ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນ ການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ

ແລະ ທາອຽງໃນຕໜາ

Co-funded by theErasmus+ Programmeof the European Union

Reference Number: 573964-EPP-1-2016-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP

ຂມນການຂຽນ

ໂຄງການ ສາງຄວາມເຂມແຂງການຄນຄວາ ແລະ ຄວາມສາມາດດານນະວດຕະກຳກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດຢ ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ

ຊຫຍ REACT

ລະຫດການຊວຍເຫອ #573964-EPP-1-2016-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP

ຜຂຽນເອກະສານ Lodovica Di Deodato, Gizem Erdogmus & Dr. Roderich v.Dettenມະຫາວທະຍາໄລ ອເບດ-ລດວນ ໄຟຣບວກ (ມະຫາວທະຍາໄລໄຟຣບວກ) ສະຖາບນວທະຍາສາດສງຄມສງແວດລອມ ແລະ ພມມສາດ ຫວໜາຄະນະ ເສດຖະສາດປາໄມ ແລະ ການວາງແຜນປາໄມ

ຄຮວມງານ REACT:

ສະຫະພາບເອລບ:

• ມະຫາວທະຍາໄລ ອາລຄນເຕ (ສະເປນ), ຜປະສານງານໂຄງການ• ມະຫາວທະຍາໄລໄຟຣບວກ (ເຢຍລະມນ)• ສະຖາບນຢໂລບ-ເມດເທລານຽນສາຂາວທະຍາສາດ ແລະ ຄວາມສຽງ (ຝລງ)• ມະຫາວທະຍາໄລເຈນນວ (ອຕາລ)

ກຳປເຈຍ:

• ມະຫາວທະຍາໄລກະເສດສາດແຫງລາດຊະນາອາຈກກຳປເຈຍ• ມະຫາວທະຍາໄລເຮງຊຳລນ ທາບອງກຳມນ

ລາວ:

• ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດລາວ• ມະຫາວທະຍາໄລສພານວງ• ສະຖາບນຄນຄວາເສດຖະກດແຫງຊາດ

ຫວຽດນາມ:

• ມະຫາວທະຍາໄລກະເສດສາດ ແລະ ປາໄມ ແຫງເຮ• ມະຫາວທະຍາໄລວທະຍາສາດສງຄມ ແລະ ມະນດ ແຫງໂຮຈມນ/ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດຫວຽດນາມ

ຕດຕ:ຫອງການຄມຄອງໂຄງການຕາງປະເທດ (OGPI) – ມະຫາວທະຍາໄລອາລຄນເຕWebsite: www.ogpi.ua.es REACT: www.climate-react.eu

ຂຂອບໃຈ: ມາຍງບນດາພະນກງານຂອງສະຖາບນຄຮວມງານທໄດປະກອບສວນຕຜນສຳເລດຂອງໂຄງການ ແລະ ມຄວາມຮບຜດຊອບໃນການຈດຕງກມສນທະນາປກສາຫາລກບບນດາຜສະໜອງຂມມເພອການວໄຈໃນຄງນ; ແລະ ຂສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍງສະຫະພາບເອລບທສະໜບສະໜນ ແລະ ຮວມສມທບທນໃນໂຄງການນໂດຍຜານໂຄງການອລາມດ+.

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນ ການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ ທາອຽງໃນຕໜາ

ປະກາດທາງກດໝາຍ

ເອກະສານສະບບນໄດສາງຂນ ແລະ ກວດແກໂດຍສະຖາບນຄຮວມງານຂອງໂຄງການອລາມດ+ REACT “strengthening climate change REsearch And innovation CapaciTies in Cambodia, Laos and Vietnam”, ພາຍໃຕການປະສານງານຂອງມະຫາວທະຍາໄລອາລຄນເຕ. ຜນຄນຄວາ, ທດສະນະ ແລະ ແນວຄດ ທໄດສະແດງອອກໃນເອກະສານນເປນຂອງຜຂຽນ, ແລະ ສະຫະພາບເອລບ ແມນບໄດມຄວາມຮບຜດຊອບໃດໆຕການນຳໃຊຜນຕາງໆທມໃນເອກະສານສະບບນ.ທກເນອຫາທຖກສາງຂນໂດຍໂຄງການ REACT ແມນໄດຮບການປກປອງຈາກກດໝາຍຊບສນທາງບນຍາ ໂດຍສະເພາະແມນລຂະສດ. ກວດແກໂດຍ ມະຫາວທະຍາໄລອາລຄນເຕ, ສະເປນ

© ມະຫາວທະຍາໄລອາລຄນເຕ 2018. ສະຫງວນລຂະສດ. ການນຳໄປໃຊຄນຕອງໄດຮບການອະນຍາດ ແລະ ຕອງສະແດງການອາງອງ.

ກະລນາອາງອງເອກະສານສະບບນ ຄ: Di Deodato L., Erdogmus G. & Dr. v.Detten R. (2018). R&D in Climate Change and Related Areas within Higher Education in Cambodia, Laos and Vietnam: Current Status and Trends. REACT project. Erasmus+ programme.

Co-funded by theErasmus+ Programmeof the European Union

ສາລະບານ

ສາລະບານຕາຕະລາງ ແລະ ຮບ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

ຄຳສບຫຍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

ຄຳນຳ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ບດສະຫບຫຍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

ພາກສະເໜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

ຈດປະສງຂອງບດລາຍງານ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

ເນອໃນ ແລະ ໂຄງສາງຂອງບດລາຍງານ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

ຜນການວໄຈແບບສອບຖາມ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

ຜນໄດຮບຈາກແບບສອບຖາມ “ການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນສະຖາບນວຊາການ“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

a. ບນດາສະຖາບນທສະໜອງປະລນຍາ ຫ ວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . 18

b. ສະຖາບນທມສການສອນ ຫ ຂມນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . 20

c. ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລນຍາເອກ ໃນຫວຂການປຽນແປງດນອາກາດ . . . . . . . . . 21

d. ຫກສດທຮບຮອງເພອຍກລະດບທກສະການຄນຄວາ ໃນໄລຍະຮຽນ ຫ ກອນຮຽນຫກສດປະລນຍາໂທ ຫ ປະລນຍາເອກ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

e. ສະຖາບນທມເຂາຮວມຄນຄວາແບບສະຫະວຊາການ ຫ ເປນໜວຍງານຄນຄວາຮວມໃນຫວຂທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

ຜນໄດຮບຈາກແບບສອບຖາມ “ການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

a. ຜເຂາຮວມເຮດການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . 24

b. ການຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດ ແລະ ເອກະຊນ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

c. ສາຂາທມຄວາມຕອງການຄນຄວາຫາຍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

ການວເຄາະການສນທະນາຂອງກມ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

ກາປເຈຍ: ເຈາໜາທພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

ຄວາມອາດສາມາດໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ . . . . . . 34

ທນສະໜບສະໜນ ແລະ ຊບພະຍາກອນສຳລບການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

ກຳປເຈຍ: ວຊາການ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

ກຳປເຈຍ: ນກສກສາ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

ລາວ: ພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

ຄວາມອາດສາມາດໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ . . . . . . 49

ທນສະໜບສະໜນ ແລະ ຊບພະຍາກອນ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

ລາວ: ວຊາການ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

ລາວ: ນກສກສາ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

ຫວຽດນາມ: ອານາດການປກຄອງພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ . . . . . . . . . . . 57

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

ຄວາມສາມາດຂອງປະເທດໃນການຄນຄວາ ແລະ ການພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

ການສະໜອງທນ ແລະ ແຫງທນ ເພອການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

ຫວຽດນາມ: ສະຖາບນການສກສາ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

ຫວຽດນາມ: ນກສກສາ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

ສະຫບ ແລະ ຂສະເໜແນະ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

ເອກະສານຊອນທາຍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

ສາລະບານຕາຕະລາງ ແລະ ຮບ

ຮບສະແດງ 1: ຈຳນວນສະຖາບນທເຂາຮວມການສຳຫວດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

ຮບສະແດງ 2: ຈຳນວນສະຖາບນທສະໜອງ ປ. ໂທ, ປ. ຕ ຫ ວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

ຮບສະແດງ 3: ສະຖາບນທມສການສອນ ຫ ຂມນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . 20

ຮບສະແດງ 4: ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລຍາເອກໃນຫວຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . 21

ຮບສະແດງ 5: ຈຳນວນສະຖາບນທສະໜອງຫກສດທຮບຮອງ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

ຮບສະແດງ 6: ຈຳນວນສະຖາບນທເຂາຮວມຄນຄວາແບບສະຫະວຊາການ ຫ ເປນໜວຍງານຄນຄວາຮວມ ແລະ ຈຳນວນບດຄນຄວາທໄດເຮດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

ຮບສະແດງ 7: ຈຳນວນສະຖາບນ ແລະ ນກຄນຄວາ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

ຮບສະແດງ 8: ຈຳນວນນກຄນຄວາທໄດເຮດ ແລະ ບໄດເຮດການຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

ຮບສະແດງ 9: ນກຄນຄວາຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດ ແລະ ສະຖາບນເອກະຊນ . . . . . 26

ຮບສະແດງ 10: ສມທຽບລະຫວາງນກຄນຄວາຢໃນສາຍກາຍປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຢນອນກສາຍການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ທມການຮວມມກບສະຖາບນເອກະຊນ ແລະ ຕາງປະເທດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

ຕາຕະລາງ 1: ບນດາວຊາທສອນໃນສະຖາບນທເຂາຮວມການສຳຫວດໃນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

ຕາຕະລາງ 1: ສະຖາບນທກຽວຂອງກບການວໃຈແບບຮອບດານ, ໂຄງການ, ພາຄ ແລະ ທນທໄດຮບ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

ຕາຕະລາງ 2: ຂງເຂດການຄນຄວາ ແລະ ຫວຂຄນຄວາ ຂອງນກຄນຄວາທທາການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

ຕາຕະລາງ 3: ສະຖາບນເອກະຊນ ແລະ ສາກນທຮວມມກນຄນຄວາ . . . . . . . . . . . . . . . . 88

ຕາຕະລາງ 4: ຂງເຂດທຍງຕອງໄດຮບການຄນຄວາຕມ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

ຕາຕະລາງ 5: ສະຖາບນຕາງໆ ທເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ “ອານາດການປກຄອງ” & “ພາກເອກະຊນ” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

ຕາຕະລາງ 6: ຜທເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ “ນກວຊາການ” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

ຕາຕະລາງ 7: ຜເຂາຮວມໃນກມສນທະນາທເປນ “ນກສກສາ” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

7

8

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຄຳສບຫຍ

ALU ມະຫາວທະຍາໄລໄຟຣບວກ

CC ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

EU ສະຫະພາບເອລບ

HCM USSH ມະຫາວທະຍາໄລວທະຍາສາດສງຄມ ແລະ ມະນດ ແຫງໂຮຈມນ/ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດຫວຽດນາມ

HEIs ສະຖາບນການສກສາຂນສງ

NIER ສະຖາບນຄນຄວາເສດຖະກດແຫງຊາດ

NUOL ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດລາວ

PCs ປະເທດຄຮວມງານ

R&D ການຄນຄວາ ແລະ ການພດທະນາ

RUA ມະຫາວທະຍາໄລກະເສດສາດແຫງລາດຊະນາອາຈກກຳປເຈຍ

UA ມະຫາວທະຍາໄລອາເລຄນເຕ

UHST ມະຫາວທະຍາໄລເຮງຊຳລນ ທາບອງກຳມນ

HUAF ມະຫາວທະຍາໄລກະເສດສາດ ແລະ ປາໄມ ແຫງເຮ

9

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຄຳນຳ

ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ ແມນປະເທດທມຄວາມອອນໄຫວທສດໃນໂລກທຈະໄດຮ

ບຜນກະທບຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເນອງຈາກວາ ພນລະເມອງສວນໃຫຍອາໄສໃນເ

ຂດຊນນະບດ ແລະ ເອອຍອງທຳມະຊາດຫາຍ ແລະ ມຄວາມອາດສາມາດຈຳກດໃນການຮບມ

ກບຄວາມສຽງທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (Mekong River Commission,

2011). ເຫດການສະພາບອາກາດຮນແຮງ, ການທຳລາຍທຳມະຊາດ ແລະ ພນຖານໂຄງລາງ,

ການເພມຂນຂອງລະດບນາທະເລ, ການສນເສຍຊບພະຍາກອນ ແລະ ອນໆ... ທງໝດນໄດສາງຄວາມສ

ຽງຕການພດທະນາພາກພນ ແລະ ມຄວາມຈຳເປນຕອງໄດ ຄນຄດການປບຕວ ແລະ ວທການບນເທາທກ

ທກຳລງປະເຊນຈາກໄພຄກຄາມດງກາວ.

ສະຖາບນການສກສາຂນສງ ສາມາດນຳພາເພອໄປສການແກໄຂບນຫາດງກາວດວຍການພດທະນານະ

ວດຕະກຳການຄນຄວາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຍ, ແລະ ຝກອບຮມລນຄນຕໄ

ປຜທຈະນຳທວນໄຟສບຕໄປ. ຕກບບນຫານ, ການຮວມມລະຫວາງຜຊຽນຊານຈາກບນດາສາຂາວຊາ

ທແຕກຕາງກນ, ຈາກສະຖາບນ ແລະ ປະເທດຕາງໆ ຈງເປນສງສຳຄນ.

REACT ແມນໂຄງການ ອາລມດ+ ສາງຄວາມອາດສາມາດໃນສະຖາບນການສກສາຂນສງ

ທສາງຂນໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ, ແລະ ຫວຽດນາມ ໃນໄລຍະ ເດອນ ຕລາ 2016 ຫາ ເດອນ ຕລາ

2019. ວດຖປະສງລວມຂອງໂຄງການ REACT ແມນເພອສະໜບສະໜນສະຖາບນການສກສາ

ຂນສງໃນ ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ ໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງຄວາມອາດສາມາດ ແລະ

ການຮວມມໃນພາກພນ ດວຍການສງເສມການຄນຄວາ ແລະ ນະວດຕະກຳທມປະສດທຜນໃນການ

ປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ເວາສະເພາະ REACT ມເປາໝາຍເພອ:

1. ສາງຄວາມອາດສາມາດຊບພະຍາກອນມະນດຂອງສະຖາບນຄຮວມງານ ເພອລເລມ,

ພດທະນາ, ຄມຄອງ, ປະເມນ ແລະ ນຳໃຊການຄນຄວາ, ພດທະນາ ແລະ ນະວດຕະກຳ

ໃນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ກຄ ການຫນເປນທນສະໄໝຫກສດທກຽວ ຂອງ

10

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ດວຍການເຊອມສານການຄນຄວາ, ພດທະນາ ແລະ ນະວດຕະກຳໃນການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ ໄປສການສກສາທເນນຄວາມສາມາດຫາຍຂນ; ແລະ

2. ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫສະຖາບນ ໂດຍສາງຕງ ເຄອຂາຍ REACT ຂອງ ໜວຍງານຄນຄວາ

ແລະ ວຊາການໃນການປຽນ ແປງດນຟາອາກາດ ແບບສະຫະວຊາຊບທເຂມແຂງຂອງພາກພນ.

ເອກະສານນແມນໝາກຜນຂອງການສກສາຢາງລະອຽດ ແລະ ວໄຈການຄນຄວາ ແລະ

ພດທະນາ (R&D) ແລະ ການນຳສະເໜທາງດານວຊາການກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກ

າດຢໃນ ສາມປະເທດອາຊຕາເວນອອກສຽງໃຕ ດວຍການດຳເນນການສຳຫວດ, ການຕງກມເປ

າໝາຍເພອສນທະນາກບບນດາອາຈານ ແລະ ນກສກສາ ໃນສະຖາບນການສກສາຂນສງ ແລະ

ພາກສວນທກຽວຂອງທາງນອກ.

11

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ບດສະຫບຫຍ

ບດລາຍງານສະບບນແມນເອກະສານສະເພາະຂອງແຜນວຽກທ 2 “ການສກສາຢາງລະອຽດ

ແລະ ວໄຈການຄນຄວາ ແລະ ພດ ທະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ການຮຽນຮຕາມຄວາມສາມາດ ຢໃນປະເທດຄຮວມງານ”, ຢໃນກອບວຽກຂອງໂຄງການ

REACT, ທໄດເນນໜກເຖງສະພາບປດຈບນ ແລະ ຄວາມຕອງການຂອງປະເທດກຳປເຈຍ,

ລາວ ແລະ ຫວຽດ ນາມ ທາງດານການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ (ຈາກຂນຄມຄອງຈນເຖງ

ຂນວທວທະຍາ, ການຈດຕງປະຕບດ, ການປະເມນ ແລະ ການຖາຍໂອນຜນການຄນຄວາ)

ໃນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກຄ ສະພາບການສະໜອງ ແລະ ຄວາມຕອງການຫວຂທກຽວຂອງ

ກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຫກສດການສອນຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງ ໃນປະເທດຄຮ

ວມງານທກາວມາຂາງເທງ. ຈດປະສງຂອງບດຄນຄວານແມນ ເພອກຳນດສາຂາວຊາທມທາແຮງໃນກ

ານປບປງ ທໜວຍງານຄນຄວາ ແລະ ວຊາການ REACT ສາມາດປະກອບສວນຢາງມປະສດທພາບ

ຫ ໃນກລະນຕອງການພດທະນາຂດຄວາມອາດສາມາດ. ການເກບກຳຂມນແມນໄດດຳເນນຜານກາ

ນສຳຫວດເຊງປະກອບດວຍ ສອງແບບສອບຖາມ ທສງໃຫບນດາສະຖາບນການສກສາຂນສງພາ

ຍໃນປະເທດຄຮວມງານ ແລະ ຜານການຈດຕງກມເປາໝາຍເພອສນທະນາກບບນດາຂະແໜງກາ

ນຕາງໆຢໃນປະເທດອາຊຕາເວນອອກສຽງໃຕ ທປະເທດຄຮວມງານ REACT ໄດປະກອບສວນ.

ລວມມ 29 ສະຖາບນ ແລະ ນກຄນຄວາຈຳນວນ 98 ທານ ທໄດຕອບແບບສອບຖາມ ແລະ ມ

53 ຂະແໜງການທເປນຕນແທນຈາກພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ, ອາຈານສອນ 71 ທານ ແລະ

ນກສກສາຈຳນວນ 77 ທານ ຈາກ 7 ມະຫາວທະຍາໄລໃນ ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ

ທໄດປະກອບສວນໃນການໃຫສຳພາດ ແລະ ສນທະນາໃນກມເປາໝາຍ.

ຜານການປະເມນເຫນວາ ຫກສດການສອນທລງເລກເລອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດແມນຈາກດ

ຫາຍ, ສວນຫາຍຈະເປນການແຈກຍາຍສການສອນທກຽວຂອງຫາຍກວາ. ມຫາຍກວາເຄງຂອງ 29

ສະຖາບນ ທມການບນຍາຍຫວຂສະເພາະ ແລະ ວຊາທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ໃນນນ, ມພຽງ 8 ສະຖາບນ ທຕອບວາມຫກສດປະລນຍາເອກໃນສາຂາການປຽນ ແປງດນຟາອາກາດ

ແລະ ມ 7 ຈາກ 8 ສະຖາບນດງກາວ ໄດມຫກສດທສອນກຽວກບການຍກລະດບທກສະການຄນຄວາ

12

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຫງປະ ລນຍາ. ການຄນຄວາກຽວກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຂະແໜງການຕາງ

ໆຂອງເສດຖະກດແຫງຊາດກຳປ ເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ ສວນໃຫຍຍງມລກສະນະລວມໆ ແລະ

ການນຳໃຊວທສະຫະວຊາຂອງນກຄນຄວາມພຽງໜງສວນເທານນໃນຫວຂດງກາວ. ແຫງທນສະໜບສ

ະໜນການຄນຄວາສວນໃຫຍແມນມາຈາກອງການຈດຕງ ແລະ ມມລະນທສາກນ, ສວນພາກເອກະຊ

ນແມນປະກອບສວນໜອຍຫາຍໃນວຽກງານການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາທຕດພນກບການປຽນແປ

ງດນຟາອາກາດ. ຈາກການສຳພາດບນດາເຈາໜາທລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ ຊໃຫເຫນວາ ຜນກະທບຂ

ອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດໄດກາຍເປນບນຫາ ແລະ ສງຜນກະທບຕພາກກະສກຳ, ການທອງທຽວ

ແລະ ປາໄມແລວ ເຊງມນໄດກະທບຢາງຮາຍແຮງຕຊວດການເປນຢຂອງຊາວນາຂະໜາດນອຍທເອອຍ

ອງກະສກຳແບບທຳມະຊາດ.

ໄພນາຖວນຮາຍແຮງ, ພາວະໄພແລງແກຍາວ ແລະ ການເພມຂນຂອງນາທະເລຕາມເຂດຊາຍ

ຟງ ແມນໄພຂມຂຕນຕຕແຫງນາສະອາດ ແລະ ການປກພດ ເຊງມຄວາມສຳຄນຕຜນຜະລດທາງກ

ານກະເສດທກວມຢາງໜອຍ 60% ຂອງເສດຖະກດແຫງຊາດກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ.

ການປະສານຮວມມລະຫວາງພາກລດ ແລະ ບນດາສະຖາບນຄນຄວາເພອຊອກຫາວທການປບຕວຢ

າງມປະສດທພາບ ແລະ ຍດທະສາດບນເທາທກ ຍງອອນຫາຍ ແລະ ງບປະມານລດທສະໜອງໃຫກາ

ນຄນຄວາໃນວຽກງານການປຽນແປງດນຟາອາກາດຍງຈຳກດ. ການສາງຕງກມຄນຄວາແບບສະຫະວຊ

າການ ແລະ ການແບງປນຂມມສວນໃຫຍແມນຜານບກຄນທຮຈກກນ ຍອນຍງຂາດເຄອຂາຍທເປນຮ

ບປະທຳລະຫວາງສະຖາບນການສກາຂນສງ.

ທດສະນະສຳຄນທໄດຈາກການສຳພາດກມ “ວຊາການ” ແລະ “ນກສກສາ” ແມນໄດສອງແສງຄວາມຈງທວາ

ເຖງແມນວາຈະມການສອນວຊາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແຕສການສອນ ຖວາຍງເປນແບບຜວເຜຍ

ແລະ ວທການສອນ ແລະ ເນອໃນການສອນ ຍງບທນພຽງພເພອສາງນກສກສາທຈະຮຽນຈບໃຫມບດ

ບາດຢາງເຕມທໃນການຄນຄວາໃນຂະແໜງການດງກາວ ຫ ເມອຕອນພວກເຂາເຂາສຕະຫາດແຮງງານ.

ຕກບການເຂາເຖງຫກສດ ແລະ ປະລນຍາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເຫນວາຍງບມການໃຫໂອ

ກາດທາງດານທນການສກສາສະເພາະໃນເລອງນເທອ.

ການສກສາຄງນ ໄດເຮດໜາທສຳຄນເພອທຳຄວາມເຂາໃຈກຽວກບສະພາບ ແລະ ຄວາມຕອງການໃນກ

ານສາງຄວາມອາດສາມາດກຽວກບການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

13

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຢກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ. ອງໃສຜນໄດຮບຈາກການສກສາໃນຄງນ, ໜວຍງານ REACT

ຈະພະຍາຍາມສມໃສ 3 ປະເດນຫກຄ:

� ອຳນວຍຄວາມສະດວກ ແລະ ຊກຍສງເສມການພວພນຮວມມລະຫວາງສະຖາບນການສກສາຂນ

ສງ ກບ ພາກລດຖະບານ ແລະ ບນດາອງກອນຕາງໆທທມເທໃຫແກການຄນຄວາວໄຈ ແລະ ພດ

ທະນາກຽວກບການປບໂຕກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຍດທະສາດເພອບນເທາທກ.

� ປະສານງານ ແລະ ສາງມາດຕະຖານໃຫຂະບວນການແລກປຽນຂມມ ເພອປບປງເຄຍຂາຍລະ

ຫວາງສພຖາບນການສກສາຂນສງ ແລະ ການສາງຕງຖານຂມມຢໃນແຕລະສະຖາບນຄນຄວາ.

� ສງເສມການຝກງານ ແລະ ການຮຽນຮຕວຈງ ເພອສະໜບສະໜນຄຮວມງານລະຫວາງພາກເອ

ກະຊນ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລ ເພອປບປງທກສະວຊາຊບຂອງນກສກສາ ແລະ ເພອຄວາມສ

ນໃຈຂອງພາກເອກະຊນໃນວຽກງານການຄນຄວາ.

14

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ພາກສະເໜຈດປະສງຂອງບດລາຍງານ

ບດລາຍງານສະບບນໄດລງເລກວໄຈ ສະພາບປດຈບນ ແລະ ຄວາມຕອງການດານການຄນຄວາ

ແລະ ພດທະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດຢກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ,

ລວມເຖງສະພາບການສະໜອງ ແລະ ຄວາມຕອງການກຽວກບຫວ ຂຕາງໆທຕດພນກບການປຽນ

ແປງດນຟາອາກາດຢໃນຫກສດຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງ. ພາຍໃຕໂຄງການ REACT ຂອງ

ອລາມດ+, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດຖວາເປນຂະແໜງສະຫະວຊາການທມຜນກະທບຕຫາຍ

ຂະແໜງການເປນຕນແມນ: ກະສກຳ, ປາໄມ, ທອງທຽວ, ແລະ ເສດຖະກດ-ສງຄມ. ນອກຈາກນ,

ຂະແໜງດງກາວຍງມຄວາມເປນໄປໄດໃນການປບປງ ໂດຍໜວຍງານ REACT ສາມາດເຂາມາມສ

ວນຮວມຢາງມປະສດທຜນ ກຄ ການເຂາມາພດທະນາຄວາມອາດສາມາດທເຫນວາມຄວາມຈຳເປນ

ໃນຕໜາ. ບດລາຍງານສະບບນ ແມນເອກະສານສະເພາະຂອງໜາວຽກທ 2 ຂອງໂຄງການ REACT

ພາຍໃຕຊ “ການສກສາຢາງລະອຽດ ແລະ ວໄຈການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາກຽວກບການປຽນແປງ

ດນຟາອາກາດ ແລະ ການຮຽນຮຕາມຄວາມສາມາດ ຢໃນປະເທດຄຮວມງານ”, ທຖກນຳໃຊເປນຂມ

ມພນຖານສຳລບບາດກາວຕໄປຂອງໂຄງການ ເຊງໄດກຳນດຫວຂຕາງໆທກຽວຂອງສຳລບການຝກອບ

ຮມ, ການສາງເຄອຂາຍສາກນຂອງ REACT ທສາມາດປະສານການແລກປຽນຂມມຂາວສານພາຍໃ

ນປະເທດ ແລະ ລະຫວາງປະເທດຄຮວມງານອນຂອງອາຊຕາວນອອກສຽງໃຕ, ແລະ ສາມາດແນະນຳ

ສະຖາບບການສກສາຂນສງໃນການຊອກຫາແຫງທນເພອການຄນຄວາ.

ເນອໃນ ແລະ ໂຄງສາງຂອງບດລາຍງານ

ຂມມທລວມລວມໄດ ໄດນຳສະເໜດງຕໄປນ: ພາກທ 1 ໄດນຳສະເໜຂມມປະດບປະເທດເຊງອະທບາ

ຍກຽວກບສະພາບລວມຂອງການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດຢບນດາສະຖາບນການ

ສກສາຂນສງໃນກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ; ພາກທ 2 ແມນນຳສະເໜຂມມການວໄຈດານຄນ

ນະພາບ ເຊງໄດຈາກການເຮດກມສຳພາດພາຍໃນ 2 ກມຄ: ກມ “ວຊາການ ແລະ ນກສກສາ” ແລະ 2

ກມສຳພາດພາຍນອກຄ ກມ “ພາກເອກະຊນ ແລະ ເຈາໜາທລດ” ດວຍການລຽງຕາມຕວອກສອນຄ:

15

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ. ພາກສດທາຍແມນຂສະເໜແນະ ແລະ ຍດທະສາດເພອກຕງ ແລະ

ສາງຄວາມເຂມແຂງໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ໂດຍຜານໜວຍງານ REACT ລວມທງການສ

ະຫບກຽວກບສະພາບລວມຂອງການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ແລະ ບນດາສງກດຂວາງທສຳຄນຕຄວາມກາວໜາ ແລະ ຜນກະທບທເພມຂນຕນະໂຍບາຍລະດບຊາດ.

ການເກບກຳຂມມແມນໄດຈາກປະເທດຄຮວມງານຂອງໂຄງການ ພາຍໃຕການຊນຳຂອງຄະນະວຊາກ

ານຈາກມະຫາວທະຍາໄລໄຟບວກ (ເຢຍລະມນ). ບດລາຍງານສະບບກອນ “ບດລາຍງານກຽວກບກາ

ນຢຽມຍາມບນດາສະຖາບນການສກສາຂນສງທເອລບ” (D2.1.1) ໄດເປນພນຖານເພອການຮາງຄຳຖ

າມສຳລບການຈດຕງກມສຳພາດ ແລະ ການຮາງແບບສອບຖາມສອງສະບບ. ແບບສອບຖາມສະບບທ

1 ມຈດປະສງເພອເກບກຳຂມມກຽວກບ ສະພາບຂອງຫວຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດທລວມມຢໃ

ນຫກ ສດຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງ, ສວນແບບສອບຖາມທ 2 ແມນເພອເກບກຳຂມມກຽວກ

ຮບ 1: ຜເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ “ພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ” ທມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ ແລະ ປາໄມ, ເຮ (ຫວຽດນາມ)

16

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ບການຄນຄວາໃນຂະແໜງການປຽນແປງດນຟາອາກາດທກຳລງເຮດ ຫ ເຮດສຳເລດແລວ ຂອງບນດາ

ສະຖາບນຄນຄວາທງພາກລດ ແລະ ເອກະຊນໃນ 3 ປະເທດ.

ແບບສອບຖາມແມນມຈດປະສງເພອປະເມນກຽວກບສງທເປນຈດສນໃຈຫກຂອງການຄນຄວາກຽວກ

ບກາຍປຽນແປງດນຟາອາກາດດວຍການນຳໃຊວທວທະຍາແບບປະລມານ, ສວນການຈດຕງກມສຳພາດ

ແມນມຈດປະສງເພອຢາກເບງລງເລກກຽວກບ

ການຄນຄວາດານການປະຕບດຕວຈງ ແລະ ສງຄມ ລວມເຖງຜນກະທບຕນະໂຍບາຍລະດບຊາດ ແລະ

ພາກເອກະຊນ, ກຄຕການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງປະເທດ. ສະນນ, ກມສນທະນາພາຍນອກ

ຈງປະກອບມ 3 ພາກຄ: ອນທ 1 ກຽວກບທດ ສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮກຽວກບຜນກະທບຂອງກາ

ນປຽນແປງດນຟາອາກາດຕຂະແໜງການຕາງໆຂອງເສດຖະກດແຫງຊາດ, ອນທ 2 ກຽວກບ ຄວາມອ

າດສາມາດປດຈບນຂອງສະຖາບນຄນຄວາທາງດານຊບພະຍາກອນມະນດ ແລະ ຄວາມກຽມພອມຂອ

ງພວກເຂາໃນການຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການພາກເອກະຊນ ແລະ ອນສດທາຍ ແມນກຳນດກນໄ

ກການຈດຕງປະຕບດນະໂຍບາຍສະເພາະ ແລະ ແຫງທນຫກເພອສະໜບສະໜນການຄນຄວາ ແລະ

ພດທະນາ ອນລວມ ແລະ ອນສະເພາະໃນຂະ ແໜງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ບນດາຊດຄຳຖາມ

ໄດສາງຂນເພອກມສຳພາດພາຍໃນ “ນກສກສາ” ແລະ “ວຊາການ”, ເພອປະເມນວທການສອນ,

ການເຂາເຖງວຊາຮຽນສະເພາະ, ຫກສດ ແລະ ຄວາມອາດສາມາດນຳໃຊເຂາໃນອາຊບຂອງພວກເຂາ.

ບນດາລາຍຊສະຖາບນທເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ ແລະ ຂອບເຂດຄວາມຮຂອງນກສກສາ ແລະ

ຄອາຈານ ແມນຢໃນຕາຕະລາງ 5-7 ໃນເອກະສານຊອນທາຍ.

ການຈດຕງກມສນທະນາຂອງປະເທດຄຮວມ ໄດມການແນະນຳລະອຽດຢໃນບດລາຍງານ

“ຄມແນະນຳການເກບກຳຂມມ” (D2.2.1), ເຊງລວມມ ຄຳນຍາມການສຳຫວດ ແລະ ການສຳພາດ,

ແລະ ວທວທະຍາການວໄຈ. ນອກຈາກເອກະສານດງກາວແລວ, ຖາຕອງການປກສາຫາລກສາມາດເຮ

ດໄດຕາມການສະເໜ ເພອສາງຄວາມເຂາໃຈໃນຂະບວນການສກສາ ແລະ ເກບກຳຂມມຢາງເລກເຊງ.

17

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຜນການວໄຈແບບສອບຖາມຜນໄດຮບຈາກແບບສອບຖາມ “ການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນສະຖາບນວຊາການ“

ຍອນຄວາມພະຍາຍາມຂອງປະເທດຄຮວມງານໃນອາຊຽນ ເຮດໃຫພວກເຮາສາມາດເຮດການສຳຫວດ

ທງໝດ 29 ສະຖາບນຈາກ ຫວຽດນາມ, ກຳປເຈຍ ແລະ ລາວ. ການເກບກຳຂມມຈາກສະຖາບນອນ

ທບນອນໃນປະເທດຄຮວມງານແມນມຄວາມທາທາຍຫາຍ.

21

6

2 ລາວ

ຫວຽດນາມ

ກຳປເຈຍ

ຮບສະແດງ 1: ຈຳນວນສະຖາບນທເຂາຮວມການສຳຫວດ

ບນດາສະຖາບນໄດຕອບ 6 ຄຳຖາມທແຕກຕາງກນ. ໃນພາກຕໄປນ ໄດສະແດງຄຳຕອບຢາງລະອຽດ.

18

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

a. ບນດາສະຖາບນທສະໜອງປະລນຍາ ຫ ວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຫວຽດນາມລາວກຳປເຈຍ

ປ. ໂທ ວຊາປ. ຕ

ຮບສະແດງ 2: ຈຳນວນສະຖາບນທສະໜອງ ປ. ໂທ, ປ. ຕ ຫ ວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຄຳຖາມທຕງຂນແມນເພອສາງຄວາມເຂາໃຈການມສວນຮວມຂອງ “ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ”

ໃນຫກສດການສອນ. ອງຕາມຂມມທໄດເຫນວາ ສະຖາບນສວນໃຫຍ ແມນມຫກສດທຕດພນກບກ

ານປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນແຕລະດບແຕກຕາງກນ. ຈາກ 29 ສະຖາບນທເຂາຮວມການສຳຫວດ, ມ

20 ສະຖາບນ ໄດສະໜອງຫກສດກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ມ 2 ສະຖາບນຈາກກຳປເຈຍ

ແລະ ລາວ ທໄດສະໜອງຫກສດປະລນຍາໂທໃນສາຂາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ຢໃນມະຫາວທະ

ຍາໄລແຫງຊາດລາວ ມຫາຍກວາຫກສດປະລນຍາໂທສາຂາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ທສະໜອງໃຫນກສກສາ ເຊນ: ປະລນ ຍາໂທດານການຄມຄອງປາໄມສຳລບການປບໂຕກບການປຽ

ນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການບນເທາທກ, ແລະ ປະລນຍາໂທດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດສຳ

ລບການພດທະນາຊນນະບດ. ນອກຈາກນນ, ຢມະຫາວທະຍາໄລລາຊສະອານາຈກພະນມເປນ ໄດເ

ລມສະໜອງຫກສດປະລນຍາໂທໃໜໃນປ 2017 ຊວາ “ວທະຍາສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ”.

ເມອພຈາລະນາປະລນຍາສະເພາະກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນຍງບທນມສະຖາບ

ນໃດທສະໜອງຫກສດປະລນຍາຕດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຍກເວນຄະນະກະສກຳ ແລະ

19

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຊບພະຍາກອນປາໄມ ຂອງມະຫາວທະຍາໄລສພານວງ (ມສ). ເຖງແມນວາຊຂອງຫກສດຕາງໆຈະບໄ

ດຍກໃຫເຫນໃນການສຳຫວດນ ແຕກມຫກສດປະລນຍາຕຢໃນສະຖາບນຂອງວຽດນາມ ແລະ ລາວ

ເຊນ: “ເສດຖະສາດສງແວດລອມ”, “ວທະຍາສາດສງແວດລອມ”, “ການຄມຄອງສງແວດລອມ ແລະ

ຊບພະຍາ ກອນທຳມະຊາດ” ທຕດພນກບຫກສດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ບນດາວຊາທນອນໃນແຕລະຫກສດປະລນຍາໂທ ແລະ ປະລນຍາຕ ໄດສງລວມດງລມນ. ບາງວຊາກ

ເປດສອນຫາຍກວາໜງສະຖາບນ.

