τριΜηνη ΠΕριοδικη ςυγκοΜιδη

γραΜΜατων και τΕχνων

04 το ςκιαχτρο 05 ΠροςωΠα 08 ΘΕατρο 11 αγραναΠαυςη 12 κινηΜατογραφος 15 Ποιητικη ΠαιδΕια

16 ΛογοτΕχνια 22 ΠΕζο 23 χρονογραφος 24 διηγηΜα 26 Ποιητικος Λογος 30 ΜΕταφραςΕις 31 ΒιΒΛιο

Μαρτιος - Μαιος 2013Τευχοσ 15 - Ετος 4

ISSN 2241-2212

ΟΜΑΔΑ ΕΚΔΟΣΗΣΔημήτρης Δικαίος

Μαρία ΡοδοπούλουΜπατίστας Μαλαματένιος

Ματθαίος Ματθαιάδης

Υπεύθυνη ύληςΜαρία Ροδοπούλου

Σύνταξη - ΣελιδοποίησηΔημήτρης Δικαίος

Γραφιστική επιμέλειαΑννα Στράνη

Εξώφυλλο τεύχουςΜαγιάτικο Στεφάνι του Δ Δικαίου

Γλωσσική επιμέλεια - ΔιόρθωσηΜπατίστας Μαλαματένιος

ΦωτογραφίαΜ Λεσσές - Δ Μακαρώνας

ΣκιτσογραφίαΓιώργος Ασημακόπουλος

ιστοσελίδα περιοδικούsodeianet

ηλεκτρονικό ταχυδρομείοsodeiaymailcom

τηλέφωνο επικοινωνίας694 717 600 5

Κατηγορία εντύπουσυγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων

Εδρα παραγωγήςΣπέτσες Ελλάδα

Ταχυδρομική διεύθυνσηπεριοδικό σοδειά

Ελλη ΤζιάμουΣπέτσες τκ180 50

Επιμέλεια προεκτύπωσηςΜατθαίος Ματθαιάδης

Εκτύπωση - ΒιβλιοδεσίαΓραφικές Τέχνες ASO

Ι amp Ε Σαββογλίδου ΟΕΧίου 49 Αθήνα τκ104 39

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ήμέρος κειμένου μόνο όταν αναφέρεται ηπηγή του Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφρά-ζουν την άποψη των αρθρογράφων τουςκαι όχι του περιοδικού στο σύνολό τουΚαλή Ανάγνωση

επόμενο τεύχος από τις 156 στα βιβλιοπωλεία

Δημήτρης Δικαίος Μαρία Ροδοπού-

λου Κορνήλιος Ρουσάκης Ζιζάνιο

Γιώργος Ρούσσος Ματθαίος Ματθαιά-

δης Αλέξανδρος Πετρόχειλος Αννα

Νιαράκη Βάιος Νικιώτης Γιώργος Τζα-

βλάκης Νίκος Αντωνόπουλος Αγγε-

λος Τζιβελέκης Πέτρος Λυγίζος

Φίλιππος Αγγελής Larry Cool Δημή-

τρης Π Κρανιώτης Babak Sadegh

Khanjani

τεύχος 15

συγγραφική ομάδακατά σειρά θεμάτων

περιεχόμενα

04 το σκιάxτροκαθαιρέστε τουςςωτήρες

05 πρόσωπαSylvia Plath

08 θέατροΛούλα αναγνωστάκη

11 αγρανάπαυσηErotas sta xronia tou internet

12 κινηματογράφοςIvanrsquos Childhood (1962)

15 ποιητική παιδείαα καρυωτάκης β Πολυδούρη

16 λογοτεχνίααιολική γη

22 πεζόαθήνα

23 χρονογράφοςοι κυρατζήδες της ψυχής

24 διήγημαη μοίρα των τρελών

26 ποιητικός Λόγοςδέκα ποιητές γράφουν

30 μεταφράσειςBeacuteatrice Libert

31 βιβλίονέες εκδοτικές απόπειρες

Μάρτιος - Μάιος 2013

Sylvia PlathΠΡΟΣΩΠΑ

08

05

Λούλα ΑναγνωστάκηΘΕΑΤΡΟ

Αιολική Γη - Ηλίας ΒενέζηςΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

16

4

εικα

στι

κά

[το

σκιά

xτρ

ο]

Υπήρξαμε πιστεύω τρόφιμοι μιαςάνοστης εποχής Σπαταλήσαμε κάθεΚυριακή με ένα φραπέ στο χέρι Ηκάθε άνοιξη μοιάζει με νεκρώσιμηακολουθία και πομπή σκελετωμένωνστιγμών Αδύναμοι άνθρωποι αντι-μέτωποι με μια δυσβάσταχτη καθημε-ρινότητα Αποκαμωθήκαμε καταλήγοντας σή-μερα να διψάμε ικανοποίηση Συνηθί-σαμε στο βιασμό και τηνεκμετάλλευση Αλλοιωμένοι αλιεύ-ουμε καθαρούς οργανισμούς Εκπαι-δευτήκαμε όμως έτσι ώστε ναηγούμεθα των νεοσυλλέκτων Οι μαθητές μιας ξύλινης παιδείαςαποτελούνε στόχο Είμαστε όλοι στό-χος Μας αγαπάνε μας περιποιούνταιόσο τους εξυπηρετούμε και δηλώ-νουμε πρόθυμοι να μην παρεκκλί-νουμε της πεπατημένης Με μεγαλίστικες γόβες σα τσιγγανο-πούλες φλερτάρουν το επίκεντρο οιποιητές Συγνώμη οι μαθητές ήθελανα γράψω Οι μαθητές μια συστημι-κής νοοτροπίας που κατακεραυνώνειτην ελεύθερη βούληση του ατόμου καιεπιθυμεί την αποδόμηση κάθε αξίαςκαι ιδιαιτερότητας Αυτά τα παιδιά που επαναστατούνσήμερα μπουκώνοντας το κλιμακο-στάσιο μιας τράπεζας με οργή θαφτύσουν την οργή αυτή αύριο στουςθετούς γονείς τους Αν δεν το πρά-ξουν θα απορροφηθούν αυτόματααπό την κοινωνία των απράκτων

μέλη της οποίας είμαστε όλοι Ερημω-μένες ψυχές φιλήσυχοι πολίτες απο-δεκατισμένοι ψηφοφόροι πουλησμονήσαμε κάθε τι ανθρώπινο καιμπουσουλάμε αδέσποτοι

Εντέλει αποζητούμε μια σωτήρια διέ-ξοδο μέσα από ξεπερασμένες εκλογι-κές διαδικασίες επισημαίνοντας οκαθένας από εμάς στον κύκλο τουτην ανάγκη ύπαρξης ή εύρεσης ενόςσωτήρα Εκατομμύρια αποδεκατισμέ-νοι περιμένουν ένα θαύμα Το θαύμαπερίπου ή ακριβώς δε χαρίζεται αλλάδημιουργείται Η στρατευμένη τέχνη οι στρατευμέ-νοι άνθρωποι εμποδίζουν την επί-τευξη του θαύματος αποσκοπώνταςστη διάλυση της κοινωνικής συνοχήςΜία κοινωνική έκρηξη προϋποθέτεικοινωνική συνοχή καθαίρεση τουπολλά υποσχόμενου σωτήρα (απrsquoόπου και αν προέρχεται) ενορχή-στρωση με τις ανοιχτές πληγές τηςκοινωνίας τις ανοιχτές συζητήσειςκαι σύμπραξη με τις συλλογικές απο-φάσεις των ομάδων

Όσο το κράτος είναι εχθρικό προς τονπολίτη ο πολίτης το λιγότερο πουέχει να πράξει είναι να είναι εχθρι-κός απέναντι στο κράτος στηρίζονταςκάθε αντι-εξουσιαστική κίνηση Τη-ρώντας καθημερινά σκληρή στάσηαπέναντι σε αυτό Όταν και όποτε το κράτος γίνει φι-λικό απέναντι στον πολίτη καμίαστάση ή αντι-εξουσιαστική μορφήαντίστασης δεν έχει θέση στην κοι-νωνία

όσο για τους ποιητές δε θrsquo αλλάξουν τίποτε

απrsquo τον κόσμο αυτό ωσότου αναγνωρίσουν τη

μάνα που τους γέννησε ως βιολογική

του Δημήτρη Δικαίου

ΚΑΘΑΙΡΕΣΤΕΤΟΥΣ ΣΩΤΗΡΕΣ

5

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

Sylvia PlathΑπό την πρώτη στιγμή που την γνώ-ρισα μέσα από την κληρονομιά πουάφησε στον κόσμο μου θύμισε τοπαιδί που προσπαθούσε ν αδειάσειτην θάλασσα με τις χούφτες του Εάνείχε ζήσει σε παλαιότερες εποχέςείτε θα είχε γίνει αγία είτε θα τηνείχαν κάψει στην πυρά σαν μάγισσαΣκέφτομαι μάλιστα πως θα μπορού-σαν να είχαν συμβεί και τα δύο μαζίΗ ίδια έβλεπε τον εαυτό της χαμένοανάμεσα στις πτυχές της Δεν ήτανμόνο δύο Η Σύλβια Πλάθ δεν ήτανμόνο αγία και μάγισσα Ήταν πρώτααπ όλα και πάνω απ όλα ποιήτριαμέχρι την τελευταία ανάσα της

laquoΕίμαι έτοιμη να ερμηνεύσω τους και-ρούς που με στάχτη ζευγάρωσα μεςστην σκιά μιας πέτραςΟι αστράγαλοι μου φωτίζονταιΗ λάμψη σκαρφαλώνει στους μηρούς μουΧάνομαιΧάνομαι στα πέπλα αυτού του φωτόςraquo

Φλεγόμενη Μάγισσα

Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρι-στεί παιδί-θαύμα στον χώρο της ποί-ησης μιας και το πρώτο της ποίημαδημοσιεύτηκε σε ηλικία οκτώ ετών Ηξεχωριστή ιδιοσυγκρασία της μετα-φέρθηκε άνετα στην ποίηση όπου συ-ναντάμε πολλές φορές τηναπόγνωση τον πόθο για τον θάνατοαλλά και την ανάγκη για έρωτααγάπη και πάθος για ζωή Συχνάδιανθίζεται με ένα ιδιαίτερο χιούμορκαι ειρωνεία Μια ποιητική ιδιοφυίαη Σύλβια Πλάθ άφησε πίσω της έναπλούσιο έργο πάνω από 250 ποιή-ματα άρθρα δοκίμια ένα θεατρικόκαι ένα μυθιστόρημα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ

ΝΑ ΓΙΝΕΙ

ΘΕΟΣτης Μαρίας Ροδοπούλου

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

ΟΜΑΔΑ ΕΚΔΟΣΗΣΔημήτρης Δικαίος

Μαρία ΡοδοπούλουΜπατίστας Μαλαματένιος

Ματθαίος Ματθαιάδης

Υπεύθυνη ύληςΜαρία Ροδοπούλου

Σύνταξη - ΣελιδοποίησηΔημήτρης Δικαίος

Γραφιστική επιμέλειαΑννα Στράνη

Εξώφυλλο τεύχουςΜαγιάτικο Στεφάνι του Δ Δικαίου

Γλωσσική επιμέλεια - ΔιόρθωσηΜπατίστας Μαλαματένιος

ΦωτογραφίαΜ Λεσσές - Δ Μακαρώνας

ΣκιτσογραφίαΓιώργος Ασημακόπουλος

ιστοσελίδα περιοδικούsodeianet

ηλεκτρονικό ταχυδρομείοsodeiaymailcom

τηλέφωνο επικοινωνίας694 717 600 5

Κατηγορία εντύπουσυγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων

Εδρα παραγωγήςΣπέτσες Ελλάδα

Ταχυδρομική διεύθυνσηπεριοδικό σοδειά

Ελλη ΤζιάμουΣπέτσες τκ180 50

Επιμέλεια προεκτύπωσηςΜατθαίος Ματθαιάδης

Εκτύπωση - ΒιβλιοδεσίαΓραφικές Τέχνες ASO

Ι amp Ε Σαββογλίδου ΟΕΧίου 49 Αθήνα τκ104 39

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ήμέρος κειμένου μόνο όταν αναφέρεται ηπηγή του Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφρά-ζουν την άποψη των αρθρογράφων τουςκαι όχι του περιοδικού στο σύνολό τουΚαλή Ανάγνωση

επόμενο τεύχος από τις 156 στα βιβλιοπωλεία

Δημήτρης Δικαίος Μαρία Ροδοπού-

λου Κορνήλιος Ρουσάκης Ζιζάνιο

Γιώργος Ρούσσος Ματθαίος Ματθαιά-

δης Αλέξανδρος Πετρόχειλος Αννα

Νιαράκη Βάιος Νικιώτης Γιώργος Τζα-

βλάκης Νίκος Αντωνόπουλος Αγγε-

λος Τζιβελέκης Πέτρος Λυγίζος

Φίλιππος Αγγελής Larry Cool Δημή-

τρης Π Κρανιώτης Babak Sadegh

Khanjani

τεύχος 15

συγγραφική ομάδακατά σειρά θεμάτων

περιεχόμενα

04 το σκιάxτροκαθαιρέστε τουςςωτήρες

05 πρόσωπαSylvia Plath

08 θέατροΛούλα αναγνωστάκη

11 αγρανάπαυσηErotas sta xronia tou internet

12 κινηματογράφοςIvanrsquos Childhood (1962)

15 ποιητική παιδείαα καρυωτάκης β Πολυδούρη

16 λογοτεχνίααιολική γη

22 πεζόαθήνα

23 χρονογράφοςοι κυρατζήδες της ψυχής

24 διήγημαη μοίρα των τρελών

26 ποιητικός Λόγοςδέκα ποιητές γράφουν

30 μεταφράσειςBeacuteatrice Libert

31 βιβλίονέες εκδοτικές απόπειρες

Μάρτιος - Μάιος 2013

Sylvia PlathΠΡΟΣΩΠΑ

08

05

Λούλα ΑναγνωστάκηΘΕΑΤΡΟ

Αιολική Γη - Ηλίας ΒενέζηςΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

16

4

εικα

στι

κά

[το

σκιά

xτρ

ο]

