wytyczne planistyczne

TRANSFORMACJA CENTRUM KATOWIC

ETAP 1

REGENERACJA OBSZARURYNEK–RONDO

STREFA I-C WYTYCZNE PLANISTYCZNE

EDYCJA 1. WERSJA PO OPINIOWANIU 31 LIPCA 2008

W Europie wiele miast przeszło lub przechodzi proces regeneracji obszarów śródmiejskich, jednak w skali Polski transformacja centrum, jaką planują Katowice jest przedsięwzięciem bezprecedensowym.

Z tego powodu Miasto Katowice pragnie zaprosić do współpracy deweloperów, którzy osiągnęli pozytywny rezultat w realizacji wielkoskalowych przedsięwzięć związanych z regeneracją śródmieść. Jest to zaproszenie kierowane do firm deweloperskich, które w swoim podejściu do regeneracji kierują się kryteriami uzyskania trwałego efektu ożywienia przestrzeni miejskiej, różnorodności funkcji i formy kreowanych struktur, a także podmiotowego traktowania przyszłych użytkowników centrum w procesie planowania.

Transformacja centrum Katowic Etap 1 | Wytyczne planistyczne i

SPIS TREŚCI

I. WPROWADZENIE1. CEL I PODSTAWY OPRACOWANIA WYTYCZNYCH PLANISTYCZNYCH ......................... 1

2. TRANSFORMACJA CENTRUM KATOWIC – POTRZEBA I WYZWANIE ........................... 2

II. LOKALIZACJA 1. KONTEKST KRAJOWY I MIĘDZYNARODOWY .................................................... 3

2. KONTEKST REGIONALNY .......................................................................... 4

3. DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA .................................................................. 5

4. KONTEKST MIEJSKI ................................................................................ 7

III. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU1. TEREN "I-C" ......................................................................................... 9

2. TERENY "I-A", "I-B", "I-D".......................................................................... 17

3. POZYCJA OBSZARU "RYNEK-RONDO" W ŚRÓDMIEŚCIU ........................................ 17

IV. WIZJA1. KONCEPCJA TRANSFORMACJI CENTRUM ....................................................... 20

2. WIZJA PRZYSZŁOŚCI .............................................................................. 21

3. CELE TRANSFORMACJI ............................................................................ 21

4. ZAŁOŻENIA URBANISTYCZNE ..................................................................... 21

5. ZAŁOŻENIA ARCHITEKTONICZNE ................................................................ 22

6. ZAŁOŻENIA OBSŁUGI TRANSPORTOWEJ ........................................................ 22

V. ZAŁOŻENIA PROGRAMU TRANSFORMACJI CENTRUM1. PLAN KOORDYNACYJNY............................................................................ 23

2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU TRANSFORMACJI........................................................ 24

3. REGENERACJA OBSZARU "RYNEK-RONDO" ..................................................... 25

4. WSPARCIE PUBLICZNE DLA PROCESU TRANSFORMACJI ....................................... 26

VI. WYTYCZNE DO OFERT1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE .............................................................................. 28

2. ZAŁOŻENIA POLITYKI PRZESTRZENNEJ DLA CENTRUM ....................................... 28

3. WYTYCZNE PROGRAMOWO - PRZESTRZENNE - TEREN "I-C" ................................. 29

4. TRANSPORT ........................................................................................ 30

5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ................................................................. 30

6. WARUNKI EKOFIZJOGRAFICZNE ................................................................. 31

7. ZABYTKI. ŚRODOWISKO KULTUROWE ........................................................... 32

ZAŁĄCZNIK 1: WYTYCZNE PROJEKTOWE

ZAŁĄCZNIK 2: TŁO SPOŁECZNO-GOSPODARCZE

ZAŁĄCZNIK 3: OBOWIĄZUJĄCE DOKUMENTY PLANISTYCZNE

ZAŁĄCZNIK 4: CZĘŚĆ GRAFICZNA

Transformacja centrum Katowic Etap 1 | Wytyczne planistyczne ii

WPROWADZENIE

I. WPROWADZENIE

1. C E L I P O D S T A W Y O P R A C O W A N I A W Y T Y C Z N Y C H P L A N I S T Y C Z N Y C H

1.1. Celem „Wytycznych planistycznych” jest ukierunkowanie projektów koncepcyjnych zagospodarowania terenu „I-C”, które będą wymagane w pierwszym etapie konkursu zmierzającego do wyłonienia dewelopera tego terenu. Zadaniem „Wytycznych” jest dostarczenie informacji o uwarunkowaniach rzutujących na sposób zagospodarowania obszaru oraz o rezultatach realizacji przedsięwzięcia oczekiwanych przez Władze Miasta.

1.2. Podstawę wytycznych stanowią:• koncepcja pokonkursowa zagospodarowania obszaru

centrum miasta, zawarta w materiale pod nazwą Plan koordynacyjny - określającym wizję transformacji centrum i założenia programu transformacji centrum;

• ustalenia polityki rozwoju miasta Katowice odnoszące się do obszaru centrum, zawarte w uchwalonych przez Radę Miasta Katowice dokumentach: Strategii rozwoju miasta do roku 2020 oraz w Lokalnym Programie Rewitalizacji;

• wyniki analiz uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego wykonanych w ramach prac nad Studium uwarunkowań i kierunków zagospodaro-wania przestrzennego miasta Katowice - II edycja;

• Założenia polityki transportowej miasta Katowice, opracowane w celu przedłożenia Radzie Miasta projektu uchwały w sprawie przyjęcia polityki transportowej miasta Katowice.

1.3. „Wytyczne” zawierają również propozycję założeń nowej polityki przestrzennej miasta Katowice w odniesieniu do obszaru centrum. Opinie na temat tych założeń, jakie zostaną przedstawione przez deweloperów, a także przez mieszkańców i inne podmioty zainteresowane transformacją centrum, będą podstawą ustaleń nowej edycji Studium i kierunków zagospodarowania przestrzennego, której uchwalenie przewiduje się na początku 2009 roku.

1.4. „Wytyczne” nie zastępują ustawowych instrumen- tów planistycznych, w szczególności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Są materiałem uzupełniającym, który zawiera informacje mające znaczenie dla przekształceń zagospodarowania obszaru, a zarazem przedstawia założenia tych przekształceń i ich oczekiwane rezultaty, w sposób bardziej szczegółowy niż jest to możliwe w ustawowych dokumentach planistycznych.

1.5. W kolejnych etapach postępowania przetargowego „Wytyczne” będą podlegać aktualizacji, odzwiercie-dlając m.in. wyniki konsultacji społecznej oraz odpowiedzi na zapytania ze strony deweloperów.

1.6. Równolegle sporządzany będzie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który zostanie uchwalony po osiągnięciu porozumienia co do kształtu inwestycji., a przed zbyciem terenu.

Transformacja centrum Katowic Etap 1 | Wytyczne planistyczne 1

I ETAP TRANSFORMACJI CENTRUMREGENERACJA OBSZARU "I-C"

SYNTETYCZNY OPIS ZAMIERZENIA

Teren „I-C” (pow. 3,5 ha) jest integralną częścią ścisłego centrum miasta Katowice. Jego obecne funkcje i standard zabudowy, ukształtowanej na początku lat 70-tych XX wieku, nie są adekwatne do rangi i aktualnych potrzeb centrum 2-milionowej aglomeracji miejskiej. Proponowana jest kompleksowa regeneracja urbanistyczna tego obszaru. Potencjał rozwojowy terenu „I-C” jest wyjątkowy, dzięki jego centralnemu położeniu w obrębie Katowic i metropolii katowickiej, świetnej dostępności komunikacyjnej i bardzo dobrej obsłudze transportem publicznym. Stwarza on możliwość wykreowania wielofunkcyjnego zespołu zabudowy o unikalnym wyrazie architektonicznym. Inwestycje w terenie "I-C" powinny stać się katalizatorami procesu transformacji centrum. Oczekuje się, że wiodącymi funkcjami będą usługi centrotwórcze, związane zwłaszcza z obsługą biznesu i spędzania wolnego czasu oraz wysokiej jakości handel detaliczny, uzupełnione funkcją mieszkaniową. Nadrzędnym celem przedsięwzięcia jest trwałe ożywienie przestrzeni publicznej, wzrost potencjału funkcji metropolitalnych oraz poprawa wizerunku Katowic i całej aglomeracji. W terenie "I-C" istnieje możliwość realizacji 4 - 7 obiektów, na terenach obecnie niezabudowanych oraz po wyburzeniu istniejących budynków. Łączna powierzchnia użytkowa obiektów - do 200 tys. m2, w tym ok. 20 tys. m2 powierzchni handlowej.W ogólnej powierzchni terenu „I-C” wynoszącej 3,5 ha, ok. 2,1 ha zajmują grunty Miasta Katowice, oferowane do zagospodarowania przez inwestora. Pozostała część terenu jest własnością prywatną.

WPROWADZENIE

2. T R A N S F O R M A C J A C E N T R U M K A T O W I C - P O T R Z E B A I W Y Z W A N I E

2.1. Przebudowa śródmieścia Katowic, w tym ścisłego centrum miasta jest jednym z pięciu strategicznych obszarów działań, wyznaczających kierunki rozwoju Katowic do roku 2020 - zgodnie ze strategią rozwoju przyjętą przez Radę Miasta w roku 2005.

Położenie obszaru regeneracji Rynek - Rondo na tle centrum i Śródmieścia Katowic

2.2. Katowice są centrum jednej z największych aglomeracji miejskich w Europie Środkowej i regionu przemysłowego, który ukształtował się w XIX w. pod wpływem rozwoju górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa. Restrukturyzacja przemysłu trwająca od lat 90-tych XX wieku przyniosła radykalną poprawę stanu środowiska. Obecnie w strukturze gospodarki aglomeracji szybko wzrasta udział usług i nowoczesnych, czystych branż przemysłu. Region konsekwentnie realizuje strategię rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i technologiach przyjaznych dla środowiska.

2.3. Nowy kierunek rozwoju aglomeracji związany jest z branżami gospodarki, które podlegają prawom konkurencji w skali europejskiej, a nawet globalnej. Katowice są najważniejszym węzłem transportowym oraz ośrodkiem decyzyjnym i usługowym aglomeracji, ale zróżnicowanie i potencjał oferty usługowej miasta nie jest adekwatny do rangi centrum ponad 2-milionowej metropolii. Dotyczy to przede wszystkim niedostatku nowoczesnych powierzchni biurowych, zaplecza konferencyjnego, hotelowo-gastronomicznego, mieszkań o wysokim standardzie. Również atrakcyjność środowiska zamieszkania, w tym przestrzeni publicznych, wymaga podniesienia standardu i dostosowania do współczesnych wymagań. Odpowiedzią na te potrzeby będzie kompleksowa regeneracja urbanistyczna śródmieścia Katowic.

2.4. Śródmieście Katowic to obszar zajmujący powierzchnię blisko 800 ha. Regeneracja urbanistyczna tak rozległego fragmentu miasta to proces o perspektywie ok. 10-15 lat. Priorytetowym zadaniem jest transformacja ścisłego centrum, obejmującego ok. 150 ha.

2.5. Pierwszy etap Programu transformacji centrum Katowic obejmie regenerację obszaru operacyjnego Rynek - Rondo, o pow. ok. 12,3 ha. Obszar Rynek-Rondo podzielony został na 4 części. W terenach „I-A”, „I-B”, „I-D” Miasto Katowice zrealizuje program przebudowy układu drogowego, infrastruktury technicznej, modernizacji transportu publicznego i rehabilitacji przestrzeni publicznych, który obejmie powierzchnię 6,35 ha. Przebudowa zajmującego powierzchnię 3,5 ha obszaru "I-C" zostanie zrealizowana dzięki inwestycjom prywatnym.


LOKALIZACJA

II. LOKALIZACJA

1. K O N T E K S T E U R O P E J S K I I K R A J O W Y

1.1. Kluczowym atutem przyszłego zagospodarowania obszaru, zarówno w aspekcie funkcji, jak formy i standardu realizacji jest jego lokalizacja.

1.2. Teren planowanej inwestycji w obszarze "I-C" (ok. 3,5 ha) jest fragmentem ścisłego centrum Katowic. Centrum Katowic zlokalizowane jest niemal dokładnie w geograficznym środku Metropolii Katowickiej1 liczącej 2 mln mieszkańców oraz Katowickiego Obszaru Metropolitalnego (2,84 mln mieszkańców).

1.3. Katowicki Obszar Metropolitalny jest jednym z największych w Europie Środkowej funkcjonalnych obszarów miejskich i należy do grupy Europejskich Metropolitalnych Obszarów Wzrostu.

1 Metropolia Katowicka jest rdzeniem Katowickiego Obszaru Metropolitalnego. Tworzy ją 14 sąsiadujących ze sobą miast - powiatów, współpracujących ze sobą jako związek komunalny pod nazwą Górnośląski Związek Metropolitalny.


LOKALIZACJA

1.4. Katowicki Obszar Metropolitalny obejmuje środkową część woj. śląskiego o powierzchni 5,58 tys. km2, jest największym pod względem potencjału ludnościowego z 12 obszarów metropolitalnych wyróżnianych w Polsce; ma też największą gęstość zaludnienia (511 osób/km2). Dodatkowym atutem rozwojowym jest bliskość Krakowa (położonego w odległości czasowej ok. 45 minut)- zasięgi obydwu metropolii w znacznym stopniu się pokrywają i coraz częściej są traktowane jako jeden obszar funkcjonalny.

1.5. Województwo śląskie. Katowice są stolicą województwa śląskiego liczącego 4,7 mln mieszkańców. Województwo śląskie jest jednym z najmniejszych (pow. 12334 km2 - 3,9% powierzchni kraju), ale najgęściej zaludnionym spośród województw Polski (379 osób/km2); ma też największy odsetek ludności zamieszkującej w miastach (78,4%).

2. K O N T E K S T R E G I O N A L N Y

2.1. Aglomeracja Górnośląska. Centralną część województwa śląskiego i Katowickiego obszaru metropolitalnego zajmuje zwarty obszar zurbanizowany. Tworzą go 24 miasta zajmujące 1,58 tys. km2

powierzchni (25% powierzchni Katowickiego Obszaru Metropolitalnego):

a) powiaty miejskie: Katowice, Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Mysłowice, Piekary Śl., Ruda Śl., Siemianowice Śl., Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze2.

b) 10 mniejszych miast: Będzin, Czeladź, Knurów, Łaziska Górne, Mikołów, Pyskowice, Radzionków, Sławków, Tarnowskie Góry, Wojkowice.

2.2. Katowice (313 tys. mieszkańców) są głównym miastem Aglomeracji Górnośląskiej i Metropolii Katowickiej.

2 W roku 2007 miasta te utworzyły Metropolię Katowicką (oficjalna nazwa: Górnośląski Związek Metropolitalny). Miasta wchodzące w skład Związku zajmują powierzchnię 1,22 tys. km2 i skupiają 1,98 mln mieszkańców (70% ludności obszaru metropolitalnego i 87% ludności aglomeracji górnośląskiej).


LOKALIZACJA

3. D O S T Ę P N O Ś Ć K O M U N I K A C Y J N A

3.1. Zaletą Katowic i Metropolii Katowickiej jest doskonała dostępność komunikacyjna, z perspektywą dalszej poprawy w najbliższych latach.

3.2. W zasięgu 10-15 minut podróży samochodem od centrum miasta znajdują się główne węzły (istniejące i planowane) trans-europejskich korytarzy transportowych sieci TEN-T, objętych programem TINA:

a) korytarza nr III Berlin/Drezno – Kijów, który obejmuje drogę międzynarodową E40 (autostrada A4) oraz linie kolejowe E30 i C-E30,

b) korytarza nr VI Gdańsk – Żylina/Wiedeń, który obejmuje drogę międzynarodową


LOKALIZACJA

E75 (autostrada A1 - w trakcie realizacji), drogę ekspresową S1 oraz linie kolejowe E65 i C-E65.

3.3. W sąsiedztwie Katowic położone są trzy międzynarodowe porty lotnicze:

• Katowice – Pyrzowice (34 km od centrum Katowic)

• Kraków–Balice (w odległości 65 km),

• Ostrava (80 km od Katowic).

Zapewniają one bezpośrednie połączenia z 46 miastami europejskimi oraz z Chicago i Nowym Jorkiem (Balice).

Obecnie dojazd do MPL Katowice – Pyrzowice (34 km od centrum Katowic) zajmuje ok. 30 minut (samochodem osobowym lub transportem zbiorowym – dostępne są połączenia realizowane przez przewoźników publicznych i prywatnych).

3.4. Katowice to jeden z najważniejszych w kraju węzłów kolejowych w ruchu pasażerskim. Miasto posiada całoroczne połączenia z głównymi ośrodkami w kraju, (w relacjach Katowice – Warszawa – 15 połączeń dziennie), a także z Czeskim Cieszynem, Ostrawą, Pragą, Żyliną, Wiedniem, Berlinem, Hamburgiem i Moskwą. Do roku 2012 planowana jest gruntowna przebudowa i modernizacja dworca kolejowego Katowice, powiązana z modernizacją pasażerskiej linii C-E30, dzięki której miasto uzyska połączenie z siecią kolei dużych prędkości.

Ścisłe centrum Katowic.


LOKALIZACJA

3.5. Katowice są głównym węzłem przesiadkowym transportu publicznego w aglomeracji, który obok największej stacji kolejowej obejmuje węzły dalekobieżnych i regionalnych linii autobusowych. Przystanki węzłowe komunikacji autobusowej i tramwajowej obsługującej cały obszar aglomeracji znajdują się w odległość do 400 m od terenu "I-C". Rozpoczyna się także, rozłożona na kilkanaście lat, wymiana taboru i modernizacja sieci tramwajowej.

4. K O N T E K S T M I E J S K I

4.1. Teren "I-C" jest położony przy skrzyżowaniu dwóch głównych osi komunikacyjnych organizujących strukturę przestrzenną śródmieścia Katowic, którymi są:

• przebiegająca na kierunku wschód – zachód Drogowa Trasa Średnicowa Aglomeracji Górnośląskiej (ulica Chorzowska i Aleja Walentego Roździeńskiego),

• przebiegająca na kierunku północ – południe Aleja Wojciecha Korfantego.

4.2. W zasięgu nie przekraczającym 30 minut podróży samochodem zamieszkuje ok. 2,5 mln osób i mieści się cały obszar aglomeracji obejmującej 24 miasta.

4.3. Doskonała widoczność z tych tras oraz sąsiedztwo Hali Widowiskowo-Sportowej Spodek – będącej architektonicznym symbolem Katowic – sprawia, że jest to najbardziej prestiżowa lokalizacja w całym mieście i Aglomeracji Górnośląskiej.

Obszar "I-C". Widok w kierunku południowym.


CHARAKTERYSTYKA OBSZARU

Granice obszaru I etapu Programu transformacji centrum Katowic



III. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU

1. T E R E N " I-C ".

1.1. Stan władania. W ogólnej powierzchni terenu „I-C” wynoszącej ok. 3,5 ha, 2,13 ha stanowią grunty Miasta Katowice, oferowane do zagospodarowania przez inwestora, który zostanie wyłoniony w trybie konkursu deweloperskiego. Działka nr 16/13 stanowi w 720/1000 części własność Miasta Katowice, a 280/1000 części jest oddane w wieczyste użytkowanie CZSRLiA „Cepelia” z siedzibą w Warszawie, która posiada też prawo własności do lokalu użytkowego. Pozostała część terenu znajduje się we władaniu prywatnym lub stanowi własność Miasta Katowice - nie przewidzianą do zbycia.



1.2. Stan zagospodarowania. Teren "I-C" ma długość 365 m i szerokość od 95 do 115 m, zajmuje powierzchnię 3,57 ha. Teren obejmuje zespół zabudowy o funkcji usługowej i mieszkaniowej, oraz przestrzenie publiczne pomiędzy budynkami, zagospodarowane w części jako skwery, a w części jako dojazdy do budynków i parkingi:

Obszar regeneracji Rynek - Rondo, teren "I-C" - obecny stan zagospodarowania



1.2.1 Budynek Urzędu Stanu Cywilnego, Al. Korfantego 14 (we władaniu Gminy Katowice); II kondygnacje, pow. zabudowy ok. 1200 m2, kubatura ok. 5000 m3; przeznaczony do rozbiórki (obecna funkcja obiektu zostanie przeniesiona do Pałacu Goldsteinów przy Pl. Wolności).

1.2.2 Dawny Dom Handlowy Centrum z klubem nocnym „Varietes u Michalika”, Al. Korfantego 10 (we władaniu prywatnym); II kondygnacje nadziemne + kondygnacja podziemna, pow. zabudowy ok. 3200 m2, kubatura ok. 25500 m3; nieczynny; do rozbiórki lub rozbudowy.

1.2.3 Budynek handlowo-usługowy mieszczący galerię BWA i sklep Cepelia, Al. Korfantego 6 (we władaniu Gminy Katowice, z cząstkowym udziałem przedsiębiorstwa "Cepelia"); II kondygnacje usługowe (usługi kultury, 1 handlowa); pow. zabudowy ok. 1000 m2, kubatura ok. 8500 m3; do rozbiórki.

1.2.4 Budynek "Ślizgowiec" - mieszkalny z parterem usługowym, Al. Korfantego 8 (we władaniu wspólnoty mieszkaniowej); wysokość XVIII kondygnacji (60 m), pow. zabudowy ok. 635 m2, kubatura ok. 35000 m3; liczba mieszkań 102, osób zameldowanych 240 (XII 2007), do zachowania.

1.2.5 Budynek biurowy z parterem usługowym oraz 2-kondygnacyjnym pasażem handlowym, Al. Korfantego 2 (we władaniu prywatnym); wysokość II - XI kondygnacji; pow. zabudowy ok. 2300 m2, kubatura ok. 44000 m3; do rehabilitacji i przebudowy.