ຕາຕະລາງ 1: ບນດາວຊາທສອນໃນສະຖາບນທເຂາຮວມການສຳຫວດໃນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ກຳປເຈຍ ລາວ ຫວຽດນາມ

ຄວາມຮເບອງຕນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຊວະນານາພນ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ການປບຕວແລະ ການບນເທາທກ ກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ການປະເມນ ແລະ ຕດຕາມຄາບອນ ແລະ ການຄມຄອງບລຫານປາໄມ

ການປະເມນຜນກະທບ ແລະ ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດພາຍໃຕພມມສາດສງແວດແລວ, ປ. ຕ

ການປະເມນຜນກະທບຂອງສງແວດແລວໃນຂະແໜງການປະມງ ແລະ ປາໄມ

ຫກສດທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນເສດຖະສາດສງແວດລອມ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການປບຕວ

ການຄມຄອງຊບພະຍາກອນສງແວດລວມທຂນກບຊມຊນ

ກດໝາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍສງແວດແລວ

ການຄມຄອງຊບພະຍາກອນຂະໜາດໃຫຍ ແລະ ສງແວດລອມ

ການປະເມນສງແວດລອມ ແລະ ສງຄມໃນຂະແໜງປາໄມ

ການຄມຄອງປາໄມແບບຍນຍງ

20

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສງຄມວທະຍາໃນຕວເມອງ, ສງຄມວທະຍາໃນຊນນະບດ, ການທອງທຽວເຊງກະສກຳ ແລະ ໝບານ

ການຄມຄອງໄພພບດ, ການບນເທາທກ ແລະ ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ການຄມຄອງທດນ

ການພດທະນາແບບຍນຍງ

ການຄມຄອງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ

b. ສະຖາບນທມສການສອນ ຫ ຂມນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ລາວ ຫວຽດນາມກາປເຈຍ

ຮບສະແດງ 3: ສະຖາບນທມສການສອນ ຫ ຂມນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ໃນຈຳນວນທງໝດຂອງກມຕວຢາງ, ຢາງໜອຍມສະຖາບນເຄງໜງທສະໜອງສການສອນ ຫ ຂມ

ມກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃຫນກສກສາ. ສການສອນທສະຖາບນໃນຫວຽດນາມມ

ສວນຫາຍແມນສການສອນ ແລະ ປມສຳລບວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ສວນຢມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດລາວ ແມນໄດສະໜອງການຝກອບຮມກຽວກບການຫດຜອ

ນມນລະພດຈາກການຕດໄມທຳລາຍປາ ແລະ ການຊດໂຊມຂອງປາ (REDD+) ໃຫຄອາຈານ

ແລະ ຄນໃນທອງຖນ ໃນ ສປປ ລາວ, ສຳເນາແຜນທ ຫ ເອກະສານກຽວກບການປຽນແປງ

21

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ດນຟາອາກາດ ເປນປມໄວສຳລບການສອນ. ສວນຢກຳປເຈຍ ກໄດສະໜອງບນດາບດສະເໜ

ແລະ ວດໂອທຕດພນກບວຊາດງກາວ. ນອກນນ, ບາງສະຖາບນ ຍງມຫອງທດລອງ ແລະ

ຄອມພວເຕໃຫນຳໃຊໃນເວລາຮຽນ, ໂດຍສະເພາະ ໃນມະຫາວທະຍາໄລບດຕະບອງຂອງກຳປເຈຍ

ໃນການສກສາກຽວກກບຜນກະທບຄວາມຮອນຕປາ, ລະບບຖງໝນວຽນ (recirculating tank),

ຖງກຽວ (spirometry tank), ຖງ (chase tank) ແລະ ອນໆ.

c. ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລນຍາເອກ ໃນຫວຂການປຽນແປງດນອາກາດ

ລາວ ຫວຽດນາມກາປເຈຍ

ຮບສະແດງ 4: ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລຍາເອກໃນຫວຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລນຍາເອກໃນສາຂາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນໜອຍຫາຍ. ມພຽງ

8 ຈາກທງໝດ 29 ສະຖາບນທມຕຳແໜງປະລນຍາເອກໃນຫວຂທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອ

າກາດ ເຊງຫວຂທຕດພນດງກາວແມນ: ສງແວດລອມທດນ ແລະ ນາ, ການພດທະນາເສດຖະກດສຂ

ຽວໃນເຂດພດອຍ, ຄວາມອາດສາມາດຊມຊບຂອງ CO2 ຈາກການຂະຫຍາຍ ຕວການປກຢາງພາລາ

ຢສວນຢາງ Tan Hung, ເມອງ Ben Cat, ແຂວງ Binh Duong, ການນຳໃຊນາເພອການເພາະ

ປກກາເຟຢ Dak Nong, ການປຽນແປງສງແວດລອມ ແລະ ການບນເທາທກຂອງປະຊາຊນຢ An

Giang, ການນຳໃຊພະລງງານບໝນວຽນ ແລະ ພະລງງານໝນວຽນໃນການຄມຄອງປາໄມ.

22

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

d. ຫກສດທຮບຮອງເພອຍກລະດບທກສະການຄນຄວາ ໃນໄລຍະຮຽນ ຫ

ກອນຮຽນຫກສດປະລນຍາໂທ ຫ ປະລນຍາເອກ

ລາວ ຫວຽດນາມກາປເຈຍ

ຮບສະແດງ 5: ຈຳນວນສະຖາບນທສະໜອງຫກສດທຮບຮອງ

ຈາກ 29 ສະຖາບນ, ມພຽງ 7 ສະຖາບນທໄດສະໜອງຫກສດທກສະການຄນຄວາ

ເຊງຫກສດດງກາວລວມມ ວຊາກຽວກບທກສະການຂຽນໂຄງການລະດບສາກນ, ການບລຫານໂຄ

ງການໃນໄລຍະຮຽນປະລນຍາໂທ, ຝກອບຮມເພອສາງຄວາມອາດສາມາດໃນການພດທະນາຊບພ

ະຍາກອນມະນດໃນປະເທດ, ຝກອບຮມການວໄຈຂມມ, ການພດທະນາບດສະເໜໂຄງການ, ວທ

ວທະຍາການຄນຄວາດານວທະຍາສາດສງຄມ, ການຂຽນແບບວຊາການ; ນອກນນ, ບາງສະຖາບນ

ໄດເອາການສອນທກສະການຄນຄວາເຂາໃນຫກສດປະລນຍາໂທດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ຢກຳປເຈຍ ມ 1 ສະຖາບນທໄດສະໜອງຫກສດໄລຍະພກແລງກຽວກບວທະຍາສາດພາສາອງກດສຳ

ລບກະສກຳ, ໃນຂະນະທສະຖາບນອນແມນສະໜອງຫກສດການເປນຜນຳດານການພດທະນາແບບ

ຍນຍງ ແລະ ລະບບສະໜບສະໜນການຕດສນໃຈ (DSS) ເສມເຂາໃນວຊາການບລຫານໂຄງການ

ແລະ ທກສະການຄນຄວາ.

23

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

e. ສະຖາບນທມເຂາຮວມຄນຄວາແບບສະຫະວຊາການ ຫ ເປນໜວຍງານຄນຄວາຮ

ວມໃນຫວຂທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

# ສະຖາບນ # ຈານວນບດຄນຄວາ

ລາວກາປເຈຍ ຫວຽດນາມ

ຮບສະແດງ 6: ຈຳນວນສະຖາບນທເຂາຮວມຄນຄວາແບບສະຫະວຊາການ ຫ ເປນໜວຍງານຄນຄວາຮວມ ແລະ ຈຳນວນບດຄນຄວາທໄດເຮດ

ຈາກສະຖາບນທງໝດທຮວມການສຳຫວດ, ມ 16 ສະຖາບນ ໄດເຂາຮວມຄນຄວາແບບສະຫ

ະວຊາການ 1 ຫ ຫາຍໂຄງການ. ໃນຈຳນວນ 16 ສະຖາບນນ ມ 33 ບດຄນຄວາທໄດເຮດການຄ

ນຄວາແລວ ຫ ກຳລງດຳເນນຢ. ຫວຂໂຄງການ, ຄຮວມໂຄງການ ແລະ ທນສະໜບສະໜນ

ໄດສງລວມໃນເອກະສານຊອນທາຍ (ຕາຕະລາງ 1);

ຜນໄດຮບຈາກແບບສອບຖາມ “ການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ“

ຄຮວມໂຄງການ REACT ໃນກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນນາມ ໄດສງລວມຄຳຕອບກຽວກບ “ການຄນ

ຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ” ຈາກແບບສອບຖາມ 98 ຊດຈາກບນດານກຄນຄວາຢພາຍໃນ

24 ສະຖາບນ.

24

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

# ສະຖາບນ # ຈານວນບດຄນຄວາ

ລາວກາປເຈຍ ຫວຽດນາມ

ຮບສະແດງ 7: ຈຳນວນສະຖາບນ ແລະ ນກຄນຄວາ

a. ຜເຂາຮວມເຮດການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຈາກຜເຂາຮວມທງໝດ, ມຫາຍກວາເຄງໜງຂອງນກຄນຄວາແມນໄດເຮດການຄນຄວາໃນຂອບເຂດ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ລາວກາປເຈຍ ຫວຽດນາມ

ບ ແມນ

ຮບສະແດງ 8: ຈຳນວນນກຄນຄວາທໄດເຮດ ແລະ ບໄດເຮດການຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

25

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຂອບເຂດການຄນຄວາຫກໆຂອງນກຄນຄວາປະມານ 35% ແມນນອນໃນຂອບເຂດການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ເຊງມລກສະນະເທາໆກນທງສາມປະເທດ ແຕຈດເນນການຂອງການຄນຄວາມຄວາມແຕກຕາ

ງກນ. ຕວຢາງ: ນກຄນຄວາຈາກມະຫາວທະຍາໄລຂອງເມອງ Can Tho ປະເທດຫວຽດນາມ ແມນເນນ

ກຽວກບຜນກະທບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນອາງແມນາຂອງ, ໃນຂະນະນກຄນຄວາອນທມາຈາກ

ມະຫາວທະຍາໄລດຽວກນເນນກກຽວກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດຕການທອງທຽວ.

ນກຄນຄວາຈາກລາວ ຈາກສະຖາບນຄນຄວາເສດຖະກດແຫງຊາດ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ

ແມນເນນໃສບນຫາທຕດພນກບເສດຖະກດຫາຍກວາເຊນ ການເຕບໂຕສຂຽວ ຫ ການພດທະນາເສດຖ

ະກດກບສງແວດລອມ. ນກຄນຄວາອດສະຫຈາກກຳປເຈຍ ແມນເນນກຽວກບແມນາຂອງ, ໃນຂະນະນ

ກຄນຄວາຈາກກະຊວງກະສກຳ, ປາໄມ ແລະ ປະມງ ກຳລງຄນຄວາກຽວກບການພດທະນາທາງເລອກໃ

ນການປບຕວກບການປຽນແປງອາກາດສຳລບຊາວນາໃນກາປເຈຍ, ລາວ, ອນເດຍ ແລະ ບງກະລາເທດ.

ຫາຍໆນກຄນຄວາທກຳລງເຮດຄນຄວາໃນຫວຂທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກໄດມສງ

ພມໃນຫາຍກວາໜງສາຂາ.

ເວາລວມແລວ, ຂອບເຂດທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດແມນໄດຮບການຄນຄວາ ຢໃນ

3 ປະເທດ. ນບແຕ “GIS – ການຄຳນວນໄລຍະໄກ ແລະ ການໃຊແບບຈຳລອງເພອສາງແຜນທຄ

ວາມສຽງນາຖວມຍອນການເພມຂນຂອງນາທະເລ” ຈນເຖງ “ການມສວນຮວມຂອງປະຊາຊນໃນກ

ານປກປອງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ”, ຫາຍຫວຂວທະຍາສາດທຳມະຊາດ ແລະ ສງຄມທຕດພນ

ກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກໄດຮບການຄນຄວາຢໃນປະເທດດງກາວ. ສະຖາບນຄນຄວາ,

ຂອບເຂດການຄນຄວາຂອງນກຄນຄວາ ແລະ ຫວຂທເຮດຄນຄວາ ໄດສງລວມໄວໃນ ຕາຕະລາງ

ຂອງເອກະສານຊອນ.

b. ການຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດ ແລະ ເອກະຊນ

ອງຕາມຄຳຕອບຂອງນກຄນຄວາ, ໃນການຄນຄວາທວໄປ ການຮວມມກບສະຖາບນພາກເອກະຊນ

ແມນບຄອຍມ ໃນຂະນະທການຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດແມນເປນເລອງປກກະຕຫາຍກວາ.

26

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ນກຄນຄວາຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດ

ນກຄນຄວາຮວມມກບສະຖາບນເອກະຊນ

ລາວກາປເຈຍ ຫວຽດນາມ

ຮບສະແດງ 9: ນກຄນຄວາຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດ ແລະ ສະຖາບນເອກະຊນ

ທງສາມປະເທດ, ນກຄນຄວາຜທເຮດການຄນຄວາທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ສວນໃຫ

ຍຈະຮວມມກບສະຖາບນຕາງປະເທດຫາຍກວາ ຖາສມທຽບກບນກຄນຄວາທບໄດເຮດການຄນຄວາ

ໃນຂອບເຂດນ (ຮບສະແດງ 10). ທງສາມປະເທດ, ມຫາຍກວາ 80% ຂອງນກວທະຍາສາດຜທເຮດ

ຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດເຮດວຽກກບສະຖາບນຕາງປະເທດ. ໃນທາງກງກນຂາມ,

ມໜອຍກວາ 37% ຂອງນກວທະຍາສາດ ທບໄດເຮດຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ໄດເຮດວຽກກບສະຖາບນຕາງປະເທດ. ຍງໄປກວານນ, ຢກາປເຈຍ ແລະ ຫວຽດນາມ, ນກຄນຄວາ

ທເຮດຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນໄດຮວມມກບສະຖາບນພາກເອກະຊນຫາຍກ

ວາ, ຍກເວນກລະນຂອງລາວ.

27

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສ/ບ.ເອກະຊນ ສ/ບ.ເອກະຊນສ/ບ.ຕາງປະເທດ

ເຮດວຽກກຽວກບ CC ບເຮດວຽກກຽວກບ CC

ສ/ບ.ຕາງປະເທດ

ລາວກາປເຈຍ ຫວຽດນາມ

ຮບສະແດງ 10: ສມທຽບລະຫວາງນກຄນຄວາຢໃນສາຍກາຍປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຢນອນກສາຍການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ທມການຮວມມກບສະຖາບນເອກະຊນ ແລະ ຕາງປະເທດ

ບນດາສະຖາບນເອກະຊນ ແລະ ຕາງປະເທດ ທນກຄນຄວາໄດຮວມມນຳ ໄດສງລວມໄວໃນຕາຕະລາງ

3 ຂອງເອກະສານຊອນທາຍ.

c. ສາຂາທມຄວາມຕອງການຄນຄວາຕມ

ພວກເຮາໄດຖາມຜເຂາຮວມເຖງທດສະນະພວກເຂາກຽວກບສາຂາທມຄວາມຕອງການຄນຄວາຫາຍ.

ນກຄນຄວາຈາກທງສາມປະເທດ ໄດຕອບຄຳຖາມຢາງລະອຽດ ແລະ ຢາງສະເພາະໃນຫາຍຫວຂທພວ

ກເຂາເຫນວາມຄວາມສຳຄນທຕອງສມໃສ. ສວນໃຫຍພວກເຂາກາວເຖງຜນກະທບຂອງການປຽນແປງ

ດນຟາອາກາດຕຫາຍຂະແໜງທຕາງກນເຊນ: ກະສກຳ, ການດຳລງຊວດ, ການປະມງ, ການນຳໃຊທດນ,

ປາໄມ ແລະ ອນໆ. ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຍດທະສາດການບນເທາທກ

ແມນຂະແໜງທຖກຍກຂນຫາຍ. ຫວຂກຽວກບສງຄມເຊນ: ຜນກະທບທາງສງຄມຈາກການປຽນແປ

ງດນຟາອາກາດ, ບດບາດຍງຊາຍກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ທດສະນະ ແລະ ການຮບຮທມຕກ

ານປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກໄດຖກກາວເຖງ.

28

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສະພາບພະລງງານໃນທງສາມປະເທດ ແລະ ການຄນຄວາກຽວກບພະລງງານໝນວຽນ ແມນຫວຂທ

ຜເຂາຮວມກາວເຖງ ລວມເຖງຫວຂເສດຖະກດກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ໄພແຫງແລງ ແລະ

ໄພນຖວມ, ສາເຫດ, ຜນກະທບ ແລະ ຍດທະສາດການບນເທາທກ ກໄດຖກກາວເຖງໃນທງສາມປະເທດ.

ການວາງແຜນນຳໃຊທດນ, ໂຄງລາງພນຖານທສາມາດປບສະພາບໄດດໃນເຂດຕວເມອງ ແລະ ຊນນະບດ

ຫ ບາງເຂດສະເພາະ ກເປນຫວຂທໄດຮບຄວາມສນໃຈ. ຫວຂທກາວມາຂາງເທງແມນການສງລວມຫຍ

ຫວຂທຜເຂາຮວມເຫນວາມຄວາມຈຳເປນໃນການຄນຄວາ ເຊງລາຍຊຫວຂລະອຽດໄດສງລວມໃນຕາ

ຕະລາງ 4 ຂອງເອກະສານຊອນທາຍ.

29

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ການວເຄາະການສນທະນາຂອງກມກາປເຈຍ: ເຈາໜາທພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ

ໃນຕວແທນ 12 ທານຈາກກມການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ກະຊວງສງແວດລອມ, ແລະ 14

ທານຈາກອງການຈດຕງທບແມນລດຖະບານຂອງກຳປເຈຍ ໄດເຂາຮວມສຳພາດໃນກມສຳທະນາ.

ການສຳພາດໄດແບງອອກເປນສາມພາກ ສະນນການນຳສະເໜຂມນຈະລຽງຕາມລຳດບ ແລະ

ໂຄງສາງດງນ.

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ

ອງຕາມຕວແທນຂອງກມ “ເຈາໜາທລດ” ແລະ “ພາກເອກະຊນ” ໃນກຳປເຈຍ,

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນຖກຮບຮວາເປນບນຫາທແທຈງຂອງການເພມຂນຂອງອນນະພມ,

ການປຽນແປງລະດການຂອງຝນ, ການເພມຂນຂອງນາທະເລ, ການເພມຂນຂອງຄວາມເຄມໃນເຂດຊ

າຍຝງ, ການເກດສະພາບອາກາດທຮນແຮງເລອຍຂນ ເຊນ ນາຖວມ, ແຫງແລງ ແລະ ພາຍ. ຜນກະທບ

ຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດໄດສງຜນກະທບຕຫາຍຂະແໜງການຂອງເສດຖະກດແຫງຊາດ ແລະ

ໂດຍສະເພາະຊນຊນທອອນແອທສດຂອງສງຄມ ເຊງສງຜນໃຫເກດຄວາມລາຊາໃນການເທາທຽມທາງ

ເສດຖະກດໃນປະເທດ ແລະ ການແຂງຂນໃນລະດບສາກນ. ຂະແໜງທໄດຮບຜນກະທບຫາຍທສດແ

ມນຂະແໜງກະສກຳພອມກບການເຊອມໂຊມຂອງແຫງນາ.

� ໃນຂະແໜງກະສກຳ, ຜນກະທບຮາຍແຮງແມນມໃຫເຫນແລວ:

� ການປຽນແປງຂອງລະດການປກຝງ

� ນາຖວມ, ແຫງແລງ ແລະ ພາຍ ເກດຂນເລອຍ ແລະ ມຄວາມຮນແຮງຂນ

� ການປຽນແປງຂອງການປນປວນຂອງອາກາດເຊນ ອນນະພມ, ຝນ, ປະລມານນາຝນທມຜນຕ

ການແຊກຊມ ແລະ ແຫງນາໃຕດນ ຕະຫອດຮອດຄວາມຊມຂອງອາກາດ.

� ການຫດລງຂອງຜນລະປກເຊງສງຜນໃຫການສງອອກຕາງປະເທດຫດລງ.

� ການປກເຂາຖກທຳລາຍຍອນນາຖວມໜກໃນລະດຝນ.

� ການເພມຂນຂອງການລະບາດໃນສດຕພດ ແລະ ແມງໄມ ທສາງຜນເສຍໃຫພດບາງຊະນດທ

ມຄວາມອອນແອ.

30

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການເພມຂນຂອງລະດບນາທະເລ ເຊງສງຜນຕຜນຜະລດກະສກຳຢຕາມຊາຍຝງ.

� ການເພມຂນການຊມໃຊອາງເກບນາ ຍອນໄພແຫງແລງແກຍາວ ແລວບາງກລະນກສງຜນໃຫຜ

ນລະປກເສຍຫາຍ.

� ໄດມການຄາດຄະເນວາຜນຜະລດເຂານາປ ຍງຈະສບຕຫດລງຮອດປ 2080, ແລະ

ອາດຫດລງເຖງ 70% ຂອງຜນຜະລດປະຈບນ. ການຜະລດເຂານາແຊງ ເຊງຈະມຜນຜະລດອ

ອກໃນເດອນພະຈກ ແລະ ທນວາ ອາດຈະຫດລງເຖງ 40%.

� ຜນຜະລດເສຍຫາຍຍອນນາຖວມ (ປະມານ 62%) ແລະ ຍອນແຫງແລງ (ປະມານ 36%)

ຂະແໜງການທອງທຽວກແມນຂະແໜງທອອນໄຫວຕຜນກະທບຈາກພາຍນອກ ເຊງລວມມ:

ລາຄານາມນເພມຂນ, ມໂລກລະ ບາດ ແລະ ເກດໄພພບດ, ການເຊອມໂຊມຂອງສງແວດລອມ,

ມລະດກທາງວດທະນາທຳຖກທຳລາຍ, ການປຽນແປງຂອງຄວາມພອມໃຊນາ, ຊວະນາໆພນຖກທຳລາຍ,

ຄວາມສວຍງາມທາງທຳມະຊາດຫດລງ, ການຜະລດກະສກຳມການປຽນແປງ ແລະ

ການເຊາະເຈອນຂອງຊາຍຝງ. ການສນເສຍຊວະນາໆພນ ເຊງເປນຈດສຳຄນຂອງການດງດດນກທອງ

ທຽວ ແມນຜນກະທບໂດຍກງຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ພດພນ ແລະ ສດ ການຖກທຳລາຍສ

ງຜນໃຫນກທອງທຽວເຂາມາທຽວຊມປະເທດຫດລງຫາຍ. ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຍງຖວາເປນ

ສາເຫດເຮດໃຫສະຖານທມລະດກທາງປະຫວດສາດເຊອມໂຊມ ຍອນເກດຂນຈາກໄພແຫງແລງ ແລະ

ນາຖວມຮນແຮງ ແລະ ການເພມຂນຂອງຈຳນວນມທຮອນ.

ປາໄມຍງແມນຂະແໜງສຳຄນຂອງກຳປເຈຍ ຍອນປະຊາຊນຈຳນວນຫາຍຍງອາໄສໃນເຂດຊນນະບດ

ແລະ ເອອຍອງທຳມະຊາດກຄອາໄສເກບເຄອງປາຂອງດງເພອບລໂພກປະຈຳວນຂອງຄວເຮອນ ແລະ

ເພອສາງລາຍໄດ. ຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດທມຕປາໄມກແມນໄພໄໝປາ ແລະ

ການສນເສຍຊວະນານາພນ, ການຂະຫຍາຍຕວທບແຂງແຮງ ແລະ ການຫດລງການຜະລດຂອງປາຍ

ອນໄພແຫງແລງແກຍາວ. ການຄາດຄະເນຜນກະທບສະເພາະໄດສງລວມດງນ:

� ພດພນພນເມອງທສຳຄນບາງຊະນດຖກຄກຄາມຈາກສະພາບແວດລອມທບເອອອຳນວຍຕສງມ

ຊວດ ເຊງສງຜນສະທອນເຖງຄວາມສມດນຂອງລະບບນເວດປາໄມທຳມະຊາດ.

� ພາຍໃຕສມມດຖານການປອຍອາຍແກດເຮອນແກວແບບ B1 ແລະ A2, ປາໄມໃນເຂດທງພຽ

ງສວນຫາຍຈະປະເຊນກບລະດແລງດນກວາຈນຮອດປ 2050, ໂດຍສະເພາະປາໄມທຢເຂດພ

າກຕາເວນອອກສຽງເໜອ ແລະ ຕາເວນຕກສຽງໃຕຂອງປະເທດ.

31

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ຫາຍວກາ 4 ລານເຮກຕາຂອງປາໄມເຂດທງທຽງ ເຊງປດຈບນແມນຢໃນໄລຍະມນາບພຽງພປະ

ມານ 4-6 ເດອນອາດປະເຊນກບໄລຍະນາບພຽງພສງເຖງ 6-8 ເດອນ ຫ ຫາຍກວານນ.

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຍງມຜນກະທບຕຂະແໜງການອນໆເຊນ:

ຂະແໜງການປະມງ: ຍອນການແກຍາວຂອງລະດແລງ ແລະ ການລາຊາຂອງລະດຝນ ສງຜ

ນກະທບຕໄລຍະເພາະພນຂອງປາ, ທພກອາໄສຂອງປາ, ການຍາຍຖນຖານຂອງປາ ແລະ ອດຕາ

ການລອດຊວດຂອງລກປາຈນກວາຈະໃຫຍ, ແລະ ການເພມຂນຈອງສງມຊວດທຮກຮານຕາມ

ແມນາ ແລະ ພນທຮາບພຽງ. ການແກຍາວຂອງໄພແຫງແລງ ແລະ ອດຕາການລະເຫຍອາຍທສງ

ຂນຍອນອນນະພມເພມຂນ ເຮດໃຫທະເລສາບບາງແຫງແຫງແລງ ເຊງນຳໄປສການສນເສຍ ຫ

ການເຊອມໂຊມຂອງການສະສມຂອງປາ. ຕວຢາງ: ປາຫາຍຮອຍໂຕນ ໃນທະເລສາບທງເລສາບ ຕາຍ

ໃນໄລຍະອາກາດຮອນແຮງຂອງລະດຮອນປ 2015.

ຂະແໜງການສກສາ: ຄວາມຖທເພມຂນຂອງເຫດການອາກາດຮນແຮງ ໄດກະທບຕການບລການ

ດານການສກສາ, ການພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ ແລະ ພນຖານໂຄງລາງ. ນາຖວມ, ແຫງແລງ

ແລະ ພາຍ ເຮດໃຫຈຳນວນມທນກຮຽນ (ໂດຍສະເພາະເດກນອຍ) ແລະ ຄອາຈານບສາມາດໄປໂຮງ

ຮຽນຫາຍຂນ, ຫາຍກວາ 50 ໂຮງຮຽນໄດເລອນການຮຽນຍອນນາຖວມໝກໃນປ 2013. ນອກນນ,

ໃນປ 2015 ເກອບທງໝດໂຮງຮຽນປະຖມໃນກຳປເຈຍຖກປດໃນຊວງສກຮຽນປກກະຕເປນເວລາຢ

າງໜອຍໜງເດອນໃນໄລຍະລະດຮອນທຮອນທສດເພອຫກລຽງຄວາມສຽງທເດກນອຍຈະເປນໄຂເມ

ອເຂາໄປໂຮງຮຽນໃນເວລານນ.

ບດບາດຍງຊາຍ: ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກມຜນກະທບຕທງຊາຍ ແລະ ຍງ ໃນທາງທແຕກຕາ

ງກນຍອນການປະກອບສວນແຮງງານໃນຄວເຮອນ, ຊມຊນ ແລະ ສງຄມ. ແມຍງຖພາ ອາດໄດຮບຜນ

ກະທບຫາຍກວາຈາກການປຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ ແລະ ອນະພມຫາຍກວາເພດຊາຍ.

ສຂະພາບ: ເຫດການສະພາບອາກາດຮນແຮງ ສາມາດເປນສາເຫດທາງກງ ແລະ ທາງອອ

ມກະທບຕການເສຍຊວດຂອງມະນດ, ການບາດເຈບ, ພະຍາດ ແລະ ບນຫາທາງອາລມ.

ການເພມຂນຂອງພະຍາດໄຂເລອດອອກ ແລະ ພະຍາດອນໆທມານານາ ໄດຖກບນທກ ແລະ ກມທ

ໄດຮບຜນກະທບຫາຍທສດແມນເດກນອຍ ແລະ ກມຄນທກໃນສງຄມຍອນຄວາມບດນດຽງດານໂພ

ຊະນາການ ສະນນ ຈງມຄວາມອອນໄຫວຫາຍຕກບບນຫາສຂະພາບ.

32

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ພນຖານໂຄງລາງ: ນາຖວມ ແລະ ແຫງແລງ; ເວລາເກດນາຖວມ ເຮດໃຫເສນທາງໃນຊນນະບດຫ

າເສນທາງຫວງແຫງຊາດໃນຊນນະບດ ແລະ ຕວເມອງຖກຕດຂາດກນ, ເຊງໄດສາງອປະສກໃຫການຂ

ະຫຍາຍຕວຂອງເສດຖະກດ ແລະ ຮວມຕວກນຂອງສງຄມ.

ຊບພະຍາກອນນາ: ການແກຍາວຂອງໄພແຫງແລງ ໄດສາງຂຈຳກດການສະໜອງນາໃຫຄວເຮອນຊມ

ໃຊ ແລະ ຂະບວນການຜະລດກະສກຳ. ການນຳໃຊນາລນ ແລະ ນາບາດານ ແລະ ຄນນະພາບຂອງໜານາ

ທຖກຜນກະທບຈາກນາຖວມ ແລະ ນາຖວມກະທນຫນ ກເປນຍອນສນປນນາ, ອາງເກບນາ ແລະ

ການຈດການນາຖວມບດ.

ເຂດຊາຍຝງ: ລະດບນາທະເລເພມຂນເຮດໃຫເກດການບກລກຂອງຄວາມເຄມເຊງສງຜນທາງກງຕ

ຄວາມສະອາດຂອງນາ, ຊວະນານາພນໃນເຂດຊາຍຝງ ແລະ ຄວາມສະອາດ.

ບນດາ ຜນກະທບທໄ ດ ສ ງລວມມາຂາງ ເ ທ ງ ນນ ລວນແຕມ ຜນກະທບທາງກ ງ ແລະ

ທາງອອມຕການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງປະເທດ. ປະຊາກອນກາປເຈຍສວນຫາຍ

ອາໄສກະສກຳເປນແຫງລາຍຮບຕນຕ ເຊງພດເປນຂະແໜງທມຄວາມອອນໄຫວສດຈາກຜນກະທ

ບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ເຫດການນແມນຕດພນກບການເຊອມໂຊມຂອງຊບພະຍາກອນນາ

ທາງດານຄນນະພາບ ແລະ ປະລມານ. ພນຖານໂຄງລາງທຖກທຳລາຍຈາກໄພແຫງແລງ ແລະ ພາຍ

ໄດຮກຮານຊມຊນ, ປະເທດ ແລະ ການແລກປຽນສນຄາກບຕາງປະເທດ, ແລະ ຄວາມຕເນອງຂອງກາ

ນໃຫບລການເປນຕນແມນ ການສະໜອງໄຟ ແລະ ນາໃນເຂດຊນນະບດ ແລະ ເຂດຕວເມອງ. ການບ

ກລກຂອງນາເຄມໃນເຂດຊາຍຝງ ໄດທຳລາຍຜນຜະລດຂອງສດນາ ກຄ ກດຈະກຳທາງເສດຖະກດຂອ

ງປະຊາກອນໃນເຂດດງກາວ. ການເພມຂນຂອງພະຍາດໄຂເລອດອອກ ແລະ ພະຍາດອນໆທມານານາ

ເຮດໃຫການບລການປນປວເກນຄວາມອາດສາມາດ ເຊງສງຜນໃຫມການລງທນສງຂນຈາກງບປະມານ

ລດ ແລະ ກະທບຕຜນຜະລດລວມຂອງປະເທດ ແລະ ຄວາມຢດກນດຂອງປະຊາກອນ.

ຜານການເກບກຳຂມມໃນເວລາສຳພາດໄດຊໃຫເຫນວາບນດາຕວແທນທງພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ ແມ

ນມຄວາມຮບຮເປນຢາງດເຖງຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດຕປະເທດຕນ, ແຕຍງບທນເຂ

າໃຈແຈງວາມຜນກະທບຕປະຊາກອນ ແລະ ເສດຖະກດຂອງຊາດໃນລະດບໃດ. ອງຕາມຜໃຫສຳພາດ,

ຄວາມຮບຮຂອງກມຄນທໃຫຄວາມສນໃຈແມນຂອນຂາງກວາງຂວາງ ແຕການຮບມແມນຍງຈຳກດ

ແລະ ບທນມປະສດທພາບ. ທງນອາດເປນຍອນການຂາດຄວາມຮ ແລະ ຄວາມຊຳນານໃນຂະແໜງ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ສະນນ ມນຈງມຄວາມຈຳເປນທຈະຕອງເຊອມສານເຂາໃນການສກສາ

33

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ທກລະດບເຊນ: ນບແຕຂນປະຖມ ຈນເຖງສະຖາບນການສກສາຂນສງ ເພອສາງຄວາມເປນຊຽນຊານ

ທສາມາດແກໄຂກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນແຕລະຂະແໜງການ.

ໃນລະດບສະຖາບນ, ຄະນະກຳມະການແຫງຊາດເພອການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ມບດບາດທໂດດເ

ດນໃນການປະສານງານເພອແກໄຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ສາງຄວາມເຂມແຂງ ແລະ ອຳນວຍຄ

ວາມສະດວກບນດາຄຮວມງານລະຫວາງຂະແໜງການຕາງໆ ແລະ ຕດຕາມການຈດຕງປະຕບດແຜນຍ

ດທະສາດສຳລບການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການບນເທາທກ.

ໃນຂນກະຊວງ, ຈດປະສານງານ ແລະ ຄະນະເຮດວຽກກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ກໄດຮບການສາງຕງຂນ. ອງຕາມການສຳພາດໃຫຮວາ ໜາທຮບຜດຊອບຂອງຄະນະເຮດວຽກດງກາວ

ແມນຍງບທນໄດກຳນດເທອ ໂດຍສະເພາະ ກຽວກບການພວພນຂອງຄະນະດງກາວກບພາກສວນຂອງກ

ະຊວງອນໆ ເພອຮບປະກນໃຫການວາງແຜນນະໂຍບາຍ, ແຜນງານ ແລະ ການລງທນຂອງຂະແໜງການ

ໄດຄຳນງເຖງຄວາມສຽງ ແລະ ກາລະໂອກາດຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ຕະຫອດໄລຍະ 17 ປຜານມາ, ກມປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຂອງກະຊວງສງແວດລອມ

ໄດເຮດບດບາດສຳຄນໃນການປະສານ ແລະ ສະໜບສະໜນນະໂຍບາຍແຫງຊາດດານການຄນຄ

ວາ ແລະ ພດທະນາ ດວຍການຈດຕງປະຕບດແຜນດຳເນນງານທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟ

າອາກາດ, ແຜນຍດທະສາດ ແລະ ນະໂຍບາຍສະເພາະ. ຕວຢາງ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດມ

ບດບາດສຳຄນໃນນະໂຍບາຍແຫງຊາດດານການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາເຖງ 14 ຂະແໜງການ.

ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ງບປະມານລດທຮບໃຊການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ສວນຫາຍແມນບສງ ແລະ

ແຕກຕາງກນໃນແຕລະກະຊວງ. ການຄນຄວາໃນຂະແໜງການຫກລວມມ ກະສກຳ, ສກສາ, ສາທາ

ແລະ ພນຖານໂຄງລາງ ແມນໄດຮບງບໃນສດສວນຫາຍກວາໜຂອງງບປະມານລວມ.

ເປນການສະຫບອນສດທາຍ, ການສຳຫວດໄດຍກໃຫເຫນວາ ມນມຄວາມຕອງການທຈະສບຕ ແລະ ເພ

ມຄຮວມມກບບນດາມະຫາວທະຍາໄລສຳຄນໆ. ບນດາສະຖາບນຄນຄວາ ສາມາດຊວຍພາກເອກະຊນ

ແລະ ພາກລດ ໃນການສາງເວທສນທະນາທມຍດທະສາດ ເພອກຳນດບລມະສດ ແລະ ຮາງວາລະສຳ

ຄນເພອສາງຄວາມເຂາໃຈຢາງເລກເຊງກຽວກບສະພາບ ແລະ ການດຳເນນງານທດທສດໃນການແກໄ

ຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

34

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ໃນການສຳພາດກມສນທະນາແມນລວມມ 12 ກະຊວງ ແລະ 1 ຄະນະກຳມາທການແຫງຊາດ

ທໄດໃຫຄວາມສນໃຈ ແລະ ເຂາຮວມໃນການປະເມນຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ:

� ກະຊວງກະສກຳ, ປາໄມ ແລະ ປະມງ

� ຄະນະກຳມະທການແຫງຊາດເພອຄມຄອງໄພພບດ

� ກະຊວງສກສາ, ຊາວໜມ ແລະ ກລາ

� ກະຊວງແມຍງ

� ກະຊວງສາທາລະນາສກ

� ກະຊວງພດທະນາຊນນະບດ

� ກະຊວງຊບພະຍາກອນນາ ແລະ ອຕວທະຍາ

� ກະຊວງຄມຄອງທດນ, ແຜນຜງຕວເມອງ ແລະ ກສາງ

� ກະຊວງທອງທຽວ

� ກະຊວງອດສາຫະກຳ ແລະ ຫດຖະກຳ

� ກະຊວງໂຍທາ ແລະ ຂນສງ

� ກະຊວງຂມມຂາວສານ

� ກະຊວງສງແວດລອມ

� ກະຊວງບແຮ ແລະ ພະລງງານ

ຄວາມອາດສາມາດໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ

ຂມມທໄດຈາກສະຖາບນ ແລະ ຜເຂາຮວມໄດນຳມາປະເມນຂະໜາດຂອງຜນກະທບ

ແລະ ຄວາມປນປວນຂອງລະດການໃນອຕວທະຍາ (ປະລມານນາຝນ, ອນະພມ, ລມ),

ການຜນປຽນຂອງການປກຫມຂອງດນ (ຕວຢາງ ການຫດລງຂອງພນຜວປາໄມ, ການຫດລງ ຫ

ເພມຂນຂອງລະດບນາທະເລ) ຄນນະພາບຂອງດນ, ຂມນອຕວທະຍາ. ຍງບທນຈະແຈງວາແຫ

ງຂມມດງກາວແມນຈາກພາກສວນໃດແທ ແລະ ຂມມມຄວາມຮບປະກນຄວາມຖກຕອງ ແລະ

ມຄນນະພາບແນວໃດ.

ສວນຫາຍຄຮວມພດທະນາຈາກສາກນ ແລະ ຜໃຫທນ ໄດສງເສມການຄນຄວາ, ຕດຕາມ ແລະ ປະເມ

ນໃນຂະແໜງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໂດຍແມນກມການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງກະຊວງສງ

35

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ແວດລອມ ເປນຜປະສານງານ. ສະຖາບນຍປນ 2 ສະຖາບນເຊງເປນສະຖາບນທໄດຮບທນຈາກພາກ

ລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ ແມນມບດບາດໃນການປະເມນຜນກະທບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເຊງ

ລາຍລະອຽດໄດບນລະຍາຍດງລມນ:

ສນຮວມມສາກນດານສງແວດລອມ (OECC): ໄດຮວມຄນຄວາດານປະສດທພາບພະລງງານ ດວ

ຍການທດສອບຄນນະພາບນາໃນອາງນາຕນ ໃນໂຮງແຮມທມຊສຽງໃນພະນມເປນ ແລະ ສຽມລຽບ

ປະເທດກຳປເຈຍໃນປ 2015. ພາລະກດຂອງສນ OECC ແມນເກບກຳຂມມກຽວກບສງແລວ

ລອມລາຍປໃນປະເທດກຳລງພດທະນາທມການຮວມມກບຍປນ. ບນດາປະເທດສະມາຊກ ໄດ

ຮວມມກນໃນການໃຫຄຳປກສາດານສງແວດລອມ ຫ ເຮດການຕດຕາມ/ວໄຈສງແວດລອມ,

ຮວມມກນໃນການຜະລດ ຫ ສາງສງອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການປກປອງສງແວດລອມ,

ການຜະລດ ຫ ຂາຍ ອປະກອບຕດຕາມສງແວດລອມ, ຫ ເຮດທລະກດອນໆທກຽວຂອງ,

ລດຖະບານທອງຖນ ແລະ ອງການທບຫວງຜນກຳໄລ ຍງໄດເຂາຮວມກດຈະກຳເພອການຮກສາສງ

ແວດລອມ. ເປາໝາຍຂອງຂອບເຂດການສຳຫວດມ ພດພນ, ຊນບນຍາກາດ, ນາ, ຊວະນານາພນ,

ການຄມຄອງຂເຫຍອ, ແລະ ສງແວດລອມ ແລະ ສງຄມ. ສະມາຊກ ໄດຈດຕງປະຕບດດວຍການເຮດກ

ານສາຫວດໂດຍຜານການສກສາເບອງຕນ, ລງຢຽມຍາມ ແລະ ຟງທດສະນະຈາກເຈາໜາບນດາກະຊວງ/

ອງການຈດຕງສາກນ/ອງການທບແມນລດຖະບານ ທຕດພນກບວຽກສງແວດລອມ, ລວມເຖງໜວຍງານ

ທອານວຍຄວາມສະດວກໃນການຮກສາສງແວດລອມ. ພາຍຫງເກບກຳຂມມ, ໄດຈດສຳມະນາເປນເວລາ

1 ວນ ກຽວກບການຄມຄອງສງແວດລອມໃນຕວເມອງ ໂດຍການນຳສະເໜວທການແກໄຂສຳລບສງທ

າທາຍດານສງແວດລອມໃນປະເທດເປາໝາຍ.