Υπήρξαμε πιστεύω τρόφιμοι μιαςάνοστης εποχής Σπαταλήσαμε κάθεΚυριακή με ένα φραπέ στο χέρι Ηκάθε άνοιξη μοιάζει με νεκρώσιμηακολουθία και πομπή σκελετωμένωνστιγμών Αδύναμοι άνθρωποι αντι-μέτωποι με μια δυσβάσταχτη καθημε-ρινότητα Αποκαμωθήκαμε καταλήγοντας σή-μερα να διψάμε ικανοποίηση Συνηθί-σαμε στο βιασμό και τηνεκμετάλλευση Αλλοιωμένοι αλιεύ-ουμε καθαρούς οργανισμούς Εκπαι-δευτήκαμε όμως έτσι ώστε ναηγούμεθα των νεοσυλλέκτων Οι μαθητές μιας ξύλινης παιδείαςαποτελούνε στόχο Είμαστε όλοι στό-χος Μας αγαπάνε μας περιποιούνταιόσο τους εξυπηρετούμε και δηλώ-νουμε πρόθυμοι να μην παρεκκλί-νουμε της πεπατημένης Με μεγαλίστικες γόβες σα τσιγγανο-πούλες φλερτάρουν το επίκεντρο οιποιητές Συγνώμη οι μαθητές ήθελανα γράψω Οι μαθητές μια συστημι-κής νοοτροπίας που κατακεραυνώνειτην ελεύθερη βούληση του ατόμου καιεπιθυμεί την αποδόμηση κάθε αξίαςκαι ιδιαιτερότητας Αυτά τα παιδιά που επαναστατούνσήμερα μπουκώνοντας το κλιμακο-στάσιο μιας τράπεζας με οργή θαφτύσουν την οργή αυτή αύριο στουςθετούς γονείς τους Αν δεν το πρά-ξουν θα απορροφηθούν αυτόματααπό την κοινωνία των απράκτων

μέλη της οποίας είμαστε όλοι Ερημω-μένες ψυχές φιλήσυχοι πολίτες απο-δεκατισμένοι ψηφοφόροι πουλησμονήσαμε κάθε τι ανθρώπινο καιμπουσουλάμε αδέσποτοι

Εντέλει αποζητούμε μια σωτήρια διέ-ξοδο μέσα από ξεπερασμένες εκλογι-κές διαδικασίες επισημαίνοντας οκαθένας από εμάς στον κύκλο τουτην ανάγκη ύπαρξης ή εύρεσης ενόςσωτήρα Εκατομμύρια αποδεκατισμέ-νοι περιμένουν ένα θαύμα Το θαύμαπερίπου ή ακριβώς δε χαρίζεται αλλάδημιουργείται Η στρατευμένη τέχνη οι στρατευμέ-νοι άνθρωποι εμποδίζουν την επί-τευξη του θαύματος αποσκοπώνταςστη διάλυση της κοινωνικής συνοχήςΜία κοινωνική έκρηξη προϋποθέτεικοινωνική συνοχή καθαίρεση τουπολλά υποσχόμενου σωτήρα (απrsquoόπου και αν προέρχεται) ενορχή-στρωση με τις ανοιχτές πληγές τηςκοινωνίας τις ανοιχτές συζητήσειςκαι σύμπραξη με τις συλλογικές απο-φάσεις των ομάδων

Όσο το κράτος είναι εχθρικό προς τονπολίτη ο πολίτης το λιγότερο πουέχει να πράξει είναι να είναι εχθρι-κός απέναντι στο κράτος στηρίζονταςκάθε αντι-εξουσιαστική κίνηση Τη-ρώντας καθημερινά σκληρή στάσηαπέναντι σε αυτό Όταν και όποτε το κράτος γίνει φι-λικό απέναντι στον πολίτη καμίαστάση ή αντι-εξουσιαστική μορφήαντίστασης δεν έχει θέση στην κοι-νωνία

όσο για τους ποιητές δε θrsquo αλλάξουν τίποτε

απrsquo τον κόσμο αυτό ωσότου αναγνωρίσουν τη

μάνα που τους γέννησε ως βιολογική

του Δημήτρη Δικαίου

ΚΑΘΑΙΡΕΣΤΕΤΟΥΣ ΣΩΤΗΡΕΣ

5

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

Sylvia PlathΑπό την πρώτη στιγμή που την γνώ-ρισα μέσα από την κληρονομιά πουάφησε στον κόσμο μου θύμισε τοπαιδί που προσπαθούσε ν αδειάσειτην θάλασσα με τις χούφτες του Εάνείχε ζήσει σε παλαιότερες εποχέςείτε θα είχε γίνει αγία είτε θα τηνείχαν κάψει στην πυρά σαν μάγισσαΣκέφτομαι μάλιστα πως θα μπορού-σαν να είχαν συμβεί και τα δύο μαζίΗ ίδια έβλεπε τον εαυτό της χαμένοανάμεσα στις πτυχές της Δεν ήτανμόνο δύο Η Σύλβια Πλάθ δεν ήτανμόνο αγία και μάγισσα Ήταν πρώτααπ όλα και πάνω απ όλα ποιήτριαμέχρι την τελευταία ανάσα της

laquoΕίμαι έτοιμη να ερμηνεύσω τους και-ρούς που με στάχτη ζευγάρωσα μεςστην σκιά μιας πέτραςΟι αστράγαλοι μου φωτίζονταιΗ λάμψη σκαρφαλώνει στους μηρούς μουΧάνομαιΧάνομαι στα πέπλα αυτού του φωτόςraquo

Φλεγόμενη Μάγισσα

Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρι-στεί παιδί-θαύμα στον χώρο της ποί-ησης μιας και το πρώτο της ποίημαδημοσιεύτηκε σε ηλικία οκτώ ετών Ηξεχωριστή ιδιοσυγκρασία της μετα-φέρθηκε άνετα στην ποίηση όπου συ-ναντάμε πολλές φορές τηναπόγνωση τον πόθο για τον θάνατοαλλά και την ανάγκη για έρωτααγάπη και πάθος για ζωή Συχνάδιανθίζεται με ένα ιδιαίτερο χιούμορκαι ειρωνεία Μια ποιητική ιδιοφυίαη Σύλβια Πλάθ άφησε πίσω της έναπλούσιο έργο πάνω από 250 ποιή-ματα άρθρα δοκίμια ένα θεατρικόκαι ένα μυθιστόρημα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ

ΝΑ ΓΙΝΕΙ

ΘΕΟΣτης Μαρίας Ροδοπούλου

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

περιεχόμενα

04 το σκιάxτροκαθαιρέστε τουςςωτήρες

05 πρόσωπαSylvia Plath

08 θέατροΛούλα αναγνωστάκη

11 αγρανάπαυσηErotas sta xronia tou internet

12 κινηματογράφοςIvanrsquos Childhood (1962)

15 ποιητική παιδείαα καρυωτάκης β Πολυδούρη

16 λογοτεχνίααιολική γη

22 πεζόαθήνα

23 χρονογράφοςοι κυρατζήδες της ψυχής

24 διήγημαη μοίρα των τρελών

26 ποιητικός Λόγοςδέκα ποιητές γράφουν

30 μεταφράσειςBeacuteatrice Libert

31 βιβλίονέες εκδοτικές απόπειρες

Μάρτιος - Μάιος 2013

Sylvia PlathΠΡΟΣΩΠΑ

08

05

Λούλα ΑναγνωστάκηΘΕΑΤΡΟ

Αιολική Γη - Ηλίας ΒενέζηςΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

16

4

εικα

στι

κά

[το

σκιά

xτρ

ο]

Υπήρξαμε πιστεύω τρόφιμοι μιαςάνοστης εποχής Σπαταλήσαμε κάθεΚυριακή με ένα φραπέ στο χέρι Ηκάθε άνοιξη μοιάζει με νεκρώσιμηακολουθία και πομπή σκελετωμένωνστιγμών Αδύναμοι άνθρωποι αντι-μέτωποι με μια δυσβάσταχτη καθημε-ρινότητα Αποκαμωθήκαμε καταλήγοντας σή-μερα να διψάμε ικανοποίηση Συνηθί-σαμε στο βιασμό και τηνεκμετάλλευση Αλλοιωμένοι αλιεύ-ουμε καθαρούς οργανισμούς Εκπαι-δευτήκαμε όμως έτσι ώστε ναηγούμεθα των νεοσυλλέκτων Οι μαθητές μιας ξύλινης παιδείαςαποτελούνε στόχο Είμαστε όλοι στό-χος Μας αγαπάνε μας περιποιούνταιόσο τους εξυπηρετούμε και δηλώ-νουμε πρόθυμοι να μην παρεκκλί-νουμε της πεπατημένης Με μεγαλίστικες γόβες σα τσιγγανο-πούλες φλερτάρουν το επίκεντρο οιποιητές Συγνώμη οι μαθητές ήθελανα γράψω Οι μαθητές μια συστημι-κής νοοτροπίας που κατακεραυνώνειτην ελεύθερη βούληση του ατόμου καιεπιθυμεί την αποδόμηση κάθε αξίαςκαι ιδιαιτερότητας Αυτά τα παιδιά που επαναστατούνσήμερα μπουκώνοντας το κλιμακο-στάσιο μιας τράπεζας με οργή θαφτύσουν την οργή αυτή αύριο στουςθετούς γονείς τους Αν δεν το πρά-ξουν θα απορροφηθούν αυτόματααπό την κοινωνία των απράκτων

μέλη της οποίας είμαστε όλοι Ερημω-μένες ψυχές φιλήσυχοι πολίτες απο-δεκατισμένοι ψηφοφόροι πουλησμονήσαμε κάθε τι ανθρώπινο καιμπουσουλάμε αδέσποτοι

Εντέλει αποζητούμε μια σωτήρια διέ-ξοδο μέσα από ξεπερασμένες εκλογι-κές διαδικασίες επισημαίνοντας οκαθένας από εμάς στον κύκλο τουτην ανάγκη ύπαρξης ή εύρεσης ενόςσωτήρα Εκατομμύρια αποδεκατισμέ-νοι περιμένουν ένα θαύμα Το θαύμαπερίπου ή ακριβώς δε χαρίζεται αλλάδημιουργείται Η στρατευμένη τέχνη οι στρατευμέ-νοι άνθρωποι εμποδίζουν την επί-τευξη του θαύματος αποσκοπώνταςστη διάλυση της κοινωνικής συνοχήςΜία κοινωνική έκρηξη προϋποθέτεικοινωνική συνοχή καθαίρεση τουπολλά υποσχόμενου σωτήρα (απrsquoόπου και αν προέρχεται) ενορχή-στρωση με τις ανοιχτές πληγές τηςκοινωνίας τις ανοιχτές συζητήσειςκαι σύμπραξη με τις συλλογικές απο-φάσεις των ομάδων

Όσο το κράτος είναι εχθρικό προς τονπολίτη ο πολίτης το λιγότερο πουέχει να πράξει είναι να είναι εχθρι-κός απέναντι στο κράτος στηρίζονταςκάθε αντι-εξουσιαστική κίνηση Τη-ρώντας καθημερινά σκληρή στάσηαπέναντι σε αυτό Όταν και όποτε το κράτος γίνει φι-λικό απέναντι στον πολίτη καμίαστάση ή αντι-εξουσιαστική μορφήαντίστασης δεν έχει θέση στην κοι-νωνία

όσο για τους ποιητές δε θrsquo αλλάξουν τίποτε

απrsquo τον κόσμο αυτό ωσότου αναγνωρίσουν τη

μάνα που τους γέννησε ως βιολογική

του Δημήτρη Δικαίου

ΚΑΘΑΙΡΕΣΤΕΤΟΥΣ ΣΩΤΗΡΕΣ

5

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

Sylvia PlathΑπό την πρώτη στιγμή που την γνώ-ρισα μέσα από την κληρονομιά πουάφησε στον κόσμο μου θύμισε τοπαιδί που προσπαθούσε ν αδειάσειτην θάλασσα με τις χούφτες του Εάνείχε ζήσει σε παλαιότερες εποχέςείτε θα είχε γίνει αγία είτε θα τηνείχαν κάψει στην πυρά σαν μάγισσαΣκέφτομαι μάλιστα πως θα μπορού-σαν να είχαν συμβεί και τα δύο μαζίΗ ίδια έβλεπε τον εαυτό της χαμένοανάμεσα στις πτυχές της Δεν ήτανμόνο δύο Η Σύλβια Πλάθ δεν ήτανμόνο αγία και μάγισσα Ήταν πρώτααπ όλα και πάνω απ όλα ποιήτριαμέχρι την τελευταία ανάσα της

laquoΕίμαι έτοιμη να ερμηνεύσω τους και-ρούς που με στάχτη ζευγάρωσα μεςστην σκιά μιας πέτραςΟι αστράγαλοι μου φωτίζονταιΗ λάμψη σκαρφαλώνει στους μηρούς μουΧάνομαιΧάνομαι στα πέπλα αυτού του φωτόςraquo

Φλεγόμενη Μάγισσα

Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρι-στεί παιδί-θαύμα στον χώρο της ποί-ησης μιας και το πρώτο της ποίημαδημοσιεύτηκε σε ηλικία οκτώ ετών Ηξεχωριστή ιδιοσυγκρασία της μετα-φέρθηκε άνετα στην ποίηση όπου συ-ναντάμε πολλές φορές τηναπόγνωση τον πόθο για τον θάνατοαλλά και την ανάγκη για έρωτααγάπη και πάθος για ζωή Συχνάδιανθίζεται με ένα ιδιαίτερο χιούμορκαι ειρωνεία Μια ποιητική ιδιοφυίαη Σύλβια Πλάθ άφησε πίσω της έναπλούσιο έργο πάνω από 250 ποιή-ματα άρθρα δοκίμια ένα θεατρικόκαι ένα μυθιστόρημα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ

ΝΑ ΓΙΝΕΙ

ΘΕΟΣτης Μαρίας Ροδοπούλου

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

4

εικα

στι

κά

[το

σκιά

xτρ

ο]

