ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫҚ ШАҚ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

«МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕ МЕН ОҚЫТУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК

ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ СТАНДАРТЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖАҒДАЙЫНДА

БАЛАЛАРДЫҢ ЖОБАЛАУ ЗЕРТТЕУ ӘРЕКЕТІ»

ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР

МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ

«ПРОЕКТНО - ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ДЕТЕЙ В

УСЛОВИЯХ РЕАЛИЗАЦИИ ГОС ДВО»

Астана

2017

2

ҚазақстанРеспубликасы Білім және ғылым министрлігінің

«Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы базасында әзірленген

Әдістемелік ұсынымдар «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың

мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын жүзеге асыру жағдайында

балалардың жобалау зерттеу әрекеті» – Астана, 2017ж. – 40 бет.

Пікір жазғандар:

А. Жұбандықова, п.ғ.к.

Р. Абдрахманова, меңгеруші

С. Дүйсенбенова, әдіскер

Әдістемелік ұсынымдар педагогтерге мектеп жасына дейінгі балалардың

жобалау зерттеу әрекетін тиімді ұйымдастыруда әдістемелік көмек көрсету үшін

әзірленген.

Әдістемелік ұсынымдар мектепке дейінгі ұйымдар мен мектепалды

даярлық топтарының педагогикалық қызметкерлеріне арналған.

Әдістемелік ұсынымдар «Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық

орталығының ғылыми-әдістемелік кеңесінде (2017ж. 5 тамыздағы № 6 хаттама)

қаралды және ұсынылды.

«Мектепке дейінгі балалық шақ»

республикалық орталығы, 2017

3

ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА

Бүгінгі күні педагогтердің алдына қойылған міндет: белсенді, білуге құмар

еліміздің ертеңі - жас ұрпақты тәрбиелеу.

Қазіргі уақытта білім беру тәжірибесінде баланың танымдық әрекеті басым

бағытқа ие болатын бала дамуының жаңа моделіне көп көңіл бөлінуде.

Жобалау зерттеу әрекеті бала жаратылысына және тәрбие мен оқытудың

заманауи талаптарына неғұрлым толығырақ сәйкес келетін зерттеу

проблемалық, шығармашылық әдістер жиынтығын қамтитын инновациялық

әрекет.

Жобалау әдістері ХIХ ғасырдың соңы – ХХ ғасырдың басында АҚШ-та

пайда болды, оның негізін салған америка философы, психолог және педагог

Дж. Дьюи, ол баланың жеке қызығушылығын ескеріп, оқытуды әрекеттерді

мақсатқа сәйкестендіру негізінде жүргізуді ұсынды.

Осы әдістің одан әрі дамуы У.Х. Кильпатриктің, Э. Коллингстің,

Е. Пракхерстің, И.Ф. Свадковскийдің, С.Френнің және т. б., еңбектерінде

көрініс тауып, бүгінгі күні де өзінің өзектілігін жоғалтқан емес. Бұл әдістің

негізгі мақсаты таным процесін баланы кез-келген әрекетке емес, зерттеу

сипатындағы әрекетке енгізу арқылы ұйымдастыру.

Балалармен зерттеу жұмысын жүргізудің басты құндылығы мынада, ол

ақыл-ойды қалыптастырады, сөздік қорды байытады, бала тұлғасының дамуын

ынталандырады.

Жобалау зерттеу әрекетінің өзектілігі барлық білім беру салаларынан өтіп,

баланың есте сақтауын дамыту, ойлау процестерін белсендіру, балаларға

зерттелетін нысанның әртүрлі тұстары, оның басқа нысандармен және тіршілік

ету ортасымен байланысы туралы шынайы түсінік беруінде.

Сонымен бірге, ғалым- педагогтар мектепке дейінгі ұйымдарда жобалау

әдістерін іске асыруда негізгі мәселелерді анықтады, олар: зерттеу әрекетінде

бала дамуына ықпал ететін біртұтас тәсілдің жеткіліксіздігі және

педагогтардың жобалау зерттеу әрекетіне дұрыс басшылық жасай алмауы.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті

стандарты (бұдан әрі – Стандарт) талаптарына сәйкес бала дамуының негізгі

деңгейі ретінде мектепке дейінгі білім беруге көзқарас елеулі түрде өзгерді. Бұл

кезеңде бала өзін және өмірдегі өз орнын сезіне бастайды, қарым- қатынас

жасауға, басқа балалармен және ересектермен өзара әрекет етуге үйренеді.

Жобалау әдісін қолдана білу – педагогтың жоғары біліктілігінің, оның

озық оқыту әдістемесін білуінің және балалар дамуының көрсеткіші.

Әдістемелік ұсынымдардың мақсаты: мектеп жасына дейінгі

балалардың жобалау зерттеу әрекетін дамыту үшін жағдай жасау.

Міндеттері:

- мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру процесіне жобалау зерттеу

әрекетін енгізуді кеңейту;

4

- жобалау зерттеу әдісі бойынша жұмыс жүргізуде педагогтердің кәсіби

біліктерін жетілдіру.

Әдістемелік ұсынымдардың құрылымы келесі бөлімдерден тұрады:

«Мектепке дейінгі ұйымдардағы жобалау зерттеу әдісі», «Жобаларды

топтастыру», «Жобалау әрекеті бойынша балалармен жұмысты ұйымдастыру»,

«Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық және интеллектуалдық

қабілеттерін дамыту тәсілдері».

Мектепке дейінгі ұйым жағдайында жобалау зерттеу әрекетін жүйелі

ұйымдастыру мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық, интеллектуалдық

және шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру деңгейін арттыруға мүмкіндік

береді.

5

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДАҒЫ ЖОБАЛАУ ЗЕРТТЕУ ӘДІСІ.

ЖОБАЛАРДЫ ТОПТАСТЫРУ

Мектепке дейінгі ұйымның білім беру процесіне зерттеу әдістерін енгізу –

баланың жаратылысына және оқытудың заманауи міндеттеріне неғұрлым

толық сәйкес келетін танымның негізгі бағыттарының бірі.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті

стандартында тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

айқындалған, олар:

- ұлттық дәстүрлерге, сондай-ақ жалпы адамзаттық қағидалар мен

нормаларға негізделген рухани-адамгершілік және мәдени-әлеуметтік

құндылықтарды қалыптастыруға;

- балалардың денсаулығын сақтау мен нығайтуды қамтамасыз ететін

психологиялық-педагогикалық жағдайларды жасауға;

- жеке тәсілдер негізінде балалардың түрлі іс-әрекеттерінде олардың

қабілеттерін, бейімділіктерін, талаптары мен дарындылықтарын дамытуға;

- бастапқы тең мүмкіндік беруді көздейтін қарапайым қимыл-қозғалыс,

коммуникативтік, танымдық, шығармашылық білім, білік және дағдыларын

қалыптастыруға;

- мектепке дейінгі ұйымның ата-аналармен ынтымақтастығына

бағытталған.

Стандарт: мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын; заттық-

кеңістіктік дамытушы ортаның мазмұнына, тәрбиеленушілердің дайындық

деңгейіне, мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыруға

қойылатын талаптарды айқындайды.

Стандарт талаптары баланың қызығушылықтары мен бейімділіктерін іске

асыруға бағытталған Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу

бағдарламасы мазмұнын (бұдан әрі-Үлгілік бағдарлама) іске асыру кезінде

міндетті.

Үлгілік бағдарламаға сәйкес әрбір білім беру салаларының

ұйымдастырылған оқу қызметтерінің мазмұны күтілетін нәтижелер түріндегі

оқыту мақсатынан тұрады. Белгіленген мақсаттар, мысалы, педагогтарға

мектепке дейінгі ересек жастағы балалармен жобалау зерттеу әрекетін

ұйымдастыруға және балалардың жетістіктерін келесі өлшемдер бойынша

бағалауға мүмкіндік береді:

-қажетті ақпаратты түрлі дереккөздерден алады;

-өзіне айтылған сөздерді тыңдайды және түсінеді, әңгімені қолдайды,

сұрақтарға жауап береді және сұрайды, әңгімелесу кезінде өзін мәдениетті

ұстайды, сөйлегенде сөздерді және тілдік этикетті қолданады;

- таныс материалдармен эксперимент жасай алады, себеп-салдар

байланыстарын орната біледі;

- шарты бойынша, ойдан табиғи және қалдық материалдардан заттар

құрастырады;

6

- жұмыс тәсілдерін таңдайды және негіздейді;

- заттардың саны және шамасы бойынша арақатынастарын көрсететін

математикалық терминдерді қолданады;

- өзін-өзі көрсете білуде жеке шығармашылық қабілеттерін танытады;

- өз ойын айта алады, өзгелердің пікірін тыңдай біледі;

- адамның табиғатты қалай сақтауға болатыны туралы қорытынды

жасайды;

- әртүрлі материалдардың қасиеттері мен белгілері және олардың

қолданылуы арасындағы байланыстарды орнатады.

Жобаларды топтастыру:

қатысушылардың құрамы бойынша:

- жеке жобалар (бейнелеу және сөздік шығармашылықта);

- бір топтың балаларымен («Дені саудың жаны сау», «Достық көмек»);

-бірнеше топтың балаларымен («Айналамыздағы өсімдіктер», «Жануарлар

әлемі» және т.б.);

-мектепке дейінгі ұйымның барлық балаларымен («Менің балабақшам»,

«Менің Қазақстаным»);

Мақсатқа бағытталуы бойынша:

-зерттеу-шығармашылық («Су әлемі», «Дұрыс тамақтану. Дәрумендер»);

- рөлдік ойын («Театр әлемі», «Сүйікті ойыншықтар»және т.б.);

- шығармашылық («Ертегілер елінде», «Ғажайып қыс»және т.б.);

-ақпараттық («Отан қорғаушылар», «Туған күн» және т.б.).

