejętności i posiadania odpowiednich narzędzi. Zarządzanie projektami może obejmować: zarządzanie zasobami ludzkimi, budżetowanie, komunikacja, techniki planowania, struktury organizacyjne, praca w zespołach, ocena, pomiar i zarządzanie ryzykiem. Do podstawowych elementów zarządzanie projektami można zaliczyć [10].

• Zarządzanie planem projektu (cele, zakres, koszty, czas, zasoby, itd.),

• Zarządzanie realizacją projektu (zgodnie z zaakceptowanym planem),

• Zarządzanie ryzykiem projektu,

• Zarządzanie, jakością projektu,

• Raportowanie postępów w projekcie.

Zarządzanie przedsięwzięciami projektowymi w organizacji (Enterprise Project Management) wymaga posiadania odpowiednich umiejętności, narzędzi i technik wykorzystywanych w procesie realizacji, inicjacji, planowania, wykonania, nadzoru, zamknięcia projektu. Najprościej można powiedzieć, że zarządzanie projektem to dziedzina zajmująca się efektywnym osiąganiem celów projektów przy jednoczesnej neutralizacji wpływu istniejących ograniczeń i ryzyka, jak również jest dziedziną zajmującą się budowaniem motywacji zespołu projektowego i właściwą komunikacją pomiędzy uczestnikami projektu.

Można też powiedzieć, iż jedną ze składowych zarządzania projektem jest praktyczna wiedza o eliminowaniu ryzyka porażki na poziomie całego cyklu życia projektu. Ryzyko w projekcie bierze się głównie z niemożliwości wyeliminowania niepewności związanej z przyszłymi wydarzeniami na każdym etapie projektu wynikającej z dynamiki komunikacji pomiędzy uczestnikami, zmiennej wydajności zespołów projektowych, błędnego planowania oraz czynników otoczenia zewnętrznego (Wikipedia).

Zarządzanie projektami stara się objąć następujące zmienne

czynniki: zakres projektu, czas na wykonanie projektu, koszty projektu (budżet), jakość, ryzyko [10]. Często systemy klasy ERP zawierają moduł do obsługi projektów. System CDN XL zawiera taki moduł pt. „PROJEKTY”. Jest to wielomodułowy, w pełni zintegrowany system informatyczny klasy ERP. Moduł ten umożliwia generowanie i powiązanie rożnych dokumentów w ramach projektów. Wśród projektów znajdują się dokumenty zamówień (zapytania ofertowe, oferty, zamówienia), obiekty

Page 22: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

723

projektowo - produkcyjne (kosztorysy projektów i harmonogramy projek-tów), oraz dokumenty handlowe. Pozwala to na [11]:

• generowanie zapytania ofertowego na sprzedaż,

• generowanie kosztorysu projektu z zapytania na sprzedaż.

Kosztorys projektu, stanowiący rodzaj technologii produkcji można zdefiniować poprzez import danych z plików XML generowanych przez aplikacje kosztorysowe. Aplikacje te generują:

• oferty sprzedaży z zapytania na sprzedaż, na wskazane pozycje kosztorysu projektu,

• zamówienia sprzedaży z ofert na sprzedaż,

• Harmonogramu Projektu z zamówienia na sprzedaż. Harmonogram Projektu stanowi rodzaj zlecenia produkcyjnego, dzięki czemu możliwe jest z jego poziomu układanie planu realizacji projektu (planowanie produkcji), rejestracja jego realizacji oraz rozliczanie,

• faktury sprzedaży realizującej zamówienie sprzedaży, na pozycje wygenerowanego harmonogramu projektu.

Innym programem, który może być z powodzeniem wykorzystany do zarządzania projektami jest program Microsoft Project. Na Rys. 19.9 i 19.10 pokazano przykładowy zrzut ekranu.

Page 23: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

724

Rys. 19.9. Przykładowe zrzuty ekranu z modułu PROJEKTY [11]

Rys. 19.10. Przykładowy zrzut ekranu programu Microsoft Project

Podstawowe funkcje modułu systemów zarządzania projektami to:

• definiowanie nowych projektów,

Page 24: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

725

• zbieranie i rejestrowanie zdarzeń o pracownikach i klientach w ramach realizowanych projektów,

• rozliczanie w czasie rzeczywistym kosztów projektów,

• możliwość generowania raportów m.in. raportowanie stanu zaawansowania projektów,

• automatyczne generowanie zakresu i obowiązków dla pracowników zaangażowanych w projekt,

• wizualne prezentowanie projektów poprzez wykresy Gantta,

• sygnalizacja kolejnych etapów projektu.

Poniżej pokazano wykorzystanie programu Microsoft Project w zleceniu produkcyjnym na wykonanie formy realizowanym w SIMPLE – SYSTEM.

Poniżej pokazane wybrane ekrany z programu Microsoft Project przy realizacji projektu dotyczącego wykonania formy. Program informuje o postępach projektu, poniesionych kosztach, odnotowanych wpływach, dotychczasowej realizacji założonego budżetu, wykorzystanych już i jeszcze dostępnych zasobach. Rozwiązania SIMPLE wspomagające zarządzanie mogą pomóc w podjęciu działań, których celem jest optymalizacja efektywności kosztowej, utrzymanie wysokiej rentowności projektu oraz terminowo realizować i na bieżąco kontrolować postęp projektu.

Rys. 19.11. Przykładowe okno zlecenia produkcyjnego realizowanego w SIMPLE –

SYSTEM

Page 25: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

726

Na Rys.19.12 przedstawiono okna programu ukazujące harmono-gram i kalkulację kosztów prowadzonych prac nad wykonaniem formy oraz arkusz zasobów, jakimi dysponuje firma wykonująca zlecenie.

Rys. 19.12.a Wybrane okna programu Microsoft Project

Rys. 19.12.b Wybrane okna programu Microsoft Project

Page 26: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

727

Omawiane rozwiązania firm SIMPLE oraz COMARCH jak i szereg innych systemów tej klasy pozwalają zarządzać pracownikami, kontrahentami, relacjami z partnerami, zasobami materiałowymi, zgodnie z założeniami projektu i oczekiwaniami klientów, używając wszystkich zasobów bardziej efektywnie, dzięki czemu można realizować zadania zgodnie z budżetem dochowując wszystkich terminów realizacji projektu.

