uzmanlik eĞİtİmİ programlari ve asİstanlarin ÇaliŞma Şartlari ÇaliŞtayi

UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI VE

ASİSTANLARIN ÇALIŞMA ŞARTLARI ÇALIŞTAYI

23 MART 2013

SONUÇ BİLDİRGESİ

Ankara

Uzmanlık Eğitimi Programları ve Asistanların Çalışma Şartları Çalıştayı – 23 Mart 2013

1

Uzmanlık Eğitimi Programları ve Asistanların Çalışma

Şartları Çalıştayı Sonuç Bildirgesi

23 Mart 2013, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara

Kullanılan Kısaltmalar

TUK: Sağlık Bakanlığı Tıpta Uzmanlık Kurulu

TUKMOS: Tıpta Uzmanlık Kurulu Müfredat Oluşturma ve Standartları Geliştirme Sistemi

YÖK: Yükseköğretim Kurulu

TTB: Türk Tabipleri Birliği

TTB – UDEK: Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu

Önsöz

Genç Hekim Platformu’nun tıp fakülteleri ile işbirliği içerisinde gerçekleştirdiği toplantı

serisinin bu ayağında 23 Mart 2013 tarihinde Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Uzmanlık

Eğitimi Programları ve Asistanların Çalışma Şartları konulu bir çalıştay düzenlendi.

Toplantıya Ankara’daki uzmanlık eğitimi kurumlarının asistanları davet edildi. Toplantının

düzenlenmesi ve etkili sonuçlara ulaşılmasında desteğini esirgemeyen Gazi Üniversitesi Tıp

Fakültesi öğretim üyesi ve Tıpta Uzmanlık Kurulu üyesi Sn. Prof. Dr. Mehmet Zeki Taner’e

öncelikli şükranlarımızı sunmayı bir borç biliriz.

Toplantıya değerli birikimleri, çalışmaları ve farklı bakış açıları ile derinlik katan davetli

konuşmacılara da teşekkür ediyoruz. Konuşmacıların sunumlarına

http://www.genchekimplatformu.org adresinden ulaşılabilir.

Prof. Dr. Mehmet Zeki Taner, TUK üyesi

Prof. Dr. İskender Sayek, TTB – UDEK Başkanı

Uzm. Dr. Engin Uçar, TUK sekreteryası

Dr. Melda Pelin Yargıç, TTB Merkez Konseyi Üyesi

Uzmanlık Eğitimi süreci ile alakalı asistanların görüşlerinin yapılandırılması ve bir araya

toplanması ülkemizin bu konuda içinden geçtiği dönem düşünüldüğünde büyük önem

taşımaktadır. Genç Hekim Platformu’nun hedefi, uzmanlık eğitimine yeni ve geniş bir bakış

açısının gelişmesine aracılık edebilmektir. Bu hedefe ulaşabilmek için birbirini de etkilemekte

olan değişkenleri farklı bakış açılarını dahil ederek analiz etmek ana yöntemlerden birisi

olarak belirlenmiştir.

Bir sonuç bildirgesi özelliği taşıyan bu çalışma, ülkemizdeki tüm uzmanlık öğrencilerinin

(asistan hekimlerin) önerilerine sunulacak olan gelişime açık belgedir. Farklı

üniversitelerimizin ev sahipliğinde toplantılar devam ettikçe birçok konu derinlemesine

incelenebilecek ve daha etkin öneriler belirebilecektir.

Ülkemizdeki tüm asistanlarla birlikte uzmanlık eğitiminin tüm bileşenlerini bu değişim ve

gelişim sürecine dahil olmaya davet ediyoruz.

GENÇ HEKİM PLATFORMU

http://www.genchekimplatformu.org/


2

Yönetici Özeti:

Birimlerde, bölümlerde, kurumlarda ve ülke genelinde etkin asistan temsiliyetinin

sağlanabilmesi öncelikli konularımız arasında kabul edilmiştir. Genç Hekim Platformu’na

göre temsiliyet sadece ilgili kurullara katılma ve oralarda oy verilmesi işlemi değil, eğitim

kurumlarımızda tabandan başlamasını arzu ettiğimiz eğitim anlayışı gelişimine ve sosyal

değişime aracılık edebilmektir. Bu bakış açısı ile asistanların temsiliyeti yaşayan bir süreçtir.

Eğitim kurumlarımız, öğrenme ve öğretme deneyiminde gelişimi tetikleyecek adımları

atarken, asistanların bu gelişimin aktif bir bileşeni olmalarını teşvik ederek her kademede

asistan temsiliyetinin tesis edilmesinin gerekliliğini mensuplarına hissettirebilirler.