Перспективалық жоспарға сәйкес өтпелі тақырыптарды зерделеу

барысында балалар үй жануарларының төлдерін, гүлдерді, өсімдіктерді,

жәндіктерді бақылайды, экологиялық жобаларды орындайды және өз

зерттеуінің нәтижесінде сұрақтарға жауап береді.

іске асыру мерзімі бойынша:

- қысқа мерзімді (1 – 3 апта);

- орта мерзімді (бір айға дейін);

- ұзақ мерзімді (1 айдан бірнеше айға дейін).

әрекет түрлері бойынша:

- зерттеу-шығармашылық (нәтижелерді газет, драматизация, балалар

дизайні (макеттер және үлгілер) түрінде безендіру);

- рөлдік ойын (балалар ертегі кейіпкерлерінің бейнесіне енеді және

мәселелерді өздері шешеді);

- ақпараттық (балалар ақпарат жинайды және оны іске асырады);

- шығармашылық (жұмыс нәтижесін балалар мерекесі, балалар дизайні

түрінде безендіру және т.б.).

Жобалау әдісінің негізі педагогтың нақты практикалық мәселе (тақырып)

бойынша балалармен және ата-аналармен бірлескен жұмыс барысында қол

жеткізетін мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық әрекетінің нәтижесіне

бағытталуы. Жобамен жұмыс жасау – Үлгілік бағдарламаның білім беру

7

салаларындағы білім мен біліктерді қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін

қолдану.

Жобалау әдісі келесі әрекет түрлерін қамтиды:

Зерттеу әрекеті – Жобалау әрекеті – Ғылыми-техникалық шығармашылық.

Мектепке дейінгі ұйымдардағы зерттеу әрекеті оқытуды бала сұрақтар қоя

алатындай және оларға өзі жауап таба алатындай ұйымдастыруға мүмкіндік

береді.

Аталған әдістің ерекшелігі мынада, педагог дайын білім бермейді,

танымдық әрекетті ұйымдастырады және балаға түрлі өмірлік жағдайларда

әрекет етуге жәрдемдесетін тәжірибелік біліктерді алуға көмектеседі.

Жобаларды орындау бірнеше жүйелі кезеңдерді қарастырады:

• ынталандыру (қызығушылығын ояту );

• жобаның мақсаты мен міндеттерін анықтау;

• жобаны іске асыру (Не білемін? Не білгім келеді? Қалай білуге болады?);

• бақылау;

• жобаны таныстыру;

•бағалау.

Әр кезеңде педагогтің балалармен өзара әрекеті тұлғаға бағытталған

сипатта болады. Жобалау әрекетін жоспарлау: «Жоба не үшін қажет?»,

«Жобалау әрекеті қалай іске асырылады?»,«Жобалау әрекетінің нәтижесіне

қалай қол жеткізуге болады?», «Жобаның нәтижесі қалай ұсынылады?» деген

сұрақтардан басталады.

Осы әдістің табысты іске асырылуы келесі шарттар болғанда ғана жүзеге

асырылуы мүмкін:

- балалардың жас ерекшеліктерін ескеру;

- Үлгілік бағдарламаның білім беру салаларының мазмұнын білу;

- күтілетін нәтижелерді анықтау;

- заттық-дамытушы ортаны ұйымдастыру.

Жобалау технологиясы қатысушылардың білім беру процесіндегі

бірлескен әрекетіне бағытталған: тәрбиеші-бала, бала-бала, балалар-ата-аналар.

Бірлескен-жеке, бірлескен-өзара әрекет етуші, бірлескен-зерттеу әрекет түрлері

болуы мүмкін.

Тақырып:

- балаға қызықты;

- орындалатындай, пайда тигізетіндей;

- бірегей болуы тиіс;

- жұмыс барынша жылдам орындалуы қажет.

Жобалау әдісі тәрбиешінің мектепке дейінгі жастағы балалармен бірлескен

әрекетін: бейне мәтін, іскерлік ойын, таныстыру, дөңгелек үстел (жобаны іске

асыру мәселелері), case-study әдісі (ағылшын тілінен аударғанда, case – оқиға,

жағдай): жағдайды позициялық талдау, зерттеу жұмысының әр түрлерін

қамтиды.

Жобалау әрекеті нәтижесінің түрлері:

8

- газет, журнал,альбом;

- коллаж;

- гербарий; карта;

- экскурсия;

- ойын, мереке сценарийі;

- костюм, үлгі, сыйлық;

- мультимедиялық өнім;

- көрме және т.б.

Зерттеу жобасымен жұмыс жүргізу білім көлемінің үнемі кеңеюімен

қызықты, себебі балалар барлық қол жетімді құралдарды қолдана отырып,

өздері іздене бастайды.

Нәтижелі зерттеу жұмысын жүргізгеннен кейін оқу жылының соңында

балалар жобаларының көрмесі ұйымдастырылуы, балалардың белсенділігі атап

өтілуі және әрбір қатысушы «Бәрін білгім келеді!» медалімен, ата-аналар

ғылыми жетекшінің атынан (топ тәрбиешісі, әдіскер, меңгеруші) «Зерттеу

жұмысында балаға қолдау көрсеткені үшін» алғыс хаттарымен марапатталуы

тиіс. Нәтижесінде балалардың өзін бағалауы артады, түрлі білім салаларына

танымдық қызығушылығы дамиды, коммуникативтік дағдылары және

адамгершілік қасиеттері қалыптасады.

9

ТҮРЛІ ЖАС ТОПТАРЫНДА БАЛАЛАРМЕН ЖОБАЛАУ ӘРЕКЕТІ БОЙЫНША

ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

Жоба дегеніміз – нақты әлеуметтік нәтижесі бар, дербес және ұжымдық

шығармашылықпен аяқталған жұмыс.

Жобалау әдісі- балалар жоспарлау және үнемі күрделеніп отыратын

тәжірибелік тапсырмаларды орындау барысында білім алатын оқыту жүйесі.

Кез-келген жобаның негізінде қандай да бір мәселе болады және оны шешу

үшін зерттеушілік ізденіс талап етіледі.

Жобалау әрекетінің құрылымы келесі кезеңдерден тұрады: мәселені

анықтау; орындалу барысын жоспарлау; ақпарат іздестіру; мәселені шешу;

таныстыру және жасалған материалдар жинақталатын портфолио (фото,

суреттер, альбомдар, үлгілер және т.б.).

Жобалау әрекеті бойынша балалармен жұмысты ұйымдастыруда заттық-

дамытушы ортаны қалыптастыру, онда:

- құралдарға арналған орын: лабораториялық ыдыстар, таразылар, сумен

ойналатын ойындарға арналған сыйымдылығы әртүрлі көлемді және пішінді

ыдыстар;

- табиғи материалдарды сақтауға арналған орын: қол жуғыштар, тастар,

балшық, құм, кесілген ағаштар мен жапырақтар, тұқым және т.б.;

- қалдық материалдарды сақтауға арналған орын: сым, былғары, тері, мата

бөліктері, тығын;

- тәжірибе жүргізуге орын (құм, су, пенопласт және т.б. қойылған бұрыш

және т.б) болуы тиіс.

Кіші мектепке дейінгі жастағы балалармен жүргізілетін жұмыс қоршаған

ортаның құбылыстарымен және нысандарымен таныстыру барысында

сенсорлық дамуы үшін қажетті жағдай жасауға бағытталады.

Оқыту міндеттері:

-зерттеу әрекетіне қызығушылық тудыру;

-балаларды таным процесіне қатыстыру;

- зерттелетін материал туралы түсініктер қалыптастыру.

Балалармен жүргізілетін зерттеулер оларда: материалдар (құм, балшық,

қағаз, мата, ағаш); табиғат құбылыстары (қар жауу, жел, күн, су; желмен,

қармен ойындар);

- өсімдіктер әлемі (өсімдіктерді тұқымнан және түйнектен өсіру әдісі);

- заттар әлемі (киім, аяқ киім, көлік, ойыншықтар) туралы түсініктердің

қалыптасуын болжайды.

Эксперимент барысында балалардың белсенді сөздік қоры сенсорлық

белгілерді, құбылыстардың қасиеттерін немесе табиғат нысандарын білдіретін

сөздермен (түс, пішін, көлем: мыжылады - сынады, жоғары – төмен - алыс,

жұмсақ - қатты – жылы және т.б.) толықтырылады.

10

Зерттеу аймағындағы құрал-жабдықтар: құм, балшық; суда ойнауға

арналған резина және пластмасса ойыншықтар жиынтығы; сабын көпіршігімен

ойнауға арналған материалдар; тағамдық және тағамдық емес бояғыштар

(гуашь, акварель бояулары және т.б.); ірі бұршақ, үрме бұршақ, бұршақ

тұқымдары.

Қарапайым құралдар: лупалар, су құюға арналған ыдыстар, қалдық

материалдар: жіп, арқан, жиектеме, қыстырғыштар,тығындар және т.б.

Мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі әрекеті ойын болғандықтан,

балаларды жобалау зерттеу әрекетіне тарту кіші жастан бастап рөлдік

ойындарды және шығармашылық жобаларды қолданудан басталады: «Сүйікті

ойыншықтар», «Дені саудың- жаудың сау» және т.б.

Мектепке дейінгі кіші жаста жобаны таңдауды тәрбиеші балалардың

қызығушылығын немесе диагностика мәліметтерін негізге алып, жүзеге

асырады. Балалар әрекеттерді ересектің тікелей ұсынысымен немесе оған

еліктеп орындайды.

Ортаңғы мектепке дейінгі жас

Осы жас тобындағы балалармен жүргізілетін жұмыс балалардың қоршаған

орта құбылыстары мен нысандары туралы түсініктерін кеңейтуге бағытталған.

