ΤριμΗνΗ ΠΕριοΔιΚΗ ΣυγΚομιΔΗ

γραμμαΤων Και ΤΕχνων

ΔΕΚ 2013 - ΦΕΒ 2014

5ο ΕΤοΣ ΕΚΔοΣΗΣ

ISSN: 2241-2212

ΤΕΥΧΟΣ 18

καλα χριστουγεννα

Τα συναισθήμαΤα Τα οποια απορρέουν απο Τα

ανΤικέιμένα, ή αναγκή για έμπορική συν-διαλλαγή, ακομα και οι αναμνήσέισ απο γλυ-καναλαΤα έθιμα, συνθέΤουν Τήν καΤανοήσή

Τήσ γιορΤήσ Των ΧρισΤουγέ ννων. καθέΤι,οφέιλέι πρωΤισΤωσ να ανΤικέιμένοποιήθέι ,ωσΤέ σΤή συνέΧέια να έπιβέβαιωθέι. διαδικα-σια απαραιΤήΤή για να βρέι καθέ έννοια αιΤια

υπαρξήσ και ένΤέλέι ορθοΤήΤα / αλήθέια.

οΜαΔα εκΔοσΗσΔημήτρης Δικαίος

Μαρία ΡοδοπούλουΜπατίστας Μαλαματένιος

υπεύθυνη ύληςΜαρία Ροδοπούλου

σύνταξη - σελιδοποίησηΔημήτρης Δικαίος

γραφιστική επιμέλειαΑννα Στράνη

εξώφυλλο τεύχουςπαιδιά σε εξαθλίωση

γλωσσική επιμέλεια - ΔιόρθωσηΜπατίστας Μαλαματένιος

Φωτογραφία - κολάζΒάγγη Χατζησταμάτη

σκιτσογραφίαΓιώργος Ασημακόπουλος

ιστοσελίδα περιοδικούsodeia.net

ηλεκτρονικό ταχυδρομείοsodeia@ymail.com

τηλέφωνο επικοινωνίας694 717 600 5

κατηγορία εντύπουσυγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων

εδρα παραγωγήςΣπέτσες, Ελλάδα

ταχυδρομική διεύθυνσηΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΟΔΕΙΑ

Ελλη ΤζιάμουΣΠΕΤΣΕΣ τ.κ.180 50

επιμέλεια προεκτύπωσηςΜπατίστας Μαλαματένιος

εκτύπωση - ΒιβλιοδεσίαΓραφικές Τέχνες ASO

Ι. & Ε. Σαββογλίδου Ο.Ε.Χίου 49, Αθήνα. τ.κ.104 39

ISSN 2241-2212

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκλη-ρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν ανα-φέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφακείμενα εκφράζουν την άποψη των αρ-θρογράφων τους και όχι, του περιοδι-κού στο σύνολό του. Καλή Ανάγνωση

επόμενο τεύχος από τις 15/03 στα βιβλιοπωλεία

Βασίλης Μίχος, Γιάννης Τόλιας, Κορ-

νήλιος Ρουσάκης, Ζιζάνιο, Γιώργος

Ρούσσος, Ματθαίος Ματθαιάδης,

Μαρία Ροδοπούλου, Απόστολος Θη-

βαίος, Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης,

Μπατίστας Μαλαματένιος, Ματίνα

Αναγνωστοπούλου, Ισαβέλλα Μή-

τρου, Δημήτρης Τρωαδίτης, Κατε-

ρίνα Κατσίρη, Δημήτρης Δικαίος,

Κωνσταντίνος Ιωαννίδης, Αλέξης

Αντωνόπουλος, Σταμάτης Καβαλλά-

ρης, Τζένη Κουφοπούλου.

τεύχος 18

συγγραφική ομάδακατά σειρά θεμάτων

περιεχόμενα

04 ΑπΟψη

Λέξεις τρυφερές και αέρινες

05 θΕΣη

Σκέψη και πράξη

06 θΕΑΤρΟ

Βασίλης Ζιώγας

09 ΖιΖΑνιΟ

Εφιάλτης από το μέλλον

10 ΚινημΑΤΟγρΑφΟΣ

Meet John Doe (1941)

14 πΕΖΟ

Σεβίγια

16 πρΟΣωπΑ

Μήτσος Παπανικολάου

20 ΟΔΟιπΟριΚΟ

Μικρό οδοιπορικό στο Κ.Βιετνάμ

23 μΕΤΑφρΑΣη

Aziz Nesin

24 ΔιηγηΣΕιΣ

Ο δρόμος

26 θΕΣη

Τα δώρα των Χριστουγέννων

27 πΟιηΤιΚη πΑιΔΕιΑ

Έκτωρ Κακναβάτος

28 πΟιηΤιΚΟΣ ΛΟγΟΣ

7 ποιητές γράφουν

31 ΒιΒΛιΟ - νΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕιΣ

Χειμερινές αφίξεις

32 ΤΕΛΕΥΤΑιΑ ΣΕΛιΔΑ

Ταριχεύειν

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

06

10

16

20

23

θεΑτρoΒΑσιΛησ ζιωγΑσ

ΚιΝημΑτογρΑφοσMeet John Doe - Frank Capra

προσωπΑμητσοσ πΑπΑΝιΚοΛΑοΥ περι ποιησησ

οδοιποριΚοστο ΚεΝτριΚο ΒιετΝΑμ

μετΑφρΑσηΑζιζ ΝεσιΝ

Ίσως η μεγαλύτερη τραγωδία στηνσπαραχτική ιστορία του ανθρώπουείναι η απέλπιδα προσπάθειά του ναδιδάξει τη γλώσσα. και πρόκειταιπράγματι για ματαιοπονία έτσι όπωςτην προσεγγίζουν πια, γιατί οι λέξειςμεταφέρουν συναισθήματα που δεναποστηθίζονται σαν μαθηματικοίτύποι – μονάχα το καταφέρνουν καρ-τερικά και ψιθυριστά, στα πιο ανήλιακαλοκαιρινά πρωινά ή τις αφέγγα-ρες, ομιχλώδεις νύχτες.

οι καθηγητές, προσεγγίζουν τις λέ-ξεις σαν μουντζούρες στο χαρτί• τιςαναλύουν μέχρι να ξεφτίσουν καιμόνο τότε θεωρούν πως αξίζουν.Άλλοι, πάλι, παραμένουν ασυγκίνητοι– είναι οι εχθροί των συναισθημά-των, όσοι δεν γνώρισαν το σκίρτηματης καρδιάς και ξέρουν μόνο πώς ναείναι συνηθισμένοι μεγάλοι. ξηλώ-νουν, όλοι αυτοί, κάθε ίχνος παιδικό-τητας και το αντικαθιστούν με την

αυστηρή λογική τους. Τα παλάτιατων αιθέρων – που τόσο συχνά χα-ζεύαμε και απεραντολογούσαμε –έχουν αναλυθεί από φυσικούς καιπλέον δεν τους συγκινούν. ο ήλιος,που εμπνέει στην πλάση ζωή, είναιμια πύρινη σφαίρα ακόμη.

δεν μας χαϊδεύουν πια οι λέξεις, τιςέχουμε ξεχάσει. αν τις αφήνουμεποτέ να μας συνεπάρουν σε μαγε-μένα σύμπαντα αυτό συμβαίνει μο-νάχα στιγμιαία, πρωτούεπιστρέψουμε στην αίθουσα τηςπλήξης για να γνωρίσουμε τις διαρ-θρωτικές λέξεις. ακόμη, επιπρό-σθετα, επιπλέον κτλ. μα πούξεχάστηκε αυτό το διαρκές “και” που,σαν να είχε γαντζωθεί στο στόμα μαςστο δημοτικό, το αναμασούσαμε μεκάθε ευκαιρία; πόσο πιο ζωντανά τασυναισθήματα τότε, πόσο πιο έν-θερμη η λαχτάρα για ζωή! Τώρα πια,που ανέλυσαν και τη γλώσσα, πρέπεικανείς να χτίσει το δικό του άσυλο,στον δικό του χάρτινο παράδεισο ναοχυρωθεί.

4

απ

οψ

η

του Βασίλη μίχουΛέξεις τρυφερές και αέρινες

5

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netθ

εΣ

η

του γιάννη τόλιαΣκέψη και πράξη

Η σκέψη είναι διαδικασία του μυαλού. έπεξεργάζεται, συμπεραίνει και παίρνει αποφάσεις.

αν έχει αρωγό και μια πλούσια φαντασία, τόσο το καλύτερο.ή πράξη είναι η εφαρμογή, η υλοποίηση της σκέψης.

ή πράξη είναι μια σκηνή της ζωής, που συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις μας.

γι’ αυτό κι εκτέλεση μιας πράξης είναι συγκλονιστική,από το ακαριαίο έως το αιώνιο της διάρκειας της.

κι αν το χέρι της σκέψης το κρατάει στοργικάο αθώος ή ένοχος προσχεδιασμός,

την πράξη την αποθεώνει η στιγμιαία επινόηση.

Άλλωστε οι ανεξίτηλες στο χρόνο πράξειςείναι μόνο αυτές που απαρνήθηκαν τη μνήμη της σκέψης

και αυτόνομα επιχείρησαν.

6

θεατρο

Ο ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΖΙΩΓΑτου Κορνήλιου ρουσάκη

ο Βασίλης Ζιώγας γεννήθηκε στηθεσσαλονίκη το 1937. έγκατέλειψετην πόλη μικρός και εγκαταστάθηκεστην αθήνα. φοίτησε στο αμερικά-νικο κολέγιο Ψυχικού, όπου, σε ηλι-κία 14 χρόνων, έγραψε κι ανέβασε τοπρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο Ηψευδομένη στάφυλος.ή πρώτη του εμφάνιση στον λογοτε-χνικό στίβο έγινε με την ποιητικήσυλλογή 21 σπουδές για μικρό στίχο.σύντομα «αφήνει πίσω» του την ποί-ηση και στρέφεται στη θεατρικήγραφή. ανήκει στους σημαντικότε-ρους νεοέλληνες θεατρικούς συγγρα-φείς. στη δεκαετία του '50 ταξίδεψεαρκετά, έζησε για ένα διάστημα στοπαρίσι κι έγραψε πολλά θεατρικάέργα, τα οποία παρουσιάστηκαν καιδημοσιεύτηκαν στην έλλάδα και στοεξωτερικό. έπίσης, μετέφρασε για

πρώτη φορά στην έλλάδα έργα τωνιονέσκο και μπέκετ, κατά παραγγε-λία της κρατικής ραδιοφωνίας.