Rys. 19.13. Przedstawia wykres Gantta do omawianego zlecenia wykonania formy

21.4.1.1. Zarządzanie zasobami ludzkimi

Jednym z elementów zmieniających się realiów gospodarczych, w których funkcjonują przedsiębiorstwa w Polsce, jest transformacja rynku pracy. Rozwijająca się gospodarka, inwestycje zagraniczne, presja na wzrost wynagrodzeń oraz zjawisko emigracji zarobkowej do krajów „starej Unii” powodują, że ważny dotąd zasób przedsiębiorstwa, jakim był personel, staje się jeszcze bardziej cenny. Systemy ZZL powinny realizować różnego rodzaju procesy począwszy od wsparcia rekrutacji, poprzez wszystkie elementy obsługi kadrowej i płacowej, aż do mechani-zmów ułatwiających motywowanie personelu okresowymi ocenami, politykę szkoleniową oraz wprowadzeniem motywatorów płacowych uzależnionych od produktywności itp. Systemy te realizują również obsługę wypłat, premii, rejestrację absencji, obliczanie zobowiązań podatkowych płaconych w imieniu pracowników, obciążeń związanych z systemem ubezpieczeń społecznych, organizacje szkoleń, rejestracje ich kosztów, rejestracje uprawnień itp. Moduł kadrowo-płacowy stanowiący uzupełnienie Zintegrowanego Systemu do Zarządzania pozwala na gromadzenie i przetwarzanie kompletu informacji o pracowniku [11]. Wszelkie zmiany

Page 27: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

728

zapamiętywane w danych kadrowych pracownika tworzą historię jego zatrudnienia.

Rys. 19.14. Formularze danych pracownika

W systemie można odwzorować podział pracowników na poszczególne działy czy oddziały, tworząc strukturę organizacyjną firmy wraz z wzajem-nymi relacjami (struktura drzewa). Na Rys. 19.14 pokazano wybrane okna programu kadrowo płacowego firmy COMARCH. W systemie umożliwiono także zastosowanie szeregu operacji seryjnych dotyczących danych kadrowych i płacowych. Jedną z tego typu operacji kadrowych jest seryjne przyznawanie dodatku dla zaznaczonych pracowników z możliwością zadeklarowania kwoty dodatku. W oparciu o informacje zawarte w części kadrowej systemu generowane

Page 28: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

są wLudktórudoprocUżya naankWszosó

Oceumojak

19.

Podisto

wynagrodzeni

dzkimi poza mory umożliwia ostępnione na cesu rekrutacjytkownik ma astępnie defin

kietą danemu pzystkie te info

ób Rys.19.15.

ena pracownikożliwiają wykrównież innych

.4.1.2 Zarz

dniesienie stoptnych celów

19.

a dla pracownodułem kadrowzdefiniowaniepotrzeby we

i. Konstrukcja możliwość w

niowania i zlepracownikowi bormacje będą

Rys. 19.15.

ka oraz Ankietkorzystanie ah procesów biz

ządzanie jak

pnia zadowolebiznesowych

INFORMATYC

ników. Systemwo płacowym me rożnego typewnętrzne firm

ankiet oraz pywprowadzania ecania zadań bądź ich grupiewidoczne w t

Okno generowa

ty działające wankiet dla poznesowych.

kością.

enia klientów, h i poprawę

CZNE SYSTEMY

my do Zarządzmusi zawierać pu ankiet, kt

my, np. do ocytań powinna

dowolnego związanych z

e. terminarzach p

nia zadań

w ramach Pulpotrzeb oceny

pozwalające ę procesów

Y ZARZĄDZANI

72

zania Zasobamtzw. moduł HR

tóre mogą byceny okresowe

być elastycznrodzaju pyta

z przygotowan

poszczególnyc

pitu Pracowniky pracownicz

na osiągnięcwewnętrznyc

IA

29

mi R, yć ej, a. ń, ną

ch

ka zej

cie h,

Page 29: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

730

ograniczenie ryzyka biznesowego, związanego z niedostosowaniem oferty do oczekiwań Klientów, to efekty wdrożenia Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z normami ISO. Osiągnięcie tych efektów zależy od skutecznego wdrożenia Systemu Zarządzania Jakością, stworzenia właściwych warunków jego funkcjonowania i doskonalenia wraz ze zmie-niającymi się warunkami rynkowymi. Złożoność samego procesu wdrożeniowego oraz współczesne warunki funkcjonowania firm sprawiają, że tylko zastosowanie odpowiednich narzędzi opartych na technologiach informatycznych może zapewnić skuteczną realizację procesu wdrożeniowego, jak też odpowiednie warunki funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością, gwarantujących jednocześnie niskie koszty przedsięwzięcia. Takie narzędzia oferują informatyczne systemy zarządzania jakością [12]. Systemy te wspierając zarządzanie jakością oparte na koncepcji BPM (Business Process Management), zapewniają skuteczne wdrożenie, funkcjonowanie i doskonalenie Systemów zgodnych z normą ISO 9001: 2000, poprawiając sprawność organizacyjną firmy, decydujących o efektywności działania firmy. Systemy jakości z jednej strony wspierają zarządzanie, a z drugiej strony same opierają się w coraz większym stopniu na rozwiązaniach informatycznych. Filozofia zarządzania, jakością w nowej rzeczywistości wymaga interpretacji wymagań dotyczących normy ISO 9001: 2000 w odniesieniu do zarządzania procesami biznesowymi IT. Poniżej pokazano podejście procesowe wg ISO 9001:2000 [15].

Norma ISO 9001: 2000 ma zastosowanie w organizacjach, które chcą wykazać, że są zdolne w sposób ciągły dostarczać wyroby spełniające wymagania klienta oraz przepisy prawne, a także chcą zwiększyć zadowolenie klienta przez skuteczne wdrożenie systemu zawierającego procesy stałego doskonalenia systemu. Jeżeli któryś z elementów normy nie może zostać zastosowany ze względu na charakter organizacji i dostarczanego przez nią produktu, to można go wyłączyć.

