yÖnetĠm ve organĠzasyongozdemert.com/akademik/yo/yonetim_organizasyon12.pdf · durum ya da...

YÖNETĠM VE

ORGANĠZASYON

DR. ÖĞR. ÜYE. GÖZDE MERT

[email protected]

YÖNETĠM VE ORGANĠZASYON

1. Stres Kavramı

2. KiĢilik ve Stres ĠliĢkisi

3. Örgütsel Stres Kaynakları

4. Stresin Bireyler Üzerindeki Etkileri

5. Stres Yönetimi

6. Stres-Performans ĠliĢkisi

Dr. Öğr. Üye. Gözde MERT

2

1. STRES KAVRAMI

“Stres” Latinceden türemiĢ ve Ġngiliz dilinde kullanılan bir terimdir.

Ġnsanla ve canlılarla ilgili durumu tanımlamada kullanılan bir kelime olmadan önce, fizik ve mühendislik bilimlerinde kullanılmıĢtır.

Stres, nesne ve kiĢinin bu tür güçlerin etkisi ile biçiminin bozulmasına, çarpıtılmasına karĢı bir direnç anlamında kullanılmaya baĢlanmıĢtır.

Ayrıca kelime “bütünlüğünü koruma” ve “esas durumuna dönmek için çaba harcama” halini de ifade eder.


3

1. STRES KAVRAMI

Stres, sonucu önem taĢıyan ve baĢtan belli olmayan herhangi bir durum ya da olguyla iliĢkili bir fırsat, zorlama veya bir istem karĢısında bireyin yaĢadığı bir durumdur.

Stres, aĢırı ve genellikle istenmeyen uyarılara ve çevredeki tehdit edici olaylara karĢı bireyde geliĢen fizyolojik ve psikolojik tepkileri ifade eder.

Stres, örgütsel verimsizliğe, hastalıklar nedeniyle devamsızlığa, kalitenin düĢmesine, endiĢenin artmasına, sağlık tedbiri ile ilgili maliyetlerin artmasına neden olan bir faktördür.


4

1. STRES KAVRAMI

Kavramsal olarak stres ise, algılanan çevresel tehditlere bireyin fiziksel ve ruhsal bir tepki verme eylemi olarak tanımlanmaktadır.

Stres vücudun herhangi bir talebe karĢı verdiği belirsiz bir yanıttır. Stres vücut fonksiyonlarının normal bir parçası ve ondan kaçmak mümkün değildir.

Stresin tümüyle yok olması ancak ölümle meydana gelir. Stres genellikle negatif bir düĢüncedir, bununla birlikte, sadece nahoĢ olmayabilir, pozitiftir de. Bu yüzden stres olumlu ve olumsuz bakıĢ açılarıyla tarif edilir.


5

1. STRES KAVRAMI

Selye’ye göre eustress, baĢarma, kazanma ve hayattaki

istenilir olaylarla birlikte stresten söz eder. Aksine distress,

bireyin kendisini güvensiz, yetersiz ve çaresiz hissettiği

zamanlarda meydana gelir.

Bu iki tür stres, azalan bir enerji rezervine sahip olan bir kiĢi ile

baĢka bir bireyi faklı olarak etkiler, bununla birlikte distress,

bu enerjiyi eustres’ten çok daha hızlı bir oranda tüketir.


6

1. STRES KAVRAMI

Doğal olarak stresin kendisi iyi veya kötü değildir. Strese

verilen tepki ve stresin bireyi etkileme derecesi bireylerin

kendilerine bağlıdır.

BaĢka bir deyiĢle, belirli bir durum ve yalnızca bireysel özellikler bir olayın üzüntülü ya da kederli olup olmadığı

konusundaki bireyin algısını geniĢ ölçüde belirleyecektir.


7

1. STRES KAVRAMI

Stres, “bedenin bir tepkisidir.”

Bunu anlamı, stresin fiziksel bir durum olması ve fizyolojik bir

tepki meydana getirmesidir. Buna göre stres fizyolojik bir

durumdur ve endiĢe, kaygı, depresyon veya engellenme değildir.

Bu zihinsel durumlar, fizyolojik tepki için baĢlatıcı olabilirler,

ancak kendileri stres değildir.


8

1. STRES KAVRAMI

Bazen psikoloji literatüründe kaygı ile stres eĢ anlamlı

kullanılmıĢtır. Kaygı stresi hızlandırabilir, fakat stresin kendisi

değildir.

Geç kalındığında kırmızı ıĢıkta durmak zorunda kalınması stres değildir. Stres, bedenin olaya yanıtıdır. Stresi baĢlatan

çevresel uyarıcı etkenlere “stres yapıcı: stresör” denir.

Bir stres yapıcı, nedendir, stres ise fizyolojik veya psikolojik

etki veya sonuçtur.


9

1. STRES KAVRAMI

Birçok uzman stresi, bedenin her türlü stres yapıcı etkiye olan tepkisi olarak tanımlar. Stresle ilgili olarak yapılan ilk çalıĢmalarda stres insan davranıĢının bir boyutu olarak ele alınmıĢ ve temel olarak “distress zararlı stres” üzerinde durulmuĢtur.

AraĢtırma sonuçlarında bazı bireylerin stres karĢısında zayıf duruma düĢüp ciddi hastalıklara yakalanmalarına karĢılık, bazıları için stres, performanslarını artıran bir etken “eustress yararlı stres” olmuĢtur.

Stres bu boyutta, organizma tarafından bir tehdit olarak yorumlanan uyaranlara organizmanın psikolojik ve fizyolojik tepkilerinin toplamıdır.


10

2. KĠġĠLĠK VE STRES ĠLĠġKĠSĠ

KiĢilik, bireyin davranıĢlarının zaman içinde tutarlı,

kıyaslanabilir durumlarda baĢkalarından farklı davranıĢlar

olmasını sağlayarak kendini belli edebilen sabit ve içsel

faktörleri ifade eder.

Bazı bireyler yüksek tempolu, aceleci, zamanla mücadele

eden, sabırsız, hızlı konuĢan, sinirlenen, baĢkalarının sözünü

kesen özellikle gösterirler.

Bu tip kiĢilik özelliği gösteren kiĢilere «A Tipi KiĢilik» denir.


11



12



13



14

3. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI


15



16

• Yönetim Politikaları ve Stratejileri



17




18




19




20

• Örgütsel Yapı ve Dizayn



21




22




23




24

• Örgütsel Süreçler



25




26




27

• ÇalıĢma KoĢulları

4. STRESĠN BĠREYLER ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ


28

4. STRESĠN BĠREYLER ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ


29

5. STRES YÖNETĠMĠ


30



31



32

• Katılımlı Yönetim

• Amaç Belirleme Programları

• Rol Analizi ve Sınıflandırılması

• Zaman Yönetimi

• Sosyal Destek

• Duygusal Ġklimi Kontrol

• Stres Yönetimi Eğitimi

6. STRES-PERFORMANS ĠLĠġKĠSĠ


33



34

Yapıcı Stres ve Performansa Etkileri



35

Yıkıcı Stres ve Performansa Etkileri

TEŞEKKÜRLER

yÖnetĠm ve organĠzasyongozdemert.com/akademik/yo/yonetim_organizasyon12.pdf · durum ya da...

Documents