پويايي توسعه و همگرايي باروري اقوام در ايران

محم�د جالل عّب�اسي شوازي

حاتم حسيني

تي ناي پنگ

چهارمين کنفرانس انجمن جمعي�ت شناسي ايران

، دانشگاه تهران1386 اسفند 15و 14

الگوي تغييرات باروري کاهش هم زمان باروري در تمام مناطق

ن�ي توليدمثل Cجغرافيايي و گروه هاي سهاي ايران از نظر سطح باروري ‌توزيع استان

:1379در سال 1زير سطح جايگزيني )2نزديک سطح جايگزيني )3( باالي سطح جايگزيني )32)٪ نتيجه : به نظر می رسد پويايي الگوهاي

باروري در ايران حول سه محور مذهب، قومي�ت و شرايط اقتصادي ـ اجتماعي

تّبيين تغييرات باروري

( برنامه1999آقاجانيان و مهريار :)‌‌ يتنظيم خانواده.

( تغييرات 2000عّب�اسي شوازي :)اي.‌اجتماعي و انديشه

( توسعه2005ميرزايي :)‌ ي اقتصادي واجتماعي.

( توسعه ي اجتماعي و 2005عرفاني )برنامه ي تنظيم خانواده

... و

هدفهاي قومي در:‌بررسي تفاوت( گذار باروري1بندي گذار‌( زمان2ي گذار‌( سرعت کاهش باروري در دوره3( استمرار گذار و 4هاي قومي ‌( همگرايي باروري گروه5

بررسي نقش تغييرات توسعه در تغييراتباروري گروه هاي قومي با کنترل اثر

برنامه ي تنظيم خانواده

سئوال چه تفاوت هايي ميان گروه هاي قومي از نظر

زمان بندي، شد�ت و استمرار گذار باروري وجود دارد؟

آيا برآوردها از ايده ي همگرايي باروريگروه هاي قومي در ايران حمايت مي کند؟

اي بين تغييرات توسعه و تغييرات ‌چه رابطههاي قومي وجود دارد؟‌باروري در ميان گروه

هاي تنظيم خانواده، ‌با کنترل اثر برنامههمّبستگي توسعه و تغييرات باروري چگونه

خواهد شد؟

شناسي‌ها و روش‌دادهروش تحقيق: تحليل ثانويهي زماني بررسي:‌گستره )بررسي گذار و همگرايي 1379-1351هاي ‌( سال1

باروري( )بررسي تغييرات توسعه و 1375-1365( سال هاي 2

باروري( :استان ايران24جمعيت آماري

هاي قومي موردبررسي: فارس، تhرک، ‌گروهکhرد و بلوچ

زمان بندي، شد�ت و استمرار گذار باروري: مقايسه ي بين قومي

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

سال هايتقويمي

لكي

ورارنب

زامي

آذ. شرقي آذ. غربي �ردستان ك سمنان بلوچستان سيستانو

همگرايي قومي در تجربه ي گذار باروري

شاخص همگرايي

100

tTotal

tEthnictTotal

TFR

TFRTFR

,

,, )(CI

همگرايي باروري گروه هاي قومي با روندهاي مل�ي

-140

-120

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

1351 13521353 1354 13551356 13571358 1359 13601361 13621363 1364 13651366 13671368 13691370 1371 13721373 13741375 1376 13771378 1379

سال هايتقويمي

ها

ت اوتف

صددر

�رك ت �رد وك �رك ت �رد ك فارس بلوچوغيربلوچ

ي ‌همگرايي بين قومي در تجربهگذار باروري

- 160

- 140

- 120

- 100

- 80

- 60

- 40

- 20

0

20

40

سال هايتقويمي

ها

ت اوتف

صددر

�رك ت �رد وك �رك ت �رد ك بلوچوغيربلوچ

گذار در وضعي�ت توسعه (1375-1365)