Υπήρξαμε πιστεύω τρόφιμοι μιαςάνοστης εποχής Σπαταλήσαμε κάθεΚυριακή με ένα φραπέ στο χέρι Ηκάθε άνοιξη μοιάζει με νεκρώσιμηακολουθία και πομπή σκελετωμένωνστιγμών Αδύναμοι άνθρωποι αντι-μέτωποι με μια δυσβάσταχτη καθημε-ρινότητα Αποκαμωθήκαμε καταλήγοντας σή-μερα να διψάμε ικανοποίηση Συνηθί-σαμε στο βιασμό και τηνεκμετάλλευση Αλλοιωμένοι αλιεύ-ουμε καθαρούς οργανισμούς Εκπαι-δευτήκαμε όμως έτσι ώστε ναηγούμεθα των νεοσυλλέκτων Οι μαθητές μιας ξύλινης παιδείαςαποτελούνε στόχο Είμαστε όλοι στό-χος Μας αγαπάνε μας περιποιούνταιόσο τους εξυπηρετούμε και δηλώ-νουμε πρόθυμοι να μην παρεκκλί-νουμε της πεπατημένης Με μεγαλίστικες γόβες σα τσιγγανο-πούλες φλερτάρουν το επίκεντρο οιποιητές Συγνώμη οι μαθητές ήθελανα γράψω Οι μαθητές μια συστημι-κής νοοτροπίας που κατακεραυνώνειτην ελεύθερη βούληση του ατόμου καιεπιθυμεί την αποδόμηση κάθε αξίαςκαι ιδιαιτερότητας Αυτά τα παιδιά που επαναστατούνσήμερα μπουκώνοντας το κλιμακο-στάσιο μιας τράπεζας με οργή θαφτύσουν την οργή αυτή αύριο στουςθετούς γονείς τους Αν δεν το πρά-ξουν θα απορροφηθούν αυτόματααπό την κοινωνία των απράκτων

μέλη της οποίας είμαστε όλοι Ερημω-μένες ψυχές φιλήσυχοι πολίτες απο-δεκατισμένοι ψηφοφόροι πουλησμονήσαμε κάθε τι ανθρώπινο καιμπουσουλάμε αδέσποτοι

Εντέλει αποζητούμε μια σωτήρια διέ-ξοδο μέσα από ξεπερασμένες εκλογι-κές διαδικασίες επισημαίνοντας οκαθένας από εμάς στον κύκλο τουτην ανάγκη ύπαρξης ή εύρεσης ενόςσωτήρα Εκατομμύρια αποδεκατισμέ-νοι περιμένουν ένα θαύμα Το θαύμαπερίπου ή ακριβώς δε χαρίζεται αλλάδημιουργείται Η στρατευμένη τέχνη οι στρατευμέ-νοι άνθρωποι εμποδίζουν την επί-τευξη του θαύματος αποσκοπώνταςστη διάλυση της κοινωνικής συνοχήςΜία κοινωνική έκρηξη προϋποθέτεικοινωνική συνοχή καθαίρεση τουπολλά υποσχόμενου σωτήρα (απrsquoόπου και αν προέρχεται) ενορχή-στρωση με τις ανοιχτές πληγές τηςκοινωνίας τις ανοιχτές συζητήσειςκαι σύμπραξη με τις συλλογικές απο-φάσεις των ομάδων

Όσο το κράτος είναι εχθρικό προς τονπολίτη ο πολίτης το λιγότερο πουέχει να πράξει είναι να είναι εχθρι-κός απέναντι στο κράτος στηρίζονταςκάθε αντι-εξουσιαστική κίνηση Τη-ρώντας καθημερινά σκληρή στάσηαπέναντι σε αυτό Όταν και όποτε το κράτος γίνει φι-λικό απέναντι στον πολίτη καμίαστάση ή αντι-εξουσιαστική μορφήαντίστασης δεν έχει θέση στην κοι-νωνία

όσο για τους ποιητές δε θrsquo αλλάξουν τίποτε

απrsquo τον κόσμο αυτό ωσότου αναγνωρίσουν τη

μάνα που τους γέννησε ως βιολογική

του Δημήτρη Δικαίου

ΚΑΘΑΙΡΕΣΤΕΤΟΥΣ ΣΩΤΗΡΕΣ

5

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

Sylvia PlathΑπό την πρώτη στιγμή που την γνώ-ρισα μέσα από την κληρονομιά πουάφησε στον κόσμο μου θύμισε τοπαιδί που προσπαθούσε ν αδειάσειτην θάλασσα με τις χούφτες του Εάνείχε ζήσει σε παλαιότερες εποχέςείτε θα είχε γίνει αγία είτε θα τηνείχαν κάψει στην πυρά σαν μάγισσαΣκέφτομαι μάλιστα πως θα μπορού-σαν να είχαν συμβεί και τα δύο μαζίΗ ίδια έβλεπε τον εαυτό της χαμένοανάμεσα στις πτυχές της Δεν ήτανμόνο δύο Η Σύλβια Πλάθ δεν ήτανμόνο αγία και μάγισσα Ήταν πρώτααπ όλα και πάνω απ όλα ποιήτριαμέχρι την τελευταία ανάσα της

laquoΕίμαι έτοιμη να ερμηνεύσω τους και-ρούς που με στάχτη ζευγάρωσα μεςστην σκιά μιας πέτραςΟι αστράγαλοι μου φωτίζονταιΗ λάμψη σκαρφαλώνει στους μηρούς μουΧάνομαιΧάνομαι στα πέπλα αυτού του φωτόςraquo

Φλεγόμενη Μάγισσα

Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρι-στεί παιδί-θαύμα στον χώρο της ποί-ησης μιας και το πρώτο της ποίημαδημοσιεύτηκε σε ηλικία οκτώ ετών Ηξεχωριστή ιδιοσυγκρασία της μετα-φέρθηκε άνετα στην ποίηση όπου συ-ναντάμε πολλές φορές τηναπόγνωση τον πόθο για τον θάνατοαλλά και την ανάγκη για έρωτααγάπη και πάθος για ζωή Συχνάδιανθίζεται με ένα ιδιαίτερο χιούμορκαι ειρωνεία Μια ποιητική ιδιοφυίαη Σύλβια Πλάθ άφησε πίσω της έναπλούσιο έργο πάνω από 250 ποιή-ματα άρθρα δοκίμια ένα θεατρικόκαι ένα μυθιστόρημα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ

ΝΑ ΓΙΝΕΙ

ΘΕΟΣτης Μαρίας Ροδοπούλου

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

5

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

Sylvia PlathΑπό την πρώτη στιγμή που την γνώ-ρισα μέσα από την κληρονομιά πουάφησε στον κόσμο μου θύμισε τοπαιδί που προσπαθούσε ν αδειάσειτην θάλασσα με τις χούφτες του Εάνείχε ζήσει σε παλαιότερες εποχέςείτε θα είχε γίνει αγία είτε θα τηνείχαν κάψει στην πυρά σαν μάγισσαΣκέφτομαι μάλιστα πως θα μπορού-σαν να είχαν συμβεί και τα δύο μαζίΗ ίδια έβλεπε τον εαυτό της χαμένοανάμεσα στις πτυχές της Δεν ήτανμόνο δύο Η Σύλβια Πλάθ δεν ήτανμόνο αγία και μάγισσα Ήταν πρώτααπ όλα και πάνω απ όλα ποιήτριαμέχρι την τελευταία ανάσα της

laquoΕίμαι έτοιμη να ερμηνεύσω τους και-ρούς που με στάχτη ζευγάρωσα μεςστην σκιά μιας πέτραςΟι αστράγαλοι μου φωτίζονταιΗ λάμψη σκαρφαλώνει στους μηρούς μουΧάνομαιΧάνομαι στα πέπλα αυτού του φωτόςraquo

Φλεγόμενη Μάγισσα

Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρι-στεί παιδί-θαύμα στον χώρο της ποί-ησης μιας και το πρώτο της ποίημαδημοσιεύτηκε σε ηλικία οκτώ ετών Ηξεχωριστή ιδιοσυγκρασία της μετα-φέρθηκε άνετα στην ποίηση όπου συ-ναντάμε πολλές φορές τηναπόγνωση τον πόθο για τον θάνατοαλλά και την ανάγκη για έρωτααγάπη και πάθος για ζωή Συχνάδιανθίζεται με ένα ιδιαίτερο χιούμορκαι ειρωνεία Μια ποιητική ιδιοφυίαη Σύλβια Πλάθ άφησε πίσω της έναπλούσιο έργο πάνω από 250 ποιή-ματα άρθρα δοκίμια ένα θεατρικόκαι ένα μυθιστόρημα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ

ΝΑ ΓΙΝΕΙ

ΘΕΟΣτης Μαρίας Ροδοπούλου

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

6

[πρ

όσ

ωπ

α]

Η Σύλβια γεννήθηκε το 1932 και πέρασε την παιδική της ηλικία κοντά στην θά-λασσα Ο χαμός του πατέρα της όταν ήταν εννέα ετών την σημαδεύει ανεξί-τηλα Μέχρι τον θάνατό της κουβαλάει μια οργή μέσα της για τον χαμό τουπατέρα της Η οργή της γεννά τον μύθο της προδοσίας όπου απλώνεται στηναιώνια σύγκρουση μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού Πολλές φορές εξο-μοιώνει το πρόσωπο του πατέρα με θηρίο αναζητώντας από την μία την δικαι-ολογία για τον θυμό της και από την άλλη την λύτρωση από τον βαθύ πόνο

laquoΕάν έχω σκοτώσει έναν άντρα έχω σκοτώσει δύοΤον βρικόλακα που είπε ότι ήσουν εσύκαι συνέχεια έπινε το αίμα μουΕπτά έτη εάν θες να ξέρειςΜπαμπά τώρα μπορείς να ξεκουραστείς

Μrsquo ένα παλούκι στην χοντρή μαύρη καρδιά σουκαι οι χωρικοί ποτέ δεν σε συμπάθησανΤριγύρω σου χορεύουν και σε ποδοπατούνΠάντα ήξεραν ότι ήσουν εσύ

Μπαμπά μπαμπάμπάσταρδεεπιτέλους σε προσπέρασαraquo Daddy

Ας μην γελιόμαστε όμως Η Πλαθ γεννήθηκε με την lsquoκατάραrsquo της ποιητικής τε-λειότητας Παρόλο που ήταν έντονη κοινωνική προσωπικότητα οι υψηλοί τηςστόχοι και η δίψα για αναγνώριση την οδηγούν στην κατάθλιψη Κατά τηνδιάρκεια της φοιτητικής ζωής της κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας Ει-σάγεται σε ψυχιατρικό ίδρυμα όπου δέχεται θεραπεία με ηλεκτροσόκ

laquoΤο έκανα ξανάΚάθε δεκαετία μία φοράΤο καταφέρνω

Το να πεθαίνεις Είναι μια τέχνη όπως και καθετί άλλοΕγώ το κάνω εξαιρετικά καλάraquo Λαίδη Λάζαρος

Ο φυσικός κόσμος στα ποιήματά της χρησιμοποιείται ως μέσον και ποτέ ωςεπίκεντρο Είναι απρόσωπος αμετακίνητος και αιώνιος Πολλές φορές τοναντιμετωπίζει με ειρωνεία άλλες με οργή Αλλά τις περισσότερες φορές βλέ-πεις και ζεις την αγωνία του θανάτου συνδυασμένη με την σφοδρή επιθυμίαγια αποκόλληση από το σώμα

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

7

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πρ

όσ

ωπ

α]

laquoΠόσα μύρια νήματατο πλήθος που μασουλά φιστίκιαστριμώχνεται να δει

Να με ξετυλίγουν χέρια και πόδια-Το μεγάλο ξεγύμνωμαraquo Λαίδη Λάζαρος

Η Σύλβια Πλάθ γνωρίζει τον έρωτα και την αγάπη στο πρόσωπο του Άγγλουποιητή Τέντ Χιούζ Κάνουν μαζί δύο παιδιά αφού μετακόμισαν στις ΗΠΑ

laquoΔεν είναι εύκολο να εκφράσω την αλλαγή που επέφερες Αν είμαι τώρα ζωντανή ήμουν νεκρή τότε

Άρχισα να μπουμπουκιάζω σαν μαρτιάτικο κλαδίΈνα μπράτσο κι ένα πόδι ένα μπράτσο κι ένα πόδιΑπό πέτρα σε σύννεφο έτσι ανυψώθηκαhellipraquo Ερωτικό Γράμμα

Το 1962 το ζευγάρι χωρίζει αφού η Πλάθ μαθαίνει για μια σχέση του άντρα τηςμε οικογενειακή τους φίλη Η Σύλβια επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δύο της παι-διά όπου επιδίδεται σε ξέφρενο γράψιμο

laquoΗ ποίηση είναι πίδακας αίματοςΤίποτα δεν την σταματάraquo

Στις 11 Φεβρουαρίου 1963 σε ηλικία τριάντα ετών η Σύλβια Πλαθ αφήνει τηντελευταία της πνοή στο Λονδίνο στο σπίτι που έζησε ο αγαπημένος της ποιη-τής WBYeats Η ποίηση της γεννά στον αναγνώστη μια πρωτόγνωρη συγκίνηση και τον οδη-γεί με επιδεξιότητα χειρούργου μέσα από την αγωνία τον πόνο την σύγκρουσημε το αναπόφευκτο και την κραυγή για μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Η Σύλβια Πλάθ ήταν laquoτο κορίτσι που ήθελε να γίνει θεόςraquo

laquoέχω τα ρούχα μιας χοντρής γυναίκας που δεν γνωρίζω Έχω την χτένα και τηνβούρτσα μου Έχω ένα κενό Είμαι τόσο ευάλωτη ξαφνικά Είμαι μια πληγή πουβγαίνει από το νοσοκομείο Είμαι μια πληγή που την αφήνουν να φύγει Αφήνωπίσω την υγεία μου Αφήνω κάποιον που θα μπορούσε να προσκολληθεί σε μένα λύνω τα δάχτυλά της σαν επιδέσμους φεύγωraquo Τρεις Γυναίκες