Эксперимент барысында педагогтардың шешетін негізгі міндеттері:

-балалардың ойын және практикалық әрекеті тәжірибесін қолдану;

-атқарымдық белгілері бойынша нысандарды топтастыру;

- ұқсас белгілері бойынша нысандар мен заттарды топтастыра білу.

Балалармен жүргізілетін зерттеулер, оларда: материалдар (балшық,ағаш,

мата, қағаз, металл, шыны, резина, пластмасса); табиғат құбылыстары (жыл

мезгілдері, табиғат құбылыстары, өлі табиғат нысандары - құм, су, қар, мұз;

түрлі -түсті мұздармен ойындар игры); жануарлар әлемі (қыста, жазда аңдар

қалай тіршілік етеді) және өсімдіктер (көкөністер, жемістер), олардың өсіп-

өнуіне қажетті жағдайлар (жарық, ылғал, жылу); заттық әлем (ойыншықтар,

ыдыс, аяқ киім, көлік, киім және т.б .); геометриялық пішіндер (дөңгелек, тік

төртбұрыш, үшбұрыш, призма); адам ағзасының құрылысы туралы («Өзім

туралы») түсініктердің қалыптасуын болжайды.

Эксперимент барысында балалардың сөздік қоры нысандар мен

құбылыстардың қасиеттерін білдіретін сөздер есебінен толықтырылады.

Бұл топта геометриялық пішіндерді (дөңгелек, тік төртбұрыш, үшбұрыш,

призма) салыстыруда заттардың белгілері мен қасиеттерін анықтауға мүмкіндік

беретін құрылыс ойындары белсенді түрде қолданылады.

Зерттеу аймағындағы құрал-жабдықтар: құм, балшық; ірі бұршақ, үрме

бұршақ, бұршақ тұқымдары; суда ойнауға арналған резина және пластмасса

ойыншықтар жиынтығы; сабын көпіршігімен ойнауға арналған материалдар;

тағамдық және тағамдық емес бояғыштар (гуашь, акварель бояулары және т.б.);

кейбір азық-түлік өнімдері (қант, тұз, крахмал, ұн).

Қарапайым құралдар: лупалар, су құюға арналған ыдыстар, қалдық

материалдар: жіп,арқан, жиектеме, қыстырғыштар,тығындар және т.б.

11

Көрінетін жерге осы жастағы балаларға арналған танымдық сипаттағы

кітаптар; тақырыптық альбомдар; әртүрлі өсімдіктердің тұқымы, бүршіктер,

ұсақ тастар; мата, қағаз, түймелер, тастар, шыныдан жасалған заттар және т.б.

қойылады.

Ересек мектепке дейінгі жас

Эксперименттің негізгі міндеттері:

- тәжірибелік әрекетте зерттеу нәтижелерін белсенді қолдану;

- салыстыру негізінде заттарды: ұзындығы, пішіні (шарф - орамал –үшкіл

орамал), түсі (тостағандар: бір түсті- түрлі-түсті), материалы (жібектен, жүннен

тоқылған көйлек), тығыздығы (ойын «Заттың қасиеттері мен сапасын кім көп

атайды?») бойынша топтастыру .

Осы жаста балалар мәселені түсінеді, мақсатты анықтайды, әрекеттің

нәтижесіне қол жеткізу үшін қажетті құралдарды таңдай алады.

Балалармен жүргізілген зерттеулердің негізгі мазмұны оларда:

материалдар, табиғат құбылыстары және тәулік бөліктері, судың агрегаттық

күйі, өсімдіктер әлемі, өсімдіктер бұтақтарын қарастыру және салыстыру (түс,

пішін, бүршіктердің орналасуы; гүлдерді және басқа өсімдіктерді салыстыру);

заттар әлемі, геометриялық эталондар (сопақша, ромб, трапеция, призма,

конус, шар) туралы түсініктердің қалыптасуын болжайды.

Эксперимент барысында балалардың сөздік қоры нысандар мен

құбылыстардың қасиеттерін білдіретін сөздер есебінен толықтырылады.

Сондай-ақ балалар омонимдермен, көп мағыналы сөздермен, синонимдермен

(әдемі, әсем, сұлу), антонимдермен (ауыр – жеңіл, қатты-жұмсақ), тұрақты сөз

тіркесімен танысады.

Эксперимент бұрышында табиғи және қалдық материалдарды сақтауға,

тәжірибелер жүргізуге және т.б. орын бөлінуі тиіс.

Шағын топтардағы балалардың ұжымдық жұмысы әртүрлі рөлдік әрекетте

өзін көрсетуге мүмкіндік береді. Ортақ іс балалардың коммуникативтік және

адамгершілік қасиеттерін дамытады. Балалармен таңдалып алынған жобалар

өтпелі тақырыптарға сәйкес барлық білім беру салалары арқылы кіріктіріледі.

Ересек жаста келесідей шығармашылық жобаларды ұсынуға болады:

«Менің елімнің елтаңбасы», «Менің отбасымның елтаңбасы». Аталған

жобаларды іске асыру балалардың ой-өрісін кеңейтуге мүмкіндік береді, олар

өз елінің елтаңбасының маңызы туралы көбірек біледі, отбасылық

дәстүрлермен және жәдігерлермен танысады, балалар мен ата-аналардың

қарым-қатынасы жақсарады.

Осылайша, ауқымды ақпаратты игеруге, заттар мен құбылыстар

арасындағы байланысты түсінуге мүмкіндік беретін тұтастай білім беру процесі

қалыптасады.

12

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІН

ДАМЫТУ ТӘСІЛДЕРІ

Мектеп жасына дейінгі балалардың жобалау әрекеті балалар жоспарлау

және біртіндеп күрделенетін тәжірибелік тапсырма-жобаларды орындау

арқылы күнделікті өмірге қажетті іс-әрекет тәжірибесінен алатын әрекетті

қамтиды.

Танымдық және интеллектуалдық қабілеттерді дамытуға зерттеу

әрекетінің ықпалы баланың тәжірибелік және ақыл-ой сипатындағы әрекеттерді

(мәселені анықтау, орындалу барысын жоспарлау, ақпарат іздестіру, мәселені

шешу) игеру деңгейімен анықталады.

Заманауи білім берудің маңызды міндеттерінің бірі - мектеп жасына

дейінгі балалардың танымдық белсенділігін дамыту. Балалар ойлап шығаруға,

түсінуге, жаңаны игеруге, өз ойларын айтуға, шешім қабылдауға, бір-біріне

көмектесуге, мүмкіндіктерін сезінуді үйренетін жобаларға қатыстырылуы тиіс.

Білім беру салаларын кіріктіру арқылы қоршаған орта туралы тұтастай түсінік

қалыптасады.

Психологтар (Выготский Л.С., Запорожец А.В., Эльконин Д.Б., Поддьяков

Н.Н.) мектепке дейінгі жаста ақыл-ой қарқынды дамитынын, біртіндеп оның

даму қарқыны баяулайтынын атап көрсетті. Сондықтан, таным қабілеттерін

дамыту үшін балалардың әлеуетті мүмкіндіктері барынша қолданылуы тиіс.

ҚазМемҚызПУ профессоры А.Д.Сыздықбаеваның, п.ғ.д. С. Н.

Жиенбаеваның ғылыми еңбектерінде жобалау әрекетін мектеп жасына дейінгі

баланың даралығын ашатын, қызығушылығын және сұранысын іске асыратын

инновациялық ерекше құбылыс ретінде қолдану туралы айтылады.

Таным қабілеттерін дамытуға қабылдау, ес және зейін ықпал етеді.

Балалардың танымдық процестерін дамыту оларды мектепке дайындауға және

әрі қарай табысты оқуына, интеллектуалдық дамуына қажет.

Жобалау әрекеті барысында балалар ересектермен және құрдастарымен

танымдық-практикалық міндеттерді шеше отырып, сөздік қорларын байытады,

көпшілік алдында сөйлеуге (өлеңді мәнерлеп оқу, жаңа мәліметтер туралы

әңгімелеп беру), айналасындағылармен қарым-қатынас жасауға үйренеді.

Балалардың жобаны іске асыру барысында игерген білімдері олардың жеке

тәжірибесінің игілігіне айналады.

Эксперимент жасауда бала сұраққа жауап іздей отырып, танымдық,

шығармашылық және коммуникативтік қабілеттері дамиды.

Мектепке дейінгі ұйымда жобалау әрекетін ұйымдастыру педагогтарға

қолданылатын инновациялық әдістер мен технологияларды, балалар мен ата-

аналардың, тәрбиешінің арасындағы өзара әрекетті кеңейтуге мүмкіндік береді;

балалардың бойында белсенділік, дербестік қалыптасады.

Жобалау технологиясын мектепке дейінгі ұйымда іске асыру үшін

педагогтардың жобалау әрекеті мазмұны мен маңызы туралы білетіндерін

зерделеп алу қажет. Мысалы, сауалнама жүргізу (1Қосымша). Сауалнама

13

нәтижелеріне талдау жасап, келесі тақырыптар бойынша кеңестер

ұйымдастыру: «Мектепке дейінгі ұйым жағдайында жобалау технологиясын

қолдану», «Жобалау әрекеті кезеңдері», «Мектеп жасына дейінгі балаларды

дамыта оқытудың жобалау әдісі»; семинар-практикум «Ересек мектеп жасына

дейінгі балалармен жобалау зерттеу әрекетін ұйымдастыру», «Жобаны

таныстырудың интерактивті түрлері» және т.б.

Психология-педагогикалық жағдайлардың мектепке дейінгі білім беру

жүйесінің жаңартылған мазмұны жағдайында жобалау зерттеу әрекетін

енгізуге даярлығы туралы айтқанда, педагогтардың әр баланың дамуына жағдай

жасауына, іс-әрекет барысында ересектердің балалармен тең құқықты

деңгейде, олардың қызығушылықтары мен мүмкіндіктерін ескере отырып,

өзара әрекет жасауына саналы түрде қарау керектігін атап өткен жөн.