كل

1375در سال وضعيت پايينتوسعه ط�متوس باال

1 ـ ـ تهران باال

ل سا

در 13658 ـ

بوشهر، خوزستان، مازندران، فارس،

گيالن

اصفهان، ،يزد

سمنان

متو�سط

15

كهگيلويهردستانhك ،

سيستان و بلوچستان

كرمان، كرمانشاه، چهارمحال و بختياري،

لرستان، خراسان، زنجان، ايالم، مركزي،

. آذ، همدان، هرمزگان، غربي.شرقي، آذ

ـ پايين

24

3 17 4 كل

(1365-1375گذار باروري )

1375 1365وضعي�ت باروري

ـــــــ

بوشهر، آذر شرقي، آذر غربي،چهارمحال و بختياري، فارس،

همدان، هرمزگان، ايالم، كرمان، كرمانشاه، خراسان، خوزستان،

كhردستان،كهگيلويه و بويراحمد، سيستان و بلوچستان، لرستان،

زنجانيزد،

طّبيعيفرزند و 6(

)بيشتر

بوشهر، هرمزگان، ايالم، كرمان، خراسان،

خوزستان، كهگيلويه و بويراحمد، زنجان

،سيستان و بلوچستان

گيالن، اصفهان،مازندران، مركزي،

تهرانسمنان،

گذار‌درحال)9/5-3(

آذر شرقي، آذر غربي،چهارمحال و بختياري،

فارس، گيالن، اصفهان،مازندران، همدان، كرمانشاه،

سمنان،لرستان، مركزي، يزد تهران، كhردستان،

ـــــــشده‌كنترل

تر‌و كم 9/2 (

1365توسعه و باروري:

كل

باروريت �وضعيوضعي�ت كنترل شتوسعه

دهدرحال گذار طّبيعي

1 ـ تهران ـ باال

ل سا

در 1365

8 ـ

اصفهان،گيالن،

مازندران، سمنان

يزدبوشهر، خوزستان، فارس، متوس

ط

15 ـ مركزي

كرمان، كرمانشاه، چهارمحال و بختياري، لرستان، خراسان، زنجان،

همدان، غربي،. شرقي، آذ.آذايالم، هرمزگان، كهگيلويه و بويراحمد،

ردستانhك ، سيستان و بلوچستان

پايين

24 3 17 4 كل

1375توسعه و باروري:

كلباروريت �وضعي

وضعي�ت كنترل شدهتوسعه درحال گذار

طّبيعي

4 اصفهان، سمنان، تهرانيزد،

ـ ـ باال

ل سا

در 13

75

17

شرقي،.آذ غربي،.آذگيالن، مازندران،

كرمانشاه، همدان، لرستان، مركزي،

چهارمحال و بختياري، ،فارس

بوشهر، كرمان، خراسان، زنجان، ايالم، ‌،خوزستان، هرمزگان

ـ�متوس

ط

3 ردستانhك ،كهگيلويه و بويراحمد

سيستان و ـ بلوچستان پايين

24 13 11 4 كل

تغييرات توسعه و تغييرات (1375-1365باروري)

همّبستگي تغييرات توسعه و تغييرات باروري)1365-1375(

همّبستگي توسعه و باروري

ها‌گروهي

قومي

1375 1365

Sig r Sig r Sig r

246/0 754/0094/0

906/0-

754/0

246/0- اقلي�ت

937/0063/0-

498/0

502/0-

165/0

835/0- اكثري�ت

ها‌يافتههاي قومي سطوح ‌ گروه1379-1351هاي ‌طي سال

ا روندهاي باروري مشابهي را با سطوح و متفاوت ام�روندهاي مل�ي باروري تجربه کردند.

بندي گذار، ميزان کاهش ‌هاي قومي در زمان‌تفاوتي گذار، رسيدن به باروري سطح ‌باروري در دوره

جايگزيني و استمرار کاهش باروري.هاي ‌ي جديدي است که از سال‌همگرايي باروري پديده

خ نموده است.1370ي ‌ي دهه‌ميانه hر اي متفاوتي تجربه شده ‌گذار باروري در شرايط توسعه

است.اي و تعامل اجتماعي ‌رسد تغييرات انديشه‌به نظر مي

ي توسعه و باروري و ‌عامل اصلي تغيير در رابطههمگرايي باروري در ايران است.