Aleja Korfantego. Widok z ronda w kierunku Rynku. Po prawej zabudowa "Bloku Zachód": Superjednostka, budynek Urzędu Stanu Cywilnego, Dom Towarowy Centrum, BWA, biurowiec

Korfantego 2. Ponad budynkiem zamykającym Rynek widoczna kopuła Katedry Chrystusa Króla.

1.3. Zieleń urządzona. W pobliżu ronda oraz pomiędzy budynkiem Urzędu Stanu Cywilnego i budynkiem DT Centrum znajdują się skwery (łącznie o pow. ok. 0,9 ha), które kilka lat temu poddano renowacji (wymiana nawierzchni ciągów pieszych na posadzkę brukową, mała architektura). W południowej części terenu pasaż handlowy otwiera się na Plac Obrońców Katowic z niewielkim skwerem (0,15 ha), na którym znajduje się Pomnik Harcerzy Września. Stan urządzenia i utrzymania terenów zieleni można określić jako zadowalający. Wzdłuż chodnika przy Alei Korfantego biegnie pas zieleni (szerokość ok. 4 m) ze szpalerem różnogatunkowych drzew. Drzewa są w dobrym stanie, natomiast trawnik i otaczające go krawężniki prezentują niski standard urządzenia.

1.4. Rzeka Rawa. Na skutek działalności górniczej naturalne źródła przepływającej przez teren "I-C" Rawy zanikły; rzeka zasilana jest wodami opadowymi i wodami z oczyszczalni. Przez teren "I-C" przepływa w głębokim zakrytym kanale.



1.5. Pozostałe przestrzenie publiczne. Wzdłuż Alei Korfantego biegnie droga serwisowa z parkingiem na ok. 120 miejsc, oddzielona od Alei pasem zieleni. Z powodu deficytu miejsc parkingowych również przestrzenie pomiędzy budynkami wykorzystywane są do celów parkowania samochodów. Nawierzchnie wewnętrznych ulic i ciągów pieszych są w złym stanie technicznym.

1.6. Historia zagospodarowania terenu. Modernistyczna zabudowa terenu (tzw. Blok "Zachód") to część nowego centrum Katowic zrealizowanego w latach 60-tych i wczesnych 70-tych XX wieku na terenach położonych na północ od Rawy.

Granice obszaru regeneracji Rynek - Rondo i terenu "I-C" na tle planu miasta z początku XX w.



1.6.1 Obszar po zachodniej stronie Al. Korfantego, w którym mieści się teren "I-C" zajmowała wcześniej przemysłowa zabudowa huty cynku Marta, staw hutniczy i koryto Rawy; przy ul. Skargi hala targowa oraz park miejski (zlikwidowany w czasie II wojny światowej).

1.6.2 Po przeciwnej, wschodniej stronie Al. Korfantego znajdowały się tereny dworskie z zamkiem rodziny Thiele-Wincklerów. Zostały one wyburzone w latach 50-tych ub. wieku. Obecnie w tym miejscu znajduje się Hotel Katowice, budynek mieszkalno-usługowy (dawne Delikatesy), i najwyższy dotychczas budynek miasta - Altus. Dalej w kierunku wschodnim powstał rozległy kompleks budynków Uniwersytetu Śląskiego.

1.6.3 W ramach budowy nowego centrum w latach 60-tych ub. wieku poszerzona została część Alei W. Korfantego, której nadano formę szerokiej alei biegnącej od przebudowanego Rynku do ronda. Wokół ronda zgrupowano wielkoskalowe założenie przestrzeni publicznych, zabudowy usługowej i mieszkaniowej, którego dominantą jest biurowiec PKP, a najbardziej rozpoznawalnymi obiektami - zlokalizowana na zamknięciu osi tworzonej przez Aleję Korfantego Hala Widowiskowo-Sportowa "Spodek" oraz Pomnik Powstań Śląskich - będące dziś symbolami Katowic. Całkowicie przebudowano okolice Rynku, pozostawiając z wcześniejszej zabudowy tylko Teatr. Wyburzono zabudowę północnej pierzei Rynku, a w miejscu zabudowy południowej pierzei, która spłonęła w r. 1945 powstał węzeł linii tramwajowych. Powstały domy handlowe Zenit, Skarbek, Dom Prasy oraz budynek zamykający nowy, powiększony rynek od południa - u zbiegu ulic św. Jana i Pocztowej.

Rynek i Aleja Korfantego - widok w kierunku Spodka. Po lewej Dom Prasy, po prawej Dom Handlowy Zenit.

1.7. Otoczenie. Najbliższe sąsiedztwo terenu "I-C" tworzą:

1.7.1 Od strony wschodniej - odcinek Alei Wojciecha Korfantego biegnący od Ronda im. gen. Jerzego Ziętka do Rynku, o długości ok. 400 m. Odcinek ten jest dwujezdniową ulicą o trzech pasach ruchu, pomiędzy którymi biegnie wydzielone torowisko tramwajowe.

1.7.2 Od strony północnej - rondo i ul. Chorzowska.

1.7.3 Od strony zachodniej:

a) teren Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej, na którym znajduje się wielorodzinny budynek mieszkalny (jeden z najdłuższych w Polsce) - tzw. Superjednostka. Budynek ma długość 187,5 m i wysokość XVII-kondygnacji (51 m); znajdują się w nim 762 mieszkania oraz ok. 200 miejsc parkingowych w garażu podziemnym.

b) bardziej na południe od Superjednostki - teren nieczynnego hotelu i parkingu hotelowego Orbis-Silesia (aktualnie w rękach prywatnych).

1.7.4 Od strony południowej - Plac Obrońców Katowic.



Teren "I-C" - główne uwarunkowania przekształceń istniejącego stanu zagospodarowania.

1 - Budynek Urzędu Stanu Cywilnego, 2 - Dawny Dom Towarowy Centrum, 3 - Budynek BWA - Cepelia,

4 - Ślizgowiec, 5 - Budynek biurowy Korfantego 2 wraz z pasażem handlowym



1.8. Stan obszaru. Aktualny wygląd obszaru negatywnie wpływa na wizerunek Katowic.

1.8.1 Zauważalnym problemem jest atrofia funkcji handlowej - nieczynny jest Dom Towarowy Centrum, a prowadzący w jego kierunku pasaż handlowy jest czynny tylko częściowo. Zarówno branże i standard funkcjonujących sklepów, jak towarzyszące im usługi cechują się niską atrakcyjnością i nie mogą być zaliczone do rodzajów powszechnie kojarzonych z handlem wielkomiejskim - którego podstawowymi cechami jest wysoka jakość, ekskluzywność, bogactwo asortymentu. Konsekwencją tego jest zaniedbana zabudowa i martwe przestrzenie publiczne, które nie spełniają praktycznie żadnej z oczekiwanych funkcji - nie służą jako miejsce wypoczynku, spotkań, kreacji kultury, nie generują dochodów, nie służą celom reprezentacyjnym.

1.8.2 Pozytywnie ocenić można jedynie skwer przy rondzie oraz pomiędzy Pałacem Ślubów a DT Centrum, które służą mieszkańcom sąsiedniej Superjednostki, chociaż od przestrzeni tego rodzaju w śródmieściu dużej aglomeracji można wymagać, aby była atrakcyjna również dla użytkowników zewnętrznych.

1.9. Przyczyn obecnych problemów upatrywać można w założeniach funkcjonalnych i przestrzennych zagospodarowania obszaru:

1.9.1 Zniszczenia wojenne oraz przebudowa otoczenia Rynku zrealizowana na przełomie lat 60-tych i 70-tych spowodowały likwidację licznych lokali handlowo-usługowych w parterach dawnych kamienic, które dostępne były bezpośrednio z ulicy lub placu. W nowych budynkach takich funkcji nie umieszczono w ogóle, lub zlokalizowano duże, monofunkcyjne lokale, nie przyciągające wielu klientów. W rezultacie handlowe życie miasta przeniosło się na ulice o zachowanej tradycyjnej strukturze handlu: 3 Maja, Staromiejską, Warszawską oraz mniejsze przecznice.

1.9.2 Funkcje handlowe po zachodniej stronie Al. Korfantego zostały rozplanowane zbyt ekstensywnie - zlokalizowano tam sklepy o zbyt specjalistycznym profilu, za dużej powierzchni jednostkowej i za małym zróżnicowaniu asortymentu. Poszczególne obiekty rozmieszczono w zbyt dużej odległości od tradycyjnego centrum (ok. 400 m) i nawzajem od siebie (100 - 150 m). Przy małym zróżnicowaniu oferty asortymentowej, relatywnie niewielkiej powierzchni sprzedaży tych obiektów, braku funkcji towarzyszących (kawiarnie, restauracje, rozrywka, inne popularne usługi) wpłynęło to na ich niską atrakcyjność, tym bardziej że dostęp do obiektów oparto na pieszym dojściu. Wraz z nadejściem wolnego rynku taka struktura handlu okazała się niekonkurencyjna i niestety także niepodatna na przystosowanie do nowych potrzeb.

1.9.3 Funkcje usługowe zlokalizowane w obrębie obszaru mają słaby potencjał centrotwórczy - należą do generujących relatywnie niewielki ruch użytkowników, poza tym cechują się ograniczonym czasem aktywności w ciągu doby. Po godzinie 17-tej cały zespół usługowy praktycznie zamiera.

1.9.4 Zespół zabudowy pomiędzy Al. Korfantego a ul. Sokolską nie uzyskał czytelnej struktury przestrzennej - z powodu oddzielenia ruchliwymi drogami jest w znacznym stopniu wyizolowany z otoczenia, co ogranicza penetrację obszaru przez potencjalnych użytkowników.



1.9.5 Poszczególne elementy założenia mają za dużą skalę (hala targowa, kompleks hotelu z parkingiem, szkoły z przedszkolem - wszystkie przekraczają 120 m) - co sprawia, że przy małym zróżnicowaniu funkcji odbierane są jako bariery przestrzenne i zniechęca pieszych do poruszania się po obszarze.

1.9.6 Podobnie jak w nowej zabudowie okolic Rynku, także w przypadku zabudowy po zachodniej stronie Al. Korfantego w parterach budynków nie zaplanowano ożywiających przestrzeń publiczną lokali usługowo-handlowych dostępnych z przestrzeni pieszych, lub zrealizowano ich zbyt mało.

1.9.7 Wewnętrzna kompozycja Bloku Zachód wydaje się pozbawiona logiki rozwiązań: układ komunikacji pieszej i kołowej nie ułatwia orientacji, centralnym elementem założenia jest parking naziemny, wyspecjalizowane funkcje handlowe sąsiadują z usługami podstawowymi (przedszkole).

1.9.8 Atrakcyjność ciągu handlowego wzdłuż Alei Korfantego została obniżona poprzez odgrodzenie torowiska tramwaju barierkami - w ten sposób odcięto obszar od terenów Uniwersytetu Śląskiego i osiedla Roździeńskiego.

1.9.9 Zbyt mała liczba miejsc parkingowych dla mieszkańców i pracowników biur powoduje, że wszystkie wolne powierzchnie zawłaszczone są przez samochody, uniemożliwiając nadanie im funkcji ożywiających przestrzeń publiczną.

1.10. Powiązania, relacje w stosunku do otoczenia.

1.10.1 Głównym kierunkiem powiązań obszaru jest i pozostanie kierunek południowy, jednakże odblokowania, podkreślenia lub lepszego wykorzystania wymagają:

a) relacje z obszarem Uniwersytetu Śląskiego (ulice Moniuszki, Piastowska) oraz z planowaną zabudową (w znacznej mierze mieszkaniową) po zachodniej stronie ul. Sokolskiej,

b) dolina Rawy - (kontynuacja Bulwarów Rawy realizowanych po wschodniej stronie Al. Korfantego).

1.10.2 Podstawowym problemem obszaru pozostaje zwiększenie jego potencjału funkcji centrotwórczych (w aspekcie koncentracji, zróżnicowania i standardu), z uwagi na konkurencyjne położenie Silesia City Center (1000-1200m). Zarazem trzeba uniknąć efektu konkurencji w stosunku do tradycyjnego (historycznego) centrum.

Centrum. Widok w kierunku wschodnim.



2. T E R E N Y "I-A", "I-B", "I-D"

Tereny "I-A", "I-B", "I-D" są przestrzeniami niezabudowanymi, obejmującymi układ ulic, placów i ciągów pieszych wymagających rehabilitacji i ponownego zdefiniowania funkcji, w kontekście systemu przestrzeni publicznych całego centrum.

3. P O Z Y C J A O B S Z A R U R Y N E K - R O N D O W Ś R Ó D M I E Ś C I U

3.1. Śródmieście Katowic skupia większość obecnych w Katowicach obiektów usługowych związanych z funkcjami o ogólnomiejskim, regionalnym i ponadregionalnym zasięgu oddziaływania, w tym najważniejsze gmachy organów władzy i administracji publicznej, siedziby instytucji gospodarczych i kulturalnych. Obszar Śródmieścia zajmuje powierzchnię ok. 800 ha. Jego granice wyznaczają od strony zachodniej tory kolejowe na zapleczu ul. Raciborskiej i ul. Kozielskiej oraz ul. Grundmanna i Stęślickiego, od strony północnej ul. Misjonarzy Oblatów i ul. Katowicka, od strony wschodniej ul. Wróblewskiego i ul. Murckowska, od strony południowej Al. Górnośląska od węzła Pszczyńska do Węzła Mikołowska (patrz rysunek na str. 3).

Położenie obszaru regeneracji Rynek - Rondo - kontekst miejski.



3.2. Struktura urbanistyczna śródmieścia jest niejednorodna. W najbardziej ogólnym ujęciu śródmieście można podzielić na

a) część południową, położoną pomiędzy Aleją Górnośląską (autostrada A4) a rzeką Rawą, której układ przestrzenny został w większości ukształtowany przed II wojną światową oraz na

b) część północną, w której dominuje zabudowa uformowana w okresie powojennym.

3.3. W strukturze obszaru śródmieścia wyodrębnia się kilka równoleżnikowo ułożonych pasm:

a) południowe (26,76 tys. mieszkańców), obejmujące obszar leżący pomiędzy Aleją Górnośląską a terenami kolejowymi, które dzieli się na dwa zróżnicowane fragmenty:

• zachodni – pomiędzy ul. Francuską a wschodnim skrajem terenów kolejowych w rejonie ul. Mikołowskiej i Raciborskiej, który wypełnia układ zwartej zabudowy kwartałowej ukształtowanej na początku XX wieku; w tym fragmencie śródmieścia wyróżnia się część północna (tzw. Nowe Miasto z lat 20 – 40 ubiegłego wieku) z osiami ul. Jagiellońska – pl. Bolesława Chrobrego i Sejmu Śl. - pl. Miarki – ul. Kopernika – pl. Andrzeja oraz ul. Kościuszki i Wita Stwosza – Kochanowskiego, z jednym największych w Polsce zespołów architektury modernistycznej;

• wschodni, zawarty pomiędzy Al. Murckowską i ul. Francuską, z rozległym obszarem rekreacyjnym Doliny Trzech Stawów., Os. Paderewskiego, okolicą Placu Rady Europy i zabudową w rejonie ul. Krasińskiego;

b) środkowe (11,8 tys. mieszkańców), dzielące się na:

• część południową, zawartą pomiędzy Rawą a terenami kolejowymi, stanowiącą najwcześniej ukształtowaną część śródmieścia z historycznym centrum miasta, założonym na osi pl. Wolności - ul. 3 Maja - Rynek - ul. Warszawska, z głównymi węzłami przesiadkowymi miasta;

Widok na centrum w kierunku zachodnim. Po lewej ciąg Al. Roździeńskiego i ul. Chorzowskiej oraz terenyUniwersytetu Śląskiego.

c) część północną, obejmującą pas terenów położonych pomiędzy Drogową Trasą Średnicową i Rawą, mieszczącą Os. Roździeńskiego, teren Uniwersytetu Śląskiego, centrum miasta z zabudową z lat



60-tych i 70-tych XX w. (wzdłuż al. Korfantego) oraz rejon ul. Sokolskiej, Chorzowskiej i Mickiewicza, z współczesnymi realizacjami usługowymi (m.in. Altus, Chorzowska 50); występują tu również tereny poprzemysłowe (część terenu dawnej Huty Baildon), a także tereny o nadal żywej funkcji przemysłowej i technicznej (BGH, baza autobusowa i zaplecze PKM); struktura tkanki urbanistycznej tej części centrum jest luźniejsza, ale wysokość zabudowy sięga kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu kondygnacji.

d) północne (13,14 tys. mieszkańców), położone pomiędzy ul. Katowicką i Misjonarzy Oblatów a Drogową Trasą Średnicową (al. Roździeńskiego, ul. Chorzowska), z zabudową mieszkaniową Bogucic i mieszkaniowo – usługową Koszutki, rejonem Ronda i Hali Widowiskowo – Sportowej Spodek oraz terenami poprzemysłowymi kopalni Katowice z planowanymi obiektami o funkcji metropolitalnej.

3.4. W obszarze starej części śródmieścia następuje wzrost nasycenia funkcjami usługowymi, kosztem funkcji mieszkaniowej. Do istotnych czynników kształtujących obecną sytuację centrum miasta trzeba zaliczyć powstanie 3 dużych kompleksów handlowych na obrzeżach śródmieścia: Parku Handlowego 3 Stawy, Parku Handlowego Dąbrówka - Park Rawy i centrum handlowego Silesia City Center. Obiekty te (szczególnie Silesia) wyraźnie osłabiły witalność funkcji handlowej centrum miasta.

3.5. W strukturze funkcjonalnej północnej części centrum dominują rozległe tereny Uniwersytetu Śląskiego, nie jest to jednak kampus z prawdziwego zdarzenia - kompleks obejmuje tylko budynki dydaktyczne i administracyjne, bez zaplecza mieszkalnego i usługowego. W obszarze pomiędzy ulicą Sokolską a ulicą Grundmana występują znaczne tereny niezagospodarowane lub wymagające zmiany funkcji (baza PKM). Od r. 2007 rysuje się tendencja do wzrostu intensywności zagospodarowania terenu.

3.6. Widoczny też jest proces przemieszczania się funkcji centrotwórczych poza granice obecnie uformowanego śródmieścia. Jest on związany z przekształceniami likwidowanych zakładów przemysłowych na cele handlowo- usługowe i adaptacją obiektów administracyjnych likwidowanych przedsiębiorstw na potrzeby funkcji biznesowych, szkolnictwa wyższego, usług zdrowotnych. W ślad za tym postępuje wzrost zainteresowania realizacją intensywnej zabudowy wielorodzinnej. Największą dotychczas tego typu realizacją jest Silesia City Center - kompleks handlowo-usługowy (100 tys. m2 pow. użytkowej), który obecnie jest uzupełniany o osiedle mieszkaniowe (1000 mieszkań) i zespół 2 biurowców.


WIZJA

IV. WIZJA

1. K O N C E P C J A T R A N S F O R M A C J I C E N T R U M

1.1. Transformacja centrum Katowic stanowi bezprecedensowe w skali Polski wyzwanie planistyczne. Jego istotą jest nie tylko wykreowanie nowego wizerunku centrum miasta. Miarą sukcesu będzie powstrzymanie odpływu ludności do innych miast, skuteczność w przyciągnięciu do miasta nowych mieszkańców i uruchomienie trwałych procesów rozwoju gospodarczego, przy jednoczesnym podniesieniu standardów życia w mieście.

Wizja centrum Katowic - panorama w kierunku północnym - Plan koordynacyjny dla centrum, 2008.

1.2. Sukces przedsięwzięcia zależeć będzie od nasycenia obszaru centrum nowymi funkcjami, atrakcyjnymi nie tylko dla ludzi i firm spoza obszaru aglomeracji, które w potencjale górnośląskiej metropolii dostrzegą szansę własnego rozwoju, ale również dla obecnych mieszkańców Katowic. Dlatego właśnie, aby Katowice i aglomeracja mogły skutecznie konkurować z innymi metropoliami polskimi i europejskimi, trzeba mówić o transformacji, a nie tylko o przebudowie centrum Katowic.

1.3. Kluczowe miejsce w procesie ożywienia i wzrostu rangi centrum powinny zająć kultura, sztuka, nowoczesne technologie komunikacji i wszelkie formy aktywności - związane zwłaszcza ze spędzaniem wolnego czasu - jakie składają się na obraz życia miast, które współcześnie są skuteczne w konkurencji o napływ ludności i kapitału.

1.4. Istotnym aspektem transformacji centrum będzie również podniesienie standardu, integracja i głęboka modernizacja systemu transportu publicznego oraz zastosowanie nowoczesnych technologii, pozwalających kształtować bardziej przyjazne i bezpieczne środowisko życia.


WIZJA

1.5. Wielkim wyzwaniem stojącym przed władzami miasta w najbliższych latach jest uruchomienie procesu tych przemian i zapewnienie, aby uzyskały one odpowiednią formę architektoniczną; co odnosi się w równym stopniu do zabudowy, jak przestrzeni publicznych. Dla otwierającego się właśnie nowego etapu rozwoju Katowic oraz dla tworzącej się metropolii nowe realizacje w centrum, a zwłaszcza w okolicy ronda, będą miały znaczenie wręcz symboliczne.

