ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ...

65
ผศ.ดร. พจนา สีมันตร ภาควิชาเกษตรกลวิธาน คณะเกษตร กาแพงแสน 11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพื่อมนุษยชาติ 1 การถนอมอาหารและการเก็บรักษา

Upload: nanthakone-rasphone

Post on 11-Apr-2017

703 views

Category:

Education


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ผศ.ดร. พจนา สมนตร

ภาควชาเกษตรกลวธาน

คณะเกษตร ก าแพงแสน

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต

1

การถนอมอาหารและการเกบรกษา

Page 2: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

วตถประสงค

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 2

ทราบวาท าไมตองถนอมรกษาอาหาร (11)

ทราบสาเหตของการเนาเสยของอาหาร และการปองกน (11)

ทราบววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร (13)

ทราบวธการแปรรปและการถนอมรกษาอาหารดวยวธตางๆ (18, 20)

Page 3: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

กระบวนการหลงเกบเก ยว....ผลตผลเกษตร....อาหาร ?

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 3

Storage

Preservation

Processing Product Quality

Product Price

Food

Page 4: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ท าไมตองถนอมรกษาอาหาร ?

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 4

เพอเกบรกษาไวนอกฤดกาล

เพอความมนคงทางอาหาร (Food Security)

Page 5: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ท าไมตองถนอมรกษาอาหาร ?

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 5

เพอกระจายอาหารไปสทตางๆ

เพอบรรเทาสถานการณทท าใหอาหารขาดแคลน

Page 6: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ท าไมตองถนอมรกษาอาหาร ?

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 6

เพอเกบรกษาผลตผลทผลตไดมากเกนกวาทใชบรโภค

เพอความสะดวก

Page 7: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ท าไมตองถนอมรกษาอาหาร ?

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 7

เพอมผลตภณฑอาหารทหลากหลาย

Page 8: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สาเหตทท าใหอาหารเนาเสย

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 8

เนองจากเอนไซมทอยภายในอาหารนนเอง (autolysis)

Enzyme ในอาหาร ขอด เชน ท าใหเนอสตวนม ขอเสย เชน ท าใหเกดกลนหน ท าใหสของผกผลไมเปลยนไป

การปองกน หรอยบยงการท างานของเอนไซม ท าไดโดย???

ลดอณหภม ความรอน ความเปนกรด-ดาง

Page 9: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สาเหตทท าใหอาหารเนาเสย

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 9

เนองจากจลนทรยทอยโดยรอบ ไดแก

เชอรา (molds)

- เจรญไดดในสภาพทม ออกซเจน - พบมากทผวหนาอาหาร - ไมเจรญในสภาวะทเปนดางหรอกรดเขมขน - อณหภมทเหมาะสม คอ 30oC - สามารถผลตสปอร ทนความรอน ไดมากกวา 100oC และ ทนความดนสง

Page 10: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สาเหตทท าใหอาหารเนาเสย

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 10

ยสต (yeasts)

น ำตำล คำรบอนไดออกไซด + แอลกอฮอล

สำมำรถเจรญไดท pH ต ำ มควำมเคม ไมมออกซเจน

Page 11: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สาเหตทท าใหอาหารเนาเสย

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 11

แบคทเรย (bacteria)

แบคทเรย ปกตชอบ pH กลาง บางชนด

ทนกรด บางชนดเตบโตไดทงม และไมม

อากาศ

Page 12: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การปองกนอาหารเนาเสย... เน องจากจลนทรยท อยโดยรอบ

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 12

ท าไดโดย

สรางสภาวะทไมเหมาะสมกบจลนทรย

ใชสารปองกน หรอท าลาย หรอปรบสภาวะ ทยบยงจลนทรย

ลดปรมาณน าในอาหาร ใหม Aw นอยกวา 0.6

การหมกในน าเกลอ หรอน าตาล

ใชความเยน

การฉายรงส

Page 13: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สรป การเรยนคร งท 1

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 13

ทราบวาท าไมตองถนอมรกษาอาหาร

ทราบสาเหตของการเนาเสยของอาหาร และการปองกน

Page 14: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ผศ.ดร. พจนา สมนตร

ภาควชาเกษตรกลวธาน

คณะเกษตร ก าแพงแสน

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต

14

การถนอมอาหารและการเกบรกษา (2)