Жобалау зерттеу әрекетін тиімді қолдану балалардың шығармашылық

жұмыстарды орындауға ұмтылысын көрсететін танымдық, тұлғалық дамуына

елеулі өзгерістерді әкеледі.

Осылайша, жобалау зерттеу әрекеті барысында баланың:

- интеллектуалдық қабілеттері (ақпаратпен жұмыс жасай білу, ақпараттық

кеңістікте бағдарлай алу, білімді жүйелендіру, негізгі ойды бөліп

көрсету,болжамды және оның шешімін талдау, жалпылау және қорытынды

жасай білу);

- шығармашылық қабілеттері (пікірін түрлендіре білу, мәселені шешудің

бірнеше нұсқаларын тауып, оның ішінен неғұрлым тиімдісін таңдап алу,

қабылданған шешімдердің нәтижесін болжау, туындаған мәселені көре білу);

- коммуникативті қабілеттері (әңгімелесе білу, әңгімелесушіні тыңдау және

есту, өз көзқарасын дәлелдеу, әңгімелесушімен келісімге келу, өз ойын айта

білу, ақпарат алу дереккөздерін таба білу) дамиды

14

ҚОРЫТЫНДЫ

Мектепке дейінгі білім берудің жаңартылған мазмұнын іске асыру

барысында жобалау зерттеу әрекетін қолдану әр баланың толыққанды дамуына

мүмкіндік туғызады.

Көптеген заманауи педагогтар тәжірибесі көрсеткендей жобалау әдісі

мектеп жасына дейінгі баланың дамуына оң ықпал ететін танымдық әрекеттің

маңызды саласын қамтиды.

Жобалау әдісі қолданылу аясының ауқымдылығымен өзекті, ол балаға

эксперимент жасауға, алған білімдерін жинақтауға, «Денсаулық»,

«Коммуникация», «Таным», «Шығармашылық» және «Әлеумет» барлық білім

беру салаларында ойлауын, шығармашылық және танымдық қабілеттерін

дамытуға мүмкіндік береді.

Балаларда дербестік, белсенділік, жауапкершілік, бір-біріне сенім білдіруі,

танымдық қызығушылығы, өз уақытын нақты бөлуі және жоспарлай білуі

дамиды.

Бірлескен жобалау зерттеу әрекеті барысында балалардың

комммуникативтік (әңгімелесе білу, әңгімелесушіні тыңдау және есту, өз

көзқарасын дәлелдеу, әңгімелесушімен келісімге келу, өз ойын айта білу,) және

әдістемелік (ақпарат алу дереккөздерін таба білу) дағдылары белсенді түрде

қалыптасады. Жобалау әдістерін қолдану тәжірибесі бірге оқу тек оңай ғана

емес, әрі қызықты, анағұрлым тиімдірек екенін көрсетеді.

Атап айтқанда, жобалау әрекеті мектепке дейінгі ұйымның білім беру

процесіне ата-аналардың ашық түрде белсенді қатысуын қамтамасыз етеді.

Бүгінгі күні мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жүргізуде

қолданылатын жобалау әдістері – бұл мектепке дейінгі білім беру жүйесінде

өзінің лайықты орнын алуы тиіс оңтайлы, инновациялық және болашағы бар

әдіс.

15

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың

2016 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, ҚР Президентінің

2016 жылғы 1 наурыздағы № 205 Жарлығы

2. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың

мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты, 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080

ҚРҮҚ

3. Веракса Н. Е. Проектная деятельность дошкольников. - М.: Мозаика-

Синтез, 2008. - 112 с.

4. Жиенбаева С.Н., Сыздықбаева А.Д. Жобалау әрекеті-мектепке дейінгі

білім берудегі инновациялық ерекшелік.

5. Образовательные проекты в детском саду /Пособие для воспитателей/

Н.А.Виноградова, Е.П. Панкова,- Айрис-пресс, 2008

6. Кулмагамбетова С.С. Развитие проектных технологий этнокультурного

образования студентов в вузах Казахстана /Научная библиотека диссертаций и

авторефератов

7. Проектный метод в деятельности дошкольного учреждения./Пособие

для руководителей и практических работников ДОУ /Автосоставитель Л.С.

Кисислева, Т.А.Данилина, 3-еизд, -М:АРКТИ, 2005

8. Е.С.Полат, Метод проектов /Статья на сайте журнала «Вопросы

интернет образования»

9. Кульчицкая Т.Е.,Технология Проектирования в детском саду

10. Проектная деятельность старших дошкольников. - Волгоград: Учитель,

2011

11. Ковальчук Н.П . Из опыта организации проектной деятельности детей

дошкольного возраста

12. Емельянова М. Организация исследовательской деятельности детей

дошкольного возраста //ж-л Начальная школа №5 Детский сад от А до Я. 2006.

13. Одаренность и возраст.Развитие творческого потенциала одарённых

детей / под редакцией А.М. Матюшкина //Учебное пособие. – М. : Издательство

НПО «МОДЭК», 2004

16

1 Қосымша

Педагогтарға арналған сауалнама 1. «Жобалау әрекеті» терминін қалай түсінесіз?

2. Үлгілік бағдарламаға сәйкес жобалау әрекетін іске асыру саласын

атаңыз.

3. Жобалау әдісінің негізін салушы кім?.

4. Жобалау зерттеу әрекетін ұйымдастыруда білім беру процесіне

қатысушылардың:

-тәрбиешінің;

-мектепке дейінгі ұйым мамандарының;

- әдіскердің;

-меңгерушінің;

- ата-аналардың рөлін қалай анықтадыңыз?.

5. Педагогикалық тәжірибеде жобалау әдістерін қолданасыз ба?

6. Өзіңіздің ойыңызша, инновациялық технологияларды енгізуге дайынсыз

ба?

Дайындық деңгейіңізді 1-ден 5- баллға дейін белгілеңіз.

7. Жобалау зерттеу әрекетін іске асыруға байланысты қандай

педагогикалық қиындықтарды сезінесіз?

8. Педагогикалық қиындықтарды еңсеруде қандай көмек алғыңыз келеді?

9. Сіздің мектепке дейінгі ұйым Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың

мемлекеттік жалпыға міндетті стандарт талаптарын орындауды қаматамасыз

етуге дайын ба?

10. Педагогтың жобалау технологиясын игеруінің жоғары деңгей

көрсеткіші не болып табылады?

17

2 Қосымша

Ортаңғы топта тәжірибелер мен эксперименттерді жоспарлаудың

перспективалық жоспары (Үлгі)

№ Ай тақырып мақсаты

1

.

Қы

ркүй

ек

«Суды бояу» Судың қасиеттерін анықтау

«Желпуіштермен және

жалаушалармен

ойындар»

Балаларды ауа қасиеттерінің бірі – оның

қозғалысымен таныстыру; жел-ауаны

қозғалысқа келтіреді.

«Күннің көзімен

ойнаймыз»

Қандай заттар күннің көзіне жақсы

қыздырылады (ақшыл немесе қара түсті),

заттар қай жерде тез қыздырылады (күннің

көзінде ме немесе көлеңкеде ме?).

«Құмның қасиеті» Құмның қасиеттерімен таныстыру (құм

қиыршықтардан тұрады, борпылдақ, ұсақ,

жеңіл шашылады, суды өткізеді, құмда іздер

қалады).

2

.

Қаз

ан

«Сезім мүшелерінің

қызметіі»

Балалардың сезім мүшелері, олардың

атқаратын қызметі туралы түсініктерін

кеңейту (құлақ – естиді, әртүрлі дыбыстарды

таниды; мұрын – иісті сезіп, анықтайды;

саусақтар – пішінді анықтайды; тіл – дәмді

ажыратады, көз - көреді).

«Заттар дыбыс

шығарады»

Балаларға дыбыстың пайда болу себептерін

түсіндіру: заттың тербелісі.

«Мөлдір су» Судың қасиетін анықтау (мөлдір, иіссіз,

салмағы бар).

«Су заттың пішінін

қабылдайды»

Су құйылған ыдыстың пішінін

қабылдайтынын анықтау.

3

.

Қар

аша

«Қандай заттар суда

қалқиды?»

Заттардың қалқуы олардың көлеміне емес,

олардың ауырлығына байланысты болатыны

туралы түсінік беру

«Сабын көпіршіктері» Балаларды сабын көпіршіктерін дайындау

әдісімен, сұйық сабынның қасиетімен

таныстыру: созылады, қабыршақтанады

«Заттардың көпіршікте

қалқуы»

Заттардың сабын көпіршігінде қалқуы туралы

түсініктерін дамыту (заттардың қалқуы

көлеміне емес, ауырлығына байланысты).

«Ауаның маңызы» Қоршаған кеңістіктегі ауаны табу және оның

қасиетін анықтау (ауаны көру мүмкін емес)

4

.

Жел

тоқса

н

«Ауа қозғалысы» Балаларға ауа заттарды қозғалысқа келтіретіні

туралы түсінік беру (желбағдар, желкенді кеме,

суда, әуе шарлары және т.б.).

«Тастар» Тастарды пішіні, көлемі, түсі бойынша

топтастыру; балаларға тастарды ойындарда

қолдану мүмкіндігін көрсету.

18

«Тас пен балшықтың

пішінін өзгертуге бола

ма?»

Балшықтың қасиетін:(дымқыл, жұмсақ,

жабысқақ, пішінін өзгертуге, бөліктерге бөлуге,

мүсіндеуге болады,) тастың: (құрғақ, қатты,одан

мүсіндей алмаймыз, бөліктерге бөле

алмаймыз)анықтау.

«Жарық көздері» Жарықтың маңызын көрсету, жарық көздері

табиғи (күннің көзі, ай, от), жасанды – адам

қолымен жасалған (шам,

қол шам, майшам) болатынын түсіндіру.