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

ΘΕΑΤΡΟ

8

[θέα

τρο

]

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Στα μετεμφυλιακά χρόνια η εγκατά-λειψη των αγροτικών περιοχών τηςχώρας με στόχο μια καλύτερη ζωή καιη εγκατάσταση στα αστικά κέντρααποτελούσε μονόδρομο για τις ελλη-νικές οικογένειες Ακόμη πιο συχνό τοφαινόμενο της μετανάστευσης στηΓερμανία στην Αμερική στην Αυ-στραλία Οι ταραγμένες πολιτικέςσυνθήκες κι ο οικονομικός μαρασμόςοδηγούν στην εγκατάλειψη της πα-τρογονικής εστίας και στην ερήμωσητης ελληνικής περιφέρειας Οι ξενιτε-μένοι προσπαθούν να διατηρήσουνάσβεστη τη μνήμη του παρελθόντοςανακαλώντας στο μυαλό τους εικόνεςαπό την πατρίδα ή διατηρώντας ζω-ντανή την ελπίδα της επιστροφής

Η ζωή σε ξένο τόπο απασχολεί τηδραματουργία της Λούλας Αναγνω-στάκη σχεδόν σε όλα της τα έργα ΣτηΝίκη οι συνθήκες ζωής σrsquo ένα ξένοτόπο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο

αναπτύσσονται οι σχέ-σεις των προσώπων Ηδράση τοποθετείται σεμια βιομηχανική πόλητης Γερμανίας Τοlaquoστείροraquo βιομηχανικό πε-ριβάλλον της γερμανικήςπόλης με τις εκτελέσειςκαι τη δράση των καταδο-τών δίνει στο ξεριζωμόδιαστάσεις ενός εφιαλτι-κού εγκλωβισμούΤο ίδιο θεματικό μοτίβοσυναντάμε και στο προ-

γενέστερο έργο της ΑναγνωστάκηΑντόνιο ή το μήνυμα αλλά και στηνΚασέτα που έπεται Στο πρώτο ηδράση μεταφέρεται σε μια χώρα τουεξωτερικού Ο τόπος ο χρόνος και τοπαρελθόν των προσώπων δεν ορίζο-νται επακριβώς αν και υπάρχειέντονη η αίσθηση πως πρόκειται γιαμια πόλη της Αγγλίας Η Αλίκη είναιμια ελληνίδα μετανάστρια που ζει σrsquoένα ήσυχο προάστιο και δέχεται τηνεπίσκεψη της Ελένης που είναι πολι-τική πρόσφυγας Σrsquo αυτή τη χώρα οιμετανάστες θεωρούνται κακοποιάστοιχεία και παρακολουθούνται Η αί-σθηση της παρακολούθησης δεν είναικαινούργιο στοιχείο γιrsquo αυτούς αφούτους κατασκόπευαν διαρκώς στην Ελ-λάδα Στην πατρίδα τους ζούσαν με τοφόβο αλλά κατόρθωσαν να δραπε-τεύσουν Κατά τη διαδικασία της από-δρασης έχασαν αγαπημένα πρόσωπαή τα άφησαν πίσω Σrsquo αυτό το έργο η

_γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης

new

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

[θέα

τρο

]

9

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

έννοια του ξένου συνδέεται με τον πο-λιτικό εξοστρακισμό και την αναζή-τηση ασφαλούς τόπου Στην Κασέτα που γράφηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του rsquo80 στο προσκήνιοέρχεται η Αθήνα της αντιπαροχήςτων μικρών διαμερισμάτων που είναιπαραταγμένα σαν κλουβιά το έναδίπλα στο άλλο Το όνειρο μιας καλύ-τερης ζωής ταυτίζεται με την κάθοδοστην πρωτεύουσα Η οικογένεια στοέργο αφήνει το ορεινό χωριό της Ξάν-θης για να πάει στην Αθήνα Το μικρόδιαμέρισμα γίνεται ένας χώρος πουφιλοξενεί περισσότερα άτομα απόαυτά που θα έπρεπε Η στενότητα τουχώρου δημιουργεί απόσταση ανάμεσαστα πρόσωπα αφού η ανάγκη για ζω-τικό χώρο και χρόνο τα ωθεί να υψώ-σουν τείχη Οι άνθρωποι γίνονταιαπρόσιτοι και απομακρύνονται ο ένας

από τον άλλο Γίνονται ξένοι για τονάλλο όπως ξένοι νιώθουν και στουςδρόμους της μεγάλης πρωτεύουσαςΗ Αναγνωστάκη εστιάζει στην προ-σωπικότητα του laquoξένουraquo και σταπολλά του πρόσωπα Είναι ο μετανά-στης ο εργάτης ο εξόριστος ο κυνη-γημένος ο άστεγος οπεριπλανώμενος ο νόμιμος κι ο πα-ράνομος Απεικονίζει με μεγάλη λε-πτομέρεια την άθλια ύπαρξηξεριζωμένων πληθυσμών σε εχθρικέςπόλεις Η αναζήτηση ταυτότηταςείναι για τους ξένους μια εξοντωτικήδιαδικασία Τα σημεία αναφοράς mdashπολιτισμικά εθνικά φυλετικά κοινω-νικάmdash που είναι διαθέσιμα είναιπολλά και διαφορετικά Η προσαρ-μογή ενός αλλοδαπού στις νέες συν-θήκες γίνεται ακόμη πιο δύσκολη

new

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

10

[θέα

τρο

]

Επικεντρώνοντας στη Νίκη παρατη-ρούμε πως δεν είναι ένα έργο που εξα-ντλείται στην απεικόνιση τωνδυσκολιών μια οικογένειας μετανα-στών Σrsquo ένα δεύτερο επίπεδο φέρνειστο προσκήνιο την προσπάθεια τουανθρώπου να επιβιώσει σrsquo ένα καπι-ταλιστικό περιβάλλον σrsquo ένα σύ-στημα που γιγαντώνεται κι είναιέτοιμο να τον κατασπαράξει Η οικο-γένεια του έργου που αποτελείται απότη γριά την κόρη της Βάσω το γιo τηςΝίκο και τη θετή κόρη της γυναίκαςεπιλέγει το δρόμο της ξενιτιάς επειδήδεν αντέχει να σηκώνει το βάρος μιαςξενιτιάς άλλου είδους που βαραίνειτις πλάτες το μυαλό και την ψυχή Οάλλος γιος της οικογένειας ο Θανά-σης βρίσκεται στη φυλακή κατηγο-ρούμενος για το φόνο τουυποτιθέμενου εραστή της αδελφήςτου

Στο έργο δεν υπάρχει μια κοινωνιο-λογική προσέγγιση του ζητήματος τηςμετανάστευσης Το θέμα παρουσιάζε-ται μέσα από το πρίσμα του ψυχολο-γικού βάρους των προσώπων σεσυνδυασμό με το σκοτεινό πολιτικόσκηνικό Ο μετανάστης είναι ξένοςτόσο απέναντι στους άλλους όσο κιως προς τον ίδιο του τον εαυτό Είναιενδεικτικοί οι μονόλογοι των προσώ-πων του έργου που laquoφλερτάρουνraquo μετην απόγνωση Ξεκινούν με μια πα-ράθεση των δυσκολιών και των αντι-ξοοτήτων στον ξένο τόπο καικαταλήγουν με τη διαπίστωση πως θαπαραμείνουν εκεί Ο τόπος είναι ξένοςαλλά δεν υπάρχει άλλο πρόσφοροέδαφος

Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικάστη διαδικασία προσαρμογής του με-τανάστη αλλά και στην ταχύτερη

αποδοχή από τους άλλους Το εργα-σιακό περιβάλλον του Νίκου είναιένας χώρος στον οποίο εκτυλίσσονταισκηνές βίας που είναι προϊόντα χα-φιεδισμού και πολιτικών συγκρού-σεων Η γριά δεν βγαίνει από το σπίτικι αναφέρει πως τη φοβίζουν οι Γερ-μανοί αστυνομικοί σε αντίθεση μετους αστυνομικούς στην Ελλάδα Επι-πλέον στο μυαλό των προσώπωνυπάρχουν καταγεγραμμένες εικόνεςαπό το παρελθόν που ενισχύουν τοστοιχείο του φόβου και που συμβάλ-λουν στην επιβάρυνση της ψυχολογι-κής τους κατάστασηςΒασικό κομμάτι της καθημερινότηταςτων ξενιτεμένων είναι ο αγώνας ενά-ντια στη λήθη Οι άνθρωποι που ζουνμακριά από την πατρίδα προσπαθούννα κρατήσουν ζωντανές τις μνήμεςνα διατηρούν αναλλοίωτα τα ήθη καιτα έθιμα τις παραδόσεις τη γλώσσαΠροσπαθούν να έχουν φυλαγμένεςστα laquoδωμάτιαraquo του μυαλού τις εικόνεςπου θα τους δίνουν δύναμη για νααντιμετωπίσουν τις δυσκολίες στοναγώνα επιβίωσης

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

11

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[αγ

ρα

νά

πα

υσ

η]

Γυναίκα Ξέρειςhellip Άντρας Όταν ακούω να ξε-κινάς προτάσεις με το laquoξέ-ρειςraquo ξέρω αμέσως ότι θαμιλήσεις για κάτι που δενξέρω αλλά θα ήθελες να τoξέρω για ναhellipΓυναίκα Άρχισες τις κρυά-δες πάλι Θέλω να μιλή-σουμε σοβαρά Άντρας Να τα μας και τασοβαράhellip Γυναίκα Ξέρεις είμαστετόσο καιρό μαζί και ίσωςθα έπρεπε να κάνουμε τοεπόμενο βήμα Άντρας Ξέρεις ότι είμαιάνεργος με κομμένο ταμείοανεργίας και εσύ δουλεύειςημιαπασχόληση με 230ευρώ το μήνα Γυναίκα Ξέρεις οι άνθρω-ποι βιολογικά και μόνο νατο δεις πρέπει να κάνουνκάποια πράγματα στη ζωήτους Άντρας Ξέρεις ότι στη Βιο-λογία είχα μείνει μετεξετα-στέος Γυναίκα Άρχισες πάλιhellip Άντρας Οκ Πες μου Γυναίκα Έλεγα λοιπόναφού τα οικονομικά μαςδεν επιτρέπουν γάμο θα

μπορούσαμε να βρίσκαμεμια φωλίτσα έστω και ναμένουμε μαζί Άντρας Και ποιος θα πλη-ρώνει νοίκι νερό ΔΕΗ κοι-νόχρηστα Και τι θα τρώμεΜε το μισθό που έχεις τηλίστα του σουπερ μάρκετθα τη γράφουμε σε χαρτο-πόλεμο Γυναίκα Θα βρεις και εσύμια δουλειάhellip Άντρας Εγώ έχω καλύτερηλύσηhellip εικονικό σπίτι Γυναίκα Τι είναι πάλι αυτό Άντρας Να ρε παιδί μου οάλλος θέλει να ανοίξει έναμαγαζί και δεν είχε το κε-φάλαιο δεν έχει για τα λει-τουργικά έξοδα δεν έχειγια να πληρώνει υπαλλή-λους Τι κάνει λοιπόν Γυναίκα Δεν το ανοίγειΆντρας Όχι βρε κουτόhellipφτιάχνει e-shop στο διαδί-κτυο Εικονικό μαγαζί Πλη-κτρολογεί ο πελάτης τοόνομα της σελίδας καιμπαίνει Βλέπει με την ησυ-χία του στα εικονικά ράφιατα προϊόντα και ότι τουαρέσει το τοποθετεί στο ει-κονικό καλάθι και μετά τοπαραγγέλνειΓυναίκα Κι αυτό πώς σχετί-ζεται με εμάς Άντρας Με λίγα μόνοευρώ θα φτιάξουμε ένα ει-κονικό σπίτι Θα έχει τα ει-κονικά του δωμάτια τιδωμάτια δηλαδήhellip δωμα-τιάρες τα τζακούζια τουτην πισίνα του όχι τίποταγούρνες που κάνουν σή-μερα οι νεόπλουτοι Μέχρικαι ελικοδρόμιο αν θέλεις

σου φτιάχνω Θα παίρ-νουμε το ελικοπτεράκι μαςκαι θα πηγαίνουμε τα Σαβ-βατοκύριακα στη ΜύκονοΈχεις πάει στη ΜύκονοΆλλο πράγμα σου λέωΓυναίκα Μα όλα αυτά θαείναι στα ψέματαhellip Άντρας Βρε μην είσαι στε-νόμυαλη εδώ ολόκληρα ει-κονικά Eurogroup γίνονταιΌλα από το internet σή-μερα τα κάνει ο άνθρωποςΜπαίνεις στο internet καιαγοράζεις ρούχα διαβάζειςειδήσεις κάνεις φίλους καιτους σκουντάς τους δεί-χνεις τη ζωή σου σου δεί-χνουν τη δική τους Ξέρειςπόσο σημαντικό πράγμαείναι το internet Θυμάταικανένας τα γενέθλια σουΜόνο η μάνα σου και αυτόπαίζεταιhellip ενώ τώρα το in-ternet ξέρει πότε γεννήθη-κες και έτσι ειδοποιεί καιτους άλλους Γυναίκα Εικονικό σπίτιhellipόπως τα λες δεν έχεις κιάδικο Αλλά αν είναι όλα ει-κονικά και μπορώ ναφτιάξω ότι θέλω γιατί ναείμαι μαζί σου ρε Σάκη Γιατην κοιλιά σου ή για τηνομορφιά σου Ή που ότανκάτσεις να φας τρέχουν τατζατζίκια στο πουκάμισοσου Θα φτιάξω το εξελιγ-μένο μοντέλο του Σάκη μετους κοιλιακούς του με τηναμαξάρα του που θα σηκώ-νει και το καπάκι της λεκά-νηςΆντρας Έλα να κάνουμεαποσύνδεση σιγάndashσιγά έλανα πατάμε το log out

Erotas sta xronia tou internet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