Page 15: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 15

ยคมนษยปกกง

ใชไฟหงตม

Paleolithic เรมมการเกบอาหาร ถนอมอาหาร ,

การท าแหง ปลา เมลดพช ท าเคม

รมควน

Page 16: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 16

Mesolithic

การท าแหง

ท าเคม รมควน

Neolithic

เรมเพาะปลก เล ยงสตว

มการหมกแอลกอฮอล หมกน าสม ท าขนมปง ฯลฯ

Page 17: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 17

ยคโลหะ (ทองแดง บรอนซ เหลก)

มการชลประทาน ขยายพนธพช

พฒนาการท าอาหาร การหมก ไวน เบยร ท าใหฟ กลนรส แชเยน

ยคอาณาจกรโรมน

เรมมการไถพรวน ปลกพชหมนเวยน มเครองเกบเกยว มการคาขายสนคา

มการผลตน าตาลจากออย มการปลอมปนอาหาร

Page 18: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 18

ยคปจจบน

การพบเชอจลนทรยของหลยส ปาสเตอร

การคนพบการบรรจกระปอง ของ นโคลส แอพเพรต ในป พ.ศ. 2338

สมยสงครามโลกครงท 2 เรมใชเครองจกรแทนแรงงานคน เรมอตสาหกรรมอาหาร

Page 19: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การถนอมอาหารโดยใชความรอน (Thermal processing)

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 19

การพาสเจอรไรส (pasteurization) เปนการถนอมอาหาร (food preservation) ใชความรอน เพอท าลายจลนทรยทกอโรค (pathogen) รวมทงจลนทรย และเอนไซมทท าใหอาหารเสอมเสย (food spoilage)

ตงชอตาม หลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur) ซงเปนคนแรกทคดคนการฆาเชอจลนทรย ทปนเปอนในไวน

ระหวางป พ.ศ. 2407-2408 โดยการใชความรอน

ประมาณ 50 - 60 องศาเซลเซยส

ในป พ.ศ.2434 นกวทยาศาสตรชอ

ซอกเลต (Soxhlet) ไดน าวธการน ใชกบนม

Page 21: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การถนอมอาหารโดยใชความรอน

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 21

การสเตอรไรส

เปนการท าใหอาหารปลอดเชอโดยการใชความรอน รงส (irradiation) สารเคม

หรอวธทางกายภาพ เชนการกรองดวยเยอ (membrane filltration) เพอ

ท าลายหรอก าจดจลนทรยทงหมด รวมทงสปอรของแบคทเรยทกชนด

ความรอนทใชในการสเตอรไรซตองใชความรอนสงเปนเวลานาน สนเปลองพลงง

งานมาก

ท าใหอาหารสญเสยคณภาพ ทงคณภาพทางประสาทสมผส และคณคาทางโภชนาการ

การฆาเชอในทางการคา จะใชระดบการฆาเชอทเรยกวา การท าใหปลอดเชอเพอ

การคา (commercial sterilization)

Page 22: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 22

Page 24: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

อาหารกระปอง (canning)

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 24

เปน การใชความรอนในการถนอมอาหาร

คนคดโดย Nicholas Appert ในป ค.ศ. 1809

การผลตอาหารกระปองเปน in-container sterilization

มหลกการคอ บรรจอาหารในภาชนะปดผนกสนท เชน กระปอง ถงทนรอนสง

หรอขวดแกวแลวฆาเชอดวยความรอน โดยใชอณหภมและเวลาตามทก าหนด

เปนการฆาเชอในระดบ commercial sterilization

ผลตภณฑทไดสามารถเกบรกษาทอณหภมหองได โดยไมเสอมเสยเปนเวลา

อยางนอย 6 เดอน หรออาจจะถง 1 ป

Page 28: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สรป การเรยน คร งท 2

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 28

ววฒนาการของการแปรรปและถนอมอาหาร

การถนอมอาหารโดยใชความรอน

การพาสเจอรไรส

การสเตอรไรส

การผลตอาหารกระปอง

Page 29: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ผศ.ดร. พจนา สมนตร

ภาควชาเกษตรกลวธาน

คณะเกษตร ก าแพงแสน

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต

29

การถนอมอาหารและการเกบรกษา (3)