5

.

Қаң

тар

«Жарық және көлеңке» Заттардан көлеңкенің пайда болуымен

таныстыру, көлеңке мен нысанның ұқсастығын

анықтау, көлеңкенің көмегімен бейнелер жасау.

«Судың қатуы» Мұздың қатты зат екенін анықтау, қалқиды,

ериді, құрамы судан тұрады .

«Мұздың еруі» Мұздың жылы жерде еритінін, ыстық суда

жылдам еритінін; судың суық жерде қататынын,

құйылған ыдыстың пішінін қабылдайтынын

анықтау

«Түрлі-түсті шарлар» Негізгі түстерді араластыру арқылы жаңа

реңктер алу: қызғылт сары, жасыл, күлгін,

көгілдір.

6

.

Ақп

ан

«Суреттер сыры » Қоршаған орта заттарын түрлі-түсті шынылар

арқылы қарайтын болсақ, түстерін өзгертетінін

көрсету.

«Бәрін көреміз,бәрін

білеміз»

Лупа аспабымен және оның қызметімен

таныстыру.

«Құмнан мүсіндер

жасау»

Құмның қасиетін анықтау: сусымалы, жұмсақ,

дымқыл құмнан мүсіндеуге болады: құмнан

сурет салу тәсілімен таныстыру

«Құм мен балшықтың

қасиеті»

Құм мен балшық суды түрліше сіңіретінін

анықтау, олардың қасиеттерін бөліп көрсету:

сусымалы, жұмсақ.

7

.

Нау

ры

з

«Су диірмені» Су басқа заттарды қозғалысқа келтіре алатыны

туралы түсінік беру.

«Сылдырлайды мөлдір

су»

Балаларға стақандағы судың мөлшері

дыбыстың шығуына әсер ететінін көрсету

«Ойлан тап» Заттардың салмағы бар екенін көрсету,

материалдардың қасиеттерімен,

айырмашылықтарымен таныстыру

«Заттардың тартылуы» Магниттің кейбір заттарды өзіне тарту қасиетін

түсіндіру

8

.

Сәу

ір

«Магниттің сиқыры» Магнитпен өзара әрекеттесетін заттарды

көрсету.

«Күн сәулелері» Айнаны күннің көзіне түсіргенде сәуленің

пайда болу себебін түсіндіру (айнамен жарық

түсіру.

«Суда не ериді?» Балаларға суда түрлі заттардың еритінін және

ерімейтінін көрсету.

19

«Айнадан түсетін

сәулелер»

Балаларды «сәуле» ұғымымен таныстыру,

сәуле түсіретін заттарды көрсету

9

.

Мам

ыр

«Сиқырлы елеуіш»

Балаларды құмнан тастарды, ұсақ жарманы ірі

жармадан елеуіштің көмегімен бөліп алу

тәсілімен таныстыру, дербестікті дамыту.

«Түрлі-түсті құм» Балаларды түрлі-түсті құмды дайындау

әдісімен таныстыру (оны түрлі-түсті бормен

араластыру); үккішті пайдалауды үйрету.

«Құммен ойналатын

ойындар»

Құмның қасиеттері туралы түсініктерін

кеңейту, құрастырушылық біліктерін, білуге

құмарлықты, байқағыштықты дамыту, сөздік

қорларын байыту.

«Су бұрқақ» Білуге құмарлықты, дербестікті дамыту,

көтеріңкі көңіл-күй туғызу.

3 Қосымша

«Табиғат әлемі» өтпелі тақырып бойынша мектеп жасына дейінгі балалардың

зерттеу жұмысы тақырыптары

Көкөністер

мен

жемістер

Саңырауқұлақтар Жәндіктер Құстар Жануарлар

әлемі

Табиғатқа

қамқормын

.

Ауладағы

бау-бақша.

Көкөністер

мен

жемістерді

ң пайдасы

Жеуге жарамды

саңырауқұлақтар.

Саңырауқұлақтың

құрылысы

Көбелектер.

Құмырсқаның

пайдасы.

Шыбын мен

масаның

айырмашылығы

Құстар-біздің

досымыз.

Торғайды

бақылау.

Қыстайтын

құстар қайда

мекендейді?

Құстардың

қоректенуі

Үй

жануарлары.

Жабайы

жануарлардың

қысқы тіршілігі.

Табиғат

бұрышын

мекендейтін

жануарлар.

Кірпі жабайы

аңдардан қалай

қорғанады?

20

МАЗМҰНЫ

1. Түсіндірме жазба 3

2. Мектепке дейінгі ұйымдардағы жобалау зерттеу әдісі.

Жобаларды топтастыру

5

3. Түрлі жас топтарында жобалау әрекеті бойынша балалармен

жұмысты ұйымдастыру

9

4. Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық қабілеттерін

дамыту тәсілдері

12

5. Қорытынды 14

6. Пайдаланылған әдебиеттер 15

7. Қосымша 16

21

Разработаны на базе Республиканского центра «Дошкольное детство»

Министерства образования и науки Республики Казахстан

Рецензенты:

А. Жубандыкова, к.п.н.

Р. Абдрахманова, заведующая

С. Дуйсенбенова, медодист

Методические рекомендации «Проектно- исследовательская деятельность

детей в условиях реализации ГОС ДВО» – Астана, 2017 г. – 40 с.

Методические рекомендации разработаны для оказания методической

помощи педагогам по организации проектно-исследователькой деятельности

детей дошкольного возраста.

Методические рекомендации адресованы педагогическим работникам

дошкольных организаций и предшкольных классов.

Методические рекомендации рассмотрены и рекомендованы Научно-

методическим советом Республиканского центра «Дошкольное детство» МОН

РК (протокол №6 от 5 августа 2017 года).

Республиканский центр «Дошкольное детство», 2017 г.

22

ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА

Сегодня перед педагогами поставлена задача, подготовить совершенно

новое поколение: активное, любознательное.

В настоящее время в образовательной практике большое внимание

уделяется новой модели развития детей, где приоритетные позиции занимает

познавательная деятельность самого ребенка.

Проектно-исследовательская деятельность является инновационной,

включающей в себя совокупность исследовательских, проблемных,

творческих методов, которые наиболее полно соответствуют природе ребенка и

современным требованиям воспитания и обучения.

Метод проектов возник в конце ХIХ - начале ХХ вв в США, начало

которому положил американский философ, психолог и педагог Дж. Дьюи,

предложивший строить обучение на основе целесообразной деятельности

ребенка, сообразуясь с его личным интересом.

Дальнейшее развитие данный метод получил в работах У.Х. Кильпатрика,

Э. Коллингса, Е.Пракхерста И.Ф. Свадковского, С. Френе и др., чьи работы не

потеряли своей актуальности и сегодня. Основной целью этого метода была

идея организовать процесс познания через включение ребенка в деятельность,

но не любую, а исследовательского характера.

Главное достоинство детского эксперимента заключается в том, что он

формирует интеллект, обогащает словарный запас, становится стимулом

личностного развития ребенка.

Актуальность проектно-исследовательской деятельности заключается в

том, что, пронизывая все образовательные области, обогащая память ребенка,

активизируя мыслительные процессы, дает детям реальные представления о

различных сторонах изучаемого объекта, о его взаимоотношениях с другими

объектами и со средой обитания.

Вместе с тем, учеными-педагогами в реализации метода проектов в

дошкольных организациях выделены основные проблемы: недостаточной ее

разработанности в плане целостного подхода к развитию ребенка и неумении

педагогов руководить проектно-исследовательской работой.

В связи с требованиями Государственного общеобязательного стандарта

дошкольного воспитания и обучения (далее-ГОСДВО) существенным образом

меняется отношение к дошкольному образованию как к ключевому уровню

развития ребенка. В этот период ребенок начинает осознавать себя и свое

место в этом мире, учится общаться, взаимодействовать с другими детьми и со

взрослыми.

Умение пользоваться методом проектов — показатель высокой

квалификации педагога, его прогрессивной методики обучения и развития

детей.

Цель методических рекомендаций: создание условий для развития

проектно-исследовательской деятельности детей дошкольного возраста.

23

Задачи:

- внедрение проектно-исследовательской деятельности в образовательном

процессе ДО;

- совершенствование профессиональных умений педагогов в работе по

проектно-исследовательскому методу.

Методические рекомендации включают следующие разделы: «Проектно-

исследовательский метод в дошкольных организациях. Классификация

проектов», «Организация работы с детьми по проектной деятельности»,

«Способы развития познавательных и интеллектуальных способностей детей

дошкольного возраста»

Системная организация проектно-исследовательской деятельности в

условиях дошкольной организации будет способствовать повышению уровня

сформированности познавательных, интеллектуальных и творческих

способностей детей дошкольного возраста.

24

ПРОЕКТНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ МЕТОД

КЛАССИФИКАЦИЯ ПРОЕКТОВ

Внедрение исследовательских методов в образовательный процесс

дошкольной организации - один из основных путей познания, наиболее полно

соответствующий природе ребенка и современным задачам обучения.

В ГОСДВО определены требования к уровню подготовки воспитанников,

которые направлены на:

формирование духовно-нравственных и социально-культурных

ценностей, основанных на национальных традициях, а также общечеловеческих

правилах и нормах;

создание психолого-педагогических условий, обеспечивающих

сохранение и укрепление здоровья детей;

развитие способностей, наклонностей, задатков и дарований в различных

видах детской деятельности на основе индивидуального подхода;

формирование элементарных двигательных, коммуникативных,

познавательных, творческих знаний, умений и навыков, предусматривающих

создание равных стартовых возможностей;

сотрудничество дошкольной организации с родителями детей.

ГОСДВО определяет содержание дошкольного воспитания и обучения;

устанавливает требования к содержанию предметно-пространственной

развивающей среды, уровню подготовки воспитанников, организации

образовательного процесса в дошкольных организациях.