ສະຖາບນຍດທະສາດສງແວດລອມສາກນ (IGES): ຮວມມກບກມການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງ

ກະຊວງສງແວດລອມ ໄດສາງຄາມາດຕະຖານຂອງໂຮງສເຂາໃນກຳປເຈຍ ເພອພດທະນາປດໄຈການປອ

ຍໃນໂຄງການພດທະນາສະອາດ. ສະຖາບນໄດຖກສາງຕງຂນເພອເປນຕວຢາງໃຫສງຄມໃນການບນລ

ການພດທະນານະໂຍບາຍແບບໃໝ ແລະ ຄນຄວາຍດທະສາດເພອການປະເມນສງແວດລອມ, ເພອສະ

ທອນຜນການຄນຄວາໃນການຕດສນໃຈດານນະໂຍບາຍພດທະນາແບບຍນຍງໃນຂງເຂດອາຊປາຊຝກ

ແລະ ໃນໂລກ. ສະຖາບນນ ຍງໄດເກບກຳຂມມກຽວກບສງແວດລອມ ເພອຂາຍໃຫຜທມຄວາມສນໃຈ

ແລະ ເງນທໄດມາກນຳມາຮບໃຊການຄນຄວາ.

36

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຢກຳປເຈຍ, ພາກເອກະຊນແມນບຄອຍປະກອບສວນໃນການຄນຄວາດານການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ, ຖາຫາກບລສດໃຫຍ ແລະ ມການຮວມມກນສາກນ ເຮດການຄນຄວາກຽວກບຜນກະທບເພອ

ຮບໃຊວຽກງານຂອງພວກເຂາ ຜນການຄນຄວາກບຄອຍໄດເຜຍແຜສສງຄມ. ຂຈຳກດຕນຕສຳລບອງ

ການຈດຕງທບແມນລດຖະບານຂນທອງຖນ ໃນການປະກອບສວນຢາງຫາວຫນໃນການຄນຄວາດານ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດຢາງເອກະລາດຈາກໂຄງການໃດໜງ ແມນຍອນຂາດທນຮອນເຮດການສຳ

ຫວດພາກສະໜາມ. ປດໄຈສຳຄນອກຢອນໜງກແມນຂຈຳກດດານຊບພະຍາກອນມະນດທຊຳນານດ

ານການປະເມນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ຄວາມຕອງການຜຊຽວຊານດານນກເພອຂນ, ຕວຢາງ:

ກມການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ປດຈບນກກຳລງຊອກຫາຊຽວຊານດານການປບຕວກບການປຽນແ

ປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຍດທະສາດການບນເທາທກ ກຄ ຊຽວຊານການປະເມນຜນກະທບການປຽນ

ແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການສະສມຂອງອາຍພດເຮອນແກວ.

ທນສະໜບສະໜນ ແລະ ຊບພະຍາກອນສຳລບການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຈາກການສຳພາດໃຫຮວາ ຫາຍໆແຜນດຳເນນງານ ແລະ ຍດທະສາດເພອຮບມກບການປຽນແປງດນຟາ

ອາກາດໄດຮບການສາງຕງຂນ ໂດຍລດຖະບານກຳປເຈຍ, ບນດາແຜນງານໄດສງລວມດງນ:

� ແຜນຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດກຳປເຈຍ 2014-2023 (CCCSP) ເຊງມຈດສມ

3 ໄລຍະ

� ໄລຍະສນ (2013 – 2014)

� ໄລຍະກາງ (2014 – 2018)

� ໄລຍະຍາວ (2019 – 2023)

� ຍດທະສາດແຫງຊາດການເຕບໂຕສຂຽວ ແລະ ແຜນພດທະນາຂະແໜງການ

� ແຜນຍດທະສາດພດທະນາແຫງຊາດ (NSDP)

� ຍດທະສາດສລຽມ

� ແຜນດຳເດນງານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (CCAP)

� ແຜນຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງຂະແໜງການ (SCCSP)

� ແຜນທນສະໜບສະໜນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

37

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ແຜນຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດກຳປເຈຍ ບວກກບແຜນດຳເນນງານທກຽວຂອງ ໄດ

ວາງແຜນຍດທະສາດສຳລບແຜນງານຮບມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນກຳປເຈຍ. ກນໄກກ

ານສະໜອງທນເພອການປຽນແປງດນຟາອາກາດແຫງຊາດ ເພອສະໜບສະໜນຍດທະສາດດງກາວ

ຈະຕອງຜານບນດາຫກການດງນ:

� ສອດຄອງກບຂະແໜງບລມະສດຂອງປະເທດ

� ຊບພະຍາກອນຕອງຮວມກນ

� ນຳໃຊລະບບ ແລະ ຂນຕອນຂອງປະເທດ

� ນຳໃຊຫກການຍອຍ

ໃນປ 2014, ການດຳເນນງານດງຕໄປນໄດຖກຈດຕງປະຕບດຢາງໜາເຊອຖ, ໜາສນໃຈ ແລະ ມປະສ

ດທຜນໃນກອບການສະໜອງທນໃນກຳປເຈຍ:

� ການວໄຈໂອກາດໃນການລະດມທນ (ພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ), ທງໃນລະດບຊາດ ແລະ

ຂະແໜງການທເປນບລມາສດ;

� ການປະເມນຕນທນສຳລບ ແຜນຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນກຳປເຈຍ ແລະ ແຜນ

ຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງຂະແໜງການ ດວຍການຈດລຽງບລມາສດໂຄງກາ

ນທກຽວຂອງຫາຍທສດ;

� ການປະເມນຜນກະທບທາງເສດຖະກດ-ສງຄມ ໃນກລະນບເຮດການໂຕຕອບຫຍງ ແລະ ຜນປ

ະໂຫຍດສດທໃນກລະນມເຮດຫາຍໆມາດຕະການໂຕຕອບ ເພອເປນຂມມພນຖານໃຫການຈດ

ລຽງບລມະສດໃນການໃຊຈາຍຕຂະແໜງການ ແລະ ຂະແໜງການຍອຍ;

� ການວໄຈການປະຕບດທດທສດຂອງປະເທດ ແລະ ຂອງສາກນທກຽວຂອງ ໃນການຄມຄອງກາ

ນຈດການທນທຮວມກນ ແລະ ການໃຫການແນະນຳກຽວກບການຈດການກນໄກການສະໜອງ

ທນເພອການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນລະດບປະເທດ ແລະ ທອງຖນ;

� ການວໄຈຊອງວາງຄວາມອາສາມາດ ແລະ ການແນະນຳການພດທະນາຄວາມອາສາມາດຂນປະ

ເທດ ແລະ ທອງຖນ ເພອຄມຄອງກນໄກການສະໜອງທນເພອການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ເຊງອນນລວມທງການແນະນຳສຳລບວຽກໃນຕໜາກຽວກບຄວາມເປນໄປໄດໃນການລະດມທ

ນພາກເອກະຊນ ເພອສະໜບສະໜນກດຈະກຳການປບຕວ ແລະ ບນເທາທກ.

38

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ການສະໜບສະໜນທນຈາກຜໃຫທນຈາກອງການຈດຕງສາກນ ໄດຈດສນໃຫກມການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ໂດຍຜານກອງທນພນທະມດການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງກຳປເຈຍ (CCCA-Trust

Fund). ກອງທນດງກາວ ໄດຈດສນງບປະມານໃຫ 11 ສະຖາບນ ອງຕາມບດສະເໜໂຄງການທໄດ

ສະເໜເຂາມາ. ຂະແໜງການບລມະສດທຳອດແມນກະສກຳ, ສະນນ ກມການປຽນແປງດນຟາອາກ

າດຈງໄດພດທະນາມະຫາໄລຄຮວມງານກບ 4 ສະຖາບນກະສກຳ ເຊນ: ມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ,

ມະຫາວທະຍາໄລພະນມເປນ, ໂຮງຮຽນກະສກຳແຫງຊາດ Prek Leap ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລ

Mean Chey, ເພອສງເສມຄວາມອາດສາມາດດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ທນຊວຍເຫອ ຍງໄດສະໜອງໃຫພາກສວນທບແມນລດຖະບານ ແລະ ພາກເອກະຊນ; ສວນສະຖາບ

ນຂອງລດແມນບໄດລວມເອາຍອນພວກເຂາມຄວາມຄວາມສາມາດຈຳກດໃນດານນ.

ໂດຍທວໄປແລວ, ທນສວນໃຫຍແມນມາຈາກອງການຈດຕງສາກນ ເພອສະໜອງໃຫແກການຈດຕງປ

ະຕບດໂຄງການ ແລະ ການພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ. ພາກສວນສງຄມ, ສະຖາບນການສກສາ

ແລະ ບນດາກະຊວງທກຽວຂອງ ເປນຜໄດຮບທນ ແລະ ຜບລການກອງທນດງກາວ.

ປດຈບນກມການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກຳລງປະສານງານກບ 3 ແຜນງານຫກຄ:

� ພນທະມດການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງກຳປເຈຍ (CCCA), ເຊງໄດຮບທນຈາກອຢ,

ສະຫະປະຊາຊາດ, ອງກາຮວມມເພອການພດທະນາສາກນແຫງສະວເດນ, ແລະ

ອງການພດທະນາສກນດານດ ເຊງມທນທງໝດ 11 ລານໂດລາ ໃນໄລຍະທ 1 (2010-14) ເພ

ອສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫລະບບແຫງຊາດ ແລະ ຄວາມອາດສາມາດໃນການສະໜບສະໜນກາ

ນປະສານງານ ແລະ ການຈດຕງປະຕບດໂຄງການຮບມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນກຳ

ປເຈຍ. ໄລຍະ 2 (2014-2019) ກມຈດປະສງດຽວກນ ແລະ ມງບປະມານ 12,4 ລານໂດລາ

ຈາກທນຂອງອຢ, ສະຫະປະຊາຊາດ, ອງກາຮວມມເພອການພດທະນາສາກນແຫງສະວເດນ.

� ແຜນງານຍດທະສາດເພອຄວາມທນທານກບອາກາດ (SPCR), ໄດຈດຕງປະຕບດ 2 ໄລຍະ.

ໄລຍະທ 1 ແມນສະໜບສະໜນປະເທດ ໃນການປະເມນ ແລະ ພດທະນາແຜນງານຍດທະສາດເ

ພອຄວາມທນທານກບອາກາດ. ໄລຍະທ 2 (ກນຍາ 2013 – ສງຫາ 2018) ເພອຈດຕງປະຕບດ

7 ໂຄງການລງທນຂອງແຜນງານດງກາວ ໂດຍສມໃສ 3 ຂະແໜງການບລມະສດ ເຊນ: ກະສກຳ,

ຊບພະຍາກອນນາ ແລະ ພນຖານໂຄງລາງ. ແຜນງານນ ໄດຮບການຈດຕງປະຕບດໂດຍສມທບ

ກບກະຊວງເສດຖະກດ ແລະ ການເງນ ແລະ ບນດາກະຊວງອນໆ.

39

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ເຄອຂາຍອາຊຕາເວນອອກສຽງໃຕດານການປຽງແປງດນຟາອາກາດ (SEAN-CC) ເຊງໄດຮບ

ທນຈາກອງການສະຫະປະຊາຊາດເພອສງແວດລອມ (UNEP) ເພອສາງຄວາມຮບຮຂອງພະນ

ກງານລດຂນທອງຖນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ພດທະນາຄມການຮບມກບກ

ານປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຂນທອງຖນ.

ກຳປເຈຍ: ສະຖາບນການສກສາ

ຕວແທນວຊາການ 14 ທານຈາກມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ ແລະ 15 ທານ ຈາກມະຫາວທະຍາໄລ

Heng Samrin Thbongkhmum ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລ Svang Rieng

ໄດເຂາຮວມການສຳຫວດ. ຈາກການສຳພາດໃຫຮວາ ການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ ແລະ ຜນກະທບຕຂະແໜງການຕາງໆ ແມນໄດຮບການຄນຄວາຢາງກວາງຂວາງເຊນ:

� ນາ ແລະ ການຄາປະກນສະບຽບອາຫານ

� ການສາງຄວາມອາສາມາດໃຫສະຖາບນພາກລດໃນການຊວຍຊາວນາປບຕວກບການປຽນແປ

ງດນຟາອາກາດ

� ການກະສກຳທສະຫາດ-ອາກາດ

� ການອະນລກຮກສາທດນທຳການຜະລດ ແລະ ການນຳໃຊປະໂຫຍດຈາກຄວາມຫາກຫາຍຂອ

ງພດພນແບບຢນຍງ

� ການປບຕວທາງເສດຖະກດ ແລະ ໃນຂະແໜງກະສກຳ

� ປະຫວດການປຽນແປງອາກາດ, ການປນປວນຂອງອາກາດ ແລະ ການຄາດຄະເນການປຽນແປ

ງອາກາດໃນກາປເຈຍ

� ການບລຫານຈດການນາ ແລະ ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ການຟນຟສດພນພນເມອງໃນກຳປເຈຍ

� ການທນທານກບອາກາດ ແລະ ການຫດຜອນຄວາມສຽງທາງໄພພບດ

� ການພດທະນາສມຜນອາໂລເມທກ ເພອຄດໄລການສະສມອາຍກາກໂບນກໃນປາ

� ການກຳນດຜນຮາຍທາງທຳມະຊາດ

� ຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຂະແໜງກະສກຳ

� ຜນກະທບຂອງໄພແຫງແລງຕການດຳລງຊວດໃນຊນນະບດ

40

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ສກສາການປອຍອາຍ CH4 ຈາກການໜກດວຍການນຳໃຊລະບບ INVITRO

� ການຜະລດອາຍແກດ CH4 ຈາກການນຳໃຊສງເສດເຫອຈາກຜກ, ໝາກໄມ ແລະ ມນສດ

� ແບບການປອຍອາຍພດເຮອນແກຈາກການລຽງສດ

� ການປບປງການດຳລງຊວດຂອງຊມຊນໂດຍຜານການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ແລະ ການບນເທາທກ

ບນດາຫວຂທກຳລງຄນຄວາ:

� ການຍກລະດບການຄມຄອງທດນແບບຢນຍງ

� ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດດວຍການນຳໃຊເມດພນໂດຍກງ

� ຜນກະທບຂອງປາໄມຖກທຳລາຍ ຕຄວາມອດມສມບນຂອງນາເພອເຮດກະສກຳແບບສະຫາດ

� ສ າ ງຄວາມ ເ ຂມແຂງການ ຄນຄ ວ າ ດ ານການ ປຽນແປງ ດນ ຟ າອ າກາດ ແລະ

ຄວາມອາດສາມາດໃນການຄດແບບໃໝ

� ຄວາມສາມາດໃນການປບຕວດວຍການຍກລະດບເທກໂນໂລຍພະລງງານໝນວຽນໃນຊນນະບດ

� ການສາງຄວາມທນທານກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງຊມຊນໃນຊນນະບດທອາໄສຢເຂ

ດປາປກປອງໃນກຳປເຈຍ

ໂຄງການຄນຄວາ ແລະ ທນທໄດຮບຈາກຜໃຫທນທງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ ໃຫສະຖາບນການສກສ

າຂນສງເພອເຮດການຄນຄວາທຕດພນກນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການຝກອບຮມໄລຍະສນ,

ໂຄງການຄນຄວາ, ການສາງຄວາມອາດສາມາດ, ແລະ ການສະໜບສະໜນທນການສກສາສຳລບປະລ

ນຍາໂທ. ບນດາໂຄງການ ແລະ ແຜນການທໄດຈດຕງປະຈບດໄດສງລວມລມນ:

ໄລຍະຜານມາ

� ການຝກອບຮມໄລຍະສນ ສະໜບສະໜນໂດຍ APN (ອນໂດເນເຊຍ, ຟລປນ ແລະ ກຳປເຈຍ)

� ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫສະຖາບນເພອຊວຍຊາວນາໃຫປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃ

ນກຳປເຈຍໄດດ ກວາເກາ ເຊງໄດຮບທນຈາກສະຫະປະຊາຊາດ, ກຳປເຈຍ

� ການອະນລກຮກສາທດນທຳການຜະລດ ແລະ ການນຳໃຊຄວາມຫາກຫາຍຂອງພດພນແບບຢ

ນຍງ ດວຍການເຂາຮວມໃນລະບບປບປງພນພດ ແລະ ການອະນລກເມດພນທອງຖນຢບນດ

41

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

າແຂວງທມຄວາມອອນໄຫວກບການປຽນແປງອາກາດ ເຊງໄດຮບທນຈາກອງການທບແມນລ

ດຖະບານ.

� ເຊອມສານການປຽນແປງດນຟາອາກາດເຂາໃນການພດທະນາຫກສດຂອງສະຖາບນກະສກຳໃນ

ກາປເຈຍ ໄດຮບທນຈາກ HEQCIP-ທະນາຄານໂລກ

� ສະໜບສະໜນກຄວາມໜາແໜນຂອງປາໄມແຫງຊາດ: “ພດທະນາສມຜນອາໂລເມທກ ແລະ

ປດໄຈການປອຍ” ສະໜບສະໜນໂດຍອງການອາຫານ ແລະ ກະສກຳ (FAO)

� ສະຫະປະຊາຊາດຊວຍປະເທດດອຍພດທະນາພາຍໃຕຂະບວນການປະເທດມການຂບເຂອນແ

ຜນປບຕວແຫງຊາດ ສະໜບສະໜນໂດຍອງການສະຫະປະຊາຊາດ

� ໂຄງການຊວຍເຫອສາງຄວາມເຂມແຂງຂອງສະຫະປະຊາຊາດ-ອງການຊວຍເຫອຂອງອາເມລກາ

ກຽວກບການສກສາການປບຕວການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນອາຊຽນ ແລະ ການປບຕວທາງເ

ສດຖະກດໃນຂະແໜງກະສກຳ, ສະໜບສະໜນໂດຍ ສະຫະປະຊາຊາດ

� ປະຫວດການປຽນແປງອາກາດ, ການປນປວນຂອງອາກາດ ແລະ ການຄາດຄະເນການປຽນແປ

ງອາກາດໃນກາປເຈຍ, ສະໜບສະໜນໂດຍກອງທນສຂຽວອນເດຍ

� ການບລຫານຈດການນາ ແລະ ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນກຳປເຈຍ

ສະໜບສະໜນໂດຍ ສະຖາບນຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາຂອງກຳປເຈຍ (CDRI)

� ທນການສກສາປະລນຍາໂທໃນສາຂາການຄມຄອງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ, ສະໜບສະ

ໜນໂດຍອງການຊວຍເຫອຂອງອາເມລກາ (USAID-Post Harvest/MoE/Winrock

International)

� ການພດທະນາຫກສດການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງພາກພນ ສະໜບສະໜນໂດຍ USAID

Leaf Program

� ການຟນຟພນສດພນເມອງໃນກາປເຈຍ: ການເຂາຮວມການຄນຄວາແບບມສວນຮວມຂອງລະ

ບບນເວດປາໄມໃນປາໄມຊມຊນ, ສະໜນສະໜນໂດຍ IGES ຍປນ

� ປບປງຫກສດການສກສາຂນມດທະຍມກຽວກບການທນທານກບອາກາດ ແລະ DRR

ສະໜບສະໜນໂດຍທະນາຄານພດທະນາອາຊ

� ສະໜບສະໜນການພດທະນາການປອຍ ແລະ ການລບປດໄຈສຳລບກດຈະກຳທກ

ຽວຂອງກບ REDD+ ແລະ ການຕດຕາມການກວດສອບການສາທດກດຈະກຳ,

ສະໜບສະໜນໂດຍອງການອາຫານ ແລະ ກະສກຳ (FAO)

42

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫສະຖາບນພາກລດກຽວກບການເປນຄຝກກຽວກບການປຽນແປງດ

ນຟາອາກາດ, ສະໜບສະໜນໂດຍອງການແມນາຂອງ MRC

ປດຈບນ

� ການຍກລະດບການຄມຄອງທດນຈາກຊາວນາຂະໜາດນອຍ (SLM): ເຮດວຽກກບການບລກ

ານສງເສມກະສ ກຳເພອກຳນດ, ປະເມນ ແລະ ເຜຍແຜການປະຕບດ SLM, ສະໜບສະໜນໂ

ດຍກອງທນສາກນເພອພດທະນາກະສກຳ (IFAD)

� ຜນກະທບຂອງປາໄມຖກທຳລາຍຕຄວາມອດມສມບນຂອງນາເພອເຮດກະສກຳແບບສະຫາດ:

ກລະນສກສາຂອງກຳປເຈຍ, ສະໜບສະໜນໂດຍລດຖະບານສະວເດນ

� ສາງຄວາມເຂມແຂງການຄນຄວາ ແລະ ຄວາມສາມາດດານນະວດຕະກຳກຽວກບການປຽນແ

ປງດນຟາອາກາດຢ ກຳປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ (REACT) ສະໜບສະໜນໂດຍໂຄງ

Erasmus+

� ສາງຄວາມອາດສາມາດໃນການປບຕວດວຍການຍກລະດບເທກໂນໂລຍພະລງານໝນວຽນໃນຊ

ນນະບດກຳປເຈຍ, ສະໜບສະໜນໂດຍກອງທນສາກນເພອພດທະນາກະສກຳ (IFAD)

� ເສມສາງຄວາມທນທາງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງຊມຊນຊນນະບດທອາໄສໃນເຂດ

ປາປກປອງໃນກຳປເຈຍ, ສະໜບສະໜນໂດຍ ກະຊວງສງແວດລອມ/ອງການສະຫະປະຊາຊາ

ດເພອສງແວດລອມ

ຈາການສຳພາດໃຫຮວາ ຕວຂບເຄອນສຳຄນສຳລບຫວຂ ແລະ ວາລະ ຄນຄວາແມນການຈດຕ

ງປະຕບດນະໂຍບາຍສະເພາະຂອງປະເທດ ແລະ ການຕອບສະໜອງຕາມຈດປະສງ. ຕວຢາງ

ມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ ໄດສະໜອງຂມມ ແລະ ຄວາມຮໃຫຜວາງນະໂຍບາງທກລະດບ. ນອກນນ,

ຈດປະສງຂອງມະຫາວທະຍາໄລດງກາວ ແມນເພອຖາຍທອດຄວາມຮ ແລະ ເທກໂນໂລຍໃຫນກສກສາ,

ພະນກງານຄອາຈານ, ນກຄນຄວາໜມ ແລະ ຊມຊນໃນທກລະດບ, ມບດບາດສຳຄນໃນການເຜຍແຜ.

ໂດຍຜານການສາງຄວາມເຂມແຂງການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາໃນດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ,

ສະຖາບນການສກສາຂນສງ ຈງມຄວາມອາດສາມາດເພມຂນ ແລະ ສາມາດຮບທນສະໜບສະໜນຈາ

ກຜໃຫທນທາງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ. ປດຈບນ ແມນຍງບທນມໜວຍງານທເຮດໜາທເຄອຂາຍ

ປະສານງານໃຫບນດາສະຖາບນຄນຄວາ. ເຖງແມນວາສະຖາບນການສກສາຂນສງຈະມພາກວຊາໜງ

ໃນແຕລະມະຫາວທະຍາໄລທເຮດວຽກດງກາວແຕເຮດພໃຜພລາວ ໂດຍບທນເປນອນລວມຂອງການ

43

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຄນຄວາ ແລະ ມຊບພະຍາກອນພອມເທອ. ສະນນ, ການສສານຈງຍງອາໄສຄວາມສຳພນແບບສວນຕ

ວລະຫວາງນກຄນຄວາ, ຜປະສານງານ, ບກຄນທເຮດບລຫານ ແລະ ເຈາໜາທລະດບສງທຢໃນແຕລ

ະຄະນະວຊາ. ຍງບທນມມາດຕະຖານຂອງກມນກຄນຄວາທສາງຂນໂດຍອງຕາມຄວາມຊຳນານທຕອງ

ການ ແລະ ຕາມຫວຂ. ສຳລບໂຄງການຮວມມລະຫວາງສະຖາບນທມຂຕກລງນວມກນລະຫວາງສະຖ

າບນ (ບດບນທກຄວາມເຂາໃຈ) ແມນຈຳເປນຕອງໄດຮບການແຈງເຕອນ ແລະ ໜງສຕກລງກຽວກບເ

ງອນໄຂຂອງສນຍາແມນຈະຕອງໄດເຊນສນຍາເຮດຜດຊອບໂຄງການ. ໃນກລະນທເປນໂຄງການພາຍ

ໃນສະຖາບນ ແມນບຈຳເປນຕອງມສນຍາທາງການ ແລະ ພະນກງານທເຂາຮວມກດຈະກຳຕາງໆແມນ

ນອນຢໃນເງອນໄຂສນຍາປກກະຕ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ກນໄກດງກາວແມນໄດຮບການສາງຕງຂນເປ

ນຢາງດ, ແຕບດບາດຂອງມະຫາວທະຍາໄລໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາເພອສາງຄວາມອາດສາມ

າດໃນປະເທດແມນຍງຈຳກດ. ໂຄງການຮວມມກບບນດາຄະນະວຊາ ແລະ ທນສຳລບໃຫນກຄນຄວາ

ໜມທມທາແຮງ ແລະ ບນດາຄອາຈານ ແມນມແຜນຈະຕດສນສະເພາະສຳລບການຄນຄວາໃນຫວຂທ

ຕດພນກບການປຽນແປງດດນຟາອາກາດ. ຊອງທາງທາງການໃນການແລກປຽນຂມນລະຫວາງສະຖາບ

ນການສກສາຂນສງ ແມນໄດຮບການສາງຂນ ເຖງຢາງໃດກຕາມ ອງຕາມທດສະນະຂອງຜໃຫສຳພາດ

ເວາວາ ຂມນຍງບເປນມາດຕະຖານ ແລະ ຂມນທງໝດຍງບສາມາດເຂາເຖງຈາກແຫງຂມນເປດເທອ.

ການ ຄນຄວ າ ແລະ ພດທະນາ ດ ານການປຽນແປງ ດນ ຟ າອາກາດມ ໜອຍຫາຍ

ຍອນຂາດຄວາມຮສະເພາະທາງ ແລະ ປະສບການ, ງບປະມານຈຳກດ, ການຂາດແຄນຂມນທອງຖ

ນທໜາເຊອຖ ແລະ ຂມນເກາ ຫ ມອປະກອນບພຽງພສຳລບເຮດການທດລອງ ແລະ ເຄອງມປະເ

ມນສຳລບການຕດຕາມຢພາກສະໜາມ. ສງກດຂວາງເຫານ ເປນສາເຫດໃຫເກດຄວາມລງເລ ແລະ

ຂາດແຮງພກດນຕນກຄນຄວາ, ທຳລາຍແນວຄດສາງສນ ແລະ ສກກະຍະພາບການສງເກດຂອງການວ

ໄຈທອງຖນ ແລະ ຫດຜອນການຄນພບວທທາງແກໄຂທເໝາະສມຂອງທອງຖນ.

ໃນທດສະນະຂອງຄອາຈານ, ນກສກສາໄດເ ຂາ ຮວມໂຄງການໃນການເກບກຳຂມນ,

ເຮດວຽກພາກສະໜາມ, ໄດຮບທນຄນຄວາ ແລະ ຂຽນບດວທະຍານພນ. ແຕພວກເຂາບໄ

ດມບດບາດຫກໃນການເຮດຄນຄວາເທອຍອນຍງຂາດທກສະສະເພາະດານທຈຳເປນສຳລບ

ການຄນຄວາທາງວທະຍາສາດດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ຕວຢາງ ວທວທະຍາ ແລະ

ແບບຈຳລອງສຳລບສະພາບອາກາດຮນແຮງ ຫ ການວເຄາະຜນກະທບ ແລະ ການຕດຕາມ,

ການປະເມນຄວາມອອນໄຫວ, ການສຳຫວດໄລຍະໄກ ແລະ ຄວາມຮສຳລບຊອບແວທເປນປະໂຫຍ

ກເຊນ GIS.

44

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການແນະນຳສຳລບຫວຂຝກອບຮມລຽງລຳດບແຕຄວາມຮເບອງຕນກຽວກບການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ຫາ ທກສະການຄນຄວາສະເພາະດານໃນຂະແໜງການຕາງໆ:

� ຄວາມຮພນຖານກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການບນເທາທກ

� ຍດທະສາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ການຄມຄອງສງເສດເຫອ ແລະ ມນລະພດທາງອາກາດ

� ແບບຈຳລອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ວທວທະຍາການຄນຄວາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຄວາມປອດໄພຂອງອາຫານ

� ການອະນລກຊວະນານາພນ

� ການຄວບຄມ ແລະ ຈດການກບສດຕພດ

� ການຂຽນບດສະເໜເພອຂທນ

� ການຂຽນໃນແງວທະຍາສາດ

ກຳປເຈຍ: ນກສກສາ

ກມນກສກສາ 3 ກມຈາກ 3 ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ ໄດເຂາຮວມການສຳພາດ ໃນນນມ ນກສກສາ

14 ຄນຈາກມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ (RUA), 7 ຄນ ຈາກມະຫາວທະຍາໄລເຮງຊຳລນທາບງກາມມ

ແລະ 14 ຄນ ຈາກມະຫາວທະຍາໄລສະແວງລຽງ (SRU) ລວມເປນທງໝດ 35 ຄນ.

ຈາກການສຳພາດໃຫຮວາ ຢໃນມະຫາວທະຍາໄລມການສອນ ວຊາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາ

ດໃນຫກສດປະລນຍາໂທເຊນ ການກະສກຳແບບຍນຍງ, ການຄມຄອງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ. ແຕ

ວາຫກສດສະເພາະການປຽນແປງດນຟາອາກາດແມນຍງບ. ສວນການສຳມະນາກຽວກບຫວຂການປຽນ

ແປງດນຟາອາກາດໃນ 3 ມະຫາໄລ. ການຂາດແຄນອປະກອນການຮຽນ ແລະ ບດຮຽນທກຽວຂອງທເ

ປນພາສາຄະແມ ແມນສງກດຂວາງຕຂະບວນການຮຽນຮ ແລະ ການເພມຄວາມເຂາໃຈ.

ທດສະນະຂອງນກສກສາໃຫຮວາ ຫວຂທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນມຈຳກດຖາຄຳ

ນງເຖງຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດແຮງງານພາຍໃນທບສງ ແຕທາອຽງປດຈບນສງເກດເຫນວາມຄວາມ

ຕອງການເພມຂນ. ສງກດຂວາງອກອນໜງທຖກກາວເຖງ ແລະ ເຊງອາດເປນໄປໄດຕລະບຽບການອນໆ

45

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ແມນຄາຮຽນທສງ ແລະ ເນອງຈາກແຕລະມະຫາວທະຍາໄລແມນຕງຢເຂດຕວເມອງໃຫຍ ສະນນ ຊາວ

ໜມທຢໃນເຂດຊນນະບດຈງບມໂອກາດຄກນກບນກສກສາທຢໃນຕວເມອງ ຍອນຂາດທນການສກສາ

ແລະ ສງອຳນວຍຄວາມສພດວກໃນການເຂາເຖງສະຖາບນການສກສາຂນສງສຳລບພນລະເມອງທມລ

າຍໄດຕາ.

ສຳລບປະສດທພາບຂອງຫກສດໃນສາງນກສກສາເພອປະສມຜນສຳເລດໃນການເຮດວຽກໃນອະນາຄ

ດໃນສາຂາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ທດສະນະຂອງນກສກສາໃຫຮວາ ບນດາຫວຂທສອນຍງມລ

ກສະນະລວມໆ ແລະ ເປນທດສະດ. ສວນທກສະສະເພາະດານ ແລະ ເຄອງມ ຍງເປນທຕອງການຂອ

ງນກວຊາການໜມ ເພອສາງໃຫພວກເຂາສາມາດເຂາສຕະຫາດແຮງງານຢາງມຜນສຳເລດ. REDD+,

ກນໄກການພດທະນາສະອາດ, ການປະເມນຜນກະທບທາງສງແວດລອມ, ການບລການສງແວດລອມ,

ການວເຄາະນະໂຍບາຍ, ແບບຈຳລອງອາກາດເພອວເຄາະການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ການສະສມຂອງອາຍກາກບອນນກ, ແບບຈຳລອງສຳລບການປະເມນການຊຳລະການບລການດານສ

ງແວດລອມ, ການນຳໃຊທດນ ແລະ ການວາງແຜນການຄມຄອງທດນ, ການອະນລກດນບລເວນນາ

ລວນແຕແມນບນດາວຊາທນກສກສາກາວເຖງ.

ການປບປງວທການສອນ ແລະ ການແປເອກະສານການສອນເປນພາສາຄະແມແມນມຄວາມຕອງກາ

ນຫາຍ. ການຂາດແຄນອປະກອນ ແລະ ຫອງທດລອງ ເປນສງກດຂວາງໃນການໃນການມທກສະວຊາ

ການ ເຊງການສອນສວນໃຫຍແມນເປນລກສະນະການບນລະຍາຍທດສະດພອມສງປະກອບເຊນບດ

ສະເໜ ແລະ ປມອານ.

ຈຳນວນສະຖາບນຄນຄວາ ແລະ ອງການທບແມນລດຖະບານຂອງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ

ທຄອຍໆເພມຂນ ພອມກນນນ ການໃຫຄວາມສນໃຈຈາກສາກນ ແລະ ກະແສການປຽນແປງ

ດນຟາອາກາດທກຳລງເປນທຮບຮກນຫາຍຂນກຽວກບບນຫາທຕດພນກບການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ແລະ ຄວາມຕອງການການແກໄຂທນທ ໄດສາງໂອກາດດານວຽກເຮດງານທຳສຳລບ

ນກສກສາທຮຽນຈບ. ສະນນ ນກສກສາຈງເລງເຫນໂອກາດການເຮດວຽກໃນຂະແໜງການນ.

ເຄອຂາຍລະຫວາງມະຫາວທະຍາໄລ ແລະ ພາກສວນເອກະຊນ ໃນການສາງເວລາການຝກງານ

ແມນຍງບທນພຽງພໃນການສາງພນຖານທໜນຄງໃນການກາວສຕະຫາດແຮງງານ. ອກຢາງໜງ

ຖາໂຄງການຮວມມກບບລສດ ແລະ ອງການຈດຕງຕາງປະເທດ ເປດໂອກາດໃຫ ນກສກສາພດມຄວາ

ມຮສກວາພວກເຂາຍງບທນມຄວາມສາມາດພຽງພກບສະຖານທເຮດວຽກດງກາວ.

46

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເຖງແມນວາທນການສກສາ ແລະ ທນຊວຍເຫອ ແມນຍງບທນພຽງພກບຄວາມຕອງການ ແຕກມທ

ນການສກສາຈຳນວນໜງທສະໜອງໂດຍພາກລດ ແລະ ອງການຈດຕງສາກນ ເຊງໄດລງລວມດງນ:

ພາກລດ

� ກະຊວງສງແວດລອມ (MoE)

� ກະຊວງສກສາ, ຊາວໜມ ແລະ ກລາ (MoEYS)

� ມະຫາວທະຍາໄລກະສກຳ (RUA)

� ກະຊວງກະສກຳ, ປາໄມ ແລະ ປະມງ (MAFF)

ພາກເອກະຊນ

� ປະລນຍາເອກ: ມະຫາວທະຍາໄລນາໂກຢາ (ຍປນ), ຈອນ ອລງ (ອດສະຕາລ)

� ວນລອກ ສາກນ

� ອງການຊວຍເຫອ ສາຫະລດອາເມລກາ (USAID)

� WCS

� CSEAS

� World fish

� ACIAR

� ມະຫາວທະຍາໄລກຽວໂຕ (ຍປນ)

� WCS

� ITTO

ລາວ: ພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ

ມ 12 ທານ ຕວແທນຈາກພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ ໂດຍສະເພາະ ຜໃຫທນ ໄດເຂາຮວມການສຳພາດ.

ຍອນຄວາມຫຍງຍາກໃນການນຳເອາ 12 ທານມາຮວມກມສນທະນາ, ສະນນ

ສະຖາບນຄນຄວາເສດຖະກດແຫງຊາດ (NIER) ຈງໄດເຮດການສຳພາດໂດຍກງ ຫ ບາງກລະນ

ກຈດຕງກມນອຍ ຖາເປນໄປໄດ.

47

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ

ພນລະເມອງລາຍສວນໃຫຍ (70%) ແມນນອນໃນຂະແໜງກະສກຳ (ການຜະລດເຂາ) ຫ

ເຮດການກະສກຳແບບພພຽງ. ຂະແໜງການນ ແມນໄດຮບຜນກະທບສງ ແລະ ມຄວາມອອນໄຫວຕກາ

ນປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເຊງສງຜນຕການພດທະນາ ແລະ ສະຖຽນລະພາບຂອງ ເສດຖະກດ-ສງຄມ.

ສະພາບອາກາດຮນແຮງ ແລະ ໄພພບດ ໄດເກດຂນຫາຍຄງໃນໄລຍະຜານມາ ເຊງໄດສາງຄວາມເສຍຫາ

ຍຕຜນຜະລດກະສກຳແຫງຊາດ ແລະ ການດຳລງຊວດຂອງປະຊາຊນໃນຊນນະບດ.

� ນາຖວມໄດສາງຜນເສຍໃຫຜນລະປກທບທນໄດເກບກຽວ, ສດລຽງ, ເຂາ, ລະບບຊນລະປະທານ,

ແລະ ການເພມຂນຂອງສດຕພດ, ພະຍາດລະບາດໃນພດ ແລະ ສດ.

� ໄພແຫງແລງໄດທຳລາຍຜນລະປກ, ສາງຄວາມລາຊາໃນການປກພດຍອນຂາດແຄນ

ນາ ແລະ ເຮດໃຫແມງໄມສດຕພດເພມຂນ (ເຊນ ຕກກະແຕນ), ພະຍາດພດ ແລະ ສດ.

ຢໃນພນທແຫງແລງທສດ, ຫຍາເພອລຽງສດກບພຽງພ ສງຜນໃຫຊາວນາຕອງໄດເອາອາຫານໃ

ຫສດເພມຕມ ເຊງສາງຕນທນໃໝໃຫເຂາເຈາ ເຊງໃນເມອກອນແມນບຈຳເປນເລຍ.

� ພາຍຝນຕກແຮງ ແລະ ລມແຮງ ເຮດໃຫເກດນຖວມແຮງ ແລະ ດນເຈອນ

ເຊງເຮດໃຫເນອທທຳການຜະລດ ແລະ ສດລຽງຖກທຳລາຍ.