Page 30: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การถนอมอาหารโดยการท าแหง

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 30

การท าแหง หรอการดงน าออก อาจเรยกวา drying การท าแหงเปนวธการถนอม

อาหาร โดยลดความชนของอาหารดวยการระเหยน า ดวยการอบแหง การทอด หรอ

ระเหดน า

Page 31: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การถนอมอาหารโดยการท าแหง

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 31

จดประสงคของ การท าแหง

เพอ ยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยทกชนด เชน รา ยสต แบคทเรย) รวมทง

ยบยง การสรางสารพษของเชอรา เชน Alflatoxin

ยบยงการท างานของเอนไซม หรอชะลอปฏกรยาตางๆ ทงทางเคมและทางชวเคม

ซงมน าเปนสวนรวมและเปนเหตใหอาหารเสอมเสย

ท าใหอาหารปลอดภย การ ลดปรมาณน าในอาหารโดยการท าแหง ท าใหอาหารม

คาวอเตอรแอคทวต นอยกวา 0.6 ซงเปนระดบทปลอดภยจากจลนทรยกอโรค

เพอท าใหอาหารมน าหนกเบา ลดปรมาตร ท าใหสะดวกตอการขนสง การบรโภค

หรอการน าไปเปนวตถดบในการแปรรปตอเนองดวยวธอน

สรางผลตภณฑใหมท เปนทางเลอกของผบรโภคมากขน

Page 32: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ปจจยทมผลตออตราการท าแหง

1. ธรรมชาตของอาหาร - อาหารทมรพรนมาก อตราการท าแหงเรวกวา อาหารทม

เนอแนน - อาหารทน าอสระมาก อตราการท าแหงเรวกวา

2. ขนาด, รปราง และ การเตรยม - อาหารทมรปรางสม าเสมอ และ เลก มพนทผวตอหนวย น าหนกมากกวา อาหารทมขนาดใหญกวา ท าให อตราการ ท าแหงเรวกวา - การเตรยมอาหาร สามารถชวยเพมอตราการท าแหง เชน

การลวก (ท าลายเอนไซม, ท าลายเซลล) , การคลง (ท าลายเซลล)

Page 33: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

3. อณหภม และ ความชนสมพทธของอากาศรอน - อากาศรอน ทอณหภมสง – อตราการท าแหงสง

- ตองควบคมอณหภมขณะท าแหงใหเหมาะสม มฉะนนจะกอใหเกด ขางนอกแขง ขางในชน

- อากาศรอน ทความชนสมพทธสง – อตราการท าแหงชาลง - การเคลอนทของน าและการระเหยชา

4. ความเรวลม - การเคลอนทอากาศรอน ท าใหเกดการเคลอนทของน าจาก

ภายในชนอาหารมาทผว และท าใหหยดน าทผวอาหารระเหยเปนไอไดดขน อาหารจงแหงเรว

Page 34: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การท าแหงโดยวธธรรมชาต ใชความรอนจากแสงอาทตย – ลดปรมาณน าในอาหาร ขอเสย ขนกบ ดนฟาอากาศ, การปนเปอน (ฝนละออง, จลนทรย) แกไข: การใช ตอบพลงแสงอาทตย (กลองปด, ภายในมวสดดดความรอน)

การท าแหงโดยใชพลงงานจากแหลงอน ใชหลกวศวกรรมศาสตรและวทยาศาสตร ออกแบบเครองอบใหเหมาะสมกบชนดอาหาร

กรรมวธการท าแหง

Page 35: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

หลกการเครองท าแหง การสงผานความรอนไปยงอาหารโดยใชลมรอน ตอบแบบถาด Tray Dryer: ใชกบอาหารเปนชน หรอ ของเหลว เครองอบแหงแบบอโมงค Tunnel Dryer เครองอบแหงแบบพนฝอย Spray Dryer