Требования ГОСДВО обязательны для разработки Типовой учебной

программы дошкольного воспитания и обучения (далее- Типовая программа),

которая направлена на реализацию интересов и склонностей ребенка.

В соответствии с Типовой программой, содержание ОУД каждой из

образовательных областей содержит в себе цели обучения в виде ожидаемых

результатов. Обозначенные цели, например, для детей старшего дошкольного

возраста, позволяют педагогам организовать проектно-исследовательскую

деятельность и оценивать достижения детей по следующим критериям:

- извлекает необходимую информацию из различных источников;

- слушает и понимает обращенную к нему речь, поддерживает разговор;

отвечает на вопросы и спрашивает, культурно ведет себя во время беседы,

использует в речи слова и выражения речевого этикета;

- экспериментирует со знакомыми материалами, устанавливает причинно-

следственные связи;

- конструирует с природным и бросовым материалом, опираясь на

собственные представления, по замыслу;

- выбирает и обосновывает приемы работы;

- использует в речи математические термины, отражающие отношения

между предметами по количеству и величине;

- проявляет индивидуальные творческие способности для самовыражения;

25

- выражает свою мысль, прислушивается к мнению других;

- делает выводы о том, как человек может беречь природу;

- устанавливает связи между свойствами и признаками разнообразных

материалов и их использованием и др.

Классификация проектов:

по составу участников:

- индивидуальные проекты (в изобразительном и словесном творчестве);

- с детьми одной группы («Растем здоровыми», «Учимся помогать

друзьям» и др);

- с детьми нескольких групп («Растения вокруг нас», «Мир животных» и

др);

- с детьми всей дошкольной организации («Мой детский сад», «Мой

Казахстан»);

по целевой установке:

- исследовательско-творческий («Мир воды», «Дыхание и здоровье»,

«Правильное питание. Витамины»);

- ролево-игровой («Мир театра», «Любимые игрушки» и др.);

- творческий («Волшебный мир сказок», «Волшебница – зима» и др);

- информационный («Защитники Родины», «Наши именинники» и др.).

В соответствии с перспективным планом работы в процессе изучения

сквозных тем, дети более углубленно наблюдают за домашними питомцами,

цветами, растениями, насекомыми, выполняют экологические проекты и в

результате своего исследования дают ответы, на казалось бы простые для

взрослых, вопросы.

по срокам реализации:

- краткосрочные (1 – 3 недели)

- средней продолжительности (до месяца)

- долгосрочные (от 1 месяца до нескольких месяцев)

по видам деятельности:

- исследовательско-творческие (оформляют результаты в виде газет,

драматизации, детского дизайна (макеты и модели);

- ролево-игровые (дети входят в образ персонажей сказки и решают

поставленные проблемы по-своему);

- информационные (дети собирают информацию и реализуют ее);

- творческие (оформление результата работы в виде детского праздника,

детского дизайна и т. п.).

В основу метода проектов заложена идея о направленности

познавательной деятельности дошкольников на результат, который достигается

в процессе совместной работы педагога, детей и их родителей над

определенной практической проблемой (темой). Работа над проектом означает

- применение знаний и умений из различных образовательных областей

Типовой программы для достижения поставленной цели.

Метод проектов включает следующие виды деятельности:

26

- исследовательская деятельность;

- проектная деятельность;

- научно-техническое творчество.

Исследовательская деятельность в дошкольных организациях позволяет

организовать обучение так, чтобы ребенок смог задавать вопросы и

самостоятельно находил на них ответы.

Универсальность данного метода заключается в том, что педагог из

транслятора готовых знаний превращается в организатора познавательной

деятельности и помогает ребенку приобретать практические умения,

помогающие ему действовать в различных жизненных обстоятельствах .

Выполнение проекта предусматривает несколько последовательных

этапов:

- мотивация (вызвать интерес);

- определение целей и задач проекта;

- реализация проекта (Что знаю? Что хочу узнать? Как узнать?);

- контроль

- презентация проекта

- оценка.

На каждом из этапов взаимодействие педагога с детьми носит личностно-

ориентированный характер. Планирование проектной деятельности начинается

с вопросов: «Для чего нужен проект?», «Ради чего он осуществляется?», «Что

станет продуктом проектной деятельности?», «В какой форме будет

презентован продукт?»

Успешная реализация данного метода может осуществляться при наличии

следующих условий:

- учета возрастных особенностей детей;

- знание базового содержания образовательных областей Типовой

программы;

- определение ожидаемых результатов;

- организация предметно-развивающей среды.

Технология проектирования ориентирована на совместную деятельность

участников образовательного процесса в различных сочетаниях: воспитатель –

ребенок, ребенок – ребенок, дети – родители. Возможны совместно-

индивидуальные, совместно-взаимодействующие, совместно-

исследовательские формы деятельности.

Тема должна быть:

• интересна ребенку;

• выполнима, приносить пользу;

• оригинальна;

• работа должна быть выполнена максимально быстро.

Метод проекта содержит разнообразные формы исследовательской

работы, которые легко вписываются в совместную деятельность воспитателя с

детьми дошкольного возраста: видеотекст, деловая игра, презентация, круглый

27

стол (по реализации проблемы проекта), метод case-study (от англ, case –

случай, ситуация): позиционный анализ ситуации;

Формы продуктов проектной деятельности:

- газета, журнал,альбом;

- коллаж;

- гербарий; карта;

- экскурсия;

- игра, сценарий праздника;

- костюм, макет, сувенир;

- мультимедийный продукт;

- выставка и др.

Работа над исследовательскими проектами интересна тем, что диапазон

знаний постоянно возрастает, дети начинают добывать знания самостоятельно,

привлекая все доступные средства.

После проведения плодотворной исследовательской работы целесообразно

в конце учебного года устроить выставку детских проектов, а также отметить

активность детей и поощрить каждого участника медалями «Хочу все знать!», а

родителей благодарственными письмами «За поддержку своего ребенка в

исследовательской работе» от научного руководителя (воспитателя группы,

методиста, заведующей). У детей повышается самооценка, развивается

познавательный интерес к различным областям знаний, формируются

коммуникативные навыки и нравственные качества.

28

ОРГАНИЗАЦИЯ РАБОТЫ ПО ПРОЕКТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В РАЗНЫХ

ВОЗРАСТНЫХ ГРУППАХ

Под проектом понимается самостоятельная и коллективная творческая

завершенная работа, имеющая определенный социальный результат.

Метод проектов - система обучения, при которой дети приобретают

знания в процессе планирования и выполнения постоянно усложняющихся

практических заданий. В основе любого проекта лежит проблема, для решения

которой требуется исследовательский поиск.

Структура проектной деятельности состоит из следующих этапов:

выявление проблемы; планирование процесса выполнения; поиск информации;

решение проблемы; презентация и портфолио, в котором собраны

наработанные материалы (фото, рисунки, альбомы, макеты и др.).

Организация работы с детьми по проектной деятельности заключается в

формировании предметно-развивающей среды, в которой должны быть

выделены:

- место для приборов: лабораторная посуда, весы, емкости для игр с водой

разных объёмов и форм;

- место для хранения природного материала: раковины, камешки, глина,

песок, спил и листья деревьев, семена и т.д.;

- место для хранения "бросового" материала: проволока, кусочки кожи,

меха, ткани, пробки;

- место для проведения опытов (уголок с наличием песка, воды,

пенопласта и др.);

Работа с детьми младшего дошкольного возраста направлена на создание

условий, необходимых для сенсорного развития в ходе ознакомления с

явлениями и объектами окружающего мира.

Задачи обучения:

- пробуждать интерес к исследовательской деятельности;

- приобщать детей к процессу познания;

- формировать различные представления об исследуемом материале;

Исследования, производимые с детьми, предполагает формирование у них

представлений: о материалах (песок, глина, бумага, ткань, дерево); природных

явлениях (снегопад, ветер, солнце, вода; игры с ветром, со снегом);

- мире растений (способы выращивания растений из семян и луковиц;

- предметном мире (одежда, обувь, транспорт, игрушки, и прочее).

В процессе экспериментирования активный словарь детей пополняется

словами, обозначающими сенсорные признаки, свойства явления или объекта

природы (цвет, форма, величина: мнется - ломается, высоко - низко - далеко,

мягкий - твердый - тёплый и прочее).

Оборудование в зоне исследования: песок, глина; набор игрушек

резиновых и пластмассовых для игр в воде; материалы для игр с мыльной

29

пеной, красители - пищевые и непищевые (гуашь, акварельные краски и др.);

семена бобов, фасоли, гороха

Простейшие приборы и приспособления: лупы, сосуды для воды,

зеркальце для игр с «солнечным зайчиком», «бросовый материал»: веревки,

шнурки, тесьма, катушки деревянные, прищепки, пробки и т.п.

Так как ведущим видом деятельности дошкольника является игра, то

привлечение детей к проектно-исследовательской деятельности начинается с

младшего возраста с применением ролево-игровых и творческих проектов:

«Любимые игрушки», «Азбука здоровья» и др.

В младшем дошкольном возрасте выбор проекта осуществляет

воспитатель, основываясь на интересах детей или данных диагностики. Дети

выполняют действия по прямому предложению взрослого или путем

подражания ему.

Средний дошкольный возраст

Работа с детьми этой возрастной группы направлена на расширение

представлений детей о явлениях и объектах окружающего мира.

Основными задачами, решаемыми педагогами в процессе

экспериментирования, являются:

- использование опыта игровой и практической деятельности детей;

- группировка объектов по функциональным признакам;

- умение классифицировать объекты и предметы по видовым признакам.