Asistan temsiliyetinin önemli işlevlerinden birisi de sosyokültürel sınıfların (yabancı uyruklu,

kadın, engelli, politik grup mensubu, rotasyoner vs) kendi sorunlarına odaklanan izole bakış

açılarını anketler, konseyler, referandumlar ve senelik genel toplantılarla genişletebilecek

olmasıdır. Bu çerçevede, ülke genelinde asistan temsiliyeti önemsenmesi gereken bir konudur.

Genç Hekim Platformu, geliştireceği projelerle Yükseköğretim Kurulu(YÖK) ve Tıpta

Uzmanlık Kurulu(TUK) bünyesinde asistan temsiliyetini tesis etmeyi kısa vadeli çalışma

planına dahil etmiştir. Bu genel şema içerisinde farklı grupların kendilerine özel durumlarını

tartışabilecekleri alt çalışma komiteleri oluşturulması da ihmal edilmeyecektir.

Asistan yorgunluğunu azaltmak ve hasta güvenliğini artırabilmek için asistan çalışma

saatlerinin düzenlenmesi gerekliliği üzerinde birçok kez durulmuştur. Bunun yanında ağır bir

iş yükünü daha kısa çalışma süreleri içerisine sıkıştırmaya çalışmak asistan yorgunluğunu

azaltmayacağı gibi eğitim kalitesi ile ilgili ek sorunlar oluşturabilecektir. Yine de ülkemiz için

henüz belirlenmemiş olan haftalık azami çalışma süresinin belirlenmesi önemli bir başlangıç

olacaktır. Tabi, bunun yanında asistanların iş yükünün zamanı daha verimli kullanabilecekleri

şekilde planlanıyor olmasının önemi de atlanmamalıdır.

Asistanların sağlığı, gerek bugün hizmet sunumu noktasında üstlendikleri görevin sürekliliği

gerekse geleceğin başarılı uzman hekimleri olarak yetişmelerinin gerekliliği için korunmalı ve

geliştirilmelidir. Asistan sağlığı, asistan güvenliği, hasta güvenliği, çalışma koşulları ve iş

yükünü bir arada değerlendirmek Genç Hekim Platformu’nun öncelik vereceği konulardan

olacaktır.

Aynı eğitim programına dahil olan, aynı çalışma şartlarında gayret gösteren farklı asistan

gruplarının oluşması uzmanlık eğitiminde bütüncül gelişimin önünde engel oluşturabilecek

faktörlerdendir. Ülkemizin son dönemde değişen küresel rolü çerçevesinde yabancı uyruklu

asistanların durumu yeniden gözden geçirilmelidir. Sağlık hizmetlerinden uygun şekilde

yararlanmaları, ek ödeme sisteminden ve tuttukları nöbetlerden mali katkı alabilmeleri

sağlanmalıdır.

TUKMOS üstün bir gayret sergileyerek çekirdek eğitim müfredatlarını şekillendirirken

kurumlarımız bu müfredatları bir adım daha ileri götürerek kendilerine özgü genişletilmiş

eğitim müfredatlarını oluşturmalıdırlar. TUKMOS komisyonlarında asistan görüşlerinin

direkt dahil olmasını sağlayacak düzenlemelerin yapılması da daha etkili sonuçlara

ulaşılmasına aracılık edebilir.


3

Asistanların uzmanlık eğitimi sürecinde gelişimlerinin düzenli olarak değerlendirildiği yapıcı

/ geliştirici yöntemlerin kullanılması düşünülmeli ve bir yapıya kavuşturulmalıdır. Asistan

karneleri ve asistan gelişim portföyleri uzmanlık öğrencisi ile eğitim sorumluları arasındaki

etkin iletişimi sağlayacak şekilde çevirim için olarak yapılandırılabilir. Uzmanlık eğitimine

başlayan her asistanın tez yapabileceği imkana sahip olacağı alt yapı oluşturulmalı, var olanlar

geliştirilmelidir. Uzmanlık Eğitimi’nde gündeme dahil edilmiş olan merkezi sınavların

yapılandırılması sürecinde asistanların, uzmanlık derneklerinin, eğitim kurumlarımızın ve

YÖK’ün önerileri değerlendirilmelidir.