- การสงผานความรอนผานแผนโลหะ - เครองท าแหงแบบลกกลง Drum Dryer

- การท าแหงแบบระเหด (Freeze Drying) - แชเยอกแขง แลวใชความรอนในสภาพสญญากาศ - อาหารคณภาพสง

Page 36: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การถนอมอาหารโดยการท าแหง

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 36

การเกบอาหารแหง

•เกบในภาชนะบรรจปดสนท

•ภาชนะตองปองกนความชน

•ภาชนะทปองกนแสงแดดผาน เพราะแสงแดดมผลตอคณภาพส

Page 37: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. การใชความเยนระดบเหนอจดเยอกแขง (Chilling, Refrigerate) - ท าใหอาหารเกดการเปลยนแปลงนอยทสด - -2 – 16oC - การเกบอาหารทอณหภมต ามผลท าใหอาหารเสอมเสยได เชน การเกดสน าตาล, เนอสมผสอาหารเปลยนไป

- การแชอาหารในตเยน

การใชความเยน จดประสงคของการใชความเยน ความเยนมผลท าใหเชอจลนทรยเจรญเตบโตชาลงจนถงหยดการเจรญเตบโต

Page 38: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

2. การแชเยอกแขง (Freezing)

สามารถรกษาอาหารใหมสภาพใกลเคยงกบอาหารสดได ยบยงการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย จ านวนเชอลดลงแตไมไดฆา

ปญหา thawing การน าอาหารแชเยอกแขงมาละลาย เชอจลนทรยสามารถกลบมาเจรญได

วธแก Thaw อาหารทอณหภมต า ขนตอนในการแชแขงขนกบ ชนดอาหาร เชน ผก ควรมการลวก เพอยบยงเอนไซม ทท าใหเกดการเปลยนแปลงระหวางการเกบรกษา เชน ส

Page 39: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การแชเยอกแขงแบบชา (Slow freezing) การแชเยอกแขงโดยใชตเยน ขอเสย ใชเวลานาน , คณภาพเนอสมผสต า

การแชเยอกแขงแบบรวดเรว (Rapid freezing) การแชแขงแบบอตสาหกรรม ใชเวลาสน ลดอณหภม -20 oC ประมาณ 30 นาท คณภาพเนอสมผส ด

วธการแชเยอกแขง

Page 40: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

• เกบรกษาในหองทมอณหภมทเหมาะสม ประมาณ -18oC • รกษารกษาอณหภมใหคงทตลอดเวลา • การใชภาชนะบรรจทถกตอง • ขอเสย คาใชจายคอนขางสง

ปญหาทเกดขน กบอาหารแชเยอกแขง - Recrystallization - Freeze burn เกดทผวผลตภณฑ: ผวหนาแหง และ มสน าตาล เกดจากการระเหดของน าแขง

การเกบรกษาอาหารแชเยอกแขง

Page 41: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. การใชอากาศเยน

2. ใชแผนโลหะเยน

3. การจมในของเหลวเยนจด – น าตาล, กลเซอรอล

4. แบบไครโอจนก (Cryogenic freezing) - ไนโตรเจนเหลว

- คารบอนไดออกไซดแขง/เหลว

กรรมวธการแชเยอกแขง

Page 42: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

• การถนอมอาหารโดยไมใชความรอน • ไมกอใหเกดความรอนมากในอาหาร

“Cold Sterilization or Cold Pasteurization” ชนดของรงสทใช – -rays แหลงก าเนด โคบอลต-60 – X-rays แหลงก าเนด อนภาคอเลคตรอน – Electron beam แหลงก าเนด อนภาคอเลคตรอน

การฉายรงส (Irradiation)

Page 43: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. ควบคมจลนทรยทท าใหอาหารเสอมเสย:ทปนเปอน,เกดโรค 2. ควบคมการท าลายแมลงในผลตภณฑตางๆ 3. ชวยยดอายการสกงอมของผลไม 4. ควบคมการงอกของพชบางชนด 5. การใชรงส เพอพฒนาผลตภณฑ และวธการ