Norma wymienia działania, jakie muszą zostać podjęte dla prawidłowego wdrożenia systemu zarządzania jakością. W pierwszej kolejności należy zidentyfikować procesy niezbędne dla systemu zarządzania jakością. Mogą to być procesy produkcyjne, usługowe, logistyczne, sprzedaży, itp. Następnie powinna zostać określona ich kolejność oraz wzajemne zależności. Wiadomo, bowiem, że poszczególne procesy się przenikają - jedne wynikają z drugich, dostarczają sobie nawzajem informacji i produktów. Wyjścia z jednych procesów są wejściami dla drugich. Dalszym krokiem jest określenie kryteriów i metod oceny, które zapewnią skuteczne prowadzenie i nadzorowanie procesów.

Page 30: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

doszosspedokz cejakowyłąprocspoposwyspracjakomuswytwW p

[15]

Rys

W celu monstępności odptać uruchomio

ełnianie wymagkumentacji. Selami, jakości, ości powinna zączeniach, odwcesami objęty

osoby realizacjsiadać odpowszkolenia, umcy mających wość) powinny zszą pracownicworzeniu proplanowaniu pro

cele jakości o

procesy, zaswyrobu,

działania, kweryfikacja, m

zapisy.

Wymagania]. Pomiary, ana

19.

s. 19.16. Model s

nitorowania proowiednich zaony proces cigań klientów [truktura dokuksięgę jakośczawierać inforwołania do pro

ymi systememcji celów firmywiednie komiejętności i do

wpływ na jakośzostać określocy na nich zatroduktu powiocesów należy

oraz wymagan

soby i dokum

które umożliwmonitorowanie

a te w skróciealiza i doskona

INFORMATYC

systemu zarządza

ocesów koniecsobów i infoiągłego dosko[15]. Norma oumentów okreci, procedury i irmacje o zakreocedur, opis wz

m. W polityce y pod kątem petencje wyoświadczeń. Wść (de facto kaone niezbędne rudnieni. Procenny być p

y określić [15]:

nia dotyczące w

menty są pot

wią nadzór e, itp.),

e można okrealenie to:

CZNE SYSTEMY

ania jakością [15

czne jest równirmacji. Na ko

onalenia, aby określa wymageśla: politykęinstrukcje orazesie systemu zajemnych zaljakości kierowjakości. Praco

ynikające z W odniesieniuażde stanowisk

kompetencje,esy, które w olanowane or

wyrobu,

trzebne przy

nad wyrobe

eślić nadzorow

Y ZARZĄDZANI

73

5]

ież zapewnienoniec powiniezapewnić sta

gania dotyczącę jakości wraz zapisy. Księgi ewentualnyc

leżności międzwnictwo opisujownicy powin

wykształceniu do stanowisko ma wpływ n które posiada

organizacji służraz rozwijan

realizacji teg

em (walidacj

waniem wyrob

IA

31

ie en łe

ce az ga ch zy je ni a, sk na ać żą e.

go

a,

bu

Page 31: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

732

• badanie zadowolenia klienta,

• audyty wewnętrzne,

• monitorowanie procesów, i wyrobów,

• nadzorowanie wyrobów niezgodnych,

• działania korygujące,

• działania zapobiegawcze.

System ISO 9001 definiuje procesy, których wdrożenie w organizacji pozwala na kompleksowe uregulowanie obszaru IT - począwszy od zarządzania usługami, poprzez zarządzanie infrastrukturą, konfiguracją, wydajnością, na kwestiach rozliczeń finansowych skończywszy. Najważniejsze procesy IT:

• zarządzaniem i raportowaniem poziomu usług,

• zarządzaniem dostępnością, pojemnością oraz ciągłością działania,

• zarządzaniem bezpieczeństwem informacji,

• budżetowaniem i rozliczaniem kosztów IT,

• zarządzaniem konfiguracją i zmianą,

• zarządzaniem relacjami z otoczeniem (klienci / dostawcy).

Przykładowym systemem zarządzania jakością może być program SIMPLE.BPM. Zapewnia on zarządzanie infrastrukturą firmy, dając możliwość katalogowania urządzeń, aparatury, wyposażenia oraz nadzorowania miejsca ich użytkowania, zapotrzebowania, remontów, legalizacji, wzorcowania, itp., stając się tym samym skutecznym narzędziem prowadzenia racjonalnej gospodarki zasobami przedsiębior-stwa.

19.4.1.3 Logistyka

Logistyka obejmuje czynności realizujące planowanie, realizacje i kontrole przestrzenno-czasowe transformacje produktów i związane z nimi transformacje w zakresie ilości i rodzajów produktów. Współdziałanie tych czynności powoduje przepływ materiałów, w sposób możliwie najbardziej efektywny z miejsca wysyłki do miejsca odbioru tak by koszt związany z dostawą był minimalny. Logistyka w nowoczesnym ujęciu pojmowana jest, jako zintegrowany system planowania, zarządzania i sterowania strukturą przepływów materiałowych oraz sprzężonych z nimi przepływów informacyjnych i kapitałowych w celu optymalnego tworzenia i transforma-cji dóbr fizycznych. Popularnym określeniem logistyki jest definicja, według

Page 32: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

733

której celem działań logistycznych jest dostarczenie właściwemu klientowi, właściwych produktów, we właściwej ilości, we właściwej kondycji - jakości, we właściwym miejscu, we właściwym czasie, po właściwych kosztach [16]. Można wobec tego stwierdzić, że logistyka jest procesem zarządzania całym łańcuchem dostaw. Łańcuch dostaw rozumiany jest, jako przepływ, od momentu zakupu surowców, materiałów, półproduktów i wyrobów gotowych do momentu konsumpcji wyrobu finalnego przez użytkownika końcowego. Nowoczesny łańcuch dostaw charakteryzuje się:

zdolnością szybkiego reagowania,

umiejętnością zaspokajania szybko zmieniającego się popytu,

elastycznością,

umiejętnością dostosowania się do zminimalizowania kosztów obsługi,

zdolnością do optymalnego wykorzystania zasobów firmy,

umiejętnością wykorzystania wszystkich dostępnych informacji.