Eğitim kurumlarımızın standartları ile ilgili göz ardı edilmemesi gereken noktalardan bir

tanesi de fiziki şartların eğitime ne kadar uygun olduğudur. Kurulurken, yeniden yapılırken

veya bakım / onarımdan geçilirken atılacak her adımda buraların bir eğitim ortamı olarak

uygunlukları değerlendirilmelidir. Şurası bilinmektedir ki YÖK’ün bu konuda derin

tecrübeleri vardır. Uzmanlık eğitimi veren kurumlarla alakalı olarak da YÖK’ten görüş ve

destek alınabilir.

Konu Başlıkları

A. Asistan Temsiliyeti

1. Uzmanlık eğitiminde Kalite güvencesi sistemleri (Yükseköğretim Kurulu ve/veya

Tıpta Uzmanlık Kurulu’nca oluşturulmuşlar ve harici bağımsız kurullarca

yapılanlar) uzmanlık öğrencilerinin uzmanlık eğitimi kurumları ile ilgili

geribildirimlerini değerlendirmeye almak durumundalardır.

2. Tıpta Uzmanlık Yönetmeliği’nde de belirtilmiş olan Uzmanlık Öğrencilerinin

(Asistanların) eğitimin nitelik ve niceliği ile ilgili değerlendirmelerini

kaydedecekleri takip sistemi değerli ve desteklenmesi gereken bir gelişmedir. Bu

sistem aracılı elden edilen eğitim ile alakalı asistan görüşleri senelik olarak

kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

3. Eğitim kurumlarımızda birimlerde ve kurum genelinde gerek bireysel gerekse

bütünsel asistan temsiliyetinin sağlanması önemli bir gereksinimdir. Birimler,

eğitim programlanması ve geliştirilmesi süreçlerinin uygun bileşenlerine

asistanları dahil edebilmelidirler. Kurum genelindeki akademik kurullarda asistan

temsiliyeti geliştirilmeli, birim/bölüm temsilcileri ile genel temsilciler arasında

iletişim kanalları ve eş güdüm içerisinde çalışma imkanları artırılmalıdır.

4. Asistanların sorunlarının yakından ve yerinde gözlemlenerek birim ve kurum

yönetimleri ile birlikte merkezi düzenleyici mekanizmalara (YÖK ve TUK aracılı)

da ulaşması sağlanmalıdır. Bu sorunların belirlenmesi ve sorunlara çözüm

aranması süreci asistanların, birimlerin veya kurumların denetlendiği izlenimini

oluşturmayacak bir yaklaşımla yapıcı ve geliştirici bir süreç olarak düşünülmeli ve

planlanmalıdır.


4

5. Birimlerde, bölümlerde ve kurum genelinde asistan temsilcileri

atama/görevlendirme yönteminden ziyade seçim ile göreve gelmelidir. Bu

yaklaşım, görevin sahiplenilmesini artırması bakımından önem taşıyabilir.

6. Asistanların bütününün görüşlerinin temsilciler aracılığı ile ilgili kurullarda temsil

edilmesinin yanında her asistanın bireysel olarak da görüş ve önerilerini

yansıtabileceği kanallar artırılmalıdır.

7. Ülke genelinde, Tıpta Uzmanlık Kurulu bünyesinde olmak üzere, asistan

temsiliyeti teşkil edilmeli ve bu temsiliyetin kurumsal temsilcilerle eş güdümü

sağlanmalıdır.

8. Tıpta Uzmanlık Kurulu Müfredat Oluşturma ve Standartları Geliştirme

Komisyonları (TUKMOS)’nda asistan temsiliyetinin sağlanması içeriğin

geliştirilmesi ve güncellenmesine katkı sağlayacaktır.

B. Çalışma Süreleri ve Nöbetler

1. Ülkemiz genelinde haftalık azami çalışma süresinin hekimler için belirlenmemiş

olması önemli bir eksiklik olarak en fazla asistanları etkilemektedir. Yetkiyi

elinde bulunduran kurul ve kurumlar bu konuda Avrupa Birliği standartlarını da

göz önüne alarak bir çalışma yapmalıdırlar.

2. Gerçekçi ve uygulanabilir çalışma saatleri asistan hekimler için ülkemiz şartları

özelinde belirlenmelidir. İdeal azami çalışma saati haftalık 56 saat olmakla birlikte

bu üst sınır 80 saati kesinlikle aşmamalıdır. Asistanların eğitim oturumlarında,

bilimsel toplantılarda, kendi bilimsel araştırmalarında ve üstlendikleri idari

görevlerde geçirdikleri zaman bu asgari toplam süreye dahil olmalıdır.