ขอเสยของการฉายรงส การฉายรงสในระดบทสงมาก ท าใหอาหารมกลนท

เปลยนแปลง ซงมผลมากกบอาหารทมไขมนไมอมตว

ประโยชนของการฉายรงส

Page 44: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

การฉายรงสเพอท าลายจลนทรยม 3 ระดบ 1. Radappertization - 30-40 kGy (kilogray) - ลดจ านวนจลนทรยท าใหเกดโรค และ อาหารเสอมเสย

2. Radicidation - 2.50 – 10 kGy - ลดจ านวนจลนทรยทท าใหเกดโรค และ ยดอายการเกบ - เครองเทศ

3. Raduriation - 0.75 – 2.5 kGy - ยดอายการเกบรกษาผลไม เนอวว ปลา ไก

Page 45: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สรป การเรยน คร งท 3

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 45

การถนอมอาหาร โดย

การท าแหง

การท าเยน

การฉายรงส

Page 46: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ผศ.ดร. พจนา สมนตร

ภาควชาเกษตรกลวธาน

คณะเกษตร ก าแพงแสน

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต

46

การถนอมอาหารและการเกบรกษา (4)

Page 47: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

• เปนกระบวนการแปรรปทมการใชเชอจลนทรย เพอ

เปลยนแปลงสารอนทรยพวก คารโบไฮเดรต และ

สารประกอบทคลายคลงใหเกดสารเคมอน

ประโยชนของการหมก 1. อายการเกบรกษานานขน 2. เพมกลนรส ในผลตภณฑ 3. เพมมลคาใหกบวตถดบราคาถก 4. ท าใหมผลตภณฑเพมขน

การหมก (Fermentation)

Page 49: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. การหมกเพอใหเกดแอลกอฮอล - ใชยสต ในการหมก - สภาวะไมมอากาศ ในการท าเบยร , ไวน

น าตาล เอธลแอลกอฮอล + คารบอนไดออกไซด

สภาวะมอากาศ ในการท าขนมปง

แปง น าตาล เอธลแอลกอฮอล + คารบอนไดออกไซด

ชนดของการหมก

เปลยนรป

Page 50: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

2 การหมกเพอใหเกดกรดน าสม (Acetic acid fermentation) - เปนกระบวนการทใชในการผลตน าสมสายช - สารเรมตนเอธลแอลกอฮอล

เอธลแอลกอฮอล กรดแอซตก

- ใชจลนทรย Acetobacter เปลยนสารเรมตน เปนกรดน าสม ในสภาวะมออกซเจน

- น าสมสายชจากกระบวนการนเรยก “น าสมสายชกลน”

- น าสมฯทเรมตนจากน าผลไมหรอแปง เรยก “น าสมสายชหมก”

Acetobacter

ออกซเจน

Page 51: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- กระบวนการหมกนกอใหเกดกรดแลกตก - จลนทรยกลมชนดผลตกรดแลกตก เปลยน

น าตาล กรดแลกตก (ไมตองการอากาศ)

- อาหารทใชกระบวนการนแยกตามชนดวตถดบ - ผก pickles, sauerkraut, กมจ - นม นมเปรยว, เนยแขง - เนอสตว แหนม, ไสกรอกอสาน - ปลา ปลาจอม, ปลาเจา, ปลารา

3 การหมกเพอใหเกดกรดแลกตก

Page 52: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. จลนทรย– เจรญในวตถดบทใช , สรางเอนไซมทจ าเปน

2. วตถดบ

3. ควบคมสภาวะการหมก

- การผลตไวน, เบยร – ไมใชอากาศ

- น าสมสายช – ใชอากาศ

- การฆาเชอในวตถดบ

- ความเปนกรด-เบสของวตถดบ

ปจจยทมความส าคญตอการหมก

Page 53: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

• เปนการใชสารเคมในกระบวนการแปรรปเพอยดอายการเกบรกษาอาหาร

• ชวยยบยงการเจรญของจลนทรยทท าใหอาหารเนาเสย • ชะลอ/ยบยง การเปลยนแปลงทางปฏกรยาเคม ทมผลท าใหคณภาพอาหาร

เปลยน

สารเคมทใช 1. สารกนเสย (Preservatives/ Antimicrobial additives) เชน กรดเบนโซอก,

ไนเทรตและไนไทรท, เกลอ และ น าตาล 2. สารกนหน (Antioxidants) 3. สารปองกนการเกดสน าตาล (Antibrowning additives) 4. อมลซไฟเออรและสารชวยความคงตว (Emulsifiers and Surfactants)

การใชสารเคมในการถนอมรกษาอาหาร

Page 54: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- โซเดยมคลอไรด

- เกลอสมทร เกลอสนเธาว

- เกลอทผานกระบวนการผลต - มปรมาณแรธาตนอย และ ดดความชนไมคอยด

- เกลอเสรมไอโอดน

- อาหารพนบานทใชเกลอเพอถนอมอาหาร

- อาหารประจ าชาต เชน อาหารอนโดนเซย (เทมเป), เกาหล (กมจ)

เกลอ

Page 55: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

1. แตงรสชาตของอาหาร 2. ถนอมอาหาร - จลนทรยถกยบยงการเจรญเตบโตทความเขมขนเกลอ 20% - เกลอใชคไปกบการท าแหง

3. ใชเปนตวคดเลอกเชอจลนทรย เพอชวยในการถนอมอาหาร ตวอยาง ผกดอง – แชผกในน าเกลอความเขมขน 4-6 % หรอ หมกแบบแหง คลกผก + เกลอ (2.5-3% ของน าหนกผก) SauerKraut – กะหล าปล + เกลอ 1.5-2.5% ท 20oC

4. เกดโครงสรางเฉพาะของอาหาร – ไสกรอก, โด (dough)

หนาทของเกลอในอาหาร

Page 56: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- เปนการลดปรมาณน าในอาหารทจลนทรยจะน าไปใช

- น าตาลทรายทความเขมขน 60% ยบยงการเจรญของจลนทรย

- ยสต + รา ถกยบยงโดยสารละลายน าตาล 75% โดยไมมการตกผลก - กลโคสไซรป ไดจาก เอนไซม + กรด ยอยแปง

- กลโคสไซรป:น าตาลทราย 4:6 – ไดน าตาลทไมตกผลก

- ปองกนการเกดสน าตาล

- ถนอมกลนของผลไมแชแขง

ทอณหภม -18-(-20) oC

และความเขมขนน าตาล 30-50% เกบไดนาน 2-4 ป

น าตาล

Page 57: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- ใหรสเปรยว

- ยบยงการเจรญของเชอจลนทรย

- กรดในอาหาร เชน กรดซตรก

- กรดทนยมใชในอตสาหกรรมอาหาร - กรดซตรก, กรดแอซตก และ กรดแลกตก

- มกเจอในอาหารพวก หมกดอง

กรด

Page 58: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- ยบยงการเจรญของเชอจลนทรย - มกใชรวมกบการถนอมอาหารวธอน ซลเฟอรไดออกไซดและซลไฟท - เกลอโซเดยม , โพแทสเซยม เมตาไบซลไฟท / ซลไฟท / ไบซลไฟท - กาซซลเฟอรไดออกไซด - ยบยงการเจรญของยสต,รา - จ ากด 500 ppm โดยกลไกการยบยงคอ ก าจดออกซเจน และ สราง

สภาวะกรด - ไมใชในอาหารสด (ผกและผลไม) มไมเกน 10 ppm - ยบยงการเกดสน าตาล จากเอนไซม และ จาก กระบวนการแปรรป - ยบยงการเกดออกซเดชน และ ใชในการฟอกส (แปงและน าตาล)

สารกนเสย (Preservatives)

Page 59: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

ไนไทรทและไนเทรต

- เกลอโพแทสเซยม และโซเดยม

- ใชในการหมก (Curing) ผลตภณฑเนอสตว

- จดประสงคของการหมก

- เพอใหไดกลนรส, รกษาสของผลตภณฑ

- ยบยงการเจรญของเชอ

- ไนเทรต สามารถเปลยนเปนไนไทรท

- ไนไทรท ยบยงการเจรญของเซลล, การงอกของสปอร และจะมประสทธภาพดเมออยในอาหารทม pH 5.0-5.5

- ขอเสย เปนสารกอมะเรง ใชไดไมเกน 120 มก/กก.

- ถาผสมรวมกบพรกไทย จะกอใหเกดสารพวกไนโตรซามน เพมขน

Page 60: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

กรดอนทรยและเอสเทอร Propionic acid - ยบยงเชอราในขนมอบ และ เนยแขง - ปองการเจรญของแบคทเรยทกอใหเกดโรคในขนมปง Benzoic acid และ เกลอเบนโซเอต - ปองกนการเสอมเสยจาก ยสต,รา - ใชกบอาหารทเปนกรดสง Sorbic acid และ เกลอซอรเบต - ยบยงเชอราในเนยแขง, ผลตภณฑเบเกอร , ปลารมควน พาราเบน - ใหผลดตอยสตและ เชอรา

Page 61: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- สารทเชอจลนทรยสรางขน และ เปนยารกษาโรคทมประสทธภาพ - Tetracyclines สามารถใชในอาหารสด - Tylosin, Subtilin, Nisin ใชในอาหารแปรรป Tetracyclines ยบยงแบคทเรย โดยยบยงการสรางโปรตน

Nisin - สรางโดยแบคทเรยทผลตกรดแลกตก - เปนโปรตน และ เปน bacteriocin - ควบคมการเสอมเสยจาก Clostridium และ ใชกบอาหารทมความเปนกรดต า สารปฏชวนะตกคาง มผลตอการแปรรปอาหาร และ ผทมอาหารแพ

สารปฏชวนะ (Antiobiotics)

Page 62: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- ปองกนการเกดปฏกรยาออกซเดชนของไขมนและผลตภณฑทมไขมน

- ออกซเดชนเปนปฏกรยาระหวางออกซเจน และ กรดไขมนไมอมตว - เกดการเปลยนแปลงทางดานกลนรส, คณคาทางอาหาร หนาทของสารกนหน ยบยงปฏกรยาการเกดอนมลอสระ สารทนยมใช TBHQ (Tertiary butylhydroquinone) เตมในน ามนพช BHA (Butylated hydroxyanisole), BHT (Butylated hydroxytoluene) PG (Propyl gallate), วตะมน อ (Tocopherol)

สารกนหน (Antioxidant)

Page 63: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- อมลซไฟเออร (Emulsifier) - รกษาคณสมบตทางกายภาพใหกบอาหารประเภทอมลชน (emulsion) คงตว

ไมแยกชน

- ตวอยางอาหารประเภทอมลชนไดแก นม, เนย, สลดครม,ไอศครม

อมลซไฟเออรและสารใหความคงตว

น ามน

น า

ไมมอมลซไฟเออร เขยา ทงไว

มอมลซไฟเออร

ทงไว

Page 64: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

- อมลซไฟเออร - ธรรมชาต เชน ฟอสฟอลปด, เลซทน - ทางการคา เชน โมโนกลเซอไรด, Tween, Span

- การเสอมเสยของอาหารประเภทอมลชน - การแยกชน, ครม หรอ การตกตะกอน

สารชวยความคงตว และ สารท าใหขน - Stabilizer และ Thickener Stabilizer - เชน ไฮโดรคอลลอยด ดดซมน าไดด ใหความขนหนดในอาหาร - ท าใหอมลชนเกดความคงตว ท าใหอนภาคแขวนลอยอยได

Page 65: ການຖະໜອມອາຫານ ແລະ ການເກັບຮັກສາ (ພາສາໄທ)

สรป การเรยน คร งท 4

11,13,18, 20 /09/56 01999011 อาหารเพอมนษยชาต 65

การถนอมอาหาร โดย

การหมก

ใชสารเคม

เกลอ

น าตาลทราย

กรด

สารกนเสย

สารกนหน

อมลซฟายเออร

สารชวยใหเกดความคงตว