1.6. Powyższe założenia znalazły odzwierciedlenie w wizji transformacji centrum, zaproponowanej w następstwie konkursu urbanistyczno - architektonicznego na przebudowę centrum Katowic, rozstrzygniętego pod koniec 2006 roku. Pierwsza nagroda przyznana została pracy autorstwa arch. Tomasza Koniora (Konior Studio). Koncepcja konkursowa, rozwinięta następnie w dokumencie pod nazwą Plan koordynacyjny, kreśli śmiałą wizję przekształceń centrum Katowic:

2. W I Z J A P R Z Y S Z Ł O Ś C I

Centrum – nowoczesna i atrakcyjna przestrzeń:- integrująca obecnych i przyszłych mieszkańców tworzącej się metropolii, - budująca ich wspólną tożsamość- nasycona bogactwem różnorodnych treści i funkcji- będąca miejscem wydarzeń kulturalnych i artystycznych o międzynarodowej randze- ogniskująca całodobowe życie- stymulująca rewitalizację całego śródmieścia

Centrum - symbol miasta i regionu przechodzącego metamorfozę:- o dynamicznie rozwijającej się gospodarce opartej na wiedzy i przyjaznej środowisku - przyciągające kapitał, nowych mieszkańców i gości- dysponujące sprawnym, zrównoważonym systemem transportu

Centrum – harmonijna kompozycja urbanistyczna:- kontynuująca najlepsze tradycje katowickiej architektury - o unikalnym wyrazie dzięki oryginalnym i innowacyjnym rozwiązaniom- ponadczasowa i dobrze zintegrowana z tkanką śródmieścia- czytelna i zapewniająca orientację- rozpoznawalna

Koncepcja pokonkursowa, zawarta w Planie koordynacyjnym, formułuje również cele transformacji, założenia urbanistyczne, rozwiązania architektoniczne oraz założenia obsługi transportowej.

3. CELE TRANSFORMACJI:

a) Wykreowanie atrakcyjnej przestrzeni centralnej, nasyconej funkcjami o ponadregionalnym zasięgu oddziaływania, która swój indywidualny wizerunek zawdzięcza obecności wysokiej jakości architektury, a wyjątkowy, zachęcający do spotkań i spędzania wolnego czasu klimat - bogactwu miejsc sprzyjających kreacji wydarzeń kulturalnych i społecznych - placów, parków i skwerów, pasaży pieszych.

b) Sprostanie wymaganiom cywilizacyjnym w konkurowaniu z najważniejszymi miastami w Polsce i Europie.

c) Spełnienie oczekiwań i aspiracji społeczności lokalnej w uzyskaniu wysokich standardów życia i wysokiej jakości środowiska zamieszkania.

4. ZAŁOŻENIA URBANISTYCZNE :

a) Stworzenie prestiżowej, rozpoznawalnej przestrzeni centralnej miasta, z dominującą rolą kultury, rozrywki, wysokiej jakości handlu, usług i mieszkań o wysokim standardzie.

b) Priorytet dla różnorodności funkcji i najwyższej jakości zabudowy.

c) Zwiększenie koncentracji zabudowy i zagęszczenie tkanki miejskiej.


WIZJA

d) Stworzenie układu przestrzeni publicznych najwyższej jakości, z większą rolą zieleni.

e) Integracja obszaru kampusu Uniwersytetu Śląskiego z przestrzenią Śródmieścia i wytworzenie powiązań funkcjonalnych i kompozycyjnych przestrzeni centrum z obszarem przyszłego Muzeum Śląskiego, Międzynarodowego Centrum Kongresowego, Sali NOSPR, Teatru Opery i Baletu.

f) Stworzenie optymalnego dla obszaru układu komunikacyjnego z priorytetem uspokojonego ruchu kołowego i ruchu pieszego.

5. ZAŁOŻENIA ARCHITEKTONICZNE:

a) Nowe proporcje sylwety miasta, uwzględniające istotne elementy istniejącej kompozycji, propozycje nowych relacji i odniesień.

b) Wnętrze Alei Korfantego z zamknięciem perspektywy, nowy przekrój alei.

c) Wzmocnienie charakterystycznych perspektyw i osi widokowych.

d) Nadanie przestrzeni właściwych proporcji i skali.

e) Rehabilitacja, obudowa atrakcyjną funkcją istniejącego pasażu po zachodniej stronie Alei.

f) Zachowanie, adaptacja i rewitalizacja istniejących, cennych obiektów architektury historycznej i współczesnej( również wybrane, charakterystyczne obiekty z lat 70-tych).

g) Wykorzystanie detalu, elementów małej architektury i dzieł sztuki jako tworzywa dla kreowania unikalnego charakteru miejsc publicznych.

6. ZAŁOŻENIA OBSŁUGI TRANSPORTOWEJ:

a) Przestrzeń centrum bez ruchu tranzytowego, o ograniczonej dostępności dla samochodów i ruchu uspokojonym.

b) Efektywny i wydajny system transportu publicznego.

c) Tramwaj jako podstawowy środek transportu publicznego w centrum.

d) Zintegrowany węzeł przesiadkowy transportu publicznego w rejonie dworca PKP.

e) Rozmieszczone równomiernie w obszarze centrum parkingi podziemne w ramach budowy nowych kubatur.

f) Priorytet dla ruchu pieszego i ograniczenie parkowania przyulicznego.

g) Rozwój ścieżek rowerowych wraz z wygodnym parkowaniem rowerów.


ZAŁOŻENIA PROGRAMU TRANSFORMACJI CENTRUM

V. ZAŁOŻENIA PROGRAMU TRANSFORMACJI CENTRUM

1. P L A N K O O R D Y N A C Y J N Y

1.1. W roku 2006 odbył się konkurs urbanistyczno-architektoniczny na koncepcję przebudowy centrum Katowic, który objął fragment obszaru centrum o powierzchni 28 ha. Zwycięska praca, autorstwa arch. Tomasza Koniora (Konior Studio), stała się podstawą opracowania Planu koordynacyjnego dla centrum Katowic, zawierającego m.in. pokonkursową koncepcję zagospodarowania obszaru.

1.2. Do kluczowych wniosków planu koordynacyjnego należy teza o potrzebie rozszerzenia obszaru objętego zintegrowaną, spójną koncepcją przekształceń zagospodarowania centrum poza granice, które zostały określone w konkursie jako obszar opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centrum (28 ha). Plan koordynacyjny objął dodatkowo obszar wyznaczony w konkursie dla analiz powiązań (łącznie 80 ha), a w wybranych aspektach powiązań zewnętrznych – 150 ha. Koncepcja konkursowa zagospodarowania centrum

Plan koordynacyjny - pokonkursowa koncepcja zagospodarowania obszaru centrum.



1.3. Plan koordynacyjny jest pomocniczym materiałem planistycznym. Nie posiada przesądzającej mocy w odniesieniu do zasad podejmowania inwestycji na terenach prywatnych, natomiast może służyć ich ukierunkowaniu zgodnie z założeniami polityki samorządu, a w odniesieniu do inwestycji publicznych jest podstawą koordynacji decyzji w różnych dziedzinach i na różnych poziomach planowania.

1.4. Plan koordynacyjny, wykonany w konwencji masterplanu, wyznaczył nowy kierunek myślenia o procesie przekształceń centrum Katowic, we wszystkich jego wymiarach: formy, wartości i celów oraz instrumentów realizacji. Dokument zawiera spójną wizję przekształceń centrum oraz akcentuje rolę planowania operacyjnego w osiąganiu celów transformacji.

1.5. Opracowanie planu koordynacyjnego poprzedzone zostało serią prezentacji projektu konkursowego, a następnie konsultacji społecznych i dyskusji w wielu gremiach naukowych, kulturotwórczych, inwestorskich. Zostały wykonane dodatkowe opracowania prezentujące projekt oraz materiały promocyjne. Okres konsultacji posłużył nie tylko zebraniu danych i poglądów niezbędnych do rozwinięcia i doprecyzowania wizji przekształceń centrum zarysowanej w konkursie, ale również wypracowaniu założeń procesu prowadzącego do jej urzeczywistnienia i wskazaniu właściwych instrumentów.

2. Z A Ł O Ż E N I A P R O G R A M U T R A N S F O R M A C J I

2.1. W procesie transformacji wykorzystane zostanie synergiczne oddziaływanie równolegle realizowanych inwestycji publicznych i komercyjnych wzmacniających funkcje centrotwórcze, które zostaną powiązane systemem przestrzeni publicznych oferujących nową jakość – różnorodność treści i możliwości aktywnego spędzania czasu. Koncentracja nowych funkcji oraz atrakcyjna architektura obiektów powinny wzmocnić potencjał ponadlokalnego oddziaływania centrum i radykalnie poprawić jego wizerunek.

2.2. Proces przekształceń centrum powinien być zainicjowany przez inwestycje, które spełnią funkcję katalizatorów dalszych zmian. Zadaniem katalizatorów jest uzyskanie efektu "masy krytycznej" - czyli odpowiednio dużego i zróżnicowanego potencjału nowych funkcji, aby zapewnić skuteczne ożywienie obszaru i wzrost jego atrakcyjności dla inwestycji w sąsiedztwie. Forma architektoniczna nowych obiektów będzie szczególnie istotna, ponieważ powinna być symbolem rozpoczynającej się przemiany.

2.3. Rolę projektów - katalizatorów transformacji będą spełniać:

2.3.1 Inwestycje w strefie Rynek - Rondo:

a) wielofunkcyjna zabudowa zachodniej pierzei Alei Korfantego (obiekty B.1, B.2, B.3, B.5, B.6 i B.7 wg planu koordynacyjnego)

b) zabudowa zamykająca północną pierzeję rynku z kompleksem atrakcyjnych usług publicznych i komercyjnych (oferta inwestycyjna),

c) budowa Eksploratorium – innowacyjnego obiektu rozrywkowo-edukacyjnego (oferta inwestycyjna).

2.3.2 Adaptacja obiektów Starego Dworca na śródmiejską galerię usługowo-handlową.

2.3.3 Rehabilitacja głównych przestrzeni publicznych:

a) Aleja Wojciecha Korfantego,

b) Rynek wraz z przyległymi ulicami św. Jana, Pocztową, Młyńską,

c) ul. Dworcowa – Mariacka

d) ulica 3 Maja i Warszawska.

2.3.4 Ukształtowanie nowej centralnej przestrzeni publicznej – placu i układu ulic pomiędzy zabudową północnej pierzei rynku, ulicą Skargi i planowanym przedłużeniem ul. Moniuszki.

2.3.5 Budowa nowego Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w obszarze operacyjnym obejmującym kwartał ulic Pawła - Wodna - Górnicza.

2.4. Przekształcenia zabudowy wzdłuż Alei Korfantego pójdą w parze z inwestycjami publicznymi i publiczno-prywatnymi o strategicznym charakterze, zlokalizowanymi na obrzeżach ścisłego centrum i północnej części śródmieścia:

a) przebudowa dworca PKP połączona z budową śródmiejskiego centrum usługowo-handlowego,



b) modernizacja Hali Widowiskowo-Sportowej Spodek,

c) budowa Międzynarodowego Centrum Kongresowego,

d) budowa nowej siedziby i sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia,

e) budowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego,

f) budowa Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej,

g) budowa zintegrowanego węzła przesiadkowego w rejonie ul. Sądowej i Goeppert-Meyer,

h) budowa Teatru Opery i Baletu (w dalszej perspektywie),

i) rewitalizacja kwartału zabudowy Pawła – Wodna – Górnicza.

2.5. Kolejnym elementem programu jest sukcesywna rehabilitacja i integracja innych przestrzeni publicznych w centrum oraz kształtowanie nowych placów, parków i ciągów pieszych. Wśród nich najważniejszymi będą:

a) Park Rawy i kontynuacja Bulwarów Rawy,

b) Park Powstańców Śląskich,

c) skwer przy ul. Sokolskiej,

d) układ pasaży pieszych, ulic i placów spinających nową zabudowę po zachodniej stronie Alei Korfantego,

e) układ ulic i ciągów pieszych spinających Aleję Korfantego z obszarem kampusu Uniwersytetu Śląskiego.

2.6. Planowane działania rehabilitacyjne stanowić będą kontynuację już realizowanych projektów:

a) rewitalizacja ulic Mariackiej, Mielęckiego, Starowiejskiej i Stanisława.

b) Rewitalizacja Bulwarów Rawy.

2.7. Działania regeneracyjne podejmowane lub inicjowane przez władze miasta będą przyciągać inwestycje komercyjne na obszar centrum i północnej części śródmieścia. Aktualnie na różnym etapie przygotowania znajduje się kilka przedsięwzięć, o potencjalnie istotnym znaczeniu dla ożywienia centrum, podjętych z inicjatywy znanych firm deweloperskich:

a) Hotel Angelo przy ul. Sokolskiej (Warbud),

b) Kompleks biurowo-apartamentowy przy ul. Chorzowskiej (Howard Eurocape PIA),

c) Budynek apartamentowo-biurowy przy ul. Sokolskiej (NFI Jupiter),

d) Budynek wielomieszkaniowy przy ul. Sokolskiej (Hollybrook),

e) Budynek apartamentowo-usługowy (róg ul. Sokolskiej / Opolskiej - Torca/Terrabud),

f) Zespół budynków apartamentowo-biurowych w rejonie Spodka (GANT S.A.),

g) Budynek biurowo-usługowy z częścią hotelową i galerią handlowo-usługową przy ul. Olimpijskiej (Silesian Investment Center),

h) Przebudowa wieżowca PKP (Hines),

i) Budynek wielofunkcyjny przy Al. Roździeńskiego (LC Corp).

2.8. W centrum i północnej części śródmieścia istnieją ponadto inne możliwości inwestycyjne - tereny do zagospodarowania, przekształcenia lub intensyfikacji istniejącej funkcji. Do najważniejszych należy możliwość budowy obiektu wielofunkcyjnego (w tym w galerii handlowej typu śródmiejskiego) miejscu obecnego Hotelu Silesia, przebudowa hotelu Katowice, a w dalszej perspektywie – ponowne zagospodarowanie terenów położonych pomiędzy ul. Grundmana a ul. Sokolską.

3. R E G E N E R A C J A O B S Z A R U "R Y N E K - R O N D O"

3.1. Pierwszy etap Programu transformacji centrum Katowic obejmie regenerację obszaru operacyjnego Rynek - Rondo, o pow. ok. 12,3 ha.



3.2. Obszar Rynek - Rondo podzielony został na 4 części.

3.2.1 W terenach „I-A”, „I-B”, „I-D” Miasto Katowice zrealizuje program przebudowy układu drogowego, infrastruktury technicznej, modernizacji transportu publicznego i rehabilitacji przestrzeni publicznych, który obejmie powierzchnię 6,35 ha. W pierwszej połowie 2008 r. powstały założenia programu działań inwestycyjnych w tym obszarze, planowanych na okres najbliższych 3-4 lat.

3.2.2 Regeneracja obszaru "I-C" (3,5 ha) zostanie zrealizowana dzięki inwestycjom prywatnym.

3.3. Kolejnym etapem będzie publiczna konsultacja planu koordynacyjnego, planowana na jesień 2008, która dzięki rozpoznaniu oczekiwań i propozycji społecznych pozwoli na wzbogacenie i skorygowanie wizji transformacji centrum oraz ukierunkowanie dalszych prac związanych z Programem transformacji centrum.

3.3.1 Równolegle z konsultacją planu koordynacyjnego wypracowana zostanie koncepcja systemu przestrzeni publicznych dla całego obszaru centrum. Koncepcja zdefiniuje przyszłe funkcje poszczególnych miejsc w systemie przestrzeni publicznych centrum i określi standardy ich zagospodarowania. Koncepcja będzie podstawą działań rehabilitacyjnych przestrzeni publicznych w terenach „I-A”, „I-B”, „I-D”, w tym konkursu na urządzenie przestrzeni Rynku, planowanego na jesień 2008 roku.

3.3.2 Koncepcja systemu przestrzeni publicznych i wyniki konsultacji społecznej zostaną wykorzystane w opracowaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centrum, którego opracowanie rozpocznie się w lipcu b.r.

3.4. Po uzyskaniu społecznej akceptacji wizji nowego centrum rozpocznie się proces wyboru firmy deweloperskiej, której zostanie powierzona realizacja inwestycji w obszarze „I-C”. Deweloper zostanie wyłoniony w trybie konkursu, a zasadniczymi kryteriami wyboru będzie jakość zaproponowanych rozwiązań urbanistyczno-architektonicznych oraz spodziewane efekty społeczne.

4. W S P A R C I E P U B L I C Z N E D L A P R O C E S U T R A N S F O R M A C J I

4.1. Proces transformacji centrum Katowic odbywa się przy bardzo silnym wsparciu środkami publicznymi, zarówno z budżetu Miasta Katowice, jak ze źródeł zewnętrznych – wojewódzkich, krajowych oraz unijnych. Środki te, angażowane w szeroko rozumiane ulepszenia środowiska i infrastruktury, powinny być dźwignią prywatnego finansowania inwestycji w obszarze centrum, przyczyniając się do trwałej poprawy atrakcyjności obszaru dla inwestorów i przyszłych użytkowników. W latach 2008 – 2013 łączną kwotę nakładów inwestycyjnych ze środków publicznych w tym obszarze można szacować na ok. 1,2 mld złotych.

Tab. 1 Zadania w trakcie realizacji oraz planowane w latach 2008-2013

Zadanie

Wartość inwestycji (mln zł)

ogółemw tym środki publiczne

budżet gminy

inne krajowe unijne

PROGRAM TRANSFORMACJI CENTRUM ETAP I – OBSZAR RYNEK-RONDO, w tym:

60,0

• Modernizacja linii tramwajowych w centrum • Przebudowa układu drogowego w obszarze Rynek – Rondo

i budowa parkingu podziemnego w Al. Korfantego• Rehabilitacja przestrzeni publicznej Rynku wraz

z przyległymi ulicami św. Jana, Pocztową, Młyńską, odcinkiem ul. Teatralnej i ul. Warszawskiej (strefa "I-A" projektu Rynek-Rondo)

• Ukształtowanie przestrzeni publicznej w ciągu Alei Wojciecha Korfantego pomiędzy Rynkiem a Rondem (strefa "I-D" projektu Rynek-Rondo)

• Ukształtowanie nowej centralnej przestrzeni publicznej – placu i układu ulic pomiędzy zabudową północnej pierzei rynku, ulicą Skargi i planowanym przedłużeniem ul. Moniuszki (strefa "I-B" projektu Rynek-Rondo)

• Remont zakrytego odcinka koryta Rawy



Zadanie

Wartość inwestycji (mln zł)

ogółemw tym środki publiczne

budżet gminy

inne krajowe unijne

ROZWÓJ INFRASTRUKTURY FUNKCJI METROPOLITALNYCHModernizacja Hali Widowiskowo-Sportowej Spodek 62,5 15,0Budowa Międzynarodowego Centrum Kongresowego 189,0 75,0 38,5

EUROBudowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego 240,0 60,0 180,0Budowa nowej siedziby i sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia

160,0 25,0 135,0

Budowa Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki UŚ 84,0 9,0 12,0 53,0BUDOWA I MODERNIZACJA GMACHÓW PUBLICZNYCHAdaptacja Pałacu Goldsteinów na Urząd Stanu Cywilnego 10,0 10,0Adaptacja byłego Domu Prasy na siedzibę Urzędu Miejskiego 20,0 20,0ROZWÓJ I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJPrzebudowa ul. Słowackiego 1,5 Budowa ul. Mariackiej - Tylnej 8 Budowa układu drogowego w obszarze rewitalizacji byłej KWK Katowice

60

Budowa parkingu podziemnego w ul. Dworcowej *REWITALIZACJA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH Utworzenie strefy ruchu pieszego ul. Mariacka, Dworcowa, Mielęckiego, Stanisława, Starowiejska

12

Utworzenie strefy ruchu uspokojonego - przebudowa układu ulic dojazdowych w centrum

40

Rewitalizacja Bulwarów Rawy (etap III) 15,5Rehabilitacja skweru przy ul. Sokolskiej 1,2ROZWÓJ I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJPrzebudowa kanalizacji w rejonie centrum wraz z nową oczyszczalnią Gigablok

240

* kwota zostanie sprecyzowana po opracowaniu Studium Wykonalności (w trakcie)


WYTYCZNE DO OFERT

VI. WYTYCZNE DO OFERT

1. Z A Ł O Ż E N I A O G Ó L N E

1.1. Przedmiotem oferty powinna być kompleksowa koncepcja regeneracji urbanistycznej obszaru.

1.2. Rozwiązania urbanistyczno-architektoniczne powinny logicznie odzwierciedlać założone cele społeczno - ekonomiczne regeneracji.

1.3. Koncepcja powinna obejmować propozycję organizacji procesu planowania i realizacji inwestycji, adekwatną do uwarunkowań prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych.

1.4. Deweloperzy powinni uwzględnić informacje zawarte w tym rozdziale. Nie wyklucza to możliwości przedstawienia własnych ocen, wniosków i uzasadnionych propozycji przez deweloperów, pod warunkiem ze zostaną one zgłoszone w trybie określonym w warunkach postępowania konkursowego.

2. Z A Ł O Ż E N I A P O L I T Y K I P R Z E S T R Z E N N E J D L A C E N T R U M

2.1. Wykreowanie nowoczesnego, witalnego centrum miejskiego :

• skupiającego różnorodne funkcje – biznesowe, usługowe i mieszkaniowe, zapewniające aktywność obszaru do późnych godzin wieczornych,

• dysponującego bogatą ofertą możliwości spędzania wolnego czasu, atrakcyjną nie tylko dla mieszkańców Katowic, ale również przyciągającą gości spoza miasta;

poprzez przebudowę ekstensywnie zagospodarowanych, nieatrakcyjnych części obszaru - w tym otoczenia Alei Korfantego i zastąpienie zdekapitalizowanej zabudowy z lat 70-tych nową, o wyższej intensywności i jakości oraz o większym zróżnicowaniu programu użytkowego.

2.2. Przywrócenie centrum pozycji najważniejszego ośrodka handlowego Katowic, będącego celem przyjazdów na zakupy z obszaru całej aglomeracji, poprzez wzbogacenie oferty handlowej o sklepy najlepszych marek polskich i zagranicznych, skupione w obiektach handlowych o wysokiej jakości, dysponujących również restauracjami, kawiarniami oraz ofertą rozrywkową i rekreacyjną.