Исследования, проводимые детьми, предполагают формирование у них

следующих представлений: о материалах (глина, дерево, ткань, бумага, металл,

стекло, резина, пластмасса); природных явлениях (времена года, явления

погоды, объекты неживой природы - песок, вода, снег, лед; игры с цветными

льдинками); мире животных (как звери живут зимой, летом) и растений (овощи,

фрукты), условиях, необходимых для их роста и развития (свет, влага, тепло);

предметном мире (игрушки, посуда, обувь, транспорт, одежда и т.д.);

геометрических эталонах (круг, прямоугольник, треугольник, призма);

строении организма человека («Все обо мне»).

В процессе экспериментирования словарь детей пополняется за счет слов,

обозначающих свойства объектов и явлений. Кроме этого, дети знакомятся с

происхождением слов (таких, как: сахарница, мыльница и т.д.).

В этом возрасте активно используются строительные игры, позволяющие

определить признаки и свойства предметов в сравнении с геометрическими

эталонами (круг, прямоугольник, треугольник и т.д.).

Оборудование в зоне исследования: песок, глина; семена бобов, фасоли,

гороха; набор игрушек резиновых и пластмассовых для игр в воде; материалы

для игр с мыльной пеной; красители - пищевые и непищевые (гуашь,

акварельные краски и др.), некоторые пищевые продукты (сахар, соль, крахмал,

мука).

30

Простейшие приборы и приспособления: лупы, сосуды для воды,

зеркальце для игр с «солнечным зайчиком», бросовый материал: веревки,

шнурки, тесьма, катушки деревянные, прищепки, пробки.

На видном месте выставляются книги познавательного характера для

среднего возраста; тематические альбомы; коллекции: семена разных растений,

шишки, камешки; коллекции: «Ткань», «Бумага», «Пуговицы», «Камни»,

«Чудеса из стекла» и т.п.

Старший дошкольный возраст

Основные задачи экспериментирования:

- активное использование результатов исследования в практической

деятельности;

- классификация на основе сравнения: по длине (чулки - носки), форме

(шарф - платок - косынка), цвету/орнаменту (чашки: одно- и разноцветные),

материалу (платье шелковое - шерстяное), плотности, фактуре (игра «Кто

назовет больше качеств и свойств?»).

В этом возрасте дети принимают проблему, уточняют цель, способны

выбрать необходимые средства для достижения результата деятельности

Основное содержание исследований, проводимых детьми, предполагает

формирование у них следующих представлений: о материалах, природных

явлениях и времени суток, агрегатных состояниях воды, мире растений,

рассматривание и сравнение веток растений (цвет, форма, расположение почек;

сравнение цветов и других растений); предметном мире (родовые и видовые

признаки); геометрических эталонах (овал, ромб, трапеция, призма, конус,

шар).

В процессе экспериментирования обогащается словарь детей за счет слов,

обозначающих свойства объектов и явлений. Кроме того, дети знакомятся с

происхождением слов, с омонимами, с многозначностью слова (ключ),

синонимами (красивый, прекрасный, чудесный), антонимами (легкий -

тяжелый), а также фразеологизмами («лошадь в яблоках»).

В уголке экспериментальной деятельности может быть выделено место:

- для хранения природного и бросового материалов; проведения опытов и

т.д.

Коллективная работа детей в подгруппах дает им возможность проявить

себя в различных видах ролевой деятельности. Общее дело развивает в детях

коммуникативные и нравственные качества.Выбранные детьми проекты

интегрируется через все образовательные области в соответствии со сквозной

темой.

В старшем возрасте можно рекомендовать следующие творческие

проекты: «Герб моей страны», «Герб моей семьи». Реализация данных проектов

позволит значительно расширить кругозор детей, они узнают много нового о

значении герба своей страны, познакомятся с семейными традициями и

реликвиями, обогатятся детско-родительские отношения.

31

Таким образом, получается целостный образовательный процесс,

позволяет усвоить больший объем информации, осмыслить связи между

предметами и явлениями.

СПОСОБЫ РАЗВИТИЯ ПОЗНАВАТЕЛЬНЫХ

СПОСОБНОСТЕЙ ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА

Проектная деятельность детей дошкольного возраста представляет собой

деятельность, в процессе которой дети приобретают опыт жизнедеятельности

посредством планирования и выполнения постепенно усложняющихся

практических заданий-проектов.

Влияние проектной деятельности на развитие познавательных и

интеллектуальных способностей определяется степенью овладения ребенком

действиями практического и мыслительного характера (выявление проблемы,

планирование процесса выполнения, поиск информации, решение проблемы).

Развитие познавательной активности у детей дошкольного возраста – одна

из важнейших задач современного образования. Дети должны быть вовлечены

в проекты, в ходе которых они научатся изобретать, понимать, осваивать новое,

быть открытыми и способными выражать собственные мысли, уметь

принимать решения, помогать друг другу, формулировать интересы и

осознавать возможности. Через объединение различных областей знаний

формируется целостное видение картины окружающего мира.

Психологи (Выготский Л.С., Запорожец А.В., Эльконин Д.Б., Поддьяков

Н.Н.) утверждают, что именно в дошкольном возрасте особенно бурно

происходит умственное развитие, темпы которого постепенно замедляются.

Именно поэтому следует максимально использовать потенциальные

возможности детей для развития познавательных способностей.

В научных работах Жиенбаевой С.Н. д.п.н., профессор КГЖПУ и

Сыздыкбаевой А.Д. говорится об использовании проектной деятельности как

инновационного феномена, раскрывающего индивидуальность, реализующего

интересы и потребности развивающей личности дошкольника.

На развитие познавательных, или интеллектуальных способностей влияет

восприятие, память и внимание. Развитие познавательных процессов у детей

необходимы для их подготовки к школе и дальнейшего успешного обучения и

интеллектуального развития.

Решая в ходе проектирования различные познавательно-практические

задачи вместе со взрослыми и сверстниками, дети мотивированно обогащают и

активизируют свой словарный запас, учатся публично выступать

(декламировать стихи, рассказывать о новых фактах), адекватно общаться с

окружающими. Знания, приобретаемые детьми в ходе реализации проекта,

становятся достоянием их личного опыта.

32

Экспериментируя, ребенок ищет ответ на вопрос и тем самым, развивает

познавательные, творческие и коммуникативные способности.

Проектная деятельность в обучении содержит в себе – игровую сущность;

потребность создания своей предметной среды.

Организация проектной деятельности в ДО позволяет педагогам

расширить спектр применяемых инновационных методик и технологий,

расширить взаимодействие между детьми, родителями и воспитателем; у детей

формируются такие качества, как активность, самостоятельность.

Для реализации данной технологии в дошкольной организации

рекомендуется в начале изучить уровень осведомленности педагогов о

содержании и сущности проектной деятельности. Например, провести

анкетирование (Приложение1). Сделав анализ результатов анкетирования,

организовать цикл консультаций в различных формах методической работы по

следующей тематике: «Использование проектной технологии в условиях

дошкольной организации», «Этапы проектной деятельности», «Проектный

метод развивающего обучения дошкольников»; семинар-практикум

«Организация проектно-исследовательской деятельности для детей старшего

дошкольного возраста», «Интерактивные формы проведения презентации

проекта» и др.

Вместе с тем, говоря о готовности психолого-педагогических условий к

внедрению проектно-исследовательской деятельности в условиях обновленного

содержания системы дошкольного образования, следует отметить, что педагоги

должны осознанно подходить к созданию условий для развития каждого

ребенка, взаимодействию взрослых с детьми на уровне равноправных

партнеров по деятельности с учетом их интересов и возможностей.

Эффективное использование проекто-исследовательской деятельности

приводит к существенным изменениям в познавательном развитии детей, к

личностному росту дошкольников, который выражается в стремлении к

выполнению оригинальных творческих работ.

Таким образом, в ходе проектно-исследовательской деятельности ребенок

развивает:

- нтеллектуальные способности (умение работать с информацией,

ориентироваться в информационном пространстве, систематизировать знания,

выделять главную мысль, умение вести поиск новой фактологической

информации, анализировать гипотезу и ее решение, умение делать обобщения и

выводы);

- творческие (умение генерировать идею, находить несколько вариантов

решения проблемы, выбирать более рациональное из них, прогнозировать

последствия принятых решений, умение видеть новую проблему);

- коммуникативные (умение вести беседу, слушать и слышать собеседника,

отстаивать свою точку зрения, подкрепленную аргументами, умение находить

компромисс с собеседником, умение излагать свою мысль);

- методологические (умение находить источники получения информации).

33

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

Применение проектно-исследовательской деятельности детей в ходе

реализации обновленного содержания дошкольного образования способствует

полноценному развитию каждого ребенка.

Как показывает опыт многих современных педагогов, метод

проектирования представляет собой важную сферу познавательной

деятельности, которая оказывает положительное влияние на развитие ребенка-

дошкольника.

Метод проектов актуален тем, что имеет широкий спектр применения, он

дает ребенку возможность экспериментировать, синтезировать полученные

знания, развивать логику, творческие и познавательные способности

(мышление, воображение, внимание, память, речь) детей во всех

образовательных областях: «Здоровье», «Коммуникация», «Познание»,

«Творчество» и «Социум».

У детей развивается самостоятельность, активность, ответственность,

чувство доверия друг к другу, интерес к познанию, умению четко распределять

и планировать свое время.

В ходе совместной проектно-исследовательской деятельности у детей

активно формируются коммуникативные (умение вести беседу, слушать и

слышать собеседника, отстаивать свою точку зрения, умение находить

компромисс с собеседником, умение излагать свою мысль) и методологические

(умение находить источники получения информации) навыки. Практика

использования метода проектов показывает, как отмечает Е.С.Полат, что

«вместе учиться не только легче и интереснее, но и значительно эффективнее».

Именно проектная деятельность делает образовательный процесс ДО

открытой для активного участия родителей.

Таким образом, метод проектов в работе с дошкольниками сегодня - это

оптимальный, инновационный и перспективный метод, который должен занять

свое достойное место в системе дошкольного образования.