3. Asistanlar nöbet tuttukları günlerde toplamda 32-36 saat kesintisiz çalışmak

zorunda kalmaktadırlar. Hasta güvenliğinin güvenceye alınabilmesi için böyle bir

durumda 16.saatin ardından en az 5 saatlik izole uyku zamanı ayrılması gerektiği,

uyumaya elverişli rahat bir yerde 5 saat kesintisiz dinlenildikten sonra en fazla

30.saate kadar çalışmaya devam edilebileceği gösterilmiştir. Ülkemiz şartları

dahilinde kurumlarımız bu hususu da değerlendirmelidir.

4. Sağlık Bakanlığı’nın son genelgesi ile asistanlara gün aşırı nöbet tutturulmasının

önüne geçilmesi şimdilik yeterli olmasa da ileri düzeyde olumlu bir gelişmedir.

Belirttiğimiz şekilde haftalık azami çalışma saatleri belirlendiğinde nöbet sayısı

sorunu da kendiliğinden çözüme kavuşacaktır.

5. Gündelik rutin ile fazlaca meşgul edilmekte olan asistanların eğitimleri, kişisel

gelişimleri ve bilimsel araştırmaları için izole zaman ayırabilmeleri sağlanmalıdır.

Gerek öğretim üyeleri gerekse asistanlar için önceden belirlenmiş haftalık çalışma

programları bu hedefin gerçekleşmesine yardımcı olabilir.

6. Hasta güvenliği ve asistan güvenliği birbirinden ayırt edilmemesi gereken iki

önemli kavramdır. Bu kesişim, hizmet sunumunda önem taşıyan gözetim


5

kavramını, nöbet devirlerinin eksiksiz yapılmasını sağlayacak düzenlemeleri,

çalışma saatleri ve nöbet sayılarının belirttiğimiz hususlar da dikkate alınarak

analiz edilmesini, iş yükünün dikkatli planlanmasını ve asistanların sağlığının

geliştirilmesine yönelik alınacak önemleri içerir.

7. Toplumların agresif davranış sergileme potansiyeli ile anksiyete düzeyleri

arasında yakın ilişki gösterilmiş olsa da sağlık hizmeti sunumu ortamında bu

konuyu sadece hasta ve hasta yakınları faktörleri ile açıklamaya çalışmak

kolaycılık olacaktır. Agresif davranışların bir sorun olarak belirdiği örneklerin

ülkemiz genelinde artıyor gibi görünmesi endişe vericidir. Sorunun çözümü

güvenlik elemanlarının artırılması veya hekimlerin kendilerini sakınacak

yöntemleri geliştirmesi ile de olamayacaktır. Düşüncemiz şu yöndedir ki, bu

konunun bileşenleri olan hasta güvenliği, asistan güvenliği, çalışma süreleri, iş

yükü ve asistan sağlığı bir arada ele alınmalıdır. Bu bileşenlerin analizinde

asistanlar, eğitim kurumları ve merkezi düzenleyici kurullar birbirini

tamamlayacak roller üstlenmelidir.

C. Yabancı uyruklu asistanlar

1. Eğitim almak üzere ülkemizde yer alan yabancı uyruklu asistanların sağlık

hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilmesi hususunda yasal düzenlemelere ihtiyaç

vardır.

2. Yabancı uyruklu asistanlar birincil olarak eğitim görmek amacı ile ülkemizde yer

almakla birlikte sağlık hizmeti sunumunda ve nöbetlerde Türkiye Cumhuriyeti

vatandaşları ile aynı çalışma koşullarına sahiptirler. Üretilen sağlık hizmeti

karşılığında kurumlarımıza yapılan katkılarla dönmekte olan ek ödeme

sisteminden ve tuttukları nöbetlerden mali katkı alabilmeleri durumu yönetmelikle

güvence altına alınabilir.

3. Yönetmeliklerde düzenleme yapılıncaya kadar, eğitim kurumlarımız, varsa,

kendilerine bırakılmış inisiyatifleri kullanmalıdırlar. Ülke içi farklı kurum ve

kuruluşların yabancı uyruklu asistanlara sundukları burs imkanları eğitim

kurumlarınca bilinmeli ve uygun yöntemlerle duyurulmalıdır. Tıpta Uzmanlık

Kurulu bünyesinde, bu konuda merkezi bir düzenleyici komisyon oluşturulabilir.

4. Süreç içerisinde, bu konuda yapılması düşünülebilecek bir düzenleme de yabancı

uyruklu asistanlara ait olacak hususi kadroların ihdas edilmesidir.