2.3. Wykreowanie żyjących, a zarazem bezpiecznych przestrzeni publicznych o niepowtarzalnym charakterze i klimacie, sprzyjających wypoczynkowi i zabawie, które będą także sceną wydarzeń kulturalnych i staną się ulubionym miejscem spotkań mieszkańców i gości. Osiągnięciu tego celu powinny służyć innowacyjne rozwiązania w projektowaniu przestrzeni publicznych – zaangażowanie w proces planowania samych mieszkańców, artystów, organizacji społecznych oraz wykorzystanie dzieł sztuki, najwyższej jakości materiałów, małej architektury, zieleni ozdobnej i wody.

2.4. Umocnienie wizerunku Katowic jako miasta nowoczesnej architektury, poprzez wybór projektów architektonicznych wyróżniających się oryginalnością i najwyższą jakością, które nadadzą miastu unikalny charakter i rozpoznawalność oraz staną się symbolami rozwijającej się metropolii;

2.5. Unowocześnienie systemu transportowego w centrum i jego dostosowanie do zasad zrównoważonego rozwoju:

a) poszerzenie stref z priorytetem ruchu pieszego,

b) uspokojenie ruchu samochodowego i wyeliminowanie ruchu tranzytowego przez centrum,

c) ograniczenie parkowania samochodów na ulicach, dla nowej zabudowy preferowanie parkowania w garażach podziemnych,

d) modernizację transportu publicznego – ze szczególnym uwzględnieniem tramwajów, aby jako środek dojazdu do centrum miasta stały się realną, atrakcyjną dla pasażerów alternatywą dla samochodu,

e) stworzenie czytelnej sieci powiązań pieszych i rowerowych w obszarze centrum i z terenami otaczającymi.


WYTYCZNE DO OFERT

3. W Y T Y C Z N E P R O G R A M O W O - P R Z E S T R Z E N N E - T E R E N „I-C”

3.1. Podstawą programowych i przestrzennych założeń inwestycji w terenie „I-C” jest koncepcja zagospodarowania centrum, opracowana w następstwie konkursu urbanistyczno-architektonicznego rozstrzygniętego pod koniec 2006 r. (Plan koordynacyjny) oraz wyniki analiz przeprowadzonych w ramach prac nad nową edycją Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego centrum.

3.2. Wizja transformacji centrum będzie przedmiotem publicznej konsultacji, która planowana jest we wrześniu 2008 r., wraz z opracowaniem koncepcji ukształtowania systemu przestrzeni publicznych dla całego obszaru przewidzianego do objęcia miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

3.3. Przedstawione niżej założenia programowe (powierzchnia całkowita obiektów, liczba miejsc parkingowych) należy traktować jako maksymalne dla danego obszaru. Założenia te zostały przyjęte w wyniku analiz przestrzennych i komunikacyjnych oraz potwierdzone prognozą ruchu.

3.4. Proponowane funkcje obiektów mogą podlegać modyfikacji i uszczegółowieniu - pod warunkiem wykazania zasadności tych zmian.

3.5. W terenie "I-C" istnieje możliwość realizacji 4 - 7 obiektów, na terenach obecnie niezabudowanych lub po wyburzeniu istniejących budynków. Łączna powierzchnia użytkowa obiektów - maksymalnie 200 tys. m2.

Tab. 2 Obszar regeneracji Rynek - Rondo. Założenia programowe

obiekt(symbol wg mapy

planu koordyn.)

proponowane funkcje zasady kształtowania zabudowy parkingi / garaże uwagi

B.1 TWU Obiekt wielofunkcyjny (biura, mieszkania, usługi); pow. całkowita - do 140000 m2

Obiekt powinien stanowić dominantę i architektoniczny symbol nowego centrum; wysokość budynku - do 40 kondygnacji

garaż podziemny pod obiektem oraz całym placem przy rondzie, zalecana liczba miejsc 730, max.- 830

a)

B.2 TWU Obiekt wielofunkcyjny (biura/ usługi, mieszkania); pow. całkowita – do 24000 m2

wysokość do 15 kondygnacji

garaż podziemny pod obiektem - ok. 190 miejsc

a), b)

B.3 TWU Obiekt wielofunkcyjny (biura, mieszkania, usługi); pow. całkowita – do 40000 m2

wysokość do 20 kondygnacji, zalecane ograniczenie wysokości zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie Superjednostki

garaż podziemny pod obiektem - ok. 288 miejsc

a), b) c)

B.4 TWU Obiekt istniejący - budynek mieszkalny wielorodzinny, do zachowania

16 kondygnacji

B.5 TWU Obiekt usługowo-handlowy, z możliwością udziału mieszkań, pow. zabudowy: – 2400 m2, pow. użytkowa kondygnacji nadziemnych - ok. 14000 m2, w tym handel detaliczny - min. 2400 m2, udział mieszkań - do 30%


garaż podziemny pod obiektem - ok. 200 miejsc, dodatkowo możliwość korzystania z garażu publicznego pod Aleją Korfantego (ok. 150 miejsc)

B.6 TWU Obiekt usługowo-handlowy, pow. zabudowy: – 2400 m2 , pow. całkowita - 40000 m2


maksymalna dopuszczalna liczba miejsc parkingowych - 300 miejsc, w tym 200 w garażu podziemnym

d)

B.7 TWU Obiekt handlowo-usługowy, pow. całkowita - 17000 m2

wysokość do 8 kondygnacji garaż podziemny pod obiektem, zalecana liczba miejsc 100, max. możliwa do uzyskania - 240

łączna powierzchnia użytkowa handlu detalicznego we wszystkich obiektach: 20-25 tys. m2; udział funkcji mieszkaniowej w łącznej powierzchni użytkowej - ok. 20-30%


WYTYCZNE DO OFERT

uwagi:

a) alternatywne możliwości kształtowania zabudowy: realizacja jednego obiektu lub zespołu 3 funkcjonalnie połączonych ze sobą obiektów B.1, B2, B3 - pod warunkiem zachowania ciągów pieszych oznaczonych na mapie planu koordynacyjnego żółtą przerywaną linią, jako przestrzeni publicznie dostępnych przez całą dobę; w przypadku połączenia obiektów na skrzyżowaniu ciągów pieszych (Pasaż Korfantego, Oś Nauki) zalecane ukształtowanie dziedzińca lub atrium

b) możliwość alternatywnego kształtowania zabudowy w przypadku braku porozumienia z właścicielem części terenu (proponowany obiekt znajduje się w połowie na gruntach gminy, w połowie na gruncie prywatnym)

c) zalecane zachowanie przejazdu pod budynkiem w ciągu planowanej ul. Śródmiejskiej, wymagane ukształtowanie ciągu pieszego oznaczonego na mapie planu koordynacyjnego żółtą przerywaną linią, jako przestrzeni publicznie dostępnej przez całą dobę;

d) wymagane zachowanie ciągu pieszego oznaczonego na mapie planu koordynacyjnego żółtą przerywaną linią, jako przestrzeni publicznie dostępnej przez całą dobę.

3.6. Podstawowe założenia kształtowania zabudowy określone są na planszy planu koordynacyjnego i wyznaczają nieprzekraczalne gabaryty obiektów. Koncepcje deweloperskie mogą proponować zagospodarowanie o niższej intensywności, a także alternatywne rozwiązania w zakresie ukształtowania zabudowy.

4. T R A N S P O R T

4.1. Rozwiązania projektowe dotyczące obsługi komunikacyjnej nowych obiektów i sposobu zaspokojenia potrzeb parkingowych powinny być zgodne z Polityką transportową Miasta Katowice.

4.1.1 Obsługa komunikacyjna planowanego zagospodarowania powinna bazować w głównej mierze na transporcie publicznym.

4.1.2 Projekt powinien zapewniać uprzywilejowanie ruchu pieszego i rozwój transportu rowerowego.

4.2. W latach 2008-2012 zostanie zrealizowana modernizacja sieci tramwajowej w centrum. Przewiduje się poprawę dostępności terenu poprzez wykonanie nowego przystanku tramwajowego na odcinku pomiędzy Rynkiem a Rondem.

4.3. Przebudowa Alei Korfantego, w tym wykonanie wjazdów do garaży podziemnych, planowana jest jako zadanie publiczne.

4.4. Bezpośredni dojazd samochodem do terenów inwestycyjnych będzie możliwy z Alei Korfantego (poprzez zjazdy lub ulice poprzeczne do Alei) oraz poprzez planowaną ul. Śródmiejską.

4.5. Wjazd do garażu podziemnego pod obiektem B.1 TWU proponowany jest poprzez przedłużenie istniejącego zjazdu do garażu pod Superjednostką.

4.6. Wjazdy do garaży podziemnych pod pozostałymi planowanymi obiektami - z poziomu terenu w ciągu ulicy Korfantego, a następnie z poziomu "-1" - zlokalizowane w osi ulic poprzecznych do Al. Korfantego (oznaczonych na planszy zbiorczej planu Koordynacyjnego jako Oś Natury, Most Milenijny).

4.7. Garaże wbudowane w obiekt nad poziomem terenu dopuszcza się tylko w obiekcie B.6, ze względu na brak możliwości realizacji niezbędnej liczby miejsc postojowych w garażu podziemnym.

4.8. Parkowanie naziemne powinno być ograniczone do niezbędnego minimum (stanowiska dla taksówek, niepełnosprawnych itp.)

4.9. W projektach należy uwzględnić uwarunkowania i zasady obsługi komunikacyjnej zawarte w opracowaniu "Koncepcja obsługi komunikacyjnej centrum miasta Katowice" (opracowanie pod kier. Prof. dr hab. inż. Andrzeja Rudnickiego)

5. I N F R A S T R U K T U R A T E C H N I C Z N A

5.1. Teren znajduje się w zasięgu sieci infrastruktury technicznej o parametrach umożliwiających obsługę proponowanego zagospodarowania.

5.2. Stan uzbrojenia terenu (ważniejsze sieci i urządzenia) przedstawia załączona mapa.

5.3. Realizacja zagospodarowania terenu "I-C" wymagać będzie przełożenia odcinków sieci oraz urządzeń kolidujących z planowaną zabudową i garażami podziemnymi. Wg obecnego rozpoznania potrzeba


WYTYCZNE DO OFERT

przebudowy dotyczy następujących elementów infrastruktury:

5.3.1 kanalizacja:

a) kolektor ogólnospławny Orl/11 Ø 1200 mm: odcinek od przepompowni CHORZOWSKA DTŚ do kolektora „Centrum” (dł. 168 m + 167 m w Al. Korfantego - do analizy)

b) kanał ogólnospławny Ø 315 mm (z kopuły pod rondem) (dł. ok. 50 m)

c) ogólnospławny kolektor lewobrzeżny rzeki Rawy "Centrum" Ø 1500 mm (do analizy - odcinek dł. ok. 170 m)

d) kanał ogólnospławny Ø 300 mm (z Superjednostki do kolektora „Centrum”, dł. ok.170 m) + przepompownia „Kabaret”

e) kolektor ogólnospławny Ø 1000 mm: odcinek po wschodniej stronie Al. Korfantego do kolektora „Centrum” (dł. 168 m + 167 m - do analizy)

f) kanał deszczowy Ø 1000 mm w Al. Korfantego (dł. ok. 335 m )

g) kanał deszczowy Ø 1250/1500 mm w rynku (dł. ok. 80 m )

5.3.2 sieć wodociągowa do analizy – zależnie od planów budowy parkingów podziemnych - sieć w rejonie rynku Ø 225 – 500 mm, odcinki o łącznej długości ok. 350 m

5.3.3 sieć gazowa : gazociąg średnioprężny od SRP Superjednostka Rondo do parku Powstańców – dł. ok. 300 m,

5.3.4 ciepłociąg wysokoparametrowy Ø 600 mm odcinek od Parku Powstańców do BWA o dł. ok 180 m i wzdłuż BWA – ok. 75 m,

5.3.5 sieci rozdzielcze i sieć elektroenergetyczna – do ustalenia po inwentaryzacji.

5.4. Przebudowa sieci zostanie zrealizowana wg harmonogramu opracowanego przez Inżyniera Kontraktu, odpowiedzialnego ze strony Miasta Katowice za program przebudowy układu drogowego, infrastruktury technicznej i rehabilitacji przestrzeni publicznych w obszarze regeneracji Rynek - Rondo.

6. W A R U N K I E K O F I Z J O G R A F I C Z N E

6.1. Głównym uwarunkowaniem od strony warunków fizjograficznych jest położenie terenu w obrębie płaskiej, rozległej doliny Rawy. Sama rzeka przepływa przez centrum w zamkniętym kanale. Rawa, pozbawiona naturalnego przepływu wskutek zmian spowodowanych przez górnictwo, pełni obecnie funkcję kolektora odprowadzającego wody opadowe i wody z oczyszczalni ścieków. Rzeka nie stwarza zagrożenia powodziowego na obszarze centrum.

6.1.1 Ukształtowanie terenu. Teren jest praktycznie płaski, nieznacznie nachylony w kierunku południowym - deniwelacja nie przekracza 2 m.

6.1.2 Warunki posadowienia budynków. Śródmiejska część doliny Rawy charakteryzuje się obecnością zróżnicowanych gruntów nienośnych o dużej miąższości (osady rzeczne, niejednorodne nasypy antropogeniczne, luźne utwory piaszczyste i żwirowe). Podłoże skalne tworzą utwory karbońskie - piaskowce i łupki, którym towarzyszą pokłady węgla. Należy również spodziewać się płytkiego zalegania wody gruntowej. Grunty nienośne, nie nadające się do bezpośrednich posadowień obiektów budowlanych, wymagają szczegółowego rozpoznania warunków geotechnicznych ich posadawiania.

6.1.3 Przewietrzanie. W obszarze dominują wiatry z kierunków zachodnich (wzdłuż doliny Rawy). Występuje też znaczny udział cisz, szczególnie w miesiącach zimowych, powodując zaleganie chłodnego powietrza. Sposób kształtowania zabudowy i zieleni powinien uwzględniać właściwe kształtowanie lokalnych warunków klimatycznych - nie tylko dobre przewietrzanie obszaru, ale także eliminację niekorzystnego oddziaływania turbulencji i zwiększonej prędkości wiatrów w sąsiedztwie wysokich budynków.

6.1.4 Warunki górnicze. Teren nie jest objęty wpływami bieżącej ani historycznej eksploatacji górniczej, nie znajduje się również w zasięgu eksploatacji planowanej w przyszłości.

6.1.5 Warunki akustyczne. Miasto Katowice dysponuje aktualną mapą hałasu, którą należy wykorzystać przy projektowaniu zagospodarowania terenu.


WYTYCZNE DO OFERT

7. Z A B Y T K I. Ś R O D O W I S K O K U L T U R O W E

7.1. Teren "I-C" sąsiaduje z dwoma obiektami uznanymi za dobra kultury współczesnej (Opinia Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków): Halą Widowiskowo-Sportową Spodek i Pomnikiem Powstań Śląskich.

7.2. Propozycje ukształtowania zabudowy obszaru powinny uwzględniać symboliczne znaczenie wyżej wymienionych obiektów dla wizerunku miasta Katowice.


ZAŁĄCZNIK 1 WYTYCZNE PROJEKTOWE

1. W Y M A G A N I A O G Ó L N E

1.1. Koncepcje deweloperskie powinny obejmować cały obszar "I-C" i "I-D" oraz stanowić rozwiązanie spójne pod względem funkcjonalnym i architektonicznym, a zarazem komplementarne i zintegrowane ze strukturą urbanistyczną centrum.

1.2. Projekt powinien odznaczać się oryginalnością wyrazu architektonicznego oraz kreować wielowątkową przestrzeń złożoną z budynków i miejsc o unikalnym charakterze i klimacie, wspólnie tworzących atrakcyjne środowisko zamieszkania, pracy i spędzania wolnego czasu.

1.3. Projekt powinien zapewnić radykalną poprawę wizerunku centrum Katowic i stać się katalizatorem dalszych zmian, podnosząc atrakcyjność przyległych terenów.

1.4. Rozwiązania w zakresie ukształtowania architektury i przestrzeni publicznych nie mogą utrudniać realizacji kolejnych etapów przebudowy centrum.

2. K O M P O Z Y C J A

2.1. Nowy zespół zabudowy powinien komponować się harmonijnie z sylwetą miasta, honorując widoczność ważnych dla wizerunku Katowic, wartościowych dominant, zwłaszcza z punktów widokowych oraz uczęszczanych miejsc publicznych i ciągów komunikacyjnych, a także istniejące i proponowane osie kompozycyjne.

2.2. Dla kształtowania fizjonomii centrum istotne znaczenie ma koncepcja symbolicznych „bram” obszaru śródmiejskiego przyjęta w strategii rozwoju miasta, w formie budynków – dominant usytuowanych przy głównych drogach w rejonie wjazdów do strefy śródmiejskiej, które mają podkreślać przestrzenną definicję śródmieścia. Koncepcja ta w uchwalonych już miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego została zinterpretowana jako dopuszczenie budynków wysokościowych usytuowanych w rejonie wjazdów do strefy śródmiejskiej. W projekcie nowego założenia zachodniej pierzei Alei Korfantego niezbędne jest zatem uwzględnienie obiektów planowanych, zgodnie z zatwierdzonymi decyzjami o pozwoleniu na budowę i o warunkach zabudowy, jak również założeń będącej w trakcie opracowania nowej polityki przestrzennej.

2.3. Propozycje kształtowania zabudowy powinny uwzględniać główne założenia koncepcji pokonkursowej:

a) Główna oś kompozycyjna śródmieścia na kierunku północ - południe, którą wyznacza Aleja Korfantego eksponująca gmach katedry Chrystusa Króla położony w południowej części śródmieścia powinna zostać podkreślona nową pierzeją zachodnią Alei, utworzoną przez budynki planowane w terenach B.1 - B.7.

b) Para prostopadłych do Alei Korfantego ciągów (Oś Nauki, Oś Natury) stanowić będzie istotny element założenia urbanistycznego nowego centrum miasta. Wzmocnią one definicję głównej osi kompozycyjnej miasta na kierunku wschód – zachód, wyznaczonej przez ulice Chorzowską i Roździeńskiego. Nawiązując do idei symbolicznych bram centrum proponuje się zaakcentowanie tych osi sekwencją silnych dominant, którą utworzą budynki usytuowane:

• na obrzeżach kampusu Uniwersytetu Śląskiego,

• po zachodniej stronie ulicy Sokolskiej (pomiędzy gmachami Stalexportu i Banku Śląskiego)

• na skrzyżowaniu głównych osi kompozycyjnych w rejonie ronda (budynek B.1 – który powinien być główną dominantą i zarazem symbolem nowego centrum Katowic).

c) Istotnym elementem koncepcji jest kształtowanie założenia urbanistycznego w którym wnętrza urbanistyczne spełniają równie istotną rolę jak tkanka architektoniczna. Wskazuje to na potrzebę czytelnej definicji wnętrz urbanistycznych oraz nadanie im właściwej skali i proporcji, umożliwiających spełnianie społecznie integrującej funkcji. W tym celu proponowane jest odtworzenie północnej pierzei Rynku – nawiązujące do historycznej lokalizacji – oraz zamknięcie perspektywy Alei Korfantego od strony południowej.

d) Zgodnie z koncepcją przebudowy centrum proponowane jest wzmocnienie roli pasażu pieszego w zabudowie po zachodniej stronie Alei Korfantego, poprzez obudowę atrakcyjną nową zabudową, nasyconą funkcjami centrotwórczymi oraz poprzez jej przedłużenie w kierunku ronda.

2.4. Wysokość zabudowy powinna wzrastać w kierunku od historycznej części miasta (ul. Mickiewicza) do ronda



a) wymagana dominanta - wieża zlokalizowana w terenie B.1 (lub w obrębie połączonych terenów B.1, B.2, B.3 - w przypadku realizacji jednego obiektu w tym obszarze);

b) maksymalna i zarazem zalecana wysokość zabudowy - zgodnie z oznaczeniem na planszy planu koordynacyjnego; dopuszcza się realizację zabudowy o mniejszej wysokości, przy czym:

c) minimalna wysokość powinna być równa wysokości zabudowy pierzei wschodniej ul. Korfantego pomiędzy ulicami Moniuszki i Piastowską.

3. Z A B U D O W A

3.1. Zabudowa powinna być sytuowana z zachowaniem obowiązujących i nieprzekraczalnych linii zabudowy oznaczonych na planszy planu koordynacyjnego. Budynki powinny mieć podcienia o wysokości dwóch kondygnacji i szerokości 4 m (od strony Al. Korfantego oraz w miejscach oznaczonych na planszy planu koordynacyjnego). Dotyczy to także budynku B.1 w przypadku, gdy jego fasada zostanie usytuowana na nieprzekraczalnej linii zabudowy kontynuującej pierzeję Al. Korfantego.

3.2. W obszarze obejmującym tereny inwestycyjne B.1 – B.3 może być zrealizowany zespół trzech niezależnych budynków, lub alternatywnie

a) dwa budynki (jeden w terenie B.1 oraz drugi – na połączonych terenach B.2 i B.3),

b) jeden budynek (na połączonych terenach B.1, B.2 i B.3)

pod warunkiem zachowania przejść pieszych w ciągu Pasażu Śródmiejskiego i Osi Nauki. Przejścia powinny mieć wysokość co najmniej 2 kondygnacji i charakter ogólnodostępnej przestrzeni publicznej.

3.3. Wszystkie budynki powinny być skierowane fasadą frontową w kierunku przestrzeni publicznych, a kondygnacje parterowe wzdłuż ulic i pasaży pieszych muszą być "żywe" - zagospodarowane w formie dostępnych z zewnątrz budynku sklepów, restauracji i innych lokali usługowych. Co najmniej 75% długości fasad powinny zajmować witryny sklepów, galerii, restauracji, kawiarni, klubów lub innych usług związanych ze spędzaniem wolnego czasu.