“Η γραφή του συνδυάζει

την ποιητική διάσταση με

το πικρό χιούμορ και τον

κυνισμό χωρίς να μπορεί

να αναχθεί σε συγκεκρι-

μένα λογοτεχνικά πρό-

τυπα, ελληνικά ή

ευρωπαϊκά. Συνδυάζει δη-

μιουργικές επιρροές από

τον υπερρεαλισμό, την ψυ-

χανάλυση, το αρχαίο

δράμα και την ελληνική

λαϊκή παράδοση.”

7

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netθ

εατρο

Το πρώτο του θεατρικό έργο ήταν Το

προξενιό της Αντιγόνης (1958). πρό-κειται για ένα μονόπρακτο, μια κωμι-κοτραγική ιστορία μέσα από τηνοποία διακρίνεται ο πόνος και το πα-ράλογο της ανθρώπινης ζωής, πουπαρουσιάστηκε για πρώτη φορά απότον θίασο «δωδέκατη αυλαία» καιστη συνέχεια από το έθνικό θέατροκαι το κρατικό θέατρο βορείου έλ-λάδος. οι γονείς της αντιγόνης αδυ-νατούν να δεχτούν το θάνατο τηςαγαπημένης τους κόρης κι έτσι δημι-ουργούν την πεποίθηση πως βρίσκε-ται σε ταξίδι. διατηρώντας μέσα στοσπίτι τους την κάρα του κοριτσιού,τη στολίζουν νύφη και αναζητούν κά-ποιον για να την παντρέψουν, έστωκαι σαν νεκροκεφαλή, αφού δενείχαν τη χαρά να τη δουν νυφούλαόσο ήταν ζωντανή. ακολούθησαν πα-ρουσιάσεις του έργου από θιάσουςτης αυστρίας και της έλβετίας. αντίστοιχη πορεία στο εξωτερικόείχαν και τα μονόπρακτα Οι μπριζό-

λες και Η σταφίδα ή το ψυχοπαίδι. Τομονόπρακτό του Το λαστιχένιο φέρε-

τρο ανέβηκε στις όπερες της βόννηςκαι του βερολίνου, σε μουσική αρ-γύρη κουνάδη. στην εργογραφία τουσυναντούμε ακόμη την Κωμωδία της

μύγας, τα Πασχαλινά Παιχνίδια, το

Μπουκάλι, τις Χρωματιστές γυναίκες.

στην Κωμωδία της μύγας, ο ανακρι-τής και ο δολοφόνος είναι τα δύοπρόσωπα που συγκρούονται σ' όλητη διάρκεια του έργου. μέσα από μιαφαρσική ανάκριση, με πολλά αλλη-

γορικά στοιχεία, ξετυλίγεται στησκηνή η πολύ σύνθετη ταυτότηταενός σύγχρονου ανθρώπου και τουκοινωνικού μοντέλου που αντανα-κλάται σ' αυτόν.για τα Πασχαλινά παιχνίδια (1965),που παρουσιάστηκαν με τον τίτλοΑστική Μυθολογία, το 1966, από τηνέλεύθερη σκηνή, ο κώστας γεωργου-σόπουλος αναφέρει: «ή άγρια σάτιρατου μικροαστικού, η ποιητική φύσητης εφηβείας και η γοητεία που ασκείστον Ζιώγα η εξέγερση και η τρέλαπου εκφράζει το ανορθόδοξο, παίρ-νουν σ' αυτό το έργο τη μορφή θεα-τρικά νόμιμου μανιφέστου. δεν είναιεύκολο έργο, έχει όμως μια αυθορμη-σία, με ευφορία στη γραφή, ώστε γί-νεται κατανοητό, αν όχι με τη λογική,εξάπαντος με το ένστικτο του απλούθεατή. ο Ζιώγας διαθέτει μια ευθυ-βολία στην καταγραφή των κατα-στάσεων και ένα καταλυτικόχιούμορ, σχεδόν εμπρηστικό. Το έργοαυτό ερμηνεύει την ουσία των γεγο-νότων του πολυτεχνείου τέσσεραχρόνια προτού αυτά συμβούν».

8

θεατρο

Το έργο Το μπουκάλι, διαδραματίζε-ται πριν και μετά την απελπισμένηέξοδο των ηρωικών πολιορκημένωντου μεσολογγίου, την άνοιξη του1826. ή μοναδική τροφή, ένα είδοςπαραθαλάσσιου χόρτου με το οποίοξεγελούσαν τη πείνα τους οι πολιορ-κημένοι, έφερνε παραισθήσεις καιπαράλυση των άκρων στην αρχή,ενώ στο τέλος προκαλούσε το θά-νατο. ο συγγραφέας χρησιμοποιείαυτό το ιστορικό πλαίσιο για ναδώσει τον αληθινό ηρωισμό των αν-θρώπων, που ορφανεμένοι από κάθεβοήθεια, ακροβατούν στο μεταίχμιοζωής και θανάτου, ενώ όσοι επιβιώ-νουν παγιδεύονται στο «μπουκάλι».στην πραγματικότητα, όσοι επέζη-σαν μετά την έξοδο είδαν την προδο-σία του αγώνα και ένιωσαν τοδιχασμό του αγωνιστή.Οι Χρωματιστές Γυναίκες, παρουσιά-στηκαν για πρώτη φορά το 1984,από το θέατρο του πειραιά, του Τάκηβουτέρη και της ανίτας δεκαβάλλα.ή εμφάνιση του στην ελληνική σκηνήέρχεται σε μια εποχή που το ελληνικόέργο ανθεί. έίναι η εποχή που το ελ-ληνικό θέατρο, αρχίζει να κατευθύνε-ται προς μια νέα πορεία, αφού επίπολλά χρόνια και με σημαντικά έργα,ακολούθησε τις γενικές αισθητικέςεπιλογές που καθόρισε ο κάρολοςκουν από την αρχή της λειτουργίαςτου θεάτρου Τέχνης.στην ακμάζουσα θεατρικά δεκαετίατου 80, ο Ζιώγας επιχειρεί να φέρειστην ελληνική θεατρική πρακτικήέναν διαφορετικό προβληματισμό.

ή παράσταση αυτή σηματοδότησετην εκ νέου ανακάλυψη του συγγρα-φέα από το κοινό και τους ηθοποιούςκαι εγκαινίασε τη δεύτερη περίοδοτης παρουσίας στις ελληνικές σκηνές.αυτές οι νέες συνθήκες της ελληνικήςθεατρικής πρακτικής που άφηνανπια χώρο για το ιδιότυπο έργο τουβασίλη Ζιώγα, δημιούργησαν τις κα-τάλληλες συνθήκες για την υποδοχήτου έργου και συνέβαλαν στην εδραί-ωση της παρουσίας του. Οι Χρωματι-

στές Γυναίκες αντιμετωπίστηκανθετικά στο σύνολο τους από την κρι-τική. δυο γυναίκες, δυο αδελφές, η Έλληκαι η Άννα, στην προσπάθεια τους ναξεφύγουν από το σκοτεινό παρελθόνπου η οικογένεια τους τις εγκλώβισε,προκαλούν, «τσαλακώνονται», απελ-πίζονται, αναπολούν, θυμώνουν,αγαπιούνται, πεθαίνουν και ξαναγεν-νιούνται από τις στάχτες τους. δύογυναίκες (ή μήπως όλες οι γυναίκες;)εγκλωβισμένες σε κάτι που το λένεπαρελθόν προσπαθούν ν’ αντιμετω-πίσουν το παρόν τους. Ένα αδιάκοποπαιχνίδι αντιπαραθέσεων θα τις οδη-γήσει (;) στη λύτρωση...ο βασίλης Ζιώγας έφυγε από τη ζωήτο 2001.

9

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netz

iza

nio

#18 [

αγρα

να

παυΣη]

Φαντάσου να ζεις στην έλλάδα μετά από 100 χρόνια.

ναι το ξέρω ότι μόνο ο μητσοτάκης θα ζει τότε…

δε θέλεις να το φανταστείς…

ούτε κι εγώ, αλλά με παρηγορεί ότι μόνο θα το φανταστώ και δε θα το ζήσω.

θα μπαίνεις το πρωί στο εξελιγμένο αυτοκίνητο σου, θα του λες την οδό πουθέλεις να σε πάει και εκείνο μόνο του θα σε οδηγεί στον προορισμό σου.

θα ακούγεται μια γλυκιά ηλεκτρονική φωνή: Τώρα βρισκόμαστε στην οδό «Ηλία Πακιστανομάχου» στα 770μ. θα στρίψω

δεξιά στην οδό «Γεωργίου Voyager Παπανδρέου» όπου θα συνεχίσω για 1104μ.

και έπειτα να στρίψω αριστερά στην οδό «Αδώνιδος Γεωργιάδου» πρώην «Ιπ-

ποκράτους». Στα 552μ. βρίσκεται ο προορισμός σας. Στην περιοχή υπάρχουν 8

διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης τις οποίες εκμισθώνει η τρόικα. Η πιο κοντινή

βρίσκεται σε απόσταση 11μ. από τον προορισμό σας και η πιο μακρινή 167μ. Το

κόστος της θέσης στάθμευσης ρυθμίζεται με μνημόνιο που υπογράφετε,

ύστερα από διαπραγμάτευση με τον υπάλληλο της τρόικας, ο οποίος βρίσκεται

σε κάθε κενή θέση. Οφείλω να σας ενημερώσω, ότι εδώ και 100 χρόνια, ο μόνος

που διαπραγματεύτηκε με την τρόικα ήταν ο ήρωας της σύγχρονης ελληνικής

ιστορίας, «Megas Ιωάννης Πρετεντέρης», ο οποίος αντιστάθηκε στην αξίωση

των δανειστών η τηλεοπτική εκπομπή του να προβάλλεται εφτά ημέρες την

εβδομάδα. Επίσης σας υπενθυμίζω, ότι οι δανειστές τελικά αποφάσισαν ότι η

εβδομάδα θα έπρεπε να αποκτήσει οκτώ ημέρες για περισσότερο Πρετεντέρη.

Από τότε καθιερώθηκε η εβδομάδα των οκτώ ημερών. Στα 70μ. μπορείτε να

στρίψετε το κεφάλι σας Δεξιά, ώστε να θαυμάσετε την προτομή του σύγχρονου

ήρωα στο κέντρο της πλατείας «Αντίσυντάγματος».