ສະຖານທທອງທຽວສຳຄນຂອງປະເທດລວມມ ວດວາອາຮາມ, ສະຖານທທອງທຽວທາງປະຫວດສາດ,

ທວທດພມສາດເຂດຮອນ, ນາຕກຕາດ ແລະ ຖາ. ຈາກການສຳພາດໃຫຮວາຜນກະທບການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ຍງບທນກະທບຕຂະແໜງການທອງທຽວຂອງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດໃນຂນຮນແຮງເທອ.

ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ນາຖວມ, ດນເຈອນ ແລະ ໄພແຫງແລງ ແມນກະທບຕກດຈະກຳທອງທຽວ

ເຊນຕາໜາງເສນທາງຖກທຳລາຍ ເຊງເປນອປະສກຕການໄປທອງຊມສະຖານທທອງທຽວ. ອກດານໜງ,

ໄພແຫງແລງໄດສງຜນໃຫລະດບນາຫດລງໃນນາຕກຕາດບາງແຫງ ເຊງເປນສະຖານທທອງທຽວສຳຄ

ນໃນການດງດດນກທອງທຽວມາທອງປະເທດລາວ. ຫຍງໄປກວານນ, ສະພາບແຫງແລງແກຍາວ

ແລະ ການຖາງປາເຮດໄຮ ໄດປະກອບສວນເຮດໃຫໄຟໄໝປາເພມຂນ ເຊງສງຜນຕສະຖານທທອງທ

ຽວທຳມະຊາດ ແລະ ປາໄມ ຖກທຳລາຍ. ພະຍາດທມາກບນາ ແລະ ສດຕພດ ກມການແຜລະບາດ

ໃນເວລາເກດນາຖວມ ແລະ ໄພແຫງແລງ ເຊງສງຜນກະທບທາງລບຕການຂະຫຍາຍຕວແລະ

ການຜະລດປາໄມ. ຫຍງໄປກວານນ, ການສນເສຍຊວະນານາພນ ກໄດສງຜນຕຄວາມສມດນຂອງລ

ະບບນເວດ.

48

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສະພາບອາກາດຮນແຮງ ແລະ ໄພທຳມະຊາດ ຍອນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດສງຜນກະທບຕພນຖ

ານໂຄງລາງ ເຊນ ເກດຄວາມເສຍຫາຍຕ ຕາໜາງເສນທາງ ແລະ ຄມມະນາຄມ, ລະບບສາຍສງພະລງງານ,

ຊບສນຂອງຄວເຮອນເຊນ ລະບບຊນລະປະທານ ແລະ ເຮອນຊານ/ອາຄານຂອງພາກເອກະຊນ ແລະ

ການບລການການສກສາ ແລະ ສາທາ, ລະບບນາປະປາ ແລະ ສຂະອານາໄມ. ນອກຈາກນນ, ຍອນ

ປະເທດມການເອອຍອງພະລງານໄຟຟາສງ, ການຜນແປຂອງວດຖະຈກພມອາກາດ ໄດສງຜນໃຫລະ

ດເກດສະພາບອາກາດຮນແຮງ ກຈາຍເປນສງທາທາຍອນໃຫຍຫວງສຳລບຂະແໜງພະລງານເຊນກນ.

ຈາກຜນໂດຍກງຂອງຄວາມເສຍຫາຍທກາວມາ, ເຮດໃຫງບປະມານລດຈຳນວນໃດໜງ ເຊງມເປາໝ

າຍເບອງຕນເພອຮບໃຊການແກໄຂຄວາມທກຍາກ ກໄດຖກບແບງໄປແກໄຂຄວາມເສຍຫາຍດງກາວ.

ຊາວນາ ແມນກມຄນທຖກຜນກະທບຫາຍທສດ ເຊງກວມເອາປະມານ 70% ຂອງພນລະເມອງ ແລະ

ຂະແໜງກະສກຳກກວມເອາສດສວນໃຫຍໃນເສດຖະກດແຫງຊາດ. ກດຈະກຳທາງເສດຖະກດ ແລະ

ການຂນສງສນຄາພາຍໃນປະເທດ ກໄດຮບຜນກະທບຍອນເສນທາງ ແລະ ສາຍສງໄຟຟາ ຖກກະທບ.

ພະຍາດລະບາດ ຫາຍຫງເກດໄພພບດ ເຊນ ນາຖວມ ແລະ ແຫງແລງ ໄດເພມການໃຊຈາຍຂອງພາກລ

ດໃນຂະແໜງສາທາ ແລະ ບາງກລະນກເກດການສນເສຍຂອງຊວດ.

ຈາກການສຳຫວດຄງນເຫນວາ ພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ ຕາງກມຄວາມຮບຮກຽວກບການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ແລະ ເຂາໃຈເຖງຜນກະທບຂອງມນຢາງເລກເຊງ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ລະດບຄວາມຮນແຮງ,

ເວລາທແນນອນ ແລະ ສະຖານທເກດສະພາບອາກາດຮນແຮງ ຍງເປນສງທຄາດເດາໄດຍາກ ສະນນ

ການປອງກນກມຄວາມຫຍງຍາກເຊນກນ.

ເຖງແມນວາຊາວນາ ຈະບມຄວາມຮດານວທະຍາສາດກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແຕພວກເຂາ

ກຮບຮດວາອາກາດມການປຽນແປງໄປໃນທາງທບດ ແລະ ມຜນກະທບດານລບຕການດຳລງຊວດຂອງພ

ວກເຂາ. ອນຫະພມເພມຂນ, ທາອຽງປະລມານນາຝນມການປຽນແປງ, ນາຖວມ, ແຫງແລງ, ພາຍ ແລະ

ດນເຈອນ, ການລະບາດຂອງພະຍາດລະບາດ ທເກດຖຂນກວາເມອກອນ. ພວກເຂາເອງກຍອມຮບວາ

ພວກເຂາຈຳເປນຕອງໄດປບຕວຕກນປຽນແປງດງກາວ ເຖງຢາງໃດກຕາມ ຈາກຄວາມຮກຽວກບການ

ປບຕວທມຈຳກດຂອງພວກເຂາ ກຍງບທນມປະສດທຜນເທາທຄວນ.

ລດຖະບານລາວເອງກມຄວາມຮບຮເພມຂນວາປະເທດແມນມຄວາມອອນໄຫວຫາຍຕກບການປຽ

ນແປງດນຟາອາກາດ. ໃນປ 2008, ຄະນະກາມະການຊນາລະດບຊາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ເຊງເປນປະທານໂດຍທານຮອງນາຍກ ໄດຮບການສາງຕງຂນ ເພອສາງຍດທະສາດ, ແຜນງານ ແລະ

49

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ໂຄງການການປຽນແປງດນຟາອາກາດສຳລບ ສປປ ລາວ. ຢພາຍໃຕຄະນະຊນຳດງກາວ, ໄດສາງຕງ

8 ໜວຍງານວຊາການ ເຊງມຕວແທນມາຈາກບນດາກະຊວງ ແລະ ຂະແໜງການທກຽວຂອງ.

ໃນປ 2009, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດກາຍເປນໜາທ ແລະ ຄວາມຮບຜດຊອບຂອງຄ

ະນະກຳມະການສງແວດລອມແຫງຊາດ ໂດຍແມນທານຮອງນາຍກເປນປະທານ. ໃນປດຽວກນ,

ແຜນງານປບຕວແຫງຊາດສະບບທຳອດ (NAPA) ກໄດຮບການສາງຂນ. ຢໃນເອກະສານ NAPA

ໄດກຳນດເອາ 4 ຂະແໜງການ (ກະສກຳ, ປາໄມ, ຊບພະຍາກອນນາ ແລະ ສາທາລະນາສກ) ເປນຂະແໜງ

ການທຈຳເປນຕອງມການປບຕວດວນ. ໂດຍສະເພາະສຳລບຂະແໜງປາໄມ, ລດຖະບານໄດອອກນະໂ

ຍບາຍຈຳກດການຕດໄມທຳລາຍປາ ແລະ ຄວບຄມການຖາງ ແລະ ຈດປາເພອເຮດໄຮ. ນອກຈາກນນ,

ຄວາມສຳຄນຂອງວຽກງານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກໄດຖກເຊອມສານເຂາໃນແຜນພດທະນາເສ

ດຖະກດສງຄມ-ແຫງຊາດຄງທ 7 ນບແຕປ 2011.

ຍອນການໃຫຄວາມສຳຄນກບການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ, ບນດາກະຊວງຈງມສະຖາບນຄນຄວາເປນ

ຂອງຕນເອງ ເຊງມຄວາມຊຳນານສະເພາະດານທຮບໃຊວຽກງານຂອງຕນ. ຍອນແນວນນ ມນຈງຍາກທຈ

ະຕດສນວາແມນພາກສວນໃດເປນຈດຫກສຳລບວຽກງານຄນຄວາ ແລະ ພດທະນານະໂຍບາຍແຫງຊາດ.

ເວາລວມແລວ, ນະໂຍບາຍຂອງລດຖະບານລາວ ແມນເນນໜກໃສການຫດພນອອກຈາກສະຖາ

ນະພາບປະເທດດອຍພດທະນາ ດວຍການແກໄຂຄວາມທກຍາກ, ພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ

ແລະ ຄວາມອອນໄຫວຂອງເສດຖະກດ. ຕກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ຄວາມພະຍາຍາມຫກໆ

ແມນສມໃສການຕດຕາມ ແລະ ປອງກນຄວາມສຽງຕລະບບນເວດວທະຍາ ແລະ ວາງລ

ະບຽບຕການກສາງພນຖານໂຄງລາງໃໝທບຈຳເປນ ເພອຮກສາຄວາມອດມສມບນ ແລະ

ຄວາມມຊວດຊວາຂອງສງແວດລອມ.

ຄວາມອາດສາມາດໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ

ເນອງຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດໄດກະທບໃສຫາຍຂະແໜງການຂອງເສດຖະກດທອງຖນ,

ສະນນ ການປະເມນຜນກະທບຈງມຄວາມຈາເປນຕອງມສວນຮວມຂອງຫາຍພາກສວນຂອງລດ

ແລະ ຂະແໜງການກຽວຂອງ. ແຕລະກະຊວງໄດປະເມນຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກ

າດໃນຂງເຂດທຕດພນກບຄວາມຮບຜດຊອບຂອງຕນ ແລະ ໄດສງບດປະເມນໃຫກະຊວງຊບພະ

ຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ (ເຊງມຫອງການປຽນແປງດນນຟາອາກາດ ຂນກບ ແລະ

50

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເຮດບດບາດເປນໜວຍງານລະດບຊາດ ຫ ຈດປະສານງານລະດບຊາດໃຫ UNFCCC), ເຊງມໜາ

ທຮບຜດຊອບໃນການລວບລວມ ແລະ ຜະລດບດສສານແຫງຊາດດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ບນດາກະຊວງທຮວມປະເມນຜນກະທບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ລວມມດງນ:

� ກະຊວງກະສກຳ ແລະ ປາໄມ

� ກະຊວງພະລງງານ ແລະ ບແຮ

� ກະຊວງໂຍທາທການ

� ກະຊວງອດສາກະກຳ ແລະ ການຄາ

� ກະຊວງສາທາລະນາສກ

� ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

� ກະຊວງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຍ

� ກະຊວງແຮງງານ ແລະ ສະຫວດດການສງຄມ (ຫອງການຄມຄອງໄພພບດແຫງຊາດ)

ສຳລບການແລກປຽນຂມນ ມາຮອດປດຈບນແມນຍງບທນມຊອງທາງທເປນທາງແບບດຈຕອນ

ເພອອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການປກສາຫາລ ແລະ ແລກປຽນຂມນຂາວສານເທອ. ສວນຫາຍ

ແຕລະກະຊວງທກຽວຂອງຈະເກບກຳ, ຜະລດ, ເກບມຽນ ແລະ ຮກສາຂມນກຽວກບການປຽນ

ແປງດນຟາອາກາດໃນສວນທພວກເຂາຮບຜດຊອບ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ກມຄມຄອງໄພພບດ

ແລະ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (DDMC) ຂອງກະຊວງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ

ສງແວດລອມ ຈະໄດຮບຂມນການປຽນແປງດນຟາອາກາດເປນປກກະຕຈາກບນດາກະຊວງ. ສະນນ,

ຂມນທມກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນສາມາດເອາໄດຈາກກມຄມຄອງໄພພບດ ແລະ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ສວນແຫງຂມນອນທມກນຳໃຊແມນມາຈາກເວບໄຊຂອງອງການຈດຕ

ງສາກນ ແລະ ສະຖາບນຄນຄວາ ແລະ ສງແວດລອມ.

ການມສວນຮວມຂອງພາກເອກະຊນໃນກດຈະກຳຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາໃນຂງເຂດການປຽນແປງດ

ນຟາອາກາດ (ການປບຕວ ແລະ ການບນເທາ) ຍງມຈຳກດ. ກດຈະກຳຂອງພາກເອກະຊນໃນທອງຖນ

ແລະ ບລສດສາກນ ສວນໃຫຍແມນເນນໃສຂະແໜງ ພະລງງານ ດວຍການສາງຄຮວມພດທະນາໃນ

ການພດທະນາໂຄງການພະລງງານໄຟຟາ, ການເປນມດກບອາກາດ ແລະ ແຫງພະລງງານໝນວຽນ.

ຜພດທະນາໂຄງການພະລງງານໄຟຟາ ຈະປະກອບສວນໃນການປກປກຮກສາແຫງກຳເນດຂອງນາ ຍອ

ນວາພວກເຂາມຄວາມຕອງການນາເພອປອນເຂາໃນໂຮງຜະລດໄຟຟາ. ພະລງງານໝນວຽນອກປະເພດ

51

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ໜງທບລສດລາວເອນແມນ ຊນລະບບທກຳລງທດລອງ ແມນພະລງງານແສງຕາເວນ (ພະລງງາານ PV,

ລະບບພະລງງານຄວາມຮອນ).

ໃນຂະແໜງການທອງທຽວ, ບລສດທອງທຽວພະຈນໄພ ແລະ ທຳມະຊາດ ທເອນວາ Green

Discover Laos ໄດໝນໃຊຮບແບບການມສວນຮວມສຳລບທລະກດຂອງຕນ. ແຫງລາຍຮບ

ໃໝໄດສາງແຮງຈງໃຈໃຫຄນທອງຖນປະກອບສວນໃນການປກປກຮກສາ ແລະ ຟນຟປາໄມ ແລະ

ຫດຜອນກດຈະກຳລາສດປາ.

ສງກດຂວາງຕນຕທຍງຈຳກດການມສວນຮວມຂອງພາກເອກະຊນໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທ

ະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດແມນດານການເງນ; ຮອງລງມາແມນຄວາມອາດສາມ

າດຂອງຊບພະຍາກອນມະນດ ແລະ ຂຈຳກດດານເຕກໂນໂລຍ ທຈະຮບມກບຜນກະທບຂອງ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຂະແໜງກະສກຳ ແລະ ປາໄມ. ການຂາດແຄນຜຊຽວຊານດານ

ການປະເມນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຍງກະທບຕພາກລດ ເພາະພະນກງານລດສວນໃຫຍ

ທໄດຄວາມຮກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ສວນໃຫຍແມນຜານຂະບວນການເຮດວຽ

ກໂຄງການ ແລະ ຜານການຝກອບຮມໄລຍະສນ (ການສຳມະນາ ແລະ ກອງປະຊມວຊາການ)

ທຈດໂດຍອງການຈດຕງສາກນ ຫ ຄຮວມງານບລຫານໂຄງການ. ນອກຈາກນນ, ພະນກງານພາຍໃນ

ສວນໃຫຍແມນຮພຽງແຕທດສະດຫາຍກວາການປະຕບດຕວຈງ ສະນນ ຈງເຮດໃຫມຄວາມຕອງກາ

ນທປກສາຕາງປະເທດໃນການບລຫານໂຄງການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ອງຕ

າມການສຳພາດຂອງຜໃຫສຳພາດເຫນວາ ການຝກອບຮມໃຫຊຽວຊານພາຍໃນໂດຍສະເພາະກຽວກບ

ການເຮດຄນຄວາ ແລະ ທກສະການຂຽນແບບວຊາການເຫນວາມຄວາມຈຳເປນບລມະສດ ເພອສາງພ

ນຖານທໜກແໜນໃຫແກການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນລາວ.

ທນສະໜບສະໜນ ແລະ ຊບພະຍາກອນ

ນບແຕປ 2000, ບນດານະໂຍບາຍ, ແຜນດຳເນນງານ ແລະ ແຜນງານ ໄດສາງຂນໂດຍລດຖະບານ

ແລະ ຂະແໜງການເຊນ:

� ບດສສານການປຽນແປງດນຟາອາກາດສະບບທຳອດຂອງ ສປປ ລາວ ໃຫອງການ UNFCCC-

Lao PDR (2000);

52

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ບດສສານການປຽນແປງດນຟາອາກາດສະບບທ 2 ຂອງ ສປປ ລາວ ໃຫອງການ UNFCCC-

Lao PDR (2013);

� ແຜນດຳເນນງານແຫງຊາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (2009);

� ຍດທະສາດແຫງຊາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຂອງ ສປປ ລາວ (2010);

� ແຜນດຳເນນງານການປຽນແປງດນຟາອາກາດຂອງ ສປປ ລາວ 2013-2020 (2013);

� ແຜນພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມແຫງຊາດຄງທ 8, 2016-2020 (2016).

ນອກຈາກນນ, ຍດທະສາດແຫງຊາດການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ກໄດເຊອມສານເຂາໃນແຜນພດທະນ

າເສດຖະກດ-ສງຄມແຫງຊາດ (NSEDP) ຄງທ 8, 2016-2020, ເຊງກວມເອາທກຂະແໜງການຂອ

ງເສດຖະກດ. ຢໃນແຜນ NSEDP, ແຕລະກະຊວງ ໄດສາງແຜນດຳເນນງານ ແລະ ແຜນວຽກປະຈຳປ

ແລະ ຕອງໄດສງບດລາຍງານໃນຕອນທາຍຂອງການຈດຕງປະຕບດແຜນດງກາວ. ທນທສະໜອງໃຫ

ແມນມຜນຫາຍຕປະສດທພາບຂອງການຈດຕງປະຕບດແຜນ NSEDP. ເນອງຈາກເປາໝາຍຕນຕຂ

ອງລດຖະບານແມນນຳພາປະເທດຊາດຫດພນອອກຈາກສະຖານະພາບດອຍພດທະນາໃນປ 2025,

ສະນນ ບລມາສດ ປດຈບນ ແມນເຮດໃຫເສດຖະກດມການເຕບໂຕ, ພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ

ແລະ ປບປງການບລການສາທາລະນາສກ ເພອເຮດໃຫໄດຕາມມາດຖານເງອນໄຂ, ເຊງນມຜນເຮດໃຫ

ງບປະມານລດທຈດສນໃຫແກການແກບນຫາການປຽນແປງດນຟາອາກາດມໜອຍ. ຍອນແນວນນ,

ປະເທດລາວ ຈງຍງສບຕເອອຍອງທນຈາກອງການຈດຕງສາກນ ແລະ ຄຮວມພດທະນາໃນການຄນຄວາ

ແລະ ດຳເນນກດຈະກຳການປບຕວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການບນເທາທກ. ທນສະໜ

ບສະໜນແມນຢໃນຮບແບບຂອງກອງທນ, ການສາງຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ເງນກຢມແບບຜອນຜນ

ສຳລບການພດທະນາພນຖານໂຄງລາງທທນທານກບສະພາບອາກາດ.

ການຊວຍເຫອທາງດານທນຮອນ ໄດຖກຈດແບງໃຫຂະແໜງການສຳຄນເຊນ: ກະສກຳ, ປາໄມ

ແລະ ການນຳໃຊທດນ, ການຄມຄອງຊບພະຍາກອນນາ, ພະລງງານ, ແລະ ການຂນສງ ແລະ

ການພດທະນາຕວເມອງ.

ອງການຈດຕງສາກນ ແລະ ຄຮວມພດທະນາ ທໃຫທນຈດຕງປະຕບດກດຈະກຳທຕດພນກບອາກາດ

ໃນ ສປປ ລາວ ລວມມ:

� ທະນາຄານໂລກ

� ກອງທນພດທະນານດກ

53

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ສະຫະພາບເອລບ

� ທະນາຄານພດທະນາອາຊ

� ສະຫະປະຊາຊາດ

� ອງການຮວມມສາກນຍປນ

� ສະຫະພນເຢຍລະມນ ກະຊວງຮວມມເສດຖະກດ ແລະ ການພກທະນາ ໂດຍຜານອງການ GIZ/

KfW

ນບແຕປ 2013, ລດຖະບານລາວໄດຈດສນງບປະມານ 1% ຂອງເງນລງທນພາກລດສຳລ

ບວຽກງານການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາທວໄປ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ເງນຈຳນວນດງກາວ

ແມນບທນພຽງພກບຄວາມຕອງການ ສະນນ ການຊວຍເຫອຈາກພາຍນອກຍງເປນແຫງສຳຄນສຳລບ

ວຽກງານຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາໃນ ສປປ ລາວ. ມບລສດເອກະຊນຈຳນວນໜງ ກໄດສະໜອງທນສ

ຳລບການຄນຄວາໃນຂງເຂດທເຂາມຄວາມສນໃຈ ເຊງກດຈະກຳທເຂາສນໃຈລວມມ: ການຂດຄນໄມ,

ການສງອອກຜະລດຕະພນກະສກຳ, ການອານລກພດ ແລະ ສດພນເມອງ. ໃນກລະນດງກາວມາ ລດຖ

ະບານຈະເຮດໜາທເປນສກາງໃນການຈດສນທນໂດຍຜານກະຊວງທຮບຜດຊອບ.

ລາວ: ສະຖາບນການສກສາ

ກມຄອາຈານ ຈຳນວນ 24 ທານ ຈາກຄະນະວຊາຕາງໆຂອງມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ ແລະ

ມະຫາວທະຍາໄລສພານວງ ໄດເຂາຮວມການສຳຫວດໃນຄງນ. ສາຂາວຊາຂອງຜເຂາຮວມຈາກແຕລ

ະຄະນະວຊາມາຈາກສາຂາວທະຍາສາດສງແວດລອມ ຈນເຖງສາຂາວຊາການເມອງ ແລະ ກດໝາຍ.

ການຄນຄວາທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຜນກະທບຕສງແວດລອມ

ແມນໄດສມໃສຄ:

� ຊວະນານາພນ

� ການຜະລດກະສກຳ ແລະ ບນຫາທຕດພນກບຊນລະປະທານ

� ການຄມຄອງ ແລະ ການປກປອງປາໄມ

� ຄວາມຍນຍອມໃນການຈາຍໃຫການບລການສງແວດລອມ

54

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ການຄນຄວາສວນໃຫຍແມນໄດຮບທນຈາກອງການຈດຕງສາກນ ແລະ ງບປະມານລດ,

ລະຫວາງອງການຈດຕງສາກນ ຕນຕແມນ ທະນາຄານໂລກ, ມນລະນທໂຕໂຢຕາ, ອງການລດດ

ຖະບານສາກນທໃຊພາສາຟະລງ (AIF), IDRC, REDD+. ໃນລະດບລດຖະບານ, ສດສວ

ນງບປະມານລດທຈດສນໃຫການຄນຄວາ ເຊງໄດຈດແບງລະຫວາງກະຊວງວທະຍາສາດ ແລະ

ເຕກໂນໂລຍ, ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ແລະ ກະຊວງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ

ສງແວດລອມ. ການສະໜອງທນ ຕາມປກກະຕແມນຈະຖກຈດແບງພາຍຫງໄດຮບບດສະເໜໂຄງທ

ເປນທາງການຈາກຂະແໜງການ ຫ ກມນກຄນຄວາ. ການຄນຄວາໃນລະດບມະຫາວທະຍາໄລ ສວ

ນຫາຍແມນສາງຂນໃນກອບຂອງວຊາການອນໃດໜງສະເພາະ ສວນລະດບສາກນສວນຫາຍແມນໃ

ນກອບສະຫະວຊາການ. ພາຍໃຕໂຄງສາງຂອງສງຄມເຫນວາ ຍງບທນສມດນກນລະຫວາງນກຄນຄ

ວາເພດຍງ ແລະ ເພດຊາຍ, ຜຍງ ສວນໃຫຍຍງສງເສມໃຫມລກ ຫາຍກວາສບຕຮຽນສາຍວຊາການ.

ສະນນ ຫວໜາກມຄນຄວາທເບງການສກສາ ຈງແມນຜທມຕຳແໜງ ຫ ຂນຮອງສາດສະດາຈານ.

ນກສກສາຫງປະລນຍາ ແລະ ປະລນຍາຕ ໂດຍທວໄປຈະຖກມອບໝາຍໃຫເຮດພາລະບດບາດເກບກຳ

ຂມນ. ການມສວນຮວມໃນການຄນຄວາ, ກມນກສກສາ ແລະ ພາລະບດບາດຂອງເຂາເຈາ ໂດຍທວໄປ

ແມນຈະຖກກຳນດຕາມຄວາມສຳພນສວນຕວ ຫ ຕາມຄວາມສນໃຈຂອງນກຄນຄວາ, ມນຍງບມຂແນະ

ນຳທາງການໃນການສາງຕງກມ ຫ ຂນຕອນທາງການທເປນໄປຕາມກດໝາຍໃນການສາງຕງກມ ສະນນ

ກມເຮດວຽກໃນໂຄງການໃດໜງສາມາດປຽນແປງໄດຕະຫອດເວວາໃນຊວງອາຍຂອງໂຄງການ ແລະ

ຜເຂາຮວມ ກເຮດວຽກຕາມການມອບໝາຍຂອງຜບລຫານການຄນຄວາ ຫາຍກວາເຮດວຽກອດສະຫະ

ຫ ເອກະລາດ. ເມອໃດທຜໃດໜງໃນກມຕອງການເຮດບາດກາວຕໄປ ລາວຈຳເປນຕອງໄດຮບການເຫນ

ດຈາກຫວໜາກມກອນ ເຊງວທການນແມນເກດຂນກບທກກມຄນຄວາ. ຈາກການສກສາພບວາ ກມຄ

ນຄວາທເນນໃສບນຫາທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນຍງບທນມເທອ. ຄວາມຈງແລວ

ມາຮອດປດຈບນ ບນດາຊຽວຊານ ສວນໃຫຍແມນເຮດໜາທບນຍານໃນຫວຂດງກາວຫກວາເຮດການ

ຄນຄວາ. ສວນຂມມແມນມຢຕາມເວບໄຊຂອງກະຊວງ ແຕກມຄວາມຫຍງຍາກໃນການເຂາເຖງ ເນອ

ງຈາກຊອງທາງການເຂາເຖງຍງບທນສະດວກສຳລບຜຊມໃຊເທອ ແລະ ຈຳນວນຂມນກຍງບພຽງພສຳ

ລບຮບໃຊການຄນຄວາເທອ.

ບນດາຫວຂທເປນທາແຮງ ແລະ ມຄວາມຕອງການສກສາ ທຜເຂາຮວມສຳພາດສະເໜມາມດງນ:

� ຜນກະທບຂອງການສາງເຂອນ.

� ຜນກະທບຂອງການປກກວຍໃນ ສປປ ລາວ ຈາກການລງທນຂອງນກລງທນຈນ.

55

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ຜນກະທບຂອງການປກຢາງພາລາໃນ ສປປ ລາວ.

� ຜນກະທບຂອງກດຈະກຳບແຮໃນ ສປປ ລາວ.

� ຕນທນ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງການປກປາໃນ ສປປ ລາວ.

� ຜນກະທບຂອງນາຖວມ

� ຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດຕ ລະບບນເວດວທະຍາໃນລະດບຈລະພາກ ແລະ

ມະຫາພາກ

ປດໄຈທເ ຮດໃຫການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດມຈຳກດແມນທນ,

ງບປະມານລດທສະໜອງໃຫຍງຈຳກດ ເຊງໂດຍທວໄປງບດງກາວແມນນຳໃຊສຳລບໂຄງການລະດບ

ຊາດ ທມບນດາກະຊວງທກຽວຂອງມສວນຮວມ ສວນໃນລະດບມະຫາວທະຍາໄລແມນມຄວາມຫຍ

ງຍາກຫາຍທຈະໄດຮບທນສະໜບສະໜນ. ໃນເບອງວຊາການເອງຍງປະເມນບນຫາດານຄວາມອາດສ

າມາດບພຽງພ ໃນແງຂອງຄວາມຮຕກບຫວຂຍງເປນແບບຜວເຜນ ແລະ ທກສະດານພາສາ, ສະນນ ຈງ

ມຄວາມຈຳເປນສກສາລງເລກດານວທະຍາສາດ, ການພມເຜຍແຜຕສງຄມ ແລະ ການແລກປຽນຂມນ.

ການແບງປນຂມນເຫນວາຍງມຄວາມຫຍງຍາກ ເນອງຈາກຍງຂາດເຄອຂາຍທເຂມແຂງລະຫວາງສະຖາ

ບນການສກສາຂນສງ ແລະ ການແລກປຽນຂມນສວນຫາຍແມນຜານສາຍສຳພນສວນຕວຈາກການຮວ

ມມໃນໂຄງການອນ. ການຂາດແຄນຂມນທາງການທໜາເຊອຖ ຍງສງຜນຕການພດທະນາການສກສາ

ຍອນການສງລວມຂມນເບອງຕນມຂະບວນການທສນເປອງ ເຊງຮຽກຮອງການມສວນຮວມຈ

າກການເຮດວຽກໂດຍບໄດຮບຄາຈາງ ຍອນງບປະມານມຈຳກດ. ສງທເຫນໄດອກຢາງໜງຈາກ

ການສກສາຄງນແມນ ຮບແບບຫາຍທາງ ແລະ ຮບແບບສະຫະວຊາ ແມນບຄອຍຖກນຳມາໃຊ,

ສວນຫາຍຈະໃຊຮບແບບສະເພາະເລອງ ໂດຍການເຊອມໂຍງກບສາຂາວຊາອນພຽງເລກໜອຍ.

ບດບາດຂອງນກສກສາໃນການຄນຄວາຍງຈຳກດຢແຕການເກບກຳຂມນ: ພວກເຂາບໄດປະກອບສວນຢ

າງເຕມທໃນການອອກແບບການຄນຄວາ ຍອນຄວາມຮກຄຄວາມສາມາດຂຽນຂອງພວກເຮາໃນຫວຂນ

ນໆຍງຜວເຜນ. ວຊາການໝມ ມຄວາມຈຳເປນຕອງໄດປບປງທກສະພາສາ ແລະ ການຂຽນດານວຊາການ

ແລະ ການທດລອງ ກຄການຝກຫດ ແລະ ການສກສາວທວະທຍາການຄນຄວາວາອນໃດເໝາະສມກ

ບບນຫາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ການປະຕບດດງກາວສາມາດເພມເຄອຂາຍການເຮດວຽກ ແລະ

ການຮວມມກບສະຖາບນຄນຄວາສາກນ ແລະ ໂຄງການ.

56

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຜເຂາຮວມໃນກມສນທະນາສະເພາະໄດແນະນຳຫວຂຝກອບຮມດງນ:

� ການລະດມທນ ແລະ ການຂຽນບດສະເໜສຳລບສະໝກທນ.

� ວທວທະຍາການຄນຄວາທເໝາະສມກບການປະເມນຜນກະທບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ຝກອບຮມດານຊອບແວສະຖຕ ເຊນ R programme.

ລາວ: ນກສກສາ

ນກສກສາ 5 ຄນຈາກມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ ແລະ 16 ຄນຈາກມະຫາວທະຍາໄລສພານວງ

ໄດເຂາຮວມການສຳຫວດ ເພອປະເມນກຽວກບສະພາບຂອງການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາແຫງຊາດ

ດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນ ສປປ ລາວ.

ຈາກການສຳພາດໃຫຮວາ ມໂຄງການຊາວໝມຈຳນວນໜງ ເຊນ “SEED project” ທໄດສງເສມກາ

ນປກປກຮກສາສງແວດລອມ ທງເປນປດໄຈສຳຄນຂອງສງຄມທດໃນການສອນກຽວກບສງແວດລອມ,

ການອະນາໄມສະຖານທສາທາລະນະ. ມບາງວຊາທສອນໃນຄະນະວຊາວທະຍາສາດສງແວດລອມ

ເຊນ ການວາງແຜນນຳໃຊທດນ, ສງແວດລອມ ແລະ ການພດທະນາ, ແລະ ນະໂຍບາງສງແວດລອມ

ໃນມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ. ຢໃນມະຫາວທະຍາໄລສພານວງ ຄະນະເສດຖະສາດ ແລະ ທອງທຽວ

ໄດສອນວຊາບລຫານ/ຄມຄອງ ເຊງໄດເວາເຖງການປກປກຮກສາສງແວດລອມໃນການວາງແຜນກດຈ

ະກຳການທອງທຽວ ແລະ ຜນກະທບຂອງອາຄານຕທຕທຢອາໄສເດມ ກແມນສວນໜງຂອງຫກສດຂອ

ງຄະນະສະຖາບດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ການສອນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດສະເພາະຍງຈຳ

ກດ ແລະ ການສອນສວນໃຫຍແມນເນນກຽວກບສງແວດລອມ. ເມອໃດທມສຳມະນາ ຫ ວຊາສະເພ

າະກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ນກສກສາກຈະໄດຮບຮຂມນຈາກເວບໄຊຂອງມະຫາວທະຍ

າໄລ ເຊງປກກະຕກບຄອຍທນກບສະພາບ.

ຍງບມການຮວມມກນລະຫວາງຄະນະວຊາ ແລະ ພາກເອກະຊນໃນສາຂາການປຽນແປງດນຟ

າອາກາດເທອ, ນກສກສາປະລນຍາໂທສວນໃຫຍ ແມນຊອກຫາວຽກນຳຂະແໜງການພາກລດ

ຫ ກະຊວງທຮບຜດຊອບກຽວກບການປະເມນຜນກະທບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ການສາງຍດທະສາດບນເທາທກ ແລະ ການປບຕວ. ຈາກທດສະນະຂອງນກສກສາເວາວາ ມນບມຄວ

າມຕອງການຊຽວຊານສະເພາະດານການປຽນແປງດນຟາອາກາດຈາກບລສດເອກະຊນ.

57

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຫກສດ ແລະ ການຝກອບຮມ ເຫນວາຍງເປນລກສະນະຜວເຜນ ແລະ ກະແຈກກະຈາຍ ແລະ

ວທການສອນ ແລະ ສການຮຽນຮກຍງບມພຽງ. ພນຖານໂຄງລາງຂອງມະຫາວທະຍາໄລໂດຍລວມ

ທບລການໃຫນກສກສາຍງຈຳກດ ບວາຈະເປນດານສະຖານທ ແລະ ອປະກອນ ຕວຢາງເຊນ ການນຳໃຊ

Wi-Fi network ຂອງມະຫາວທະຍາໄລສຳລບນກສກສາກບມ.

ຈາການສຳພາດໃຫຮວາ ຍງບມທນການສກສາສຳລບຫກສດທຕດພນກບການປຽນແປງດນຟາອາກາ

ດເທອ.

ຫວຽດນາມ: ອານາດການປກຄອງພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ

ຜເຂາຮວມໃນການສາພາດ ປະກອບດວຍຜຕາງຫນາທງຫມດ 15 ທານຂອງພະແນກກະສກາ,

ຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ, ອທກກະສາດ, ອຕນຍມ ແລະ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ຄະນະກາມະການຂນເມອງ ແລະ ຜໃຫທນສາກນ.

ຄາແນະນາສາລບການສາພາດ ໄດຖກແບງອອກເປນສາມສວນຕນຕ, ສະນນການນາສະເຫນຂມນຈະ

ປະຕບດຕາມລາດບ ແລະ ໂຄງສາງຕໄປນ.

ທດສະນະ ແລະ ຄວາມຮບຮ

ຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດຮບການສງເກດຕດຕາມ ແລະ ມການຄນຄວາແດແລວ

ໃນສາທາລະນະລດສງ ຄມນ ຍມຫວຽດນາມ. ຂະແຫນງ ທໄ ດ ຮບຜນກະທບ ຕນຕ

ແມນຂະແໜງຊບພະຍາກອນນາ ແລະ ກະສກາ. ໂດຍສະເພາະແມນບນຫາດງຕໄປນ:

� ການແຜລາມຂອງນາເຂມ ໄດສງຜນກະທບຕການຜະລດກະສກາຂອງພດ ແລະ ແຫງນາທມຢ

ສາລບການເພາະພນພດ.

� ສະພາບດນເຈອນ ໄດທາລາຍລະບບການລະບາຍນາໃນແມນາຂອງ.

� ສະພາບອາກາດທຮນແຮງ: ຝນຕກໃນໄລຍະຍາວທບໄດຄາດການມາກອນ, ໄພແຫງແລງ

ແລະ ພະຍໄຕຝນທເກດຂນບສະຫມາສະເຫມ ໄດທາລາຍພດ ໂດຍສະເພາະໃນເຂດ ຊນເກນ

(Sunken) ໃກທະເລ ຊງໄດມການສງເກດແລະຕດຕາມ ຜນກະທບຮາຍແຮງທຕາມມາ

ມາຕງແຕປ 2014.

58

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ເນອງຈາກມໄພແຫງແລງ, ມນໄດເຮດໃຫເກດມປະກດການດນເຂມ ເຊງເຮດໃຫພນທການຜະ

ລດກະສກາ ແລະ ປາໄມຫດລງ.

� ອນຫະພມທເພມຂນ ກຄ ລະດແລງທຍາວຂນ ໄດປຽນແປງປະຕທນການປກພດ ແລະ

ໂຄງສາງພດ ຊງເຮດໃຫຜນຜະລດພດຫດລງ. ສະນນມນຈງມຄວາມຫຍງຍາກທຈະຄາດຄະເນ

ແລະ ວາງແຜນການປກພດທເໝາະສມ ໃນລະຫວາງປ ໂດຍບມຄວາມເສຍຫາຍໃນໄລຍະເກບ

ກຽວຂນສດທາຍ.

� ການປຽນແປງຂອງຮອບວຽນອ ທກກະສາດ ປກກະ ຕ ໄ ດ ເ ຮດໃ ຫບາ ງ ເຂດ

ກາຍເປນພນທແຫງແລງ, ເຮດໃຫການຜະລດໃນທອງຖນຖກຢດສະຫງດ.

� ການແຜລາມຂອງນາເຂມ ເປນໄພຂກຄາມຕການດາເນນງານຕາມປກກະຕຂອງກດຈະກາທ

າງດານອດສາຫະກາ ທຕງຢໃນເຂດຊາຍຝງ ແລະ ໂຮງຫມ ເນອງຈາກ ມນກດກອນທ ແລະ

ລະບບຄວາມເຢນ.