3.4. Dla osiągnięcia głównego celu transformacji centrum, jakim jest zmiana wizerunku Katowic, szczególne znaczenie ma jakość architektury.

3.4.1 Oczekiwane są projekty najwyższej klasy, cechujące się oryginalnością, urozmaiceniem formy, wykorzystaniem jej do artykulacji przeznaczenia obiektu, trwałością, starannym dopracowaniem szczegółu.

3.4.2 Dachy budynków powinny mieć charakter „piątej elewacji”; preferowane są funkcjonalne rozwiązania zagospodarowania dachów w formie ogrodów, miejsc wypoczynku.

3.4.3 Projekty powinny zawierać nowoczesne rozwiązania w aspekcie funkcji budynków – łączenie wielu funkcji w obrębie obiektu w sposób podnoszący jego atrakcyjność jako całości, przewidywanie możliwości elastycznej zmiany funkcji stosownie do zmieniających się potrzeb rynkowych, stylów życia, standardów technicznych i ekologicznych.

4. P R Z E S T R Z E N I E P U B L I C Z N E

4.1. Przestrzenie publiczne - place, parki, skwery, ciągi piesze, ulice w obrębie centrum powinny tworzyć czytelnie zorganizowaną, spójną sieć, która poprzez staranne rozwiązania projektowe będzie

a) znakiem rozpoznawczym, ułatwiającym orientację w mieście,

b) elementem budującym tożsamość i potwierdzającym pozycję miasta.

4.2. Przestrzenie publiczne w centrum powinny być nie tylko atrakcyjne pod względem estetycznym. Najistotniejszym rezultatem którego oczekuje się od proponowanych rozwiązań jest ukształtowanie przestrzeni, które nie będą jedynie dystansami pomiędzy zabudową i obszarem przemieszczania się użytkowników centrum, lecz będą tworzyć sekwencję miejsc nasyconych własnym znaczeniem, obdarzonych potencjałem kreowania zdarzeń kulturalnych i społecznych.

4.3. Rozwiązania placów, skwerów, pasaży pieszych powinny służyć integracji społecznej i zapewniać bezpieczeństwo.



4.4. Szczególny nacisk należy położyć na nasycenie przestrzeni zielenią ozdobną o zróżnicowanej formie i składzie gatunkowym. W przypadku, gdy projektowana zabudowa wymaga usunięcia istniejących drzew, powinny one być przesadzone na nowe miejsca. Należy unikać wycinania drzew.

4.5. Poszczególne miejsca powinny być wzbogacone w dzieła sztuki o najwyższych walorach estetycznych, zaprojektowane specjalnie na użytek tych przestrzeni, w taki sposób aby stanowiły one integralną część zespołu architektonicznego.

4.6. Projekty powinny odznaczać się najwyższą jakością wzornictwa, zastosowanych materiałów i troską o detal. Elementy małej architektury, zieleń i woda w poszczególnych założeniach powinny stanowić atrakcje wzbogacające i kreujące indywidualny charakter miejsca.

5. W Y M A G A N Y Z A K R E S O F E R T

5.1. Miasto Katowice poszukuje partnera, który dysponuje odpowiednim doświadczeniem w realizacji przedsięwzięć związanych z regeneracją centrów miast i będzie wspierał zespół Urzędu Miasta w całym procesie planowania, projektowania i realizacji inwestycji oraz współpracował z biurem koordynatora projektu.

5.2. Oferenci powinni przedstawić koncepcję architektoniczno-urbanistyczną obejmującą cały teren „I-C” wraz z terenem „I-D” I-go etapu realizacji przebudowy centrum, która zawierać będzie :

a) kompleksowe założenia funkcjonalne zarówno dla zabudowy, jak przestrzeni publicznych, przedstawione w formie opisowej i graficznej, obejmującej makietę i wizualizacje komputerowe, ukazujące wygląd zespołu z punktów widokowych

b) powiązania z otoczeniem,

5.3. Oprócz wypracowania koncepcji architektoniczno – urbanistycznej oferenci powinni przedstawić koncepcję realizacji przedsięwzięcia, w tym studium wykonalności oraz propozycje swojego zaangażowania:

a) w procesie uzgadniania i opiniowania na wszystkich etapach projektowania i realizacji projektu,

b) w działania służące uzyskaniu akceptacji społecznej dla przyjętych rozwiązań, zwłaszcza w zakresie kształtowania przestrzeni publicznych,

c) w finansowaniu realizacji budowy dróg, urządzenia przestrzeni publicznych i przebudowy infrastruktury technicznej,

5.4. Oferenci powinni ponadto:

5.4.1 zapewnić wypracowanie, wspólnie z Urzędem Miasta, kompleksowego harmonogramu działań obejmujących zarówno fazę projektową, jak realizacyjną przedsięwzięcia, uwzględniającego zaangażowanie wszystkich potencjalnych stron, w tym reprezentacji środowisk profesjonalnych i społecznych;

5.4.2 wykazać się zaangażowaniem w swoim zespole specjalistów z zakresu planowania urbanistycznego, którzy posiadają doświadczenie w projektowaniu regeneracji śródmieść dużych miast oraz zapewnić udział tych osób w trakcie całej fazy projektowania przedsięwzięcia,

5.4.3 powierzyć projektowanie wybitnym architektom, legitymującym się międzynarodowym uznaniem potwierdzonym nagrodami w konkursach lub rankingach profesjonalnych, uzyskanymi za dotychczasowe realizacje obiektów użyteczności publicznej w tkance śródmiejskiej.

6. K R Y T E R I A U R B A N I S T Y C Z N O – A R C H I T E K T O N I C Z N E O C E N Y K O N C E P C J I

6.1. Spójność koncepcji z założeniami polityki przestrzennej i transportowej miasta

6.2. Kompleksowość i integralność koncepcji w aspekcie zarówno architektonicznym, jak urbanistycznym, w tym powiązań z istniejącą tkanką miejską

6.3. Funkcjonalność rozwiązania – czytelna struktura i hierarchia przestrzeni, wygoda użytkowania, dostępność

6.4. Wpływ proponowanego rozwiązania na ożywienie całego obszaru centrum i wzrost atrakcyjności inwestycyjnej przyległych terenów wymagających przekształceń (efekt katalizatora)

6.5. Wpływ rozwiązań funkcjonalnych i formalnych na trwałość efektu regeneracji



6.6. Różnorodność funkcji i form

6.7. Jakość architektury – wartość estetyczna i unikatowość projektu, wartość proponowanych relacji przestrzennych w stosunku do otoczenia

6.8. Jakość i atrakcyjność przestrzeni publicznych

6.9. Funkcjonalność rozwiązań w zakresie obsługi transportowej i zgodność z kryteriami zrównoważonego rozwoju

6.10. Kryteria dodatkowe oceny ofert:

6.10.1 liczba / wartość zrealizowanych projektów z zakresu regeneracji śródmieść, w tym liczba projektów nagrodzonych za jakość rozwiązań urbanistycznych (nie architektonicznych)

6.10.2 podobieństwo zrealizowanych projektów do sytuacji centrum Katowic: podobna wielkość miasta lub aglomeracji miejskiej (w stosunku do aglomeracji katowickiej), miasto postindustrialne, rozwijająca się metropolia

6.10.3 architekci w zespole legitymujący się znaczącymi krajowymi i międzynarodowymi nagrodami.

7. O R G A N I Z A C J A F A Z Y P R Z Y G O T O W A W C Z E J I N W E S T Y C J I

7.1. Realizacja przebudowy centrum będzie złożonym przedsięwzięciem, ze względu na niejednorodną strukturę własności terenu oraz konieczność skoordynowania rozwiązań w zakresie przebudowy układu drogowego, sieci tramwajowej i sieci infrastruktury technicznej – zarządzanych przez kilka różnych przedsiębiorstw. Aby osiągnąć spójny i harmonijny rezultat procesu transformacji centrum i uniknąć zagrożenia, że przerodzi się ono w zlepek inwestycji niepowiązanych w funkcjonalną całość, Władze Miasta dążą do jak najszybszego wyłonienia dewelopera, który podejmie się funkcji partnera Miasta Katowice, odpowiedzialnego za spójną i konsekwentną realizację wizji transformacji.

7.2. Rola Miasta w tym procesie polegać będzie na promocji przedsięwzięcia, rozwiązywaniu problemów związanych z gospodarką nieruchomościami w odniesieniu do elementów inwestycji stanowiących cel publiczny oraz pomocy w uzyskaniu decyzji administracyjnych.

7.3. Na realizację tego celu, w tym urządzenie przestrzeni publicznych, musi być przeznaczony zadeklarowana część nakładów inwestycyjnych, nie mniejsza niż 1% całkowitego kosztu inwestycji.

7.4. Deweloper jest zobowiązany do uzyskania akceptacji społecznej dla projektu przebudowy, poprzez działania promocyjne, uwzględnienie uzasadnionych propozycji i uwag partnerów społecznych oraz konkretne działania realizacyjne, dotyczące zwłaszcza funkcjonalności i uatrakcyjnienia przestrzeni publicznych.

7.5. Projekt zagospodarowania przestrzeni publicznych, w tym forma dzieł plastycznych i innych elementów małej architektury powinien uzyskać odrębną akceptację, niezależnie od pozwolenia na budowę.

7.6. Przed wydaniem decyzji umożliwiających realizację inwestycji deweloper zawrze z Miastem umowę określającą szczegółowe wzajemne zobowiązania stron, w tym zobowiązania w zakresie realizacji lub współfinansowania części inwestycji dotyczących:

a) przekładek i budowy infrastruktury technicznej

b) systemu transportu, w tym:

c) budowy dróg dojazdowych,

d) usprawnienia transportu publicznego (np. budowa lub modernizacja przystanków),

e) ciągów pieszych i rowerowych wraz z ich infrastrukturą;

f) przestrzeni publicznych, w tym:

g) dzieł plastycznych,

h) monitoringu oraz innych rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo publiczne;

i) wymagań w zakresie środowiska, w tym zieleni ozdobnej.


ZAŁĄCZNIK 2 TŁO SPOŁECZNO-GOSPODARCZE

1. T Ł O S P O Ł E C Z N O - G O S P O D A R C Z E

1.1. Katowice są największym obszarowo, po Dąbrowie Górniczej miastem Aglomeracji Górnośląskiej3; powierzchnia miasta (165 km2) stanowi 10,4% obszaru aglomeracji oraz 13,5% obszaru Metropolii Katowickiej 4. Śródmieście Katowic jest położone niemal dokładnie w centrum aglomeracji.

1.2. Warunkiem osiągnięcia oczekiwanych celów regeneracji obszaru Rynek - Rondo będzie wykorzystanie wyjątkowego potencjału rozwojowego terenu "I-C" wynikającego z jego unikalnej lokalizacji w obrębie śródmieścia Katowic, aglomeracji i obszaru metropolitalnego, wreszcie - województwa śląskiego.

1.3. Ze względu na oczekiwaną propozycję lokalizacji w terenie "I-C" funkcji o randze metropolitalnej, poniższy rozdział zawiera podstawowe dane charakteryzujące możliwości rozwojowe wynikające z kontekstu miejskiego, regionalnego i pozycji w stosunku do głównych ośrodków metropolitalnych w kraju.

1.4. Z powodu specyfiki struktury urbanistycznej Metropolii Katowickiej, w której granice administracyjne miast są w znacznej mierze sztuczne, Katowice nie dominują nad innymi miastami pod względem liczby mieszkańców (ludność Katowic stanowi tylko 16% ludności). Warto jednak zauważyć, że w obszarze o promieniu 11 km od centrum Katowic mieszka około 830 tys. osób (gęstość zaludnienia 2185 osób/km2, blisko 18% ludności woj. śląskiego i 42% ludności Metropolii Katowickiej). Obszar ten mieści wszystkie tereny osadnicze Katowic, a ponadto sąsiednie miasta: Chorzów, Świętochłowice, Siemianowice Śl., Czeladź oraz część terenów Rudy Śl., Będzina, Sosnowca, Mysłowic, Bytomia, Piekar Śl. i Mikołowa.

1.4.1 Ranga Katowic w Metropolii Katowickiej jest zdecydowanie wyższa niż wynikać by to mogło z niewielkiej przewagi potencjału ludnościowego miasta nad innymi ośrodkami aglomeracji. Katowice dysponują relatywnie najlepszą w aglomeracji bazą materialną umożliwiającą realizację funkcji o znaczeniu metropolitalnym i regionalnym, dzięki czemu stanowią : • główny ośrodek administracyjny woj. śląskiego,• główny węzeł komunikacyjny i przesiadkowy,• główny ośrodek nauki aglomeracji,• główny ośrodek medyczny aglomeracji,• ważny ośrodek podejmowania decyzji gospodarczych i finansowych,• ośrodek kultury wyższej, • centrum hotelowe i biurowe.

1.4.2 Baza funkcji metropolitalnych Katowic jest jednak niewystarczająca i wymaga rozbudowy, głównie w zakresie miejsc noclegowych (w tym w hotelach wyższej kategorii), powierzchni biurowych o podwyższonym standardzie, obiektów kulturalnych oraz służących organizacji imprez sportowych i wystawienniczych, mieszkań o wysokim standardzie, a w znacznym stopniu – również w zakresie usług handlu i rozrywki.

Tempo rozwoju miasta w najbliższych 10 - 15 latach zależeć będzie jednak od tego, w jakim stopniu Katowice, dyskontując obecną przewagę nad innymi miastami aglomeracji, zdołają wykorzystać swój największy atut rozwojowy - jakim jest pozycja centrum całego obszaru metropolitalnego.

1.5. Potencjał rozwojowy Katowic. Biorąc pod uwagę znakomite położenie geograficzne w centrum Europy oraz systematycznie poprawiającą się infrastrukturę, Metropolia Katowicka oraz Katowice jako jej miasto centralne mają przed sobą znakomite możliwości rozwoju. Do mocnych stron metropolii należą:

1.5.1 Dostępność komunikacyjna.

a) Metropolia Katowicka położona jest na przecięciu dwóch transeuropejskich korytarzy transportowych – nr III i nr VI sieci TEN-T. Jest największym w kraju węzłem drogowym, skupiającym 2 drogi międzynarodowe (E40 (autostrada A4) i E75 (autostrada A1 - w budowie, odcinek o długości 166,8 km biegnący przez teren woj. śląskiego ma być ukończony w 2010 r.) oraz 10 dróg krajowych, w tym jedną ekspresową. Węzeł autostrad A4 i A1 powstanie pomiędzy Zabrzem i Gliwicami, w odległości ok. 15 minut jazdy samochodem od centrum Katowic. W klasie ekspresowej zrealizowana jest też główna arteria drogowa konurbacji - Drogowa Trasa Średnicowa Katowice – Ruda Śl., która w najbliższych latach zostanie przedłużona do Gliwic.

3 W granicach 24 miast (patrz mapka na str. 5)

4 W granicach 14 miast tworzących Górnośląski Związek Metropolitalny



b) Oprócz dogodnego położenia w stosunku do międzynarodowych regionalnych portów lotniczych (odległość 34 – 80 km od centrum Katowic), Katowice posiadają lotnisko miejskie, położone w bezpośrednim sąsiedztwie śródmieścia. Lotnisko jest zarejestrowanym lotniskiem cywilnym, obsługuje samoloty sportowe i ruch biznesowy.

c) Metropolia Katowicka jest jednym z najważniejszych w kraju węzłów kolejowych w ruchu pasażerskim i towarowym, w którym skupiają się linie kolejowe o znaczeniu krajowym, w tym objęte umowami międzynarodowymi AGC i AGTC, położone w korytarzach transportowych, istotne dla międzynarodowego transportu kombinowanego.

d) W Katowicach skupia się większość przebiegających przez aglomerację linii kolejowych o znaczeniu państwowym (w tym linie AGC i AGTC) z ważnymi stacjami kolejowymi - osobową (Katowice) i towarową (Muchowiec) oraz lokalnym. Katowice posiadają całoroczne połączenia z głównymi ośrodkami w kraju, w tym z wszystkimi, poza Olsztynem, miastami wojewódzkimi (w tym z Warszawą 15 połączeń dziennie, z Krakowem - 27, z Wrocławiem - 16) oraz połączenia międzynarodowe z Wiedniem, Berlinem, Hamburgiem, Moskwą, Pragą oraz Czeskim Cieszynem, Ostrawą i Żyliną.

e) Katowice stanowią najważniejszy węzeł przesiadkowy komunikacji publicznej aglomeracji, z największą osobową stacją kolejową w regionie oraz węzłem dalekobieżnych i regionalnych linii autobusowych. Regularne, dalekobieżne linie autobusowe łączą Katowice z głównymi miastami kraju (Warszawa, Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań, Lublin) i szeregiem mniejszych ośrodków, a także z licznymi miastami w zachodniej i południowej Europie.

f) W przygotowaniu jest modernizacja transportu zbiorowego, w której nacisk został położony na transport szynowy, szczególnie tramwaje.

1.5.2 Potencjał ludnościowy. Mocną stroną aglomeracji jest koncentracja ludności, dzięki której stanowi ona ogromny rynek konsumencki oraz największe po Warszawie zagłębie siły roboczej, o stosunkowo młodej strukturze wieku i systematycznie poprawiającej się strukturze wykształcenia.

a) Liczba mieszkańców Aglomeracji Górnośląskiej wynosi 2,291 mln osób (80% ogółu mieszkańców obszaru metropolitalnego, gęstość zaludnienia 1448 osób/km2), a w miastach Metropolii 1,98 mln.

Tab. 3 Ludność Katowic na tle województwa i miast Metropolii Katowickiej (stan 31 XII 2007)

KATOWICE Metropolia Katowicka Woj. śląskie

Ludność [w tys.] 312,2 1978,5 4654,1

- na 1 km2 [w tys.] 1,90 1,62 0,38

- w wieku przedprodukcyjnym [w tys.] 50,22 334,16 847,10

- w wieku produkcyjnym [w tys.] 203,50 1318,09 3055,93

- w wieku poprodukcyjnym [w tys.] 59,74 332,68 759,28

- w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w w. produkcyjnym 54,0 50,6 52,6

liczba kobiet na 100 mężczyzn 111 108 107

źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach

Tab. 4 Ludność i pracujący w miastach Metropolii Katowickiej na tle głównych polskich metropolii w 2006 r.

liczba ludnościliczba pracujących *

ogółem na 1000 os.napływ

migracyjnyodpływ

migracyjnysaldo migracji na 1000 mieszk.

Metropolia Katowicka 1990750 551644 271,5 20481 30143 -4,21

Warszawa 1702139 759447 446,2 24958 16779 -4,38

Łódź 760251 208108 273,7 4355 6146 -2,37

Kraków 756267 258474 341,8 7507 6682 -2,63

Trójmiasto 748126 681477 286,8 9802 11753 1,12

Wrocław 634630 198262 312,4 7276 7581 -0,49

Poznań 564951 224741 397,8 6550 8974 4,83* w jednostkach zatrudniających powyżej 9 osób



b) Aż 66% ludności znajduje się w wieku produkcyjnym; w obszarze całej Aglomeracji Górnośląskiej jest to 1,525 mln osób,; 60% z tej liczby to osoby, które nie ukończyły 45 roku życia. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym stanowi ok. 17%, co dla 24 miast wynosi 393 tys. (334 tys. dla Metropolii Katowickiej). Do 17% zbliża się również odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym (w skali aglomeracji jest to 379 tys., w skali Metropolii - 332 tys.).

c) W strukturze wieku występują dwa wyże demograficzne - młodszy obejmuje osoby w przedziale wieku 20-29 lat (334 tys.), starszy wyż demograficzny znajduje się obecnie w przedziale wieku 45-54 lat i liczy 338 tys. osób.

d) Główny Urząd Statystyczny prognozuje spadek liczby mieszkańców Aglomeracji Górnośląskiej do roku 2030. Prognozy te, oparte na założeniu utrzymania się ujemnego salda migracji w całym prognozowanym okresie, można uznać za zbyt pesymistyczne w świetle pozytywnych tendencji gospodarczych. O ile trzeba liczyć się z ujemnym przyrostem naturalnym - ponieważ za ok. 10 lat zarysuje się wpływ niżu demograficznego, to w zakresie bilansu wymiany migracyjnej można spodziewać się poprawy sytuacji, uwarunkowanej czynnikami społeczno-ekonomicznymi. Do czynników tych należeć będą:

• duża podaż miejsc pracy (już teraz zjawisko bezrobocia zaczyna zanikać, a wkrótce liczba osób w wieku produkcyjnym zacznie się zmniejszać wskutek przejścia w wiek emerytalny osób z wyżu demograficznego);

• rosnące ceny paliw a wraz z nimi koszty dojazdu - które będą wpływać na wybór miejsc zamieszkania położonych bliżej miejsc pracy,

• rozwijający się rynek mieszkaniowy - spodziewana w najbliższych latach rosnąca i urozmaicona oferta mieszkań na rynku pierwotnym spowoduje także większy wybór na rynku wtórnym, poza tym w aglomeracji ceny mieszkań są relatywnie niższe w stosunku do konkurencyjnych metropolii.

Powyższe wnioski potwierdzają dane statystyczne - od momentu opracowania prognozy GUS (2003 r.) liczba mieszkańców aglomeracji utrzymuje się na poziomie wyższym od prognozowanego; różnica ta systematycznie powiększa się i na koniec 2007 r. wynosiła już blisko 20 tys.

e) Liczba mieszkańców całego województwa śląskiego na koniec roku 2007 wyniosła 4,65 mln osób (co stanowi 12,2% ludności Polski i daje 2-gą pozycję w kraju, po woj. mazowieckim).

• Województwo śląskie ma nadal stosunkowo młodą strukturę demograficzną, która jednak szybko starzeje się. W latach 1990-2006 Udział ludności w wieku 0-19 lat zmniejszył się z 31,2 do 21,3% (w Polsce z 32,5 do 23,1%). Udział ludności w wieku 20-44 lata w tym samym okresie zmniejszył się z 39,2 do 37,2% (w Polsce z 37,7 do 37,0%), a udział osób w wieku 65 i więcej lat wzrósł z 9 do 13,6%.