12

Ivans Childhood

Andrei Tarkovsky [1962]ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

laquoΧωρίς τα ldquoΠαιδικά χρόνια του Ιβάνrdquoούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτιούτε και θα έκανα τίποτα τελικάraquoΣεργκέι Παρατζάνοφ

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν είναιουσιαστικά η πρώτη μεγάλου μήκουςταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Περι-γράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στοΑνατολικό Μέτωπο καθώς ύστερααπό την απώλεια των γονιών του ηεκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γιαυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματι-κότητα Η ικανότητά του να ξεγλι-στράει μέσα στις εχθρικές γραμμέςτον κάνει χρήσιμο στο στρατό αλλάοι αποστολές του γίνονται ολοένα καιπιο επικίνδυνες κι έτσι απομακρύνε-ται από την πρώτη γραμμή Ο Ιβάναντιστέκεται και πείθει τους ανωτέ-ρους του να τον αφήσουν να εκτελέ-σει μια τελευταία αποστολή Η πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι είναιβασισμένη στο αντιπολεμικό διήγηματου Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ και πι-στοποιεί την ύπαρξη ενός ρωσικού

νέου κύματος που θέλει να διαφορο-ποιηθεί ριζικά από το κυρίαρχο μο-ντέλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμούπου επικρατούσε μέχρι τότε Η γερμανική εισβολή στη Ρωσία θαεπηρεάσει τη ζωή του δωδεκάχρονουΙβάν Η οικογένειά του θα σκοτωθείαπrsquo τον εχθρό και ο Ιβάν ζητώντας εκ-δίκηση θα διεισδύσει στο σοβιετικόστρατό σαν παρτιζάνος Τα ΠαιδικάΧρόνια του Ιβάν είναι στο σύνολοτης μια τραγική ιστορία που περιγρά-φει μια χαμένη παιδική ηλικία Χωρίςόμως τις συνηθισμένες εύκολες μελο-δραματικές ψευτοσυγκινήσεις ανά-λογων ταινιών Ο ήρωας μας είναιένα βασανισμένο παιδί που ο πόλε-μος στερεί απrsquo όλες τις χαρές της ζωήςκαι κυρίως την τρυφερότητα της παι-δικής ηλικίας Ο Ταρκόφσκι τονίζειακριβώς αυτή την απάνθρωπη φύσητου πολέμου αντιπαραθέτοντάς τονμε τη Φύση με τα παιδικά όνειρα τιςχαρές της καθημερινής ζωής που μοι-ραία είναι πλέον παρελθόν για τονμικρό Ιβάν

_γράφει ο Γιώργος Ρούσσος

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

13

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Andrei Tarkovsky [1962] Η ταινία μας αν και γυρίστηκε το1962 αποτελεί παράδειγμα σκηνοθε-τικής τελειότητας Χωρίς να έχει χάσειστο παραμικρό τη δύναμη και τηναμεσότητά της παραμένει πάντα επί-καιρη Είναι χαρακτηριστικές οι σε-κάνς του ονείρου όπου είναι ιδιαίτεραισχυρές με τον τρόπο που παρουσιά-ζουν την ιστορία αλλά και την κατά-σταση στο μυαλού του νεαρού Ιβάν Ηερμηνεία του μικρού Nikolay Burlyaevως Ιβάν είναι εξαιρετική όπως βέβαιακαι το μοντάζ και η φωτογραφίαΣτοιχεία που θα συνοδεύσουν τονΑντρέι Ταρκόφσκι σε όλη τη διάρκειατης κινηματογραφικής του πορείας Η ταινία Τα Παιδικά Χρόνια τουΙβάν αν και όπως είπαμε είναι ηπρώτη μεγάλου μήκους ταινία τουΑντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί ένα πα-ράδειγμα σκηνοθετικής τελειότηταςΣυστηνόμενος στο κοινό και παράλ-ληλα αποδεικνύοντας για πρώτηφορά ο Tαρκόφσκι πως είναι σε θέσημέσα από μια σχετικά απλή ιστορίανα χτίσει ένα μυθοπλαστικό σύμπανμε προφανείς αναφορές μεταξύάλλων στον Χριστιανισμό Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί μιασυναρπαστική εισαγωγή στις βασικέςθεματικές και τεχνικές του σκηνο-θέτη που θα τον ακολουθήσουν στοσύνολο τις ιδιαίτερης φιλμογραφίαςτου Το λυρικό ιμπρεσιονιστικό τουστιλ τίθεται σε πλήρη εφαρμογή καιαφήνει κατά μέρος τη γραμμική εξέ-λιξη του χρόνου χάριν της απρόσκο-πτης ροής των ψυχικών εσωτερικώνκαταστάσεων Οπτικά μοτίβα όπως τονερό και τα άλογα που εμφανίζονταισυχνά πυκνά στο έργο του σκηνο-θέτη χρησιμοποιούνται με μοναδικότρόπο για να εκφράσουν εν τέλει τη

βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωποκαι τη φύση Παραμένει μια ταινίαπρωτόλειο και σήμα κατατεθέν ενόςσκηνοθέτη το έργο του οποίου είναικατrsquo εξοχήν προσωπικό Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (AndreiTarkovsky) ανήκει στην μικρή κατη-γορία εκείνων των σκηνοθετών πουπαρουσιάζουν στο κοινό μία ταινίαόταν έχουν πραγματικά κάτι να πουνΟι δημιουργίες του είναι απόρροιατης ανάγκης του για έκφραση και επι-κοινωνία με τον κόσμο Δυστυχώςόμως θα προλάβει να μας παρουσιά-

σει ολοκληρωμένες μόλις εφτά με-γάλους μήκους ταινίες του Ωστόσοήταν κάτι παραπάνω από αρκετέςγια να τον προσθέσουν για πάνταστο πάνθεον εκείνων που επηρέασανόσο λίγοι την ύπαρξη και την εξέλιξητης ίδια της 7ης Τέχνης

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

14

[κιν

ημ

ατο

γρ

άφ

ος

]

Γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932στην πόλη Ζαβράγιε της Ρωσίας οΑντρέι ήταν γιος του ποιητή ΑρσένιΤαρκόφσκι Το 1956 εισέρχεται στηνπερίφημη κινηματογραφική σχολήτης Μόσχας VGIK και παρακολουθείμαθήματα με δάσκαλο τον σπουδαίοσκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ (ΑληθινόςΦασισμός - 1965) Συμμαθητής τουήταν ο Γεωργιανός Σεργκέι Παρατζά-νωφ (Shadows of Forgotten Ancestors -1965) Η διεθνής αναγνώριση για το Ταρ-κόφσκι έρχεται πολύ γρήγορα Απότην πρώτη κιόλας μεγάλου μήκουςταινία του Τα παιδικά χρόνια τουΙβάν η οποία κερδίζει τον Χρυσό Λέ-οντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας(1962) Επτά χρόνια αργότερα προκα-λεί και πάλι το ενδιαφέρον των κινη-ματογραφόφιλων με την ταινία τουΑντρέι Ρουμπλιόφ που λόγω του χρι-στιανικού της θέματος αντιμετωπίζε-ται με εχθρότητα από το σοβιετικόκαθεστώς και απαγορεύεται για δύοχρόνια laquoΕίμαι χαμένος Δεν μπορώ να ζήσωστη Ρωσία αλλά ούτε μακριά απόαυτήνraquo έγραφε το 1983 στο ημερολό-γιό του Βρισκόταν στην Ιταλία για τιςανάγκες της ταινίας του Νοσταλγία

Εγκαθίσταται μόνιμα αρχικά στη γει-τονική χώρα και στη συνέχεια στηΓαλλία Η τελευταία του ταινία ΗΘυσία γυρίστηκε στη Σουηδία το1986 και κερδίζει τρία βραβεία στιςΚάννες Στις 29 Δεκεμβρίου 1986άφησε την τελευταία του πνοή στοΠαρίσι χτυπημένος από την επάρατηνόσο Πίστευε ότι το κύριο χαρακτηρι-στικό του κινηματογράφου είναι ο με-τασχηματισμός της ανθρώπινηςεμπειρίας του χρόνου Το αμοντάρι-στο υλικό έλεγε καταγράφει τονπραγματικό χρόνο Γι αυτό χρησιμο-ποιούσε το αργό ρυθμό και τα μεγάλαπλάνα για να δώσει στον θεατή τηναίσθηση του χρόνου που περνά καιχάνεται αλλά και να αναδείξει τηνιδιαιτερότητα της κάθε στιγμής Τηθεωρία του για τη laquoγλυπτική του χρό-νουraquo ανέπτυξε στις ταινίες του Ο Κα-θρέπτης (1975) και Στάλκερ (1979) Ο Ταρκόφσκι δεν θεωρούσε ο ίδιοςπως ήταν ο σκηνοθέτης που δημιουρ-γούσε αλληγορίες ή σύμβολα Μι-λούσε με τις εικόνες Στο ημερολόγιότου αναφέρει ότι ο συμβολισμός είναιένα δείγμα φθοράς υποστηρίζονταςτην ανάγκη χρήσης ισχυρών εικόνωνστην τέχνη laquoΗ εικόνα είναι σαν έναςσβώλος ζωήςraquo έγραφε χαρακτηρι-στικά

laquoΗ ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρ-κόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα Βρέ-θηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτακρατώντας το κλειδί που ποτέ κανέναςδεν μου είχε δώσει Για μένα ο Ταρκόφ-σκι είναι ο μεγαλύτερος είναι αυτός πουεφηύρε μια νέα γλώσσα πιστή στην φύσητου κινηματογράφου καθώς συλλαμβά-νει την ζωή ως αντανάκλαση την ζωή ωςόνειροraquo Ίνγκμαρ Μπέργκμαv

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

15

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[πο

ιητι

κή

πα

ιδεί

α]

Αμυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβωπώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα

που αγαπιέται

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσεικι είν έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνειμα η κάθε μέρα η κάθε αυγή τηνε μαραίνεικαι τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι αλίμονό μου εγώ της έχω αγάπη τόσηΚάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζωκαι με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζωτη μυγδαλιά που χει στον κήπο μου φυτρώσει

Αχ της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσειόσα δεν έχουν πέσει θα της πέσουν φύλλακαι τα κλαράκια της θε ν απομείνουν ξύλαΤην άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ αγάπη τόση

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Θα ρθεις Αργά

Ως πότε πια θα καρτερώ να ξαναρθείς και πάλισαν από χρόνους μακρινούς και ξένες χώρες πέραΛιγόστεψε η ζωούλα μου και μέρα με τη μέρα ανήμπορη και τρυφερή σβήνεται αγάλι-αγάλι

rsquoΑκου στα δέντρα πένθιμα πώς τρίζουνε τα φύλλα μηνάνε το φθινόπωρο Δες τ ουρανού το χρώματο θόλωσαν τα σύννεφα Μια κρύα ανατριχίλα στα λουλουδάκια χύνεται κι αργείς αργείς ακόμα

Θα ρθεις αργά με τη νυχτιά και με τον κρύο χειμώνα με το χιονοσαβάνωμα με του βοριά το θρήνοκαι δε θα βγεις ούτ ένα ρόδο ούτ ένα αθώο κρίνονα μου χαρίσεις ούτε καν μια πένθιμη ανεμώνα

Μαρία Πολυδούρη (1902-1930)

[ποιητική] παιδεία

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

16

[λο

γο

τεχν

ία]

ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ

laquoΤα Κιμιντένια της καρδιάς μαςraquo

Ροδοδάχτυλος αυγή μου έβγα δρόσισε τη γη μουδρόσισε δρόσισε τα χορταράκια και τη μαύρη μου ψυχήΝα διαβώ να διαβώ εις τους λειμώνεςκαι με ρόδα να στεφθώ Την αγάπη μου να έβρω και να την και να την γλυκασπαστώΠρόβαλε πρόβαλε σε καρτερούνετα αρνάκια τα λευκάσε προσμένει η φιλομοίραεις τα έρημα βουνάΦύγετε ωχραί φροντίδαισύρτε βάθη τρομεράν αγαπώ να μ αγαπάνεείν η μόνη μου χαρά

Έρχεται σαν κύμα μυρωδάτο το τρα-γούδι της Αιολικής με την θλιμμένητου υπόσχεση της αυγής να δέσει μετον γλυκάνισο στον ουρανίσκο και τααγαπημένα μάτια που πρόσφεραν τιςπολύτιμα δεμένες μνήμες που ανακά-λυψαν στο σκονισμένο ράφι του πα-λαιοπωλείου γιατί έτσι είναι οιμνήμες χορεύουν στα σκοτάδια ενώτην μέρα στέκουν σιωπηλές ανάμεσασε άλλες μνήμες στριμωγμένες να πε-ράσει ένα βλέμμα ένα χάδι μιαανάσα και να δεθούν μαζί τους ναβγουν με τα μαλλιά ξέπλεκα στα πο-λύβουα σοκάκια και να ξαναπάρουνζωή πίνοντας ούζο και τρώγονταςαγάπη Με δεμένη στην ράχη την Δω-ρική κι αγνή ψυχή προσμένει όληαυτή η μνήμη να λυθεί να αφηγηθείνα πλάσει τις αισθήσεις με την Γη τηςΙωνίας με τον κέδρο και το αλάτιγιατί με κέδρο κι αλμυρή γη χτίσθηκεο κόσμος κι ύστερα πρόβαλαν τα Κι-μιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τα κύματα τουΑιγαίου κι άρχισαν ν αναδύονται απτο βυθό τα βουνά της Λέσβου υγράστιλπνά και γαλήνια τα κύματα είδανξαφνιασμένα το νησί το νέο τους φίλο Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απτα μέρη του Κρητικού πελάγου και νασβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατο-λής και ότι ξέρανε από στεριά ήταν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝκαι ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΥΛΙΚΟΥ

Ματθαίος Ματθαιάδης

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

17

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

σκληρά βουνά κοφτοί θεόρατοι βράχοι γη από κίτρινη πέτρα Τούτο δω με τονέο νησί ήταν κάτι άλλο - ω πόσο διαφορετικό Γι αυτό είπαν τα κύματα

laquoΑς πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη στη γη της Αιολίδας Ας της πούμεγια το νησί τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη για τη γραμμή και την κί-νηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή ας της πούμε για τοθαύμα του Αιγαίουraquo

Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτήΉρθαν και άλλα κύματα κι άλλα - όλα τα κύματα Όλα λέγαν για το παιχνίδι τηςγραμμής του νησιού για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής

Τ άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιά-φορα Τ άκουσαν και την άλλη και πάλι δεν ταράχτηκαν Όμως όταν το κακόπαράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τουςλέει για το θαύμα τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και περίεργα σκύ-ψανε πάνω απ τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου Ζηλέψανε την αρμονίατου και είπαν

laquoΑς κάμουμε κ εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας που να ναι σαντο νησίraquo

Παραμερίσανε τότε τα βουνά τραβήχτηκαν στο βάθος κι ο τόπος που άφη-σαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης

Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια

Η Αιολική γη είναι το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνωνστα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλιαγη ένα παράξενο παραμύθι γεμάτο ανήσυχη νοσταλγική ποίηση που δενείναι ούτε αισθηματική ούτε θρηνητική παρ όλη την τραγωδία που πρόκειταινα ξεσπάσει αργότερα Aνάμεσα στους εργατικούς και αγαθούς χωρικούς κι-νούνται οι απίθανες μορφές των κυνηγών των ληστών και των κοντραμπα-τζήδων που τα ηρωικά τους κατορθώματα παίρνουν κατά κάποιον τρόποχαρακτήρα τελετουργικό - ολοκληρώνοντας μια γοητευτική εικόνα ζωής που οπόλεμος την κατάστρεψε για πάνταΕίναι μια σειρά από επεισόδια όπως ταβλέπουν τα μάτια ενός παιδιού του Πέτρου που η η περιπέτειά του φαίνεταικάτι το φυσιολογικό Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίαςόπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού Ο Πέτρος μετην πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του την Άρτεμη παιδιά ακόμαζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμί-ζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία την κακία και τον πόλεμο Ζούνετον ξεριζωμό απrsquo τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουνσε ένα καινούριο μέρος Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικήςλογοτεχνίας το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα πα-ράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

18

[λο

γο

τεχν

ία]

Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στον πρόλογό του Και να προχτές που ανοίγω ξάφνου την laquoΑιολική Γηraquo του ΒενέζηΜια γλυκειά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα απ τα φύλλα του όχι πια φύλλα βι-βλίου μα φύλλα δέντρου δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου που με τυ-λίγει με το σάλεμά του που θροεί ολοένα σιγανότατα στ αυτιά μου πουεπικοινωνεί με το αίμα μου το νου μου την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοη-θάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλομε τη θάλασσα με τα βουνά με τα χωράφια με τα ζώα με τις ψυχές

Γιατί έτσι γίνεται στις μνήμες που συντηρείς μια επικοινωνία ψυχής οπού τοαόρατο νήμα που δένει το προαιώνιο θεμέλιο του ανθρώπου ταλαντώνεται στοσυνεχές του χρόνου σε καλεί και θες δεν θες αχνοπατώντας αφουγκράζεσαιτους ήχους της Ιωνικής γης και του κόσμου όλου

Οι θόρυβοι του δάσους της γης των ζαρκαδιών γίνουνται ένα γίνουνται η πα-ράξενη μουσική που λέει για τα παραμύθια και για τα όνειρα λέει για τα ταξί-δια των παιδιών που πάνε καβάλα σε χρυσόψαρα να βρούνε τη laquoΡοδοπαπούδαraquoμε το άσπρο φόρεμα και τ ασημένια μαλλιά και με το Μεγάλο Δράκο που φυ-λάει στην πόρτα της Τα σπαθιά και τα πιστόλια στο κίτρινο δωμάτιο δεν είναι πιαάγρια πλάσματα ξύπνησαν μονάχα γιατί ζήλεψαν θέλουν κι αυτά να καβαλικέ-ψουν τα χρυσόψαρα να μην είναι κλεισμένα κ έρημα Ανοίγουν σιγανά την πόρτατης φυλακής τους απλώνουνε τα χέρια και ξέρουν πως κι αν δεν είναι χρυσό-ψαρο ένα μικρό καλό δελφίνι θα περιμένει να τα πάρει Κ ενώ τα χρυσόψαρααρχίζουν το ταξίδι πλέοντας μες στον αγέρα ακούγεται πίσω τους η φωνή τωνσπαθιών πάνω στο δελφίνι που ικετεύουνε

laquoΠεριμένετε να ρθουμε Περιμένετε να ρθουμε κ εμείς στη ΡοδοπαπούδαraquolaquoΕλάτεraquo τους λέει φιλικά το μικρό αγόρι απ το χρυσόψαρο laquoΕλάτε και σας

περιμένουμεraquo

laquoΤίποτα δεν μπορεί (γράφει ο Βενέζης)να ταράξει την αυστηρή πειθαρχίααυτών των ήχων Επιβεβαιώνουν την καλή τάξη τη συμ-φωνία τον κόσμου Τους ακούει να πορεύ-ονται πίσω του ο τσιτμής και είναιήσυχος πως όλα πάνε καλά στη γηΜπορεί να τύχει μια στιγμή mdash μια ελά-χιστη στιγμή mdash να λείψει ένας ήχοςΗ αρμονία πάσχει μονομιάς κι ο τσιτμής

καταλαβαίνει πως κάτι χάλασε στην τάξη του κόσμου Τότε μονάχα παίρνει τοπρόσωπό του ανήσυχη έκφραση και γυρίζει πίσω του να δει Σταματά κατεβαίνειαπ το γαϊδούρι του πάει και ξαναδένει στο καραβάνι την καμήλα που έκοψε τοσκοινί Και η συμφωνία ξαναρχίζειraquo

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

19

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[λο

γο

τεχν

ία]

Όλα είναι μια συμφωνία μιαισορροπία στο κοσμικό διαπα-σών Διαβάζοντας την laquoΑιολικήΓηraquo επιστρέφεις Επιστρέφειςστην αρμονία και την αγνότητατης παιδικής ψυχής Κοιτάς τονΉλιο δίχως να πονούνε ταμάτια δίχως να σε τυφλώνει ηφλόγα της αγάπης δέχεσαι αι-σθάνεσαι δένεσαι με την έλξητου σύμπαντος δίχως να υπο-κύπτεις στην Αυλή των Μεδί-κων και την ειμαρμένη Γιατί δεν είναι μοίρα ή πεπρωμένο αλλά μια φυσική συνέχεια του εαυτού σουη ανάγκη να αντικρίζεις σε ένα πρόσωπο τον κόσμο κι ο κόσμος άρχισε τόσοφυσικά και τόσο αθόρυβα όσο μια ανάσα όσο ένα ταξίδι στο Αιγαίο κι έπειταστην Μεσόγειο κι ύστερα στον μεγάλο Ωκεανό

Πέρα απ τον τόπο με τις οξιές στην κορφή της χαράδρας που είναι τοπιο απάτητο μέρος στα Κιμιντένια η μεγάλη αρκούδα έχει σκάμει ανάμεσασε δυο βράχους τη φωλιά της Την έστρωσε με πυκνόφυλλα κλαδιά και μάλλα κλαδιά έφραξε την μπούκα της Σα γέννησε το μικρό της στην αρχήτου καλοκαιριού πήγε και ξερίζωσε άγρια θάμνα κ έφραξε ακόμα πιοπολύ τη φωλιά της Έτσι θαρρεί πως είναι ασφαλισμένη απ το μάτι τανθρώπου laquoΤι γίνανε οι άλλες οι αρκούδες της φυλής μας που ήρθανε στα

Κιμιντένιαraquo ρώτησεΠερίλυπα κούνησε το κεφάλι της η μάνα τουlaquoΚι εδώ μας βρήκε ο άνθρωπος Χάθηκαν όλες απ το χέρι τουraquohelliplaquoΤι έχει μ εμάς ο άνθρωπος Τι έχει με τη φυλή μαςraquolaquoΤου μοιάζουμεraquo είπε η μεγάλη αρκούδα laquoΜπορούμε να σταθούμε σταδυο ποδάρια καταπώς στέκεται αυτός Μπορούμενα χορέψουμε ολόρθεςσαν αυτόν Μπορούμε όπως αυτός να σηκώσουμε αλυσίδες ΤουμοιάζουμεraquolaquoΚαι μ αυτό τιraquolaquoΟ άνθρωπος αγαπά να χτυπά όσους του μοιάζουνraquo είπε πάλι η μεγάληαρκούδα laquoΑγαπά να σκοτώνει τον όμοιό τουraquolaquoΑχraquo στενάζει το αρκουδάκι κ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνειαπ το στόμα του στον κόσμο laquoΤι καλά που θα ταν να μην ήταν οάνθρωποςraquolaquoΤι καλά που θα τανraquo είπε η μεγάλη αρκούδα

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

20

[λο

γο

τεχν

ία]

Τι καλά που θα ήτανε δίχως την έγνοια του ανθρώπου μονάχα με τα προτε-ρήματα να λαμβάνεται η αξία προπατορικά ως ύλη ως πνεύμα να είναιοντότητα απαλλαγμένη του θυμού της διεκδίκησης της ανταμοιβής με παι-δική καρδιά που ακόμη εξερευνά κι αντέχει με μόνη αυτή πληγή αυτή πουέχει στα γόνατα ή στο κεφάλι από το πείσμα να φτάσει τον αϊτό μόνο γιατίήτανε μικρός κι αγάπησε Τι καλά που θα ήτανε να μένει ο τόπος γόνιμος απτους ανθρώπους ακόμη κι αν ποτίζεται η γης με αλάτι ακόμη κι αν σκάβεται μετα νύχια και όχι να κερδίζεται με αίμα με ξεριζωμό Γιατί η Γης δεν είναι τουανθρώπου γεννήθηκε από αλάτι κέδρο και Φώς την έχτισαν οι άνεμοι και τηςχάρισαν μνήμη να κουβαλάει σε κάθε μόριο από την σκόνη της έτσι όπου καινα είναι ο ανθρωπος αρκεί να είναι ζωντανή η καρδιά του και να την θυμάταιτότε μένει ζωντανή τότε ξυπνούν τα Κιμιντένια

Είναι κάπου σ ένα υποστατικό της Ανατολής κάτω απ τα βουνά που ταλένε Κιμιντένια ένα δωμάτιο laquoΚίτρινοraquo Τα σπαθιά που είναι κρεμασμένακει μέσα τις νύχτες ξυπνούνε Από κει κάποτε πέρασε ένας άνθρωποςΠορευόταν τους δρόμους της Ανατολής γυρεύοντας ένα καμήλι με άσπροκεφάλι Το μοναδικό καμήλι με άσπρο κεφάλι που κάποτε πέρασε απ τηζωή του και χάθηκεhellipΑπ το ίδιο μέρος πέρασε κ ένας άλλος άνθρωπος Τραβούσε για τημακρινή την Ιερουσαλήμ κυνηγώντας να πιάσει τους ήχουςhelliphellipΕκεί κάτω απ τα βουνά που τα λένε Κιμιντένια είναι μια σπηλιά όπουπάνε τ αγριογούρουνα που γέρασαν για να πεθάνουν Μια σαλαμάντραμια μικρή χελώνα μια κρεμασμένη νυχτερίδα περιμένουν το θάνατο Δενπρολάβαμε Άρτεμη να κρεμάσουμε στο λαιμό μας το ψιλό κόκαλο τουπουλιού πλάι στο χρυσό σταυρό μας Έτσι θα μας αγαπούσαν όλοι Μαδεν προλάβαμεΌμως παραπέρα πέρα απ το Ποτάμι των Τσακαλιών είναι η φωλιά τουαϊτού Εκεί μια καλοκαιρινή μέρα ήρθε η καταιγίδα Ας είναι βλογημένηΌλες πια οι καταιγίδες που είναι να ρθουν θα θυμίζουν εκείνη Ας είναιβλογημένηΚαι πιο πάνω ακόμα πέρα απ τη χώρα με τις οξιές πέρα απ τη χώρα μετις αγριοβαλανιδιές στο φρύδι της μεγάλης χαράδρας μια ντουφεκιά πουπέφτει βρίσκει τη μεγάλη αρκούδα του Λιβάνου Έχει ένα μωρό ένααρκουδάκι με μαύρη τρίχα Η μεγάλη αρκούδα θα πεθάνει Κ έναςκυνηγός που έχει στο κεφάλι του μαντίλα με κίτρινα άστρα κι αυτός θαπεθάνει laquoΓιατίraquo λένε οι τσαλαπετεινοί και τ αγριοπερίστερα laquoΓια τηναγάπηraquo αποκρίνουνται οι βαλανιδιές

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

21

sodeianet[λ

ογ

οτε

χνία

]Μάρτιος - Μάιος 2013

Άρτεμη εσύ κ εγώ δε θα μαστε Άρτεμη στην ξένη χώρα έρημοι Από δωκαι πέρα σ όλες τις μέρες ως την άκρη του τέλους δε θα μαστε έρημοι

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας με λίγο χώμα απ τη γη τους στον κόρφο Για να φυτέψουν ένα βασιλικό στο ξένο τόπο που πάνε Για να θυμούνται Την Γη την Αιολική Γη

Ηλίας Βενέζης (1904 - 1973)

Ο Ηλίας Βενέζης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου) γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς

Ασίας γιος του Μιχαήλ Δ Μέλλου και της Βασιλικής Γιαννακού Μπιμπέλα Είχε έξι αδέρφια Έγινε γνωστός

για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C Μετά τον πόλεμο

διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος

συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα

μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό Πέθανε στις

3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου

Βιβλιογραφία ndash παραπομπές

Ροδοδάχτυλος Αυγή μου

Παραδοσιακό Μικρασιάτικο τραγούδι Τραγουδιόταν κατά κύριο λόγο στην Ερυθραία στην περιοχή της Σμύρ-