ນອກຈາກຂະແຫນງການກະສກາ ແລະ ນາແລວ, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດສງຜນກະທບຢາງຫ

ນກໜວງຕຂະແຫນງການອນໆທສາຄນຂອງເສດຖະກດປະເທດ. ຕວຢາງເຊນ ໃນຂະແຫນງທອງທຽວ,

ນກທອງທຽວແຕລະປໄດຫດລງໃນຂງເຂດສະເພາະໃດຫນງ ເນອງຈາກການແຜລາມຂອງນາເຂມ, ພະຍ

ແລະ ການສນເສຍທາງດານຊວະນາໆພນ. ຄວາມເສຍຫາຍບໄດຖກຈາກດແຕສະເພາະໃນສະຖານທທ

ອງທຽວເທານນ, ເສນທາງ ແລະ ຈດເຊອມຕເສນທາງຕາງໆ ກໄດຮບຜນກະທບຈາກພາຍທມາແບບບ

ສະຫມາສະເຫມ ແລະ ຈາກດນເຈອນ. ຄວາມຢານກວຕສະພາບອາກາດທຮນແຮງ ຍງມຜນກະທບຕ

ການທອງທຽວສາກນ, ເຮດໃຫຜມາຢຽມຢາມທອງຖນຫດລງ. ທງຫມດເຫານ ໄດສາງຄວາມເສຍຫາ

ຍດານເສດຖະກດທໜກໜວງ ແລະ ເຮດໃຫຕອງມການລງທນເພມຂນ ເຂາໃນການແກໄຂ ແລະ ສາງ

ຄວາມເຂມແຂງໃຫແກພນຖານໂຄງລາງການທອງທຽວ.

ປ າໄມ ເ ປນມລະ ດກທາງ ທ າມະຊາດຂອງປະເທດ ໃນການດງ ດດການທອງທຽວ,

ການອະນລກຊວະນາໆພນ ແລະ ການສາງແຫງວດຖດບຕາງໆ. ປະກດການສະພາບອາກາດທຮນແຮງ

ທມາຈາກພາຍ ແລະ ໄຟໄໝ ອນເກດຈາກສະພາບອາກາດຮອນແຫງ ໄດທາລາຍປາໄມປກທງຫມດ.

ໃນເວລາດຽວກນ ໄພແຫງແລງທແກຍາວ ໄດສາງຜນກະທບຕການປກ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວຂອງ

ເບຍໄມຫງຈາກການປກ.

59

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ການກາຍເປນນາເຂມ ໄດສາງຜນກະທບອນໃຫຍຫວງຕລະບບນເວດ ແລະ ພນຖານໂຄງລາງໃນທອງຖນ.

ມນເຮດໃຫຄວາມຫາກຫາຍຂອງຊບພະຍາກອນປະມງຫດລງ ຍອນລະບບເຂອນທຈາເປນຕາງໆ

ໄປສະກດກນການໄຫເຂາຂອງນາ ຈາກແມນາໃນເຂດທສງກວາ ສເຂດອາງແມນານອຍເບອງລມ. ນາເກອ

ໄດກດກອນການກສາງ, ສນຄາ ແລະ ການກຕວທາງພມສາດຕາງໆ, ເຊງເຮດໃຫລດຕອງໄດລງທນຈາກງ

ບປະມານແຫງຊາດເຂາໃນການສອມແປງ, ເຊນ: ດນເຈອນ 1 ກໂລແມດຈະສາງຄວາມເສຍຫາຍປະມານ

7 ຕດງ (250,000 €) ເພອສາງຄນຖງໃສດນກນເຈອນ ແລະ ເຂອນກນນາທຖກທາລາຍ.

ລະບບການຮກສາສຂະພາບ ກໄດຮບຜນກະທບ ພາຍຫງທມໄພນາຖວມໃຫຍ ຫ ພະຍໃຫຍເຂາ ຍອ

ນມການເພມຂນຂອງພະຍາດຜວຫນງ, ໄຂເລອດອອກ ແລະ ການຕດເຊອພະຍາດທມາຈາກນາອນໆ.

ເມອມເຫດການດນຟາອາກາດປຽນແປງຮນແຮງ ແລະ ມຂະໜາດໃຫຍ, ຊບສນທາງດານວດຖຂອງປ

ະຊາຊນທອງຖນບາງສວນ ແມນໄດຮບຜນກະທບ ຫ ມນຍງມຜນກະທບຕຊວດການເປນຢຂອງປະຊ

າຊນ ແລະ ທລະກດຕາງໆແບບທບສາມາດເອາກບມາຄນໄດ. ຜນສະທອນທຕາມມາດານເສດຖະກດ

ທງຫມດເຫານ ຮຽກຮອງໃຫມການລງທນມະຫາສານຈາກງບປະມານແຫງຊາດເພອແກໄຂ ແທນທທ

ນດງກາວຈະຖກໃຊເຂາໃນການພດທະນາເສດຖະກດ ແລະ ສາງສະຫວດດການສງຄມ.

ຈາກການສາພາດ ເຫນໄດວາ ທກພາກສວນທກຽວຂອງໃນຂະແໜງກະສກາ, ປາໄມ, ທອງທຽວ

ແລະ ອນໆ ມຄວາມຕນຕວຕຜນກະທບໃນປະຈບນ ແລະ ທອາດເກດຂນໃນອະນາຄດຂອງການປຽ

ນແປງດນຟາອາກາດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ມນກຍງມຄວາມບແນນອນກຽວກບວທການປບຕວ ແລະ

ການບນເທາໄພພບດ ເນອງຈາກມນຍງບມຄວາມຊດເຈນກຽວກບຄວາມຮນແຮງທຈະເກດຂນໃນໄລ

ຍະຍາວ.

ເຂດສາມຫຽມແມນາຂອງ ແມນໄດຮບຜນກະທບໂດຍກງຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ໃນແຂວງ

Ben Tre, ລດຖະບານກາງ ໄດຈດຕງປະຕບດໂຄງການຊວາ «ຊນລະປະທານພາກເໜອ Ben Tre» ເພອ

ສາງລະບບເຂອນກນນາສາລບ 5 ເມອງ. ຖາບມໂຄງການດງກາວ, ການຜະລດກະສກາຂອງແຂວງດງກາວ

ຈະຖກຈາກດ ແລະ ບມການພດທະນາ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ເຖງແມນວາໂຄງການດງກາວ ໄດຖກຈດ

ຕງປະຕບດໃຫສາມາດຫລກລຽງຜນກະທບແບບກະທນຫນໄດກຕາມ, ແຕກຕອງມນະໂຍບາຍຄບ

ຄບຊດ ເພອຮບມກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ການປກຈດສານກໃຫແກປະຊາຊນ

ແມນຍງຈາກດຢສະເພາະແຕ ກມປະຊາກອນທໄດຮບຜນກະທບໂດຍກງຈາກການປຽນແປງດນຟາອ

າກາດ, ໃນຂະນະທຜທຍງບໄດຮບຜນກະທບຍງຂາດຄວາມຮກຽວກບບນຫາດງກາວ. ບລສດ ແລະ

60

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຜຜະລດຂະຫນາດໃຫຍ ໜາຈະມແຜນສະເພາະ ແລະ ວທການຮບມກບບນຫາ ແລະ ຈາກດການສນ

ເສຍດານເສດຖະກດທອາດເກດຂນ.

ໃນລະດບນະໂຍບາຍ, ລດຖະບານ ໄດວາງແຜນງານ ແລະ ການດາເນນງານຕາງໆ ເພອຮບມກບຜນ

ກະທບຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດໃນຮບແບບຕາງໆທແຕກຕາງກນໃນທວປະເທດ ແລະ ໄດ

ມການດາເນນງານສະເພາະສາລບເຂດທມຜນກະທບຫາຍທສດ, ເຊນໃນແຂວງທຢເຂດສາມຫຽມ.

ອງການຕາງໆໃນລະດບຊາດ ມບດບາດສາຄນໃນການປະສານງານການຈດຕງປະຕບດທຈາເປນເພອຈດ

ການກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໂດຍຜານການຕດຕາມກວດກາ (ລະບບການຄາດຄະເນ ແລະ ການ

ການດຂະແຫນງການທມຄວາມສຽງ) ແລະ ການເຊອມສານເອາບນຫາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເຂ

າໃນການຈດຕງປະຕບດນະໂຍບາຍຂອງທກໆຂະແຫນງ. ສະນນ, ຈດສມຫລກຂອງການຄນຄວາ ແລະ

ການພດທະນາ (R & D) ທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນມດງຕໄປນ:

� ການປະເມນຜນກະທບ ແລະ ຂະໜາດຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

� ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຄວາມສາມາດໃນການຮບມກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟ

າອາກາດ

� ການພດທະນາ ແລະ ສງເສມເຕກໂນໂລຊພະລງງານທດແທນ

� ສ າງແບບຈາລອງທາງເລອກຕາງໆກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ສະພາບອາກາດຮນແຮງ

� ການພະຍາກອນອາກາດ, ລະບບເຕອນໄພ

� ພດທະນາແບບຈາລອງການຮບມ ສາລບການເຮດກະສກາແບບທອງຖນ

� ເອາບນຫາການປຽນແປງດນຟາອາກາດເຂາໃນຫກສດການສອນຂອງນກຮຽນໃນທກລະດບກ

ານສກສາ

� ຟກອບຮມວຊາຊບ ເພອພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ ສາລບສະຖາບນຄນຄວາ ແລະ

ການພດທະນາສະເພາະ.

� ປບປງແຜນການຝກອບຮມ ໃຫສອດຄອງກບຄວາມຕອງການຂອງອງກອນ, ບລສດ ແລະ

ພາກລດ ແລະ ເອກະຊນທກຽວຂອງກບບນຫາດງກາວ.

61

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຄວາມສາມາດຂອງປະເທດໃນການຄນຄວາ ແລະ ການພດທະນາ ແລະ ບດບາດຂອງພາກເອກະຊນ

ໃນລະດບສະຖາບນ, ຫາຍໜວຍງານຂອງລດ ມສວນຮວມໃນການປະເມນການປບຕວ ແລະ ຫ

ດຜອນຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໃນລະດບທອງຖນ ແລະ ລະດບສາກນ.

ລາຍຊຂອງບນດາສະຖາບນເຫານນ ແລະ ບດບາດຂອງເຂາເຈາໃນຂງເຂດຕາງໆ ແມນມດງລມນ:

� ກະຊວງຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ: ການປະເມນ ແລະ ຄາດຄະເນຜນກະທບ.

� ກະຊວງກະສກາ ແລະ ພດທະນາຊນນະບດ: ການວາງແຜນ ແລະ ພດທະນາຍດທະສາດໃນການຮບມ

ໃນການຜະລດກະສກາ.

� ກະຊວງແຜນການແລະການລງທນ: ການຄມຄອງ ແລະ ການແຈກຢາຍທນ

ເພອການຈດຕງປະຕບດ ແລະ ການສະຫນບສະຫນນແຜນງານ ແລະ ໂຄງການທກຽວຂອງກ

ບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

� ກະຊວງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຢ: ການສາງ ແລະ ການໃຫບລມະສດ ໃນການຄດເລອກ

ຫວຂຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການພດທະນາໂຄງການເຕກໂນໂລຢ.

� ສນພະຍາກອນອທກກະສາດ-ອຕນຍມແຫງຊາດ ຮບຜດຊອບການປະເມນຜນກະທບ

ຕການຕດຕາມດານສງແວດລອມ ລວມທງການຄາດຄະເນກຽວອທກກະສາດ-ອຕນຍມ ແລະ

ທະເລ; ກວດສອບການປຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ປະເມນທາອຽງຂອງສະພາບອາກາດ; ສາ

ງຍດທະສາດການພດທະນາກຽວກບການຄນຄວາ ແລະ ການຄາດຄະເນດານອຕນຍມວທະຍາ,

ອທກກະສາດ, ທະເລ ແລະ ການຕດຕາມ ແລະ ປະເມນອາກາດ; ເພມຄວາມຕນຕວ

ກຽວກບອາກາດ ແລະ ສະພາບອາກາດຂອງຊມຊນ.

ກະຊວງຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ ແລະ ສນພະຍາກອນອທກກະສາດ-ອຕນຍມ

ເປນແຫງຂມນຂາວສານທສາຄນ ສາລບພາກລດ ແລະ ພາກເອກະຊນ. ອງກອນເຫານ ສະໜອງຂມນ

ເຊນ:

� ຂມນທວໄປກຽວກບສະພາບອາກາດໃນອະດດ.

� ທາອຽງຕາງໆຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການຄາດຄະເນຜນກະທບຂອງມນ.

� ຂມນທາງອຕນຍມສາລບຂງເຂດສະເພາະ.

62

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການເຕອນໄພກຽວກບສະພາບອາກາດທຮນແຮງ.

� ແບບຈາລອງ ເພອຮບມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

ໂດຍທວໄປແລວ, ພາກເອກະຊນບໄດປະກອບສວນຫຍງຫາຍໃນຂງເຂດການຄນຄວາ ແລະ

ການພດທະນາ ກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ມບລສດເອກະຊນຂະ

ຫນາດໃຫຍຫາຍແຫງ ທເຮດວຽກກບອງການຈດຕງສາກນ, ເຊນ: ບລສດ Loc Troi, Phuong

Hoang, ທໄດປະກອບສວນງບປະມານສວນໜງຂອງຕນ ໃຫແກການສາງວຽກເຮດງານທາ ແລະ ການ

ປບປງພນຖານໂຄງລາງເພອຮບມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ລດ ແລະ ອງການຄມຄອງຕາງໆ

ໄດສາງເຄອຂາຍກບພາກເອກະຊນ ໃນການປະສານງານ ແລະ ຈດຕງປະຕບດແຜນປະຕບດງານ ເພ

ອຮບມກນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ຜນປະໂຫຍດທຈະໄດຮບ ຍງເປນ

ປດໃຈຕດສນການເຂາຮວມຂອງເຂາເຈາ, ຊງເຮດໃຫການປະກອບສວນຈາກງບປະມານຂອງເຂ

າເຈາ ເຂາໃນການຄນຄວາ ແລະ ວາງແຜນຮບມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໃນໄລຍະຍາວ

ຍງມຈາກດ. ສາເຫດຕນຕທເປນພນຖານ ແມນການທພາກເອກະຊນມຄວາມຮທຈາກດ ກຽວກ

ບຜນກະທບທາງດານເສດຖະກດຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ດງນນ ມນຈງມຄວາມຈາເປນ

ທຈະຕອງລະດມການເຂາຮວມ ແລະ ໃຫຄວາມຮແກບລສດເອກະຊນຕາງໆກຽວກບຜນກະທບຂອງ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ທຈະມຕຜນປະໂຫຍດໃນອະນາຄດຂອງເຂາເຈາ.

ໃນທາງກງກນຂາມ, ໃນເວລາທຜນກະທບ ສາມາດເຫນໄດຢາງຊດເຈນ, ອປະສກສາຄນທກດຂວາງ

ການຮບມກບຜນກະທບດງກາວ ແມນການຂາດແຄນຊບພະຍາກອນມະນດທໄດຮບການຝກອບຮມ

ແລະ ເຕກໂນໂລຢຕາງໆເພອຮບມ. ໂດຍທວໄປແລວ, ຊບພະຍາກອນມະນດ ແລະ ຜຊຽວຊານດານກ

ານປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນມຄວາມຂາດແຄນ. ໃນຫອງການສະເພາະຂອງກະຊວງຊບພະຍາກອ

ນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມເອງ ກມສະພາບການຂາດແຄນດງກາວ.

ໃນລະດບແຂວງ, ຫກສດການຝກອບຮມກຽວກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ໄດຮບການຈດຂນທກໆປ. ເປາໝາຍແມນພະນກງານຫກແຫງຂອງເມອງ, ເຈາຫນາທສງແວດລອ

ມດານທດນ, ແລະພນລະເມອງ, ໂດຍສະເພາະໃນເຂດທໄດຮບຜນກະທບຈາກການປຽນແປງດນຟ

າອາກາດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ຫກສດເຫານມກຈະຈດຂນເຄງມ ຫ ມຫນງສະນນ, ເນອຫາຂອງກ

ອງປະຊມຈງຍງມລກສະນະພນຖານ ແລະ ເປນພາກທດສະດຫາຍກວາພາກປະຕບດ. ນອກຈາກນ,

ການທມງບປະມານຈາກດ, ໂດຍສະເພາະໃນການບລຫານທອງຖນ, ຕວແທນຂອງພາກລດຜໜງ

63

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ແມນຮບຜດຊອບຫາຍ ພະແນກ ເຮດໃຫມນເປນການຍາກ ທຈະຕດຕາມ ແລະ ສງເສມແກໄຂບນຫາ

ໄດຢາງມປະສດທພາບ. ບາງຄງພະນກງານເຫານບມຄວາມຮກຽວກບເລອງນ ແລະ ຫນາທຂອງພວກເຂາ

ແມນປະຕບດຕາມໜາທ ແລະ ຂນຕອນທລດຖະບານກາງສງມາ.

ການສະໜອງທນ ແລະ ແຫງທນ ເພອການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ໃນຊມປທຜານມາ, ລດຖະບານ ເປນຜອອກນະໂຍບາຍ ແລະ ແຜນການປະຕບດງານຕາງໆ

ກຽວກບການປບຕວ ແລະ ຫດຜອນຜນກະທບຈາກການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ການພດທະນາແບບຍນຍງ. ການຈດຕງປະຕບດແຜນທວາງໄວ ກຽວຂອງກບຫາຍກມຄນໃນສງຄມທ

ມຢໃນຫາຍລະດບທແຕກຕາງກນ ແລະ ກຽວຂອງກບຫາຍຂະແຫນງການເສດຖະກດ. ນອກຈາກນ,

ທາງເລອກຕາງໆກຽວກບສະພາບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໄດຮບການຢງຢນທາງດານທດສະດ ແລະ

ຄາດການປຽນແປງໄວ ຮອດທາຍສະຕະວດທ 21. ບນດານະໂຍບາຍ ແລະ ແຜນປະຕບດງານຕາງໆ

ແມນມດງຕໄປນ:

� ມະຕເລກທ 24 / NQ / TW (2013) ຂອງກາມະການສນກາງພກ ກຽວກບການຮບມກບກ

ານປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

� ຍດທະສາດແຫງຊາດກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ 2011.

� ແຜນດາເນນງານແຫງຊາດກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ 2012-2020.

� ຍດທະສາດການເຕບໂຕສຂຽວ (2012)

� ແຜນການເຕບໂຕສຂຽວ (2014)

ປະຈບນ ມຫາຍກດໝາຍທກຽວຂອງກບການປບຕວຕການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (ເຊນ: ກດ

ໝາຍວາດວຍການປກປກຮກສາສງແວດລອມໃນປ 2014, ກດໝາຍກຽວກບການປອງກນ

ແລະ ປອງກນໄພພບດທາມະຊາດໃນປ 2013, ກດໝາຍວາດວຍຊບພະຍາກອນນາໃນປ 2012,

ກດໝາຍກຽວກບຊວະນາໆພນໃນປ 2008, ກດໝາຍວາດວຍທດນ ປ 2001, ກດໝາຍວາດວຍແຮທາດປ

1996 ) ກຄແຜນງານເປາໝາຍແຫງຊາດ ເພອປບຕວຕການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (2008).

ພາຍຫງມການເຊນສນຍາປາຣໃນປ 2016, ລະບຽບການ ແລະ ນະໂຍບາຍ

ເພອຫດຜອນການປອຍອາຍກາດ CO2 ແລະ ເພມທະວການນາໃຊແຫງພະລງງານທດແທນໄດຖກ

64

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຈດຕງປະຕບດ; ພອມກນນ ຍງມການໃຫບລມະສດສາລບການແກໄຂບນຫາກຽວກບການປຽນແປງ

ດນຟາອາກາດ ຂອງແຕລະແຂວງ ເພອສາງຕະຫາດການຊຂາຍຄາບອນສາລບທລະກດ ຕາມແບບຈາລ

ອງທນາໃຊກນໃນເອຣບ.

ລດຖະບານໄດສະຫນອງຊບພະຍາກອນ ແລະ ລະດມການສະຫນບສະຫນນດານການເງນຈາກພາ

ຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ ເພອປະຕບດຍດທະສາດຕາງໆ. ງບປະມານຂອງລດແມນແຈກຢາຍຕາມເງ

ອນໄຂຂອງຄວາມຮນແຮງ ແລະ ຄວາມຮບດວນສາລບການປະຕບດ ແລະ ຄວາມສາຄນທການດໄວ

ເພອການເຕບໂຕທາງດານເສດຖະກດ. ໃນປະຈບນ ສດສວນຂອງງບປະມານທໃຊສາລບການຄນຄ

ວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນມຈາກດ ແລະ ສວນຫາຍແມນຖກນາໃຊໃນແຂວງຕ

າງໆ ໃນຮບແບບການຈດຝກອບຮມທາງດານທດສະດກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ

ຜນກະທບຂອງບນຫາດງກາວ.

ງບປະມານທລະດມໄດຈາກພາກເອກະຊນ ຍງມຈາກດ ແລະ ແຫງຊບພະຍາກອນທາງດານການເງນສວ

ນໃຫຍ ແມນມາຈາກຜໃຫທນຕາງປະເທດ. ນອກຈາກນນ, ຖາທລະກດຂະຫນາດນອຍ ແລະ ບລສດ

ຕອງການການສະຫນບສະຫນນດານການຄນຄວາທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ພວກເຂ

າສາມາດຕດຕກບກະຊວງກະສກາ ແລະ ພດທະນາຊນນະບດ, ຄະນະຊນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ເຊງເປນອງການທຈດສນຊບພະຍາກອນທາງດານການເງນ.

ຜໃຫທນສາກນ ປະກອບສວນເຂາໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດ

ນຟາອາກາດ ໃນຫາຍຮບແບບທແຕກຕາງກນ ເຊນ: ໃຫທນສະຫນບສະຫນນ, ຈດການຝກອບຮມ,

ການປະຕບດໂຄງການທດລອງ, ຊກຍການສາງວຽກເຮດງານທາ, ການກສາງພນຖານໂຄງລາງ

ແລະ ການປບປງມາດຕະຖານການດາລງຊວດຂອງຊມຊນທອງຖນ. ທນ ແລະ ເງນອດຫນນຕາງໆ

ແມນມເປາໝາຍຈດສນ ໃຫແກກມປະຊາຊນ ທຖກຜນກະທບສວນໃຫຍຈາກການປຽນແປງດນຟາ

ອາກາດ. ສອງຕວຢາງຂອງໂຄງການທໄດຮບທນສະໜບສະໜນ ແມນສະແດງໄວໃນລາຍການລມນ.

� ອງການ JICA (ອງການຮວມມສາກນຍປນ) ສະຫນບສະຫນນການກສາງລະບບຊນລະປະ

ທານໃນແຂວງ Ben Tre ເພອປອງກນບໃຫນາເຂມເຂາໄປໃນແມນາ. ລດຖະບານກຢມ JICA

ໃນອດຕາດອກເບຍຕາ. ຫງຈາກນນ, JICA ມຫນາທຮບຜດຊອບໃນການວາງແຜນ ແລະ ກສາ

ງພນຖານໂຄງລາງໃນໄລຍະເວລາແຕປ 2018-2023.

65

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ໂຄງການການປບຕວໃນເຂດສາມຫຽມ AMD (Adaptation in Delta) ໄດຮບທນຈາກກ

ອງທນການພດທະນາດານການກະເສດ (IFAD). AMD ມຈດປະສງ ໃນການຝກອບຮມ ແລະ

ໃຫຄາປກສາແກຊາວບານ ກຽວກບການປບປງການເພາະພນພດ, ການປກ ແລະ ການກສາງພນ

ຖານໂຄງລາງທເໝາະສມກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ໂຄງການ AMD ໄດຖກຈດຕງປະຕບ

ດໃນເມອງຕາງໆໃນແຂວງ Ben Tre ນບແຕປ 2014 ຈນຮອດປ 2020, ໄດສາງຜນປະໂຫຍດ

ຢາງຫວງຫາຍແກຄວເຮອນທກຍາກ ແລະ ຄວເຮອນໃກທກຍາກ. ຈດປະສງຕນຕຂອງໂຄງການ

ແມນເພອພດທະນາການດາລງຊວດແບບຍນຍງ ສາລບຊາວກະສກອນທຖກກະທບຈາກການປ

ຽນແປງລະດການປກ ທເຮດໃຫຜນຜະລດພດຫດລງ.

ຫວຽດນາມ: ສະຖາບນການສກສາ

ກມນກວຊາການ 18 ຄນ ໄດເຂາຮວມໃນການສາພາດເປນກມ ໂດຍມຕວແທນມາຈາກມ

ະຫາວທະຍາໄລໂຮຈມນດານວທະຍາສາດສງຄມ ແລະ ມະນດສາດ (HCM-USSH) ແລະ

ມະຫາວທະຍາໄລເວດານກະສກາ ແລະ ປາໄມ (HUAF), ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ ແລະ

ສະຖາບນການຄນຄວາອນໆ ທມລາຍລະອຽດໃນຕາຕະລາງຊອນທາຍ. ຈາກການສກສາ ພບວາ

ໄດມການການດ ຄນຄວາ ແລະ ຊອກຫາທາງອອກ ໃນຫາຍຫວຂຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດ

ນຟາອາກາດ.

� ທາງອອກດານຊນລະປະທານ ເພອປບຕວຕການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໃນການຜະລດກະສກາ.

� ການເພມຂນຂອງອນຫະພມ ແລະ ຝນ ແລະ ຄວາມຖຂອງການເກດນາຖວມໃນເຂດຕວເມອງ.

ການປະເມນຜນກະທບ, ການປອງກນ ແລະ ການບນເທາທກ ເພອຈາກດຄວາມເສຍຫາຍ.

� ລະດບການດາລງຊວດ ພາຍໄຕສະພາບອາກາດໃໝ: ແມນຫຍງແມນຕນທນ?

� ການປະເມນຄວາມບອບບາງຂອງການດາລງຊວດ ຕຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ແລະ ການວໃຈກຽວກບຄວາມສາມາດໃນການປບຕວ, ໂດຍສະເພາະໃນຂະແໜງປາໄມ.

� ກ າ ນ ນ າ ໃ ຊ ລ ະ ບ ບ ຂ ມ ນ ຂ າ ວ ສ າ ນ ດ າ ນ ພ ມ ສ າ ດ ເ ພ ອ ຕ ດ ຕ າ ມ ແ ລ ະ

ພະຍາກອນການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

� ຄວາມສນເສຍທາງສງຄມ ຈາກຜນກະທບຂອງໄພທາມະຊາດ.

� ການຄມຄອງ ແລະ ປກປກຮກສາປາ.

66

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການຄນຄວາກຽວກບກນໄກການເຊອມໂຊມຂອງດນ, ຄວາມແຫງແລວ, ການກາຍເປນດນເຂມ,

ດນເຈອນ ແລະ ການຄາດຄະເນບນຫາເຫານນ.

� ການຄນຄວາກຽວກບການເລອກ ແລະ ການປະສມຂາມພນຂອງພດທປກ

ເພອໃຫປບຕວໄດກບສະພາບ ແລະ ເຂດສະເພາະໃດໜງ (ເຊນ: ເຂດດນຊາຍ, ດນເຂມ,

ແຫງແລງ...)

� ການສກສາກຽວກບການເຊອມສານເອາການປຽນແປງດນຟາອາກາດເຂາໃນຫກສດໃນລະດບ

ມະຫາວທະຍາໄລ.

� ການສກສາກຽວກບແຫງພະລງງານທດແທນ ແລະ ການຈດຕງປະຕບດການນາໃຊເຕກໂນໂລຊ

ດານພະລງງານທມປະສດທພາບ.

ຜສະໜບສະໜນທນໃຫແກການຄນຄວາໃນຂງເຂດດງກາວ ປະກອບມ:

� ໃນລະດບສາກນ: ອງການທະນາຄານໂລກ, ມນນທຊມໂຕໂມ, ມນນທໂຕໂຢຕາ, ອງການ

World Vision, ອງການຈດຕງສາກນຂອງ Francophonie (AIF), ອງການ Nuffic.

� ພາກລດ: ງບປະມານລດຖະບານ; ກະຊວງແຮງງານ, ກມສງຄມ ແລະ ຄວາມບຖກຕອງ;

ກະຊວງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ; ກະຊວງສກສາ; ກະຊວງຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ

ແລະ ສງແວດລອມ.

� ລະດບແຂວງ: ກມຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ.

� ສະຖາບນພາຍໃນ ເຊນ: ມະຫາວທະຍາໄລຫວຽດນາມ, ມະຫາວທະຍາໄລໂຮຈມນດານກະສກາ

ແລະ ປາໄມ, ມະຫາວທະຍາໄລກນໂຕ (Can Tho ), ສະຖາບນຄນຄວາດານການພດທະນາ

ຂອງນະຄອນໂຮຈມນ.

� ໂຄງການ LUCCI: ຄນຄວາກຽວກບກະສກາ-ປາໄມທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ.

� ໂຄງການ ACCCU: ສະໜບສະໜນເລອງການເຊອມສານບນຫາການປຽນແປງດນຟາ

ອາກາດເຂາໃນຫກສດຂອງມະຫາວທະຍາໄລກະສກາ: ມະຫາວທະຍາໄລ Hong Duc,

ມະຫາວທະຍາໄລເວດານກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດຫວຽດນາມ

ດານກະສກາ (ຮາໂນຍ).

67

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ໂຄງການ JICA ທປະສານງານລະຫວາງມະຫາວທະຍາໄລກຽວໂຕ ແລະ

ມະຫາວທະຍາໄລເວດານກະສກາ ແລະ ປາໄມ ໃນການສາງຄວາມສາມາດ, ການຄນຄວາເພອ

ປບປງການດາລງຊວດ ໃຫສາມາດຮບມກບໄພທາມະຊາດໃນເຂດເນນສງ, ເຂດທງພຽງ ແລະ

ເຂດອາງນາ ຢແຂວງທວທຽນ.

ໂດຍປກກະຕແລວ ກມນກຄນຄວາ ປະກອບດວຍຜຊຽວຊານທມາຈາກຫາຍຂະແໜງການ

ທມວຊາການທຫາກຫາຍ ຂນກບຫວຂທການດໄວໃນຂງເຂດທຍງເປນຊອງຫວາງຂອງການຄນຄວາ.

ປດໃຈຕນຕເຮດໃຫເກດມກມການຄນຄວາຂນມາແມນ ງບປະມານທມ, ປະສບການດານການຄນຄວ

າທຜານມາ ແລະ ຄວາມຮກຽວກບວທວທະຍາໃນການຄນຄວາທເໝາະສມ ກຄທກສະໃນການຂຽນ.

ສະຖາບນການສກສາຂນສງ ຫາທນເພອການຄນຄວາຂອງຕນເອງຈາກງບປະມານປະຈາປ ເຊນ:

ພາກວຊາການຄນຄວາວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ ໄດຮບທນຈາກງບປະມານ. ເພອໄດຮບທນ

ຂສະເໜໂຄງການຄນຄວາຕອງໄດຮບການຈດຕງປະຕບດ ແລະ ຫວຂຄນຄວານນຕອງຖກເລອກ.

ບາງຄງ ເຖງແມນວາໂຄງການເຫານນຈະໄດຮບທນສະໜບສະໜນຈາກລດຖະບານ ແຕເຄອງມ

ແລະ ອປະກອນທສະໜອງໃຫກມຈາກດ. ຖານຂມນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ສວນໃຫຍແມນບພຽງພ ແລະ ຂມນທມກມຄວາມແຕກຕາງກນໃນຫາຍໆແຫງທສະໜອງຂມນ, ສະນນ

ຈງມບນຫາເລອງຄວາມໜາເຊອຖຂອງຂມນ ໂດຍສະເພາະເວລາທວທການຄນຄວາບມຄວາມໂປງໃສ.

ເນອງຈາກວາ ການຄນຄວາທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຈະກຽວຂອງກບຫາຍຂະແ

ໜງການໃນຫາຍລະດບ, ສງທສາຄນກຍງແມນ ການປະສມປະສານແນວຄວາມຄດທຫາກຫາຍ.

ໂດຍປກກະຕແລວ, ກມນກຄນຄວາ ຈະປະກອບດວຍນກຄນຄວາທມພນຖານຄວາມຮທແຕກຕາງກນ

ເຊນ: ກະສກາ, ເສດຖະກດ, ສງຄມ, ພມສາດ, ຊວະສາດ, ເຄມ, ວທະຍາສາດສງແວດລອມ ເປນຕນ.

ຍກຕວຢາງ:

� ຢສະຖາບນຄນຄວາດານການພດທະນາຂອງນະຄອນໂຮຈມນ ມໂຄງການທາງດານວຊາ

ການທປະສມປະສານແນວຄດທຫາກຫາຍ ໃນດານການເງນ, ການພດທະນາຕວເມອງ,

ການສາງຄວາມເປນສຂຽວ ແລະ ການພດທະນາສຂຽວ.

� ອກໂຄງການຄນຄວາໜງທສະໜບສະໜນທນໂດຍອງການ AIF ແມນມນກຄນຄວາຈານວນໜງ

ທມພນຖານຄວາມຮນອກຈາກດານໂຄງລາງເຕກນກ ແລວ ຍງມຄວາມຮດານວທະຍາສາດສງຄມ

ທສາມາດວໃຈຂມນສະຖຕ ແລະ ວໃຈດານຄນນະພາບ ກຽວກບການຄນຄວາດານສງຄມນາອກ.

68

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ໃນກມນກຄນຄວາ, ຜຂຽນຜທາອດ ຈະເປນຜນາກມ ແລະ ຈດແບງເປນກມນອຍຕາມຂ

ງເຂດການຄນຄວາ. ຜຂຽນຮວມ ຈະສສານກບນກຄນຄວາແຕລະຄນ ຫ ຕດຕຜານອເມວ

ໃນການຄນຄວາ. ມນເປນເລອງປກກະຕທນກຄນຄວາ ຈະໄດຮບການຕດຕຈາກຫວໜານກຄນຄວາ

ໂດຍຜານຄວາມສາພນສວນບກຄນ.

ເຖງແມນວາ ການຮວມມກນລະຫວາງສະຖາບນການຄນຄວາຕາງໆຈະບເຂມແຂງປານໃດ, ແຕການຮວ

ມມລະຫວາງຄະນະຕາງໆພາຍໃນສະຖາບນນນໆ ແມນຂອນຂາງດ. ນອກຈາກນ, ອງການຈດຕງສາກນ

ແລະ ຜໃຫທນ ຍງມການຮວມມທດກບສະຖາບນພາຍໃນ ໂດຍສະເພາະໃນຂງເຂດການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ.

ໃນດານການສະໜອງຂມນ, ກະຊວງຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ສງແວດລອມ

ເປນຜສະໜອງຫກ, ຕາມມາດວຍພະແນກວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ ແລະ ສະຖາບນຄ

ນຄວາເພອການພດທະນາຂອງນະຄອນໂຮຈມນ ຊງຈະມຫາຍຂມນສະເພາະດານສະໜອງໃຫ.

ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ເວທໃນການແລກປຽນຂມນ ຍງບທນໄດຮບການສາງຕງຂນມາເທອ, ສະນນ,

ການຕດຕສສານສວນບກຄນ ຈງຍງເປນວທການທນາໃຊຫາຍທສດ ເພອແລກປຽນຂມນລະຫວາງນ

ກຄນຄວາ ແລະ ບາງຄງລະຫວາງສະຖາບນຄນຄວາຕາງໆ.

ໃນດານການເຜຍແຜຜນຂອງການຄນຄວາ ເຫນໄດວາ ການທຂາດເວທໃນການແລກປຽນຂມນນນ ໄດ

ເຮດໃຫບນດາຂມນທເກບມາໃນລະຫວາງການຄນຄວາ ບສາມາດເຂາເຖງ ຖາຫາກບໄດຮບການຕພມ

ໃນວາລະສານວທະຍາສາດຕາງໆ ຫ ເຂາເຖງໄດສະເພາະແຕຜທຮກຽວກບໂຄງການ ແລະ ຜທຮວາຈະ

ຖາມເອາແບບສວນຕວໄດແນວໃດ. ໃນກລະນດງກາວນ ມນກຍງບຮບປະກນວາ ຂມນຈະໄດຮບກາ

ນແລກປຽນກນຕະຫອດບ.

ຫວຂທຕອງໄດຮບການກວດກາ ສາລບການຄນຄວາຕມແມນ:

� ການກວດສອບທາງດານຄນນະພາບກຽວກບບນຫາສງຄມທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟ

າອາກາດ ຊງສກສາກຽວກບຄວາມຮສກ ແລະ ຄວາມຕນຕວ ແລະ ວທແກໄຂ ເພອຮບມກບບ

ນຫາລກສະນະດງກາວ.

69

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ການສກສາຊາໆກນ ກຽວກບພນທທໄດຮບຜນກະທບທງໃນລະດບທກວາງ ແລະ ໜອຍ

ຊງພນທດງກາວ ຍງບທນໄດຮບການກວດສອບເທອ ໂດຍສະເພາະແມນຢເຂດສາມຫຽມແມ

ນາຂອງ.

� ການຄນຄວາກຽວກບບນຫາສງຄມ ທກຽວຂອງກບສຂະພາບ, ການສະໜອງສະບຽງອາຫານ

ແລະ ການພດທະນາເສດຖະກດ ໃນຊມຊນທມຄວາມບອບບາງທສດ.

ຂຈາກດຕນຕຂອງການຄນຄວາ ແມນການຊອກຫາເງນທນ, ໂດຍສະເພາະໃນການແຂງຂນດານວຊ

າການ. ອປະກອນ ແລະ ຊບພະຍາກອນມະນດທມ ກມຈາກດ ເນອງຈາກຂາດທນ. ການຄນຄວາທ

ມທນສະຫນບສະຫນນໃນລະດບຊາດ ໂດຍຜານການຍນຂສະເຫນໂຄງການ ກມງບປະມານທຈາກດ

ແລະ ໃຊເວລາຫາຍ ແລະ ມຂນຕອນທາງດານບລຫານຫາຍກອນຈະໄດທນມາ. ສະນນ,

ບນຫາສະຖາບນການສກສາຂນສງ ຈງມກຊອກຫາທນຈາກຜໃຫທນຕາງປະເທດ.

ອ ປ ະ ສ ກ ຕ ນ ຕ ສ າ ລ ບ ກ າ ນ ສ າ ງ ຄ ວ າ ມ ເ ຂ ມ ແ ຂ ງ ໃ ຫ ແ ກ ຊ ບ ພ ະ ຍ າ ກ ອ ນ ມ ະ ນ ດ

ແມນອປະສກທາງດານພາສາ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຂຽນ. ໃນຄວາມເປນຈງແລວ,

ນກຮຽນສວນໃຫຍ ແລະ ນກວຊາການບາງຄນເອງ ບມຄວາມເຂາໃຈຢາງສມບນກຽວກບພາສາ ແລະ

ບມປະສບການໃນການຂຽນວທະຍາສາດ ຈນກວາຈະສາເລດການສກສາຂອງເຂາເຈາ, ເພາະສະນນ,

ຜນຂອງວຽກທເຂາເຈາເຮດອອກມາ ຈງມກມບນຫາດານການສະແດງອອກ ແລະ ການໃຊຄາສບທບດ.