Generalnie możemy wyróżnić dwie strony w łańcuchu dostaw: stronę reprezentującą popyt i stronę reprezentującą podaż. Obie strony wymagają integracji w ramach łańcucha działań. Integracja strony reprezentującej podaż koncentruje się na optymalnym przepływie produktów przez sieć dystrybucji, natomiast integracja strony reprezentującej popyt skupia się na inspirowaniu popytu konsumentów. Działania te są realizowane poprzez optymalizację takich działań jak m.in. zarządzanie kategorią, marketing, rozwój produktów. Podstawowymi elementami nowoczesnych systemów logistycznych, które są w stanie spełnić szereg wymagań są: zintegrowane systemy informatyczne umożliwiające wspomaganie zarządzania; środki techniczne umożliwiające przemieszczanie, przeładunek i magazynowanie towarów. Jednym z takich zintegrowanych systemów jest SIMPLE.ERP, który w obszarze Obrotu Towarowego realizuje transakcje obejmujące usługi własne i obce, kooperację, zakup i sprzedaż środków trwałych, kompletację, składowanie materiałów obcych itp. Opierając się na definicji produktu, który może być zarówno materialny jak i niematerialny, składowany w magazynie lub nie składowany, zostały uzyskane możliwości obsługi w obszarze Obrotu Towarowego wszystkich powtarzalnych transakcji mających miejsce w przedsiębiorstwie. W zakresie Obrotu Towarowego istnieją wszystkie dopuszczone prawnie metody wyceny [12]. System obsługuje rezerwacje, definicję zamienników, możliwość definiowania i wiązania indeksów dostawców i odbiorców z własnym systemem indeksowym. Istnieje możliwość zdefiniowania zróżnicowanych systemów opakowań z ich obsługą w zakresie logistyki, ale także w zakresie obsługi opłat ekologicznych związanych z obrotem

Page 33: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

734

opakowaniami zastępczymi i surowcami wtórnymi. Mechanizm lokalizacji w magazynie może być wykorzystywany zarówno w prostych celach kompletacja dostaw na rampach przeładunkowych), ale może być także zastosowany jako mechanizm ułatwiający obsługę magazynu wysokiego składu. Wykorzystując informacje zgromadzone w obszarze obrotu towarowego można wspomóc zarządzanie magazynem celem minimalizacji towarów słabo rotujących czy też stworzyć mechanizm podpowiedzi optymalizacji stanów magazynowych (w oparciu o historię transakcji i historię rotacji). Omawiając cechy rozwiązania trzeba zwrócić uwagę na fakt, że dokumenty obrotu towarowego są zdefiniowane, jako wieloetapowe. Zależnie od potrzeb wdrożenia daje to możliwość podziału organizacyjnego procesu realizacji zamówienia pomiędzy osoby zajmujące się obsługą tego procesu (np. sprzedawca –branżysta -magazynier-kasjer). Możliwość wykorzystania wielu stanów dokumentu obrotu towarowego pozwala także na śledzenie i uwzględnienie w bieżącej rotacji elementów pochodzących z łańcucha dostaw (ile zamówiono, ile potwierdzono, ile zrealizowano i w jakiej cenie), ułatwia planowanie tego łańcucha. Unikalna cechą systemu SIMPLE w zakresie Obrotu towarowego jest fakt, że system potrafi zareagować na akcję, która dotyczy pojedynczego wiersza w dokumencie. Ten specyficzny mechanizm można zastosować w obszarze rezerwacji. Podczas pracy wielu osób na dokumentach obrotu magazynowego, gdy dokumenty wz zawierają np. kilkadziesiąt pozycji dochodzi często do tzw. wyścigu – to jest w momencie zakładania wiersza towar był dostępny w magazynie, ale podczas zamykania dokumentu okazuje się, że towaru już nie ma, bowiem w międzyczasie został on sprzedany przez inna osobę. Związując rezerwacje wydania z akcja wynikającą z dodania wiersza, a nie dokumentu, unikamy takiej właśnie sytuacji. Naturalną cechą systemu SIMPLE jest tez poprawna obsługa partii, zarówno pod względem logistycznym, jak i kosztowym, z pełnym śledzeniem rozchodów [12]. Jednym z elementów łańcucha dostaw może być magazyn wysokiego składowania. Poniżej został opisany przykładowy moduł firmy COMARCH. W module tym użytkownik ma możliwość opisania za pomocą wielu parametrów struktury swoich przestrzeni magazynowych. Zaimplemento-wany mechanizm czuwa nad tym, aby przyjmowany towar rozmieścić w magazynie najbardziej optymalnie uwzględniając jego wymiary, wagę, a także wielu innych czynników, jak np. minimalna odległość od lokalizacji, w której umieszczono taki sam towar.

Page 34: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

735

Rys. 19.17. Przykładowy zrzut ekranu z modułu Magazyn Wysokiego Składowania

firmy COMARCH

Podczas tworzenia dokumentów wydania towaru, działa optymalizacja mająca na celu zminimalizowanie ilości operacji pobrania oraz zwolnienie jak największej przestrzeni magazynowej. Pracownik magazynu może na wydruku lub ekranie kolektora otrzymać „ścieżkę”, po której należy się poruszać, aby sprawnie wykonać zlecone prace. Wzbogaceniem opisanej funkcjonalności jest trójwymiarowa wizualizacja magazynu, pozwalająca na wirtualne poruszanie się po nim i obserwowanie rozmieszczenia towarów oraz ocenę zapełnienia regałów. Dodatkowo firma COMARCH system CDN wyposażyła w moduł Mobilny Magazyn. Aplikacja CDN Mobilny Magazyn przeznaczona jest do pracy na urządzeniach typu Kolektor danych, wyposażonych w system Windows CE i komunikuje się online z systemem CDN XL. Dzięki temu pracownik wykonujący swą pracę na magazynie w innej lokalizacji ma na bieżąco dostęp do zleconych zadań – przygotowania dokumentów, wysyłek, przyjęcia oraz weryfikacji dostawy.