ντριν - ντριν [υπένθυμισή]:Κύριε, θα ήθελα να σας θυμίσω, ότι το βράδυ έχετε υποσχεθεί στην κύρια, i-

cinema. Ώρα: 22:00. Τόπος: «Villa-έτι Cinemas». Αίθουσα: retro. Ταινία: «Αντώ-

νης ο ρεζίλης. Ο γλυκοψεύτης». Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Σαμαράς,

Αθηνόδωρος Προύσαλης, Νίκος Φέρμας. Η ταινία αποτελεί remake της, αρχαι-

ολογικής σημασίας, κωμωδίας «Μήτσος ο ρεζίλης. Ο γλυκοψεύτης» με πρωτα-

γωνιστή τον Σωτήρη Μουστάκα.

Εφιάλτης από το μέλλον

10

Κιν

ημ

ατο

γρα

φο

Σ

Meet John Doe - Frank Capra (1941)- ενα καυστικο σχολιο για τΗ ΔυναΜΗ του τυπου -

του γιώργου ρούσσου

11

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014Κ

ινη

ματο

γρα

φο

Σsodeia.net

Μια ταινία που είναι πάντα επίκαιρη,«ο λαός προστάζει» (Meet John Do)του φρανκ κάπρα με ένα πανέξυπνοσενάριο, (υποψήφιο για Όσκαρ), τοοποίο αντιμετωπίζει ένα ευαίσθητοκοινωνικό θέμα, με καυστικό χιούμοραλλά και ανθρωπιά. στα συν οι δύουπέροχες ερμηνείες, από τον γκάρικούπερ και την μπάρμπαρα στάν-γουικ.ή εφημερίδα «μπούλετιν» αλλάζειδιεύθυνση και στέλνει 40 εργαζόμε-νους στην ανεργία. μια απ’ τις απο-λυμαίνεις, η δημοσιογράφος ανμίτσελ (μπάρμπαρα στάνγουικ),στην τελευταία της στήλη δημοσιεύειένα επινοημένο γράμμα με αποστο-λέα έναν ανύπαρκτο άνεργο που τονονομάζει «Τζον ντο» - είναι το όνομαμε το οποίο χαρακτηρίζονται στηναμερική οι αγνώστου ταυτότητος άν-θρωποι, συνήθως νεκροί. ο επινοημένος «Τζον ντο», λοιπόν,σύμφωνα με το σενάριο της μίτσελ,έχει φτάσει σε σημείο απόλυτηςαπελπισίας και απειλεί ν’ αυτοκτονή-σει την παραμονή των Χριστουγέν-νων, διαμαρτυρόμενος για τακοινωνικά προβλήματα που τονέχουν ωθήσει στην ανεργία. ή διεύθυνση της εφημερίδας «τσι-μπάει» με το «πιασάρικο» αυτό θέμακαι επαναπροσλαμβάνει την αν.οπότε, η τελευταία βρίσκεται πλέονσε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει πιανα δημιουργήσει τον ανύπαρκτουποψήφιο αυτόχειρα. ο κατάλληλοςάνθρωπος εντέλει θα βρεθεί στο πρό-σωπο του πρώην παίκτη του ρά-

γκμπι και νυν άστεγου λονγκ Τζονγουίλαμπι (γκάρι κούπερ). πλέον, τόσο η ίδια η δημοσιογράφοςόσο και η εφημερίδα της θα εκμεταλ-λευτούν στο έπακρο την ιστορία καιθα πληρώσουν τον γουίλουμπι για ναπαριστάνει τον Τζων ντο. ωστόσο, οδιευθυντής της εφημερίδας (Έντου-αρντ Άρνολντ) θα θελήσει να χρησι-μοποιήσει το τεράστιο κίνημακοινωνικής μεταρρύθμισης που δημι-ουργήθηκε γύρω από τις "ιδέες" τουΤζων ντο για τους δικούς του, επι-κίνδυνους πολιτικούς σκοπούς... ή ταινία «ο λαός προστάζει» (MeetJohn Do) που στη χώρα μας έχει προ-βληθεί επίσης και με τον τίτλο «ο αν-θρωπος του δρόμου», είναιουσιαστικά, το τρίτο και τελευταίομέρος μιας τριλογίας «κοινωνικήςκριτικής» του φρανκ κάπρα. έίχανπροηγηθεί οι ταινίες «Deeds Goes toTown» («ο πρίγκιπας των δολα-ρίων», 1936) και «μr Smith Goes toWashington» («ο κ. σμιθ πάει στηνουάσινγκτον», 1939). βασισμένο το φιλμ σε ένα ευφυές σε-νάριο, που προτάθηκε για Όσκαρπρωτότυπου σεναρίου το 1942, ηκλασική αυτή κοινωνική σάτιρα τουφρανκ κάπρα, παρότι γράφτηκε καιπροβλήθηκε πριν από 72 ολόκληραχρόνια, εν μέσω του 2ου παγκόσμιουπολέμου, έχει αξία διαχρονική και τανοήματά της παραμένουν επίκαιρα,ειδικά στις μέρες μας. έξαιρετικά επίκαιρη, η ταινία τουκάπρα μελετά την εξέλιξη μιας κατα-σκευασμένης δημοσιογραφικής ιστο-

12

Κιν

ημ

ατο

γρα

φο

Σ

ιστορίας η οποία γίνεται αντικείμενοστυγνής εκμετάλλευσης από τουςφορείς της εξουσίας, σε μία χώρα πουβιώνει μία κρίση όχι οικονομική αλλάπάνω απ' όλα, αξιών... ο σκηνοθέτης σχολιάζει με καυστι-κότητα και σαρκαστική διάθεση τηδύναμη του Τύπου και την επιρροήσε βαθμό πλύσης εγκεφάλου συχνάπυκνά των μέσων μαζικής ένημέ-ρωσης, που διαμορφώνουν στάσειςζωής και απόψεις του κοινωνικού συ-νόλου, τη λεγόμενη και ως πολυσυζη-τημένη «κοινή γνώμη». παράλληλα με την κριτική που ασκείστον Τύπο ο κάπρα, δε διστάζει ναδείξει μία άλλη αμερική. με διαρκείςαναφορές στη φτώχεια, στους άστε-γους και τους άνεργους, αλλά και στηδιαφθορά των αδίστακτων πολιτι-κών, ενώ παράλληλα εξυμνείται (σεσημείο σχεδόν «αγιοποίησης» στοτέλος) ο απλός άνθρωπος που καλεί-ται να βιώσει στην καθημερινότητάτου την εκμετάλλευση της τέταρτηςεξουσίας... ο αμερικανός σκηνοθέτης, ιταλικήςκαταγωγής, φρανκ κάπρα (1897-1991) είναι μεταξύ άλλων κάτοχος

τριών Όσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ κα-τέχει κι άλλες τρεις ακόμα υποψη-φιότητες. ο κάπρα, φημίζεται κυρίως για τιςκλασσικές του κωμωδίες «κοινωνι-κής κριτικής», με σημαντικότερες τις:"συνέβη μια νύχτα" (It happened onenight, 1934), "ο πρίγκιπας των δολα-ρίων" (Mr. Deeds goes to town,1936), "ο κύριος σμιθ πάει στην ου-άσινγκτον" (Mr. Smith goes to Wash-ington, 1939), "ο λαός προστάζει"(Meet Jojn Doe, 1941) και βέβαια τοκλασσικό "μια υπέροχη Ζωή" (It's awonderful life, 1946). ο φραντσέσκο ροζάριο κάπρα, όπωςήταν το πλήρες όνομά του γεννήθηκετο 1897 στη σικελία. οι γονείς του με-τανάστευσαν στο λος Άντζελες τωνήπα, όταν αυτός ήταν έξι χρονών. σεμικρή ηλικία γράφτηκε στο σχολείοτων τεχνών του λος Άντζελες και μετο 1918 πήρε πτυχίο σαν χημικός μη-χανικός. Όταν ξέσπασε ο α' παγκό-σμιος πόλεμος υπηρέτησε στοναμερικάνικο στρατό, κόλλησε όμωςτην ισπανική γρίπη και αναγκάστηκενα επιστρέψει στην αμερική μεβαθμό ανθυπολοχαγού.

13

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netΚ

ινη

ματο

γρα

φο

Σ

Το 1920 του δόθηκε η αμερικανικήυπηκοότητα κι εκείνη την περίοδο ξε-κίνησε να δουλεύει σε ταινίες τουβωβού κινηματογράφου. Το 1924, μεδύο συναδέλφους του, τον σεναριο-γράφο ρόμπερτ ρίσκιν και τον κάμε-ραμαν Τζόζεφ γουόκερ, υπέγραψανσυμβόλαιο σαν ομάδα με την Colum-bia. μετά από μια σειρά επιτυχημένωνταινιών με την Columbia ήρθε η ανα-γνώριση με την πρώτη του υποψη-φιότητα για Όσκαρ το 1933 με τηνταινία "κυρία για μια μέρα" (LadyFor A Day), και τον επόμενο χρόνο ηεπιβράβευση με το Όσκαρ για τηνταινία "συνέβη μια νύχτα" (It hap-pened one night, 1934). μάλιστα αυτή η ταινία με πρωταγω-νιστές τον κλαρκ γκέιμπλ και τηνκλοντέτ κολμπέρ, ήταν η πρώτηστην ιστορία του θεσμού που τιμή-θηκε και με τα πέντε βασικά βραβείαΌσκαρ (ταινίας, σκηνοθεσίας, σενα-ρίου κι ερμηνειών). Τη δεκαετία του '30 φρανκ κάπρα,

κέρδισε άλλες δυο φορές το χρυσόαγαλματίδιο. συγκεκριμένα το 1936για το "ο πρίγκιπας των δολαρίων"και το 1938 για το "δεν θα τα πάρειςμαζί σου" (You Can't Take it WithYou). κατά τη διάρκεια του β' παγκοσμίουπολέμου, ο κάπρα γύρισε ντοκιμα-ντέρ και αντιπολεμικές ταινίες, υπη-ρετώντας στο στρατό ωςταγματάρχης. έπιστρέφοντας απ'τον πόλεμο συνέχισε να δουλεύει ωςσκηνοθέτης, κάνοντας ένα διάλειμμαοκτώ χρόνων τη δεκαετία του '50.Τελευταία του ταινία ήταν το "ή κό-μισσα κι ο γκάνγκστερ" (A pocketfulof miracles) του 1961 με την μπέτιντέιβις και τον γκλεν φορντ, ενώ στησυνέχεια αποσύρθηκε. Το 1982 το αμερικανικό ινστιτούτοκινηματογράφου τον τίμησε με βρα-βείο προσφοράς στην 7η Τέχνη. οφρανκ κάπρα, πέθανε στον ύπνο τουτο 1991 σε ηλικία 94 χρονών, αφήνο-ντας πίσω του ένα μοναδικό έργο.