ຈາກການສາພາດ, ເຫນໄດວາ ຄວາມສາພນສວນບກຄນ ແລະ ການທມຄນຮຈກ

ແມນປດໃຈສາຄນໃນການ ແລກປຽນຂມນ ແລະ ການຮວມມໃນການຄນຄວາ. ນສະແດງໃຫເຫນວາ

ເຄອຂາຍການຮວມມໃນລະດບສະຖາບນ ຍງມຄວາມອອນແອຢ ແລະ ຕອງໄດຮບການປບປງ.

ນກຮຽນສວນຫາຍ ເຂາມສວນຮວມໃນກມຄນຄວາ ໂດຍການເປນຜຊວຍ ແລະ ຜເກບຂມນ.

ການເຮດບດວທະຍານພນ ແລະ ການຝກງານຂອງເຂາເຈາ ຖເປນກດຈະກາສາຄນ ທເຮດໃຫເຂາເຈາ

ໄດຝກຄວາມສາມາດໃນການຂຽນ, ການວເຄາະ ແລະ ການສງເກດການ. ການທນກຮຽນທຫາກຈບ

ມຄວາມຮພຽງຜວເຜນຕກບວຊາດງກາວ ຈງເຮດໃຫເຂາເຈາ ບສາມາດຊອກຫາຊອງຫວາງໃນການຄນ

ຄວາ ແລະ ສາງຄາຮອງ ຫ ຂສະເໜໂຄງການຄນຄວາທຖກຕອງໄດ. ສະນນ ຫກສດໃນປະຈບນ ຄວນ

ມການເຊອມສານເອາສງດງຕໄປນເຂານາ:

70

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ເອກະສານສະເພາະກຽວກບການປະເມນຄວາມສຽງ, ການຄມຄອງໄພພບດ ແລະ

ການປບຕວຂອງສາຍການຜະລດໃຫມ.

� ວທວໄຈທາງດານວທະຍາສາດ ແລະ ແບບຈາລອງການວເຄາະໃນຂງເຂດຕາງໆ

� ທກສະໃນການພະຍາກອນ.

� ທກສະ ພນຖານ ຕ າ ງໆ ເ ຊ ນ : ທກສະໃນການຂຽນ ດ ານ ວທະຍາສ າດ ,

ຄວາມສາມາດດານພາສາອງກດ, ການສສານ, ການຄດແບບມເຫດມຜນ.

� ການນາໃຊຊອບແວສາລບການວາງແຜນການປະຕບດງານ ແລະ ການຕດຕາມການປຽນແປງດ

ານພມສນຖານ ແລະ ຄວາມຮກຽວກບພາສາລະຫດ ເພອການວເຄາະທາງດານສະຖຕ ເຊນ:

ພາສາລະຫດ «R» ຫ «Python»

ດງນນ, ຫວຂທແນະນາສາລບການຝກອບຮມ ແມນມດງຕໄປນ:

� ແບບຈາລອງ ແລະ ວທການ ທໃຊ ເພອວເຄາະຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ແລະ ການຄາດຄະເນ.

� ການຂຽນ ແລະ ການຮາງບດລາຍງານທາງດານວທະຍາສາດ (ໂຄງສາງ, ຄາສບ ແລະ ການຮຽບຮຽງ)

� ຂນຕອນການເຮດຂສະເໜຂທນ (ມເງອນໄຂໃດແດທຈະຊວຍໃຫສາມາດປະສບຜນສາເລດໃນ

ການຍນຂສະເໜຂທນ ຫ ການໄດຮບທນສະໜບສະໜນໂຄງການ.

� ການສາງໂມດນສະເພາະ ທເຊອມສານເຂາໃນຫລກສດຂອງການສອນທມຢໃນປະຈບນ ໂດຍ

ໃຫມທກສະດານການປະຕບດການສະເພາະ ທເປນທຕອງການຂອງພາກເອກະຊນແລະ

ສະຖາບນການສກສາຕາງໆ.

ຫວຽດນາມ: ນກສກສາ

ໃນການສກສາຄງນ ມນກຮຽນທງໝດ 21 ຄນເຂາຮວມ ຊງມາຈາກມະຫາວທະຍາໄລເວດານກະສ

ກາ ແລະ ປາໄມ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລໂຮຈມນດານວທະຍາສາດສງຄມ ແລະ ມະນດສາດ (HCM-

USSH). ຈາກການສາພາດ, ເຫນໄດວາມຫກສດການສອນທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ ໃນຄະນະ ແລະ ໂຄງການສອນຕາງໆ:

71

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ຄະນະພມສາດ:

ຫວຂ: ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ (1 ໜວຍກດ), ລວມໃນຫກສດ: ມນລະພາວະທາງອາກາດ

� ຄະນະສງຄມສາດ:

ຫວຂ: ສງແວດລອມ ແລະ ການພດທະນາ, ແລະ ສງຄມສາດດານສງແວດລອມ

� ຄະນະຕວເມອງສກສາ:

ຫວຂ: ສງແວດລອມຕວເມອງ, ແລະ ການປະເມນຜນກະທບດານສງແວດລອມ.

� “ເລມຕນໄປສອະນາຄດ” ເປນໂຄງການທຂນກບສະພາເຍາວະຊນສາກນ JCI (Junior

Chamber International), ທຕງເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍນຍງ 17 ເປາໝາຍ.

ໂຄງການສອນດງກາວ ລວມມ ຫກສດກຽວກບທກສະເບາ 12 ຫກສດ ແລະ ຜທເຂາຮວ

ມສະໜບສະໜນການຈດຕງປະຕບດໂຄງການ. ໂຄງການຕາງໆ ຕອງກຽວຂອງກບໜງໃນ

17 ເປາໝາຍທຕງໄວ. ຕວຢາງໜງທກຽວຂອງກບບນຫາສງແວດລອມ ແມນ:

“ບເອາເຈຍເຊດມເປອນ”.

� ແຜນງານພດທະນາຕວເມອງແບບຍນຍງ (SUDP) ຂອງເຄອຂາຍສະມາຄມສາກນ

ເພອການກສາງສາງເຢນ (IACSC). ແຜນງານດງກາວ ຈດຂນທກໆປໂດຍພາກວ

ຊາຕວເມອງສກສາ (HCM-USSH), ມະຫາວທະຍາໄລເຊນມາເລເຊຍ (USM)

ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລນະຄອນໂຍໂກຮາມາ (YCU). ໃນລະຫວງການຈດແຜນງານ,

ສາດສະດາຈານຈາກມະຫາວທະຍາໄລຕາງໆ ຈະມາສະເໜຜນການຄນຄວາ ແລະ ການສກສາ

ຕາງໆທກຽວຂອງກບຫວຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ໂດຍສະເພາະຫວຂທກຽວຂອງກບຜ

ນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ວທການພດທະນາເຂດຕວເມອງແບບຍນຍງ

ກຄ ການປບຕວຕການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

� ໂຄງການ TF SCALE ເປນໂຄງການແລກປຽນ ກຽວກບການປກປກຮກສາສະພາບແວດລ

ອມທາງນາ ລະຫວາງສະຖາບນວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊສາທາລະນະ (ສງກະໂປ) ແລະ

ສະຖາບນຂອງພວກເຮາ.

� ຜານມາ ມຫາຍກດຈະກາທາງສງຄມສາລບນກສກສາອາສາສະມກ. ແຕວາ ກດຈະກາທກຽວຂອ

ງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເປນພຽງສວນນອຍໆໜງຂອງກດຈະກາເຫານນ. ຍກຕວຢາງ,

“ລະດຮອນສຂຽວ”, “ຊວໂມງໂລກ”, ຫ “ການອະນລກເຕາທະເລ” ເປນຕນ.

72

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເຖງແມນວາ ຈະມຫາຍຫກສດການຮຽນທເຈາະຈງກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາ

ກາດ, ແຕມນກມຈາກດຫາຍ ແລະ ເປນພຽງດານທດສະດ ຫາຍກວາພາກປະຕບດ.

ສວນຫວຂທມລກຊະນະເຈາະຈງ ແລະ ເປນແຜນງານທກວາງຂວາງ ເຊນ: “ເລມຕນສອານາຄດ” ຫ

“ການອະນລກເຕາທະເລ” ກເປນພຽງວຊາເລອກ ເນອງຈາກມຜເຂາຮວມຈາກດ. ນອກຈາກນ, ການຈ

ດການສອນສວນຫາຍຈດຢນະຄອນໂຮຈມນ ແລະ ຮາໂນຍ ຊງເປາໝາຍເຂາຮວມມຄວາມຫຍງຍາກທ

ຈະມາໄດ. ອກປດໃຈໜງແມນ ການທຫວຂການສອນດງກາວ ບໄດປະກາດຜານເວບໄຊທາງການຂອງ

ມະຫາວທະຍາໄລ ເຮດໃຫການໄດຮບຂມນຂາວສານຂອງນກສກສາ ມແນວໂນມຈະມາຈາກເຄອຂາຍ

ທາງສງຄມ ແລະ ການຂຂມນຫາຍກວາ.

ໃນດານປະສດທຜນຂອງຫກສດການສອນ ວາຕອບສະໜອງໄດຕາມຄວາມຕອງການຂອງພາ

ກເອກະຊນ ແລະ ຕະຫາດແຮງງານໂດຍລວມຫບນນ, ຕາມທດສະນະຂອງນກສກສາ ເຫນວາ

ຫກສດຍງຂາດຄວາມຮພາກປະຕບດ ແລະ ກດຈະກາທກຽວຂອງກບການແກບນຫາ. ເພອປບປງ

ຄນນະພາບຂອງແຜນງານດງກາວ, ນກສກສາສະເໜໃຫມການປບປງບດຮຽນທສອນແບບດງເດມ

ໃຫມຄວາມສມບນຂນ ໂດຍໃຫມການເຮດກດຈະການາກນ ແລະ ມວທສອນທາງເລອກອນໆເຊນ:

ການສະແດງລະຄອນ, ເຮດວດໂອ ຫ ຈດໃຫມການແຂງຂນທກຽວຂອງກບບດຮຽນນນໆ.

ການລງມເຮດການຄນຄວາ ແລະ ເບງກລະນສກສາຕາງໆ ກເປນອກສງທາທາຍທຄວນຊກຍ ເພອ

ສາງຄວາມເຂາໃຈຫາຍຂນຕຫວຂ ແລະ ຂະບວນການເຮດຄນຄວາວທະຍາສາດ. ບາງຂສະເໜແນະ

ສະເໜໃຫມການສາງຕງກນໄກຮວມມກບພາກເອກະຊນ ເພອເຮດໃຫເນອໃນຂອງແຜນງານການ

ສອນ ມຄວາມສອດຄອງກບສະພາບປະຈບນ ຫ ສະພາບທຄາດການໄດໃນອະນາຄດ. ນອກຈາກນ,

ເມອນກສກສາ ເຂາຮວມໃນໂຄງການຕວຈງ, ຜນທໄດຮບ ຈະສາມາດປະກອບສວນເຂາໃນການພ

ດທະນາການຄນຄວາ ແລະ ການພດທະນາເສດຖະກດຂອງຊາດໂດຍລວມ. ພອມນ, ຄະນະຕາງໆ

ຄວນສາງເຄອຂາຍອາດດນກສກສາ ທເຮດວຽກໃນບລສດທກຽວຂອງກບບນຫາສງແວດລອມໂດຍ

ລວມ ຫ ບນຫາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດໂດຍສະເພາະ. ການມຂອດເຊອມໂຍງລະຫວາງ

ນກສກສາທຈບໄປແລວ ແລະ ນກສກສາທກາລງຮຽນຢ ຈະເຮດໃຫສະມາຄມອາດດນກສກສາດງກາວ

ສາມາດສາງການແລກປຽນປະສບການດານການເຮດວຽກ ແລະ ການຄນຄວາ, ເຮດໃຫເກດເຄອຂາຍ

ລະຫວາງພາກວຊາການ ແລະ ພາກເອກະຊນ ແລະ ຊວຍສະໜອງ ແນວຄດທເປນປະໂຫຍດ ເພອສາງ

ຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຫກສດການຮຽນການສອນ.

73

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ນກສກສາທຍງບຈບ ຍງບທນມປະສບການກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດເທອ, ສະນນ ເຂາເຈ

າຈະບຄອຍສນໃຈໃນການຄນຄວາ ຫ ຊອກຫາຄວາມຮໃນດານດງກາວ. ສວນນກສກສາທຈບໄປແລວ

ແລະ ໄດເຂາຮວມໃນກດຈະກາການຄນຄວາ ແລະ ໃນສາຂາອາຊບທກຽວຂອງໂດຍກງ ຈະເຫນວາ

ເຂາເຈາມຄວາມຕນຕວຫາຍກວາ ກຽວກບຄວາມສາຄນຂອງຄວາມເຂາໃຈໃນບນຫາການປຽນແປງດ

ນຟາອາກາດ ເພອການພດທະນາທຍນຍງ ແລະ ອະນາຄດຂອງປະເທດ.

ມະຫາວທະຍາໄລເວດານກະສກາ ແລະ ປາໄມ ມເຄອຂາຍທເຂມແຂງກບພາກທລະກດ ໃນການຊອກຄນ

ແລະ ແນະນາໂອກາດໃນການເຮດວຽກໃຫແກນກສກສາ. ການຮວມມກບສະມາຄມຕາງໆຂອງບລສດ

ເຮດໃຫນກສກສາ ສາມາດລງປະຕບດຕວຈງ ແລະ ໄປຮຽນຕຕາງປະເທດ (ເຊນ: ຍປນ, ອດສະລາເອລ,

ຟນແລນ...).

ໃນບນດານກສກສາດງກາວ ເຫນວາຍງມຄວາມຕອງການໃນອະນາຄດ ໂດຍສະເພາະໃນອາຊບທກຽວ

ຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ. ອກດານໜງ, ນກສກສາຈາກມະຫາວທະຍາໄລໂຮຈມນ HCM-

HSSU ໄດຍກໃຫເຫນຂດອຍຂອງການເລອກຕາແໜງງານທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຊງຖາທຽບແລວ ສວນໃຫຍຈະມກສາຂາເສດຖະສາດ ແລະ ດານເຕກນກອນໆຫາຍກວາ.

� ເຖງແມນວາ ການໃຫທນ ແລະ ໃຫເງນອດໜນ ຈະຍງຖວາບພຽງພຕຄວາມຕອງການ,

ໂອກາດໃນການສະໜອງທນ ກຍງມຢສາລບມະຫາວທະຍາໄລຂອງລດ ທມການຮວມມກບມ

ະຫາວທະຍາໄລຂອງຕາງປະເທດ:

� ປະລນຍາໂທດານການວາງແຜນຕວເມອງ ແລະ ຂງເຂດ, ມະຫາວທະຍາໄລອາສະເຕດາ

(ປະເທດໂຮນລງ) ສາລບພາກວຊາການສກສາຕວເມອງ (HCM-USSH).

� ທນການສກສາຂອງລດຖະບານຍປນ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລກຽວໂຕ (ມະຫາບນດດດານການ

ສກສາສງແວດລອມໂລກ (GEGES) ສາລບຄອດໄລຍະສນ, ທງໃນລະດບປະລນຍາໂທ ແລະ

ເອກດານສງແວດລອມ ແລະ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

� ໂຄງການຮວມມ ຝກ ອບ ຮມຮວມ ລະຫວ າ ງມະຫາ ວທະຍາໄລເ ວ ແລະ

ມະຫາວທະຍາໄລໂອກຢາມາ ສາລບປະລນຍາໂທ ແລະ ເອກ ທກຽວຂອງກບດານສງແວດລອມ.

� ໂຄງການຮວມມໃນການຝກອບຮມຄນຄວາ ແລະ ປະລນຍາເອກ ລະຫວາງມະຫາວທະຍາໄລເວ

ດານກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແລະ ສະວເດນ ກຽວກບການລຽງສດ ແລະ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

74

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສະຫບ ແລະ ຂສະເໜແນະ

ຜນໄດຮບຕນຕຂອງການສກສາໃນຄງນ ສາມາດສະຫບໄດດງນ:

� ຈາກການສນທະນາໃນກມ “ອານາດການປກຄອງ” ແລະ ກມ “ພາກເອກະຊນ”

ຂອງແຕລະປະເທດຂອງ 3 ປະເທດ ເຫນໄດວາ ທກປະເທດ ເຖງຈະມຄວາມຮບຮ ແລະ ໄດ

ມການສກສາກຽວກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດຢາງກວາງຂວາງກຕາມ ແຕ

ມນກຍງມສະພາບຄວາມບແນນອນຫາຍໃນເລອງດງກາວ ຕນຕແມນສະພາບຄວາມໜກໜວ

ງຂອງຜນກະທບ ແລະ ຄວາມຖທເຫດການເກດຂນອນເນອງມາຈາກສະພາບອາກາດປຽນແປ

ງຮນແຮງ ແລະ ຈາກການຜນປຽນຂອງອາກາດທແກຍາວໃນຮອບວຽນລະດການທມລກຊະນ

ະສະເພາະ. ໃນກລະນຂອງຫວຽດນາມ, ໄດມການສາງແບບຈາລອງທດທາງຕາງໆທເປນໄປໄດ

ເພອປກປອງພດ ແລະ ວາງແຜນການປກພດກະສກາໃຫດຂນ. ວທການ ແລະ ເຄອງມທນາໃຊ

ໃນຂະບວນການດງກາວ ສາມາດເອາມາແລກປຽນກບປະເທດພາຄອນໆໃນອາຊຕາເວນອອກສ

ຽງໄຕໄດ ໂດຍຜານເຄອຂາຍ REACT ເພອສາງການຮວມມໃນການພດທະນາທາງເລອກຕາງ

ໆໃນອະນາຄດ ທລວມເອາກລະນຂອງກາປເຈຍ ແລະ ລາວ ເຂານາ.

� ເສດຖະກດຂອງກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ ເອອຍອງໃສຂະແໜງກະສກາ

ໂ ດ ຍ ສ ະ ເ ພ າ ະ ເ ພ ອ ກ າ ນ ສ ງ ອ ອ ກ . ນ ອ ກ ຈ າ ກ ນ , ກ າ ນ ເ ຮ ດ ກ ະ ສ ກ າ

ຍງກຽວຂອງກບປະຊາກອນຫາຍກວາ 50%. ສະນນ, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຈງຖ

ວາເປນສງທາທາຍຕນຕຂອງການເຮດກະສກາ ທອາດນາໄປສຜນກະທບທາງດານເສດຖ

ະກດ-ສງຄມທຮນແຮງ ໂດຍສະເພາະຕຊາວກະສກອນຂະໜາດນອຍ ທມຄວາມຮບຮໜ

ອຍຫາຍກຽວກບວທການຮບມທມຢຕາງໆ. ຕາມທດສະນະຂອງຜເຂາຮວມໃນກມສນທ

ະນາ ເຫນວາ ການຮວມມກນຢາງໄກຊດລະຫວາງສະຖາບນການສກສາຂນສງຕາງໆ ແລະ

ໜວຍງານຕາງໆຂອງລດຖະບານ ແລະ ບນດາກະຊວງຕາງໆ ຈະຊວຍໃຫສາມາດຊອກຫາທາງ

ອອກທມປະສດທຜນ ເພອຜນຂະຫຍາຍໄປສກມເປາໝາຍຕາງໆທຈະຖກກະທບ.

� ຈາກຜນຂອງການສາພາດພາກສວນທກຽວຂອງ ແລະ ການສາຫວດໂດຍໃຊແບບສອບຖາມ,

ສງເກດເຫນວາ ການຄນຄວາກຽວກບການປະເມນຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ,

75

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຍດທະສາດໃນການປບຕວ ແລະ ການບນເທາທກຕາໆ ແມນມທງລກຊະນະທກວາງ ແລະ ເລ

ກໃນແຕລະສະຖາບນການສກສາຊນສງ ແລະ ລະດບກະຊວງ. ໃນດານການແລກປຽນ ແລະ

ການສະໜອງຂມນ, ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ ມຫອງການຂອງລດຖະບານທເຮດໜາທໃນການເ

ກບກາ ແລະ ຮກສາຂມນທມາຈາກສະຖາບນການສກສາຂນສງ ແລະ ກະຊວງຕາງໆທກຽວຂອງ

ກບດານດງກາວ. ໃນຂະນະດຽວກນ, ກາປເຈຍ ຍງຂາດໜວຍງານທເປນໃຈກາງໃນວຽກດງກາວ.

ເຖງຢາງໃດກາຕາມ, ໜວງງານທມຢດງກາວ ກຍງຂາດກດລະບຽບ ຫ ນຕກາ ທຈະເປນເຄອງຮບປ

ະກນຄວາມໂປງໃສ, ຄວາມສອດຄອງ ແລະ ການເຂາເຖງຂມນທອບໂລດຂນເພອແລກປຽນ. ຊອ

ງທາງຫກທໃຊໃນການແລກປຽນຂມນຂອງທງ 3 ປະເທດ ຍງແມນການພວພນລະຫວາງບກຄນ

ແລະ ການອາໃສຄວາມລງເຄຍ. ເນອງຈາກວາ ເຄອຂາຍໃນການແລກປຽນຂມນຍງອອນແອ ແລະ

ມຄວາມຫຍງຍາກດານການປະສານງານ ທມໜວຍງານທເປນໃຈກາງໃນລະດບປະເທດ, ສະນນ,

ຜຂຽນຈງສະເໜໃຫ ລເລມຂະບວນການແບງຂນຄມຄອງ. ຖານຂມນທສມບນ ແມນສະເໜໃຫ

ເອາໄວກບແຕລະສະຖາບນທເປນພາຄຂອງ REACT ໂດຍນາໃຊຊດມາດຖານເກບກາດຽວກນ

ຊງຫອງການຂອງໜວຍງານ REACT ຈະສາມາດສະໜອງໃຫ. ວທການດງກາວ ຍງຄວນຊກ

ຍໃຫມການນາໃຊກບສະຖາບນການວໃຈອນໆໃນປະເທດ ເພອສາງໂຄງຂາຍຂອງແຫງຂມນ

ທເຂາເຖງໄດ ແລະ ເພອສາງເຄອຂາຍ ແລະ ການແລກປຽນຂມນລະຫວາງສະຖາບນເຫານນ.

� ອງຕາມຂມນທເກບໄດຈາກແບບສອບຖາມ ແລະ ຈາກການສາພາດເປນກມ

ເຫນໄດວາ ແຫງທນທສາຄນສາລບການວໃຈທກຽວຂອງກບການປຽນແປງດນ

ຟາອາກາດ ແມນມາຈາກຄຮວມພດທະນາຕາງໆ ໃນຂະນະທຂະແໜງເອກະຊນ

ມທາອຽງວາຈະເປນຜໄດປະໂຫຍດ ແລະ ມສວນຮວມໜອຍໃນເລອງດງກາວ. ງບປະມາ

ນຂອງລດສາລບການຄນຄວາດງກາວ ແມນມຈາກດ ແລະ ສະພາບຄວາມຫຍງຍາກຂອງຂ

ນຕອນຂອງລດໃນການຂທນ ກເປນອກສງກດຂວາງໜງຕເຂາເຖງທນຂອງນກຄນຄວາ ຫ

ກມນກຄນຄວາທສນໃຈ. ສະຖາບນການສກສາຂນສງຕາງໆ ອາດກາຍເປນຈດເຊອມໂຍງລະຫ

ວາງການຄນຄວາ ແລະ ຂະແໜງເອກະຊນ ໂດຍການເຮດວຽກຮວມກນໃນກລະນສກສາ ແລະ

ໂຄງການໃນຊວດຈງຕາງໆ ເພອແລກປຽນຊບພະຍາກອນ ແລະ ມທາງອອກທເປນເອກະພາບກ

ນໃນການຮບມກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ.

76

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

� ເຖງແມນວາຈະມການສອນ ແລະ ຫກສດສະເພາະ ໃນລະດບການສກສາຂນສງ, ຕວແທນຂອງ

“ນກຮຽນ” ແລະ “ນກວຊາການ” ຕາງກຊໃຫເຫນວາ ບນດາສງທມດງກາວ ເປນພຽງຄວາມຮ ແລະ

ຄວາມເຂາໃຈແບບຜວເຜນກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດເທານນ. ການເນນທດສະດ

ແລະ ຂາດການຝກພາກປະຕບດ ທມາຈາກການຂາດການຮວມມລະຫວາງພາກເອກະຊນ ແລະ

ມະຫາວທະຍາໄລ ຖກເບງວາເປນສາເຫດຕນຕຂອງການກຽມຄວາມພອມໃຫນກຮຽນທບພຽ

ງພ ເພອໃຫສາມາດເຂາຮວມການຄນຄວາຢາງຫາວຫນ. ໃນຝາຍນກຮຽນ ໄດຮຽກຮອງໃຫມ

ອປະກອນໃໝໆໃນຫອງທດລອງ, ໃຫມເຄອງມ ແລະ ວທການຮຽນການສອບທທນຍກທນສ

ະໄໝ ເພອເພມທກສະຂອງເຂາເຈາ ແລະ ກຽມຄວາມພອມໃຫເຂາເຈາເຂາສຕະຫາດແຮງງານ.

77

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເອກະສານຊອນທາຍ ຕາຕະລາງ 1: ສະຖາບນທກຽວຂອງກບການວໃຈແບບຮອບດານ, ໂຄງການ, ພາຄ ແລະ ທນທໄດຮບ

ຉາຉະຖາຄ 1: ຘະຊາຍຌ ໆ ກໆຽທຂ ບຄກຍກາຌທໄແຍຍປບຍຈ າຌ, ໂຄກາຌ, ຑາ ແຖະ ຌ ໆ ໄຈ ປຍ

ຎະເຈ ຘະຊາຍຌ ໂຄກາຌ ໆ ປໆທຓທໃ ແຖະ າຌທຌ

ຌກທໃ ຌ

ກາຎ ເງ

ຓະນາທະງາໄຖ

ແນໆຄຆາຈຑະຌຓ

ເຎຌ (RUPP)

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎໆຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ກາຌ ຓ

ບຄຆຍຑະງາກບຌຌ າຂ າຓ

ຎະເຈ

- ຓະນາທະງາໄຖ

UNESCO-IHE

Western

Washington

- ຘະຊາຍຌ AIT

- ຘ ຌປຍຓກຍໄຑຑຍຈ

ບາຆຽຌ, ແຖະ

- ຓະນາທະງາໄຖຑາ

ຉໆາຄ ໆ ດ ໆ ຑາງໄຉ ເບຂໆາງ

ປໆທຓຓຈ າຌກາຌຘ າຄທາຓ

ເຂ ຓແຂຄຈ າຌກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ຂບຄບາຆ ຉາເທຌບບກຘຽຄ

ໄຉ ໆໄຈ ປຍຌຆໆທງເນ ບ

າກບຄກາຌ CIDA ນ ໆ

ປ ບຄທໆາ UCRSEA.

- UNESCO-IHE

ຎະຓາຌ $ 25,000

(2014-2016)

- ໂຄກາຌກບຄຌຎຍ

ຉທ ຂບຄກະຆທຄ

ຘໆ ຄແທຈຖ ບຓ, $

30,000 (2015-

2018), ເຎຌຌກາຌ

ຘກຘາ.

- ກບຄຌ

MacArthur ຆໆ ຄເຎຌ

ຘໆທຌໜໆ ຄຂບຄຌ

ບະຌ ຖກຌກຌ າ ຎະຓາຌ

$ 5,000 (2017-

2018)

ກາຌຎະເຓ ຌທາຓຍບຍຍາຄ

ກາຌຘ າຄທາຓເຂ ຓແຂຄຈ າຌ

ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ຂບຄຉທເຓບຄ

ຎຈໃຆ ກງ ກາຌຉຈໄຓ າຖາງ

ຎໆາ

ຓະນາທະງາໄຖ

ຓ ຌເ

(Meanchey)

ກາຌຎຍຉທຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ

ຓະນາທະງາໄຖຍຈຉາຍຄ

(Battambang)

$ 8,000 ຘະໜຍຘະ

ໜ ຌຌໂຈງ

ຓະນາທະງາໄຖແນໆຄ

ຆາຈຈ າຌກະຘກາ

(Royal University

of Agriculture)

ຍຌຈຈ

ທະງາໄຖແນໆຄ

ຆາຈກກະຘກາ

ກາຎຄາ

(Kampong

Cham

National

School of

Agriculture)

ກາຌຎຍຉທຂບຄຑຈຍາຄຎະເຑຈ

ຉໆ ທາຓແນ ຄແຖ ຄ, ທາຓຌ

າຌ ແຖະ ກາຌຌາໃຆ ຌ າດໆາຄຓ

ຎະຘຈຑາຍຘາຖຍ

ຆຌຖະຎະາຌ

ຍາຄບຄກາຌ ແຖະ ຍຖຘຈ

ຓ ຑະຌກຄາຌຎະຓາຌ 5

ຌ ເຂ າປໆທຓໃຌແຏຌຄາຌ

ກາຌຌທ າ

ໜບງກທໆາ $ 10,000

ຘະໜຍຘະໜ ຌຌໂຈງ

ຍຖຘຈ Sapmess

(SKY.life.co, Ltd)

ແຖະ ຖຈຊະຍາຌ

ຓະນາທະງາໄຖ

ຍຈຉາຍຄ

(Battambang)

ກາຌປກຘາຎະຘຈຑາຍກາຌ

ຏະຖຈ ແຖະ ຖາງປຍ າກແນ ໆ ຄ

ຎະຓຄໆ ຄເຖຆາຍ (Tonle

N/A € 194,000 ຘະໜຍ

ຘະໜ ຌຌໂຈງຘະຊາ

ຍຌຌທ າແນໆຄ

78

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

Sap) ໃຌຘະຑາຍ ໆ ຓ ກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ຆາຈຐຕໆ ຄ,

BELMONT

Forum, ຘະຓາຓ

ທະງາຘາຈແນໆຄຆາຈ

(ຂບຄບາເຓຖກາ),

ຘະຑາກາຌຌທ າ

ທະງາຘາຈ ແຖະ ທ

ຘະທະກາແນໆຄຆາຈຂບຄ

ກາຌາຈາ

ຖາທ

ຓະນາທະງາໄຖ

ແນໆຄຆາຈຖາທ,

ະຌະ

ເຘຈຊະຘາຈ

ແຖະ ຍຖນາຌ

ຖະກຈ

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎໆຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈຉໆ ຆາທກະຘກບຌ

ຖາທ ແຖະ ກາຌຎຍຉທຂບຄ

ເຂາເ າ

EPSEA ແຖະ IDRC $ 10,000

ຓະນາທະງາໄຖ

ແນໆຄຆາຈຖາທ,

ະຌະຎໆາໄຓ

ກາຌຎຍຉທຂບຄຎໆາບາຆ -ຎາ

ຆ ຒກ ຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ

ະຌະຎໆາໄຓ , UBC, ກາ

ຌາຈາ

APFNET

ໂຄກາຌຌທ າກໆຽທກຍຏຌ

ກະຍຂບຄ REDD+ ຉໆ ກາຌ

ຓບຄຆຍຑະງາກບຌ ແຖະ

ກາຌຈາຖຄຆ ທຈ

CIFOR, CDE ຍໆ ປ

ກາຌຎະເຓ ຌາຄຍຌຆ າຍບຌ IGES $ 50,000

ກາຌຓ ຘໆທຌປໆທຓໃຌກາຌ ຓ

ບຄຆຍຑະງາກບຌຎໆາໄຓ ໃຌ

ເຂຈຎໆາຘະນຄທຌຂບຄຖາທ

ຏ ຆໆທງຘາຈຘະຈາາຌ ຘ

ຄ ໂຓະຌ ທຄ

ຍໆ ປ

ໂຄກາຌ IREDD Copenhagen, ຎະເຈ

ເຈຌຓາກ

ຍໆ ປ

ກາຌຖຍຖ າຄທາຓ ກງາກ

ແຖະ ຆ ກງ ກາຌເຆໆ ບຓຘາຌຈ າຌ

ຘໆ ຄແທຈຖ ບຓ ໂຈງກາຌກບຍກ

ຌກາຌຍຖກາຌຂບຄຖະຍຍ

ຌເທຈ, REDD, REDD+

ICRAF າກຒຌແຖຌ ຍໆ ປ

ທາຓແຉກຉໆາຄຈ າຌຓທຌຆ ທະ

ຑາຍ ໆ ຓ ຏ ໃຌ NPA ແຖະ ຎໆາ

ຘະນຄທຌແນໆຄຆາຈ

N/A $ 200,000

ນທຽຈຌາຓ

ຓະນາທະງາໄຖ

ຆຍຑະງາກບຌ

າຓະຆາຈ ແຖະ

ຏຌຂບຄກາຌທໃແຍຍແງກ

ຘໆທຌ ດ ໆ ໃຌເຂຈ ໆ ຓ ຌ າເກບເຂ າ

ຓາ: ກຖະຌ ຘກຘາດ ໆ ເຂຈຉຌຌ,

ຓະນາທະງາໄຖ ກຌໂ

(Can Tho; ຘະຊາຍຌໂປ

ຓຌ ຈ າຌຘໆ ຄແທຈຖ ບຓ

ຍໆ ປ

79

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຘໆ ຄແທຈຖ ບຓ

ຂບຄໂປ ຓຌ

ຍາເຕ ງ - ແຂທຄທຄເຉາ (Vung

Tau).

ແຖະ ຆຍຑະງາກບຌ;

ຌກທະງາຘາຈ 3 ຌ

ຘະຊາຍຌ

ທະງາຘາຈ-

ຘຄຓຑາກໄຉ

ແຍຍາຖບຄຘາຖະຘຌເຈຈ າຌ

ກາຌຎຍຉທຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈຂບຄຆ ຓຆຌແຓໆຌ າ

ຂບຄ (ກຖະຌ ຘກຘາດ ໆ ແຂທຄ

ຉຕາທຌ (Tra Vinh) ແຖະ ກາ

ເຓາ (Ca Mau)

ຌກທະງາຘາຈ 4 ຌ 430 ຖ າຌຈຄ າກຘະ

ຊາຍຌຈຈທະງາຘາຈ

ຘຄຓນທຽຈຌາຓ

ຘະຊາຍຌຌທ າ

ໂປ ຓຌຈ າຌກາຌ

ຑຈະຌາ

ຘກຘາກໆຽທກຍແຍຍາຖບຄໃຌ

ກາຌ ຓບຄຉທເຓບຄ ດ ໆ ເຓບຄ

ໂປ ຓຌ ໃຌຘະຑາຍ ໆ ຓ ກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

N/A ແນ ໆ ຄຌາກເຓບຄໂປ

ຓຌ

ຓະນາທະງາໄຖ

ໂປ ຓຌຈ າຌ

ຘຄຓຘາຈ ແຖະ

ຓະຌ ຈຘາຈ

ຘໆ ຄ າາງຉໆ ກາຌຑຈະຌາແຍຍ

ງຌງຄດ ໆ ເຂຈແຓໆຂບຄເຈຉ າ

ຘ ຌຌທ າາຄະເຖ

ແຖະ ເກາະ, ະຌະຓະຌ ຈ

ທະງາ, ະຌະຑ ຓ ຘາຈ,

ະຌະຎະນທຈຘາຈ,

ຓະນາທະງາໄຖໂປ ຓຌ

ຈ າຌທະງາຘາຈ,

ຓະນາທະງາໄຖໂປ ຓຌ

ຈ າຌເຉກໂຌໂຖຆ ,

ຓະນາທະງາໄຖບຌກຽຄ

(An Giang); ຓ ຌກ

ຌທ າເຂ າປໆທຓນ າງກທໆາ

60 ຌ

30 ຖ າຌຈຄ ຘາຖຍກບຄ

ຎະຆ ຓ

ຘະຊາຍຌ

DRAGON -

ຓະນາທະງາໄຖ

ແຓໆຂບ-ກຌໂ

(Mekong -

Can Tho)

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎໆຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ຉໆ ກາຌຏະຖຈ

ກະຘກາດ ໆ ເຂຈຘາຓນ ໆ ຽຓແຓໆຌ າ

ຂບຄ.

ຌກ ຌທ າ 10 ຌ ຓາາກນ າງບຄກາຌ ໆ

ແຉກຉໆາຄກຌ; ໃຆ ຌ

ຎະຓາຌ $100,000.

ຘ ຌທໃເຑໆ ບກາຌ

ຑຈະຌາ

ຆຌຌະຍຈ -

ຓະນາທະງາໄຖ

ບຌກຽຄ (An

Giang)

ກາຌທໃເຑໆ ບປຍຓກຍຌ າຊ ທຓ

, ໄຑແນ ຄແຖ ຄ ແຖະ ຌ າເຂຓ ໆ

ຓ ຏຌຉໆ ຆ ທຈກາຌເຎຌດ ໆ ຂບຄ

ຎະຆາຆຌ ແຖະ ຆາທກະຘກບຌ.

ຑະແຌກກາຌຉໆາຄຂ ຌ

ແຂທຄ, NGOs ແຖະ ຌກ

ຌທ າາກຘະຊາ

ຍຌບໆ ຌ.

$10,000 - $20,

000.

ຓະນາທະງາໄຖ

ຈາຌຄ

ກາຌຎຍຉທຂບຄຆ ຓຆຌຉໆ ກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ.

ຓ ຌຌ Rockefeller ຍໆ ປ

ຓະນາທະງາໄຖ ກາຌຎຍຎ ຄຂ ຈທາຓຘາຓາຈ JICA, ICRAF, ະຌະ ຍໆ ປ

80

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ໂປ ຓຌຈ າຌ

ກະຘກາ ແຖະ

ຎໆາໄຓ

ຂບຄກາຌ ຓບຄ

ຆຍຑະງາກບຌຎໆາໄຓ .

ຎໆາໄຓ - ຓະນາທະງາໄຖ

ໂປ ຓຌຈ າຌຎໆາໄຓ

ກາຌຎະເຓ ຌຖະຍຍຎໆາໄຓ ແຖະ

ກະຘກາແຍຍຎະຘຓຎະຘາຌ

ກຌ.

ະຌະຑ ຓ ຘາຈ,

ຓະນາທະງາໄຖ

ໂປ ຓຌຈ າຌ

ທະງາຘາຈ

ຘຄຓ ແຖະ

ຓະຌ ຈຘາຈ

(HCM USSH)

ຑະງາຈ ໆ ກໆຽທຂ ບຄກຍກາຌ

ເຑ ໆ ຓຂຌຂບຄບ ຌຌະຑ ຓ ແຖະ

ຌ າຊ ທຓ.

ຓະນາທະງາໄຖຉໆາຄຄ

ຑາງໃຌ ແຖະ ຑາງຌບກ

ຍໆ ປ

ກາຌຘ າຄທາຓຉຌຉທຈ າຌກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບານາຈໃຌຆ ຓ

ຆຌ.

ກາຌຎຍຉທຂບຄຆາທກະຘກບຌ

ຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ.