• Szybsza obsługa procesów wydań z/ przyjęć do magazynu oraz inwentaryzacji,

• Eliminowanie ewentualnych pomyłek,

• Ograniczenie kosztów,

• Szybsze wdrożenie nowego pracownika,

• Optymalizacja, czasu pracy magazynierów.

Page 35: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

736

19.5 Systemy zarządzania klasy ERP II

Pierwszy systemy klasy ERP II powstały pod koniec ubiegłego stulecia. Stanowią one kolejne rozwinięcie idei zintegrowanych systemów wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwem. Poza wszystkimi funkcjami ERP, obejmują również funkcjonalność systemów klasy CRM (zazwyczaj poprzez rozbudowanie modułów: sprzedaż i dystrybucja) i SCM. Oferowane są też podsystemy [17]:

• zarządzanie relacjami z dostawcami – narzędzie wspierające efektywne zarządzanie współpracą z dostawcami,

• zarządzanie cyklem życia produktu – rozwiązanie umożliwiające zarządzanie, śledzenie i kontrolę wszystkich informacji związany z produktem,

• strategiczne zarządzanie firmą – rozwiązanie wspierające planowanie strategiczne (Business Intelligence, hurtownie danych i controlling),

• zarządzanie zasobami ludzkimi – rozwiązania do obsługi kadr i płac oraz HRM.

Rozszerzona funkcjonalność to jednak nie jedyna cecha wyróżniająca system ERP II. Szczególne znaczenie ma zmiana architektury systemu. ERP II bazuje na technologii internetowej i składa się z komponentów (a nie modułów jak w ERP). To wpływa na otwartość systemu i oznacza łatwą integrację z innymi systemami w ramach przedsiębiorstwa, a także poza nim. Z kolei dzięki możliwości tworzenia portali internetowych, dostęp do zasobów informacyjnych systemu – poprzez przeglądarkę WWW – mają nie tylko użytkownicy wewnętrzni, ale również partnerzy biznesowi oraz klienci. Jednak różnice pomiędzy poprzednimi generacjami systemów wspomagający zarządzanie a systemem klasy ERP II wybiegają również poza sferę funkcjonalności oraz techniczną. ERP II zmienia podejście do prowadzenia biznesu, powoduje otwarcie się na zewnątrz oraz ułatwia zarządzanie organizacją będącą integralną częścią środowiska zewnętrznego. Z tego też względu Gartner Group – twórca terminu ERP II – definiuje ERP II nie jako system informatyczny, ale jako strategię biznesową i zbiór specyficznych dla poszczególnych branż aplikacji, które generują wartości dla klientów i udziałowców przez udostępnienie i optymalizację procesów zarówno wewnątrz firmy jak i między firmami partnerskimi.

Page 36: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

ERPorazkupERPzarzzapfakt

partna serw

[18]

P II obejmuje z elektroniczn

pującymi i sprzP II tradycyjneządzanie logi

pasami surowctur i elektronicz

obsługa proc

zbiór autonom

silne wsparcteleinformaty

ukierunkowacommerce).

C-commerctnerzy handlowkolejnych etawisowej produ

W ERP II w]:

Aplikacje zesprzedaż, se

Aplikacje weksięgowość,

19.

Rys. 19.18. Po

swoją funkcjoną wymianę zedającymi, lee funkcje ERstyką i finan

ców obudowanznymi płatnośc

cesów wewnętr

micznych kom

cie dla realizaycznych,

nie na biznes

ce to modewi firmy wspópach: projektoktu.

wyraźnie okreś

ewnętrzne odprwis, egzekucj

ewnętrzne odppłace, gospod

INFORMATYC

orównanie ERP z

onalnością niedokumentów

ecz także mięP/MRP II, tak

nsami firmy, no elektronicznciami. Cechy s

rznych i partne

ponentów,

cji procesów

elektroniczny (

el działalnoścółuczestniczą wowania, wytwa

ślone są proce

powiadające zję należności i

powiadające zdarkę majątkiem

CZNE SYSTEMY

z ERP II [18]

e tylko obrót tz nimi związ

dzy partneramkie jak planowzapasami ma

ną wymianą osystemów ERP

erstwa z kontra

z wykorzystan

(e-commerce /

ci gospodarczw wykorzystanarzania, dystry

esy zewnętrzn

za: zaopatrzetd.,

a: gospodarkęm itd.

Y ZARZĄDZANI

73

towarów i usłuzanych międz

mi. W koncepcwanie produkcagazynowymi

ofert, zamówieP II to:

ahentami,

niem systemó

/ e-business /

zej, w któryniu jej zasobóybucji i obsłu

ne i wewnętrzn

nie, marketin

ę magazynow

IA

37

ug zy cji cji,

i ń,

ów

c-

m ów gi

ne

g,

ą,

Page 37: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

738

Na system ERP II składają się:

Systemy handlu elektronicznego (e-commerce),

Systemy obsługi relacji z klientami (CRM),

Systemu obsługi łańcucha dostaw (SCM),

Systemy wspomagania przepływu pracy (WF),

Systemy realizacji produkcji (MES) i zaawansowanego harmonogra-mowania (APS),

Systemy wspierające procesy informacyjne i decyzyjne (BI),

Systemy gospodarowania wiedzą.

Dzięki systemom ERP II dostęp do systemu staje się w pełni mobilny i nie jest przypisany do określonego stanowiska pracy, a do użytkownika, który uzyskuje dostęp do koniecznych danych z dowolnego miejsca poprzez dowolne medium. Oznacza to przypisanie funkcji i pracownika do zadania, a nie do konkretnego stanowiska pracy. Rozwiązanie takie traktuje Internet jako sposób przekazywania danych wewnątrz przedsiębiorstwa i instytucji, osiągając jednocześnie dwa cele: pozwala na obniżenie kosztów transmisji danych, a także daje uprawnionym pracownikom stały dostęp do procesów biznesowych. Siec globalna służy zarazem do komunikacji z otoczeniem zewnętrznym, dając podwójną korzyść: z jednej strony pozwala na bieżąco monitorować rynek, a z drugiej – umożliwia ciągłą komunikacje z kontrahentami. Znajduje to pełne odzwierciedlenie w ewolucji rozwiązań informatycznych, np. na gruncie systemów klasy SRM (Supplier Relationship Management), czyli zarządzania kontaktami z dostawcami [17].