14

πεζ

ο

Στάθηκε στο κέντρο του κενούαπλώνοντας τα χέρια της σαν νααγκάλιαζε την έλλειψη. Τα μαλλιά τηςανέμιζαν σαν αγριεμένα μαστίγια καιστο πρόσωπό της ζωγραφιζόταν ηνεκρή μαντόνα των δομινικανών. ήιερά έξέταση των άδειων σημείωντην είχε αφήσει τελευταία. σε λίγεςώρες θα περνούσε και η ίδια στηνανυπαρξία. οι καμπάνες του κα-μπούρη χρόνου χτυπούσαν ασταμά-τητα και η μέρα είχε ενωθεί εις γάμουκενότητας με την νύχτα. οι στιγμές πάντα την καραδοκούσαναφήνοντάς την έρμαιο των τελεσμέ-νων. λες και έπινε νύχτα για πρωινόκαι την καθόριζε στην προσομοίωσητης εκφοράς του ονόματός της. Όλοτο αλφάβητο των δρόμων μύριζε απότα γράμματά της και τα ξεχαρβαλω-μένα παγκάκια της πόλης χορτάρια-ζαν αναμνήσεις. Όπως τα δυο λευκάπεριστέρια που στέκονταν ηττημέναστο σώμα της έτσι και τα ξεθωρια-σμένα σύμβολα στους τοίχους ανέ-δυαν το σβησμένο φως των μαλλιώντης. ή σεβίγια με το παράδοξο καρ-φωμένο στα μαλλιά της περπατούσεγρήγορα πάνω στις πεσμένες μαρκί-ζες με τον καημό της θαμμένο κάτωαπό το σκουριασμένο μέταλλο. μεχέρια κάθετα υπέγραφε τις μνήμες ,

στις πέτρες που σημάδεψε την κάθεεπιστροφή. με τα δανεικά πουκά-μισα που μύριζαν καπνό και σαπούνιστο φθαρμένο σακίδιο που κουβα-λούσε, αυθόρμητα άλλαζε στις ξαφ-νικές στάσεις. κάτω από την βροχήτων φειγ βολάν, κάτω από τα γκρά-φιτι των επαναστάσεων. στα ξεβαμ-μένα αντίσκηνα των εραστώνενεχυρίαζε την σπουδαία της ανακά-λυψη. απέναντι μια βάρκα προσα-ραγμένη στο σπασμένο πεζοδρόμιοέψαχνε τα κουπιά της και το άλ-μπουρο τραγουδούσε την λησμονιάτων παλιών μονοπατιών. ω πόσο νο-σταλγούσε εκείνο το μπουκάλι πουμέσα του ταξίδευε μια φρεγάτα με τοχλωμό φως του φεγγαριού στα κα-τάρτια της. κάποτε κι εκείνη ήτανμέλος της banda de rosa blanca .Έφτιαχνε στεφάνια με πεφταστέριακαι ουρές χελιδονιών , τάιζε σύννεφατο απομεσήμερο κι έπειτα ξέθαβεαπό τον ίσκιο τη σκουριασμένη σκα-λωσιά και μοίραζε κρασί στα γιασε-μιά μέχρι να ανθίσουν. Τίποτα δεν έκοβε στην μέση τουςδρόμους ούτε καν οι μεταμφιεσμένοιαπατεώνες με τα δάκρυα στο στόμακαι τ αγκάθια στα καλυμμένα μάτιατους. στα επαρχιακά πανδοχεία τηνκερνούσαν τη λύπη του εσπερινού

ΣεβίγιαΧλωμό της γης Φεγγάρι

των ματθαίου ματθαιάδη και μαρίας ροδοπούλου

15

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netπ

εζ

ο

κι εκείνη δώριζε καρπισμένο σώμα. Τα δωμάτια έπαιρναν το σχήμα της αγά-πης της ενώ η σεβίγια έψαχνε την εποχή των σταφυλιών. Ένας αμπελουργόςτης έδειξε τον ουρανό και κάθισαν μαζί να περιμένουν την βροχή. στα μεσο-φόρια κεντούσε τα δάκρυα μαζί με τους χυμούς των θερισμένων υποσχέσεων. Όταν θέριευε ο δρομέας ξεδίπλωνε το μαντίλι και τάιζε το στόμα του χώμαανδαλουσιανό και ξερά σύκα πάνω σε μια ελιά που κάρπιζε ασταμάτητα απότο βάρος του έρωτα περίμεναν την δροσιά του θεού. πέρα από το στερημένοόνειρο άκουγαν τις οπλές των άγριων αλόγων που έσπαζαν τις πέτρες για ναφυτρώσει πέλαγος. αν άπλωνε τα βλέφαρα ένοιωθε πως θα έπινε το νερό τηςσιέρα. «ω σεβίγια της γης γλυκό ψωμί». Το ήθελε, το ζητούσε, όχι για αυτήν,μα για τον απελπισμένο της καρπό. Όταν ξάφνου στα πόδια τους γκρεμίστηκε ο ουρανός παρασέρνοντας τοχλωμό φεγγάρι, στην άβυσσο, μαζί του κανείς δεν πρόκαμε ούτε μια προσευχήκραυγήνα ψελλίσει. από ερείπια μήτρα ιστορία ανθρώπου δε γεννιέται.ο επίλογος δεν γράφτηκε ποτέ. δε χρειάστηκε.

16

δο

Κιμ

ιο

«ΤΟ ΑΛΑΘΗΤΟ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ»

Μήτσος παπανικολάου, περί ποίησης.Του Απόστολου θηβαίου

17

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netδ

οΚιμ

ιο

«Μικρή μας παρηγοριά μένει το χα-

μένο.» με τούτη τη δήλωση, να συ-μπυκνώνει ολόκληρη τη γεωμετρίατου, ο μήτσος παπανικολάου μας εκ-μυστηρεύεται τα «τραγούδια» τηςψυχής του, έτσι όπως γράφτηκαν μεςστην τραγικότητα μιας εποχής, στημετάβαση από το «μέσον» προς τομέλλον. ο μήτσος παπανικολάου, δο-σμένος απλόχερα στα πάθη, διατή-ρησε την ελάχιστη ισορροπία τουμέσω της ποίησης. δεν κατόρθωσεβεβαίως να υπερβεί τον ίδιο του τονεαυτό, αλλά με βεβαιότητα κατάφερεμε έναν κομψό, βαθιά ανθρώπινοτρόπο να περιγράψει τα πιο σκοτεινάτοπία της ψυχής του, έτσι όπως δια-μορφώθηκαν από το χρωστήρα μιαςτραγικής ιστορικής συγκυρίας. ήαπρόσμενη καταστροφή του μικρα-σιατικού ελληνισμού, το ξόδεμα τωνφίλων και των ανθρώπων σε ένανμάταιο αγώνα, η μοναξιά μιας πόληςπου δεν αποτέλεσε ποτέ φιλόξενοτόπο για τον ίδιο, αλλά και η συνει-δητή επιλογή του περιθωρίου, δια-μόρφωσαν βιωματικά την ποιητικήτου μήτσου παπανικολάου και σχη-μάτισαν τις λέξεις των στίχων του. «Πάγωσαν οι μάσκες στις βιτρίνες»,γράφει ο παπανικολάου και σε τούτοτο στίχο καθρεφτίζεται ολόκληρη ηδιάψευση των ηθικών και κοινωνι-κών κανόνων. ή απώλεια του «αν-θρώπινου» στοιχείου, συνιστά ίσωςτο κίνητρο της κραυγής που εκκω-φαντικά ακούγεται στο βάθος αυτήςτης ποίησης. ο μήτσος παπανικο-λάου, στιχουργώντας μια τόσο θλιμ-

μένη και προσωπική ποίηση, περι-γράφει με τα πιο ζωντανά χρώματατη μελαγχολία ενός ανθρώπου πουβίωσε το σκληρό, κοινωνικό απο-κλεισμό, την εγκατάλειψη, το αδιέ-ξοδο ενός λανθάνοντος ερωτισμού.Ίσως ενός ανεκπλήρωτου ερωτι-σμού, μια και τούτο το στοιχείο του«ανολοκλήρωτου» συνιστά την αιτίαγια την άνευ παράδοση του ποιητήστη δαιμονιώδη μούσα του. Το καβα-φικό υπόδειγμα, με την ουδέτερηαναφορά στους πραγματικούς ή τουςκατά φαντασίαν εραστές, οι ουδέτε-ρες αναφορές που δεν επιτρέπουν σεκαμιά περίπτωση τη διαμόρφωση ξε-κάθαρων συμπερασμάτων για τιςερωτικές επιλογές του ποιητή, οιδιαρκείς υπόνοιες, έτσι όπως προκύ-πτουν στους στίχους του, η ειρωνεία,η επίδειξη μιας παροιμιώδους αυτο-συνείδησης. Όλα τούτα εσωκλείονταιστην έννοια του «ερωτισμού», όπωςεκδηλώνεται και προφέρεται απότον ίδιο τον μήτσο παπανικολάου.Άλλοτε η επιλογή σε δεύτερο ενικόπρόσωπο θα καταστήσει την όποιαεκφορά επικίνδυνα προσωπική, σανμια ευθεία αναφορά προς τον ανα-γνώστη και τα μυστικά του, ίσως καιτον ίδιο τον ποιητή που πια έχει απω-λέσει τον τρόμο απέναντι στις δίνεςτου ψυχισμού του και άνευ όρων πα-ραδίνεται στο παρανάλωμά τους. στοποίημα «φαύνοι», ο παπανικολάουθα ορίσει την πίστη του, την προσω-πική του θρησκεία, θα αναδείξει τονέρωτα ως τη μόνη και στερνή κοινω-νία των ανθρώπων, η οποία συντε-

18

δο

Κιμ

ιο

λείται μεταξύ των και συνιστά την έκ-φραση του πιο βαθιού, του πιο αληθι-νού δόγματος. ο θάνατος έρχεταιπάντα δεύτερος, πιότερο λυτρωτικός,ίσως γιατί δεν μπορεί και τούτο ποτέδεν θα συμβεί να μπορέσει δηλαδή νασυγκριθεί το χάσμα της απώλειας μετη συνειδητή, την άλλη απώλεια τουεαυτού, όπως αποσβένεται μες στοσώμα του άλλου. ο παπανικολάου θαταυτίσει την καθαρή ποίηση που επι-διώκει με τον καθαρό, τον αγνόέρωτα, εκείνον που υπερβαίνει ταεγκόσμια, γίνεται λύτρωση, γίνεταιπάθος, ορθώνει το μνημείο της πιοσπουδαίας αυταπάρνησης, της πιο αι-ώνιας εξάντλησης. ο ύπνος που μνη-μονεύεται σε κάποιο από τα ποίηματάτου, δεν είναι παρά ο αρχαιοελληνικόςχαρακτήρας, αδελφός του θανάτου,εκείνος που με την καταλυτική τουπαρουσία μπορεί να γεμίσει ολόκληρητην ύπαρξη, μπορεί να οδηγήσειέπειτα στη σωματική και πνευματικήαναγέννηση. και ίσως ετούτη να είναιη πηγή μιας αδιόρατης αισιοδοξίαςπου διαφαίνεται στη στιχουργική τουπαπανικολάου. γιατί κανείς δενυπήρξε ποτέ ποιητής που να μην δια-τήρησε μέσα του βαθιά μια αισιοδοξία,μια ελπίδα και ας είναι η τελευταία ηφρενήρης απάτη των ανθρώπων. καιας φάνηκαν όλοι τους, ακόμα και οισπουδαίοι γάλλοι του 19ου αιώνατόσο απόλυτα ταπεινωμένοι, τόσοαγωνιώδεις. έίναι γιατί, όπως και οπαπανικολάου, έτσι και εκείνοι, τη-ρουμένων των αναλογιών και τωνεμπειριών, δεν μπόρεσαν να ξεπερά-

σουν τη βαρβαρότητα ενός πολιτι-σμού, μιας κοινωνίας που ακόμα καισήμερα υποστηρίζει τις επιταγές τουσυρμού, ενώ από την άλλη επιτρέπειτην ύπαρξη ενός σκληρού και ανέσπε-ρου περιθωρίου. με τούτο στο νου,ίσως να μπορέσουμε κάποτε να δια-κρίνουμε τη φωτεινή πλευρά της τρα-γικής ποίησης. σε αυτήν ανήκει και ηστιχουργική του παπανικολάου.ο μήτσος παπανικολάου διαμορφώ-νει μια ποίηση, η οποία σε καμιά περί-πτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ωςανεξάρτητο προς την παράδοση φαι-νόμενο. ο ποιητής θα διατηρήσει τιςφόρμες, τους ρυθμούς και τα μέτρα,τις ομοιοκαταληξίες, τον έντονο λυρι-σμό, το στοιχείο της ειρωνείας, έτσιόπως αναδείχτηκε ως πρωτεύον στηνκαρυωτακική ποίηση και παρέμεινεκαίριο χαρακτηριστικό της εξαιρετικά,παραγωγικής γενιάς του 1930. Ταυτό-χρονα όμως, ο παπανικολάου, πέρααπό την αδιαμφισβήτητη ειλικρίνειαμε την οποία συντάσει τον ποιητικότου λόγο, εντάσει σε αυτόν και μιατόλμη εκφραστική, αντίστοιχη με τηνκαβαφική. αναξαρτήτως αν η επιρροήείναι μια διάφανη πραγματικότητα,δεν πρέπει να λησμονούμε πως ο πα-πανικολάου, όπως και ο αλεξανδρινόςταύτισαν σε μεγάλο βαθμό την πολύπροσωπική τους πράξη με το στίχο καιδεν επέτρεψαν να κατηγορηθούν γιαμια ψευδή και ασυγχρόνιστη ποίηση.ή ζωή μερικών ανθρώπων συνιστάάλλωστε μια πρόζα, ένα κείμενο όπουκάθε φράση χωνεύεται μες στην άλληκαι δεν έχουν σημασία οι λέξεις, μα μο-

19

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netεικ

ασ

τικά

δο

Κιμ

ιο

νάχα οι φράσεις, όπως οι πράξεις καιμόνο όταν επιστρατεύσουν την περιε-κτικότητα της ποιητικής λειτουργίαςμπορούν να μεταδώσουν κάποιους απότους σπασμούς τους. με το βλέμμα τουστραμένο προς τον άνθρωπο ο παπανι-κολάου δεν παράγει μια εργαστηριακήποίηση, αφού δεν έχει ανάγκη από ερ-γαστήρια, έτσί όπως τραγική νιώθει οίδιος την ποίηση να τον ορίζει. οι αυτο-αναφορές, ο έντονος λυρισμός, η επιρ-ροή του νεοσυμβολισμού, κατάκτησητης γενιάς του, η νοσταλγία όπως ανα-δεικνύεται με τη χρήση παρατατικώνκαι επίμονων χρόνων, η υπαρξιακήαγωνία πάντα αντιμέτωπη με τον κυνι-σμό του χρόνου, η περιεκτικότητα στηχρήση λεκτικών σχημάτων, όλα τούταχαρακτηρίζουν την ποίηση του μήτσουπαπανικολάου. πάντα όμως, λαμπρό,πάνω από όλα τα παραπάνω, στέκει τοστοιχείο της ενδοσκόπησης, η οποίαεπιβάλλει στον ποιητή, να θεωρήσει ταπάντα, ακόμα και την ίδια την ιστορία,ως ένα αποτέλεσμα ανθρώπινων προ-θέσεων και όχι ως μια ξεχωριστή καιαυτόνομη εξέλιξη που ξεπερνά τα αν-θρώπινα ή τα καταργεί. Άλλοτε ωςπρόζα και άλλοτε ως στίχος, απόλυταοριζόμενος από τα στοιχεία της ποίη-σης, ο λόγος του παπανικολάου συνι-στά έναν λόγο μοντέρνο, διακριτικάεπικίνδυνο, ανάλογο με τον τρόπο πουο ποιητής αντίκρυσε το βίο του. έίναι γεγονός πως ο μήτσος παπανι-κολάου, συνιστά έναν ακόμα ποιητή, οοποίος ζει στη σκιά του κώστα καρυω-τάκη. έίναι σαφές πως η καρυωτακικήποίηση, η ομώνυμα σχολή, όπως προέ-

κυψε στα χρόνια που ακολούθησαν ξε-περνά σε δυναμική το λόγο άλλων ποι-ητών της περιόδου, όπως οπαπανικολάου ή ο ναπολέων λαπα-θιώτης. έκείνο όμως που δεν ξεπερνιέ-ται και ποτίζει συνέχεια και ανανεώνειμε ένα τρόπο ξεκάθαρα νεανικό τηνποίηση του παπανικολάου ή του λαπα-θιώτη, δεν είναι άλλο από την ικανό-τητα τους να ζουν ανάλογα με το στίχοτους. δεν είναι άλλο από το θάρρος πουεπέδειξαν και εμπρός σε όλα τα εμπό-δια της ζωής, κατόρθωσαν να ορθώ-σουν το ανάστημά του και νααντισταθούν με όρους ποιητικούς. ήμοναξιά τους ήταν απαραίτητη για τηνανάδειξη της τραγικότητάς τους. οι στί-χοι τους αληθινοί, δίχως περιττά στολί-δια, έγιναν τραγούδια. και τούτο είναιτο πιο σπουδαίο κατόρθωμα μιας ποί-ησης. να γίνει τραγούδι, να κάτσει μιαμέρα πάνω στα χείλη των ανθρώπων.και τούτο γιατί όταν το αισθητήριο τοπιο λαϊκό επιλέξει ένα στίχο ή έναν ποι-ητή για να τραγουδήσει τη μοναξιά του,τότε πρέπει να γνωρίζουμε πως βρι-σκόμαστε εμπρός σε μια σπουδαία ποί-ηση. σπουδαία όχι με όρους κριτικούςκαι τεχνικούς, σαν να έχουμε να κά-νουμε με μια κατασκευή ενδιαφέροντοςπρακτικού. μα σπουδαία και σημα-ντική γιατί συνιστά τον κοινό παρονο-μαστή της λύπης μας και έτσι εκείνηγίνεται λιγότερη και αντέχεται και ξε-γελιέται. σε ετούτη την ξεχωριστή κα-τηγορία θα εντάξει ο γράφων τηνποίηση του μήτσου παπανικολάου.έπιστρατεύοντας το αλάθητο, το λαϊκότου αισθητήριο.

20

οδ

οιπ

οριΚ

ο

- από τη Χουέ στη Ντανάνγκ παρακάμπτοντας τα τούνελ -Μικρο οΔοιπορικο στο κεντρικο ΒιετναΜ

Του γεωργίου Νικ. σχορετσανίτη

To Hai Van Pass ή Deo Hai Van, τοπέρασμα δηλαδή ενός ωκεάνιου σύν-νεφου στα βιετναμέζικα, είναι μιαορεινή διαδρομή περίπου είκοσι χι-λιομέτρων στην έθνική οδό α1 τουβιετνάμ, ένα γεωγραφικό κατά κά-ποιο τρόπο όριο ανάμεσα στις επαρ-χίες ντανάνγκ και Thua Thien-Hue.Το όνομά του αναφέρεται και παρα-πέμπει στη πυκνή ομίχλη που σηκώ-νεται από τη θάλασσα, μειώνονταςέτσι σε ορισμένα σημεία την ορατό-τητα της διαδρομής στο ελάχιστο.ιστορικά, το πέρασμα ετούτο ήτανένας φυσικός διαχωρισμός μεταξύτων βασιλείων των Champa και DaiViet. ο στριφογυριστός δρόμος τουπεράσματος για πολύ καιρό ήταναληθινή πρόκληση για τους οδηγούςπου ταξίδευαν μεταξύ των πόλεωνΧουέ και ντανάνγκ. ή ολοκλήρωσηόμως της σήραγγας Hai Van που πα-ρακάμπτει το συγκεκριμένο πέρασμαεξέτρεψε την κυκλοφορία από τοορεινό πέρασμα και φυσικά βελ-τίωσε τις συνθήκες οδήγησης, δεδο-μένου ότι η περιοχή έγινε πολλάκιςθέατρο σοβαρών σιδηροδρομικών,οδικών αλλά και αεροπορικών ατυ-χημάτων.ξεκινώντας με το μικρό λεωφορείο-βαν από την πρωινή και ηλιόλουστηΧουέ, τίποτα δεν προμήνυε τις φυσι-κές συνθήκες του ορεινού περάσμα-