νης αλλά και αντίκρυ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ laquoΑΙΟΛΙΚΗΣ ΓΗΣraquo

laquoΒενέζης Ηλίαςraquo Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3 Αθήνα Χάρη Πάτση

Χατζίνης Γιάννης laquoΗλία Βενέζη Αιολική γηraquo Νέα Εστία36 ετΙΗ΄ 159-1η111944αρ415-418 σ859-861

Γιώργος Βαλέτας laquoΟ Μαρτυρικός θριαμβικός ανήφορος τουraquo περιοδικό Νέα Εστία τx1139 Χριστούγεννα 1974

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

22

[πεz

ό]

ΑΘΗΝΑΑχ ΑθήναΜε τις παλιές σου μερσεντέςΔείγμα παλιάς αίγλης και αριστοκρατίαςΜε τα καινούρια σου τζιπάκιαΔείγμα νεοπλουτισμού και επίδειξης δύναμηςΜε τα άπειρα σκοτεινά σου στενάκιαΤις φωτεινές σου πλατείεςΤα κλειστά παράθυρα και τις κλειδαμπαρωμένες πόρτεςΤι πόνους τι βάσανα κρύβουν αυτά τα σπίτιαΠου και που χαρές έρωτες γέλιαΜα κάθε σπίτι κ καημός που λέγαν οι παλιοίΤο κρύο τσουχτερό και σε κάθε γωνιά σου γνωρίζω την μοναξιάΤην αποξένωση όπως και σε κάθε μεγαλούποληΟ καθένας και η καθεμιά μονάχοι τουςΑποκομμένοι ξεριζωμένοι οι πιο πολλοί απ τον τόπο τουςΗ μοίρα και οι συνθήκες τους έστειλαν εδώ σε σέναΝα τους δώσεις μια ευκαιρία κάτι να ελπίζουνΕσύ μια από τις ομορφότερες και αρχαιότερες πόλεις του κόσμουΜε τα μνημεία σου τις αναμνήσεις σου το ένδοξο παρελθόν σουΜα και με το ζοφερό και δύσκολο σου μέλλονΠοιους άστεγους θα φιλοξενήσεις εκεί που κάποτε Σωκράτης και Πλάτωναςμίλησαν για τον έρωτα τον άνθρωπο και την αρετήΠοιοι ναρκομανείς θα πάρουν την δόση τους σε μέρη που κάποτε αγόρευσε ομεγάλος ΠερικλήςΚαι ποιοί διεφθαρμένοι και λίγοι πολιτικοί και προύχοντες θα σε πουλήσουνσαν γριά πουτάνα σκλάβα σε παζάρι

Αχ Αθήνα μου

του Αλέξανδρου Πετρόχειλου

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

Στα χρόνια του Βυζαντίου και παλιό-τερα τους ψυχικά ασθενείς τους έδε-ναν είτε στο ιερό των εκκλησιών είτεσε κάποιους στύλους με αλυσίδες καιτους άφηναν μέρες να ουρλιάζουν καινα χτυπιούνται με τους δαίμονές τουςΤα ταραγμένα τους μυαλά δεν συνέρ-χονταν ποτέ Σαν σημερινό φαινό-μενο οι ψυχικές ασθένειεςκαταπολεμούνται με φαρμακευτικήαγωγή Ελάχιστα διαταραγμένα όμωςμυαλά ακολουθούν άλλες θεραπευτι-κές μεθόδους την φυγή και τις πα-νάρχαιες διαδρομές των εμπορικώνκαραβανιών Εκεί η φυγή είναι γνωρι-μία κυνήγι κυριαρχίας και επιβολήςΟι εμπορικοί δρόμοι έφεραν σε επαφήλαούς και προϊόντα όπως τον 16οαιώνα τον καπνόΟι πρώτοι που άρχισαν μάλιστα νακαπνίζουν ήταν οι άνθρωποι τωνανώτερων τάξεων και στη συνέχεια ησυνήθεια εξαπλώθηκε Γρήγοραήρθαν και τα πρώτα καπνοχώραφαγύρω από τη Θεσσαλονίκη και σεάλλες θέσεις της Μακεδονίας Η δράση των Μακεδόνων Ηπειρωτώνκαι Θεσσαλών πραματευτάδων ndashεμπορευόμενων οι οποίοι με μεταγω-

γικά ζώα μετέφεραν εμπορεύματααπό τη Βόρεια Ελλάδα και γενικότερααπό το Αιγαίο και την Ανατολή σε πό-λεις της Βαλκανικής και ΚεντρικήςΕυρώπης είναι γνωστή και με μεγάλησημασία Η επιρροή τους μεγάλη καιη εξάπλωση του Ελληνισμού μείδρυση Πόλεων και δημιουργία δε-σμών και διάδοση Πολιτισμού σεπλήρη ανάπτυξη Από την Δρόποληκαι το Αργυρόκαστρο μέχρι τηνΒάρνα από τα Γρεβενά και το γεφύριτου Ζιάκα μέχρι την Πράγα από τηνΚαστοριά στην Μοσχόπολη και τηνΒουδαπέστη κι από παντού στους δρό-μους της Ανατολής Έτσι μύρισεκαπνό κι εξωτικά μπαχάρια το αίμακαι τράβηξε για τα ορεινά Κερατζί-δικα μονοπάτια με τις μνήμες και τιςπεριγραφές από λογοτέχνες και πε-ριηγητές Ο Κ Κρυστάλλης στη με-λέτη του οι Βλάχοι της Πίνδουαναφέρεται ειδικά για το επάγγελματων κυρατζήδων οι οποίοι με μεγάλακαραβάνια διέσχιζαν την ΉπειροΘεσσαλία Μακεδονία Αλβανία ΟVictor Berard στο έργο του `Ελληνι-σμός και Τουρκοκρατία κάνει αναλυ-τική μνεία στα βλάχικα καραβάνιαπου διέσχιζαν την Αλβανία και έφτα-ναν ως το Δυρράχιο που αποκαλείβλάχικο λιμάνι

Ο Pouqueville μαρτυρεί βρήκα στηνΚόνιτσα ένα Βλάχο που έκανε τοεμπόριο με καραβάνια ανάμεσα σεΑλβανία και το Βουκουρέστι και οΓάλλος Philippe de France περιγρά-φοντας το ταξίδι του από τη Ρα-γκούσα στην Πόλη μέσω της Σόφιαςκαι Φιλιππούπολης λέει το καραβάνιαποτελούνταν από 300 μουλάρια καιτο οδηγούσαν Βλάχοι αρματωμένοι

23

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

[xρ

ον

ογ

ρά

φο

ς]

Οι κυρατζήδες της ψυχής του Ματθαίου Ματθαιάδη

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

Ο Δημήτρης γεννήθηκε στην ΑθήναΣτην Πετρούπολη Εκεί μεγάλωσε εκείπήγε σχολείο Οι γονείς του κι αυτοίΑθηναίοι από τους λιγοστούς ονομαζό-μενους γκάγκαρους Αθηναίους είχανκάτι χαμένες ρίζες οι οποίες όμως αφο-ρούσαν προπάππους και πίσω Έτσιστις γιορτές και τα καλοκαίρια δενυπήρχε κάποιο παραδοσιακό χωριό γιανα εκδράμουν και το πολύ πολύ να πή-γαιναν από την Πετρούπολη μέχρι τουςΘρακομακεδόνες που έμενε το σόι τηςμητέρας τουΟ Δημήτρης αγαπούσε τη φύση Δενγνώριζε και πολύ τι σήμαινε αυτό πά-ντως από τα κείμενα που διάβαζε στοσχολείο κι από τις περιγραφές πουάκουγε από τους συμμαθητές του ρί-ζωσε μέσα του μια αγάπη μια λατρείασχεδόν για την ελληνική ύπαιθροΌταν στην έκτη δημοτικού πήγε με τοσχολείο στην Ολυμπία έπαθε σχεδόνσοκ από το περιβάλλον και δεν μιλούσεγια ολόκληρη τη μέρα Οι μυρωδιές απότα πεύκα η καθαρή ατμόσφαιρα τοχώμα τα χρώματα από τα αγριολού-λουδα στα λιβάδια ο ανοιχτός ορίζο-ντας όλα έγραψαν μέσα του τόσο

δυνατά τόσο καθαρά που αν και μικρόςστην ηλικία τότε κατάλαβε πως η αλ-λαγή που συντελέστηκε μέσα του ήτανακαριαία και κεφαλαιώδηςΜεγαλώνοντας γράφτηκε σε ορειβατι-κούς και φυσιολατρικούς συλλόγουςκάθε σαββατοκύριακο τον έχανες Μέσασε λιγότερο από τρία χρόνια είχε γυρί-σει σχεδόν κάθε γωνιά της ΕλλάδαςΤελειώνοντας το Οικονομικό τμήμα τηςΝομικής έδωσε εξετάσεις και προσελή-φθην σε μια τράπεζα Η θέση καλοπλη-ρωμένη αλλά πολλές ευθύνες πολύτρέξιμο λιγοστός χρόνος και αναγκα-στικά τα ταξίδια και οι εκδρομές στηνεπαρχία λιγόστεψαν μέχρι που έγιναντο ποθούμενο όλης της χρονιάς η πολυ-πόθητη εξαργύρωση της άδειαςΤα χρό-νια πέρασαν αλλά αυτή η ορμή μέσατου δεν έλεγε να σβήσει Οι γονείς τουκαι τα αδέρφια του όλα παντρεμένατακτοποιημένα και φυσικά διαμένονταεν Αθήναις σκέφτονταν πως η λόξα τηςμετακόμισης του είχε περάσει και πωςχωρίς δεσμούς με την επαρχία αυτό θαείχε πλέον ατονήσει όπως τα εφηβικάόνειραΚι όμως διαψεύστηκαν άπαντες Ο Δη-μήτρης μετά από δέκα ολόκληρα χρό-νια δουλειάς στην Τράπεζα είχε ήδημαζέψει το κομπόδεμά του

24

Πόση ευλογία στάζει στην ψυχή από ταπατήματα αυτά των μουλαριών και τουςαχούς του αγωγιούΠες πως λευτέρωσες το ψωμί από τηντραχιά σακούλα που το κουβαλούσεςμέρες στην πλάτη και το έκαμες αντί-δωρο στο παραμεθόριο πρόσταγμα τουουρλιαχτού σου Και μες την νύχτα στοχαγιάτι του χανιού ο χανιτζής έσπερνετσίπουρα στα λιθάρια για να φιλέψει τις

ψυχές που χάθηκαν στο διάβα του με-γάλου ποταμού Καβάλα στο γεφύρι μεμαύρο άλογο να αστράφτει Έτσι θυμάμαι τα μεγάλα όνειρα νασκαλώνουν τα πέταλά τους στα πλακό-στρωτα τόξα με το ορμητικό νερό ναερωτεύεται την οπλή και τα ανοιχτάρουθούνιαΣαν καπνός με εξωτικά μπαχάρια πουκυλάει στο αίμα mat[x

ρο

νο

γρ

άφ

ος

][δ

ιήγ

ημ

α]

Η μοίρα των τρελώντης Άννας Νιαράκη

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

25

sodeianet Μάρτιος - Μάιος 2013

[διή

γη

μα

]

Στην άδεια του την καλοκαιρινή επισκέ-φθηκε το χωριό ενός συναδέλφου κάπουκοντά στην Κατερίνη και μαγεύτηκεΔίπλα από το προγονικό του φίλου τουυπήρχε ένα τεράστιο κτήμα με ένα γκρε-μισμένο ερείπιο Ρώτησε έμαθε και σεδύο μήνες έγινε ο νόμιμος ιδιοκτήτηςτου ερειπίου στο χωριό Ριτσούδι χωριόμε 13 κατοίκους το χειμώναΔήλωσε την παραίτησή του και ετοί-μασε τα πράγματά του Κανείς δεν ξαφ-νιάστηκε στο γραφείο όμως όλοι τονπροειδοποίησαν πως η ζωή στην επαρ-χία είναι σκληρή και πως αυτός δεν είναιμαθημένος Φοβήθηκαν όλοι μήπως τομετανιώσει και μετά θα είναι αργά ΟΔημήτρης όμως δεν είχε ίχνος αμφιβο-λίας μέσα τουΑνέθεσε σε ένα μεσίτη την πώληση τουδιαμερίσματός του ένα τριάρι λουκούμιστο Παγκράτι διαμπερές και λουξ Αυτόθα ήταν το κεφάλαιο και μια αίσθησηασφάλειας μέχρι να έβρισκε την επό-μενη ασχολία του αυτή τη φορά στο Ρι-τσούδι ΚατερίνηςΌταν το ανακοίνωσε στην οικογένειάτου η μητέρα του λιποθύμισε ο πατέ-ρας του έκλαιγε με μαύρο δάκρυ και τααδέρφια του τον κοίταζαν σαστισμέναΤίποτα αυτός Δεν έβλεπε την ώρα Τουςείπε ότι θα επέστρεφε για να τους πάρειόταν θα είχε τελειώσει με το σπίτι Ούτεπου έπεφτε καλά καλά αυτό το Ριτσούδιδεν ήξεραν οι άνθρωποι Ούτε ο χάρτηςδεν το έγραφεΣτο χωριό στην αρχή οι λιγοστοί κάτοι-κοι τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία Μετον καιρό όμως έτσι που τον έβλεπαννα ταλανίζεται μόνος του με το σπίτι ναγκρεμίζει να σοφατίζει να φτιάχνει κά-γκελα να κλαδεύει δέντρα πείστηκανότι ήταν αυθεντικός τρελός και τοναγκάλιασαν με θέρμη