19.5.1 Funkcjonalność systemu ERP II na przykładzie wybranego oprogramowania firm: SIMPLE i COMARCH

SIMPLE.ERP jest innowacyjnym, zintegrowanym system wspomagającym zarządzanie i jest podzielony tematycznie na najważniejsze obszary działalności podmiotu:

• Finanse (i księgowość),

• Controlling (Analizy, w tym przy wykorzystaniu dedykowanych bibliotek funkcji Excel),

• Majątek Trwały,

Page 38: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

739

• Obrót towarowy (zakupy, sprzedaż, gospodarka magazynowa, polityka zaopatrzeniowa, logistyka),

• Zamówienia Internetowe,

• Personel.

Produkcja (definiowanie technologii, planowanie materiałowe, bilansowanie potrzeb techniczno-kadrowych, harmonogramowanie, uruchamianie i rozliczanie zleceń produkcyjnych) i zintegrowany z pozostałymi produktami:

SIMPLE.BPM - Zarządzanie Procesami Biznesowymi,

eSIMPLE.BI - Business Intelligence wykorzystujące jako interfejs przeglądarkę internetową,

SIMPLE.CRM - Zarządzanie Relacjami z Klientami,

eSIMPLE.HRM - Internetowy System Kadrowy,

mSIMPLE.CRM - system dla mobilnych pracowników sprzedaży.

Oprócz standardowej funkcjonalności, określonej obowiązującymi przepisami, system posiada szereg rozwiązań umożliwiających planowanie, nadzór, sterowanie polityką handlową i finansową, symulację wyników, wieloprzekrojową analizę sytuacji ekonomicznej firmy. SIMPLE.ERP jest systemem otwartym, stwarzającym możliwości dołączania własnych rozszerzeń funkcjonalnych aplikacji lub integrację z rozwiązaniami ściśle branżowymi czy automatyką przemysłową. Dostępne języki tworzenia indywidualnych rozszerzeń to TCL, Visual Basic i JAVA. SIMPLE.BPM to rozwiązanie wspierające obsługę szeroko rozumianych procesów biznesowych, które łączy w sobie funkcjonalność obejmującą zarządzanie zadaniami i sprawami, z możliwością definiowania indywidualnych, warunkowych scenariuszy postępowania, wzbogaconych o mechanizmy przypomnień, obiegu dokumentów i terminarze. SIMPLE.BPM może być wykorzystany do:

zbudowania repozytorium dokumentów i systemu obiegu dokumentów i spraw,

wsparcia pracy sekretariatu, w tym prowadzenie rejestru dokumentów przychodzących i wychodzących,

prowadzenia korespondencji seryjnej,

rejestracji i przekazywania kontaktów, spraw i zadań wsparcia dla obsługi norm jakości,

Page 39: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

740

obsługi działu rozwoju, konstrukcyjnego, czy laboratorium, współdzielenia ograniczonych zasobów, zarówno technicznych jak i kadrowych,

planowania operacyjnego i zarządzania projektami,

synchronizacji wymiany informacji z podmiotami powiązanymi, kooperantami, Partnerami, w tym przy zastosowaniu elementów zarządzania łańcuchem dostaw,

wielu innych zastosowań, dzięki wbudowanemu środowisku, za pomocą którego użytkownik może samodzielnie definiować nowe lub modyfikować istniejące obiekty, wraz z zależnościami między nimi.

eSIMPLE.BI jest rozwiązaniem opartym na technologii Internetowej, portalem informacyjnym wyposażonym we wszystkie niezbędne narzędzia wspomagające analizę - jak tabele przestawne, narzędzia do budowy hurtowni danych i OLAP, mechanizmy wymiany danych w przyjaznym formacie, współdzielenia i subskrypcji plików, narzędzia graficzne (wykresy, sygnalizatory, semafory, kokpit) – i wspierające procesy controllingu, budżetowania, czy zbilansowanej karty wyników. Główne cechy wyróżniające SIMPLE Business Intelligence to:

• możliwość zbudowania uniwersalnego środowiska dla raportowania i analiz,

• możliwość wykorzystania eSIMPLE.BI do bezpiecznej publikacji arkuszy prezentujących w trybie on-line dane finansowe przedsiębiorstwa, sprawozdania, budżety itp.,

• eSIMPLE.BI charakteryzuje bardzo duża wydajność w prezentowaniu wieloprzekrojowych, złożonych analiz dzięki wykorzystaniu mechanizmów hurtowni danych Microsoft Analysis Services,

• dostępność wysokiej klasy narzędzi graficznych, wspomagających trafną interpretację danych, przy wykorzystaniu dowolnej postaci wykresów, semaforów, wskaźników, tworzących tzw. kokpit menedżerski.

CDN XL firmy COMARCH jest zintegrowanym system klasy ERP wspomagający zarządzanie firmą. Pakiet przeznaczony jest dla średnich oraz dużych przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych i usługowych. Dzięki rozbudowanej funkcjonalności zapewnia pełne wsparcie i automatyzację procesów biznesowych. System umożliwia pracę on-line/off-line firmom wielooddziałowym, posiadającym skomplikowany obieg dokumentów. Oprogramowanie doskonale wspiera pracę przedstawicieli handlowych, akwizytorów oraz oddziałów przedsiębiorstwa. CDN XL pozwala na wykorzystanie nowoczesnych form handlu

Page 40: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

741

elektronicznego poprzez współpracę z systemami EDI (Electronic Data Interchange). Istnieje też możliwość dzierżawy systemu - czyli użytkowania go przez internet w modelu ASP (Application Service Provision) poprzez platformę CDN On-line, gdzie dane przechowywane są w Centrum Danych Comarch (DC Comarch), które zbudowane są zgodnie z najnowszą technologią, umożliwiającą tylko autoryzowany dostęp do systemu. System CDN XL wyposażony został w rozbudowany, nowoczesny moduł Business. Jego najważniejszym zadaniem jest wsparcie procesu podejmowania zarówno strategicznych, jak i operacyjnych decyzji w przedsiębiorstwie. Bardzo wiele informacji związanych z działalnością firmy zapisanych jest w innych, transakcyjnych modułach systemu, jednak odnalezienie odpowiedzi na szereg istotnych pytań dla funkcjonowania firmy np. jak kształtowała się marża ze sprzedaży określonej grupy produktowej w Małopolsce w ostatnim kwartale, czy też ile wynoszą rzeczywiste koszty wytworzenia produktu na największych zleceniach w stosunku do założeń wynikających z technologii wzorcowej może zająć kilka dni.

Rys. 19.19. Podstawowe moduły CDN XL [11]

Sposobem na znalezienie odpowiedzi nie tylko na te pytania jest moduł Controlling, który zapewnia:

• bardzo szybki dostęp do najbardziej aktualnych danych,

• analizę informacji w wielu układach i przekrojach (wielowymiarowość),

• możliwość wglądu w dane dotyczące wszystkich obszarów funkcjonowania,

• firmy (wielodziedzinowość),

• prostotę obsługi także dla osób, które nie posiadają zaawansowanej

• wiedzy informatycznej.

Page 41: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

742

Co bardzo istotne, zestawienia controllingowe bazują na danych pochodzących z dokumentów źródłowych (faktur, not, zleceń itd.), będących jednocześnie źródłem informacji finansowych, ilościowych lub jakościowych. Analizowane dane można podzielić na dwa rodzaje. Informacje wyrażone w ujęciu liczbowym, np. wartość sprzedaży, ilość zamówionego towaru, marża, koszt zwane są miarami. Z kolei wymiary to stałe opisowe, którymi dzieli się miary np. kontrahent, akwizytor, operator, produkt itd.

Rys. 19.20. Przykładowy zrzut ekranu przedstawiający raport w formie map.

Oprócz standardowych wymiarów dostępnych w systemie istnieje możliwość stworzenia wymiarów analitycznych, czyli dodatkowych, definiowalnych przez użytkownika wymiarów. Możemy mieć np. do czynienia z sytuacją, w której przedsiębiorstwo będzie chciało wprowadzić statusy poszczególnym klientom, np. złoty, srebrny, pozostali i uwzględniać ten podział przy prowadzeniu analiz. Co bardzo istotne, z każdym takim wymiarem można również związać konto księgowe, co pozwala na zautomatyzowanie procesów dekretacji. System CDN XL dostarcza kadrze zarządzającej pełnego zestawu niezbędnych informacji do podejmowania strategicznych decyzji bez konieczności czekania na zaksięgowanie dokumentów czy raporty księgowości sprawozdawczej. Jednocześnie tworzenie raportów i zestawień nie obciąża bazy operacyjnej

Page 42: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

743

(transakcyjnej) systemu CDN XL. Tworzone zestawienia mogą przybrać formę zarówno tabeli, wykresu, jak i stwarza możliwość wizualizacji danych w formie map (Rys.19.20).

19.6 Systemy CRM - wspomaganie zarządzania relacjami z klientem

CRM należy traktować nie tylko jako narzędzie, ale jako część strategii i filozofii biznesu, gdzie stały kontakt i zadowolenie klienta jest kluczową wartością. Istotną kwestią jest zapewnienie jednolitego systemu we wszystkich procesach biznesowych - od początku procesu sprzedaży poprzez serwis do sporządzania odpowiednich statystyk wykorzystywanych przy tworzeniu portfela produktów (Wikipedia). CRM oznacza zdolność firmy do zdobywania klientów, poznawania ich, odnawiania kontaktów z nimi, upewnienia się, że firma dostarcza im dokładnie tego, czego oczekują oraz to, do czego się zobowiązała. CRM to „oprogramowanie, częściowo obejmujące funkcje systemów ERP, zarządzania wiedzą, pracę grupową i systemów e-commerce, umożliwiające automatyzację procesu sprzedaży i kontaktów z klientem”. Programy te najczęściej umożliwiają wyszukiwanie odpowiednich danych, sporządzanie analizy i prognozowania sprzedaży i rynku, zarządzanie działami wsparcia technicznego i telefonicznymi punktami obsługi klienta tzw. call center. Kolejnym etapem rozwoju aplikacji CRM, który z pewnością otworzy nowe możliwości jest CRM analityczny. CRM analityczny to zastosowanie technik znanych z data mining do analizy danych o kliencie. Jeżeli przedsiębiorstwo może przewidzieć zachowanie klienta, może uzyskać dodatkowe przychody. Prognoza może być uzyskana w procesie data mining bądź z modelu statystycznego. Uściślając pojęcia, data mining - wykrywa wzorce występujące w niektórych danych, podczas gdy modele statystyczne wyjaśniają różne prawidłowości we wszystkich danych. Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem w oparciu o filozofię CRM powinno uwzględniać następujące działania [12]:

przewidywanie potrzeb klientów,

budowanie dochodowych relacji z klientami,

dążenie do lojalności klienta,

budowa programów lojalnościowych.

Takie firmy jak SIMPLE czy COMARCH opracowały do swoich zintegrowanych systemów moduły CRM. COMARCH rozszerzył standardowe możliwości systemu CDN XL w zakresie zarządzania