• W 2006 r. woj. śląskie znalazło się wśród 7 województw o ujemnym przyroście naturalnym (-0,8 os. na 1000 mieszk., w całej Polsce przyrost wyniósł +0,1 os./1000 M.) i wśród regionów o ujemnym saldzie migracji (-2,6 os./1000 M.). W skali kraju saldo migracji także było ujemne (-0,9 os./1000 M.); dodatni bilans miały tylko 3 województwa - mazowieckie, małopolskie i wielkopolskie.

• Współczynnik aktywności zawodowej ludności (50,6%) jest najniższy w kraju (dla Polski wynosi 53,7%); jest to związane z wysokim udziałem w strukturze zawodowej grup uprawnionych do wcześniejszych emerytur. Na rynku pracy występują pozytywne tendencje - wzrost liczby pracujących i zmniejszająca się liczba bezrobotnych.

f) Gospodarstwa domowe. Liczba gospodarstw domowych wg danych Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r. wynosiła w Katowicach 135,5 tys., a w miastach Metropolii Katowickiej 827 tys. Przeciętne gospodarstwo domowe w miastach metropolii jest mniejsze niż w całym woj. śląskim (2,65 osoby; w Polsce 2,84 os.), a w Katowicach mniejsze niż średnio w skali metropolii. Pomimo przewidywanego spadku zaludnienia, Główny Urząd Statystyczny prognozuje przyrost liczby gospodarstw domowych, który do roku 2015 wyniesie ok. 6% stanu z r. 2002, po czym zacznie obniżać się. Oznacza to że przeciętna wielkość gospodarstwa będzie zmniejszać się (można szacować, że dla Katowic i metropolii wyniesie ona ok. 2,15 osoby w r. 2015 i ok. 2,0 osoby w r. 2025).



Tab. 5 Gospodarstwa domowe w Katowicach na tle województwa i miast Metropolii Katowickiej

KATOWICE Metropolia Katowicka

Gospodarstwa domowe liczba % liczba %

ogółem 135579 100,0 827012 100,0

- 1 osobowe 43720 32,2 248464 30,0

- 2 osobowe 36168 26,7 213273 25,8

- 3 osobowe 27635 20,4 177726 21,5

- 4 osobowe 20420 15,1 135051 16,3

- 5 i więcej osobowe 7636 5,6 52498 6,4

- jednorodzinne 87203 64,3 1096170 13,3

- dwurodzinne 1867 1,4 24766 3,0

Średnia liczba osób w gospodarstwie domowym 2,37 2,46

źródło: Narodowy Spis Powszechny, 2002

1.5.3 Siła nabywcza ludności. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w relacji do średniej krajowej jest najwyższe w Katowicach i w tym mieście ma najwyższą dynamikę. Wg najnowszych danych za rok 2007 przeciętna płaca w Katowicach (3890 zł) osiągnęła poziom nieco wyższy niż w Warszawie (3805 zł). Trzeba jednak zauważyć, że wg pełnych danych (dostępnych za rok 2006) w większości miast Metropolii Katowickiej wynagrodzenia są niższe od przeciętnej płacy w kraju o ok. 10-15%; poziom przewyższający średnią krajową występuje jeszcze w Jaworznie, Gliwicach i Dąbrowie Górniczej.

a) W skali woj. śląskiego, przeciętne miesięczne wynagrodzenia należą do najwyższych w kraju i nadal wzrastają. W 2007 r. miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej wyniosło 2997 zł (w Polsce 2691 zł), a w sektorze przedsiębiorstw 3065 zł (w kraju r. 2888 zł) i w ciągu roku wzrosło o 7,8% (w kraju – przyrost o 9,2%). Najwyższy wzrost płac odnotowano w budownictwie (16,4%) oraz w handlu i naprawach (11,7%). W wymiarze realnym (po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) przeciętna miesięczna płaca brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2007 r. wzrosła w województwie śląskim o 5,2% w porównaniu z 2006 r. W I kwartale 2008 r. przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło do 3269 zł (w kraju 3050 zł).

b) Województwo śląskie przoduje również pod względem wysokości rent i emerytur. W I kwartale 2008 r. średnia emerytura i renta brutto wyniosła 1638 zł i była najwyższa w kraju, przewyższając średnią o 291 zł. Liczba osób pobierających emerytury i renty wyniosła 1120,8 tys.

c) Dochody gospodarstw domowych do dyspozycji na 1 mieszkańca sytuują województwo śląskie na drugim miejscu w kraju (po woj. mazowieckim) i są o ponad 12% wyższe od średniej krajowej. W gospodarstwach domowych w r. 2006 osób pracujących było 34% (Polska - 36%), pozostających na utrzymaniu - 36% (Polska - 33%), pobierających emeryturę lub rentę - 23% (Polska - 28%), a osoby utrzymujące się z innych niezarobkowych źródeł stanowiły odpowiednio 7% i 3%.

1.5.4 Kwalifikacje zasobów pracy. Udział osób posiadających wykształcenie wyższe jest wyraźnie niższy w porównaniu do głównych polskich metropolii (dla miast Metropolii Katowickiej wg NSP 2002 stanowił on 8% w grupie mieszkańców w wieku 13 i więcej lat). Dla porównania, w konkurencyjnych ośrodkach odsetek osób z wyższym wykształceniem wynosił: w Łodzi - 14,2%, w Trójmieście - 17,6%, w Poznaniu - 19,6%, we Wrocławiu - 19,8%, w Krakowie - 20,1%, a w Warszawie - 23,4%. Zważywszy jednak łączną liczbę mieszkańców, Metropolia Katowicka dysponuje największym po Warszawie (355 tys. w r. 2002), potencjałem osób posiadających wyższe wykształcenie: w r. 2002 w 14 miastach metropolii było to 178,5 tys. (w całym Katowickim Obszarze Metropolitalnym - 233 tys. osób). Dla porównania, w tym samym czasie w Krakowie liczba osób z wyższym wykształceniem wynosiła 135 tys., w Trójmieście 117 tys., we Wrocławiu 113 tys., w Poznaniu i Łodzi ok. 100 tys. Dzięki rozbudowanej bazie uczelni wyższych wykształcenie mieszkańców aglomeracji szybko poprawia się: w grupie mieszkańców poniżej 40 roku życia odsetek osób z dyplomem wyższej uczelni wynosił w r. 2002 (dla 14 miast metropolii): w przedziale wiekowym 35-39 lat - 10%, w przedziale 30-34 lata - 13%, w przedziale 25-29 lat - 17%. Metropolia Katowicka dysponuje również największym w kraju potencjałem osób posiadających wykształcenie średnie zawodowe - wynosi on 393 tys. osób (w całym Katowickim Obszarze Metropolitalnym - 548 tys.). Dla porównania w drugim pod tym względem ośrodku - Warszawie - NSP 2002 r. wykazał 336 tys. osób z wykształceniem średnim zawodowym.



1.5.5 Potencjał naukowy i badawczo-rozwojowy. Metropolia Katowicka jest jednym z głównych ośrodków szkolnictwa wyższego w Polsce, spełniającym pod względem liczby studentów warunki europejskiego ośrodka wiedzy.

a) W 12 spośród 14 miast metropolii funkcjonuje 37 uczelni wyższych (7 publicznych, 28 niepublicznych z filiami i 2 kościelne) wszystkich specjalności oraz 12 instytutów naukowo – badawczych i 5 ośrodków rozwojowo–badawczych, a także główne biblioteki naukowe woj. śląskiego.

b) W 2005 r., według danych GUS, w szkołach wyższych mieszczących się w Katowickim Obszarze Metropolitalnym studiowało ponad 143 tys. osób (3 miejsce w kraju wśród obszarów metropolitalnych, za Warszawskim i Krakowskim OM, a przed Wrocławiem i Poznaniem). Znaczny jest tu jednak udział szkół niepublicznych, prowadzących w większości studia na poziomie licencjackim.

Tab.6 Szkoły wyższe i studiujący w Metropolii Katowickiej na tle głównych ośrodków metropolitalnych w 2006 r.

Szkoły wyższe Studenci ogółem Studenci na studiach magisterskich

Warszawa 86 287775 96588

Kraków 21 177276 93750

METROPOLIA KATOWICKA 28 143354 48051

Wrocław 23 138131 64477

Poznań 25 135724 55867

Łódź 21 116573 42040

Trójmiasto 21 89081 35220Źródło: oprac. BRR na podst. Banku Danych Regionalnych GUS

c) W szkołach niepublicznych uczyło się blisko 39% studiujących (w Krakowie, Trójmieście, Wrocławiu i Poznaniu poniżej 30%, choć w Warszawie aż 45%). Większość osób (66%) uczy się na poziomie licencjackim (podobnie jak w Warszawie, w pozostałych ośrodkach udział studiujących na tym poziomie jest znacznie niższy). Na studiach magisterskich w uczelniach Katowickiego Obszaru Metropolitalnego studiuje nieco ponad 48 tys. osób (co daje dopiero 5 miejsce wśród ośrodków metropolitalnych). Na kierunkach informatycznych i inżynieryjno-technicznym uczyło się łącznie ponad 17 tys. osób (mniej niż na uczelniach Warszawy, Krakowa, Wrocławia i Łodzi), a zatem 12% ogółu studentów (nieco więcej niż w Warszawie i Poznaniu, mniej niż wskaźnik charakteryzujący pozostałe ośrodki).

d) Katowice są największym ośrodkiem akademickim aglomeracji i województwa śląskiego. W mieście działa 20 (łącznie z filiami) wyższych uczelni publicznych, niepublicznych i kościelnych. W roku akademickim 2006/07 w szkołach wyższych wszystkich typów na terenie miasta kształciło się blisko 90 tys. studentów (w tym ok. 54,5 tys. na uczelniach publicznych), co stanowiło 44% wszystkich studentów w województwie. W ogólnej liczbie 41,5% stanowili studenci studiów stacjonarnych. Na studiach niestacjonarnych kształciło się 41,5 tys. studentów. Dyplomy ukończenia uczelni wyższych uzyskało 14,6 tys. studentów (33,8% ogółu absolwentów w województwie).

e) W całym województwie śląskim działają 44 uczelnie wyższe oraz 17 filii i oddziałów zamiejscowych, na których studiuje ponad 200 tys. osób, co stanowi 10,6% łącznej liczby studentów w Polsce.

• W roku 2006 w województwie śląskim uczelnie opuściło 43,1 tys. absolwentów (z tego 14,5 tys. w Katowicach), w tym 12,2 tys. absolwentów studiów magisterskich, 11 tys. absolwentów studiów magisterskich uzupełniających oraz 19,9 tys. absolwentów studiów zawodowych.

• Pod względem profilu kształcenia w województwie dominują uczelnie ekonomiczne (61,4 tys. studentów i 13,9 tys. absolwentów), techniczne (56,2 tys. studentów i 10,4 tys. absolwentów) oraz uniwersytety (41 tys. studentów i 9,3 tys. absolwentów), ale reprezentowane są wszystkie główne kierunki kształcenia. Na uwagę zasługuje potencjał wyższych szkół o profilu medycznym (7 tys. studentów i 1,2 tys. absolwentów) oraz artystycznym (1,2 tys. studentów, 300 absolwentów).



f) Województwo śląskie znajduje się na trzecim miejscu w kraju pod względem kadry naukowej wyższych uczelni, ale w dziedzinie nauk technicznych i ekonomicznych jego potencjał tylko nieznacznie ustępuje najsilniejszemu ośrodkowi - Warszawie.

g) W Aglomeracji Górnośląskiej działa 12 instytutów naukowo – badawczych oraz 5 ośrodków badawczo - rozwojowych, prowadzonych przez ministrów właściwych do spraw gospodarki, środowiska i zdrowia. Jednostki te skupiają się w Katowicach i Gliwicach (po 6 placówek), pozostałe mieszczą się w Sosnowcu, Zabrzu i Bytomiu.

Tab. 7 Potencjał naukowy woj. śląskiego na tle wybranych województw (2006 r.)

Województwo

Profesorowie, docenci i adiunkci Uczestnicy studiów doktoranckich

Słuchacze studiów podyplomowych

ogółemna uczelniachekonomicznych i technicznych

na uczelniach medycznych ogółem

na uczelniachekonomicznych i technicznych

ogółemna uczelniachekonomicznych i technicznych

Mazowieckie 10951 3947 827 8448 2566 51164 14227

Małopolskie 7267 2967 0 4177 919 12878 6076

ŚLĄSKIE 6321 3379 602 2751 1176 12454 6771

Dolnośląskie 5904 2133 627 3355 1328 12556 4778

Wielkopolskie 5403 1376 484 3093 1109 10497 3741

Łódzkie 4382 1731 641 1824 505 7783 3406

Pomorskie 3477 832 482 1587 420 7023 2135Źródło: oprac. BRR na podst. Banku Danych Regionalnych GUS

1.5.6 Ośrodek zatrudnienia. Wg danych statystyki publicznej, miasta Metropolii Katowickiej tworzą trzecie co do wielkości w kraju (po Warszawie i Trójmieście) skupienie pracujących. W jednostkach zatrudniających 10 osób lub więcej w r. 2006 na obszarze metropolii pracowało 551,6 tys. osób, w całym obszarze metropolitalnym 728,4 tys., a w Katowicach 148,7 tys., co daje wskaźnik 473 pracujących na 1000 mieszkańców (w całym województwie 240/1000). W ciągu roku liczba pracujących w Katowicach wzrosła o 3,6%.

1.5.7 W całym województwie śląskim liczba pracujących w r. 2006 wynosiła 1543,3 tys. (12% ogółu pracujących w Polsce), przeliczeniu na 1000 mieszkańców – 330,5 osób (w Polsce - 338,5), w tym 1120,8 tys. osób w jednostkach zatrudniających powyżej 9 osób. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w 2007 r. wyniosło 706,8 tys. i było o 2,9% wyższe niż w 2006 r. (w kraju przyrost osiągnął 4,7%).

Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw woj. śląskiego w latach 2003 - 2007 na tle kraju.źródło: Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej woj. śląskiego, Urząd Statystyczny w Katowicach, grudzień 2007



1.5.8 Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w Katowicach systematycznie zmniejsza się; na koniec roku 2007 wyniosła 3,4% (3-cie miejsce wśród miast wojewódzkich po Poznaniu i Warszawie). Podobna tendencja występuje w całym województwie śląskim - liczba bezrobotnych zmniejszyła się z 229,8 tys. w końcu roku 2006 do 166 tys. na koniec r. 2007. (stopa bezrobocia obniżyła się do 9,3% (w całym kraju 11,4%) i nadal spada; w kwietniu 2008 osiągnęła 8,2%. Na 1 ofertę pracy pod koniec roku 2007 przypadało 18 bezrobotnych (najniższy wskaźnik w kraju).

Stopa bezrobocia w woj. śląskim w latach 2003 - 2007 na tle kraju.

źródło: Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej woj. śląskiego, Urząd Statystyczny w Katowicach, grudzień 2007

1.5.9 Gospodarka. Województwo śląskie wytwarza 13,3% produktu krajowego brutto i zajmuje pod tym względem drugą (po woj. mazowieckim - 21,4%) pozycję w kraju.

a) W województwie zarejestrowanych jest 427,4 tys. podmiotów gospodarczych, w tym 38,8 tys. spółek cywilnych, 28,2 tys. spółek handlowych i 322,9 tys. osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (stan na koniec 2007 r.). Liczba nowo rejestrowanych podmiotów w Krajowym Rejestrze Sądowym jest najwyższa po woj. mazowieckim.

b) Metropolia Katowicka jest drugim w kraju ośrodkiem pod względem liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej. Wg danych na koniec roku 2006 w miastach metropolii zarejestrowanych było 193,7 tys. podmiotów, z czego 42,9 tys. w Katowicach. W strukturze podmiotów wg wielkości dominują jednostki zatrudniające poniżej 10 osób, które stanowią w całej metropolii 94,3% , a w Katowicach 93,4%. Na obszarze Metropolii Katowickiej w r. 2006 było 2014 podmiotów zatrudniających 50 lub więcej osób; z tej liczby 548 w Katowicach. O umacnianiu się gospodarki Katowic świadczy systematycznie wzrastająca liczba spółek handlowych - w r. 2007 było ich 5818 wobec 4580 w 2002 r.

c) Woj. śląskie ma najwyższy w kraju udział zatrudnionych w przemyśle i budownictwie (38%, w skali Polski udział ten wynosi 28,5%). Udział pracujących w usługach rynkowych jest wyższy niż przeciętnie w kraju (37%) i wynosi 39,9%, a udział pracujących w usługach nierynkowych jest nieco niższy od średniej dla kraju i wynosi 17,5%. Największy wzrost przeciętnego zatrudnienia w ujęciu rocznym (2006 r.) nastąpił w sekcjach hotele i restauracje (o 7,8%) oraz obsługa nieruchomości i firm (o 6,0%).

d) W odróżnieniu od całego województwa oraz Metropolii Katowickiej jako całości, w obrębie których wciąż jeszcze dominuje zatrudnienie w przemyśle i budownictwie, w strukturze pracujących w Katowicach zdecydowanie przeważa sektor usługowy (w r. 2006 dawał on zatrudnienie ponad 106 tys. osób), a dominują usługi rynkowe.



e) Woj. śląskie przoduje pod względem innowacyjności przemysłu (46,1% przedsiębiorstw prowadzi działalność innowacyjną, przy średniej krajowej 37,3%). W rankingu 500 najbardziej innowacyjnych polskich firm za rok 2007 (opublikowanym przez Gazetę Prawną, a opracowanym przez Instytut Ekonomii Polskiej Akademii Nauk) znalazło się 75 firm z woj. śląskiego, w tym 16 z Katowic. Nakłady na działalność badawczo – rozwojową w r. 2006 wyniosły 495,6 mln zł, co stanowiło 8,4% nakładów na tę działalność w całej Polsce, a w przeliczeniu na 1 mieszkańca 106 zł (średnia dla Polski – 155 zł). W stosunku do r. 2000 wzrosło natomiast zatrudnienie w działalności badawczo-rozwojowej (w większości województw zmniejszyło się), osiągając poziom 6868 osób, co stanowi 9,3% zatrudnionych w tym sektorze.

f) Infrastruktura gospodarcza. W województwie śląskim funkcjonuje blisko 200 instytucji otoczenia biznesu. Podstawowym celem działalności organizacji wspierających przedsiębiorczość jest podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich rozwój.

źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach

• Najważniejsze instytucje o zasięgu regionalnym zlokalizowane są w Katowicach; należą do nich: Regionalna Izba Gospodarcza, Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości, Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego (GARR), Górnośląska Agencja Przekształceń Przedsiębiorstw (GAPP) oraz Fundusz Górnośląski. Ponadto w regionie prowadzą działalność fundusze pożyczkowe, poręczeniowe i venture capital. Do najaktywniejszych należy Regionalny Fundusz Poręczeniowy oraz fundusze pożyczkowe, działające przy GARR i GAPP. Działania innowacyjne w regionie wspiera Regionalne Centrum Informacji i Transferu Technologii. W województwie śląskim funkcjonują także inkubatory przedsiębiorczości oraz parki przemysłowe i technologiczne.

• Dobrze rozwinięta sieć usług finansowych obejmuje m.in. 4 centrale bankowe i 26 banków komercyjnych z 600 filiami i agendami.

• Województwo śląskie jest drugim w kraju ośrodkiem wystawienniczo-targowym. Największe znaczenie mają Centrum Targowo - Wystawiennicze Expo Silesia w Sosnowcu oraz Międzynarodowe Targi Katowickie i imprezy targowe organizowane w największej w kraju hali widowiskowo-sportowej "Spodek".

• Region śląski zajmuje zdecydowanie pierwsze miejsce pod względem infrastruktury łączności.

• Na terenie Katowic istnieje możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w ramach Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dotychczas do KSSE włączono tereny: Rockwell Automation oraz budynki Altus i Chorzowska 50.

• Rada Miasta Katowice podjęła uchwały intencyjne w sprawie poszerzenia Specjalnej Strefy Ekonomicznej o kolejne tereny. Dotyczą one zarówno lokalizacji wnioskowanych przez inwestorów, jak terenów oferowanych do zagospodarowania inwestorom.



1.6. Infrastruktura funkcji metropolitalnych.

1.6.1 Aglomeracja Górnośląska posiada niektóre elementy infrastruktury, umożliwiającej realizację usług metropolitalnych, głównie w zakresie imprez sportowych, artystycznych i wystawienniczych rangi krajowej i międzynarodowej.

1.6.2 Baza noclegowa. Miasta aglomeracji dysponują średnio rozwiniętą bazą hotelową, obejmującą 24 skategoryzowane hotele 3 i więcej gwiazdkowe, w tym 5 hoteli 4 i 5 gwiazdkowych (3 w Katowicach i 2 w Tychach, łącznie z Kobiórem). Najwięcej hoteli 3 i więcej gwiazdkowych mieści się w Katowicach i Tychach (po 6) oraz w Gliwicach (5), pozostałe zlokalizowane są w Zabrzu (2), Będzinie, Jaworznie, Piekarach Śl., Sosnowcu i Tarnowskich Górach. W Katowicach istnieje 21 całorocznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania, dysponujące łącznie 2464 miejscami noclegowymi. W 2006 r. udzielono blisko 349 tys. noclegów dla ponad 180 tys. osób (wzrost o 6% w porównaniu z rokiem poprzednim); blisko 34% gości hotelowych stanowili turyści zagraniczni (ponad 61 tys. osób), którym udzielono 127 tys. noclegów. W mieście działa 13 skategoryzowanych obiektów hotelowych, dysponujących łącznie 1983 miejscami noclegowymi (w tym 887 miejscami w hotelach 4 i 5 gwiazdkowych oraz 299 miejscami w obiektach 3 gwiazdkowych).

1.6.3 Obiekty kulturalne i widowiskowo – sportowe, ośrodki rekreacji. Aglomeracja Górnośląska posiada najlepszą w kraju bazę służącą organizacji masowych imprez sportowych i widowiskowych rangi międzynarodowej, na którą składają się największe w kraju obiekty sportowo-widowiskowe: Stadion Śląski (pojemność 47 tys. widzów) oraz Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek (11 tys. osób). Istnieje ponadto kilka obiektów sportowych spełniających wymogi organizacji imprez rangi krajowej (stadiony w Zabrzu, Bytomiu i Sosnowcu oraz hale sportowe w Zabrzu i Sosnowcu, kryte lodowiska w Katowicach, Tychach i Bytomiu). Wśród obiektów służących głównie celom kulturalnym ważne znaczenie ma Dom Muzyki i Tańca w Zabrzu (pojemność 1,9 tys. osób) oraz sale Górnośląskiego Centrum Kultury w Katowicach i Domu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej (z widownią na około 1 tys. widzów). Pozostałe obiekty (sale teatralne i muzyczne) istniejące w Katowicach i aglomeracji mają z reguły niewielką pojemność oraz nie spełniają odpowiednich standardów technicznych i estetycznych (z wyjątkiem Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej Symfonia Akademii Muzycznej). W Katowicach zapowiadana jest budowa nowych obiektów kulturalnych – siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej i Polskiego Radia oraz budynku teatru dramatycznego i operowego.

W aglomeracji istnieją łatwo dostępne ośrodki rekreacyjne (w tym Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku (pow. 620 ha), oferujący różne formy rekreacji i rozrywki oraz zaspokojenie potrzeb kulturalnych i poznawczych (planetarium, ogród zoologiczny, wesołe miasteczko, park etnograficzny), a także ośrodki narciarskie (całoroczne) w Bytomiu i Sosnowcu oraz żeglarskie (Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Pyskowice), lotniska sportowe (Katowice, Gliwice) i pole golfowe (Siemianowice Śl.).

1.6.4 Centra handlowo - rozrywkowe. W Aglomeracji Górnośląskiej mieści się kilka dużych centrów handlowych i handlowo – rozrywkowych (m.in. z kinami wielosalowymi) o regionalnym lub ponadlokalnym zasięgu oddziaływania (Katowice, Gliwice, Zabrze, Sosnowiec, Ruda Śl.). Silesia City Center w Katowicach to największe dotychczas w regionie i jedno z większych w kraju centrum typu miejskiego o funkcji handlowej, rozrywkowej i społeczno – kulturalnej ( 65 tys. m2 pow. sprzedaży, ponad 100 tys. m2 pow. użytkowej), o regionalnym zasięgu oddziaływania. Działają także centra typowo handlowe, zlokalizowane w Katowicach (Centrum 3 Stawy, Park Rawa i Centrum Dąbrówka), Bytomiu, Czeladzi, Sosnowcu i Mikołowie.

1.6.5 Powierzchnie biurowe i wystawiennicze. Katowice dysponują niewystarczającą, najmniejszą z głównych ośrodków metropolitalnych powierzchnią biurową o podwyższonym standardzie (klasy A i B+), liczącą łącznie około 200 tys. m2 (odsetek wolnej powierzchni szacuje się na poziomie 2-4%). Obecnie realizowane są projekty obejmujące 130 tys. m2 powierzchni biurowej, a zapowiadane inwestycje mogą zwiększyć jej powierzchnię o co najmniej 400 tys. m2.

Znacząca rola Katowic jako miasta targowego zdecydowanie zmalała po katastrofie budowlanej w 2006 r. na terenie Katowickich Targów Międzynarodowych. Imprezy wystawiennicze, w ograniczonym zakresie, odbywają się z wykorzystaniem Hali Widowiskowo – Sportowej Spodek; w Sosnowcu oddano ostatnio do użytku centrum targowe Expo Silesia.

1.6.6 Kultura. Aglomeracja Górnośląska stanowi istotny ośrodek kultury wyższej, w pełni wyposażony w instytucje kultury o zasięgu ponadregionalnym, wszystkich rodzajów (biblioteki, ośrodki kultury i galerie, muzea, filharmonie oraz orkiestry symfoniczne i kameralne, teatry operowe, muzyczne, operetkowe, dramatyczne i lalkowe). Głównym ośrodkiem aglomeracji w zakresie życia kulturalnego są Katowice.



Katowice stanowią ważny w skali kraju ośrodek życia muzycznego (z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia – narodową instytucją kultury i Filharmonią Śląską, Akademią Muzyczną i Centrum Nauki i Edukacji Symfonia oraz cyklicznymi festiwalami muzyki poważnej rangi krajowej i międzynarodowej (m.in. Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Fitelberga oraz Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej), są także istotnym ośrodkiem sztuk plastycznych z Akademią Sztuk Plastycznych i licznymi galeriami (m.in. Biuro Wystaw Artystycznych, Galeria Rondo Sztuki, Galeria Szyb Wilson). Skupia się tu ponadto większość instytucji kultury prowadzonych przez samorząd województwa, m.in. Muzeum Śląskie z oddziałem Centrum Scenografii Polskiej (trwają przygotowania do rozpoczęcia budowy nowej siedziby muzeum) oraz Biblioteka Śląska (wojewódzka biblioteka publiczna o statusie naukowym), a także jednostki organizujące i wspierające działalność kulturalną; działają ponadto instytucje kultury samorządu miasta i inne placówki o znaczeniu regionalnym oraz uczelnie artystyczne (Górnośląskie Centrum Kultury, Akademia Muzyczna i Sztuk Pięknych, Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego).

1.6.7 Specjalistyczne usługi medyczne. Aglomeracja Górnośląska jest ważnym ośrodkiem wiedzy i opieki medycznej, w niektórych specjalnościach o znaczeniu krajowym (kardiologia, onkologia, leczenie oparzeń). Działa tu 7 szpitali klinicznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, zlokalizowanych głównie w Katowicach (5 szpitali), a także w Zabrzu oraz kilka innych specjalistycznych placówek (Instytut Onkologii w Gliwicach, Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śl., Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich). Głównym ośrodkiem wiedzy i opieki medycznej są Katowice ze Śląskim Uniwersytetem Medycznym, szpitalami klinicznymi (m.in. Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki, Górnośląskie Centrum Medyczne z Ośrodkiem Kardiochirurgii, Klinika Okulistyczna) oraz specjalistycznymi przychodniami prowadzonymi przez samorząd województwa.

1.7. Infrastruktura społeczna. Województwo śląskie może poszczycić się bardzo dobrym stanem infrastruktury społecznej, a szczególnie wyróżniającymi się sektorami są opieka medyczna, kultura oraz baza turystyczna.

1.7.1 Województwo śląskie ma najbardziej rozbudowaną bazę medyczną w kraju: liczba ludności przypadająca na 1 łóżko w szpitalach ogólnych była w r. 2006 najmniejsza w kraju i wynosiła 175 osób (średnia dla Polski 216 osób). Liczba ludności przypadającej na placówkę ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (1669) również jest niższa od średniej krajowej (1762), a trzeba zaznaczyć, że dane te nie obejmują prywatnych praktyk lekarskich. Ogółem w województwie funkcjonuje 86 spośród 589 polskich szpitali publicznych i 20 spośród 153 szpitali niepublicznych, dysponujących łącznie 26,6 tys. łóżek (15% bazy w skali kraju). Wśród tych placówek znajdują się jednostki zaliczane do wiodących nie tylko w kraju, ale w skali międzynarodowej. Do śląskich specjalności należą zwłaszcza kardiochirurgia (Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Klinika Kardiologii Górnośląskiego Centrum Medycznego w Katowicach), onkologia (Centrum Onkologii – Instytut Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach, Klinika Hematologii i Transplantologii w Katowicach. Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich jest wiodącym w Polsce ośrodkiem leczącym urazy oparzeniowe i ich następstwa. Ogólnopolskim uznaniem cieszy się również Górnośląskie Centrum Rehabilitacji "Repty" w Tarnowskich Górach oraz Klinika Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Baza i kadra medyczna to niewykorzystana jeszcze szansa województwa i Katowic na rozwój turystyki medycznej.

1.7.2 Bazę kulturalną województwa śląskiego tworzy ponad 1300 instytucji i placówek kultury, w tym 18 instytucji artystycznych o randze regionalnej. Uczestnictwo mieszkańców regionu w kulturze jest wyższe od przeciętnych wskaźników w kraju, szczególnie w zakresie imprez muzycznych, widzów w kinach i korzystania z bibliotek. Wśród instytucji wywierających szczególny wpływ na rozwój kultury, w skali wykraczającej poza granice regionu, znajdują się: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia z siedzibą w Katowicach, Filharmonia Śląska w Katowicach (która jest organizatorem Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga), Opera Śląska w Bytomiu (organizator Konkursu Wokalistyki Operowej im. Adama Didura), Śląski Teatr Tańca (organizator Międzynarodowej Konferencji Tańca Współczesnego i Festiwalu Sztuki Tanecznej), Centrum Edukacji



Muzycznej Symfonia przy Śląskiej Akademii Muzycznej, Teatr Rozrywki w Chorzowie, Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie. W województwie funkcjonuje 57 muzeów, w tym placówki prezentujące zabytki dziedzictwa przemysłowego i kultury regionalnej.

1.7.3 Województwo śląskie jest nie tylko najbardziej uprzemysłowionym regionem w Polsce; jest także ważnym regionem turystycznym, obfitującym w zróżnicowane atrakcje i oferującym różnorodne formy spędzania wolnego czasu - dostępne w odległości nie przekraczającej 1 godziny dojazdu od Katowic.

• Pasma górskie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego oraz tereny Jury Krakowsko-Częstochowskiej są wymarzonymi miejscami do uprawiania turystyki aktywnej, zarówno zimą, jak i latem. Oferują one możliwości uprawiania narciarstwa, wspinaczki skałkowej, speleologii, sportów lotniczych, wodnych, jazdy konnej, golfa, a nawet nurkowania (Centrum Nurkowe w Jaworznie).

• Unikalną atrakcją regionu jest Szlak Zabytków Techniki łączący blisko 30 miejsc, w tym typowe dla przeszłości regionu zabytkowe kopalnie węgla kamiennego i srebra, browary, osiedla robotnicze, a także takie ciekawostki jak Muzeum Chleba w Radzionkowie lub Muzeum Produkcji zapałek w Częstochowie.

• Szlak Architektury Drewnianej ma 1060 km długości i obejmuje 93 obiekty oraz zespoły architektury drewnianej: kościoły, kaplice, dzwonnice, chałupy, karczmy, leśniczówki, pałacyk myśliwski, obiekty gospodarcze (młyn wodny i spichlerze) – w ich naturalnym otoczeniu. Na szlaku znajdują się też dwa skanseny: Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie i Zagroda Wsi Pszczyńskiej w Pszczynie.

• Bazę turystyczną tworzą 382 całoroczne obiekty zbiorowego zakwaterowania, dysponujące ponad 32 tys. miejsc noclegowych, w tym 186 hoteli o zróżnicowanym standardzie, również - dla najbardziej wymagających gości - pięciogwiazdkowymi (Monopol w Katowicach, Belweder w Ustroniu, Piramida w Tychach).

• Popularnym celem turystyki uzdrowiskowej jest Ustroń w Beskidzie Śląskim. Liczne ośrodki sanatoryjne oferują zabiegi borowinowe, kąpiele w solance jodobromowej, zabiegi kriotera-peutyczne, światło- i elektro- lecznicze, inhalacje i fizjoterapię.

• Dodając do tego rozbudowaną bazę gastronomiczną i świetną kuchnię, z wieloma specjałami kuchni regionalnej, uzyskuje się obraz regionu, który jest nadzwyczaj atrakcyjnym celem turystyki biznesowej. Szeroki wybór atrakcji sportowych, kulturalnych i turystycznych może być znakomitym uzupełnieniem kongresów, konferencji i szkoleń. Wyspecjalizowane firmy oferują organizację wszystkich rodzajów wycieczek i imprez turystycznych, w tym programów typu incentive: "szkoły przetrwania", wypraw samochodami terenowymi, programów sportów ekstremalnych.



1.7.4 Warunki zamieszkania. W Katowicach w 2006 r. były 133163 mieszkania (437,7 tys. izb o łącznej powierzchni użytkowej 7,7mln m2). Dominowały wśród nich zasoby spółdzielni mieszkaniowych (blisko 60 tys. mieszkań, o łącznej powierzchni użytkowej ponad 3 mln m2), stanowiących 45% zasobów mieszkaniowych. Na pozostałą część składają się: zasoby komunalne (blisko 19 tys. mieszkań o powierzchni 951 tys. m2, nieco ponad 14% ogółu zasobów), zasoby zakładów pracy (13 tys. mieszkań, blisko 10% ogółu mieszkań) oraz w niewielkim procencie zasoby Towarzystw Budownictwa Społecznego i pozostałych podmiotów (po około 1 tys. mieszkań).

Tab. 9 Warunki zamieszkania gospodarstw domowych w Katowicach na tle miast Metropolii Katowickiej Katowice Metropolia Katowicka

liczba % liczba %

Gospodarstwa nie posiadające samodzielnego mieszkania

- gospodarstwa 20104 14,8 169663 20,5

- ludność w gospodarstwach 35822 11,1 338380 16,6

- 1 osobowe 11205 8,3 81725 9,9

- 2 i więcej osobowe (liczba gospodarstw) 8899 6,6 87938 10,6

- 2 i więcej osobowe (ludność w gospodarstwach) 24617 7,7 256655 12,6

- dwurodzinne (liczba gospodarstw) 1867 1,4 24766 3,0

Średnia liczba osób w gospodarstwie domowym 2,37 2,46źródło: NSP 2002

a) W ubiegłych latach w Katowicach do użytkowania oddawano corocznie po kilkaset mieszkań (w 2005 r. - 317 mieszkań, w 2006 – 440 mieszkań, do września 2007 r. – 296 mieszkań), cechujących się w większości znaczną powierzchnią użytkową (ponad 100 m2, a w budownictwie jednorodzinnym ponad 150 m2). W ubiegłych latach (2005, 2006) nieco więcej mieszkań (57% ogółu) została zbudowana w budynkach wielorodzinnych. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oddanego do użytkowania wyniosła 108 m2.

Tab. 10 Mieszkania oddane do użytkowania w wybranych miastach w latach 2000 - 2006

Wyszczególnienie

Mieszkania oddane do użytkowania

rok

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

razem 2000- -2007

średnia roczna

Katowicki Obszar Metropolitalny 1117 1632 2879 5663 4837 4076 3878 4674 28756 3595

KATOWICE 366 521 287 833 711 317 440 619 4094 512

Warszawa 14408 16278 13070 12335 10300 14436 13686 15729 110242 13780

Kraków 3423 5517 3481 4123 4472 4557 6612 4922 37107 4638

Trójmiasto 1914 2441 4450 4859 3239 4168 4789 4600 30460 3808

Wrocław 2740 5571 3548 3902 2021 1979 4379 3327 27467 3433

Łódź 1232 1652 1255 1273 1384 682 1186 1559 10223 1278

Poznań 2234 3305 2890 3054 2509 3375 2828 4069 24264 3033

Bydgoszcz 675 1563 832 1083 540 505 681 668 6547 818

Szczecin 1781 2259 1904 1844 1934 1536 897 2015 14170 1771

Lublin 1348 2573 1125 1453 1081 1661 1404 1379 12024 1503Źródło: oprac. BRR na podst. Banku Danych Regionalnych GUS



b) Statystyczne mieszkanie w Katowicach jest mniejsze niż w skali woj. śląskiego. W woj. śląskim wynosi przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania 66,5 m2 (w obszarze metropolitalnym – 61,6 m2, w Katowicach 58 m2); średnia liczba izb w mieszkaniu – 3,61 ( w obszarze metropolitalnym – 3,45, w Katowicach 3,29). Przeciętna liczba osób przypadająca na mieszkanie w województwie wynosi 2,78 ( w obszarze metropolitalnym – 2,66, w Katowicach 2,36). Powierzchnia mieszkalna przypadająca na 1 osobę to w skali województwa 23,9 m2, w obszarze metropolitalnym 23,1 m2, a w Katowicach 24,6 m2. 20% gospodarstw domowych zamieszkuje niesamodzielnie (wspólnie z innym gospodarstwem domowym). W 14 miastach Metropolii Katowickiej w 2002 r. takich gospodarstw było 169,5 tys., w tym rodzin nie posiadających samodzielnego mieszkania było 85,75 tys.

1.8. Atrakcyjność inwestycyjna.

1.8.1 Województwo śląskie zajmuje pierwsze miejsce w rankingu atrakcyjności inwestycyjnej polskich regionów, opracowanym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Ocena dokonana została na podstawie analizy siedmiu grup wskaźników cząstkowych, wśród których największe znaczenie przypisano zasobom i kosztom pracy. Kolejnymi w hierarchii ocenianych czynników były: aktywność województw wobec inwestorów, dostępność transportowa, następnie wielkość rynku zbytu i poziom rozwoju infrastruktury gospodarczej. Stosunkowo najmniejsze znaczenie przypisano poziomowi rozwoju infrastruktury społecznej i poziomowi bezpieczeństwa powszechnego. Na silną pozycję województwa śląskiego składa się:

a) W zakresie zasobów i kosztów pracy - przede wszystkim wielkość zasobów. Region cechuje się bowiem nieporównywalnie wysoką w stosunku do innych województw gęstością pracujących absolwentów, ale zarazem ma jedne z najwyższych w kraju koszty pracy oraz przeciętny poziom przedsiębiorczości i niski poziomem aktywności społecznej, co oznacza niższą jakość zasobów pracy.

b) W zakresie dostępności transportowej – gęstość pozamiejskiej infrastruktury drogowej, dostępność do granicy zachodniej i południowej, dostępność do Warszawy i ranga portu lotniczego.

c) W zakresie chłonności rynku zbytu – najwyższa w kraju chłonność instytucjonalnego rynku zbytu i ponadprzeciętna chłonność rynku indywidualnego, z uwagi na liczbę potencjalnych konsumentów indywidualnych, wysoką gęstość zaludnienia i szybko rosnącą wysokość dochodów gospodarstw domowych.

d) W zakresie infrastruktury gospodarczej – ponadprzeciętny poziom rozwoju sfery badawczo-rozwojowej oraz powierzchnia terenów pod inwestycje w specjalnych strefach ekonomicznych, a w mniejszym stopniu gęstość instytucji otoczenia biznesu; pozycję województwa obniża mała aktywność w organizacji imprez targowo-wystawienniczych.

e) W zakresie infrastruktury społecznej - bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura i duża aktywność kulturalna oraz rozbudowana baza turystyczna.

1.8.2 Katowicki Obszar Metropolitalny (do niedawna wyodrębniany w statystyce jako subregion centralny śląski) zajmuje czołowe pozycje w rankingu atrakcyjności inwestycyjnej polskich podregionów:

a) Z punktu widzenia lokalizacji działalności przemysłowej - pierwsze miejsce w kraju, o czym decydują:

• największe zasoby pracy, które charakteryzują się jednocześnie najwyższą, z punktu widzenia działalności przemysłowej, jakością;

• bardzo dobra dostępność transportowa związana z istnieniem autostrady A-4, planowanym węzłem autostradowym (A-1 i A-4), funkcjonowaniem międzynarodowego lotniska i dużą gęstością sieci drogowej,

• wysoki poziom rozwoju gospodarki, w tym bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura gospodarcza, będąca m.in. efektem bardzo dobrej kondycji Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

b) Z punktu widzenia lokalizacji działalności usługowej - drugie miejsce w kraju (po warszawskim). Na wysoką ocenę składa się, oprócz czynników wyżej wymienionych - bardzo duża chłonność rynku zbytu. Do słabszych stron obszaru należą natomiast wysokie, jak na polskie warunki, koszty pracy, oraz relatywnie gorszy stan środowiska przyrodniczego i bezpieczeństwa powszechnego.



c) Z punktu widzenia lokalizacji działalności zaawansowanej technologicznie Katowicki Obszar Metropolitalny klasyfikowany jest na trzecim miejscu w kraju, po warszawskim i wrocławskim, a przed krakowskim. Na tak wysoką pozycję ma wpływ bardzo chłonny rynek instytucjonalny, bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura gospodarcza oraz bardzo dobre zasoby wykwalifikowanej siły roboczej.

Tab.11 Główne polskie ośrodki metropolitalne - podstawowe dane w 2006 r. (c.d.)

Szkoły wyższe

Studenci ogółem

Studenci na studiach

magisterskich

Hotele ogółem

Hotele 4 i 5*

Teatry, opery,

filharmoniemuzea

Warszawa 86 287775 96588 87 13 5 23

Kraków 21 177276 93750 89 12 7 47

Metropolia Katowicka 28 143354 48051 55 7 6 19

Wrocław 23 138131 64477 35 9 7 16

Poznań 25 135724 55867 82 6 6 36

Łódź 21 116573 42040 32 - - 13

Trójmiasto 21 89081 35220 37 7 5 16Źródło: oprac. BRR na podst. Banku Danych Regionalnych GUS

Tab. 12 Ocena atrakcyjności inwestycyjnej województw 2007

Dostępnośćtranspor-

towa

Zasobyi kosztypracy

Rynekzbytu

Infrastrukt.gospod.

Infrastrukt.społ.

Poziombezpiecz.powszech.

Aktywność wobec

inwestorów

Atrakc.inwest.

województw

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

war

tość

rang

a

1 Śląskie 0,39 6 1,42 1 1,57 2 0,91 2 2,12 1 -1,06 15 0,24 5 0,86 1

2 Dolnośląskie 0,61 1 0,00 5 0,47 5 1,00 1 0,88 3 -0,60 12 2,09 1 0,73 2

3 Mazowieckie 0,46 5 -0,17 10 1,82 1 0,62 3 0,40 4 -1,05 14 1,30 2 0,61 3

4 Małopolskie 0,29 8 0,50 2 0,69 3 0,44 4 1,94 2 -0,44 10 -0,45 11 0,31 4

5 Wielkopolskie 0,57 2 0,13 4 -0,04 8 0,03 7 -0,46 9 0,28 7 0,84 3 0,30 5

6 Łódzkie 0,17 9 0,25 3 0,04 6 -0,26 11 -0,18 7 -0,57 11 0,26 4 0,09 6

7 Pomorskie -0,04 11 -0,18 11 0,56 4 0,06 6 0,25 5 -1,22 16 0,21 7 0,03 7

8 Zachodnio-Pom. 0,54 3 -0,12 8 -0,15 9 -0,39 13 0,06 6 -0,69 13 0,23 6 0,03 8

9 Opolskie 0,29 7 -0,31 13 0,03 7 -0,03 8 -0,63 12 0,51 5 0,12 8 0,00 9

10 Lubuskie 0,53 4 -0,18 12 -0,18 10 -0,24 10 -0,74 15 0,04 8 -0,15 9 -0,06 10

11 Kujawsko-Pom. -0,01 10 0,00 6 -0,80 14 -0,34 12 -0,29 8 -0,11 9 -0,65 13 -0,31 11

12 Podkarpackie -0,79 14 -0,14 9 -0,67 12 0,09 5 -0,68 13 1,75 1 -0,57 12 -0,35 12

13 Warmińsko-Maz. -0,58 13 -0,32 15 -0,68 13 -0,21 9 -0,50 10 0,43 6 -0,26 10 -0,38 13

14 Świętokrzyskie -0,34 12 -0,11 7 -1,30 16 -0,52 15 -0,51 11 0,72 4 -1,08 15 -0,55 14

15 Lubelskie -0,86 15 -0,32 14 -0,92 15 -0,73 16 -0,93 16 0,91 3 -0,90 14 -0,64 15

16 Podlaskie -1,23 16 -0,44 16 -0,43 11 -0,41 14 -0,73 14 1,10 2 -1,23 16 -0,69 16

Źródło: IBnGR Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski, 2007

1.8.3 Województwo śląskie jest regionem atrakcyjnym dla inwestorów zagranicznych. Potwierdza to systematycznie wzrastająca liczba przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego zarejestrowanych na jego terenie (liczba spółek handlowych z kapitałem zagranicznym na koniec roku 2007 wyniosła 5042, w tym ok. 1650 spółek z wyłącznym udziałem kapitału zagranicznego, z czego 300 zatrudniających 50 lub więcej osób).

a) W roku 2006 wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce wyniosła 15 mld euro i była



najwyższa w grupie nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. W roku 2007 napłynęło ok. 12,8 mld euro; wg szacunków PAIiIZ 85% kapitału pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Dane GUS z lat 2003-2005 wskazują, że pod każdym względem (liczby spółek, liczby pracujących, zainwestowanego kapitału) województwo śląskie należy do czołówki regionów przyciągających firmy zagraniczne, obok wielkopolskiego, dolnośląskiego, małopolskiego i mazowieckiego, które zdecydowanie dominuje. Wg portalu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, w województwie inwestują firmy z 29 państw. Specjalizacją śląskiego stał się przemysł motoryzacyjny, którego udział w produkcji pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep w Polsce wynosi obecnie ponad 36%. Strategiczne inwestycje koncernów Fiat i General Motors przyciągnęły wiele firm kooperujących.

b) Atrakcyjność inwestycyjną województwa śląskiego podnosi funkcjonowanie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. KSSE, którą zarządza „Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.” z siedzibą w Katowicach, została powołana w celu wsparcia i przyspieszenia procesów restrukturyzacyjnych oraz stworzenia nowych miejsc pracy. Ustanowiona została na okres dwudziestu lat (do 8 sierpnia 2016 r.) i ma charakter strefy rozproszonej (obejmuje wiele osobnych lokalizacji, łącznie o powierzchni 1118 ha). Dotychczas KSSE przyciągnęła ponad 200 firm, w większości zagranicznych, które zainwestowały ponad 12 miliardów zł i utworzyły ponad 32 tys. nowych miejsc pracy (wg informatora KSSE "Strefa", kwiecień 2008). Katowicka SSE jest największą z 14 polskich stref ekonomicznych pod względem liczby firm (16% w skali kraju), zainwestowanego kapitału (ponad 25% nakładów inwestycyjnych poniesionych we wszystkich strefach) i nowo utworzonych miejsc pracy (blisko 22% w skali kraju).

c) Zgodnie z polskimi przepisami, nowe lokalizacje strefy mogą być ustanawiane dla inwestorów, którzy utworzą co najmniej 500 miejsc pracy lub zainwestują co najmniej 40 mln euro. Uprawnienie do lokalizacji w KSSE mają nie tylko przedsiębiorstwa produkcyjne, preferencje dotyczą również wybranych, zaawansowanych technologicznie usług.

Tab.13 Efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych wg stanu na dzień 31.12.2007 r.

Lp. Specjalna Strefa EkonomicznaLiczba

ważnych zezwoleń

Poniesione nakłady

inwestycyjne (zł)

Miejsca pracy

nowe utrzymane

1 Kamiennogórska 39 1 215 995 000 4 768 2652 Katowicka 170 11 760 057 792 30 522 4 7633 Kostrzyńsko-Słubicka 101 2 450 400 000 7 532 5 3594 Krakowska 38 1 025 711 366 3 733 1 8335 Legnicka 53 3 625 704 090 7 823 2816 Łódzka 91 3 895 963 103 10 111 4 6457 Mielecka 88 3 113 626 000 12 222 8828 Pomorska 65 2 648 700 000 10 913 6 5809 Słupska 41 615 828 309 1 987 193

10 Starachowicka 67 739 983 167 4 904 2 06611 Suwalska 52 1 001 114 609 4 963 13312 Tarnobrzeska 102 4 129 418 900 15 697 3 10213 Wałbrzyska 100 7 855 150 225 20 164 8 50914 Warmińsko - Mazurska 52 2 007 582 608 4 582 3 833

Razem 1059 46 085 235 168 139 921 42 444źródło: Ministerstwo Gospodarki

2. R Y N E K N I E R U C H O M O Ś C I

2.1. Do niedawna potencjał aglomeracji umykał uwadze inwestorów komercyjnych; w znacznej mierze z powodu rozproszenia danych statystycznych na poszczególne miasta. Pomimo tego, że w gospodarce aglomeracji występują pozytywne tendencje, a przeciętne wynagrodzenie w Katowicach należy do najwyższych w Polsce ( w sektorze przedsiębiorstw jest nawet nieco wyższe niż w Warszawie i o 25% wyższe niż w Krakowie i Wrocławiu), w porównaniu do pozostałych ośrodków metropolitalnych rozwój inwestycji komercyjnych w Katowicach i aglomeracji był wyraźnie słabszy.



2.1.1 Powstanie Metropolii Katowickiej szybko okazało się silnym impulsem rozwoju miast metropolii, w tym przede wszystkim Katowic. Medialne nazwy jakie pojawiły się na określenie tej organizacji – takie jak Metropolia Silesia, czy super-miasto, zwróciły uwagę inwestorów na ogromny, a dotychczas słabo wykorzystany potencjał rozwojowy aglomeracji. Utworzenie Metropolii Katowickiej zbiegło się w czasie z zakończeniem przebudowy głównych elementów układu drogowego Katowic i centrum aglomeracji. Dotychczas zrealizowane inwestycje przyniosły Katowicom opinię miasta o najsprawniej funkcjonującym układzie drogowym spośród polskich metropolii.

2.1.2 W roku 2007 nastąpiło gwałtowne zainteresowanie inwestycjami na terenie Katowic, które dotyczy przede wszystkim rynku nieruchomości biurowych, mieszkaniowych i hoteli.

2.1.3 Dowodem wzrostu atrakcyjności Katowic w międzynarodowym wymiarze jest pojawienie się miasta (samodzielnie lub jako części aglomeracji) w raportach renomowanych firm doradczych, jako jednego z regionalnych rynków nieruchomości. Jedna z tych firm - Price Waterhouse Coopers - opublikowała w roku 2007 serię raportów na temat sytuacji rozwojowej siedmiu wielkich miast Polski, wśród których znalazły się także Katowice. W analizie wzięto pod uwagę siedem aspektów – „kapitałów”, które stanowią o potencjale rozwojowym metropolii (kapitał ludzki i społeczny, kultury i wizerunku, jakości życia, techniczny i infrastrukturalny, instytucjonalno – demokratyczny, atrakcyjności inwestycyjnej oraz źródeł finansowania). Raport w konkluzjach stwierdza, że Katowice posiadają silne atuty rozwojowe (mogą stanowić dobre miejsce do zamieszkania, cechują się konkurencyjna gospodarką, dobrze rozwiniętą infrastrukturą, kulturą życia codziennego oraz wysokim kapitałem ludzkim i społecznym), jednak istotnie zmniejszane przez silny balast stereotypów, kształtujących negatywny wizerunek miasta.

2.2. Nieruchomości biurowe. W latach 2005 - 2007 nastąpiło wyraźne ożywienie rynku nieruchomości w Katowicach. Dobra koniunktura gospodarcza spowodowała wzrost popytu na nieruchomości biurowe, zwłaszcza na powierzchnie o podwyższonym standardzie (klasy A, B+). W tej klasie obiektów praktycznie nie ma obecnie większych powierzchni do wynajęcia - większość ofert obejmuje lokale o powierzchni 100 – 300 m2, a odsetek wolnej powierzchni szacuje się na poziomie 2-4%. Jest to rezultat niewystarczającej podaży - spośród silnych ośrodków regionalnych, Katowice dysponują najmniejszym potencjałem powierzchni biurowej (łączną powierzchnię nowoczesnych biurowców szacuje się na ok. 85 tys. m2, z czego do klasy A zaliczane są tylko budynki Altus i Chorzowska 50, a powierzchnia biurowa niższej klasy szacowana jest na ok. 115 tys. m2). Ograniczona podaż biur o wysokim standardzie na terenie Katowic spowodowała wzrost cen najmu i zainteresowanie deweloperów budową nowych obiektów.

2.2.1 Aktualnie realizowane są dwa projekty, które oferować będą powierzchnie najwyższej klasy A: Reinhold Center (ok. 13 tys. m2), Silesia Towers (kompleks dwóch biurowców o łącznej powierzchni 60 tys. m2) oraz dwa projekty w których oferowane są powierzchnie klasy B : Eurocentrum (15,7 tys. m2; oprócz powierzchni biurowych dostępne są powierzchnie produkcyjne) i Green Park (docelowo 32 tys. m2). Powierzchnie te będą udostępniane w latach 2008-2010.

2.2.2 Adaptowane są również obiekty poprzemysłowe w atrakcyjnych lokalizacjach (np. budynki byłej Huty Baildon), w których powstają biura klasy B lub C (łącznie ok. 11 tys. m2).

2.2.3 Dalsze inwestycje, które znajdują się w przygotowaniu lub są zapowiadane przez inwestorów którzy już nabyli tereny, powiększyłyby podaż powierzchni biurowej w Katowicach co najmniej o 400 tys. m2.

Znajdują się wśród nich: Silesia Business Park (cztery 11-kondygnacyjne biurowce o łącznej powierzchni 30 tys. m2), zespoły biurowe wznoszone przez GTC przy ul. Mikołowskiej i Francuskiej (łącznie ponad 34 tys. m2), biurowiec na terenie Górnośląskiego Parku Przemysłowego (14 tys. m2), kompleks planowany przez Echo Investment (70 tys. m2) oraz powierzchnie w obiektach wielofunkcyjnych planowanych w rejonie śródmieścia. Trzeba zaznaczyć, że są to dane wynikające z zapowiedzi firm jakie padały w 2007 roku, jeszcze przed pogorszeniem się sytuacji na rynkach inwestycyjnych. To, czy powyższe zamierzenia przerodzą się w boom inwestycyjny, będzie w znacznym stopniu uzależnione od napływu inwestorów zainteresowanych lokalizacją siedzib lub oddziałów swoich firm na terenie Katowic.

2.3. Nieruchomości mieszkaniowe. Na korzyść Katowic w porównaniu z sąsiednimi aglomeracjami przemawiają ceny mieszkań, wciąż istotnie niższe w stosunku do konkurencyjnych ośrodków (np. Krakowa, Wrocławia). Ceny mieszkań na rynku wtórnym wzrosły w roku 2007 z poziomu ok. 3,2 tys. do 4,5 tys. zł za 1 m2 (czyli o 40%), ale nadal są to warunki atrakcyjne w porównaniu do innych aglomeracji. Podobnie kształtują się ceny na rynku pierwotnym: przeciętna cena 1 m2 nowego mieszkania wynosi w Warszawie ok. 9 tys. m2, w dużych ośrodkach regionalnych 7 - 9 tys.,



a w Katowicach ok. 6 tys. - chociaż poszerza się również oferta domów realizowanych przez niewielkie firmy deweloperskie w południowych dzielnicach miasta, w których średnia cena 1 m2 wraz z działką bywa niższa.

Na rynku pierwotnym wzrasta zaangażowanie zarówno niewielkich lokalnych przedsiębiorstw, jak dużych firm deweloperskich. Aktualnie w budowie znajduje się ok. 5000 mieszkań, a liczbę mieszkań w planowanych zespołach (na różnym etapie zaawansowania, od koncepcji po uzyskane decyzje o warunkach zabudowy) można szacować na ok. 30 tys. Można więc przewidywać poprawę sytuacji w budownictwie mieszkaniowym, która dotychczas odbiega na niekorzyść od innych ośrodków metropolitalnych (przeciętna liczba nowych mieszkań oddawanych do użytku wynosi w Katowicach ok. 1,4 na 1000 mieszkańców w skali roku, podczas gdy w innych dużych miastach (poza Łodzią) od 6 do blisko 9 / 1000 mieszkańców.

2.4. Nieruchomości komercyjne. Poza wiodącymi w Katowicach sektorami nieruchomości mieszkaniowych i biurowych, widoczne jest ożywienie w zakresie obiektów komercyjnych, zwłaszcza hoteli oraz obiektów wielofunkcyjnych. Szybko rosnące w 2007 roku ceny gruntów w śródmieściu spowodowały wnioski o realizację przedsięwzięć o znacznie wyższej niż dotychczas intensywności wykorzystania terenu, w tym budynków wysokościowych. Zjawiska te są pozytywnym symptomem, wskazującym na wzrost atrakcyjności Katowic, ale jednocześnie budzą niepokój o długofalowe skutki dla harmonijnego rozwoju miasta. Szczególnie można obawiać się przeciążenia układu drogowego oraz negatywnych zmian w sylwecie miasta, ponieważ propozycje lokalizacji nowych wieżowców są rozproszone na obszarze ok. 4 km2 i nie wynikają z jakichkolwiek założeń kompozycyjnych.

Jeśli chodzi o nieruchomości handlowe, minione 2 -3 lata w skali kraju przyniosły zmianę strategii rozwoju sieci handlowych. W miejsce budowy dużych wielofunkcyjnych centrów pozamiejskich sieci zaczęły rozwijać nieco mniejsze centra poza dużymi aglomeracjami miejskimi, w miastach o liczbie mieszkańców 100 - 300 tys. oraz równolegle - sieci małych marketów osiedlowych. Zahamowało to budowę dużych obiektów handlowych w Katowicach. Aktualnie w skali całej aglomeracji górnośląskiej zarówno koncentracja powierzchni handlowej (ok. 300 m2 na 1000 mieszkańców), jak planowany jej przyrost są najniższe wśród ośrodków metropolitalnych. Porównując wskaźniki koncentracji handlu oraz wysokość przeciętnych wynagrodzeń, chłonność rynku konsumenckiego w Katowicach szacować można na dodatkowe 50 - 100 tys. m2 powierzchni handlowej, przede wszystkim w segmencie galerii handlowych o wysokim standardzie.


ZAŁĄCZNIK 3 OBOWIĄZUJĄCE DOKUMENTY PLANISTYCZNE

1. USTALENIA PLANISTYCZNE NA POZIOMIE REGIONALNYM.

1.1. W planie zagospodarowania przestrzennego woj. śląskiego (2004 r.), Katowice stanowią główny element policentrycznej Aglomeracji Górnośląskiej. Aglomeracja określona została jako „zintegrowana bezpośrednimi powiązaniami i współzależna funkcjonalnie, gospodarczo i technicznie przestrzeń, w całości wymagająca skoncentrowanych działań rewitalizujących i restrukturyzujących” oraz jako „obszar węzłowy polaryzacji rozwoju w skali regionu, decydujący o jego konkurencyjności w kraju i Europie”), stanowiący centrum Centralnego Obszaru Metropolitalnego (wiodącego obszaru metropolitalnego o znaczeniu europejskim), wspomaganego przez obszary metropolitalne: Południowy (Aglomeracja Bielska), Północny (Aglomeracja Częstochowska) i Zachodni (Aglomeracja Rybnicka), kształtujące łącznie Skonsolidowany Śląski Obszar Metropolitalny i jeden z dwóch biegunów Europolu Śląsko – Krakowskiego” („bipolarnego układu wielkomiejskich aglomeracji o znaczeniu europejskim”).

1.2. Kierunki polityki regionalnej, odnoszące się do obszaru Katowic, zakładają rozwój funkcji metropolitalnych oraz transportu (w tym publicznego).

1.3. Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych obejmuje następujące działania:

a) rozwój urządzeń infrastruktury społecznej wzmacniających funkcje metropolitalne,

b) kształtowanie śródmieścia o wysokiej jakości rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych, tworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych oraz stopniową eliminację usług niskostandardowych,

c) tworzenie warunków przestrzennych dla rozwoju usług kultury, nauki i szkolnictwa wyższego (budowa Muzeum Śląskiego, Europejskiego Centrum Konferencyjno – Dydaktycznego Akademii Ekonomicznej oraz regionalnej biblioteki uniwersyteckiej,

d) rewaloryzacja osiedli patronackich,

e) kształtowanie otwartych terenów zieleni miejskiej (utworzenie na granicy z Mysłowicami i Sosnowcem „Parku Sąsiedzkiego”, o zagospodarowaniu rekreacyjno-mieszkaniowo-przemysłowym);

1.4. W zakresie rozwoju transportu zakłada się m.in.:

a) usprawnienie połączeń Międzynarodowego Portu Lotniczego w Pyrzowicach z Aglomeracją Górnośląską poprzez budowę nowych połączeń drogowych (Katowice – Siemianowice Śl./Chorzów - Piekary Śl.) i stworzenie połączenia kolejowego;

b) modernizację istniejących tras i realizację nowych połączeń na kierunku wschód – zachód (przebudowa DK79 Jaworzno – Mysłowice – Katowice – Chorzów – Bytom oraz możliwość przedłużenia Drogowej Trasy Średnicowej do Dąbrowy Górniczej i Jaworzna);

c) modernizację linii kolejowych objętych umową AGC: E30 Drezno - Kijów z dostosowaniem do prędkości 160 km/h dla ruchu pasażerskiego, E65 Gdańsk – Praga/Wiedeń z dostosowaniem do prędkości 250 km/h w ruchu pasażerskim;

d) modernizację lotniska Muchowiec z wykorzystaniem dla potrzeb lotów dyspozycyjnych, ratowniczych, sportowych oraz pasażerskich przewozów okazjonalnych,

e) tworzenie centrów i węzłów przesiadkowych transportu zbiorowego, kompleksową modernizację infrastruktury tramwajowej oraz wykorzystanie odcinków kolei przemysłowych do przewozów pasażerskich lub ich przeznaczenie dla innych rodzajów transportu.

2. USTALENIA PLANISTYCZNE NA POZIOMIE LOKALNYM.

2.1. Podstawowymi dokumentami planistycznymi miasta Katowice, które będą pomocne w ukierunkowaniu koncepcji zagospodarowania terenu, są:

2.1.1 „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” określające politykę przestrzenną miasta, przyjęte Uchwałą Nr XLV/420/97 Rady Miasta Katowice z dnia 25 sierpnia 1997 r. Do studium wprowadzono 21 zmian, obejmujących tereny o łącznej powierzchni około 475 ha (z reguły zmiany dotyczyły terenów o powierzchni nieprzekraczającej 30 ha); sporządza się kolejne dwie zmiany studium, w tym jedną obejmującą fragment obszaru "Rynek - Rondo" (mająca na celu wyznaczenie obszaru lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2).


ZAŁĄCZNIK 3 OBOWIĄZUJĄCE DOKUMENTY PLANISTYCZNE

2.1.2 Strategia rozwoju miasta została przyjęta uchwałą Nr LII/1068/05 Rady Miasta Katowice z dnia 19 grudnia 2005 r. „Katowice 2020 - strategia rozwoju miasta”.

2.1.3 Lokalny program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007 - 2013, listopad 2007 (załącznik do uchwały nr. XVII/324/07 Rady Miasta Katowice z dnia 29 października 2007 r.)

2.1.4 Założenia polityki transportowej miasta Katowice, opracowane w celu przedłożenia Radzie Miasta projektu uchwały w sprawie przyjęcia polityki transportowej miasta Katowice.

2.2. W trakcie opracowania znajduje się nowa edycja Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice.


BIURO ROZWOJU REGIONU SP. Z O.O.

Skowronków 35 40-539 Katowice tel./fax (48 32) 251 29 12, 205 23 93 tel.(48 32) 200 09 52 [email protected]

ul. Kilińskiego 46 40-062 Katowicetel.(48 32) 201 13 45 (48 32) 609 56 00fax (48 32) 205 23 93 [email protected]

wytyczne planistyczne

Documents