τος. στην αρχή ο δρόμος περνάειμέσα από τα μικρά βιετναμέζικα χω-ριουδάκια, το καθένα με τον υπο-φερτό κεντρικό δρόμο του, σχεδόντον μοναδικό πάνω στον οποίο βρί-σκονται εκπτυγμένες οι στενές γιατους γνωστούς οικονομικούς λόγουςπροσόψεις των σπιτιών, οι συνήθειςαγορές με τα καταναλωτικά αγαθάξαπλωμένα στα σκονισμένα πεζο-δρόμια να βρίσκονται σε πλήρη εξέ-λιξη μπροστά απ’ τις γυναικούλες μετο απαραίτητο κωνικό καπέλο τους,τα περισσότερα από τα σπίτια πάλιμε τους ξύλινους πασσάλους απόκάτω αφού οι κατά το δοκούν επα-νεμφανιζόμενες πλημμύρες είναι σχε-δόν πάντα πανταχού παρούσες, ταποδήλατα αλλά κυρίως τα μηχανάκιαόπως άλλωστε παντού στη χώρακατά εκατοντάδες φορτωμένα μεεμπορεύματα, ζώα, έπιπλα, ανθρώ-πους, οικογένειες ολόκληρες, όνειρακαθημερινά, κι ότι άλλο εμφιλοχωρείστη φαντασία και πρωτίστως η ανά-γκη των καλοκάγαθων μεροκαματιά-ρηδων βιετναμέζων. βγαίνοντας απ’ τα χωριά απλώνο-νται στα μάτια οι απέραντοι μουσκε-μένοι ορυζώνες, τα καταπράσιναχωράφια, μικρές λιμνούλες καικάπου μερικές μεγαλύτερες λιμνοθά-λασσες που φιλοξενούν συνήθωςεκτροφεία γαρίδας και καραβίδας,

21

sodeia.netο

δο

ιπο

ριΚ

οΔεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

κάποιες ξύλινες καλύβες εδώ κι εκείκι ένα περιβάλλον που αρχίζει στα-διακά να σκοτεινιάζει περίεργα, ενώο δρόμος αρχίζει πια να παρουσιάζειπερισσότερες στροφές και να σκαρ-φαλώνει σε ολοένα και ψηλότεραεπίπεδα. Το πέρασμα Hai Van διασχίζει στηνπραγματικότητα μια ορεινή προε-ξοχή από τα δυτικά και η οποία τε-λικά εξέχει ως χερσόνησος στηθάλασσα της νότιας κίνας. κάποτεαποτελούσε το όριο ανάμεσα στα βα-σίλεια του Dai Viet και των Champa,ένα διαχωριστικό όριο, μία γραμμήανάμεσα στα κλίματα του βορείουκαι νοτίου βιετνάμ, κι ένα φυσικόεμπόδιο που προστατεύει την πόλητης ντανάνγκ από τους "κινέζικουςανέμους’’ που πνέουν από τα βορειο-δυτικά. κατά τους χειμερινούς μήνες(νοέμβριος-μάρτιος) για παρά-δειγμα, αρκετές φορές ο καιρός στηβόρεια πλευρά του περάσματος είναιυγρός και κρύος, ενώ η νότια πλευράμπορεί να είναι ζεστή και ξηρή. Το πέρασμα είναι γνωστό βεβαίωςγια τη φυσική ομορφιά του και πολ-

λοί έγκυροι ταξιδιωτικοί οδηγοί θεω-ρούν τη διαδρομή ίσως την ομορφό-τερη της χώρας. βουνά καταπράσιναγεμάτα υγρασία, πράσινους θάμνουςκαι δέντρα, απ’ τη δεξιά μεριά οι συ-νεχόμενες κορυφές των βουνών κιαπ’ την αριστερή ένας απέραντος μα-γευτικός χώρος, η θάλασσα της νό-τιας κίνας με τις ακτές καικάπου-κάπου μερικά νησάκια νατροφοδοτούν το φόντο. Ένας δρό-μος-πέρασμα, μια εγκαταλελειμμένηαπό τα περισσότερα οχήματα κορ-δέλα αισθητικής τελειότητας, έναςαπό τους καλύτερους δρόμους πλάισε ωκεανό στον κόσμο. ή στρατη-γική σημασία του περάσματος είναιεκ προοιμίου μεγάλη στην ιστορίατου βιετνάμ αφού για μεγάλο χρο-νικό διάστημα αποτέλεσε σημαντικόεμπόδιο σε οποιοδήποτε στρατό επι-χείρησε να μετακινηθεί μεταξύ τωνβορείων και κεντρικών περιοχών τηςχώρας. Ίσως γι αυτό να ήταν και επί-μαχο σημείο στρατιωτικών αμερικα-νικών βάσεων εδώ ψηλά σε τούτουςτους λόφους πάνω απ’ το μεγάλοωκεανό. παρατηρώ όσο μου επιτρέ-πει φυσικά η περιρρέουσα ομίχλη,κάποια υπολείμματά τους σε πλήρηαχρηστία για τα οποία μάλλον δεν εν-διαφέρεται κανένας πια. βεβαίως ταπερισσότερα ήταν παλιά δημιουργή-ματα των γάλλων, τα οποία όμως αρ-γότερα χρησιμοποιήθηκαν καιεκσυγχρονίστηκαν από τους νότιουςβιετναμέζους και τους αμερικανούς.έρειπωμένα κτίσματα, παρατηρητή-ρια, φυλάκια και υψίπεδα που κά-

Κάποια μικρά νησάκια προς τα ανατολικά, στοΜεγάλο Ωκεανό, ξεκουράζουν περιστασιακάτους κουρασμένους αμφιβληστροειδείς.

22

οδ

οιπ

οριΚ

ο

κάποτε φιλοξένησαν την υπομονή,τις αγωνίες, τη μοναξιά και πολύτιμοκαι περίοπτο χρόνο αρκετών νεαρώναμερικανών στρατιωτικών, που σί-γουρα δεν ήρθαν εδώ απ’ την άλλημεριά του έιρηνικού ωκεανού ναυπερασπιστούν την πατρίδα τους.βεβαίως όχι μόνο δεν ενοχλούν αλλάούτε καν απασχολούν τους φορτι-κούς κάποιες φορές μικροπωλητέςαναψυκτικών, φρούτων και συνή-θων αναμνηστικών, που βρίσκονταισχεδόν μέρα νύχτα εδώ πάνω, χωρίςπολλές απαιτήσεις απ’ τη ζωή και τοσπουδαιότερο χωρίς να παραπονιού-νται για τη μοίρα τους!

απ’ εδώ διέρχονται δύο κύριοι άξο-νες μεταφορών: ή εθνική οδός α1που αποτελεί τον κύριο αυτοκινητό-

δρομο βορρά-νότου του βιετνάμ καιη αντίστοιχη σιδηροδρομική γραμμήπου συνδέει επιμήκως τις δύο άκρεςτης μακρόστενης χώρας. ο δρόμοςπου διασχίζει το βουνό και το πέρα-σμα, αναρριχάται σε υψόμετρο πε-ντακοσίων περίπου μέτρων,περνώντας κάπως νότια της κορυ-φής Ai Van Son του βουνού των 1200μέτρων, ενώ ο σιδηρόδρομος αγκα-λιάζει την ακτογραμμή πιο στενά,περνώντας μέσα από μια σειρά ση-ράγγων. αμφότερες οι διαδρομέςπροσφέρουν αναρίθμητες εικόνεςυψηλής αισθητικής απόλαυσης. μετο άνοιγμα όμως της σήραγγας HaiVan, το 2005, της μεγαλύτερης σή-ραγγας στη νοτιοανατολική ασία,προσφέρεται μια εναλλακτική δια-δρομή με μείωση του χρόνου ταξι-διού κατά μία ώρα περίπου, αλλά μετις ανάλογες βέβαια απώλειες τηςθέας των οργιαστικών τοπίων.

αλλά πέρα απ’ την ομορφιά του, τοπέρασμα είναι γνωστό, ως ήδη ελέ-χθη, για τη δυσκολία του. από πολ-λούς αιώνες πριν, όλοι ήταν ενήμεροιγια τα προβλήματα που συνόδευαντο πέρασμά του. μάλιστα σε ένα ποί-ημά του, ο κυβερνήτης του νοτίουβιετνάμ, Phuc Nguyen Chu, με έδρατη διπλανή αυτοκρατορική Χουέ, πε-ριέγραφε το Hai Van ως το πλέον επι-κίνδυνο βουνό στο βιετνάμ. οιεκτροχιασμοί μέχρι πρόσφατα και οιβομβιστικές επιθέσεις πάντοτε ήτανσυχνές εδώ. ή στρατηγική του θέσηαποδεικνύεται και από το γεγονόςότι έγινε συχνά θέατρο επιθέσεωναπό τους βιέτ μινχ.

Αναμνηστικά για το πόλεμο εναντίον των Αμερι-κανών, εκεί που κάποτε υπήρχαν αμερικανικάαντιαεροπορικά συστήματα.

23

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netο

δο

ιπο

ριΚ

ομ

ετα

φρα

Ση

Κάποτε χρησίμευαν. Σήμερα κανένας δεν ασχο-λείται μαζί τους!

κάποια στιγμή πάντως οι δρόμοι αρ-χίζουν να γίνονται κατηφορικοί, πά-

ντοτε ελικοειδείς, και η ατμόσφαιραφαίνεται καθαρά πως αλλάζει. ήπυκνή ομίχλη διαλύεται σταδιακά, ηορατότητα αυξάνεται, το περιβάλλονκαταπράσινο, ειδυλλιακό, μικροίαγροτικοί συνοικισμοί ξεπετάγονταιεδώ κι εκεί, σε κάποιο σημείο μιααπέραντη λιμνοθάλασσα-εκτροφείοψαριών και γαρίδων, λίγα χιλιόμετραστη συνέχεια ο δρόμος γίνεται επίπε-δος και η σύγχρονη πόλη της ντανανγκ στο βάθος του οπτικού πε-δίου!

Όταν ήμουν πέντε ετών, είχα φορέ-σει σε μια γιορτή το πρώτο μου πα-ντελόνι και τα πρώτα μουπαπούτσια. ως εκείνη την ηλικία δενείχα ούτε παπούτσια, ούτε παντε-λόνι. με έντυναν με μια κατάμαυρηκελεμπία και στα πόδια μου τακού-νια...Το γιορτινό μου ρούχο που μου είχεράψει η μητέρα μου, ήταν δύο κομ-μάτια, ένα κοντό παντελονάκι απόμαύρο βελούδοπου είχε στα πλαϊνά-φιλντισένια κουμπιά και ένα πουκά-μιθσο από ακατέργαστο μετάξι. ήμητέρα μου είχε δέσει στον γιακά τουπουκαμίσου, έναν κόκκινο μεταξένιοφιόγκο. Το πρωί της πρώτης μέρας της γιορ-τής που φόρεσα τα καλά μου ρούχα,

βγήκα μπροστά στην πόρτα του στε-νού μου και στάθηκα. Ένα αγόρι μεκελεμπία και τακούνια ήρθε απόπίσω μου και με έσπρωξε μέσα σε βο-θρολύματα. μου έβγαλαν λοιπόν ταβρωμισμένα καλά μου ρούχα καιπάλι με έντυσαν με την παλιά μουολόμαυρη κελεμπία.

Αζίζ Νεσίν, από το βιβλίο του «Ήμουν καιεγώ παιδί» (Ben de Çocuktum)

Αζίζ Νεσίν (1915-1995)

Τούρκος σατιρικός

συγγραφέας και πολι-

τικός ακτιβιστής.

Ένας από τους πιο

γνωστούς λογοτέχνες

της Τουρκίας διεθνώς

κι ένα από τα πιο φω-

τεινά μυαλά της γειτο-

νικής χώρας.

η πρώτη μου γιορτή της ισαβέλλας μήτρου

24

διη

γηΣ

ειΣ

Το αγόρι βγήκε στο δρόμο από τοκατάστημα.Το κορίτσι εμφανίστηκε από τοπουθενά.Το αγόρι ακολούθησε το κορίτσι.Το κορίτσι ξάπλωσε στη μέση τουδρόμου.Το αγόρι έκανε ό, τι έκανε το κορί-τσι.Το αγόρι είπε: «Τι θα γίνει αν περά-σει κάποιο αυτοκίνητο;»Το κορίτσι είπε: «θα πεθάνουμε».Το αγόρι χαμογέλασε.Το κορίτσι χαμογέλασε.Το αγόρι και το κορίτσι συνέχισαννα μένουν ξαπλωμένοι στη μέση τουδρόμου.Το κορίτσι ανέπνεε βαθιά.Το αγόρι είπε; «θέλεις να πεθά-νεις;».Το κορίτσι είπε: «ναι.»Το αγόρι μπερδεύτηκε με την απά-ντηση του κοριτσιού: «γιατί;».Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι.Το αγόρι κοίταξε το κορίτσι.Το κορίτσι είπε: «Το είδα στο όνειρόμου.»Το αγόρι ανησύχησε: «μήπως είναιτρελή;»Το αγόρι είπε: «μην το κάνεις.»Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι βαθιάμέσα στα μάτια.Το κορίτσι είπε: «γιατί;»Το αγόρι δεν ήξερε τι να απαντήσει.Το κορίτσι περίμενε μια απάντηση.

Το αγόρι τελικά απάντησε: «έπειδήσε αγαπώ».Το κορίτσι είπε: «έντάξει».Το αγόρι δεν περίμενε τέτοια απά-ντηση.Το αγόρι είχε σκεφτεί ότι θα χαμο-γελούσε κολακευμένη με αυτό πουτης είπε.Το κορίτσι δεν μίλησε ξανά μετάαπό αυτό.Το αγόρι έμεινε σιωπηλό.Το κορίτσι είπε: «δεν με αγαπάςπραγματικά».Το αγόρι είπε: «Όχι, εγώ σ’…».Το κορίτσι σταμάτησε το αγόρι: «Το λες επειδή νομίζεις ότι, αν μουπεις πως με αγαπάς, θα αποκτήσωέναν καλό λόγο για να ζω και δε θαθέλω πια να πεθάνω.»Το αγόρι δε βρήκε κάτι να της απα-ντήσει.Το κορίτσι είχε δίκιο.Το κορίτσι είπε: «μπορείς να φύ-γεις.»Το αγόρι είπε: «Όχι, δε θα φύγω.»Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι.Το αγόρι κατάλαβε ότι το κορίτσιτον κοίταζε.Το αγόρι είπε: «γιατί με κοιτάς;»Το κορίτσι είπε: «δεν ξέρω.»Το αγόρι είπε: «δεν υπάρχει τέτοιααπάντηση.»Το κορίτσι είπε: «υπάρχει.»Το αγόρι είπε: «πώς γίνεται αυτό;»Το κορίτσι είπε: «δε θα το ‘λεγα ανδεν υπήρχε».Ένα αυτοκίνητο φάνηκε στηστροφή.Το αγόρι και το κορίτσι είδαν το αυ-

της ματίνας Αναγνωστοπούλου

ο δρόμος

25

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netδ

ιηγηΣ

ειΣ

τοκίνητο να πλησιάζει με ταχύτητα.Το αγόρι και το κορίτσι κοιτάχτη-καν μεταξύ τους και οι καρδιές τουςχτύπησαν γρήγορα.Το αγόρι πετάχτηκε αμέσως όρθιο.Το αγόρι βοήθησε το κορίτσι να ση-κωθεί κι εκείνο.Το αυτοκίνητο τους προσπέρασεσηκώνοντας δίπλα τους σκόνη.Το κορίτσι ξάπλωσε ξανά στοδρόμο.Το αγόρι έκανε το ίδιο.Το κορίτσι ρώτησε: «γιατί φέρεσαιέτσι;»Το αγόρι είπε: «πώς φέρομαι δη-λαδή;»Το κορίτσι είπε: «σαν να νοιάζεσαιγια μένα».Το αγόρι είπε: «πραγματικά νοιάζο-μαι.»Το αγόρι σταμάτησε για μια στιγμή.Το αγόρι συνέχισε: «πιστεύω ότι κιεσύ με αγαπάς.»Το κορίτσι δεν είπε τίποτε.Το κορίτσι αυτή τη φορά χαμογέ-λασε κρυφά.Το κορίτσι βρήκε επιτέλους λόγιανα απαντήσει: «Έτσι είναι.»

Το αγόρι σκέφτηκε: «μ’ αγαπάει δη-λαδή;»Το αγόρι είπε: «Τι θα πει: ‘έτσιείναι’;»Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι.Το κορίτσι έγειρε και φίλησε τοαγόρι.Το αγόρι απομακρύνθηκε από τοκορίτσι.Το κορίτσι ξαφνιάστηκε: «γιατί;»Το αγόρι είπε: «έγώ…»Το κορίτσι περίμενε να τελειώσει τοαγόρι τη φράση του.Το αγόρι δε συνέχισε.Το κορίτσι είπε: «έσύ τι;»Το αγόρι είπε: «φοβάμαι».Το κορίτσι είπε: «Τι φοβάσαι;»Το αγόρι είπε: «φοβάμαι ότι μπορείνα σου κάνω κακό».Το κορίτσι χαμογέλασε.Το κορίτσι είπε: «σ’ αγαπώ».Το αγόρι της έσφιξε το χέρι και κοί-

ταξε τον ουρανό.

Το κορίτσι του έδειξε πόσο κοντά

τους ήταν τα σύννεφα.

Το αγόρι και το κορίτσι έμειναν να

χαμογελούν ξαπλωμένοι εκεί, στη

μέση του δρόμου.

26

θεΣ

η

Στέκεται μπροστά στη βιτρίνα. Ίσωςνα σκέφτεται πως είναι γιορτή, πωςείναι Χριστούγεννα και πρέπει νααγοράσει δώρα. έξετάζει σχολαστικάκάθε της σημείο, κάθε της τμήμα. γιαμια στιγμή το βλέμμα του κρυσταλ-λώνει, μένουν ασάλευτα ακόμα καιτα βλέφαρά του. Τόση ώρα παρατη-ρεί την ίδια βιτρίνα, μια βιτρίνα όμωςπου είναι αδειανή και σκοτεινή.

οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης, μέσαστην ευρύτερη αναθεώρηση που επέ-φερε η οικονομική καταβαράθρωση,απώλεσαν το οφίκιο που τους είχεαποδώσει η κοινωνία, με αποτέλεσμανα καταλήξουν να είναι και πάλι δρό-μοι. δίχως εμπόρευμα, δίχως στολί-δια, δίχως Χριστούγεννα.

ο διαβάτης περιπλανιέται στα μου-ντά πεζοδρόμια παρατηρώντας τις

κενές βιτρίνες. αισθάνεται ότι τουέχουν αρπάξει τα πάντα. Το μισθό,τα πολυκαταστήματα, τα δώρα, ταστολίδια, την ίδια τη γιορτή. ο βιοτι-κός του χώρος καταρρέει. Ίσως θαήθελε να ουρλιάξει: «και τώρα τι θαγιορτάσω».

έγκλωβισμένος σε μία συμπλεγμα-τική κατάσταση αγχώνεται. αντιλαμ-βάνεται την πραγματικότητα δια τωναντικείμενων και όταν τα αντικεί-μενα τον προδίδουν, μια αγχόνη αρ-χίζει να θωπεύει το λαιμό του. Έχειμάθει να επιβεβαιώνει την ύπαρξη μετα δόκανα του νου. ή αλήθεια πρέπεινα περιγραφεί επαρκώς και ορθολο-γικώς, να ψηλαφηθεί λαίμαργα, όπωςτα αντικείμενα στη βιτρίνα, διαφορε-τικά δεν είναι τίποτα άλλο από έναψέμα, μια απάτη.

Τα συναισθήματα τα οποία απορρέ-ουν από τα αντικείμενα, η ανάγκη γιαεμπορική συνδιαλλαγή, ακόμα και οιαναμνήσεις από γλυκανάλατα έθιμα,συνθέτουν την κατανόηση της γιορ-τής των Χριστουγέννων. καθετί,οφείλει πρωτίστως να αντικειμενο-ποιηθεί, ώστε στη συνέχεια να επιβε-βαιωθεί. διαδικασία απαραίτητη γιανα βρει κάθε έννοια αιτία ύπαρξηςκαι εντέλει ορθότητα/αλήθεια.

για μια στιγμή το βλέμμα του δια-βάτη κρυσταλλώνει, μένουν ασά-λευτα ακόμα και τα βλέφαρά του.Ίσως να ανακάλυψε εκείνο που ανα-ζητούσε στο καθρέφτισμα του πρό-σωπο του.

τα Δωρα των ΧριΣτουγεννων«Έχουμε ό,τι χάνουμε»

του μπατίστα μαλαματένιου

27

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netα

νθ

ολ

ογιο

[ποιητική] παιδεία

Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς

θυμήσου· τὸ μαχαίρι μου ἀσκεῖταισυνέχεια στὸ δίκαιον.ρωτᾶς γιὰ τὴ ρωγμὴ στὸν τοῖχοποὺ στάζει τὸν ἀμίλητο.ρωτᾶς γιὰ ἔξοδο, γιὰ τὴ ρωγμή σου.Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς νησὶ τῆς ἄβυσσος.πῶς σέρνεται μὲ τὴ λαβωματιὰ σὲ θάμνακι ἀχνάρια πίσω του τὰ αἵματα;αὐτὸ ποὺ τρίζει μέσα στὴ σιωπὴεἶναι τὸ μονοπάτι σουποὺ τώρα μόνο του πάει καὶ πάει.

ΜΗΝΙΝ ΑΕΙΔΕ

L'-enfer c'est les autres.

J.P.SARTRE

Ψυχή μου αγρίεψες-τι πολύφημος αυτό το ψ-δεν είναι που πιάστηκες να ζητιανεύειςμα που ανύποπτη δίχως εμβόλιοάνάμεσά τους διάβηκεςτων μολυσμένωνφτύσε τουςτώρα πια όλοι τους είναι οι '' άλλοι''.

Ο Έκτωρ Κακναβάτος (λογο-

τεχνικό ψευδώνυμο του Γιώρ-

γου Κοντογιώργη) γεννήθηκε

στον Πειραιά το 1920 και απε-

βίωσε το 2010. Ένας από τους

σημαντικότερους μεταπολεμι-

κούς ποιητές εκπλήσσει και συ-

ναρπάζει με το υπερρεαλιστικό

του ύφος στα ποιήματά του και

με την χειμαρρώδη ροή στην

γραφή του. Εκρηκτικός και ανα-

τρεπτικός μας πρόσφερε μια

ποίηση που διψούσε για ζωή,

ελευθερία και έρωτα. Σπούδασε

μαθηματικός και δούλεψε ως

καθηγητής στην ιδιωτική εκπαί-

δευση. Την πρώτη του ποιητική

εμφάνιση την έκανε το 1943 με

την ποιητική συλλογή Fuga.

«ο λόγος αυτονοµείται, ανοίγοντας απρόβλεπτεςπύλες προς µια διευρυµένη πραγµατικότητα,όπου πρωταγωνιστεί η φαντασία µε διαρκείςαναδιατάξεις των πραγµάτων, πράγµα πουτεκµηριώνει τις δυνατότητες της γλώσσας». ε.Κ

28

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγος

πο

ιηΣ

η

στιγμή όγδοη

πετάμε λίγη θάλασσαστον ουρανό να γίνει ένα ο κόσμος μια μικρή σταγόνα βροχής είναι μια μικρή σπίθα ανταρσίας κάτι σαν ένα μικρό λάθος που περικλείει όλα τα πεντάχρονα πλάνα της μελλοντικής μας δημιουργίας

δημήτρης τρωαδίτηςΑπό την ποιητική συλλογή «Υπολήψεις – Απόπειρες»

πιθανότητες κατευθύνσεως

O τοίχος της ισορροπίας γεννά καμιά φοράλεπτομέρειες και ραγίσματα που εμβάλλουν φόβο

στην μνήμηΠίνακες, εικόνες, αθανασίες, άλλοτε πυκνά, άλλοτε ταχύτερα

κλείνουν στεγανά πιθανότητες κατευθύνσεωςή απελπίζουν με τον ρυθμό που δονούνται

Και οι φωνές, που συντονίζουν τις μεταβολές, σαν έξαρση τρελούπροεκτείνουν σχεδόν στο μέλλον που ωρίμασα την ανασφάλεια

Νιώθω να απειλούμαι από πνεύματαπου με συγκρατούν σε οποιονδήποτε τοίχο

και το βέλος κατευθύνσεως λιμνάζει την μορφή μου αλλούΣφίγγομαι στο βλέμμα γυρεύοντας ως μακριά τις άλλες μνήμες

να αποσύρουν τους τοίχους της ισορροπίας

Κατερίνα ΚατσίρηΑν είσαι λέξη, Εκδόσεις Οδός Πανός 2012

29

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.netπ

οιη

Ση

Η βροχή στις λαμαρίνες τραγουδάει τη "φλαμουριά"

Το δάχτυλο του ίσκιου στην ταυτότητα της αυλής.

Εδώ είναι ο προσωρινός παράδεισος που θα τον ήθελα παντοτινό.

Το τραίνο έφυγε απ' το σταθμό του,τα τζάμια τρέμουν σα σε ποντιακό χορό.

Ερχεται βροχή κι εγώανεβαίνω και κλείνομαι στο μικρό δωμάτιο .

Στέκομαι μπροστά στο μικρό συρταρωτό παράθυροπου ανοιγοκλείνει πάνω-κάτω.

Μπροστά μου η αποθήκη του θείου Γιαννίκα με την λαμαρινένια στέγη.

Το σπίτι μας και το *αραπαλίκι με λαμαρίνες.Η βροχή με την ουράνια φωνή της

χτυπώντας στις λαμαρίνες ,τραγουδάει τη "φλαμουριά".

Δίπλα στο μικρό δωμάτιο υπάρχει πορτούλα και μπαίνω σ' ένα πολύ μικρό χώρο

μ' ένα ελάχιστο παραθυράκι.Νιώθω να βρίσκομαι στον ουρανό

με την ουράνια αυτή μελωδία τής βροχής στις λαμαρίνες.

*Δίπλα στο βορινό χωματόδρομο ήταν το μαντρί. Το αραπαλίκιήταν ενδιάμεσα στο μαντρί και στο σπίτι. Και τα τρία κολλητά τοένα μετά το άλλο. Το αραπαλίκι ήταν ο υπόστεγος χώρος όπου βά-ζαμε το κάρο.

Κωνσταντίνος ιωαννίδης

Μετέωρος πόνοςστον Μ.Ματθαιάδη

Μετέωρος πόνος.Λεβεντάνθρωπος μόνοςκαι αδέσποτη σφαίρα.

Με ειρηνόφιλα γυρτά –ξεριζωμένη Κοκκινιά.Μπουκάλι και στουπί

στον ευπατρίδη.

δημήτρης δικαίος

30

πο

ιηΣ

η

Θυμηδία

Με ψηλαφίσματα του θρήνου τυλιγμένος σε προσευχές ξερνάω ορίσματα λυγμώντριξίματα κεντώ -στη λήθη ειπωμένος-συνδαιτυμόνας στους ήχους των νεκρών.

Η ψυχή μας σώσμα από κρυφή αναλαμπήυφαντό θεού και θήλασμα θανάτουαποστηθίζοντας αχτίδες την αυγή τρυγάει δαφνοφόρα τους ίσκιους του αποπάτου.

Παράνθια σύναξη της ευωδιάςμες στο δροσάνεμο διάφανη βροχήολάνθιστο φεγγοβόλημα της ομορφιάςμα το αίνιγμά της μνήμα που καλεί.

Μυστήρια φέρνει στη χρυσόφτερη λιακάδαδυσνόητα ηχολογήματα καρδιώνσαν στοχασμοί των τάφων στη χλομάδαπου ερωτεύονται πονήματα ανθών…

σταμάτης Καβαλλάρης

γαλλική λογοκρισία

Ηθελα να γράψω,τ' ομολογώ,ένα ιδιαίτερα καταθλιπτικό ποίημα.

Ηθελα να γράψω,τ' ομολογώ,πως αισθάνομαι ότι απέτυχα.Πως κανείς δε νοιάζεται για το τι έχω να πω.Πως το παιδικό μου όνειρο να σώσω τον κόσμοήταν σύννεφο σε Αυγουστιάτικο ουρανό.

Ηθελα να γράψωόλα αυτάκι ακόμα περισσότεραόμως το Παρίσι δε μ' αφήνει να τα γράψω.

Γιατί στο πάρκο που βρίσκομαι τώραΔύο περιστέρια μπροστά μου σε λίγο θα κάνουν έρωταΚαι έχει ήλιο, αλλά και αεράκιΚαι αριστερά μου παιδιά παίζουν παιχνίδια και γελάνε.

Κι αν απέτυχα λοιπόν, γιατί να το φωνάξω;Η ζωή είναι υπέροχη.

Αλέξης Αντωνόπουλος

πο

ιηΣ

ηδ

ΙΑν

ΟΜ

ΗΕν

ΤΥ

ΠΟ

Υ

ΒιΒλιο

Μαρία Α. Κονταλή[Κουπί στο νερό..]

εκδ. Γαβριηλίδης

Ασημίνα Ξηρογιάννη[Εποχή μου είναι η ποίηση]

εκδ. Γαβριηλίδης

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014sodeia.net

[νεεΣ αφιξειΣ]ΧΕιμωνασ 2013- 2014

γκραΦιτι..'χρώμα και σώμα θα σου δίνω,

ψυχή μου, δε σ' αφήνω''

Βήματα σπρώχνουν τη μέρα,θυμός και θλίψη.Σήκωσαν κύμα οι ψευδαισθήσεις,τα όνειρα άχρωμα στις ρούγεςκι ένας ρακένδυτος πολιτισμόςοχλαγωγεί.Η καθημερινότητα,πόρνη της εξουσίας στα πεζοδρόμιατου κόσμου.Τρυπούν οι φωνές το μπετόν,γκράφιτι το αίμα, το λήμμα,η ανασαιμιά.Στην ιστορία των στίχων,το χαρτί αναδιπλώνεταιστους τοίχους και...μένουν οι κραυγές, οπές παράλογες,στα παράπονα των ματιών.Ιχνογραφούν τις ελπίδες,που στάζουν το παχύρρευστοτης εγκαυστικής, στην αμεσότητα της ύλης.Γκράφιτι ο καημός, το γέλιο,το ψέμα , η ψυχή...Ενοχοι και θύματαστην ίδια του τοίχου σελίδα!

τζένη Κουφοπούλου

31

ΑΘΗΝΑ Επίκαιρα - IANOS - Κλεψύδρα- Λεμόνι - Πολιτεία - Πρωτοπορία - Χάρ-τες ΠΕΙΡΑΙΑΣ Νέος Κύκλος ΘΕΣΣΑΛΟ-

ΝΙΚΗ ΙΑΝOS - Κεντρί - ΜπαρμπουνάκηςΛΑΜΙΑ Κεντρί - Οιωνός ΜΥΤΙΛΗΝΗ

Παπασωτηρίου - Χατζηδανιήλ ΠΑΡΟΣ

Δημοτική Βιβλιοθήκη Παροικίας ΠΑΤΡΑ

Πρωτοπορία - Πολύεδρο - Παπασωτη-ρίου ΣΠΕΤΣΕΣ Κέντρο Τύπου

συλ

λο

γη

πο

ιημ

ατ

ων

συλ

λο

γη

πο

ιημ

ατ

ων

info: www.sodeia.net

Η δύναμή τους είναι να είσαι ανίδεοςνα είσαι αφελής, να αμνηστεύσεις,

η δύναμή τους είναι να ξεχνάς,να μη θυμάσαι που η εντολή από τους κατεπάνω

είναι να συμφωνήσουνε ανακριτής κ ' εισαγγελέαςνα κηρυχτείς σε αφάνεια

να μπεις στο αρχείο, ή , αν η χάρη τους ..να σ' αναλάβουνε ταριχευτές,

η διαιώνια τέχνη των λωρίδων.

- έκτωρ κακναβάτος -