Σε λιγότερο από 4 μήνες το σπίτι είχεγίνει αγνώριστο Κι ο Δημήτρης πουανάθεμα κι αν είχε ποτέ πιάσει εργα-λείο στη ζωή του έγινε ο πρώτος μάστο-ρας και μάλιστα ανακάλυψε πως είχεεξαιρετικό ταλέντο στην ξυλογλυπτικήΟ κυρ Τάσος ετών 75 ανύπαντρος εκ πε-ποιθήσεως και πολύ στριμμένος γέροςήταν ο πιο ξακουστός γλύπτης της πε-ριοχής Αυτός είχε φιλοτεχνήσει όλουςτους επιτάφιους και τα στασίδια σε όλητην Κατερίνη Κοντά του μαθήτευσε καισε λίγα χρόνια το όνομά του είχε ξεπε-ράσει το δάσκαλο Σε όλους έκανε εντύ-πωση η λεπτή απεικόνιση ηλεπτομέρεια η ζωντανή απόδοση τουφυσικού πάνω στο ξύλοΕίχαν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνιααπό τότε που ο Δημήτρης είχε παρατή-σει την πρωτεύουσα κι είχε έρθει εδώ ναριζώσει Σε αυτό το διάστημα οι δικοί τουείχαν έρθει όλες κι όλες δυο φορές νατον επισκεφθούν Δεν είχε μετανιώσειδιόλου Το μόνο που του έλειπε ήταν ότιτο βράδυ όταν επέστρεφε στο σπίτι απότο εργαστήριο δεν υπήρχε μια γυναι-κεία παρουσία να του ζεστάνει την καρ-διά Είχε προσπαθήσει κάνα δυο φορέςνα τα βρει με κάποιες ντόπιες συνοικέ-σια τοπικά από τους συγχωριανούς πουτον αγαπούσαν κι ήθελαν να τον δουνζευγαρωμένο μα καμιά δεν ήθελε ναμείνει μόνιμα στο Ριτσούδι Ιδιαίτερα τοχειμώναΣήμερα το πρωί όμως ο κυρ Τάσος πα-τημένα 85 κι ακόμα κοτσονάτος είχε πε-ράσει από το εργαστήριο για να του πειπως η εγγονή του από το Βέλγιο τα πα-ράτησε όλα για να έρθει στο Ριτσούδικαι να αφιερωθεί στη ζωγραφικήΕίναι της μοίρας τους είπε να σμίγουνοι τρελοί

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

26

ΠοιητικόςΠοιητικός ΛΛόγοςόγοςΦως του Πρωινού

Ούτε που σαλεύειΚρέμεται απ τα έγχορδαΠου παίζουν ότι κονιορτοποιείΤου βέλους τη σκοπευτική γραμμήΠολυχορικό με άρπισμαΚαι κιθάρες εικονογραφείΤο άχθος τοπίων που κρατιούνταιΑπό τα δέντρα ndash Καντέντσα το βιολεντσέλοΑπ άλλο ύψοςΕπί της αρμονίας Σπρώχνει το κοράκιΤου άρωστου σώματοςΣτο κοινό τσουκάλι Πόσα ξέρειςΦως τού πρωινού

Βάιος Νικιώτης

ΦΑΙΔΡΑ

Τρεις τεκίλες είναι το σύνθημα για την εφόρμηση στα κίτρινα όνειρα των νυσταγμένων αστώνΧτυπάμε με κρότο τις πόρτες των πιο μύχιων δωματίων του μυαλού τους καθώς αυτοί αποχαυνώνονται στις απολαύσεις της οδύνης τουςΤο γέλιο μας λάμψη που αστράφτει σαν λεπίδα στα μάτια τουςΤα λάφυρα μας δαχτυλίδια καπνού που στριφογυρίζουν στα δάχτυλα μαςΑγώνας δρόμου για να αλλάξουμε τη ζωή μας πριν μας προλάβει αυτή

Γιώργος Τζαβλάκης

Άσε να ξημερώσει

Άφησες το σκοτάδι να ντύσει τόνομά σου

Είναι καιρόςαπτο χορό τουνα βγεις άλλος

Λατρεύεις τη θυμωμένησου παράκρουση

ενάντια στη μοίραΜα ο κόσμος δε νικιέται

ούτε με ουρλιαχτάούτε με χάδιακαι το τραγούδι είναι μικρό

και κυκλωμένοαπό τους άρχοντες

του παρελθόντα χρόνουΆσε να ξημερώσει

Ο κόσμος δε νικιέταιΊσως

ίσως με λίγη ομορφιά να χρηματίζεται

Νίκος Αντωνόπουλος

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

27

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Κόκκινο

Το κόκκινο στα χείλη σουαιματηρή διαδρομήουρλιαχτό τεμαχισμένων επιθυμιώνστα άδεια δοχεία του έρωταΧρώμα των μυστικών πληγών του ξεριζωμένου χαμόγελουτων προσδοκιώνπου αθόρυβα αναφλέγονταισε αγκαλιές παροξυσμενων αγγέλων

Το χρώμα του ουρανού είναι κόκκινο τώρασαν τη σιωπή στα χείλη σου

Άγγελος Τζιβελέκης

Ώρες γραφείου

Η μοναξιά δεν έχει ωράριοΚάθεται μόνος γύρω χαρτιά άνθρωποι με πλαστά χαμόγελα

Ο ήλιος μακριά του Δεν τον φτάνει δεν μπορείΑπέναντί του το κάδρομε την αναπαράσταση της ελπίδας

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίεςαπεικονίζεται η ερημιά του

Η ομπρέλα στον καλόγερο τον τυλίγειΑνοίγει την πόρτα το βλέμμα του αποδρά χάνεται

Τον κοιτάζουν που ονειρεύεται-το χαμόγελό τους σκεπάζεταιΌχι όνειρα σε ώρες γραφείου

Δεν απαντά Ανεβαίνει στο ουράνιο τόξο του στο βλέμμα τουΦεύγει Του φωνάζουν πιο δυνατά Έφυγε Κλείνει πίσω του η πόρτα

Στο γραφείο νύχτωσε Η νύχτα δεν έχει ωράριοΟι άλλοι κάθονται πάλι-κοιτάζουν την πόρτα

Στο βάθος πίσω απ τις πολυκατοικίες ψάχνουν το χαμόγελό τους

Βρίσκουν μονάχα τις μοναχικές τους ομπρέλεςτα χαρτιά που πνίγουν τη μνήμη

κι απέναντι στο γυμνό τοίχοθλιμμένη ανύποπτη προσωρινή

την αναπαράσταση της ελπίδας

Πέτρος Λυγίζος

Αγκάθι

Μια σύντομη νιότηπαράλληλη πτώση

Θεού και Ανθρώπου

Ισόβια γνώσηγκρεμού σπλαχνικούμια μήτρα μώλωπες

Δημήτρης Δικαίος

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

28

Ἔτσι ὀνειρεύεσαι πάντα

μὲ κουρασμένο φῶς καὶ λυπημένομὲ τὴν διάθεση τροχαίου πανικοῦἕνα τσιγάρο νὰ τρώει μέρα-νύχτα τὰ χρόνια σουἐπάνω σὲ λιπόσαρκα σεντόνια αὐχμηρὰκαὶ μιὰ ἀνάμνηση ἀργὰ νὰ σοῦ πήζει τὸ αἷμαἘνηλικιώνεσαι πιὰ συχνὰγιὰ νὰ μὴν συνθλίβεσαι ἀπότομαστὶς κρημνώδεις ψυχὲς τῶν ἄλλωνΚι ἔτσι σκοτώνεσαι πάντασωρὸς ἐρωτευμένος τιμαλφὴςἐκεῖ στὸ τέλος τοῦ καλοῦ παραμυθιοῦμὲ τὶς τρωτὲς συνήθειες ἀσήμαντων ἡρώωννὰ μὴ σὲ μνημονεύει ἐσένα οὔτε θάνατοςΜετὰ χαμογελᾶςκλείνεις τὸ μάτι ἐμπειρικὰ καὶ λὲςἔ καὶ τί ἔγινε λοιπόνσὲ κάποια ἄλλη ζωὴ ndash δὲν πειράζεικαὶ στρέφεις τὸ βλέμμα σου ἀλλοῦγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις πὼς κλαῖςγιατὶ ἀνθρώπινα τὸ ξέρεις σὲ τρομάζειποὺ ἔχεις ἀκόμα τόσα πολλὰ κατὰ νοῦ νὰ ξεχάσεις

Φίλιππος Αγγελής The coming insurrection

Στοὺς δρόμους μαινόμενες ἀνθρώπινες μορφὲςΒαθιὰ στὸ χῶμα παλεύουν τῶν νεκρῶν τὰ σώματα

Κτύποι ἀκούγονται στήνουν ἀγχόνες στὰ ἘξάρχειαΜιὰ γιγάντεια χελώνα

Φράσσει μὲ τὸν ὄγκο της τὴν ὁδὸ Στουρνάρη

Βρίσκω τὸ σῶμα μου σrsquo ἕνα ἐρειπωμένο κτίριοΜπροστά του μιὰ ἔνστολος γονατιστὴ

Τοῦ φιλεῖ τὴ βάλανο ψιθυρίζονταςlaquoΜορφές εἶναι τὰ πέπλα τοῦ κενοῦ

Κι οἱ λέξεις κρύβουν καὶ φανερώνουν τὴ σιγὴraquoΤὸ σῶμα μου αἴφνης διαρρηγνύεται

Ἀπrsquo τὶς ῥωγμὲς πυρακτωμένη λάβα ῥέει

Ξημερώνει πὰνrsquo ἀπrsquo τὴν πόλη κρέμονται-ἀπὸ κανναβόσχοινα δεμένα στὰ σύννεφα-τὰ πτώματα ἀπαγχονισμένων τραπεζιτῶνἩ αὔρα τrsquo ἀπομακρύνει πρὸς τὴ θάλασσα

Larry Cool

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

29

Μάρτιος - Μάιος 2013sodeianet

Ούτε ένα μήνυμα για σένα

Θύελλα τα μάτια σου απόψεκαι των δακρύων ο απόηχος την τρεμάμενη γαία των χειλιών πικραίνειΓράφεις για lsquoκείνη που φορούσε στrsquo αστέρια καπελάκι μην τυχόν τα κάψει ο ήλιος Πως διάβαινε προσεχτικάανάμεσα στων αμυγδαλιών τα πεσμένα άνθηκαι την γλυκόξινη μυρωδιά όλων εκείνων που είχαν οριστικά χαθείΓράφεις για κείνη που πίστευε πως ο κόσμος μπορούσενα χωρέσει σε δυο χούφτες όνειραμέχρι που μάτωσαν οι κατάλευκες παλάμεςΦύσηξε άγρια ο πόνος και πήρε μακριά το καπελάκι των άστρωνΈνα ndash ένα έσβησαν και πάγωσαν οι χουφτίτσες

Να γράφεις λοιπόν για lsquoκείνη την αειθαλή φεγγαροπρόσωπη αγάπηκι ας υπάρχουν γύρω σουτόσα θολωμένα τζάμια κι ούτε ένα μήνυμα για σένα

Ίσως εκείνη να ήταν πάντα η απάντηση

Μαρία Ροδοπούλου

Υψικάμινος

Πρώιμη στάχτητης υψικαμίνου

πεταμένη στο πέλαγοςσαν άλλη ξενιτιά

της μοίρας μαςτο αβέβαιο

της θέλησής μαςκαι το άβατο

της ηθικής μαςκάθε πρωί

που θρηνούμε όνειρακάθε βράδυ

που κερνάμε υποσχέσεις

Δημήτρης Π Κρανιώτης

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

30

[μετ

αφ

ρά

σει

ς]

ελλη

νικ

ή α

πό

δο

ση

Ba

ba

kSa

de

gh

Kh

an

jan

i

Beacuteatrice Libert

Υπάρχει μια πόρτα εύθραυστηΠου περιμένει την ώρα να περάσειςΥπάρχει μια πληγή βαθιάΠου με το παραμικρό χτύπημα ματώνειΥπάρχει ένα παράθυρο απαγορευμένοΠου μόνο στον τυφλό ανοίγει

Από τη συλλογή laquoLe bonheur inconsoleacuteraquo 1997

Διασχίζουμε την άβυσσοΧωρίς να μπορούμε να κολυμπήσουμε ούτε να πετάξουμεΕίμαστε βαριοίΌπως είναι βαριά η σιωπήΠου διασχίζουμεΚαι δεν έχουμε ούτε λιμάνι ούτε όνειροΓια να ρυμουλκήσουμε το αδύνατο

Από τη συλλογή laquoecirctre au monderaquo 2004

Ταυτότητα

Βαδίζειςκαι είναι αυτό το βήμαπου δίνει νόημα στο δρόμο

Βαδίζειςκαι είναι αυτός ο δρόμοςπου ριζώνει μέσα σουμέσα στον πόθο να παςαπrsquoαυτό που ήσουνασε αυτό που είσαι

Βαδίζειςκαι είναι η χώρα που διασχίζειςπου βάζει φτερά στην ταυτότητά σου

Από τη συλλογή laquoLrsquoinstant obliqueraquo 2009

Beacuteatrice Libert

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

΄

31

ΑΝΟΙΞΗ 2013

Μαρία ΡοδοπούλουΕίμαι Πολλές

εκδόσεις Ιδεόγραμμα

Ματθαίος ΜατθαιάδηςΠαραμεθόριες Εποχέςεκδόσεις Ιδεόγραμμα

Αννα ΝιαράκηΤετράδιο Πειραμάτων

εκδόσεις Χαραμάδα

Οσκαρ ΓουάιλντΟ Ευτυχισμένος Πρίγκηπας

εκδόσεις ΧρΤερζόπουλος

Hermman MelvilleΜπάρτλμπυ ο γραφέας

εκδόσεις Άγρα

Γιώργος ΛευθέρηςΤο Ονομά μου

εκδόσεις Γαβριηλίδη

Χανς Κρίστιαν ΑντερσενΤο αηδόνι του Αυτοκράτορα

εκδόσεις Modern Times

Μενέλαος ΛουντέμηςΤο ρολόι του κόσμου

εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Αλ ΠαπαδιαμάντηςΗ Φόνισσα

εκδόσεις Επικαιρότητα

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

διή

γημ

α

πο

ιητι

κή

συ

λλ

ογή

πα

ρα

μύ

θι

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

μυ

θισ

τόρ

ημ

α

β

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ

ΘΕΑΤΡΟ

info wwwsodeianet

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΛΟΥΛΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ διαβάζουμε στη σελ 8

wwwsodeianetΣΟΔΕΙΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΣ