yemeklİk baklagİl ÇaliŞtayi · 6 yemeklik baklagil Çalğtay / 05-06 mart 2014 konya baklİyat...

YEMEKLİK BAKLAGİL ÇALIŞTAYI

5-6 MART 2014KONYA

T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Bakanlık Editörleri

Dr. Mehmet HASDEMİR

Dilek TERZİ

Bilim Editörleri

Prof. Dr. Cennet OĞUZ

Yrd. Doç. Dr. Mithat DİREK

Baskı

T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı

İvedik Caddesi Bankacılar Sokak No.10 Yenimahalle / ANKARA

Telefon: 0312 315 65 55 - 344 73 58 Faks: 0312 344 81 40

Grafik Tasarım

Nuray KİNSİZ

ANKARA - 2014

Yemeklik Baklagil Çalıştayı / 05-06 Mart 2014 3

İÇİNDEKİLER

YÖNETİCİ ÖZETİ ...................................................................................................................................................................................................7

1. AÇILIŞ ..................................................................................................................................................................................................................8

1.1 GİRİŞ ................................................................................................................................................................................................ 8

1.2 AÇILIŞ KONUŞMALARI..............................................................................................................................................................9

2. ÇALIŞTAY AMACINA YÖNELİK SUNUMLAR ....................................................................................................................................12

2.1. DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE YEMEKLİK BAKLAGİL SEKTÖRÜNE BAKIŞ...........................................................................12

2.2 TÜRKİYE’DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN ÖNEMİ VE TARIMI................................................................... 25

2.2.1. İNSAN BESLENMESİNDEKİ ÖNEMİ.............................................................................................................26

2.2.2 MÜNAVEBEDEKİ ÖNEMİ...................................................................................................................................27

2.2.3 HAYVAN BESLEMEDEKİ ÖNEMİ ...................................................................................................................28

2.2.4 EKONOMİK ÖNEMİ.............................................................................................................................................28

2.3 KONYA İLİNDE YEMEKLİK BAKLAGİL SEKTÖRÜ...........................................................................................................38

2.4 SAĞLIKLI BESLENME İÇİN BAKLAGİL TÜKETİMİ.........................................................................................................50

3. ÇALIŞMA GRUPLARI....................................................................................................................................................................................58

3.1 BAKLİYAT YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU...............................................................................................................................58

3.1.1 BAKLAGİL YETİŞTİRİCİLİĞİNDE MEVCUT DURUM................................................................................59

3.1.2 BAKLAGİL YETİŞTİRİCİLİĞİ GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİ.....................................................................60

3.1.3 SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK STRATEJİLER/POLİTİKALAR.................................................61

3.1.4 İZLEME VE DEĞERLENDİRME GÖSTERGELERİ........................................................................................61

3.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ ÇALIŞMA GRUBU...................................................................................62

3.2.1 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİNDE MEVCUT DURUM......................................................63

3.2.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİ..............................................63

3.2.3 SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK STRATEJİLER/POLİTİKALAR.................................................65

3.2.4 İZLEME VE DEĞERLENDİRME GÖSTERGELERİ.........................................................................................66

4. ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ.................................................................................................................................................................66

4.1 BAKLİYAT YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU...............................................................................................................66

4.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ ÇALIŞMA GRUBU...................................................................................67

5. ÇALIŞTAYDAN FOTOĞRAFLAR ..............................................................................................................................................................68

“Türkiye’yi tarım alanında; bölgesinde lider, Dünya’da söz sahibi bir konuma getirdik.”

“Tarımda vizyoner bir bakış açısıyla; potansiyelimizi daha çok kullanmanın yanında, üretimde kaliteyi, standardı ve kırsalda yaşam seviyesini yükselterek sürdürülebilir refahı ve gelecek nesillerin gıda güvenliğini ve gıda güvenirliliğini daha da geliştirmenin sorumluluğu içerisinde hareket ediyoruz.”

Mehmet Mehdi EKERGıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı

Yemeklik Baklagil Çalıştayı / 05-06 Mart 20146

KONYA BAKLİYAT ÇALIŞTAYI

5 Mart 2014 Çarşamba

09:00 - 09:30 Kayıt

09:30 - 10:30 Açılış ve Protokol Konuşmaları

Bitkisel Üretim Genel Müdürü Mevlüt GÜMÜŞ

10:30 - 12:30 Çalıştay Amacına Yönelik Sunumlar

- Dünya’da ve Türkiye’de Bakliyat Sektörüne Bakış

Mehmet SIĞIRCI

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Tarla ve Bahçe Bitkileri Daire Başkanı

- Türkiye’de Yemeklik Baklagillerinin Önemi ve Yetiştiriciliği

Prof. Dr. Mustafa ÖNDER

S.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

- Konya’da Yemeklik Baklagil Sektörü

Seyfettin BAYDAR

Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü

- Sağlıklı Beslenme İçin Baklagil Tüketimi

Doç. Dr. Zehra BÜYÜKTUNCER DEMİREL

H.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü

12:30 - 13:30 Öğlen Yemeği

13:30 - 14:00 Çalışma Gruplarının Oluşturulması

14:00 - 18:00 Yemeklik Baklagil Yetiştiriciliği Çalışma Grubu

Yemeklik Baklagil Pazarlama ve Tüketimi Çalışma Grubu

6 Mart 2014 Perşembe

09:30 - 11:30 Çalıştay Sonuç Bildirgesinin Açıklanması

Ümit Bayram KUTLU

Bitkisel Üretim Genel Müdür Yardımcısı V.

11:30 - 12:30 Genel Değerlendirme ve Kapanış

13:30 - 17:00 Yemek - Teknik Gezi


YÖNETİCİ ÖZETİ

Son günlerde bakliyat sektöründe kısmi fiyat artışlarından kaynaklanan bazı gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişmelere karşılık, üretimden tüketime, stok durumundan ticarete kadar ulusal ve uluslararası boyutta sektör günlük olarak takip edilmektedir. Bakliyat sektöründe yaşanan bu gelişmelerin arz güvenliğimizi tehdit etmemesi için bir taraftan spekülatif hareketlere izin verilmeden kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi sağlanmakta, diğer taraftan üretimi artıracak politikalar uygulanmaktadır.

Bu doğrultuda, ülkemizde bakliyat üretimini artıracak, üreticileri teşvik edecek ve ithalatı azaltacak çalışmalara hız verilmiştir. Bu amaçla, ülkemizin önemli bakliyat üretim merkezi olan Konya ilinde “Bakliyat Çalıştayı” yapılması planlanmıştır.

Yapılan bu çalıştay ile 2014 yılı üretim dönemi öncesinde sektörün tüm paydaşlarının bir araya getirilmesi, mevcut durumun analiz edilmesi ile Bakanlık politikaları doğrultusunda gelecek için hedeflerin ve stratejilerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca 2016 yılı, Birleşmiş Milletler FAO tarafından bakliyat yılı olarak ilan edilmiştir. Bu nedenle yapılan çalıştay, 2016 yılı öncesi başlatılan hazırlık çalışmalarına önemli katkı sağlamıştır.

Çalıştay programı doğrultusunda Bakliyat Yetiştiriciliği ile Bakliyat Pazarlaması ve Tüketimi Çalışma Grupları şeklinde iki ayrı çalışma grubu oluşturulmuştur. Bakliyat Yetiştiriciliği Çalışma Grubunda; sertifikalı tohum kullanımı, hastalık ve zararlılar ile mekanizasyon başlıkları altında değerlendirmeler yapılmıştır. Bakliyat Pazarlaması ve Tüketimi Çalışma Grubunda ise sözleşmeli üretim, pazarlama, finansman, lisanslı depoculuk, ürün ihtisas borsası, beslenme alışkanlıkları ve tüketimi artırmaya yönelik çalışmalar başlıkları altında değerlendirmeler yapılmıştır.


1. AÇILIŞ

1.1 GirişBeslenmede bitkisel proteinin ana kaynağını oluşturan yemeklik baklagiller, dünya ve ülkemiz için çok önemlidirler. Tarla bitkileri yetiştiriciliğinde ekim alanı ve üretim bakımından tahıllardan sonra gelen tane ürünüdürler. Dünyada yaklaşık 60 milyon ton üretim ve 40 milyar dolarlık piyasa değerine sahip bir ürün grubudur. Ayrıca dünyada 63 milyon ha alanda, 58,7 milyon ton baklagil üretimi yapılmaktadır. Bunun % 60’ını mercimek, kuru fasulye ve nohut oluşturmaktadır. Dünyada üretimi yapılan baklagiller arasında fasulye ilk sırada bulunmaktadır. Fasulye’den sonra, nohut, bezelye, börülce, mercimek ve bakla gelmektedir. Türkiye’de yetiştirilen 8 çeşit baklagil arasında en fazla üretimi yapılanlar nohut, kuru fasulye ve mercimektir. Hemen hemen tüm bölgelerimizde baklagiller üretilmekle birlikte Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit bölgeleri ile Marmara Bölgesi’nin güneyi üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir.

Kurak ve yarı kurak alanlarda nohut ve mercimeğin, sulu alanlarda ise fasulyenin ekim nöbetine girmesi, gerek birim alandan elde edilen verimin artırılması, gerekse nadas alanlarının azaltılması açısından önemlidir.

Türkiye, baklagillerin gen merkezi olarak kabul edilen ‘verimli hilal’in en önemli parçasıdır. Bunun dışında tüketim oranları açısından dünyada önemli bir yeri olduğu gibi tarihsel olarak net ihracatçı konumunda olmuştur. Ülkemizde kişi başına yıllık ortalama 3 kg fasulye, 4,5 kg mercimek ve 5,5 kg nohut tüketildiği dikkate alındığında, yemeklik tane baklagillerin ülkemiz insanları açısından önemi anlaşılacaktır.

Baklagillerin posa içeriklerinin yüksek olması, yağ içeriklerinin düşük olması nedeniyle özellikle kalp damar ve diyabet hastalarının diyetinde sıklıkla kullanılması ve çağımızın hastalığı obeziteyle mücadele programlarında önemle üzerinde durulması, toplumda bu besin grubunun beslenmedeki farkındalığının arttırılması açısından önemlidir.

Besin değerleri bakımından zengin oldukları gibi yetiştirildikleri toprağa da olumlu etkilerde bulunmaları, havanın serbest azotunu toprağa bağlama özellikleri, çevrecilik ve sürdürülebilir tarımın popülaritesinin arttığı günümüzde bu bitkilerin önemini daha da artırmaktadır.

Ülkemizde bu bitki grubunun önemi, son yıllarda yaşanan kuraklık vb. nedenlerle azalan üretim karşısında daha iyi anlaşılmıştır. Ayrıca, bu ürün grubunun Türkiye için, yüksek üretim potansiyeli ve stratejisinin ortaya konulması, çalıştayın temel konusunu oluşturmuştur. Bu alanda bazı sorunlar olmasına karşın, bu bitkilerin

gen merkezinin ülkemiz olması, adaptasyonlarının karşılanabildiği ekolojik koşulların varlığı, ekim nöbetine uygun bitkilerin başında gelmesi, ülkede geniş nadas alanlarının varlığı, üretim ve iç tüketimlerinin artırılması gibi konular irdelenmiş ve çalıştayda açıklanan çözüm önerileri geliştirilmiştir.


1.2 Açılış Konuşmaları

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürü Mevlüt

GÜMÜŞ, tarımsal üretimin ülke ekonomisi açısından önemli rol oynadığını, Konya ilinin tarım sektöründe önemli bir konumda olduğunu, Baklagil Çalıştayı’nın ülke tarımına önemli katkılar sağlayacağına inandığını ifade etti. Türkiye’nin son on yılda tarımsal üretimde önemli gelişmeler gösterdiğini ve bunun sonucunda, 2002 yılında dünyada 11’inci, Avrupa’da 4’üncü sırada yer almakta iken, bugün itibariyle dünyanın 7’nci, Avrupa’nın en büyük tarımsal ekonomisi haline geldiğini ifade etti. Ayrıca 83 yıldır beklenen Tarım Kanunu’nun da içinde olduğu tarımın temel sorunlarını çözen 16 kanunun hayata geçirildiğini, 2013 yılında 74 ülkeye 127 milyon dolar tohumluk ihracatı yapıldığını belirtti. Ufuk çizgimiz olan 2023’e doğru ilerlerken, sürdürülebilir büyümesini devam ettiren Türkiye’nin, Tarımsal Gayrisafi Yurtiçi Hasılasının 150 milyar dolara ulaştığını, tarımsal ihracatın 40 milyar doları aştığını, parçalı arazilerin birleştirilerek 14 milyon hektar alanda arazi toplulaştırmasının tamamlanmış olduğunu ve 8,5 milyon hektarlık sulanabilir alanın tamamının suya kavuşmuş bir Türkiye olmasının temel hedef olduğunu ifade etti. Tarımda kişi başı milli gelirin 1064 dolardan, 3591 dolara, tarım ürünleri toplam ihracatının 4 milyar dolardan 17,7 milyar dolara, gıda maddeleri ihracatının 3,7 milyar dolardan 16,7 milyar dolara yüksel diğini ve Türkiye’nin, 188 ülkeye bin 663 çeşit tarımsal ürün ihraç eden bir ülke konumuna geldiğini söyledi. Üreticiye 2003-2013 yılları arasında 59,4 milyar lira tarımsal destek verildiğini, mazot, kimyevi gübre, toprak analizi desteği olarak bugüne kadar 9,2 milyar lira ödeme yapıldığını belirtti. Prim desteği verilen ürün sayısının 4’ten 17’ye yükseldiğini, bugüne kadar 17,9 milyar lira ödendiğini, gerçekleştirilen desteklerle tohumluk üretimin yüzde 411 artarak 145 bin tondan 742 bin tona ulaştığını belirtti.

Tarım sektöründe son on yılda yaşanan gelişmeleri aktardıktan sonra, baklagillerin 2 milyardan fazla insan için önemli bir protein kaynağı olduğunu, tarla bitkileri yetiştiriciliğinde ekim alanı ve üretim bakımından tahıllardan sonra geldiğini, Dünya’da yaklaşık 60 milyon

ton üretim ve 40 milyar dolarlık piyasa değerine sahip bir ürün grubu olduğunu belirterek yemeklik baklagil sektörünün önemini vurguladı. Türkiye’nin geçmişten bugüne önemli bir baklagil üretim merkezi olduğunu, 2013 yılı itibariyle ülkemizde yaklaşık 1,2 milyon ton kuru baklagil üretildiğini, bu üretimin 506 bin tonunu nohut, 417 bin tonunu mercimek ve 195 bin tonunu kuru fasulyenin oluşturduğunu ifade etti. Son yıllarda kuru fasulye, nohut ve mercimekte üretim miktarı nispeten gerilese de verimlilikte önemli artışlar yaşandığını, birim alandan elde edilen mevcut üretim miktarları dikkate alındığında, ülkemizin dünya ortalamalarının üzerinde bir verim seviyesine sahip olduğunu belirtti. Bunun yanında, ülkemizde kişi başına nohut tüketiminin 5,5 kg, yeterlilik derecesinin %102; mercimek tüketiminin 4,5 kg, yeterlilik derecesinin %102; kuru fasulye tüketiminin ortalama 3 kg, yeterlilik derecesinin %83 olduğunu ifade ederek, mevcut üretim düzeylerimiz ve kendine yeterlilik durumumuzun yüksek olduğunu, spekülasyona meydan verilmeyecek seviyelerde bulunduğunu, gerek içinde bulunduğumuz dönemde gerekse önümüzdeki yıllarda bakliyat tüketiminde bir sorun yaşanmaması ve arz güvenliğimizin sağlanarak bu alanda ihracatçı bir ülke özelliğimizi devam ettirmemiz yönünde gerekli çalışmaların yapıldığını açıkladı. Ayrıca, Türkiye’nin öncülüğünde yapılan öneriler doğrultusunda Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu’nun (FAO), Roma’da gerçekleştirilen 146. Konsey toplantısında, 2016 yılının “Uluslararası Bakliyat Yılı” olarak ilan edildiğini, bu nedenle Sayın Bakanımız Mehdi EKER’in destek ve talimatlarıyla, Bakanlığın birçok biriminde 2016 yılının “Uluslararası Bakliyat Yılı” ilan edilmesiyle ilgili yoğun çalışmalar yürütüldüğünü belirtti. Dünya’da ve Türkiye’de yaşanan bu gelişmelerin yanında, bakliyat sektörünün önemli bir protein kaynağı olmasından dolayı toplumsal, toprak ve su kaynakları açısından sağladığı katkılar nedeniyle de çevresel açıdan ele alınması gereken stratejik bir sektör olduğunu, bu nedenle bu sektörün sevk ve idaresinin, bölge ve ülke sınırlarının ötesinde küresel bir vizyonla ele alınmak durumunda olduğunu, bu çerçevede Bakanlıkça destekleme politikalarının oluşturulduğunu, başta fark ödemesi desteği olmak üzere baklagillere yönelik mazot, gübre, toprak analizi ve sertifikalı tohum desteklerinin yapıldığını ifade etti. Bakanlığın devam eden bu politikaları yanında düzenlenen bu çalıştayın, sektörün mevcut durumunun analiz edilmesine, Bakanlık politikaları doğrultusunda hedeflerin ve stratejilerin belirlenmesine katkılar sağlayacağını ifade ederek konuşmalarına son verdi.


İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Seyfettin BAYDAR’da Konya’nın ülke tarımında lokomotif rolü oynadığını belirterek “Türkiye baklagillerin gen merkezidir, ülkemizin her yöresine uygun baklagil çeşitleri

bulunmaktadır. Baklagil tarımında; kurak ve yarı kurak alanlarda nohut ve mercimeğin, sulu alanlarda ise fasulyenin ekim nöbetine girmesi birim alandan alınacak verim açısından çok önemlidir. Ülkemizde kişi başına yıllık ortalama 3-4 kilogram fasulye, 4-5 kilogram mercimek ve 5-6 kilogram nohut tüketildiği dikkate alındığında yemeklik baklagillerin ülkemiz insanları açısından önemi büyüktür. Besin değerleri önemli olduğu gibi, ekildiği toprağa da olumlu etkileri bulunmaktadır. Yatırımcıların projelerine önemli destekler sağladık. Konya Ovası'nın yarı-kurak iklime sahip olmasından dolayı adımlarımızı dikkatli atmalı, planlarımızı iyi yapmalıyız. Akıllı tarımcılık uygulamasına önem veriyoruz. İhtiyacı karşılamak, üretimi arttırmak konusunda istediğimiz yere geleceğiz” dedi.

Konya Ticaret Borsası Başkan V. Namık KÖKLÜSOY, baklagillerin protein kaynağı açısından önemli olduğunu ve bu önemli besin grubunun beslenme ve obezite p r o g r a m l a r ı n d a k i rolünden bahsetti. Baklagillerin nadas

alanlarında kullanılması gerektiğini, yem bitkileri ve yağlı tohumlara verilen desteklerin oransal olarak bakliyata verilen destekten fazla olması nedeniyle üreticilerin bakliyat yerine başka ürünlere yöneldiğini, baklagil grubuna verilen desteklerin artırılması gerektiğini ifade etti.

Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) ve Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Yönetim Kurulu Başkanı Yıldıray GENÇER, Konya’nın bitkisel üretimin ana unsuru olan tohum üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer aldığını

hatırlattı. Ülkemizde baklagiller ile ilgili sertifikalı tohumluk üretimi ve kullanımının istedikleri ölçüde olmadığını ifade eden GENÇER, üreticilerin genel olarak kendi üretimlerinden ayırdıkları tohumları kullandığını ancak son yıllarda Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının politikaları ve uygulamaları doğrultusunda sertifikalı baklagil tohumluklarının üretimini ve kullanımını olumlu etkileyen gelişmeler olduğunu söyledi. Nohut, kuru fasulye ve mercimek için 2012 yılında dekar başına 7 TL olan yurt içi sertifikalı tohum kullanım desteğinin 2013 yılında 10 TL’ye çıkarıldığını, kilogram başına yurt içi sertifikalı tohum üretim desteğinin ise 50 Kuruş olarak devam ettiğini vurgulayan GENÇER, desteklerin çok önemli olduğunu ve önümüzdeki yıllarda da devam etmesi gerektiğini vurguladı. Baklagil tohumluğunda çeşit eksikliği konusunun mutlaka gündeme alınması gerektiğinin altını çizen GENÇER, yeni bitki çeşitlerine olan ilgi ve talebin günden güne arttığını, bitkisel ürünler konusundaki tüketici tercih ve isteklerinin de giderek daha çok çeşitlilik arz ettiğini sözlerine ekledi. GENÇER, tohumculuk şirketlerinin bir yandan belirli türler üzerinde uzmanlaşmaya yönelirken diğer yandan çeşit özelliklerinde çiftçi ve tüketici tercihlerini de dikkate aldığını, çiftçi ve tüketici tercihlerini dikkate almayan kuruluşların son derece rekabetçi ve dinamik bir yapıya sahip olan tohumculuk piyasasında varlıklarını sürdürebilmesi hayli zor olduğunu kaydetti. Baklagil tohumlukları ile ilgili son beş yıllık tohumluk üretimleri konusunda bilgi veren GENÇER, “Nohutta 2007 yılında 143 ton olan üretimin 2012 yılında 1603 tona yükseldiğini, kuru fasulyede; 2007 yılında sadece 3 ton olan üretimin 30 kat artarak, 2012’de 86 tona ulaştığını, 2007 yılında 1103 ton olan mercimek tohumluk üretiminin ise yaklaşık iki kat artışla 2078 ton olarak kayıtlara geçtiğini ifade etti.


ÇALIŞTAY AMACINA YÖNELİK SUNUMLAR


2. ÇALIŞTAY AMACINA YÖNELİK SUNUMLAR

2.1. Dünya’da Ve Türkiye’de Yemeklik Baklagil Sektörüne Bakış

Mehmet SIĞIRCI Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Tarla ve Bahçe Bitkileri Daire Başkanı

SUNUM PLANI

Baklagillerin Önemi

Dünya Baklagil Üretimi

Dünya Baklagil Ticareti

Dünya Baklagil Tüketimi

Türkiye Baklagil Üretimi

Bakanlık Politikaları


BAKLAGİLLERİN ÖNEMİ

DÜNYA YEMEKLİK BAKLAGİL SEKTÖRÜ

Dünya Baklagil Üretimi

2 milyardan fazla

insanın protein kaynağı

İnsan beslenmesindeki;

Bitkisel proteinlerin %22’si,

Karbonhidratların %7’si

yemeklik dane baklagillerden sağlanmaktadır.

Önemli bir diyet ürünü

Toprak ve su kaynaklarını korumakta

Azot fiksasyonu


Önemli Türler İtibariyle Üretimler

Öne Çıkan Ülkeler ve Üretimleri

Dünya Kuru Fasulye Üretimi: 23,6 Milyon tonMyanmar 3.9 milyon tonHindistan 3.6 milyon tonBrezilya 2.8 milyon ton

Çin 1.5 milyon ton

Dünya Mercimek Üretimi : 4,6 Milyon tonKanada 1,5 milyon tonHindistan 950 bin ton

Avustralya 463 bin ton

Dünya Nohut Üretimi : 11,6 Milyon tonHindistan 7.7 milyon ton,Avustralya 673 bin ton’d›r.

Kaynak : TÜİK

Kaynak : FAO


Dünya Kuru Fasulye Ticareti

Dünya Nohut Ticareti

Kaynak : FAO

Kaynak : FAO


Dünya Mercimek Ticareti

Dünya İhraç Fiyatları

Kaynak : FAO

Kaynak : FAO


Kişi Başına Baklagil Üretim - Tüketim

TÜKETİM PROJEKSİYONU

• Dünya baklagil üretim alanlar›nda azalma beklenmektedir.• Geliflmekte olan ülkelerdeki kifli bafl›na baklagil tüketiminde azalma görülmektedir.• fiehirleflmenin baklagil tüketimini azaltt›ğ› belirtilmektedir.• Artan Dünya nüfusu nedeniyle, Dünya baklagil tüketiminin 2030 y›l›na kadar da %23 artmas›

beklenmektedir.• En h›zl› tüketim art›fl› Asya ve Afrika ülkelerinde beklenmektedir.• Üretimin azalmas›na rağmen, önemli baz› baklagil türlerinde talebin devam edecek olmas› nedeniyle ithalat

artabilecektir.

GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER


2016 Uluslararası Bakliyat Yılı

Kuru Baklagillerin Dağılımı

TÜRKİYE YEMEKLİK BAKLAGİL SEKTÖRÜ

Türkiye İçin Baklagillerin Önemi

• Türkiye, baklagillerin gen merkezi olarak kabul edilen “verimli hilalin” en önemli parças›d›r.

• Türkiye, tüketim oranlar› aç›s›ndan dünyada önemli bir yeri olduğu gibi tarihsel olarak ihracatç› konumunda olmuştur.

• Baklagil üretimi ülke geneline yay›lm›ş olmakla beraber Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit bölgeleri ile

Marmara Bölgesinin güneyi üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir.

• Genel olarak; k›rm›z› mercimek Güneydoğu’da, yeşil mercimek, nohut ve kuru fasulye Orta Anadolu ve geçit bölgelerinde, bakla ve bezelye ise Ege ve Güney Marmara’da yetişmektedir.

Food and Agriculture Organization of the United NationsInternational Year of Pulses - 2016 Proposed Theme Areas

• Türkiye’nin öncülüğünde yap›lan öneriler doğrultusunda;

• FAO, Roma’da gerçeklefltirilen 146. Konsey toplant›s›nda, 2016 yılını “Uluslararası Bakliyat Yılı” olarak ilan etmifltir.


Türkiye Kuru Baklagil Üretimi

Kaynak : TÜİK, 2013


Kuru Fasulye Havzaları

Türkiye Kuru Fasulye Üretimi

Kaynak : TÜİK

652.829


Mercimek Havzaları

Türkiye Mercimek Üretimi


Nohut Havzaları

Türkiye Nohut Üretimi


Türkiye’de Baklagil Tüketimi

Verimde Yaşanan Değişim


BAKLAGİL SEKTÖRÜNE YÖNELİK BAKANLIK POLİTİKALARI

Tarımsal Destekler

Destekler ve Maliyeti Karşılama Oranı

SONUÇ

5488 sayılı Tarım Kanununda belirlenen ulusal tarım polikaları çerçevesinde çalışmalar yapmak üzere; üreticiden tüccar ve sanayiciye kadar sektörün ve ilgili

Bakanlıkların katılımıyla 2010 yılında Ulusal Baklagil Konseyi kurulmuştur.

2013 Yılı Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek Destekleri:

• Fark Ödemesi Desteği 10 krş/kg,

• Mazot 4,3 TL/da,

• Gübre 5,5 TL/da,

• Toprak analizi 2,5 TL/da,

• Yurtçi sertifikalı tohumluk kullanımı desteği 10 TL/da,

• Yurtçi sertifikalı tohumluk üretim desteği 0,50 TL/kg,

• Organik tarım 10 TL/da.

• Ar-Ge destekleri

• Kırsal kalkınma destekleri, alet- makine ve sulama sistemi…

• Mercimekte maliyetin %31’i

• Nohutta maliyetin % 16’ sı

• Kuru Fasulyede maliyetin %9’ u Bakanlığımızca karşılanmaktadır.

• Türkiye için bakliyat sektörü, stratejik bir sektördür.

• Bu nedenle bu sektörün sevk ve idaresi, bölge ve ülke sınırlarının ötesinde küresel bir vizyonla ele alınmak durumundadır.

• Kendine yeterliliği geliştirilecek, üretimi ve tüketimi artıracak politikalar ile sektörü uluslararası alanda tedarikçi konuma getirme hedefindeyiz.


2.2 Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagillerin Önemi ve TarımıProf. Dr. Mustafa ÖNDER Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

1.GİRİŞ

Dünya’da karaların yüz ölçümü yaklaşık 13 milyar hektar civarında olup 1,4 milyar hektarında bitki yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu da anakaranın % 10,8’ine tekabül etmektedir.

Ülkemiz ise toplam 77,9 milyon hektar alana sahip olup, bunun yaklaşık %26’sını ormanlar, %16’sını çayır-meralar, % 35’ini tarım alanları oluşturmaktadır. Yaklaşık 700 cins ve 18.000 tür içeren baklagiller (Leguminoseae) familyası, çiçekli bitkiler içinde en büyük familyadır. Baklagiller familyası, insan beslenmesinde, hayvan beslemede, tıbbi bitki olarak ilaç endüstrisinde, mobilya ve kağıt yapımında, boya ve reçine yapımında, kozmetikte, yakacak ve süs bitkisi olarak ve daha birçok alanda kullanılmaktadır.

Dünyada ekonomik öneme sahip 1000 bitki türü

içerisinde 150 baklagil türü bulunmaktadır. Bu 150 türden ülkemizde, soya ve yerfıstığını da ilave edersek fasulye, nohut, mercimek, bakla, bezelye ve börülce olmak üzere 8 tanesi besin maddesi olarak kullanılmaktadır.

Uzun yıllar boyunca insanlar dünyadaki kaynakların sonsuz olduğunu düşündüğü veya bir gün bu kaynakların tükeneceğini düşünmediği için, doğadan faydalanırken sınır tanımamışlardır.

Özellikle 20. Yüzyılın yarısından itibaren ortaya çıkan sonuçlar bu düşüncenin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzde ekolojik sorunların boyutları ve ulaştığı değişim hızı göz önüne alındığında, doğal dengenin korunması için acil önlemlerin alınması gerektiği apaçık ortadadır. Bu uğraşların ve bilgi birikiminin sağlanması sonucunda dünyadaki kaynaklardan maksimum faydalanılırken, doğaya en az zarar verme ve gerekli önlemleri alarak doğayı korumaya çalışma fikri ortaya çıkmış ve bu da sürdürülebilir dünya kavramı olarak ifade edilmiştir. Bu kavramın uygulanabilirliği için ekoloji, hukuk, tıp, ziraat, biyoloji, siyaset gibi birçok bilimin prensiplerinden yararlanmak gerekir.

Tarım, gıda zincirinin “birincil üretim” olarak tanımladığımız başlangıç noktasıdır. Tarım mutlaka sürdürülebilir olmalıdır.

Sürdürülebilir Tarım, yeterli ve kaliteli gıda maddesinin uygun maliyetlerde üretimini, tarım yapılan arazinin, çiftçilerin, çevrenin ve doğal tarım kaynaklarının korunmasını geliştirecek sistem ve uygulamaları içerir.

Tarıma genel bir çerçeveden bakacak olursak;

Tarımın 3 temel yapı taşı vardır. Bunlar;

A- Toprak (yapısı, organik madde seviyesi vs)

B- Bitki (özellikle tohumluk)

C- İklim (özellikle su)

Dünyaca ünlü Science dergisinde yayınlanan bir makalede, tarım topraklarının global düzeyde en önemli sorunlarının;

1.Erezyon (çıplak kalması sonucu)

2.Tuzlanma (yanlış gübreleme ve sulama sonucu)

3.Besin maddelerinin eksikliği (münavebe uygulanmadığı için)

Araştırıcılar,

Teknolojinin bu kadar gelişmiş olmasına rağmen her yıl tarım topraklarının % 1’inin kaybolduğunu ifade etmektedirler.

M.C. Scholes, R.J.Scholes, 2013. Dust Unto Dust. Science,


2.2 YTB’LERİN ÖNEMİ

2.2.1. İNSAN BESLENMESİNDEKİ ÖNEMİ

2.2.2 HAYVAN BESLEMEDEKİ ÖNEMİ

2.2.3. MÜNAVEBEDEKİ ÖNEMİ

2.2.4. EKONOMİK ÖNEMİ

2.2.1. İnsan Beslenmesindeki Önemi• Yüksek oranda protein içerirler,

• Kolesterol seviyeleri çok düflüktür,

Grafik 1: Kişi Başına Tüketilen Bazı Baklagil Miktarları (kg/yıl)

Grafik 2: Kişi Başına Tüketilen Protein Miktarları (gram/gün)


Genel olarak sağlıklı yetişkin bir insanın günlük protein ihtiyacı; vücut ağırlığının gram cinsinden değeri kadardır. Dünya sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre; kişi başı günlük protein tüketiminin % 60’ı bitkisel, % 40’ı hayvansal kaynaklı olursa kaliteli ve dengeli bir beslenmeden bahsedilebilir. Türkiye’de bu oranlar % 80 bitkisel ve % 20 hayvansal kaynaklı şeklindedir. Türkiye’de bitkisel kaynaklı proteinlerin büyük bölümü fasulye, nohut ve mercimek gibi yemeklik tane baklagillerden sağlanmaktadır.

Yemeklik tane baklagiller, kuru tanelerinde bulunan yüksek oranda protein bakımından diğer besin gruplarına göre önemli bir üstünlük gösterir. Kalsiyum, demir, fosfor gibi elementlerle B1, B2 ve niasin gibi vitaminler bakımından diğer besinlere göre belirgin bir üstünlüğü vardır. Ancak, içerdikleri bazı antibesinsel maddeler nedeniyle sindirimleri biraz zordur.

2.2.2 Münavebedeki Önemiİyi bir ekim nöbeti uygulanması ile toprak verimliliğinin korunması ve yükseltilmesi mümkün olur. Yemeklik tane baklagiller sahip olduğu kazık kök sistemi ile toprağın alt tabakalarında bulunan nemden ve besinlerden yararlanabilir. Bitkiler hasat edildikten sonra toprakta kalan köklerin bileşiminde % 5-20 oranında azot bulunur. Baklagil köklerinde C/N oranı 13/1 olup uygun şartlarda 1-2 haftada mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılabildiği halde C/N oranı 80/1 olan tahıl köklerinin aynı şartlarda ayrışabilmesi için gereken süre 4-8 hafta kadardır (Akçin, 1988). Bu mikroorganizma faaliyetleri sırasında bazı yağlar, polisakkarit sakızları ve mumlar gibi bazı maddeler açığa çıkarak toprak tanelerinin birbirine yapışmasını sağlayarak sonuçta toprakta arzu edilen bir agregat yapının oluşması sağlanır.

Baklagillerin münavebeye alınması ile, sürekli aynı derinlikte toprak işlemesiyle oluşan taban taşının önüne geçilir ve kazık kök sistemleri ile toprağın alt katmanlarındaki besin maddelerinin alınması ayrıca zamanla bu kazık köklerin çürümesi sonucu toprakta kılcal boşlukların oluşması ve bu şekilde toprağın havalanması ve su iletimi iyileştirilmiş olur. Ayrıca baklagil köklerinde bulunan fosfor, potasyum ve kalsiyum gibi elementler köklerin ayrışması sonucu serbest hale geçer.

Baklagiller familyasının en önemli özelliği;

Köklerinde ortak yasayan Rhizobium cinsi bakteriler vasıtasıyla toprak havasında serbest halde bulunan, ancak diğer bitkiler tarafından direkt olarak yararlanılamayan azotu yaşadıkları ortama bağlayarak köklerinin yayıldığı toprak katlarını organik azotça zenginleştirirler ve kendi ihtiyaçlarının büyük bir kısmını bu azottan sağlarlar.

• Yemeklik tane baklagillerin toprağa bağladıkları azot miktarı; çeşide ve çevre koşullarına göre değişmekle beraber, yılda genel olarak 5-20 kg/da dolaylarındadır (Şehirali, 1988).

• YTB içerisinde en az azot fikse eden tür fasulyedir.


2.2.3 Hayvan Beslemedeki Önemi

Dünyada hayvan beslemesindeki proteinlerin %38’i ve karbonhidratların %5’i baklagillerden sağlanmaktadır. Yemeklik tane baklagiller insan beslemesinde olduğu gibi hayvan beslemesinde de önemli bir kaynaktır. Özellikle mercimek samanı hayvan beslemesinde önemli bir yere sahiptir. Tane/sap oranı 1/1,5 olup sapta % 13,74 oranında protein bulunduğu bilinmektedir.

2.2.4 Ekonomik Önemi

Dünya’da:

63 milyon ha alanda, 58,7 milyon ton baklagil üretimi yapılmaktadır. Bunun %60’ını mercimek, kuru fasulye ve nohut oluşturmaktadır. Dünyada üretimi yapılan baklagiller arasında fasulye ilk sırada bulunmaktadır. Fasulyeden sonra nohut, bezelye, börülce, mercimek ve bakla gelmektedir.

Türkiye’de:

Yetiştirilen 8 çeşit baklagil arasında en fazla üretimi yapılanlar nohut, kuru fasulye ve mercimektir. Hemen hemen tüm bölgelerimizde baklagiller üretilmekle birlikte Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit bölgeleri ile Marmara Bölgesi’nin güneyi üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir.

Çizelge 2: Dünyada Önemli Baklagil Üreticisi Ülkeler (2012)

Çizelge 1: Yıllara Göre Dünyada Baklagil Üretimi, Ekim Alanı ve Verimi

Kaynak : FAO

Kaynak : FAO


Çizelge 3: Yıllara Göre Türkiye’de Baklagil Üretimi, Ekim Alanı ve Verimi

Çizelge 4: Yıllara Göre Konya’da Baklagil Üretimi, Ekim Alanı ve Verimi

Kaynak : Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı



Çizelge 6: 2013 Yılı Fasulye Üretim Değerleri

Çizelge 7: 2013 Yılı Nohut Üretim Değerleri






Çizelge 1: 2013 Yılı Kırmızı ve Yeşil Mercimek Üretim Değerleri


Grafik 3: Yıllara göre Türkiye’de Kuru Fasulyenin Ticaret Değerleri

Grafik 4: Yıllara Göre Türkiye’de Kuru Fasulyenin Ticaret Değerleri

Kaynak : FAO

Kaynak : FAO


Grafik 3: Yıllara göre Türkiye’de Kuru Fasulyenin Ticaret Değerleri

Kaynak : FAO


YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN TARIMI

1. İklim istekleri,

2. Toprak istekleri,

3. Tohum yatağı hazırlığı ve ekim,

4. Bakım işlemleri (sulama, gübreleme, mücadele vs.),

5. Hasat ve harman.

YTB’LERDE YAYGIN OLARAK GÖRÜLEN HASTALIK VE ZARARLILAR


Fasulye (Phaseolus vulgaris L.)(2n: 22)

Fasulye Tarımı

• İklim istekleriİklim isteği bakımından fasulye ılıman iklim bitkisi ve çevre şartlarına çok etkilenir.

Fasulyenin bitkisinin soğuğa toleransı hiç yoktur. Sıcaklık 0 °C düştüğü zaman bitkinin % 90 ölür. Fasulye bitkisi gelişme döneminde 20-25 °C arasında bir sıcaklık ister. Fasulye çeşitleri gelişmeleri için minimum 12-13 °C üzerinde sıcaklık ister. Çimlenme için optimum toprak sıcaklığı 15 °C’dir (Akçin,1988). Toprak sıcaklığı düşük ve toprakta nemi yüksek olursa, ekimi yapılan tohumlar su alır, fakat çimlenme için yeterli sıcaklık olmadığından bozulur. Fasulye bitkisi çiçeklenme döneminde serin iklim koşullarını sever. Çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde 18-25 °C arasındaki sıcaklıklar, optimum meyve tutumu ve gelişimini sağlar.

• Toprak istekleriFasulye kumlu topraklardan, orta ağır topraklara kadar birçok toprak tipinde yetişebilir. Bununla birlikte derin, geçirgen, su tutma kapasitesi iyi, organik maddece zengin, humusça zengin ve fazla asit olmayan toprakları

çok sever. Potasyumca zengin topraklar meyve kalitesini arttırır. Ağır toprakların özellikle yağışlı geçen sezonlarda, kaymak tabakası oluşturacağı için, çimlenme problemlerine sebep olabileceği unutulmamalıdır. Fasulye bitkisi fazla asit ve alkali topraklardan hoşlanmaz. Ph’sı 6.0 - 7.5 olan topraklarda başarılı şekilde yetiştirilir. Ph’sı 5.5 in altında olan topraklarda mutlaka kireçleme yapılmalıdır. Fasulye toprak tuzluluğuna oldukça duyarlı bir bitkidir.

• Toprak hazırlığıFasulye bitkisinin kök sistemi derinlere kadar inebilmektedir (120 cm). Genel olarak fasulye bitkisinin kökleri olgunluk döneminde toprak altında 60 cm genişliğinde ve 90 cm derinliğinde bir gelişme göstermektedir (Akçin, 1988). Fasulye ekilecek tarlalarda toprak işlemesi toprak tava gelir gelmez yapılmalıdır. Erken toprak işleme, organik artıkların toprağa karışarak, kolayca ayrışmasını ve topraktaki su seviyesini yükseltmek için önemlidir. Buda fasulye üretiminde zamanında ve usulüne uygun olarak yapılan toprak işlemesinin, verimi etkileyen önemli faktörlerden birisi olduğunu göstermektedir.

YTB’LERDE YAYGIN OLARAK GÖRÜLEN HASTALIK VE ZARARLILAR

Fasulyede: Kök çürüklüğü (Fusarium spp.), pas (Uromyces appendiculatus), antraknoz (Ascochyta rabiei), Kırmızı örümcek (Tetranychus cinnabarinus), yaprak biti, virüs.

Nohutta: Antraknoz (Ascochyta rabiei), Yetiştiriciler bu hastalıktan kaçmak amacıyla ekimi geciktirmektedirler. Bu da verimin önemli derecede azalmasına sebep olmaktadır.

Mercimekte: Erken ilkbaharda yabancı ot problemi görülmektedir.

TÜRKİYE’NİN BAKLAGİL ÜRETİMİNDEKİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• Tohumluk,

• Ekim,

• Gübreleme ve bakteri aşılaması,

• Sulama,

• Mücadele,

• Hasat ve harman,

• Depolama ve Standardizasyon,

• Üretim maliyetleri ve destekler.


Nohut (Cicer arietinum L.)(2n:16)

Mercimek (Lens culinaris Medik.)(2n:14)

Nohut Tarımı

• İklim istekleriÜlkemizde oldukça geniş bir alana yayılan nohut, kurak ve yarı kurak bö1gelerin bir bitkisidir. Nohut iklim istekleri bakımından yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimekten sonra kurağa ve sıcağa en dayanıklı olanıdır. Nohut bitkisinin derinlere inebilen köklere sahiptir. Ayrıca gövde ve yaprakları tüylerle kaplı olup, bazen de epidermis bir mum tabakası ile kaplıdır. Bu özellikleri nedeniyle diğer baklagillerin kuraklıktan zarar gördükleri yerlerde nohut rahatlıkla yetiştirilebilir. Bilhassa kurak steplerimiz için elverişli bitkilerden birisidir.

• Toprak istekleriNohut toprak isteği bakımından son derece kanaatkârdır. Kirece en fazla dayanan bir yemeklik tane baklagil bitkisidir. Nohut bunula beraber yemeklik baklagiller içerisinde tuzluluğa da en dayanıklı olanıdır. Bu nedenle de topraklarda tuzluluk problemi ortaya çıktığında, ekim nöbetinde nohut bitkisi baklagil olarak özel bir yere sahiptir. Nohut genelde hafif, kireçli kumlu topraklarda iyi yetişirse de en ideal, nohut yetiştirme toprağını kumlu - tınlı topraklardır. Nohut her türlü toprakta yetişse de özellikle suyu geçiren, gübrelenmiş, kuvvetli ve orta ağır, yeteri kadar toprak nemi ihtiva eden topraklarda iyi verim vermektedir. Fazla asidik topraklardan hoşlanmadığı için toprak pH = 7.5-8.0 arasında olmasını ister. Fazla yağış

bitkide olumsuz etki yapar. Genellikle toprak şartlarına bağlı olarak vejetatif gelişme süresince sulama ya da hafif yağış istenir. Fazla kireçli topraklarda yetiştirilen nohutların taneleri sert olmakta ve zor pişmektedir.

• Toprak hazırlığıToprak sonbaharda yaklaşık 15 cm derinliğinde sürülür ve kışa bu şekilde girer. Nohut bitkisi çok iyi ve itinalı bir şekilde hazırlanmış tohum yatağına ihtiyaç göstermez. Genellikle kaba topraklar nohudun çimlenmeleri için uygun olup, ince toz haline getirilmiş topraklarda çimlenme düşmektedir. İlkbaharda toprak 5-8 cm derinliğinde kazayağı ile işlenir.

Bu şekilde yüzeysel toprak işlemesi ile tarla hem yabancı otlardan temizleyerek hem de kesekleri kırmak suretiyle toprağı kabartıp düzlemek suretiyle iyi bir tohum yatağı hazırlanmış olur. Kuru ziraat sisteminin uygulandığıbölgelerde nohut tarımında ise toprağın fazla işlenmesine gerek yoktur. Nohut derin kök sistemine sahip olduğu için, usulüne uygun olan bir derinlikte hazırlanmış topraklarda iyi gelişme göstermektedir. Orta Anadolu Bölgesinde tahıl anızına yapılan nohut ekimlerinde, ilkbaharda yüzlek (8-10 cm) bir sürümle hububat saplarının toprağa gömülmesi sağlanır. İkinci sürümden sonra ise ekim işlemi gerçekleştirilir. Bu ikileme işlemi kazayağı ve kırlangıçkuyruğu gibi toprağı alttan işleyen aletlerle yapılmalıdır. Toprak ve su erozyonu olmayan yerlerde en ideal sürüm zamanı sonbahardır.


Bezelye (Pisum sativum L.)(2n:14)

Börülce (Vigna sinensis (L.) Savi)(2n: 22)

Kışlık ekimlerde, kışın sıcaklığın -11°C’ye düşmesi halinde bazı çeşitlerin yalnız yapraklarında hafif donlar görülmekle beraber, bazı hassas çeşitler, çoğunlukla sırık çeşitler bu sıcaklık derecelerine dayanmamaktadırlar (Bourion ve ark. 2003). Bezelye tohumlarının toprakta normal bir çimlenme gösterebilmesi için sıcaklığın 4–18°C arasında olması gereklidir. Bezelye için aylık optimum sıcaklık 12–18°C

arasında olmalıdır. Bezelye bitkisinin çiçek ve meyveleri yaprak ve gövde kısımlarına nazaran donlardan daha çok zarar görürler. Bezelye tarımında anormal hava şartları çok kısa dahi sürse verimi çok düşürmektedir. Bezelye tarımında soğuk şartlara mukabil sıcak ve kurak hava şartları da istenmez. Bitkiler bakla bağlama döneminde 26°C’nin üstündeki sıcaklıklardan zarar görür, döllenme azalır.

Börülce yarı nemli koşullara çok iyi uyum sağlamış bir sıcak iklim sebzesidir. Gelişme döneminde yüksek sıcaklık ister. İlkbahar ve sonbahar donlarına karşı hassastır. Aşırı sıcaklık ve kuraklık döllenmeyi olumsuz yönde etkileyerek meyve ve tohum bağlamasını önler. Tohumların çimlenmesi için toprak sıcaklığı 8-10 °C hava sıcaklığı ise 10-12 °C olmalıdır. En iyi gelişme sıcaklığı 20-30 °C arasıdır. Gündüz ve gece sıcaklığı arasındaki fark 5-10 °C olmalıdır. Gün uzunluğu bakımından

nötr gün bitkisi olarak kabul edilir. Düşük sıcaklık ve gün ilk çiçeklenmeyi uyarıcı etkiye sahiptir.

• Toprak istekleriBörülce kumlu topraklardan killi topraklara kadar değişik topraklarda yetiştirilebilir. Erkenci taze börülce yetiştiriciliğinde hafif topraklar tercih edilmelidir. Optimum toprak pH’sının 5.5-6.5 civarında olması istenir.

• Toprak hazırlığıToprak sonbaharda derince sürülmelidir. Ekolojik koşullar elverişli ise kış aylarında da toprak işlemesi yapılabilir. Erken toprak işleme organik maddelerin toprağa karışarak, kolayca ayrışmasını ve topraktaki su seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. İlkbahar da tohum ekiminden önce toprak birkaç defa 10-15 cm derinliğinde işlenir.

Yemeklik tane baklagiller içerisinde kuraklığa en dayanıklı olanıdır. Mercimek fazla yağışa karşı hassastır. Aşırı nem bitki alt kısımlarının, kolayca çürümesini ve tane yapısının kusurlu olmasına neden olur. Ayrıca çok kuraklıkta ise verimi çok düşmektedir. Mercimek kurağa, sıcağa ve soğuğa iyi dayanan, vejetasyon süresini 90-110 günde

tamamlayan bir uzun gün bitkisidir. Mercimek 4-5 0C’de çimlenir. Kışlık mercimek çeşitleri erken devrede kışa girerlerse -25 ile -30 0C’ye kadar dayanabilirler. Optimum sıcaklık isteği 30 0C’dir. Ülkemizde geçit bölgelerinde kışlık olarak tarımı yapılırken, Orta ve Doğu Anadolu Bölgesinde ise yazlık olarak ekilmektedir.


Bakla (Vicia faba L.) (2n:12)

Bakla kışlık veya yazlık olarak yetiştirilebilir. Kışlık ekimlerde, anızdan sonra tarla sürülür ve sonbaharda ikinci defa işlenir ve ekime hazırlanır. Yazlık ekimde ise anız bozumundan sonra toprak derince sürülür, ilkbaharda tohum ekiminden önce tekrar sürülerek ekime hazırlanır. Bakla tohumları derine ekildiği için toprağın

derin işlenmesi ve yabancı otlardan temizlenmiş olması gerekmektedir. Toprak hazırlığının son aşamasında ise geniş yapraklı yabancı otların kontrolünde linuron % 47.5 (200 g/da) etken maddeli herbisit kullanılabilir. İlaçlama yapılırken toprağın hafif nemli olmasına ve ilacın toprağa çok iyi karıştırılmasına dikkat edilmelidir.

Konya, 4.081.352 da arazi varlığı ile, ülke yüzölçümünün %5,2’lik kısmını oluşturmakta ve en geniş arazi varlığına sahip il konumundadır.

Konya’ da yaklaşık 1,9 milyon ha alanda tarım yapılmakta ve bu alan, toplam alanın yaklaşık %47’sine karşılık gelmektedir.

YÜZÖLÇÜMÜ

TARIMSAL YAPI

2.3 Konya İlinde Yemeklik Baklagil SektörüSeyfettin BAYDAR Konya Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü

SUNUM PLANI

• Tarımsal Yapı• Konya İlinde Nohut Üretimi• Konya İlinde Fasulye Üretimi• Konya İlinde Mercimek Üretimi• Yemeklik Baklagil Üretiminin Genel Değerlendirmesi• Baklagil Faaliyetlerimiz• Önerilerimiz• Hedeflerimiz


Konya ilinin;• (%63,4) düzlük,• (%32,1) dağlık,• (%4,5) sulak alandan oluşmaktadır.**

Tarım Arazileri Sulama Durumu (ha)

Tarımsal Alan Kullanımı (ha)

Kaynak : KOP BKİ



Konya Tarımsal Alan Kullanımı (da)




NOHUT EKİLİŞ ALANLARI• 2013 yılı verilerine Konya ilinde 233.802 da alanda nohut tarımı yapılmaktadır.

• İlimiz Uşak, Mersin ve Karaman’ dan sonra, Türkiye’ de 4. sırada yer almaktadır.

NOHUT ÜRETİMİ• 2013 yılı konya ilinin toplam nohut üretimi 33.421 tondur.

• Nohut üretiminde Konya ili, Karaman ve Mersin’ den sonra Türkiye’ de 3. sırada yer almaktadır.

Konya İlçelerinde Nohut Ekim Alanları (da)

Konya İlçelerinde Nohut Üretim Miktarı (ton)

KONYA İLİNDE NOHUT ÜRETİMİ


NOHUT VERİMİ• 2013 yılı konya ilinin ortalama nohut verimi 143 kg/da olup Türkiye’de 23. s›rada yer almaktadır.

NOHUT ÜRETIMINDEKI DEĞIŞIM• Konya ilinde nohut ekim alanı% 61 azalmış, üretim % 39 azalmış, verim ise % 32 artmıştır.

Konya İlçelerinde Nohut Verimleri (kg/da)

2003-2013 Yılları Arası Konya İli Nohut Ekim Alanları ve Üretim Miktarları


İLİMİZDE ÜRETİMİ YAPILAN NOHUT ÇEŞİTLERİ

•İlimizde yaygın olarak Gökçe nohut çeşidi ekilmektedir. Bunun yanında Azkan, Çağatay, Işık 05 nohut çeşitlerinin de tarımı yapılmaktadır.

•Azkan nohut çeflidi, ilimizde son yıllarda ekimi yapılan ve ekiliş alanları artan tescilli çeşitlerden biridir.

•Çağatay ve Işık 05 nohut çeşitleri, az ekilmekle birlikte, ekiliş alanları her yıl artmakta ve genelde hasadı biçerdöverle yapılmaktadır.

•Tescilli olmayan ve yerel bir çeşide dönüşen İspanyol isimli nohut çeşidinin de ekimi yapılmaktadır.

•Nohut üretiminde başta Gökçe olmak üzere, tescilli çeşitler %70, tescilli olmayan çeşitler ise % 30 oranında kullanılmaktadır.

•Tescilli olmayan tohumluklar ise; ispanyol çeşidi ile tescilli çeşitlerden ancak bir yıl ekimi yapılan ürünlerden sağlanmaktadır.

KURU FASULYEKonya ili 2013 yılında 135.754 da kuru fasulye ekim alanı ile Türkiye’de 1. sırada yer almaktadır.

Konya İlçelerinde Kuru Fasulye Ekim Alanları (da)

KONYA İLİNDE FASULYE ÜRETİMİ

Konya ili 2013 yılında 135.754 da kuru fasulye ekim alanı ile Türkiye’de 1. sırada yer almaktadır.

2013 Yılı Konya İline Bağlı İlçelerde Kuru Fasulye Üretimi (Ton)


2013 yılı Konya ilinin ortalama kuru fasulye verimi 366 kg/da olup Siirt ve Kastamonu’ dan sonra Türkiye’ de 3. sırada yer almaktadır.

Konya İlinde Kuru Fasulye Verimleri (kg/da)

KURU FASULYE EKİM ALANI VE ÜRETİMİNDEKİ DEĞİŞİMLER2002-2013 Yılları Arası Konya İli Kuru Fasulye Ekim Alanları ve Üretim Miktarları

Konya İçelerinde Taze Fasulye Ekim Alanları (da)

TAZE FASULYE2013 yılı Konya ilinin toplam taze fasulye ekim alanı 9.180 da olup Türkiye’de 12. Sırada yer almaktadır.


2013 Yılı Konya İline Bağlı İlçelerin Taze Fasulye Üretim Miktarları (ton)

2013 Yılı Konya ilinin toplam taze fasulye üretimi 9.015 ton olup Türkiye’de 13. sırada yer almaktadır.

ÜRETİMİ YAPILAN FASULYE ÇEŞİTLERİ

•İlimizde fasulye üretiminde kullanılan tescilli olmayan çeşitler Kanada, Kolsuz Amerikan, Beyşehir Çalısı, şeker Fasulyesi, Sarıkız, Barbunya çeşitleridir.

•Fasulye üretiminde tescilli olmayan sertifikasız tohumluk kullanım oranı ise %80, tescilli sertifikalı tohumluk kullanım oranı %20’ dir.

•Sertifikalı tohumlukların yerel tohumluklara göre fazla fiyat farkı bulunması ve ilimizde çiftçilerce kabul görmüş, tam uyum sağlamış sertifikalı çeşitlerin az olması nedeniyle sertifikalı tohumluk kullanımı yeterince yaygınlaşamamıştır.


Konya İçelerinde Kırmızı Mercimek Ekim Alanı (da)

KIRMIZI MERCİMEK2013 yılı Konya ilinin toplam kırmızı mercimek ekim alanı16.073 da olup Türkiye’ de 13. sırada yer almaktadır.

• 2013 Yılı Konya İlinin toplam Kırmızı Mercimek Üretimi 2.398 ton olup Türkiye’ de 11. sırada yer almaktadır.

• Kırmızı Mercimek Verimi ortalama 149 kg/da ile Türkiye’ de 11.sırada yer almaktadır.

KONYA İLİNDE MERCİMEK ÜRETİMİ

Konya İçelerinde Yeşil Mercimek Ekim Alanı (da)

YEŞİL MERCİMEK2013 yılı Konya ilinin toplam yeşil mercimek ekim alanı 9.826 da olup, Türkiye’de 6. sırada yer almaktadır.

Konya İçelerinde Kırmızı Mercimek Üretim Miktarı (Ton) ve Verim Değerleri (kg/da)


Konya İlçelerinde Yeşil Mercimek Üretim Miktarı (Ton) ve Verim Değerleri (kg/da)

• 2013 yılı Konya ilinin toplam yeşil mercimek üretimi 1.203 ton olup Türkiye’ de 6. sırada yer almaktadır.

• Yeşil mercimek verimi ortalama 122 kg/da ile Türkiye’de 13.sırada yer almaktadır.

2013 Yılı Konya İline Bağlı İlçelerde Acı Bakla Ekim Alanı (da)

ACI BAKLA• 2013 yılı Konya ilinin toplam acı bakla ekim alanı 3.755 da olup Türkiye’ de 1. sırada yer almaktadır.

• Ülkemizde sadece Isparta ve Konya ilinde yetiştirilmektedir.

• Konya ilinin yıllık üretimi 410 ton olup dekara verimi 109 kilogramdır.

KONYA İLİNDE ACIBAKLA ÜRETİMİ

YEMEKLİK BAKLAGİL ÜRETİMİ•Ülkemizde olduğu gibi ilimizde de, üretimi gerçekleştirilen 8 baklagil çeşidi arasında, en fazla üretimi yapılan baklagiller; kuru fasulye, nohut ve mercimektir.

• Konya ilinde yemeklik baklagillere genel olarak bakacak olursak ekim alanları azalmış, verim artışları olmuş, dolayısıyla birim alandan elde edilen ürün miktarı artmıştır.

•Ekim alanındaki azalma, verim artışı ile karşılanamadığından toplam üretim miktarı düşmüştür.

KONYA İLİNDE BAKLAGİL ÜRETİMİ GENEL DURUMU


Konya Taze Fasulyesini Geliştirme Projesi

• 8 ilçede (Beyşehir, Ilgın, Derbent, Meram, Karatay, Derebucak, Selçuklu, Doğanhisar)

• 60 üretici ile

• 300 dekarlık alanda demonstrasyon olarak uygulanması hedeflenmektedir.

Konya Fasulyesini Geliştirme Projesi Uygulama Alanı

YEMEKLİK BAKLAGİL TOHUM ÜRETİMİ

Konya İlinde Tohumluk Yemeklik Baklagil Üretimi

UYGULANAN PROJELER

• Korumalı toprak işleme

• Fasulye üretiminde damlama sulama sistemi

• Turfanda amaçlı plastik alçak tünel uygulaması

• Toprak tahliline dayalı gübreleme programı

• Fasulye tohumlarına rhizobium bakterisi aşılaması

• Fasulye ekim alanlarında karşılaşılan hastalıkların tür ve cins düzeyinde teşhisi

•Fasulye ekim alanlarında biyoteknik mücadele uygulamaları

• İyi Tarım Uygulamaları sertifikası

Konya Fasulyesini Geliştirme Projesi Uygulamaları


• Yemeklik baklagillerin alımının protein oranına göre yapılması

• Ürün desteğinin protein bitkileri destekleme ödemesi altında desteklemelerin verilmesi

• Desteklemelerle baklagillerin münavebeye alınmasının sağlanması

• Sertifikalı tohumluk üretiminin desteklenmesi ve artırılması

ÖNERİLERİMİZYemeklik Baklagil Üretimi ve Kalitesinin Artırılmasına Yönelik Öneriler

• Nadas alanlarında nohut ve mercimek ekiminin yaygınlaştırılması

• Sulu alanlarda fasulyenin ekim nöbetinde daha fazla yer almasının sağlanması

• Üretilen taze fasulyenin dondurulmuş gıda olarak pazarlanması işlenmesine yönelik tesislerin kurulması

• Tarla bitkileri üretiminde yemeklik baklagil üretiminin oransal değerinin artırılması

HEDEFLERİMİZ

Yemeklik Baklagil Üretimindeki Hedefler

GÜÇLÜ YÖNLERİ

Önemli bir protein kaynağı olması, besleyici özelliği ve yağ oranının düşük, karbonhidrat oranının yüksek olması nedeniyle, süreklilik arz eden bir talebi bulunmaktadır.

Konya Bölgesi için iyi bir münavebe bitkisidir.

Kuru ve yarı kurak alanlarda nohut ve mercimek nadas alanlarının azaltılması bakımından önemlidir.

Toprağı koruyup ıslah etmesi, havanın serbest azotunu toprağa bağlaması gibi özellikleriyle, çevre ve sürdürülebilir tarım açısından önemlidir.

FIRSATLAR

Ülkemiz baklagillerin gen kaynağıdır.

Ülkemizin her bölgesinde yetişen baklagiller vardır.

TEHDİTLER

Ülkemiz ihracatçı konumundan, ithalatçı konumuna geçmektedir.

İthalatta gümrük vergi oranları yerli üretimi korumaya yetmemektedir.

Yemeklik baklagil fiyatlarındaki dengesizlik.

Girdi maliyeti yüksekliği nedeniyle dünya piyasasıyla rekabet edememesi.

ZAYIF YÖNLERİ

Biyodizel üretiminde mısır ve diğer bitkilere yerini kaptırmıştır.

Dekara alınan verimlerin çiftçiye yeterli gelmemesi.

Sertifikalı tohum yetersizliği.

Desteklemelerin az olması.

Sıraya ekim olmadığında, boyu kısa olan baklagillerde hasat biçer döverle yapılamamakta, elle yapılmakta harman makinası ile daneleri ayrılmaktadır. Dolayısıyla mekanizasyon yetersiz veya çeşitler mekanizasyona uygun değildir.

Ekim makinası yetersizliği

İşçilik ve üretim maliyetlerinin fazlalığı nedeniyle, üreticinin zarar etmesi veya yemeklik baklagil üretiminde diğer ürünlerden daha az kazanması.

Depolamadaki yetersizlikler ve pazarlama sıkıntısı.

Küçük parçalı arazilerde üretim yapılması.

Nohutta antraknoz hastalığı nedeniyle verimin düşük olması, antraknoza toleranslı çeşitlerin bir süre sonra hassas hale gelmesi.

Örgütlenme yetersizliği ve fiyat oluşumuna çiftçinin müdahil olamaması.

Hastalık zararlı ve yabancı otların, % 100’e varan verim kaybına neden olması.

BAKLAGİL ÜRETİMİ GZFT ANALİZİ


2.4 Sağlıklı Beslenme İçin Baklagil TüketimiDoç. Dr. Zehra BÜYÜKTUNCER DEMİREL, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

SUNUM PLANI• İnsan diyetinde baklagillerin kullanımı

• Baklagillerin besin değeri

• Sağlıklı beslenme modellerinde baklagillerin yeri

• Baklagil tüketim miktarları

• Baklagiller ve sağlık

• Öneriler

Baklagiller

Leguminosae (Fabaceae) Bitki Ailesi

İnsan Diyetinde Baklagiller

İnsan diyetinde yer alan temel kurubaklagiller;

Nohut

Mercimek

Bakla

Fasulye

Bezelye

Börülce

Soya fasulyesi

Yer fıstığı

Kurubaklagiller ilk ehlileştirilen bitkilerdendir. Kurubaklagillerin güney Anadolu’da M.Ö. 5500 yıllarında insan eslenmesinde kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Scanned from The Oxford encyclopedia of ancient Egypt ISBN 0-19-510234-7


Baklagillerin Protein Kalitesi

• Proteinin içeriği zengin

• Elzem aminoasit örüntüsü

-Kükürtlü aminoasitlerden sınırlıdır

• Sindirebilirliği: % 69-90

• Yumurta, et, süt için sindirilebilirlik: %91-100

• Tahıl proteinler: % 79-90

• Baklagiller: %69-90

Baklagiller demir, çinko, kalsiyum ve magnezyumdan zengindir

Baklagillerin Protein Kalitesi

• Baklagillerin tahıllar ile birlikte tüketilmesi

Baklagillerde kükürtlü aminoasitler yetersiz

Tahıllarda lizin aminoasidi yetersiz

Baklagil + Tahı karışımı = Dengeli aminoasit örüntüsü

Scanned from The Oxford encyclopedia of ancient Egypt ISBN 0-19-510234-7

Türk Mutfağında Baklagiller

Baklagillerin Besin Değerleri

Besinlerin Bileşimleri, Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını, 1991

Besinlerin Bileşimleri, Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını, 1991 Besinlerin Bileşimleri, Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını, 1991


Baklagillerde Bulunan Diğer Bileşikler:

• Flavonoidler – Isoflavonlar

• Tripsin İnhibitörleri

• Fitat ve Tannenler

• Guatrojenler

• Toksik öğeler

• Saponinler ve alkaloidler

• Isoflavonlar – Fitoösterojenler:

– Kalp ve damar hastalıkları

• Hiperkolesterol

• Hipertansiyon

• Endotel fonksiyon

– Çeşitli kanser türleri

• Meme, endometrium, yumurtalık, prostat kanserleri

• Hormona bağlı olmayan kanserler

– Hipertansiyon

– Osteoropoz

– Kadınlarda menapoza bağlı sorunlar

• Tripsin İnhibitörleri

– Proteinin sindirimini güçlendirirler.

Baklagillerin Besin Değerleri

• Fitat ve Tannenler

– Demir, çinko gibi mineralleri bağlayarak emilimlerini azaltırlar.

• Guatrojenler

– İyodun emilimini engeller.

• Toksik öğeler

– Lathyrus sativus – Lathyrism

– Bakla – Favizm

– Aflatoksin

• Düflük Glisemik İndeks Değeri

– Çözünür posa, çözünmez posa, dirençli nişasta içerir.

• Glisemik indeks: Besinin kan glikoz düzeyini yükseltme değeridir ve farklı besinlere karşı oluşturulan glisemik yanıtların karşılaştırılması için kullanılır.

≤ 55 : Düşük Glisemik İndeks

55–70 : Orta Glisemik İndeks

> 70 : Yüksek Glisemik İndeks

• Düşük Glisemik İndeks Değeri

Diabetes Care 31:2281–2283, 2008


Ülkemizde kurubaklagillerin tüketim düzeyi kişi başına günlük 31 g kadardır.

Orta ve Güney Amerika’da ve Güney Doğu Asya’da daha yüksek düzeyde tüketilmektedir. Avrupa ülkelerindeki tüketim daha düşüktür.

SAĞLIKLI BESLENME MODELLERİNDE BAKLAGİLLERİN YERİ

TÜRKİYE

ABD

İNGİLTERE

AKDENİZ ÜLKELERİ

Protein kalitesi

Toplam yağ miktar

Doymuş yağ miktarı

Posa içeriği

Fe, Ca, Mg, Zn

Fitokimyasallar

Protein kalitesi

Toplam yağ miktarı

Doymuş yağ miktarı

Posa içeriği

Demir


BAKLAGİL TÜKETİM MİKTARLARITBSA-2010: Bireylerin kurubaklagil tüketim sıklığı dağılımları (%)

Türkiye Beslenme Sağlık Araştırması, 2010

TBSA-2010: Bireylerin kurubaklagil ve yağlı tohum tüketim miktarı (g)

TBSA-2010 verilerine göre bireylerin kurubaklagil tüketim miktarı (g)




• Tip 2 Diabetes Mellitus

– Düşük glisemik indeks • Kan şekerinin kontrolünü kolaylaştırır • İnsülin sekresyonunu azaltır. • Öğün sonrası açlık hissini geciktirir.

• Obezite

– Düşük glisemik indeks– Zengin posa içeriği • Kan şekerinin kontrolünü kolaylaştırır • Açlık hissini geciktirir. • Doygunluk hissi sağlar. • Besin tüketimini azaltır.

• Kalp ve Damar Hastalıklar

– Baklagilleri haftada 4 kez tüketenlerde koroner kalp hastalığı oluşma riski, haftada 1 kez tüketenlerden %22 oranında daha düşük bulunmuştur.

Bazzono et al. Arch Intern Med 2001; 26;161(21):2573-8.

– Kan lipid profili düzenleme • Kan kolesterol ve lipoprotein düzeylerini düşürür. • Total kolesterol düzeyi %7 • LDL kolesterol düzeyinde % 6 • Triglserit düzeyinde % 17

Anderson & Major. Br J Nutr 2002; 88(Supl 3): 263-71

– Çözünür posa içeriği zengindir. • Kolesterol düşürücü etkiye sahiptir.– Magnezyum ve potasyum içeriği zengindir • Kan basınscını düşürürler.– Folik asit içerir. • Kan homosistein düzeyini düşürür.– Düşük glisemik indekse sahiptir. • Kan glikoz düzeyi ve insulin salgılanmasını kontrol eder.– Isoflavon, saponin ve fitosterol içerir. • Kolesterol oksidasyonunu azaltır. • Barsaktan kolesterol emilimini azaltır.Bazzono et al. Arch Intern Med 2001; 26;161(21):2573-8.

BAKLAGİLLER VE SAĞLIK


• Kanser

– Kolorektal kanser

– Mide kanseri

– Akciğer kanseri

– Prostat kanseri

– Meme kanseri

Wang et al., PLOS ONE 2013; 8 (6):e67335

Wu & Li. Nutr Cancer 2013;65(5):625-32.

Dong & Qin. Breast Cancer Res Treat. 2011; 125(2):315-23.

Kim et al. Cancer Sci. 2011;102(1):231-44.

Yan et al. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2010;19(1):148-58

• Zengin posa içeriği

– Direcçli nişasta, oligosakkaritler – barsak sağlığı

• Zengin fitokimyasal içeriği

– İsoflavonlar, tokoferoller, glutatyon, saponinler

• Düşük toplam ve doymuş yağ içerikleri

• Haftada en az 3 kez baklagil tüketilmelidir.US, Dietary Guidelines for Americans, 2010

• Haftada en az 2 kez baklagil tüketilmelidir.Türkiyeye Özgü Beslenme Rehberi, 2004

• Bir porsiyon = 90 gram

• Özellikle kalp-damar ve diyabet hastalarında baklagil tüketimi daha sık ve düzenli olmaldır.

• Baklagil tüketiminde çeşitlilik sağlanmalıdır.

• Baklagillerin uygun yöntemlerle hazırlanması önemlidir.– Islatma, Dış zarların çıkarılması, Pişirme

• Protein kalitesini artırmak için, baklagiller tahıllarla birlikte tüketilmelidir.

• Bileşimindeki minerallerin yararlılığını artırmak için, baklagiller C vitamininden zengin besinler ile birlikte tüketilmelidir.

• Baklagillerce zengin kullanıma hazır ürünlerin geliştirilmesi tüketimin artırılmasına yardımcı olabilir.

‘Doymuş yağ ve kolesterol içeriği düşük bir diyet ile,

günde 25 gram soya proteini tüketilmesi kalp hastalığı riski azaltır.’

FDA, 1999

Öneriler

9632 erkek ve kadın katılımcı – NHEFS

Kurubaklagil tüketemi 3 aylık besin tüketim sıklığı anketi ile değerlendirilmiş. Kardiyovasküler ve kalp hastalığı insidans medikal kayıtlar ve ölüm belgeleri ile 19 yıl izlenmiştir.

19 yıllık izlem sonunda; 7802 CHD ve 3680 CVD kaydedilmiş. Baklagil tüketimi ile KVH ve KKH arasında ters ilişki gösterilmiş. Baklagilleri haftada 4 kez tüketenlerde koroner kalp hastalığı oluşma riski, haftada 1 kez tüketenlerden %22 oranında daha düşük bulunmuştur. Baklagilleri haftada 4 kez tüketenlerde kardiyovasküler hastalık oluşma riski, haftada 1 kez tüketenlerden %11 oranında daha düşük bulunmuştur.

Suggested Mechanisms:

The fatty acid profile, dietary fibre, isoflavones and antioxidants in legumes may contribute to reducing the risk of cardiovascular disease through their hypocholesterolaemic effect. Legumes are also good sources of saponins and phytosterols which may assist with decreasing absorption of cholesterol from the gut. With regards to blood pressure, soy isoflavone extracts have been found to reduce this major risk factor for heart disease, especially systolic blood pressure.


ÇALIŞMA GRUPLARI


3.1 BAKLİYAT YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU

Moderatör : Prof. Dr. Mustafa ÖNDER Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri BölümüRaportör : Nuran UYSAL Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık MüdürlüğüBakanlık Sorumlusu : Dilek TERZİ İl Müdürlüğü Sorumlusu : Dr.Celal YILDIZ Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

3. ÇALIŞMA GRUPLARI

Grup Üyeleri


3.1.1 BAKLAGİL YETİŞTİRİCİLİĞİNDE MEVCUT DURUM

Dünyada 63 milyon ha alanda, 58,7 milyon ton baklagil üretimi yapılmaktadır. Bunun % 60’ını mercimek, kuru fasulye ve nohut oluşturmaktadır. Dünyada üretimi yapılan baklagiller arasında fasulye ilk sırada bulunmaktadır. Fasulye’den sonra, nohut, bezelye, börülce, mercimek ve bakla gelmektedir. Türkiye’de Yetiştirilen 8 çeşit baklagil arasında en fazla üretimi yapılanlar nohut, kuru fasulye ve mercimektir. Hemen hemen tüm bölgelerimizde baklagiller üretilmekle birlikte Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit bölgeleri ile Marmara Bölgesi’nin güneyi üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir.

Dünyada baklagil ekim alanları ve üretiminde önemli oranlarda artışlar yaşanmıştır. Dünyada kuru fasulye üretimi 2002 yılı itibariyle 19,8 milyon ton, nohut üretimi 8,3 milyon ton ve mercimek üretimi ise 2,9 milyon ton iken; 2012 yılı itibariyle kuru fasulye üretimi %19,1 artışla 23,6 milyon ton, nohut üretimi %40,2 artışla 11,6 milyon ton, mercimek üretimi ise %58’lik artışla 4,6 milyon ton olmuştur.

Dünya kuru fasulye ekim alanı 2002’de 27,5 milyon ha, nohut ekim alanı 10,4 milyon ha ve mercimek ekim alanı ise 3,6 milyon ha iken; 2012’de kuru fasulye ekim alanı %6,3 artışla 29,3 milyon ha, nohut ekim alanı %18,7 artışla 12,3 milyon ha ve mercimek ekim alanı ise %15,3’lük artışla 4,2 milyon ha olmuştur.

Yıllar itibariyle dünya baklagil verimlerinde de artışlar yaşanmıştır. Mercimek veriminde, 2008 yılında yaşanan kuraklık nedeniyle son 30 yılın en düşük verimi alınmışsa da, son 10 yılda mercimek verimi 791 kg/ha’dan 1084 kg/ha’a yükselmiştir. 2002’de 720 kg/ha olan kuru fasulye verimi 2012’de 810 kg/ha’a, nohut verimi ise 800 kg/ha iken 940 kg/ha’a yükselmiştir.

Ülkemizde üretim payı en fazla olan fasulye, nohut ve mercimek üretiminin dünyadaki durumu incelendiğinde, kuru fasulye üretiminde Myanmar’ın, Brezilyanın, nohut üretiminde Hindistan’ın, mercimek üretiminde Kanada’nın ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Türkiye dünya nohut üretiminde 3. ve mercimek üretiminde ise 4. sırada yer almaktadır (FAO).

Ülkemiz baklagil ekim alanlarında son on yıl içerisinde önemli düzeyde azalmalar görülmüştür. Baklagillerde (kuru fasulye, nohut, mercimek) 2002 yılı itibariyle, 1 milyon 332 bin hektar olan toplam ekim alanımız 2012 yılında %41 azalma göstererek 789 bin hektara gerilemiştir. Ekim alanlarımızdaki en çok azalma payı, %53 oranıyla kuru fasulyede yaşanmıştır.

Türkiye’de kuru fasulye üretimi 2002 yılı itibariyle 250 bin ton, nohut üretimi 650 bin ton ve mercimek üretimi ise

565 bin ton iken; 2013 yılı itibariyle kuru fasulye üretimi %22 azalışla 195 bin ton, nohut üretimi %22 azalışla 506 bin ton, mercimek üretimi ise %26’lık azalışla 417 bin olmuştur (TÜİK,2013).

Ekim alanları ve üretimde, son on yılda görülen bu azalmaya karşın; kuru fasulye verimin de %65, nohutta %23 ve mercimek veriminde ise %28’lik artış görülmekle beraber, ülkemiz baklagil verimleri, dünya verimlerinin üzerinde seyretmektedir (TÜİK,2013).

Ülkemiz baklagil üretimi ülke geneline yayılmış olmakla beraber Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit bölgeleri ile Marmara Bölgesinin güneyi üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir. Genel olarak; kırmızı mercimek Güneydoğu’da, yeşil mercimek, nohut ve kuru fasulye Orta Anadolu ve geçit bölgelerinde, bakla ve bezelye ise Ege ve Güney Marmara’da yetişmektedir.

Türkiye baklagil üretiminde %43,3’lük payla nohut ilk sırada yer almaktadır. Ülkemizde başlıca üretimi yapılan illerimiz sırasıyla Konya, Diyarbakır, Uşak, Yozgat, Kütahya, Çorum, Isparta, Kahramanmaraş, Balıkesir, Antalya ve Adıyaman illerimizdir. Bu illerimizin toplam nohut üretimimizde aldıkları pay %46’dır.

Ülkemizde mercimek üretimi yeşil ve kırmızı mercimek olarak gerçekleştirilmektedir. 2013 yılı verilerine göre 417 bin ton olan toplam mercimek üretimimizin % 95’ini kırmızı, %5’ini ise yeşil mercimek oluşturmaktadır. 2013 yılı mercimek üretiminin toplam baklagiller içindeki payı ise %37’dir. Ülkemizde yeşil mercimek ile kırmızı mercimek üretiminin yapıldığı iller farklılık göstermektedir. Kırmızı mercimek üretiminin % 78’i sırasıyla Şanlıurfa, Diyarbakır ve Mardin illerinde yapılmaktadır. Yeşil mercimek üretimi ise daha çok İç Anadolu Bölgemizde yapılmakta olup üretimin %51’i sırasıyla Çorum, Ankara ve Kırşehir’de yapılmaktadır. Türkiye kırmızı mercimek üretiminin %98’i Güneydoğu Anadolu bölgesinde yapılmaktadır (TÜİK,2013). 2008 yılında yaşanan kuraklık sonucunda 2007/2008 yılı üretim döneminde özellikle bu bölgede önemli oranda üretim düşmüştür. Yaşanan kuraklık kırmızı mercimek rekoltesinin 98 bin tona gerilemesine sebep olmuştur. Bu üretim rakamı ile 2008 yılında ülkemizin mercimek tüketimini karşılayacak üretimi dahi gerçekleştirme imkanı ortadan kalkmıştır.

2013 yılında toplam baklagil üretiminden %17 pay alan kuru fasulye ülkemizin hemen hemen bütün bölgelerinde yetiştirilmektedir. En fazla üretim yapılan illerimiz Konya, Karaman, Nevşehir, Niğde, Erzincan ve Kahramanmaraş’tır. Üretimde ilk sıralarda yer alan bu illerimizin toplam kuru fasulye üretimimizden aldıkları pay %67’dir (TÜİK,2013).


3.1.2 BAKLAGİL YETİŞTİRİCİLİĞİ GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİ

GÜÇLÜ YÖNLER

•Sürdürülebilir tarım için münavebede mutlaka yer alması gereken bitki grubu olmaları,

•Uygun yetiştirme şartlarında verim potansiyellerinin çok yüksek olması,

•Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamalarının varlığı,

•Yetiştirilme periyodunun kısa olması sebebiyle bazı baklagil bitkilerinden sonra ikinci ürün yetiştirme şansının olması,

•Nohut ve mercimeğin kısmen marjinal alanlarda kullanılabilmesi,

•Farklı ekim ve hasat zamanları olduğu için işletmedeki iş gücünün daha iyi değerlendirilebilmesi,

•Baklagillerin havanın serbest azotunu köklerinde ortak yaşayan Rhizobium cinsine ait bakteriler vasıtasıyla toprağa bağlayabilme özelliğinde olmaları,

•Ülkemizde baklagillerin birçoğunun gen merkezi olması ve uzun süreden beri baklagillerin tarımının yapılması nedeniyle üreticilerin bu bitkilerin yetiştirme tekniklerini iyi bilmesi,

• Kuru tarım alanlarının değerlendirilmesinde ve bazı bölgelerde nadas alanlarının azaltılmasında nohut ve mercimeğin ön plana çıkması,

•Taneleri alındıktan sonra geriye kalan sap ve samanın tahıl samanına göre daha kaliteli olduğu için hayvan beslemede ön plana çıkması,

•Münavebede yer almaları ile toprağın yapısının korunmasına katkı sağlamaları,

ZAYIF YÖNLER

•Baklagillerin alternatif ürünlere göre rekabeti ortam şartlarına ve hastalıklara dayanıklılık açısından oldukça zayıf olmaları,

•Üretim maliyetlerinin yüksek olması (özellikle fasulyenin),

•Baklagillerde alım garantisinin olmaması ve fiyat istikrarsızlığı,

•Hastalıklara dayanıklı olarak üretilen sertifikalı tohum çeşitlerinde de, yeni patojen ırklarının gelişmesi nedeniyle hastalık adına sıkıntılar yaşanması (nohutta antraknoz hastalığı),

•Özellikle kurak alanlardaki baklagil yetiştiriciliğinde yapılması gereken yetiştirme tekniklerinin uygulanmaması,

•Mekanizasyon probleminin olması (özellikle hasatta),

•Bazı türlerde amaca ve ekstrem şartlara uygun çeşit olmaması,

•Yağmurlama sulama ile bakteriyel hastalıkların artması (özellikle fasulyede),

•Kurak alanlarda yetiştirilen baklagillerin verim potansiyelleri yağış rejiminde olan düzensizlikler sebebiyle değişiklik göstermektedir. Bu durumun, nohut ve mercimek üreticisini tedirgin ve isteksiz hale getirmesi,

•Nohutta antraknoz hastalığı hala sıkıntı yaratmaya devam etmektedir. Üreticinin maliyeti artırır endişesiyle yeterince ilaçlama yapmaması ve gerekli münavebe yapılmaması sonucu topraklarımızdaki antraknoz sporlarının yoğunlaşması bu hastalıkla mücadeleyi her geçen gün daha da zor bir hale getirmesi,

•Baklagillerde özellikle küçük alanlarda tarımı yapıldığında mekanizasyonun uygulanmaması,

•Kurak alanlarda tohum yatağının iyi hazırlanmaması nedeniyle verim kayıpları yaşanması,

•Üreticilerin mahsullerinden tohumluk ayırarak kullanmak gibi geleneksel alışkanlıklarının devam etmesi sebebiyle baklagillerde sertifikalı tohum kullanım oranı diğer kültür bitkilerine nazaran az olması,

•Fasulyede mevcut sertifikalı çeşitlerin yetiştiricilerin isteklerine her yönüyle cevap verememesi nedeniyle yer yer yurtdışından yemeklik özellikte olup tohumluk kalitesinde olmayan Kanada fasulyesi gibi popülasyonların ülkemize getirilerek tohum olarak kullanılmasıyla viral hastalıkların artması,

•Kurak alanlara ekilen nohut ve mercimekte maliyeti arttırdığı için özellikle yabancı otlar için gereken ilaçlı mücadelenin zamanında ve yeterince yapılmaması nedeniyle, verim kayıplarının ortaya çıkması,

•Baklagillerde ekimin geç yapılması durumunda aşırı sıcaklık sebebiyle döllenmede sıkıntılar yaşanması ve bu durumun verim düşüklüğüne neden olması.


3.1.3 SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK STRATEJİLER/POLİTİKALAR

•Öncelikli olarak, yemeklik baklagil üretimini artırmaya yönelik politikaların geliştirilmesi,

•İyi tarım uygulamaları, organik tarım vb. üretim sistemlerini baklagil yetiştiriciliğinde yaygınlaştırarak, sektörün rekabet üstünlüğünü sağlayıcı, girdi maliyetlerini azaltıcı çalışmaların yapılması,

•Baklagillerde hastalık ve zararlılar ile mücadeleyi sağlamak üzere entegre ürün yönetim sistemlerinin oluşturulması ve uygulamaya geçirilmesi,

•Baklagillerin, hububat ve yağlı tohumlar gibi alternatif ürünlerle rekabet şansını artıracak destekleme politikalarının uygulanması,

•Nadas alanlarının daraltılmasına yönelik çalışmalarda, nohut ve mercimek ekiminin kontrollü olarak yapılması,

•Baklagillerde, sertifikalı tohum üretim ve kullanımının yaygınlaştırılması,

•Tohum seçiminde yüksek verimli çeşitler yanında kalite özelliklerinin de dikkate alınarak yöreye uygun çeşitlerin teşvik edilmesi,

• Araştırma-yayım-çiftçi bağının güçlendirilmesi,

•Baklagil yetiştiriciliğinde, mekanizasyon kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla kırsal kalkınma desteklemele-rinde sektöre öncelik verilmesi,

•Desteklemelerde içerisinde baklagillerin de olduğu uygun bir münavebe sisteminin aranması,

•İşletme büyüklüğünden kaynaklanan yapısal sorunların çözümüne yönelik olarak arazi toplulaştırma çalışmalarının hızlandırılması, toplulaştırmanın tamamlandığı alanlarda parçalanmanın (miras vb.) önüne geçilmesi,

•Toprak verimliliğinin artırılması ve korunması yönünden önemli katkılar sağlayan baklagillerin ekim nöbetine mutlaka alınmasının teşvik edilmesi,

•Nohut ve mercimeğin ekim alanlarının genişletilmesi bakımından geçmişte uygulanan nadas alanlarında üretim uygulaması tekrar teşvik edilmeli.

3.1.4 İZLEME VE DEĞERLENDİRME GÖSTERGELERİ

• TÜİK kayıtları,

• ÇKS kayıtları,

• Araştırma Enstitüsü kayıtları,

• Üretici Örgütlerine ait kayıtlar,

• Uluslararası kuruluşlara ait kayıtlar,


3.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ ÇALIŞMA GRUBU

Moderatör : Prof. Dr. Cennet OĞUZ

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

Raportör : Yrd. Doç. Dr. Mithat DİREK

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

Bakanlık Sorumlusu : Dr. Mehmet HASDEMİR

İl Müdürlüğü Sorumlusu : Ömer SATİN

Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

Grup Üyeleri


3.2.1 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİNDE MEVCUT DURUM

Tarım insanların yeterli ve dengeli beslenmesindeki önemi nedeni ile gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun bütün ülkelerin vazgeçemeyeceği bir sektördür. Tarımsal ürünlerin büyük bir kısmı yine ülke içerisinde tüketilmekte, kalite ve çeşit sorunları nedeniyle ihracat istenilen düzeyde gerçekleşememektedir. Tarımsal ürünlerin çabuk bozulabilir nitelikte olmasından dolayı, ürünlerin toplanmasından ambalajlanmasına, taşınmasından, depolanmasına ve tüketicilere ulaşana kadar geçen süreç ürünün değeri açısından önemlidir.

Türkiye’nin baklagil ticaretine bakıldığında; 2013 yılı kuru fasulye ithalat miktarı 24,408 ton, değeri 34 milyon dolar ve en çok ithalat yaptığımız ülkeler; Kırgızistan, ABD, Kanada, Arjantin ve Çin, mercimekte ise; ithalat miktarı 199 bin ton, değeri 132 milyon dolar, en çok mercimek ithalatı yaptığımız ülkeler; Kanada, Rusya, ABD’dir. Aynı yıl itibariyle, nohutta ithalat miktarı 57 bin ton, değeri 63 milyon dolar, en çok nohut ithalatı yaptığımız ülkeler; Hindistan, Arjantin, ABD ve Meksika’dır (FAO).

Türkiye’nin 2011 yılında; dünya kuru fasulye ithalatından aldığı pay %1 iken, ihracattan aldığı pay %0,04, mercimek ithalatından aldığı pay %16 iken, ihracattan aldığı pay %10,8, nohut ithalatında aldığı pay %0,76 iken, ihracattaki payı %2,43 olarak gerçekleşmiştir (FAO).

Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde yetiştirilen yemeklik tane baklagiller Türk mutfağının ve özellikle dar gelirli ailelerin protein kaynağını oluşturmaktadır. Nohut, mercimek ve fasulyede üretilen ürünün önemli bir kısmı yurt içinde tüketilmektedir. Ülkemizin baklagillerdeki kişi başına yıllık ortalama tüketimi ve yeterlilik dereceleri; kuru fasulyede 3 kg, yeterlilik derecesi %83, mercimekte 4,5 kg, yeterlilik derecesi %102, nohutta ise kişi başına tüketim 5,5 kg ve yeterlilik derecesi % 102’ dir.

Dünyada baklagillere verilen desteklere bakıldığında ise, AB’de baklagiller, Ortak Piyasa Düzeni’ ne (OPD) tabi olmayan ürün grupları içerisinde değerlendirilmektedir. Tek ödeme sistemine geçiş sürecinde baklagilleri ilgilendiren destekler birkaç ayrı unsurdan oluşmaktadır. Baklagiller doğrudan gelir desteğine tabi ürün grupları arasında ‘protein bitkileri’ ve ‘tane baklagiller’ olarak iki kısımda ele alınmaktadır. İki gruba ayrı destek uygulanmaktadır.

Türkiye’de çeşitli ürünlere uygulanan prim desteği, sertifikalı tohumluk kullanım desteği, mazot, gübre ve toprak analizi desteği baklagiller içinde uygulanmaktadır. 2008 yılında baklagiller için başlatılan fark ödemesi desteği 2013 yılı itibariyle kuru fasulye, nohut ve mercimek için 10 krş /kg’dır. 2005 yılından itibaren verilen mazot ve gübre destekleri, baklagilleri de kapsamaktadır.

2005 yılında 2,40 TL/da olarak başlatılan mazot desteği 2013 yılına kadar %79 oranında artarak 4,30 TL/da olarak gerçekleşmiştir. Gübre desteği ise 2005 yılında 1,6 TL/da olarak başlatılmış, 2013 yılında ise 5,5 TL/da olarak gerçekleşmiştir.

Baklagillerde herhangi bir örgütlenme yapısı olmadığı için, ürün fiyatları piyasadaki ürün azlığı veya fazlalığına göre gelişmektedir. İç piyasa fiyatlarını etkileyen önemli bir unsur, Türkiye’de baklagil ürünlerinin yüksek maliyetli üretilmesinden dolayı düşük fiyatlı gerçekleştirilen ithalattır. DTÖ kararları çerçevesinde baklagil ithalatında uygulanan gümrük vergilerinin üst sınırları bellidir. Bu sınırlar, dış piyasa fiyatları ile üreticilerin rekabet edebilmesi için yeteri kadar yüksek değildir.

3.2.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ GÜÇLÜ ve ZAYIF YÖNLERİ GÜÇLÜ YÖNLER

•Üretim potansiyelinin yüksek olması,•2016 yılının “Dünya Bakliyat Yılı” olarak ilan edilmesi,•Marjinal alanların değerlendirilmesi,

•Aile işgücünün değerlendirilmesi,•Türkiye’de üretilen baklagillerin kalitesinin yüksek olması,

•Organik tarım ve İyi Tarım Uygulamalarının yapılabilirliği ve destekleniyor olması,•Pazar potansiyelinin yüksek olması,

•Yerli ürünlerin DNA markörlerinin belirlenebilmesi ve baklagillerde kullanılabilmesi•MAHREÇ işaretlerinin ve uluslararası ürün belgelendirme standartlarının (ISO 17065 17021) sistemlerinin etkin olması,

•Sözleşmeli üretime ilişkin bir yönetmeliğin bulunması,•Pazarlama marjlarının yüksekliği,•Lisanslı depoculuk - Ürün İhtisas borsalarının örneklerinin olması,

•Arazi toplulaştırılmasının yapılıyor olması, •Konya Ticaret Borsasının ürün ihtisas borsalarına örnek olacak şekilde alt yapısını tamamlamış olması, •Bakliyat işleme teknolojisinin Türkiye’de yüksek olması


(Kanada ve Afrika ülkelerine bu teknoloji kurulmaktadır.)•Miras Kanunun değişerek, arazi parçalanmasını belirli oranda önlemesi,

•Türkiye’de bakliyat sektörünün coğrafi ortamda kümelenmiş olması (Mardin mercimek, İç Anadolu nohut ve kuru fasulye üretimi, Konya ve Mersin ise paketleme ve dış satım)

•Tarımsal desteklerin varlığı ve baklagillerde uygulanması,•Gıdalara yönelik olarak risk esaslı rutin denetimlerinin yapılması, tüketicilerin güvenilir gıda tüketmesinin sağlanması için ALO 174 gıda hattı ve BİMER in olması,•Dış satımda ihracatçı firmalarımızın network ağının gelişmiş olması,

•Tüccar-sanayicilerin depo altyapısının yeterli olması •Hazır Gıda sanayiinin varlığı,•Reklam ve kampanyalar varlığı ve gelişmiş olması,

ZAYIF YÖNLER

•Baklagiller üretim ve pazarlaması konusunda AR-GE faaliyetlerine ayrılan desteğin yeterli olmaması,•Güçlü bir pazarlama organizasyonunun olmaması,

•Yasaların yetersiz olması,•Yasal denetimlerin yetersiz olması,•Rekabetin fiyat odaklı olması,

•Üretimin önemli ölçüde iklim koşullarına bağlı olması,•Yeterli üretim olmaması,•Uluslararası standartta ürün üretilememesi,

•Üretici örgütlerinin zayıf yapısı,•Baklagillerin yeterince tanıtımının yapılmaması,•Fiyatlardaki istikrarsızlık nedeniyle sözleşmeli üretimin yapılamaması,

•İthalat ve ihracat ticaretindeki istikrarsızlıkların üretimi olumsuz etkileyerek sözleşme yapılamaması,•Fiyatlardaki istikrarsızlık nedeniyle sözleşmeli üretimin yapılamaması,

•Finansman ihtiyacı,• Lisanslı depoculuk için yüksek sermaye gerekmesi, •Özel lisanslı depolara finans sisteminin güven duymaması ve desteklememesi,

•Elektronik ürün senetlerinin tam olarak uygulamaya geçirilememesi, •Belirli bölgelerde kümelenmiş sektörün ortak strateji oluşturamaması

•Tüketimi artırmaya yönelik çalışmaların azlığı,•İthal ürünlerin toplumda damak tadını bozmuş olması, •Bilgi kirliliği ve yanlış bilgilendirme,

•Üretim alanlarının küçük ve üretim miktarının küçük ölçekli olması, •Tüccar-sanayicinin lisanslı depo üzerinden mal ticaretinin yapılmaması,

•Pazara sunulan ürünlerde tek tip standart ürün olmaması,•Baklagil üretiminde birim alana gelirin diğer ürünlere göre az olması,

FIRSATLAR

•2016 yılının “Dünya Bakliyat Yılı” olarak açıklanması,•Büyüyen ve gelişen pazar yapısı,•Tüketicilerin alım güçlerinin artması,

•Tüketicilerin ürünlere ulaşmasının daha kolay olması,•Yerli ürünlerin DNA markörlerinin belirlenebilmesi ve baklagillerde kullanılabilmesi,

•Mahreç işaretlerinin ve uluslararası ürün belgelendirme standartları (ISO 17065, ISO 17021) gibi dünyada kabul görmüş kalite ve standardizasyon uygulamalarının Türkiye’de de başlamış olması,

•Gıdalara yönelik olarak risk esaslı rutin denetimlerinin yapılması, tüketicilerin güvenilir gıda tüketmesinin sağlanması için ALO 174 gıda hattı ve BİMER in olması,


TEHDİTLER

•Üretim planlaması yapılamadığından ortaya çıkan arz açığı ve buna bağlı olarak görülen fiyat dalgalanmalarından üreticinin etkilenmesi,

•Üreticiden tüketiciye perakendeci zincirinin iyi kurulamaması,

•AB ülkelerinin iç pazarlarını korumak amacı ile uyguladığı kotalar ve zaman zaman yükselen gümrük vergileri,•Türk parasının döviz karşısındaki değişimi,•Yeterli üretim olmaması,

3.2.3 SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK STRATEJİLER/POLİTİKALAR •Yasal düzenlemelerin hazırlanması ve hayata geçirilmesi,•Alt yapı yatırımlarının desteklenmesi,•Firmaların pazarlama iletişim kanalları hedeflerinin iyi oluşturulması (yeni ürün hakkında bilgi verme, talep yaratma, ürünün kullanım sıklığı, tüketiciyi bilinçlendirme, tüketici sadakati oluşturma, firma imajı oluşturma),•Siyasi destek sağlanması,•Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından ilan edilen “2016 Dünya Bakliyat Yılının” Türkiye için bir fırsata dönüştürülerek, üretimi ve tüketimi artıracak pazarlama stratejilerinin oluşturulması,•Satış olgusu dışında ürünlerin rekabetini artıracak, Türk Baklagili markasını oluşturacak yeni pazarlama yaklaşımlarının geliştirilmesi,•Kaliteli üretimin teşvik edilerek, uluslararası standartlara uygun üretimin geliştirilmesi ve pazara sevki,•Kendine yeterlilik ve sürdürülebilirlik yanında ihracatı geliştirme açısından desteklerin artırılarak devam ettirilmesi,•Baklagillerin, hububat ve yağlı tohumlar gibi alternatif ürünlerle rekabet şansının artırılabilmesi için çiftçilerde farkındalık oluşturulması,•Sektörde yapılan ithalatların yerli üretime zarar vermeyecek, aynı zamanda tüketicilerin geleneksel damak tadını kaybetmesini engelleyecek şekilde gerekli tedbirlerin alınması,•Yemeklik baklagil piyasalarını fiyat istikrarına kavuşturacak politikaların yürütülmesi ve paydaşlar

arasındaki koordinasyonun etkinleştirilmesi,•Coğrafi işaret ve mahreç yanında, yerli üretim baklagillerin menşeinin tespiti amacıyla DNA Markörlerinin belirlenmesi ve kullanımın teşvik edilmesi,•Uluslararası ürün belgelendirme standartlarının (TSE ISO 17065 vb.) sektörde etkin olarak kullanılması,•Üretimin yeterli düzeye gelmesi ile birlikte, lisanslı depoculuğun geliştirilmesi, bu amaçla geçiş döneminde depo kiralama ücretlerinin sübvanse edilmesi,•Sektörün tüm taraflarının bir araya geldiği baklagil konseyi aktif şekilde çalışmalıdır.•Sektörün etkin bir pazarlama sistemine kavuşması için ürün ihtisas borsasının oluşturulması ve elektronik ürün senetleri ile ticaretin yaygınlaştırılması,•Belirli bölgelerde doğal olarak kümelenmiş sektöre yönelik ortak stratejilerin oluşturulması,•Bakliyat sektöründe AR-GE ve inovasyon çalışmalarına desteklerin artırılması ve yaygınlaştırılması.

Tüketimi artırmaya yönelik politikalar dikkate alındığında;

•Yemeklik baklagillerin pazarlamasında üretici ve tüketicileri bilinçlendirecek, tüm kesimlerde farkındalık yaratacak kamu spotlarının hazırlanması, bu çalışmalarda gençlerin ve çocukların hedef kitle olarak alınması,•Baklagillerin katma değer yaratacak yeni ürünlere dönüştürülmesi (bezelye unu, nohut unu, fasulye unu, nohutlu ekmek),•Geleneksel baklagil yemeklerinin, tüketimini artıracak endüstriyel üretimlerinin yapılması ve yaygınlaştırılması (mercimek köftesi, humus, vb),•Hazır gıda sanayinde baklagil kullanımının özendirilmesi ile yaygınlaştırılması perakende zincirde ürünlerin yer alması.


3.2.4 İZLEME VE DEĞERLENDİRME GÖSTERGELERİ

•İhracat ve ithalat göstergeleri,•İGEME kayıtları,•ÇKS kayıtları,•Araştırma Enstitüsü kayıtları,•Firma kayıtları•Üretici Birlikleri kayıtları

PAYDAŞLAR

Bu işin ilgilileri -Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, -Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, -IGEME,-Yerel Yönetimler, -Medya, -Çiftçi Organizasyonları (Üretici Birlikleri, Dernekler, Ziraat Odası ve Kooperatifler), -Üniversiteler, -Kalkınma Ajansları, -Çiftçiler, -Özel sektör ve uluslararası kuruluşlardır.

Kırsal alanda yemeklik tane baklagiller üretiminde finansman ve pazarlama konusunda girişimciliğinin yaygınlaştırılması için paydaşların katılımcılığında gruplarla çalışılması, kaynakların etkin kullanımında devletin yol gösterici olması yanında destek ve teşvikleri girişimciliğin sürdürülebilirliğini sağlayacaktır. Bazı alanlardaki yasal yetersizlikler veya yasal altyapının varlığına rağmen bunların uygulanmasındaki yetersizlikler de etkin işlemeyen pazarlama organizasyonuna zemin oluşturmaktadır. Ayrıca, Türkiye’deki üretici birlikleri ve örgütlerinin ürün pazarlamasındaki paylarının artırılması büyük önem arz etmektedir. Zira bunların pazarlamada ki payı artar ise pazarlama araçları ve teknolojilerinin kullanım düzeyleri de artacaktır.

4. ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ

Türkiye’nin önemli bir baklagil üretim merkezi olan Konya’da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı öncülüğünde, Sağlık Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, çiftçiler, tüccarlar, sanayiciler, ihracatçılar, üniversiteler ve araştırma enstitülülerinin içerisinde yer aldığı sektörün tüm paydaşlarının katılımıyla 5-6 Mart 2014 tarihleri arasında “Yemeklik Baklagil Çalıştayı” düzenlenmiştir.Konya Valisi Muammer EROL ve Bitkisel Üretim Genel Müdürü Mevlüt GÜMÜŞ’ün açılışını yaptığı çalıştayın ilk gününde, öğleye kadar yemeklik baklagil sektörünün mevcut durumu tüm yönleriyle ortaya konulmuştur. Bu çerçevede; Dünya’da ve Türkiye’de Yemeklik Baklagil Sektörüne Bakış, Türkiye’de Yemeklik Baklagillerin Önemi ve Yetiştiriciliği, Konya’da Yemeklik Baklagil Sektörü ve Sağlıklı Beslenme İçin Baklagil Tüketimi konularında sunumlar yapılarak çalışma grupları öncesinde katılımcılar konu hakkında bilgilendirilmiştir. Çalıştay programı doğrultusunda Bakliyat Yetiştirici-liği ile Bakliyat Pazarlaması ve Tüketimi Çalışma Grupları şeklinde iki ayrı çalışma grubu oluşturulmuştur.Bakliyat Yetiştiriciliği Çalışma Grubunda; sertifikalı tohum kullanımı, hastalık ve zararlılar ile mekanizasyon başlıkları altında değerlendirmeler yapılmıştır. Bakliyat Pazarlaması ve Tüketimi Çalışma Grubunda ise sözleşmeli üretim, pazarlama, finansman, lisanslı depoculuk, ürün ihtisas borsası, beslenme alışkanlıkları ve tüketimi artırmaya yönelik çalışmalar başlıkları altında değerlendirmeler yapılmıştır.

4.1 BAKLİYAT YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Mustafa ÖNDER’in moderatörlüğünde, Bakliyat Yetiştiriciliği Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur.

•Öncelikli olarak, yemeklik baklagil üretimini artırmaya yönelik politikaların geliştirilmesi,•İyi tarım uygulamaları, organik tarım vb. üretim sistemlerini baklagil yetiştiriciliğinde yaygınlaştırarak, sektörün rekabet üstünlüğünü sağlayıcı, girdi maliyetlerini azaltıcı çalışmaların yapılması,


•Baklagillerde hastalık ve zararlılar ile mücadeleyi sağlamak üzere entegre ürün yönetim sistemlerinin oluşturulması ve uygulamaya geçirilmesi,•Baklagillerin, hububat ve yağlı tohumlar gibi alternatif ürünlerle rekabet şansını artıracak destekleme politikalarının uygulanması,•Nadas alanlarının daraltılmasına yönelik çalışmalarda, nohut ve mercimek ekiminin kontrollü olarak yapılması, •Baklagillerde, sertifikalı tohum üretim ve kullanımının yaygınlaştırılması,•Tohum seçiminde yüksek verimli çeşitler yanında kalite özelliklerinin de dikkate alınarak yöreye uygun çeşitlerin teşvik edilmesi,• Araştırma-yayım- çiftçi bağının güçlendirilmesi,•Baklagil yetiştiriciliğinde, mekanizasyon kullanımını yaygınlaştırmak üzere kırsal kalkınma desteklemelerinde sektöre öncelik verilmesi,•Desteklemelerde münavebenin aranılmasına, bu münavebe sisteminde baklagillere öncelik verilmesi,•İşletme büyüklüğünden kaynaklanan yapısal sorunların çözümüne yönelik olarak arazi toplulaştırma çalışmalarının hızlandırılması, toplulaştırmanın tamamlandığı alanlarda parçalanmanın (miras vb) önüne geçilmesi.

4.2 BAKLİYAT PAZARLAMASI VE TÜKETİMİ ÇALIŞMA GRUBU

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Cennet OĞUZ moderatörlüğünde, Bakliyat Pazarlaması ve Tüketimi Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur.

Üretimi artırmaya yönelik politikalar dikkate alındığında yemeklik baklagillerin pazarlamasında;

•Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından ilan edilen “2016 Dünya Bakliyat Yılının” Türkiye için bir fırsata dönüştürülerek, üretimi ve tüketimi artıracak pazarlama stratejilerinin oluşturulması,•Satış olgusu dışında ürünlerin rekabetini artıracak, Türk Baklagili markasını oluşturacak yeni pazarlama yaklaşımlarının geliştirilmesi,•Kaliteli üretimin teşvik edilerek, uluslararası standartlara uygun üretimin geliştirilmesi ve pazara sevki,•Kendine yeterlilik ve sürdürülebilirlik yanında ihracatı

geliştirme açısından desteklerin artırılarak devam ettirilmesi,•Baklagillerin, hububat ve yağlı tohumlar gibi alternatif ürünlerle rekabet şansının artırılabilmesi için çiftçilerde farkındalık oluşturulması,•Sektörde yapılan ithalatların yerli üretime zarar vermeyecek, aynı zamanda tüketicilerin geleneksel damak tadını kaybetmesini engelleyecek şekilde gerekli tedbirlerin alınması,•Yemeklik baklagil piyasalarını fiyat istikrarına kavuşturacak politikaların yürütülmesi ve paydaşlar arasındaki koordinasyonun etkinleştirilmesi,•Coğrafi işaret ve mahreç yanında, yerli üretim baklagillerin menşeinin tespiti amacıyla DNA Markörlerini belirlenmesi ve kullanımın teşvik edilmesi,•Uluslararası ürün belgelendirme standartlarının (TSE ISO 17065 vb.) sektörde etkin olarak kullanılması,•Üretimin yeterli düzeye gelmesi ile birlikte, lisanslı depoculuğun geliştirilmesi, bu amaçla geçiş döneminde depo kiralama ücretlerinin sübvanse edilmesi,•Sektörün etkin bir pazarlama sistemine kavuşması için ürün ihtisas borsasının oluşturulması ve elektronik ürün senetleri ile ticaretin yaygınlaştırılması,•Belirli bölgelerde doğal olarak kümelenmiş sektöre yönelik ortak stratejilerin oluşturulması,•Bakliyat sektöründe AR-GE ve inovasyon çalışmalarına desteklerin artırılması ve yaygınlaştırılması.

Tüketimi artırmaya yönelik politikalar dikkate alındığında;

•Yemeklik baklagillerin pazarlamasında üretici ve tüketicileri bilinçlendirecek, tüm kesimlerde farkındalık yaratacak kamu spotlarının hazırlanması, bu çalışmalarda gençlerin ve çocukların hedef kitle olarak alınması,•Baklagillerin katma değer yaratacak yeni ürünlere dönüştürülmesi (bezelye unu, nohut unu, fasulye unu, nohutlu ekmek),•Geleneksel baklagil yemeklerinin, tüketimini artıracak endüstriyel üretimlerinin yapılması ve yaygınlaştırılması (mercimek köftesi, humus, vb),•Hazır gıda sanayinde baklagil kullanımının özendirilmesi ile yaygınlaştırılması perakende zincirde ürünlerin yer alması.


ÇALIŞTAYDAN GÖRÜNTÜLER


5. ÇALIŞTAYDAN FOTOĞRAFLAR


YEMEKLİK BAKLAGİL ÇALIŞTAYI - KONYA


/ 2014


2014YEMEKLİKBAKLAGİLÇALIŞTAYI


NOT:

......../........./20.....

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

yemeklİk baklagİl ÇaliŞtayi · 6 yemeklik baklagil Çalğtay / 05-06 mart 2014 konya baklİyat...

Documents