ກາຌທໃກໆຽທກຍຌ າ ແຖະ

ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ຓະນາທະງາໄຖ

ໄນຄຽຌ (Thai

Nguyen)

ກາຌຎຍຉທຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈຂບຄຆາທກະຘກບຌ

ເຂຈຑ ຈບງຑາກເໜບ

ບຄກາຌ Care

International

ຍໆ ປ

ຓະນາທະງາໄຖ

ເທ ຈ າຌກະຘກາ

ແຖະຎໆາໄຓ

(HUAF)

ກາຌເຆໆ ບຓຘາຌກາຌຎໆຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈເຂາໃຌແຏຌຄາຌ

ຐກບຍປຓ ແຖະ ກາຌທໃ ໆ

ກໆຽທຂ ບຄກຍກະຘກາ, ຎໆາໄຓ

ແຖະ ຎະຓຄ

ຓະນາທະງາໄຖຉໆາຄ

ຈ າຌກະຘກາດ ໆ ນທຽຈຌາຓ

€ 2,198,000,

Nuffic,

Netherlands

ກາຌຎໆຽຌແຎຄກາຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ-

ເຑໆ ບຎຍຉທຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ

HUAF, ທະງາໄຖເທ

ຈ າຌເຘຈຊະຘາຈ, ຘ ຌ

ຌທ າກໆຽທກຍ

ຆຍຑະງາກບຌຌ າ,

ຓະນາທະງາໄຖຈາຌຄ

ຈ າຌເຉກໂຌໂຖຆ ,

IMHENB ດ ໆ ປາໂຌງ

€ 5 Million, ກະຆທຄ

ຘກຘາ ແຖະ ກາຌທໃ

ແນໆຄຆາຈເດງຖະຓຌ

81

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 2: ຂງເຂດການຄນຄວາ ແລະ ຫວຂຄນຄວາ ຂອງນກຄນຄວາທທາການຄນຄວາກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ຉາຉະຖາຄ 2: ຂຄເຂຈກາຌຌທ າ ແຖະ ນທຂ ຌທ າ ຂບຄຌກຌທ າ າກາຌຌທ າກ ຽທກຍກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ

ຎະເຈ ຘະຊາຍຌ ຂຄເຂຈກາຌຌທ ານ ກ ນທຂ ຌທ າ

ກາຎເງ

DanChurchAid

(DCA)

1. ເຉກຌຌາຄຈ າຌກະຘກາ

ເຑ ບຉ າຌແນ ຄແຖ ຄ

2. ກາຌ ຓບຄ ແຖະ

ຍຖນາຌຌ າ

3. ແນ ຄຂ ຓຌຂ າທຘາຌເຑ ບ

ຉຈຉາຓໄຑແນ ຄແຖ ຄ

4. ກາຌຎະເຓ ຌາຄຈ າຌ

ເຉກຌກຂບຄຖະຍຍບ ຉ ຌງຓ

ກະຘກາ

5. ກາຌຎຍຉທຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ນ ຈຏ ບຌ

ທາຓຘ ຽຄາກໄຑາຓະຆາຈ

Freelance ກາຌ ຓບຄຌ າ,ກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ, DRR, ກາຌຎະ

ເຓ ຌຏຌກະຍຈ າຌ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ, ແຓ ຌ າຂບຄ,

ຍຈຍາຈງຄຆາງ

ກຓກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ, ກະຆທຄ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ, ກາຌຎະເຓ ຌ

ທາຓຍບຍຍາຄ, ຄຘາຄຈ າຌ

GHG, ແຖະ ກາຌທໃເຑ ບ

ຆຈເຆ ງຏຌກະຍ

ກະຆທຄກະຘກາ, ຎ າໄຓ

ແຖະ ຎະຓຄ

ກາຌຑຈະຌາາຄເຖ ບກເຑ ບ

ຎຍຉທເຂ າກຍກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ຘາຖຍຆ ຓຆຌ

ກະຘກບຌດ ແຂທຄຘະເທຖຽຄ

(Svay Rieng), ກາຎເງ.

ບຄກາຌຘະນະຎະຆາ

ຆາຈເຑ ບກາຌຑຈະຌາ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ແຖະ ຑາກເບກະຆຌ,

ຖະກຈຑະຖຄຄາຌແຘຄບາຈ

ບຄກາຌບານາຌ ແຖະ

ກະຘກາຂບຄຘະນະ

ຎະຆາຆາຈ

ຄຂ ຓຌຈ າຌຎ າໄຓ ແນ ຄຆາຈ

(ກາຌຎະເຓ ຌຆຍຑະງາກບຌ

ຎ າໄຓ ໂຈງກາຌທຈແກຑາກ

ຘະໜາຓ ເຑ ບໃນ ໄຈ ຂ ຓຌເຑ ຓ

ເຉ ຓາກຂ ຓຌ ທຈແກາກ

82

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ບຄຊ ຌ).

Laos

ຘະຊາຍຌ ຌທ າ

ເຘຈຊະກຈແນ ຄຆາຈ

(NIER)

ເຘຈຊະຘາຈຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ແຖະ ຆຍຑະງາກບຌ;

ຌະໂງຍາງຘາາຖະຌະ

ກາຌຑຈະຌາແຍຍງ ຌງຄຂບຄ ຘຎຎ ຖາທ, ຌ

ຂບຄຖຈຊະຍາຌຖາທ

ຘະຊາຍຌ ຌທ າ

ເຘຈຊະກຈແນ ຄຆາຈ

(NIER)

ຂຄເຘຈຘຄຓ ແຖະ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

- ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ກາຌຎະເຓ ຌ

ຏຌກະຍາກທາຓຂາຈແຌຌ າດ ຘຎຎ ຖາທ:

ກຖະຌ ຘກຘາດ ເຓ ບຄາຑບຌ ແຂທຄາຎາຘກ

(ປ າຄຍຈຖາງຄາຌ), ຘະໜຍຘະໜຌໂຈງບຄກາຌ

SIDA ຏ າຌ SUMERNET;

- ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈຉ

ຆາທກະຘກບຌຂະໜາຈຌ ບງດ ຘຎຎ ຖາທ:

ກຖະຌ ຘກຘາດ ແຂທຄບ ຈຓໄຆ ແຖະ ແຂທຄທຽຄ

ຌ (2014), ຘະໜຍຘະໜຌໂຈງບຄກາຌແຓ ຌ າ

ຂບຄ;

- ກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍ ແຖະ ທາຓຍບຍຍາຄ

ຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈໃຌຂບຍເຂຈ

ຖ ຓຌ າກທ າຄ ດ ເຂຈຌ າຊ ທຓຂບຄຖ ຓແຓ ຌ າຂບຄ

ທາຄແຏຌຎຍຉທ: ກຖະຌ ຘກຘາດ ເຂຈຌ າຊ ທຓ

ເຓ ບຄາຑບຌ ແຖະ ຘ ຑຌຈບຌ (2011), ຘະໜຍ

ຘະໜຌໂຈງບຄກາຌແຓ ຌ າຂບຄ.

ຘະຊາຍຌ ຌທ າ

ເຘຈຊະກຈແນ ຄຆາຈ

(NIER)

ເຘຈຊະຘາຈກະຘກາ,

ຆຍຑະງາກບຌາຓະຆາຈ

ແຖະ ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ຎຍຎ ຄທາຓເຂ ຓແຂຄຂບຄຂະແໜຄກະຘກາໃຌ

ຈ າຌກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ (IRAS) ແຉ ຎ 2012 ປບຈ 2015,

ຘະໜຍຘະໜຌໂຈງບຄກາຌ UNDP ແຖະ GIF.

ຘະຊາຍຌ ຌທ າ

ເຘຈຊະກຈແນ ຄຆາຈ

(NIER)

ຍຌນາ ກ ຽທຂ ບຄກຍ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ; ກາຌເຉ ຍໂຉ

ຘ ຂຽທ; ກາຌຘະໜບຄແນ ຄຌ

ຘ ຂຽທໃນ ແກ SMEs; ຏຌ

ກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ

ກາຌຘກຘາກ ຽທກຍຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈຉ ຆາທກະຘກບຌຂະໜາຈຌ ບງດ

ຘຎຎ ຖາທ (ງຄຍ ຌໄຈ ຑຓເຏ ງແຏ ; ຘະໜຍຘະ

ໜຌຌໂຈງບຄກາຌແຓ ຌ າຂບຄ ແຖະ ກບຄເຖຂາ

ແນ ຄຆາຈແຓ ຌ າຂບຄ)

ຓະນາທະງາໄຖແນ ຄ

ຆາຈ (NUOL), ຑາກ

ທຆາທຘະທະກາ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ, ະຌະທ

ຘະທະກາ

ກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍາຄ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ; ກາຌທຍ ຓ

ກາຌຎກຎກປກຘາ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ; ກາຌຎຍຉທ

ແຖະ ຍຌເາຏຌກະຍາກ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

- ກາຌຎ ບງກາຆເປ ບຌແກ ທ, າກະຌະທຘະທະ

ກາຘາຈ, NUOL (ຍຈຌຑຌຂບຄຌກຘກຘາ

ຎະຖຌງາຉ );

- ກາຌຎະເຓ ຌຘະຑາຍກາຌຓ ດ ຂບຄແນ ຄຌ າ ແຖະ

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈຉ

ກະແຘຌ າໃນ ໃຌເຂຈບ າຄຌ າຆຌ, ຘຎຎ ຖາທ (ຍຈ

ຖາງຄາຌໃຌກບຄຎະຆ ຓ);

- ກາຌຘກຘາທາຓຍບຍຍາຄຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ ດ ເຓ ບຄເຆາຑບຌ ແຂທຄຘະນທຌຌະ

83

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເຂຈ (ຍຈຌຑຌຂບຄຌກຘກຘາຎະຖຌງາໂ)

NUOL, ຑະແຌກທໃ

, ະຌະທະງາຘາຈ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ກາຌຑຈະຌາາຄຈ າຌ

ເຘຈຊະກຈ ແຖະ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ; ຏຌກະຍຉ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓຂບຄກາຌຖຄຌ;

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

- ເຌ ບໃຌຂບຄກາຌຐກບຍປຓກ ຽທກຍກາຌ

ຍຌເາ ແຖະ ກາຌຎຍຉທຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ;

- ເຌ ບໃຌຂບຄກາຌຐກບຍປຓກ ຽທກຍກາຌ

ເຘຈຊະຘາຈຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

NUOL, ຑະແຌກທໃ

, ະຌະທະງາຘາຈ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

(ແຍຍາຖບຄ, ກາຌຎຍຉທ

ແຖະ ກາຌຍຌເາຏຌກະຍ)

- ກາຌຎບຄກຌທກຈກາຌ ແຖະ ນ ຈຏ ບຌທາຓ

ຘ ຽຄາກຌ າຊ ທຓດ ເຂຈຉທເຓ ບຄ ດ ຌະບຌນ ທຄ

ທຽຄຌ, ຘຎຎ ຖາທ, ຍຈຖາງຄາຌ ຘະເໜ ຉ ກບຄ

ຎະຆ ຓຏ ຆ ຽທຆາຌຘາກຌ ກ ຽທກຍທາຓໝ ຌຄ

ຈ າຌຌ າໃຌຉທເຓ ບຄ ດ ບາຆ ຉາເທຌບບກຘຽຄໄຉ :

ກາຌ ຓບຄທາຓຘ ຽຄຂບຄາກໄຑາຓະຆາຈ

ປ ຌແປຄ ຈໂຈງຘະຊາຍຌບາຆຽຌຈ າຌເຉກໂຌໂຖ

ຆ ໃຌຎ 2015;

- ແຏຌຎະຉຍຈຄາຌ COP21 າກ ຘຎຎ ຖາທ

ຘະເໜ ໃຌທາຖະຘາຌຂບຄເ ບຂ າງຌທ າຘາກຌ

ຘາຖຍຘຄຓ ຓ າຍບຌຉ າ (LCS-RNet)

NUOL ເຘຈຊະຘາຈຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ແຖະ ກາຌຑຈະຌາ

ເຘຈຊະກຈ

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈຉ ຆາທ

ກະຘກບຌຖາທ

NUOL, ະຌະ

ເຘຈຊະຘາຈ ແຖະ

ຍຖນາຌ ຖະກຈ, ຏ

ຆ ທງຘາຈຘະຈາາຌ

ບຄເຑຈ ຌະຌ ທຄ

ບາກບຌຘ ຄແທຈຖ ບຓ ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈຉ ຆາທ

ກະຘກບຌຖາທ

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຎ າໄຓ

ກາຌຎກນ ຓຂບຄຎ າ ແຖະ ກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄກາຌຌາໃຆ ຈຌ

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຎ າໄຓ ,

ຈຕ. ຌບຌ ທຄທ

ຘ ກ.

ກາຌຌາໃຆ ຈຌ, ກາຌ ຓບຄ

ຆຍຑະງາກບຌ, ຆ ທຈກາຌເຎຌ

ດ ຂບຄຎະຆາຆຌ

ເຌ ບໃຌ REDD+ ດ ຘຎຎ ຖາທ, ຘຎຎ ຖາທ

ເ ບຌໄນທໃຌກບຍຂບຄ REDD+ ແຖະ

REDD+ ແຌທໃຈ.

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຎ າໄຓ ,

ຈທຄຉາ ຍທຑາທຄ

ກາຌຌາໃຆ ເຉກຌກ ເໝາະຘຓ

ແຖະ ເຉກໂຌໂຖຆ ໄຓ ເຑ ບ

ຎຍຎ ຄກາຌຎຄໄຓ ຘກ ດ ຖາທ

Community base carbon accounting in

Sangthong district, Vientiane capital,

Laos

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຎ າໄຓ ,

ຘາງາ ຍ ຈະທຄ

ທະງາຘາຈຎ າ ແຖະ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

REDD+ ແຍຍຓ ຘ ທຌປ ທຓ, ທາຓຑ ບຓ, ຍຌຆ

າຍບຌຂບຄຆ ຓຆຌ, ກາຌຉຈຉາຓຓທຌຆ ທະຑາຍ

າກຎ າ

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຎ າໄຓ ,

ກາຌຑຈະຌາກາຌ ບຄ ຽທ

ເຆ ຄຌເທຈ

84

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ທຽຄຘ ຎາທເ

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຘຄຓ

ກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍ ແຖະ

ກາຌຎຍຉທາກກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ກາຌ ຓ

ບຄຆຍຑະງາກບຌແນ ຄຆາຈ

ທາຓຍບຍຍາຄ ແຖະ ກາຌຎຍຉທຂບຄຆາທຌາ ຉ

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ດ

ແຂທຄຘະນທຌຌະເຂຈ

NUOL, ະຌະ

ທະງາຘາຈຘຄຓ

ເຘຈຊະຘາຈຘຄຓ NAFRI, ໂຄກາຌ IRAS

ກບຄເຖຂາແຓ ຌ າຂບຄ

ແນ ຄຆາຈຖາທ

ຓຌຖະຑາທະຂະໜາຈຌ ບງ

(Persistent organic

pollutants - PCB,

dioxins/furans);

ຌະໂງຍາງກ ຽທກຍກາຌຎຍຉທ

ຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ;

ກາຌ ຓບຄ ແຖະ ຌາໃຆ

ຆຍຑະງາກບຌຌ າ.

ຍຈຖາງຄາຌກາຌທໃາຄຈ າຌຌະໂງຍາງຂບຄ

ຘຎຎ ຖາທ ຘ ຄໃນ ບຄກາຌແຓ ຌ າຂບຄ ໃຌ

ໂຄກາຌທໃຈ າຌຌະໂງຍາງກ ຽທກຍກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ກາຌຎຍຉທດ ໃຌຖ ຓ

ແຓ ຌ າຂບຄ ແຖະ ກາຌຘ າຄງ ຈະຘາຈ ແຖະ

ແຏຌຈາເຌ ຌຄາຌກ ຽທກຍກາຌຎຍຉທຂບຄຎະເຈ

ແຓ ຌ າຂບຄ ຑາງໃຉ ແຏຌຄາຌກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ ແຖະ ຂ ຖເຖ ຓກາຌຎຍຉທ

(Climate Change and Adaptation

Initiative Programme)

ນທຽຈຌາຓ

ຓະນາທະງາໄຖກຌ

ໂ (Can Tho),

ະຌະຘຄຓຘາຈ

ຍຈຍາຈງຄຆາງ, ກາຌເ ບຌ

ງາງຎະຆາກບຌ ແຖະ ກາຌຎຍ

ຉທາຄຘຄຓ

ກາຌເ ບຌງາງຎະຆາກບຌ, ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ ແຖະ ຘ ຄແທຈຖ ບຓ - ທາຓຄເຑ ບຘ າຄ

ຌະໂງຍາງ

ຓະນາທະງາໄຖກຌ

ໂ (Can Tho)

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈຉ ກາຌ ບຄ ຽທ

ກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍຂບຄກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈຉ ກາຌ ບຄ ຽທໃຌຂຄເຂຈແຓ ຂບຄເຈຖຉາ,

ຌກຘກຘາຎະຖຌງາເບກ Huynh Van Da,

2018.

ຓະນາທະງາໄຖກຌ

ໂ (Can Tho),

ະຌະຘຄຓຘາຈ,

ຑາກທຆາທະງາຘາຈ-

ຘຄຓ ແຖະ ຓະຌ ຈ

ຘາຈ

ຍຈຍາຈງຄຆາງ, ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ແຖະ ບຍທ

ກາຌຎະເຓ ຌທາຓຍບຍຍາຄາຄຈ າຌງຄຆາງ ໃຌ

ແຂທຄກາເຓາ (Ca Mau) ໃຌຘະຑາຍ ຓ ກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ, 2014, ບຄກາຌ GTZ

ເຓ ບຄກຌໂ (Can

Tho), ຑະແຌກກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ ແຖະ ກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈດ ເຂຈ

ຘາຓນ ຽຓແຓ ຌ າຂບຄ

ແຏຌຎະຉຍຈຄາຌ- ກາຌຎຍຉທຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄ

ຈຌຒາບາກາຈ ດ ກຌໂ (Can Tho) ແຉ ຎ

2016-2030; ໄຈ ເຖ ຓຎະຉຍຈແຉ ຎ 2015; ແນ ຄ

ຌາກ Rockefeller - ACCCRN

ເຓ ບຄກຌໂ (Can

Tho), ຑະແຌກກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ

ກາຌທຈແກາຄໄກ ແຖະ

GIS ໃຌກາຌ ຓບຄກະຘກາ

ແຖະ ຎ າໄຓ

ຏຌຂບຄກາຌນ ຈຖຄຈ າຌຘາຌບານາຌ ແຖະ ຉຓ ຉ

ກາຌຏະຖຈກະຘກາ ຆ ທຈກາຌເຎຌດ ຂບຄ

ຎະຆາຆຌໃຌ ກ ຓກາຌຌທ າບຄກຽຄ (An

Giang): Pham Van Quang & ະຌະ

ຑຈະຌາຆຌຌະຍຈ ແຖະ ຓບຄຆຍຑະງາກບຌ

85

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຓະນາທະງາໄຖ ໄ

ນຄຽຌ (Thai

Nguyen),

ທະງາໄຖເຘຈຊະຘາຈ

ແຖະ ຍຖນາຌ ຖະກຈ

ເຘຈຊະຘາຈກະຘກາ ເຘຈຊະຘາຈກາຌຑຈະຌາຘ ຂຽຌ ເຑ ບເຂຈຑ

ຈບງຑາງເໜ ບຂບຄນທຽຈຌາຓ.

ຘຌ ຓບຄຌ າ ແຖະ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ

ກາຌ ຓບຄຌ າ ແຖະ ກາຌຎຍ

ຉທຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາ

ບາກາຈ

ຓະນາທະງາໄຖບຄ

ກຽຄ (An Giang)

ຑາກທຆາກະຘກາ-

ຆຍຑະງາກບຌາຓະ

ຆາຈ

ຆ ທຈກາຌເຎຌດ , ກາຌ ຓບຄ

ຆຍຑະງາກບຌາຓະຆາຈ,

ທາຓປ ບຄຊ ຌ,

ກາຌ ບຄ ຽທຆຌຌະຍຈ, ຌ າ

ຊ ທຓ ແຖະ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ

ຎະຘຍກາຌຂບຄຎະຆາຆຌໃຌກາຌຎຍຉທຉ ກາຌ

ຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈດ ເຂຈຘາຓນ ຽຓແຓ ຌ າ

ຂບຄ (ກຖະຌ ຘກຘາດ ແຂທຄບຄກຽຄ)

ຓະນາທະງາໄຖບຄ

ກຽຄ (An Giang),

ຘຌຌທ າຈ າຌກາຌ

ຑຈະຌາຆຌຌະຍຈ

ກາຌ ຓບຄຌ າ, ກະຘກາ

ຌເທຈ ແຖະ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ

ກາຌຎຍຉທຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ໂຈງ

ກາຌບະຌ ຖກ ແຖະ ຑຈະຌາຖະຍຍກາຌຎກເຂາ

ບຄຊ ຌ ດ ເຂຈຘາຓນ ຽຓແຓ ຌ າຂບຄ; ຄຍຎະຓາຌ

ຄໝຈ: ນ າງກທ າ $100,000 ໂຈຖາ າກ

SEARCA, Sumernet, Lower Mekong

public policy, Mitsui.

HCM USSH,

ະຌະຑຓ ຘາຈ

ຂ ຓຌຘ ຄແທຈຖ ບຓ ກາຌຌ ທາກ ຽທກຍ GIS – ກາຌທຈແກ

າຄໄກ ແຖະ ກາຌາຖບຄກາຌຈໄຖ ,ກາຌ

ຑະງາກບຌກາຌເຑ ຓຂຌຂບຄບ ຌຌະຑຓໜາຈຌ ດ

HCMC - ຑະແຌກທຆາທະງາຘາຈ ແຖະ ເຉກ

ໂຌໂຖຆ ຂບຄຌະບຌໂປ ຓຌ.

HCM USSH,

ະຌະຑຓ ຘາຈ

ຘາາຖະຌະຘ ກ, ກາຌຘກຘາ

ຈ າຌຘ ຄແທຈຖ ບຓ ແຖະ ກາຌ

ຘກຘາຎະຆາກບຌ

- ຏຌກາຌຌທ າ ແຖະ ຂ ຘະເໜ ແຌະເຑ ບຘ າຄ

ທາຓຉ ຌຉທແກ ຘຄຓກ ຽທກຍກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ ດ ຌະບຌໂປ ຓຌ, 2012, ກບຄຌ

ຘ ຄເຘ ຓກາຌຌາຂບຄເຘງກຍຓາໃຆ ຌຂບຄໂປ ຓຌ

(REFU)

- ກາຌເຑ ຓຂຌຂບຄຎະຖຓາຌຌ າ, ບ ຈຌະຑຓ ແຖະ

ຑະງາຈ ກ ຽທຂ ບຄ ດ ຌະບຌໂປ ຓຌ ໃຌຎ

2001-2011, 2014, ກບຄຌຘ ຄເຘ ຓກາຌຌາຂບຄ

ເຘງກຍຓາໃຆ ຌຂບຄໂປ ຓຌ

- ກາຌຌທ າກ ຽທກຍຆາທຌາດ ເຂຈບຄກຽຄ ໃຌ

ຘະຑາຍ ຓ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ແຖະ ຓ

ກາຌຘ າຄເຂ ບຌໄຒຒາດ ແຓ ຌ າຂບຄຉບຌເຄ,

2016, ຌທ າປ ທຓກຌຖະນທ າຄຘຌ ຓບຄຌ າ

ແຖະ ຓະນາທະງາໄຖແນ ຄຆາຈນທຽຈຌາຓຈ າຌ

86

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ - ຌະບຌໂປ ຓຌ.

HCM USSH,

ະຌະ ຓບຄ

ທະງາຘາຈ

GIS ກາຌຌາໃຆ GIS ເຂ າໃຌກາຌຘ າຄແຏຌ ທາຓ

ຘ ຽຄຌ າຊ ທຓ ງ ບງກາຌເຑ ຓຂຌຂບຄຖະຈຍຌ າ

ະເຖ

ຓະນາທະງາໄຖ

ໂຈ ໂຓຈ (Thu Dau

Mot)

ກະຘກາ, ທະງາຘາຈ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ກາຌເຂ າປ ທຓຂບຄຎະຆາຆຌໃຌກາຌຎກຎກປກຘາ

ແຖະ ຌາໃຆ ຆຍຑະງາກບຌາຓະຆາຈ

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌ ກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ຌະໂງຍາງ ຈຌ, ຉະນ າຈບະ

ຘຄນາຖຓຓະຆຍ

ຏຌກະຍຂບຄໄຑແນ ຄແຖ ຄ ຉ ກາຌຌາໃຆ ຈຌກະຘ

ກາ ໃຌຘະຑາຍ ຓ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ດ

ແຂທຄກທຄຌາຓ (Quang Nam)

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌຑຈະຌາຆຌຌະຍຈ, ກາຌ

ຑຈະຌາຆ ຓຆຌ

ກາຌຎກຎ າຆາງເຖຌ ດ ເຂຈບ າຄຌ າ Lap An-

Lang Co, ແຍຍາຖບຄຎະຘຓຎະຘາຌຖະນທ າຄ

ກາຌຎຍຉທຂບຄຎ າຆາງເຖຌ ແຖະ ກາຌຖ ຽຄຘຈຌ າ

ຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ ດ Lang Co

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌ ຓບຄ ຈຌ ແຖະ ຌ າ ຍຈຍາຈງຄຆາງ ແຖະ ຏຌຎະໂນງຈຂບຄກາຌ າງ

ເຄຌໃນ ແກ ແຏຌຄາຌກາຌຍຖກາຌາຄຈ າຌ

ຘ ຄແທຈຖ ບຓ ດ ແຂທຄກທາຄຌາຓ (Quang

Nam)

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌຎະເຓ ຌ ຈຌ, ກາຌທາຄ

ແຏຌຌາໃຆ ຈຌ

ຏຌກະຍຂບຄໄຑແນ ຄແຖ ຄ ຉ ກາຌຎກເຂ າດ ແຂທຄ

ກທາຄຌາຓ (Quang Nam)

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌ ກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌຎກຎບຄກາຌຎກໄຓ , ກາຌ

ຎຍຉທ ແຖະ ຍຌເາຏຌ

ກະຍາກກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌ

ຒາບາກາຈ ຓ ຉ ກາຌຎກຑ ຈ

LUCCI, MIRSA, IRRI

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈ,

ກາຌ ຓບຄ ຈຌ

ຏຌຂບຄກາຌຌາໃຆເຉກໂຌໂຖຆ TRMM-GIS

ເຂ າໃຌກາຌຘກຘາຏຌກະຍຂບຄໄຑແນ ຄແຖ ຄ

ຓ ຉ ກາຌຏະຖຈກະຘກາດ ຑາກກາຄນທຽຈຌາຓ

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌເຖ ບກຘຌທາຓນ າກນ າງ,

ກາຌຎກຎ າ

ກາາຌຘກຘາກ ຽທກຍຎ າຆາງເຖຌ, ກາຌຌາໃຆ ເຉກ

ໂຌໂຖຆ ຆ ທະຑາຍເຂາໃຌກາຌເຑາະຎກກະຊຌ

ແຖະ ກາຌເຖ ບກເຒຌ ໃຌເຂຈຈຌຆາງຂບຄຑາກ

ກາຄນທຽຈຌາຓ, ກາຌຘກຘາກ ຽທກຍຎ າຘະນຄທຌ

ບ າຄໂຉ ຄຂບຄແຓ ຌ ານທຄ

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌ ຓບຄ ຈຌ ຏຌກະຍຂບຄຌ າເຂຓຉ ກາຌຎກເຂ າ ແຖະ

ກາຌຌາໃຆ ຈຌດ ຌຓນທຄຑຄ, ເຓ ບຄນທຄຉຕາ,

ແຂທຄທຽຌເທ

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ທາຓບ ຈຓຘຓຍຌຂບຄຈຌ,

ກາຌ ຌບຄຘ ຄແທຈຖ ບຓ

ແຖະ ຆຍຑະງາກບຌາຓະ

ກາຌປຍຓ ກຍຑາງ ໄຉ ຒ ຌ ແຖະ ຌ າຊ ທຓໃຌເຂຈ

ບ າຄຌ ບງຉາກຽຄ ແຖະ ຑາກກາຄນທຽຈຌາຓ.

87

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຆາຈ

ຓະນາທະງາໄຖເທ

ຈ າຌກະຘກາ ແຖະ

ຎ າໄຓ

ກາຌຖ ຽຄຘຈຌ າ ກາຌຘກຘາກ ຽທກຍປຍແຍຍກາຌຎຍຉທຂບຄກາຌ

ຖ ຽຄຘຈຌ າ ຉ ກາຌຎ ຽຌແຎຄຈຌຒາບາກາຈດ ເຂຈ

ບ າຄຌ ບງຉາກຽຄ, ທຽຌເທ

ຓະນາທະງາໄຖ

ໄນຄຽຌ (Thai

Nguyen)

ຘະຑາຍແທຈຖ ບຓຂບຄຈຌ ກາຌຎ ຽຌແຎຌຘະຑາຍແທຈຖ ບຓຂບຄຈຌ

88

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 3: ສະຖາບນເອກະຊນ ແລະ ສາກນທຮວມມກນຄນຄວາຉາຉະຖາຄ 3: ຘະຊາຍຌຽບກະຆຌ ຖະ ຘາກຌ ໃ ປໃ ທຓຓກຌ ໄຌທ ໄາ

ຎະຽຈ ຘະຊາຍຌ ຘະຊາຍຌຘາກຌ ຘະຊາຍຌຽບກະຆຌ

ກາຎຽງ

ບຈຘະຖະ (Freelance) ບຄກາຌ DCA/CA, PIN, Plan

international, ບຄກາຌ World

Vision, WB, UNDP, HRF, ບຄກາຌ

Care international, German

Watch, Southern Voice, ຖະ

ບໃ ຌໂ.

ກະຆທຄກະຘກາ, ຎໃ າແຓ ໄ ຖະ

ຎະຓຄ

ກາຌໄຌທ ໄາຌ ໄ ແຈ ໄປຍຌຘະໜຍຘະໜຌ

າກຖຈຊະຍາຌບຈຘະຉາຖ ຈງຏໃ າຌຘຌ

ໄຌທ ໄາກະຘກາຘາກຌຂບຄບຈຘະຉາຖ

(ACIAR); (Dr. Christian.Roth

CSIRO Australia)

ບຄກາຌຘະນະຎະຆາຆາຈຽຑໃ ບ

ກາຌຑຈະຌາ

ປໃ ທຓຌກຍບຄກາຌ EU ຖະ SIDA

ຽຂ ໄາເຌກາຌໄຌທ ໄານທຂ ໄຈໃ ຄກໃ າທ

ບຄກາຌບານາຌ ຖະ ກະຘກາ

ຂບຄຘະນະຎະຆາຆາຈ

ກາຌຂໄຌຍຌຆ ຎໃ າແຓ ໄນໃ ຄຆາຈ

(GDANCP-MoE, FA-MAFF, FiA-

MAFF, EU, UNREDD, FCPF,

ຖະ RUA

ບຄກາຌ DanChurchAid

(DCA)

DCA ຖະ ECHO

ຖາທ

ຘະຊາຍຌ ໄຌທ ໄາຽຘຈຊະກຈ

ນໃ ຄຆາຈ (NIER)

IDEC, ຓະນາທະງາແຖປຖຆ ຓາ

(Hiroshima). ຏຌກະຍຂບຄກາຌນຌ

ຽຎຌຉທຽຓບຄ ຉໃ ກາຌຌາເຆ ໄຑະຖຄຄາຌ ຖະ

ກາຌຎໃ ບງບາງກາກຍຌກ

NIER MRC ຖະ SIDA ຈງຏໃ າຌ

SUMERNET

NIER World Bank. (1) ກາຌຘ ໄາຄງຈະຘາຈ

ຽຉ ຍຉຘ ຂທ; (2) ກາຌຘ ໄາຄຉ ໄຄຘຌຘໃ ຄຽຘ ຓ

ກາຌຽຉ ຍຉຘ ຂທຂບຄຖາທ.

ຓະນາທະງາແຖນໃ ຄຆາຈ

ຖາທ (NUOL), ຑາກທຆາທ

ຘະທະກາຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓ,

ະຌະທຘະທະກາ

ຓະນາທະງາແຖຘ ຌະະຖຌະຖາທຕຈ

ຂບຄຎະຽຈແ, ຘະຊາຍຌບຉຌງຓ, ບ

ກກະຘາຈ ຖະ ຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓຂບຄ

ນທຈຌາຓ, ຓະນາທະງາແຖນໃ ຄຆາຈ

ຖາທ. ຆໃ ຄກາຌ: ກາຌທເປບຍຈ ໄາຌກໃ ທ

ກຍຈຌຒໄາບາກາຈ, ກາຌຌາເຆ ໄ ໃ ຈຌ ຖະ

89

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຌ ໄາ ຽຑໃ ບຘ ໄາຄທາຓຽຂ ໄຓຂຄເນ ໄກໃ ຓະນາ

ຌະບຌເຌຉທຽຓບຄ: ກຖະຌ ຘກຘາຂບຄ

ແ, ຘຎຎ ຖາທ ຖະ ນທຈຌາຓ.

NUOL, ຑະຌກໄຌທ ໄາ,

ະຌະທະງາຘາຈ

ຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓ

ຘຌຽຉກຌກ ຖະ ຒກບຍປຓຘາກຌຈ ໄາຌ

ກາຌຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ (CITC)

[ບຄກາຌ ໄຓບຄບາງກາຈຽປບຌກ ໄທຂບຄ

ແ (GTO)]

NUOL, ຑະຌກໄຌທ ໄາ,

ະຌະທະງາຘາຈ

ຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓ

ຘຌໄຌ ໄທາ ຖະ ກາຌຂໄຌຍຌຆ ບາງກາຈ

ຽປບຌກ ໄທ (GIR), ຽການ ; ຘຌໄຌທ ໄາ

ຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓຘາກຌ (IERC), ຽການ ;

ຓະນາທະງາແຖຽຉກຌຖຆ ຓາຽຖຽຆງ

(UTM)

ກບຄຽຖຂາຓໃ ຌ ໄາຂບຄນໃ ຄ

ຆາຈຖາທ

ບຄກາຌຓໃ ຌ ໄາຂບຄ (MRC)

ຓະນາທະງາແຖນໃ ຄຆາຈ

ຖາທ (NUOL), ຑາກທຆາທ

ຘະທະກາຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓ,

ະຌະທຘະທະກາ

ຘຌທເບະຌາຈຂບຄຒຌຖຌ, Turku,

ຎະຽຈຒຌຖຌ

NUOL EEPSEA

NUOL, ະຌະຽຘຈຊະຘາຈ

ຖະ ຍຖນາຌຖະກຈ

ADB, ະຌາາຌຖກ

NUOL, ະຌະຽຘຈຊະຘາຈ

ຖະ ຍຖນາຌຖະກຈ

EU, ະຌາາຌຖກ

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

ະຌະຎໃ າແຓ ໄ, ຓະນາທະງາແຖ British

Columbia, ຎະຽຈກາຌາຈາ

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

ຓະນາທະງາແຖ Copenhagen,

ຄກາຌ I-REDD+

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

IGES IGES, UNDP

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

ຄກາຌກາຌຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ ໃ ຘະ

ໜຍຘະໜຌຌຈງະຌາາຌຖກ

JICA ຖະ GIZ

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

ຓະນາທະງາແຖ British Columbia,

ຎະຽຈກາຌາຈາ

NUOL, ະຌະທະງາຘາຈ

ຎໃ າແຓ ໄ

IGES, UNDP

NUOL, ທະງາຘາຈຘຄຓ ກາຌຎຍຎຄທາຓຽຂ ໄຓຂຄຂບຄຂະໜ

ຄກະຘກາດໃ ຘຎຎ ຖາທ ຽຑໃ ບປຍຓກຍຏຌ

ກະຍຂບຄກາຌຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ

(ຄກາຌIRAS, NAPA ກາຖຄຉຈຉາຓ

90

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຄກາຌຌ ໄດໃ )

NUOL, ທະງາຘາຈຘຄຓ ກາຌຑຈະຌາຖະນທໃ າຄໃ ປໃ ທຓຑຈະຌາ

ຉໃ າຄໂເຌກາຌ ໄຓບຄຈຌກະຘກາ, MAE,

EU, ຄກາຌ AFD; ກາຌຘ ໄາຄຘະຑາຍ

ທຈຖ ໄບຓຌຽທຈ ໃ ຽຎຌຓຈ ຖະ ຖະຍຍ

ກະຘກາ ໃ ຘາຓາຈປຍຓກຍກາຌຎໃ ຌຎຄ

ຈຌຒໄາບາກາຈ (EFICAS)

NUOL, ທະງາຘາຈຘຄຓ ຄກາຌ ໄຓບຄ

ຘໃ ຄທຈຖ ໄບຓ.

ນທຈຌາຓ

ຓະນາທະງາແຖກຌ

(Can Tho), ະຌະ

ທະງາຘາຈຘຄຓ

ຓະນາທະງາແຖ Wageningen -

ຎະຽຈປບຌຖຌ; ຓະນາທະງາແຖກຈ

ໝາງຽຓຖຽຍ ຌ

IOM, WWF, GTZ, VRN

(ຓໃ ຌ ໄາຂບຄນທຈຌາຓ),

IUCN, LMPPI (ຌ

Fulbright)

ຓະນາທະງາແຖກຌ

(Can Tho), ຑາກທຆາກາຌ

ຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ

ISET, Pan Nature, Care

ຓະນາທະງາແຖກຌ

(Can Tho), ຑາກທຆາກາຌ

ຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ

IRRI Oxfam; WWF

ຓະນາທະງາແຖກຌ

(Can Tho), ະຌະຘຄຓ

ຘາຈ, ຑາກທຆາທະງາຘາຈ

ຘຄຓ ຖະ ຓະຌຈທະງາ

ບຄກາຌ MECLEP ບຄກາຌ MECLEP, GTZ,

IUCN.

ຓະນາທະງາແຖກຌ

(Can Tho)

ກາຌຎະຽຓ ຌຏຌກະຍ ໃ ຽຍໃ ຄາກ

ຈຘະຌະຂບຄຏ ໄຓ ຘໃ ທຌປໃ ທຓຉໃ າຄໂເຌ

ຂຄຽຂຈຖ ໄ ຄກ ໄຓຍຍງຌງຄ

(ALEGAMES) ຆໃ ຄຽປຈປໃ ທຓກຍ

WOTRO (ຎະຽຈຽຌຽ ຖຌ) ຖະ

IUCN (ບາຆ )

ຘຌ ໄຓບຄຌ ໄາ ຖະ ກາຌ

ຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ

IHE - Delft Institute of Water

Education, ຓະນາທະງາແຖ

Wageningen

ຘະນະຑຌຘາກຌຽຑໃ ບຎກຎກ

ປກຘາາຓະຆາຈ (IUCN) -

ນທຈຌາຓ

ຓະນາທະງາແຖບຄກຄ

(An Giang), ຑາກທຆາ

ກະຘກາ - ຆຍຑະງາກບຌາ

ຓະຆາຈ

ກາຌໄຌທ ໄາກໃ ທກຍຏຌກະຍຂບຄກາຌ

ນຈຖຄຂບຄຉະກບຌ ຖະ ປໃ າຈຉໃ າຄໂ ຉໃ

ກາຌຏະຖຈກະຘກາ ຖະ ຆ ທຈກາຌຽຎຌດໃ

ຂບຄຎະຆາຆຌດໃ ຽຂຈຓໃ ຌ ໄາຂບຄຂບຄ

ນທຈຌາຓ (OXFAM).

ຓະນາທະງາແຖບຄກຄ

(An Giang), ຘຌໄຌທ ໄາ

ຓະນາທະງາແຖນໃ ຄຆາຈບຈຘະຉາຖ ,

ຓະນາທະງາແຖດາຄກຄ (ຑະຓ ໄາ),

Pan ap, Searca,

Summernet, LMPPI,

91

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຈ ໄາຌກາຌຑຈະຌາຆຌຌະຍຈ ຓະນາທະງາແຖຖາຖຄກບຌ (ແ),

ທະງາແຖກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ (ຖາທ),

ຓະນາທະງາແຖນໃ ຄຆາຈຈ ໄາຌກະຘກາ

(ກາຎຽງ).

ຍຖຘຈຎະກບຍບານາຌ

(Cooking Studio)

HCM USSH, ະຌະ

ຑຓ ຘາຈ

ຄກາຌໄຌທ ໄາ "ກາຌຈາຖຄຆ ທຈດໃ

ໃ າຓກາຄຘະຑາຍຌ ໄາຊ ໄທຓດໃ ຽຂຈຓໃ ຂບຄ

ຽຈຖຉາ - ນທຈຌາຓ" -

ຓະນາທະງາແຖ East Anglia -

Norwich - UK.

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

ຓະນາທະງາແຖຉໃ າຄໂຂບຄງ ຎໃ ຌ

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

IUCN, GEF, MFF, FAO

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

LUCCI, ກາຌຌາເຆ ໄ ໃ ຈຌ ຖະ ກາຌຎຍ

ຉທຉໃ ກາຌຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈດໃ ຂທຄ

ກທຄຌາຓ, ຓະນາທະງາແຖ Cologne,

ຎະຽຈຽງງຖະຓຌ

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

NUFFIC, ຽຌຽ ຖຌ, DAAD, ຽດງຖະ

ຓຌ, ຓະນາທະງາແຖ Gottingen

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

IRRI, NARD, ຓະນາທະງາແຖ

Cologne, CIAT

ຍຖຘຈ PAPACH, ຍຖຘຈ

Lac Hong

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

ຓະນາທະງາແຖ Komazawa, ງ ຎໃ ຌ.

ຏຌກະຍຂບຄກາຌຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາ

ບາກາຈຉໃ ຈຌຽໃ ບຌດໃ ຽຂຈບໃ າຄຌ ໄບງຉາຓ

ຆາງຐໃ ຄຑາກກາຄຂບຄນທຈຌາຓ

ຘະຊາຍຌບຉຌງຓ-ບກ

ກະຘາຈ ຖະ ກາຌຎໃ ຌຎຄ

ຈຌຒໄາບາກາຈ

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

LUCCI ຖະ ຓະນາທະງາແຖ

Colonge, ຽດງຖະຓຌ

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

NUFFIC, ຽຌຽ ຖຌ, ຓະນາທະງາແຖ

Gottingen

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

ບຄກາຌ JICA

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

ບຄກາຌ OXFARM ຘຌຑຈະຌາຆຌຌະຍຈ

ຓະນາທະງາແຖຽທ ໄ ຈ ໄາຌ

ກະຘກາ ຖະ ຎໃ າແຓ ໄ

ຽຌຽ ຖຌ, ບຈຘະຉາຖ : Tropenpos,

IRRI, NUTI SEA

Tropenpos, ຘຌກາຌ

ຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ

ຓະນາທະງາແຖແນຄຌ

(Thai Nguyen)

ກາຌຎຍຉທຈ ໄາຌກາຌຽກຍກໃ ທຑຈ ຉໃ ກາຌ

ຎໃ ຌຎຄຈຌຒໄາບາກາຈ ດໃ ຽຂຈຑຈບງຑາກຽ

ໜບ

ບຄກາຌ Care

International

ຓະນາທະງາແຖຈ ໄາຌ ຂທຄບຄກຄ (An Giang)

92

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ທະງາຘາຈຘຄຓ ຖະ

ຓະຌຈທະງາ

ຘຌໄຌທ ໄາກໃ ທກຍຎໃ າຽຂຈ

ປ ໄບຌ, ນທຈຌາຓ

ຘະຊາຍຌທະງາຘາຈຎໃ າແຓ ໄ

ນທຈຌາຓ

93

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 4: ຂງເຂດທຍງຕອງໄດຮບການຄນຄວາຕມຉາຉະລາຄ 4: ຂຄເຂຈ ໆ ງຄຉ ຬຄໄຈ ອຍກາຌຌວ າຉ ໆ ຓ

ຎະເຈ ຂຄເຂຈ ໆ ງຄຉ ຬຄໄຈ ອຍກາຌຌວ າຉ ໆ ຓ

ກາຎເງ

ກາຌຎໆຽຌແຎຄ ແລະ ກາຌວາຄແຏຌຌາໃຆ ໆ ຈຌໃຌສະຑາຍ ໆ ຓ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ.

ຑະລຄຄາຌຈແຌ ໆ ເຎຌໆາແອຄ ແລະ ຎະສຈຏຌຂຬຄຑະລຄຄາຌສາລຍກາຎເງ ເຑ ໆ ຬຎໆຽຌແຌຊໆາຌ

ຫຌ ແລະ ເຂ ໆ ຬຌໄຒຒາຂະໜາຈໃຫງໆ ຆ ໆ ຄຓ ຏຌກະຍຈ າຌລຍຉໆ ສໆ ຄແວຈລ ຬຓ ແລະ ລະຍຍຌເວຈ ລວຓ

ເຊຄຎະຆາກຬຌຎາ ແລະ ຆ ວຈກາຌເຎຌດໆຂຬຄຆາວກະສກຬຌຂະໜາຈຌ ຬງ.

ກຌໄກກາຌຈຉ ຄຎະຉຍຈກາຌຉຈຉາຓ ແລະ ອຍຓ ກຍໄຑແຫ ຄແລ ຄ ແລະ ຌ າຊ ວຓ ໃຌລະຈຍ ຬຄຊໆ ຌ.

ກຌໄກກາຌ ຓຬຄາຄຈ າຌກາຌເຄຌ ໆ ກໆຽວຂ ຬຄກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ໆ ໂຎໆຄໃສ ແລະ ກວຈ

ສຬຍໄຈ ຆ ໆ ຄລວຓເຬາ CSOs.

ກາຌຈແຫ ໆ ຄ ຌສາລຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ສາລຍກາຎເງ

ຆຬກຫາກຌໄກ ໆ ຎະຉຍຈໄຈ ໃຌກາຌສ າຄກາຌຓ ສໆວຌອໆວຓລະຫວໆາຄລຈ ແລະ ເຬກະຆຌ (PPP) ເຑ ໆ ຬ

ຍຌເາ ແລະ ຎຍຉວ.

ຎໆາໄຓ , ຂຬຄເສງ, ກະສກາ, ກາຌກໆ ສ າຄ, ກາຌຂຌສໆ ຄ, ວາຓຫ າກຫ າງາຄຈ າຌຆ ວະຑາຍ, ເຉກໂຌໂລຆ

ສ ຂຽວ ແລະ ກາຌສ າຄວາຓຬາຈສາຓາຈໃຫ ຂະແໜຄກາຌ.

ໂຄລໆາຄຑ ຌຊາຌ ໆ ເຂ ຓແຂຄດໆໃຌເຂຈຉວເຓ ຬຄ ແລະ ຆຌຌະຍຈ.

ກາຌເອຈຆຌລະຎະາຌ ແລະ ແຫ ໆ ຄຌ າ ໆ ຓ ດໆໃຌກາຎເງ ເຑ ໆ ຬຉຬຍສະໜຬຄໃຫ ຂະແໜຄກະສກາ.

ກາຌຎໆຽຌແຎຄກາຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ ແລະ ກາຌຎກຎໆາ

ຌ າສະຬາຈ ເຑ ໆ ຬສະໜຬຄໃຫ ກາຌຈາລຄຆ ວຈ

ກາຌຎະເຓ ຌວາຓຍຬຍຍາຄ

ກາຌວໃເຑ ໆ ຬຍຌເາແຍຍ GHG

ກາຌຌວ າາຄຈ າຌເສຈຊະກຈ-ສຄຓ ເຑ ໆ ຬເຂ າໃງ ຈະສາຈກາຌຈາລຄຆ ວຈຂຬຄວເອ ຬຌກະສກຬຌ

ແລະ ເຑ ໆ ຬຎະເຓ ຌວາຓສາຓາຈຂຬຄເຂາເ າໃຌກາຌຎຍຉວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ລະຍຍເຉ ຬຌໄຑ ໆ ຓ ຎະສຈຑາຍ ແລະ ກາຌຉຈສຌໃເຑ ໆ ຬອຍຓ ກຍວາຓສໆຽຄາກກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາ

ຬາກາຈ

ກາຌຒ ຌ ຌຎໆາໄຓ (ລວຓເຊຄ: ກາຌກຬຍກ , ຒ ຌ ຌ ແລະ ວຄ ຌ) ໃຌຎໆາຎະເຑຈຉໆາຄ

94

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ກຌໄກສ າຄແອຄຄໃ ເຑ ໆ ຬໃຫ ຓ ແຫ ໆ ຄ ຌສາລຍກາຌຎຍຉວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ໃຌກາຌ

ຑຈະຌາ ຬຄຊໆ ຌ.

ວາຓເຆ ໆ ຬຓໂງຄ ໆ ສາຌລະຫວໆາຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌຑຈະຌາເສຈຊະກຈ-ສຄຓ

ເສຈຊະສາຈຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ - ກາຌວໃຉຌ ຌ ແລະ ຏຌໄຈ ອຍ

ວາຓເຆ ໆ ຬຓໂງຄລະຫວໆາຄລະຍຍຌເວຈ ແລະ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ລະຍຍກາຌຉຈຉາຓຎໆາໄຓ

ສຓຏຌວຈແກວາຓອ ສ ກ

ກາຌເອຈກະສກາ (ກາຌ ຓຬຄ) ໃຌເຂຈຈຌ ຬງຆຌ

ກາຌວາຄແຏຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ (ລະຈຍຑຓສຌຊາຌ ກໆ ລະຈຍຍ າຌ)

ລາວ

ກາຌຎຍຎ ຄຍຌຆ ກາຈເອ ຬຌແກ ວ (GHGs) ໃຌລະຈຍສຄລວຓ ແລະ ແງກງໆຬງ; ກາຌເກຍກາ ແລະ ຎະ

ເຓ ຌຂ ຓຌຂໆາວສາຌກໆຽວກຍໄຑຑຍຈຉໆາຄ ແລະ ຏຌກະຍ ໆ ກໆຽວຂ ຬຄກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ;

ກາຌຎະເຓ ຌຈສະຌະຂຬຄຓວຌຆຌ, ວາຓຉ ຌຉວ, ວາຓສາຌ ກ ແລະ ກາຌກະາ ໆ ກໆຽວຂ ຬຄກຍກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ; ກາຌສ າຄຌະໂງຍາງ, ງ ຈະສາຈ ແລະ ຓາຈຉະກາຌເຑ ໆ ຬຎຍຉວ ແລະ ຍຌເາ

ກ.

ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ແຉໆເຍໆ ຄລຄເລກຈ າຌຏຌກະຍຉໆ ຂະແໜຄກາຌສະເຑາະ, ຆຍຑະງາກຬຌ

ແລະ ໂຄລໆາຄຄາຄກາງງະຑາຍ ແລະ າຄສຄຓ ແລະ ຬ ໆ ຌ.

ກາຌຎະເຓ ຌຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ຉວຆ ຍຬກາຄຈ າຌເສຈຊະກຈຓະຫາຑາກ

ແລະ ຂະແໜຄເຬກະຆຌ; ຊາຍຌຫາ ໆ ກໆຽວຂ ຬຄກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ໄຈ ຊ ກເຆ ໆ ຬຓສາຌເຂາໃຌ

ແຏຌຑຈະຌາເສຈຊະກຈ-ສຄຓຂຬຄລາວ ເອາະຓ ຌະໂງຍາງເຑ ໆ ຬຎຍຉວແຌວໃຈ ເຑ ໆ ຬໃຫ ສາຓາຈສ າຄ

ວາຓສຓຈ ຌລະຫວໆາຄກາຌຑຈະຌາເສຈຊະກຈ, ສຄຓ ແລະ ສໆ ຄແວຈລ ຬຓ?

ກາຌຎຍຉວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈໃຌລະຈຍຆ ຓຆຌ ຬຄຊໆ ຌ, ກາຌ ຓຬຄວາຓສໆຽຄາກກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ຏຌກະຍຂຬຄ CC ຉໆ ວາຓໝ ຌຄາຄຈ າຌສະຍຽຄຬາຫາຌ,

ຆຍຑະງາກຬຌຌ າ ແລະ ຬ ໆ ຌ.

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ກາຌຏະລຈກະສກາ; ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ

ກາຌຫຌເຎຌຉວເຓ ຬຄ.

ກາຌສ າຄແຍຍາລຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ເຑ ໆ ຬາຈະເຌາຄເລ ຬກຉໆາຄໃຌຬະຌາຈ; ກາຌຎະ

95

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ເຓ ຌວາຓຍຬຍຍາຄ ໆ ເກ ຈາກກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌຎຍຉວໃຌຈ າຌຉໆາຄ (ເຆໆ ຌ: ຈ າຌ

ກະສກາ, ສຄຓ ແລະ ກາຌຈາລຄຆ ວຈ, ຈ າຌງຄ-ຆາງ, ກາຌເ ໆ ຬຌງ າງຎະຆາກຬຌ, ສ ຂະຑາຍ); ກາຌ

ສໆ ຄເສ ຓກາຌຌາໃຆ ຑະລຄຄາຌຈແຌ; ຑຈະຌາຫ ກສຈກໆຽວກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌ

ຐ ກຬຍອຓໄລງະສ ຌ (ລວຓເຊຄກາຌອຍຓ ກຍໄຑຑຍຈ, ກາຌຎະເຓ ຌວາຓສໆຽຄ, ກາຌຎຍຉວ,

SDGs,... ແລະ ຬ ໆ ຌ)

ຌະໂງຍາງຉໆາຄເຑ ໆ ຬກາຌຎຍຉວໃຌຂະແໜຄກາຌ ໆ ຓ ວາຓຬໆຬຌໄຫວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

(ກະສກາ, ສະຑາຍແວຈລ ຬຓຉວເຓ ຬຄ, ກາຌຂຌສໆ ຄ, ສ ຂະຑາຍ ແລະ ຂະແໜຄເຂ ໆ ຬຌໄຒຒາ); ຏຌກະຍ

ຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ກາຌວາຄແຏຌຉວເຓ ຬຄໃຌຬະຌາຈ ແລະ ຓາຈຉະກາຌເຑ ໆ ຬຎກຎຬຄ

ສະຑາຍແວຈລ ຬຓຉວເຓ ຬຄ.

ສ າຄຓາຈຉະກາຌອຬຍຈ າຌເຑ ໆ ຬຎຍຉວໃຌເຂຈຉວເຓ ຬຄ ແລະ ຆຌຌະຍຈ; ສ າຄວາຓສາຓາຈໃຌກາຌຎຍ

ຉວ ສາລຍຑາກລຈ ໃຌຂະແໜຄກາຌຉໆາຄຄລະຈຍສຌກາຄ ແລະ ຬຄຊໆ ຌ ແລະ ໃຌລະຈຍຆ ຓຆຌ;

ເຏ ງແຏໆ ແລະ ຎຍຎ ຄຂ ຓຌຉໆ ສຄຓກໆຽວກຍຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ກາຌສະໜຍສະ

ໜຌາຄຈ າຌກາຌເຄຌ ແລະ ເຉກຌກຉໆາຄ.

ເຌ ໆ ຬຄາກວໆາຓ ກຈະກາຂ ຈ ຌແອໆາຈຫ າງດໆລາວ ແລະ ກຈະກາເຫ ໆ າຌ ຌ ສາຓາຈສ າຄຏຌກະຍາຄ

ລຍຉໆ ສະຑາຍແວຈລ ຬຓໄຉ ຈຌໄຈ . ສະຌ ຌ, ໆ ຄາເຎຌຉ ຬຄຓ ກາຌຌວ າ ເຑ ໆ ຬຆຬກຫາຍຌຫາ

ສໆ ຄແວຈລ ຬຓຈ າຌາຄຈ າຌລະຌ ແລະ ຍຌຫາກາຌຎຌເຎ ຬຌຂຬຄຌ າໄຉ ຈຌ.

ກາຌຎຍຉວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ສາລຍຆາວຌາ, ກາຌຍຌເາໄຑຑຍຈາກຌ າຊ ວຓ ແລະ

ແຫ ຄແລ ຄ; ເສຈຊະສາຈກໆຽວກຍຌ າ ແລະ ຎໆາ.

ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌ າສາກຌ

ຬາກຬຌສໆ ຄແວຈລ ຬຓ

ວ ກາຌຫ ຈຏໆຬຌກາຌຎໆຬງ GHGs າກຎໆາ ແລະ ຂະແໜຄກະສກາ

ຓ ຏຌຎະໂຫງຈຫ າງໜຬງຆາໃຈ ໆ ະໄຈ າກ REDD+ ໃຌລະຈຍຆ ຓຆຌ ຬຄຊໆ ຌ? ຂ ຈວາຓສາຓາຈ

ຂຬຄຬຄກາຌຑາກລຈດໆລາວ ໃຌກາຌຈຉ ຄຎະຉຍຈ REDD+ ຓ ຑຽຄຑແລ ວຍໆ? ແຓໆຌຫງຄແຓໆຌຍຈອຽຌ

ສາຌ ໆ ສຎຎ ລາວສາຓາຈອຽຌອ ເຑ ໆ ຬກຽຓວາຓຑ ຬຓຉໆ ກຍ REDD+?

ແຏຌຄາຌຫ ຈຏໆຬຌກາຌຎໆຬງກາຈ (ER-PD) ຂຬຄລາວ ສຬຈໆຬຄກຍແຏຌຑຈະຌາເສຈຊະກຈ-ສຄຓ

ແຫໆຄຆາຈ ແລະ ງ ຈະສາຈຉໆາຄຂຬຄຂະແໜຄກາຌແລ ວຍໆ ?

96

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຌ າຊ ວຓດໆຑາກໄຉ ຂຬຄລາວ

ວ ກາຌຑຈະຌາເຂຈສະຫຄວຌຫຌຌາໝ ດໆລາວ

ເຂຈຎໆາສະຫຄວຌດໆເຓ ຬຄສຄຬຄ, ຌະຬຌຫ ວຄວຽຄຌ, ສຎຎ ລາວ

ກາຌສ າຄແຍຍາລຬຄຎໆາໄຓ ດໆເຂຈຎໆາສະຫຄວຌເຓ ຬຄສຄຬຄ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ວາຓຫ າກຫ າງາຄຈ າຌຆ ວະຑາຍ ໆ ຉຈຑຌກຍກາຌຎກຏກ

ແລະ ສຈຎໆາ

ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ລະຍຍກາຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ, ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌກຬຍ

ກ ຎໆາ, ກາຌ ຓຬຄຆຍຑະງາກຬຌາຓະຆາຈ

ກາຌໆຬຄໆຽວເຆ ຄຬະຌ ລກໃຌເຂຈຎໆາສະຫຄວຌ

ຍຈຍາຈງຄຆາງ ແລະ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌຑຈະຌາສຄຓ, ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ກາຌຑຈະຌາແຍຍງ ຌງຄ

ກາຌຈາລຄຆ ວຈແຍຍງ ຌງຄ, ກາຌຍລກາຌາຄຌເວຈ, ວະງາສາຈຑຓສຌຊາຌ ແລະ ກາຌາລຬຄລະຍຍ

ຌເວຈຎະຆາກຬຌ ແລະ ຆ ຓຆຌ

ວາຓຍຬຍຍາຄຂຬຄຈຌຒາຬາກາຈໃຌໄລງະງາວ (ໆາຬໆຽຄ ແລະ າຄເລ ຬກຉໆາຄ) ແລະ ຓາຈຉະກາຌ/ງ ຈ

ະສາຈໃຌກາຌຎຍຉວ ໃຌແຉໆລະແຂວຄ/ເຓ ຬຄ (າຊາຓຓ ດໆວໆາ ເອາດາກຎໆຽຌແຎຄກຈະກາຫງຄແຈໆຂຬຄ

ຆາວກະສກຬຌ ເຑ ໆ ຬສ າຄວາຓເຂ ຓແຂຄ-ຉ າຌາຌຉໆ ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ເຑ ໆ ຬສ າຄ

ລາງອຍ ໆ ຈ ກວໆາ?)

ຫວຽຈຌາຓ

ຓຌລະຑຈາຄຈ າຌສໆ ຄແວຈລ ຬຓ

ກາຌຎະເຓ ຌວາຓຍຬຍຍາຄຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ າຄຬຬກໃຌກາຌຎຍຉວ

ຈຌເ ໆ ຬຌ ແລະ ລະຈຍຌ າະເລເຑ ໆ ຓຂ ຌດເຂຈແຓໆຂຬຄເຈລຉາ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ກາຌຏະລຈກະສກາ ແລະ ກາຌຈາລຄຆ ວຈຂຬຄຆ ຓຆຌ

ຓຌລະຑາວະາຄຌ າ, ກາຌກາຈຂຬຄເສງໃຌຌ າ ແລະ ຂະຍວຌກາຌກາຈຂ ເງ ຬ

ວາຓເຂ ຓແຂຄຌາຌຂຬຄສໆ ຄແວຈລ ຬຓ ແລະ ລະຍຍຌເວຈສຄຓ

ແຌວຈສ ຂຽວ ແລະ ເ ຬຂໆາງແຓໆຌ າຫວຽຈຌາຓ

ຓຌລະຑາວະາຄຌ າ ແລະ ຬາກາຈ, ແລະ ຌ າຊ ວຓ

97

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ສໆ ຄແວຈລ ຬຓ, ວະງາສາຈ ແລະ ເຉກໂຌໂລຆ

ຏຌກະຍາຄສຄຓຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌຑຈະຌາເສຈຊະກຈໄຎຽຄໆ ກຍກາຌຎກຎກອກສາສໆ ຄແວຈລ ຬຓ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ຉໆ ສາາລະຌະສ ກ

ກາຌຎຍຉວຉໆ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ກາຌ າຎະກຌາຄຈ າຌສະຍຽຄຬາຫາຌ ແລະ ແຫລໆຄຌ າ

ຎະຆາຆຌ ) ຆາວກະສກຬຌ (ຎຍຎ ຄວາຓສາຓາຈຂຬຄເຂາເ າແຌວໃຈ ເຑ ໆ ຬຎຍຉວເຂ າກຍ ກາຌຎໆຽຌແຎຄ

ຈຌຒາຬາກາຈ ໃຌຆ ວຈຎະາວຌ ແລະ ໃຌກາຌຏະລຈ.

ກາຌຈາລຄຆ ວຈຂຬຄຎະຆາຆຌ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ຉໆ ກາຌເອຈກະສກາ, ກາຌຎະຓຄ ແລະ ກາຌຈາລຄຆ ວຈ ໃຌ

ຍາຄເຂຈ ໆ ຓ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ແລະ ຓ ສະຑາຍໂລກອ ຬຌ

ກາຌສ ກສາສາກຌ, ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ກາຌຌວ າຈ າຌກາຌຑຈະຌາສາກຌ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ກາຌຏະລຈກະສກາ, ກາຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ ,ຏຌກະຍຂຬຄ

ໄຑາຓະຆາຈ, ແຫ ຄແລ ຄ, ຌ າຊ ວຓ (ຉໆ ກາຌ າຎະກຌາຄຈໆາຌສະຍຽຄຬາຫາຌ ໃຌສະຑາຍ ໆ ຓ ກາຌ

ຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌຈເລ ຬກແຌວຑຌ ແລະ ກາຌຍໆ ຓເຑາະເຑ ໆ ຬໃຫ ສາຓາຈຎຍຉວເຂ າກຍ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ,

ລະຍຍກະສກາ ໆ ສາຓາຈຎຍຉວເຂ າກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ, ກາຌຎໆຽຌລະຈກາຌຎກເຑ ໆ ຬຎຍຉວ

ເຂ າກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌກາງເຎຌຌ າເຂຓ, ກາຌໆຬຄໆຽຄ, ໄຑແຫ ຄແລ ຄ ,ຌ າຊ ວຓ ,ກາຌເຑໆ ຓຂ ຌຂຬຄລະຈຍຌ າະເລ ,ກາຌ

ຎຍກາຌຈາລຄຆ ວຈໃຫ ເຂ າກຍກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌຫຌເຎຌຉວເຓ ຬຄ, ຍຈຍາຈຂຬຄກາຌຎກຫ ຓຂຬຄຎໆາ ແລະ ກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌ ຓຬຄແຫລໆຄຌ າ ແລະ ກາຌໃຆ ດາຎາຍສຈຉຑ ຈ, ໂຄສ າຄຂຬຄຑ ຈ

ກາຌ ຓຬຄຆຍຑະງາກຬຌຌ າ, ກາຌຌາໃຆ ຑະລຄຄາຌສ ຂຽວ

ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈຉໆ ຑາກກາຄຂຬຄຫວຽຈຌາຓ ,າຄຬຬກາຄສຄຓ ,າຄຬຬກ

ຈ າຌເຉກຌກ, ລະຍຍຉ ຌໄຑ

ກາຌສ ກສາກໆຽວກຍກາຌວາຄແຏຌຌາໃຆ ໆ ຈຌ ໆ ຆາຌ ຄເຊຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

98

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ກາຌຌາໃຆ ຆຍຑະງາກຬຌຈຌແຍຍງ ຌງຄຑາງໄຉ ຏຌກະຍຂຬຄກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ

ກາຌສ ກສາກໆຽວກຍສາງຑຌຉໆາຄຂຬຄຫງ າ ໆ ຌແລ ຄ ຌຌ າຊ ວຓ ເຑ ໆ ຬສະຫຌຬຄວາຓຉ ຬຄກາຌ ຫງ າ

ສ ຂຽວເຎຌຬາຫາຌໃຫ ສຈກຌຫງ າ

າຄຬຬກຂຬຄກາຌຎຍຉວ ແລະ ຍຌເາຏຌກະຍາກກາຌຎໆຽຌແຎຄຈຌຒາຬາກາຈ ໃຌກາຌລ ຽຄສຈຌ າ

ເຑ ໆ ຬຎຍຎ ຄຆ ວຈກາຌເຎຌດໆຂຬຄຎະຆາຆຌໃຌເຂຈຬໆາຄຌ າ

99

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 5: ສະຖາບນຕາງໆ ທເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ "ອານາດການປກຄອງ" & “ພາກເອກະຊນ“ຉາຉະຣາຄ 5: ລະຊາຍຌຉໄ າຄໃ ໄ ຂ າຨໄ ຠແຌກ ໄ ຠລຌະຌາ "ວາຌາຈກາຌຎກວຄ" & “ພາກວກະຆຌ”

ຎະຈ ຆ ໄ ຂວຄລະຊາຍຌ າຌຌຏ ຂ າຨໄ ຠ

ກາຎ ງ

ພະຌກກາຌຎໄ ຽຌຎຄຈຌຟາວາກາຈ (DCC) 4

ພາ ກາຌຎໄ ຽຌຎຄຈຌຟາວາກາຈຂວຄກາຎ ງ (CCCA) 2

ວຄກາຌ NGO Forum (NGOF) 5

ຌໄ ງຄາຌກາຌພຈະຌາຆຍພະງາກວຌຂວຄໂຌ ໄ ຠ (YRDP) 1

PLAN (ວຄກາຌ NGO ລາກຌ) 1

ຣາ

ກຠກາຌຎໄ ຽຌຎຄຈຌຟາວາກາຈ 1

ວຄກາຌ REDD+ 1

DEQP, ກະຆຄຆຍພະງາກວຌາຠະຆາຈ ຣະ ລໄ ຄຈຣ ວຠ 1

IREP, ກະຆຄພະຣຄຄາຌ ຣະ ຍໄ ຨໄ 1

ລ ຌກາຌຎໄ ຽຌຎຄຈຌຟາວາກາຈ, NAFRI 1

ວຄກາຌ UNDP 1

ວຄກາຌ EU attaché 1

ະຌາາຌພຈະຌາວາຆ 1

ວຄກາຌ GIZ 1

ວຄກາຌ Green Discovery Laos 1

ລະຠາຠຎ ຄຉໄ ຄກະລກາຣາ 1

ກ ໄ ຠຍຣລຈຈາຨ ວຄ 1

ເຨຄຨຠຄພະຍາຄຢ ຌ 1

ຍຣລຈໄ ວຄໄ ຽ Tiger Trail Travel 2

ວຄກາຌ Green Adventure 2

ຨ າຌວາາຌຎາຠ ໂຆ 1

ກຠະງາລາຈ ຣະ ຉກເຌເຣຆ 2

100

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ກຠຆຍພະງາກວຌ າຠະຆາຈຣະລໄ ຄຈຣ ວຠ 1

ກຠພະຣຄຄາຌ ຣະ ຍໄ ຨໄ 1

ກຠກະລກາ ະ ຎໄ າໂຠ 3

ຽຈຌາຠ

ເຄກາຌ AMD ມ ໄ ຠ ວຄ Chau Thanh, ຂຄ Ben Tre 1

ກຠກະລກາ ຣະ ພຈະຌາຆຌຌະຍຈ, ຠ ວຄ Chau Thanh, ຂຄ Ben Tre 1

ະຌະກາຠະກາຌຎະຆາຆຌຂວຄຠ ວຄ, ຠ ວຄ 8, HCMC 1

ລະພາຎະຆາຆຌຂວຄຂຈ 15, ຠ ວຄ 8, HCMC 1

ພະຌກຆຍພະງາກວຌາຠະຆາຈ ຣະ ລໄ ຄຈຣ ວຠ, ຂຄ Ben Tre 2

ຂະໜຄຆຍພະງາກວຌຌ າ, ພະຌກຆຍພະງາກວຌາຠະຆາຈ ຣະ ລໄ ຄຈຣ ວຠ, ຠ ວຄ

Chau Thanh, ຂຄ Ben Tre

1

ພະຌກວ ຉ ຌງຠ, ວ ກກະລາຈ ຣະ ກາຌຎໄ ຽຌຎຄຈຌຟາວາກາຈ, ຂຄ Ca Mau 1

ພະຌກກະລກາ ຣະ ພຈະຌາຆຌຌະຍຈ,ຂຄກາຄຍຌ (Quang Binh) 2

ລາຂາຈ າຌກາຌຎະຠຄຂວຄຂຄ Quang Binh 2

ລາຂາຈ າຌລຈຉະະພຈຂວຄຂຄ Quang Binh 1

ລາຂາຈ າຌກາຌພກະຌາຆຌຌະຍຈຂວຄຂຄ Quang Binh 1

ລາຂາຈ າຌກາຌຎ ກພ ຈ ຣະ ກາຌຎກຎກຨກລາຉ ຌໂຠ ໄ ຎ ກຂວຄຂຄ Quang Binh 1

101

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 6: ຜທເຂາຮວມໃນກມສນທະນາ "ນກວຊາການ"ຉາຉະລາຄ 6: ຏ ໆ ເຂ າອໆວມໃຌກ ໆ ມສຌະຌາ "ຌກວຆາກາຌ"

ຎະເຈ ຆ ໆ ຂຬຄສະຊາຍຌ ະຌະ/ສະຊາຍຌ າຌວຌຏ ເຂ າອໆວມ

ກາຎ ເງ

ມະຫາວະງາໄລແຫໆຄຆາຈຈ າຌກະສກາ ະຌະຎະມຄ 1

ະຌະວສະວະກາກະສກາ 1

ສ ຌ ຌວ າຈ າຌກະສກາ ແລະ ສໆ ຄແວຈລ ຬມ 6

ະຌະຬ ຈສາຫະກາກາຌກະເສຈ 1

ຍຌຈຈວະຌາໄລ 2

ະຌະຎໆາໄມ 1

ພະແຌກ ຌວ າ ແລະ ສໆ ຄເສ ມ 1

ມະຫາວະຌາໄລເອໆ ຄສາຣຌ ະຍຄຂະ

ມມ (Heng Samrin

Thbongkhmum)

ສະຊາຍຌກາຌສກສາຈ າຌເຉກຌກ 1

ະຌະກະສກາ 5

ຫຬຄກາຌວໃ ແລະ ພຈະຌາຆ ມຆຌ 1

ະຌະຬກສຬຌສາຈ ແລະ ມະຌ ຈສາຈ 2

ຫຬຄກາຌແຏຌກາຌ ແລະ ກາຌເຄຌ 3

ສະຊາຍຌພາສາຉໆາຄຎະເຈ 1

Foundation Office 1

ຫຬຄກາຌ າຎະກຌ ຌຌະພາຍ 1

ມະຫາວະງາໄລສະເວຣຽຄ (Svay

Rieng)

ຌກ ຌວ າາກະຌະຉໆາຄ 7

ລາວ

ມະຫາວະງາໄລແຫໆຄຆາຈລາວ ະຌະສກສາສາຈ 1

ະຌະກຈໝາງ ແຍະ ວະຌາສາຈກາຌເມ ຬຄ 1

ະຌະວະງາສາຈສໆ ຄແວຈລ ຬມ 1

ະຌະເສຈຊະສາຈ ແລະ ຍລຫາຌ ລະກຈ 1

102

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາຉາຉະລາຄ 6: ຏ ໆ ເຂ າອໆວມໃຌກ ໆ ມສຌະຌາ "ຌກວຆາກາຌ"

ຎະເຈ ຆ ໆ ຂຬຄສະຊາຍຌ ະຌະ/ສະຊາຍຌ າຌວຌຏ ເຂ າອໆວມ

ກາຎ ເງ

ມະຫາວະງາໄລແຫໆຄຆາຈຈ າຌກະສກາ ະຌະຎະມຄ 1

ະຌະວສະວະກາກະສກາ 1

ສ ຌ ຌວ າຈ າຌກະສກາ ແລະ ສໆ ຄແວຈລ ຬມ 6

ະຌະຬ ຈສາຫະກາກາຌກະເສຈ 1

ຍຌຈຈວະຌາໄລ 2

ະຌະຎໆາໄມ 1

ພະແຌກ ຌວ າ ແລະ ສໆ ຄເສ ມ 1

ມະຫາວະຌາໄລເອໆ ຄສາຣຌ ະຍຄຂະ

ມມ (Heng Samrin

Thbongkhmum)

ສະຊາຍຌກາຌສກສາຈ າຌເຉກຌກ 1

ະຌະກະສກາ 5

ຫຬຄກາຌວໃ ແລະ ພຈະຌາຆ ມຆຌ 1

ະຌະຬກສຬຌສາຈ ແລະ ມະຌ ຈສາຈ 2

ຫຬຄກາຌແຏຌກາຌ ແລະ ກາຌເຄຌ 3

ສະຊາຍຌພາສາຉໆາຄຎະເຈ 1

Foundation Office 1

ຫຬຄກາຌ າຎະກຌ ຌຌະພາຍ 1

ມະຫາວະງາໄລສະເວຣຽຄ (Svay

Rieng)

ຌກ ຌວ າາກະຌະຉໆາຄ 7

ລາວ

ມະຫາວະງາໄລແຫໆຄຆາຈລາວ ະຌະສກສາສາຈ 1

ະຌະກຈໝາງ ແຍະ ວະຌາສາຈກາຌເມ ຬຄ 1

ະຌະວະງາສາຈສໆ ຄແວຈລ ຬມ 1

ະຌະເສຈຊະສາຈ ແລະ ຍລຫາຌ ລະກຈ 1

103

ການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ຂງເຂດທກຽວຂອງຂອງສະຖາບນການສກສາຂນສງໃນ ກາປເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ: ສະພາບປດຈບນ ແລະ

ທາອຽງໃນຕໜາ

ຕາຕະລາງ 7: ຜເຂາຮວມໃນກມສນທະນາທເປນ "ນກສກສາ"ຉາຉະລາຄ 7: ຏ ເຂ າອວມໃຌກ ມສຌະຌາ ເຎຌ "ຌກສກສາ"

ຎະເຈ ຆ ຂຬຄສະຊາຍຌ ແຏຌຄາຌ າຌວຌຏ ເຂ າອວມ

ກາຎ ເງ ມະຫາວະງາໄລແຫຄຆາຈຈ າຌກະສກາ ຎະລຌງາໂຈ າຌກາຌ ມຬຄ

ຆຍພະງາກຬຌາມະຆາຈ

12

ມະຫາວະງາໄລສະເວຣຽຄ (Svay

Rieng)

ຎະລຌງາໂຈ າຌກະສກາແຍຍງ ຌງຄ 7

ມະຫາວະງາໄລເອຄສາຣຌ ະຍຄກະ

ມາ (Heng Samrin

Thbongkhmum)

ຎະລຈງາຉ ເສຈຊະສາຈກະສກາ 6

ລາວ ມະຫາວະງາໄລແຫຄຆາຈລາວ ຎະລຌງາຉ ຈ າຌກາຌວາຄແຏຌ ແລະ ພຈະຌາ 5

ມະຫາວະງາໄລສ ພາຌ ວຄ ະຌະວສະວະກາ 4

ະຌະເສຈຊະສາຈ ແລະ ກາຌຬຄຽວ 4

ະຌະກະສກາ 4

ະະຌກະສກາ ແລະ ຆຍພະງາກຬຌຎາໄມ 4

ຫວຽຈຌາມ ມະຫາວະງາໄລໂອ ມຌຈ າຌວສຄມ

ສາຈ ແລະ ມະຌ ຈສາຈ /

ມະຫາວະງາໄລແຫຄຆາຈຫວຽຈຌາມ

ຎະລຌງາຉ ຈ າຌພ ມ ສາຈ 2

ຎະລຌງາຉ ຈ າຌສຄມສາຈ 3

ຎະລຌງາຉ ຈ າຌກາຌສກສາຉວເມ ຬຄ 2

ມະຫາວະງາໄລເວ ຈ າຌກະສກາ ແລະ

ຎາໄມ

ຍລະຍ 14

Co-funded by theErasmus+ Programmeof the European Union

Reference Number: 573964-EPP-1-2016-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP

ບດລາຍງານສະບບນ ເປນເອກະສານປດທາຍຂອງແຜນວຽກທ 2 (WP2)

“ການຄນຄວາ ແລະ ການວໄຈເຊງເລກ ວາດວຍການຄນຄວາ ແລະ ການພດທະນາ (R

& D) ກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ການຮຽນຮທອງໃສຄວາມສາມາດ

ໃນບນດາປະເທດພາຄຕາງໆ”. ບດລາຍງານນ ຊໃຫເຫນສະພາບປະຈບນ ແລະ

ຄວາມຕອງການໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາ ຂອງປະເທດກາປເຈຍ, ລາວ

ແລະ ຫວຽດນາມ ໂດຍເນນໜກເປນພເສດດານການໃຫການສກສາ ແລະ

ການສາງຂດຄວາມສາມາດຂອງ ສະຖາບນການສກສາຊນສງ (HEIs). ຜນຂອງການປະເມນ

ຊໃຫເຫນວາ ໃນຂະນະທເຮາຮບຮສະພາບຄວາມເປນຈງກຽວກບຜນກະທບຂອງການປຽນແປ

ງດນຟາອາກາດ ແລະ ເຫນໄດຜນສະທອນຂອງມນ ໃນຫາຍຂງເຂດຂອງປະເທດ, ການຄນຄວາ

ແລະ ພດທະນາໃນລະດບຊາດ ເພອຫດຜອນຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມ

ນຍງຖວາຢໃນຂນຕອນລເລມເທານນ.

www.climate-react.eu