34

ИСПОЛЬЗОВАННАЯ ЛИТЕРАТУРА

1. Государственная программа развития образования и науки РК на 2016-

2019 годы, Указ Президента Республики Казахстан от 1 марта 2016год № 205

2. Государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания

и обучения РК, ППРК от 23 августа 2012 года № 1080

3. Веракса Н. Е. Проектная деятельность дошкольников. - М.: Мозаика-

Синтез, 2008

4. Жиенбаева С.Н., Сыздыкбаева А.Д. Проектная деятельность- как

инновационный феномен в дошкольном образовании

5. Образовательные проекты в детском саду /Пособие для воспитателей/

Н.А.Виноградова, Е.П. Панкова,- Айрис-пресс, 2008

6. Е.С.Полат,Метод проектов /Статья на сайте журнала «Вопросы интернет

образования»

7. Проектный метод в деятельности дошкольного учреждения./Пособие

для руководителей и практических работников ДОУ /Автосоставитель Л.С.

Кисислева, Т.А.Данилина, 3-еизд, -М:АРКТИ, 2005

8. Кулмагамбетова С.С. Развитие проектных технологий этнокультурного

образования студентов в вузах Казахстана /Научная библиотека диссертаций и

авторефератов

9. Кульчицкая Т.Е.,Технология Проектирования в детском саду

10. Проектная деятельность старших дошкольников. - Волгоград: Учитель,

2011. - 202 с.

11. Ковальчук Н.П. Из опыта организации проектной деятельности детей

дошкольного возраста

12 Емельянова М. Организация исследовательской деятельности детей

дошкольного возраста //ж-л Начальная школа №5 Детский сад от А до Я. 2006.

13. Одаренность и возраст.Развитие творческого потенциала одарённых

детей / под редакцией А.М. Матюшкина //Учебное пособие. – М. : Издательство

НПО «МОДЭК», 2004. – 192 с.

35

Приложение 1

АНКЕТА ДЛЯ ПЕДАГОГОВ

1. Как Вы понимаете термин «проектная деятельность»?

2. Назовите сферы реализации проектной деятельности в соответствии с

Типовой программой.

3. Кто является основоположником проектного метода.

4. Как вы определили роль участников образовательного процесса при

организации проектно-исследовательской деятельности?

- воспитателя;

- специалистов ДО;

- методиста ДО;

- заведующей ДО;

- родителей детей

5. Используете ли Вы метод проектов в педагогической практике?

6. На ваш взгляд, готовы ли вы к введению инновационных технологий?

Оцените степень готовности в баллах от 1 до 5.

7. Какие испытываете педагогические затруднения, связанные с

реализацией проектно-исследовательской деятельности?

8. Какую помощь по преодолению педагогических затруднений вы хотели

бы получить?

9. На ваш взгляд, готово ли ваша дошкольная организация обеспечить

выполнение требований ГОС ДВО?

10. Что является показателем высокого уровня владения педагогом

технологии проектирования.

36

Приложение2

Примерное перспективное планирование опытов и экспериментов

в средней группе

№ месяцы тема цель

1.

Сен

тяб

рь

«Окрашивание воды» Помочь выявить свойства воды.

«Игры с веерами и

султанчиками»

Познакомить детей с одним из свойств воздуха-

движением; движение воздуха – это ветер.

«Поиграем с

солнышком»

Определить, какие предметы нагреваются

лучше (светлые или темные), где это

происходит быстрее (на солнышке или в тени).

«Свойства песка» Познакомить со свойствами песка (состоит из

песчинок, рыхлый, мелкий, легко сыплется,

пропускает воду, на песке остаются следы,

слипается, мокрый темнее сухого).

2.

Октя

брь

«Нюхаем, пробуем,

трогаем, слушаем»

Закрепить представления детей об органах

чувств, их назначении (уши – слышать,

узнавать различные звуки; нос – определять

запах; пальцы – определять форму, структуру

поверхности; язык – определять на вкус, глаза -

видеть).

«Почему все звучит?» Подвести детей к пониманию причин

возникновения звука: колебание предмета.

«Прозрачная вода» Выявить свойства воды (прозрачная, без

запаха, имеет вес).

«Вода принимает форму» Выявить, что вода принимает форму сосуда, в

который она налита.

3.

Нояб

рь

«Какие предметы могут

плавать?»

Дать детям представление о плавучести

предметов, о том, что плавучесть зависит не от

размера предмета, а от его тяжести.

«Делаем мыльные

пузыри»

Познакомить детей со способом изготовления

мыльных пузырей, со свойством жидкого мыла:

может растягиваться, образует пленочку.

«Подушка из пены» Развить у детей представление плавучести

предметов в мыльной пене (плавучесть зависит

не от размера предмета, а от его тяжести).

«Воздух повсюду» Обнаружить воздух в окружающем

пространстве и выявить его свойство – его

невозможно увидеть. невидимость.

4.

Дек

абрь

«Воздух работает» Дать детям представление о том, что воздух

может двигать предметы (флюгер, парусные

суда, воздушные шары и т.д.).

«Каждому камешку свой

домик»

Классификация камней по форме, размеру,

цвету, особенностям поверхности (гладкие,

шероховатые); показать детям возможность

использования камней в игровых целях.

37

«Можно ли менять

форму камня и глины»

Выявить свойства глины (влажная, мягкая,

вязкая, можно изменять ее форму, делить на

части, лепить) и камня (сухой, твердый, из него

нельзя лепить, его нельзя трудно разделить на

части).

«Свет повсюду» Показать значение света, объяснить, что

источники света могут быть природные

(солнце, луна, костер), искусственные –

изготовленные людьми (лампа, фонарик,

свеча).

5.

Ян

вар

ь

«Свет и тень» Познакомить с образованием тени от

предметов, установить сходство тени и

объекта, создать с помощью теней образы.

«Замерзшая вода» Выявить, что лед – твердое вещество, плавает,

тает, состоит из воды.

«Тающий лед» Определить, что лед тает от тепла, от

надавливания; что в горячей воде он тает

быстрее; что вода на холоде замерзает, а также

принимает форму емкости, в которой находится.

«Разноцветные шарики» Получить путем смешивания основных цветов

новые оттенки: оранжевый, зеленый,

фиолетовый, голубой.

6.

Фев

рал

ь

«Таинственные

картинки»

Показать детям, что окружающие предметы

меняют цвет, если посмотреть на них через

цветные стекла.

«Все увидим, все узнаем» Познакомить с прибором-помощником – лупой

и ее назначением.

«Песочная страна» Выделить свойства песка: сыпучесть, рыхлость,

из мокрого можно лепить; познакомить со

способом изготовления рисунка из песка.

«Где вода?» Выявить, что песок и глина по-разному

впитывают воду, выделить их свойства:

сыпучесть, рыхлость.

7.

Мар

т

«Водяная мельница» Дать представление о том, что вода может

приводить в движение другие предметы.

«Звенящая вода» Показать детям, что количество воды в стакане

влияет на издаваемые звуки.

«Угадайка» Показать детям, что предметы имеют вес,

познакомить со свойствами материалов, их

отличие. от материала

«Ловись, рыбка, и мала, и

велика»

Выяснить способность магнита притягивать

некоторые предметы.

8.

Ап

рел

ь

«Фокусы с магнитом» Выделить предметы, взаимодействующие с

магнитом.

«Солнечные зайчики» Понять причину возникновения солнечных

зайчиков, научить пускать солнечных зайчиков

(отражать свет зеркалом).

«Что растворяется в Показать детям растворимость и

38

воде?» нерастворимость в воде различных веществ.

«Что отражается в

зеркале?»

Познакомить детей с понятием «отражение»,

найти предметы, способные отражать.

9.

Май

«Волшебное сито»

Познакомить детей со способом отделения

камешков от песка, мелкой крупы от крупной с

помощью сита, развивать самостоятельность.

«Цветной песок» Познакомить детей со способом изготовления

цветного песка (перемешав его со цветным

мелом); научить пользоваться теркой.

«Игры с песком» Закрепить представление детей о свойствах

песка, развивать конструктивные умения

любознательность, наблюдательность,

активизировать речь детей.

«Фонтанчики» Развивать любознательность,

самостоятельность, создать радостное

настроение.

39

Темы исследовательских работ дошкольников к сквозной теме «Мир природы»

Фрукты и овощи Грибочки

Удивительные

насекомые

Птицы

Мир животных

Аптека под

ногами.

Будь природе

другом.

Для чего маме

фасоль?

Мой любимый

фрукт банан.

Морковка

просто

объедение!

Огород на окне.

Полезные

вершки и

корешки.

Путешествие

семечки.

Угадай-ка

грибочек!

А лисичка - это

гриб.

Царство грибов

в моем лесу.

Бабочки – это

красиво и

интересно!

Откуда берется

мед?

Секреты пчелиной

семьи.

Зачем

кусаются комары?

Какая польза от

муравьев?

Удивительный мир

насекомых.

Зачем птицам

нужен клюв?

Кто у нас в

гнёздышке

живёт?

Ласточкино

гнездышко.

Мои

наблюдения

за воробьями.

Мой друг –

попугайчик

Кеша.

Чье это

гнездышко?

Я покормлю

птиц зимой!

Зачем овечке

столько

шерсти?

Зачем слону

большие уши?

Зачем ежу

иголки?

Мое любимое

домашнее

животное.

Мои котята.

Мои любимые

крольчата.

Почему

лягушки

квакают перед

дождем?

Почему

медведь так

любит спать?

Собака — друг

и помощник

человека.

40

СОДЕРЖАНИЕ

1. Пояснительная записка 22

2. Проектно-исследовательский метод. Классификация

проектов

24

3. Организация работы с детьми по проектной деятельности в

разных возрастных группах

28

4. Способы развития познавательных способностей детей

дошкольного возраста

31

5. Заключение 33

6. Использованная литература 34

7. Приложение 35