Page 43: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

744

kontaktami z klientem, jest w pełni zintegrowany z całym pakietem moduł CRM (Customer Relationship Management). Rozwija on funkcjonalność systemu związaną z kontaktami z klientem, zarówno w zakresie działań przed sprzedażnych jak i potem w celu utrzymania profesjonalnej obsługi klienta. Oprócz podstawowych funkcji, jakimi są: ewidencja kontaktów, czy tworzenie i przypominanie o zadaniach do wykonania przez operatorów, główną funkcjonalnością modułu jest możliwość definiowania, obróbki i analiz kampanii marketingowych. Moduł CRM pozwala na rejestrowanie kontaktów z klientem w podziale na wątki. Do każdego wątku kontaktu można przypisać dowolną ilość konwersacji oraz zadań, które mogą być zadaniami zlecanymi do wykonania odpowiednim operatorom. Dzięki definiowaniu kampanii marketingowych, istnieje możliwość planowania i automatyzacji kontaktów związanych z poszczególnymi etapami takich działań wraz z zadaniami oraz z przypomnieniami o potrzebie ich wykonania. Kampania może być tzw. Lejkiem Sprzedaży, złożonym z wielu definiowalnych etapów. Na każdym etapie kampanii istnieje możliwość nie tylko definiowania zadań i akcji do wykonania, ale również określania wartości i prawdopodobieństwa sukcesu takich działań. Do każdej fazy kampanii można przypisać potencjalnego kontrahenta, który w zależności od spełnienia definiowalnych wymaganych warunków - może być propagowany do kolejnego etapu. Bazując na informacjach generowanych w module CRM można również tworzyć całą gamę analiz np. w oparciu o definiowalne kody fiaska – analizy - dlaczego działania z danym klientem nie zakończyły się sukcesem.

Dzięki pełnej integracji z pozostałymi modułami systemu, operator może mieć dostęp do wszystkich informacji związanych z historią współpracy z klientem. Z tego poziomu można sprawdzić aktualny stan płatności z kontrahentem, transakcje, rezerwacje, zamówienia czy zlecenia produkcyjne wygenerowane dla klienta. Każdy operator ma wgląd do aktualnych dla niego listy zadań, konwersacji czy działań CRM związanych z kampaniami, w których bierze on udział. Moduł CRM może również być wykorzystywany w obsłudze posprzedażnej klienta.

Nieco inny system oferuje firma SIMPLE. Pakiet SIMPLE.CRM wyróżnia niezwykle elastyczna struktura. Dla przykładu uprawniony użytkownik może samodzielnie definiować własne zadania, scenariusze działań z podziałem na etapy, zdefiniować przypomnienia, przyporządkować zasoby, zaplanować przyszłe działania z wykorzysta-niem terminarzy.

Page 44: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

745

Rys. 19.21. Edycja kampanii CRM

SIMPLE.CRM jest rozwiązaniem pozwalającym na definiowanie własnych widoków (kolekcji) umożliwiających zgromadzenie na jednym ekranie wszystkich najczęściej używanych przez użytkownika funkcji. Procesy komunikacji są procesami, których nie można niczym zastąpić w zarządzaniu relacjami z Klientem. SIMPLE.CRM wyposażono w zaawansowane mechanizmy obsługi obiegu dokumentów. Wymieniane dokumenty, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne, są przechowywane w bazie i udostępniane uprawnionym użytkownikom, z zachowaniem kontekstu sprawy, zadania, klienta, wykonawcy itp. Z jednego miejsca, bez konieczności przełączania się między aplikacjami, można wykonać rozmowę telefoniczną, wysłać czy odebrać fax lub e-mail. CRM/BPM wyposażono w klienta pocztowego współpracującego z najpopularniej-szymi systemami pocztowymi, w taki sposób, aby wysyłana koresponden-cja stawała się zarejestrowanym kontaktem, bez konieczności wykonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności (np. rejestrowanie załącznika czy przepisywanie treści kontaktu z systemu pocztowego do CRM). W powiązaniu z cyfrową centralą telefoniczną SIMPLE.CRM pozwala zorganizować dział telemarketingu czy obsługę infolinii/ call-center. Zawsze istotnym aspektem współpracy z Dobrym Klientem jest ocena finansowego wymiar tej współpracy. SIMPLE.CRM jest w pełni zintegrowany z SIMPLE.ERP w zakresie możliwości prezentowania wszystkich istotnych danych transakcyjnych opisujących współprace z Klientami.

Page 45: 00 strony tyt - wiak.imsi.pl · systemów informatycznych, stanowiących rozwinięcie systemów MRP II i ERP, a pozwalających wykonywać złożone operacje planistyczne i symulacyjne

19. INFORMATYCZNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA

746

19.7 Literatura

[1] Lisowski Z.; erp.info.pl [2] Florek J, Klimasara E.; Techniki informatyczne a procesy

transformacji zarządzania organizacja. TELEKOMUNIKACJA I TECHNIKI INFORMACYJNE. 3-4.2003

[3] Informatyczne Systemy Zarządzania. NOWUM - Niezależna Oficyna Wydawnicza Uzupełniających Materiałów. Wrocław 2007

[4] Januszewski A, Funkcjonalność informatycznych systemów zarządzania Tom 1. Zintegrowane systemy transakcyjne. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2008.

[5] Adamczyk A., Chmielarz W.: Zintegrowane systemy informatycznego wspomagania zarządzania, Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna, Warszawa, 2005, s. 27

[6] Dolińska M., Zintegrowane systemy zarządzania produkcją – MRP II, JIT, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, nr 12, Warszawa 1995.

[7] Planowanie zasobów gospodarczych. Powiązania funkcji MRP. Magazyn rynku komputerowego. 1998.

[8] Bakonyi J., Informatyczne systemy zarządzania. www.humanitas.edu.pl

[9] Lech P., Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERP II: wykorzystanie w biznesie wdrażanie, Difin, Warszawa 2003

[10] Szyjewski Z., Metodyka zarządzania projektami Project Management Institute. www.skutecznyprojekt.pl

[11] Informacje o systemie CDN XL 8.0 – Materiały firmy COMARCH [12] Materiały szkoleniowe firmy SIMPLE [13] Łuczak J., ISO 9001 - Skuteczny sposób uzyskania certyfikatu

jakości. Wydawnictwo Forum Sp. z o.o. [14] Wawak S., Podręcznik wdrażania ISO 9001: 2000, Onepress, Gliwice

2007 [15] Ewolucja systemów jakości. Encyklopedia Zarządzania [16] Maruszak B., Logistyka. Encyklopedia Zarządzania [17] Adamczewski P., Systemy ERP II jako wsparcie e-biznesu.

www.pwi.edu.p [18] Rzewuski M., Systemy ERP II. e-biznes luty 29th, 2008 [19] Wikipedia. Systemy MRP II [20] Popławski A., Skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwem. Systemy

ERP. Grudzień 2008. Materiały firmy COMARCH