D. Uzmanlık Eğitimi Programlarının ve Asistan Gelişiminin

Değerlendirilmesi

1. Kurumlarımızca oluşturulacak uzmanlık eğitimi müfredatlarının TUKMOS

çekirdek eğitim müfredatları ile uyumlu olarak şekillendirilmesi ve bu gerekliliğin

TUK tarafından kontrol ve takibi öncelikler arasına alınmalıdır.


6

2. TUKMOS çekirdek eğitim müfredatı direkt alınarak ilgili birimin müfredatı

olarak ilan edilmesi kolaycılığına kaçılmamalı, farklı kurumlarımızda

oluşturulacak çeşitli genişletilmiş uzmanlık eğitimi müfredatları ile her kurumun

kendine has birikimsel özellikleri yansıtılmalıdır. Standardizasyonda hedef, tek tip

kurum oluşturulması değil, her kurumun kalitede belirli bir çıtanın üzerinde

olmasıdır.

3. Uzmanlık eğitimi sürecinde asistanların bilimsel çalışmalarının teşvik edilmesi

gerekir. Yapılması zorunlu tezler, bu amaca az ya da çok hizmet ediyor olmaları

anlamında önemli bir öğretim metodu olarak kabul edilebilirler. Tez

zorunluluğunun kaldırılması düşüncesi tartışmalarına bir de bu açıdan bakabilmek

gerekir. Uzmanlık eğitimine başlayan her asistanın uzmanlık eğitimi sürecinde tez

yazabilmesi güvenceye alınmalıdır.

4. Akademik kariyere devam edebilmek için tez yazma / yapma zorunluluğu

asistanları bu yönde teşvik edebilmesi açısından olumlu olarak kabul edilebilse de,

akademik ilerlemeler için bilimsel yeterliliği kanıtlayacak farklı yolların olduğu

da unutulmamalıdır. Eş zamanlı doktora programları, bilimsel bakış açısını ve

yeterliliği geliştirebilecek olsa da, bunu yapmadan da üst düzeyde bilimsel

kimliğe kavuşmuş uzman hekimler yetiştirmiş olduğumuz gerçeğini görebilmemiz

gerekir.

5. Mevcut uygulama ile uzmanlık eğitimi programı sonunda yapılan tek bir sınavla

eğitim çıktılarının değerlendirilmeye çalışılması kimi zaman yetersiz

olabilmektedir. Düşüncemiz, asistanların eğitim programı süresince yapıcı

değerlendirmelere tabi tutularak öğrenim kazanımlarının değerlendirilmesi

yönündedir. Şunun altını çizmek gerekir ki, kastedilen asistanların sürekli olarak

geçecekleri sınavlar silsilesi değil, yapıcı / geliştirici değerlendirme metotlarıdır.

6. Uzmanlık eğitimini bitirme sınavı merkezi bir sınav olarak da şekillendirilebilir.

Bu yapılırken önemli olan herhangi başarılı bir asistanın süre kaybına sebebiyet

vermeyecek şekilde senede en az 2 defa yapılan ve eğitiminin son senesindeki tüm

asistanların girebileceği bir merkezi sınavın yapılandırılmasıdır. Bu sınav sadece

çoktan seçmeli sorulardan oluşan bir test haline de dönüşmemelidir. TUK, bu

merkezi sınav ile alakalı olarak; asistanların, uzmanlık alanında faaliyet gösteren

derneklerin, TTB – UDEK ‘in ve en önemlisi YÖK’ün görüş ve önerilerini almalı

ve olabildiğince görüş birliği zemininde hareket etmelidir.

7. Asistan karneleri ve asistan izlem portföyleri asistanların eğitim sürecindeki

gelişimlerini takip edebilmek açısından değerli birer aracıdırlar. Çevirim içi

karneler oluşturularak öğretim üyeleri ve asistanlar arasında akıcı bir iletişim

sağalabilir. Bu sayede becerilerin takibi ve değerlendirilmesi daha etkili

olabilecektir. Bu konuda bazı aşamalar kaydedildiğinde gündeme gelebilecek bir

diğer düşünce hastane otomasyon programı ile asistan karnesi arasında eş güdüm

sağlanarak asistanların uyguladığı işlemlerin direkt olarak karneye kaydının

sağlanması ve bu şekilde bir takibin oluşturulmasıdır.


7

E. Kurumların ve eğiticilerin standartlarının geliştirilmesi

1. Uzmanlık eğitimi veren kurumlarımızda eğitici olarak görev yapan öğretim üyeleri ve

öğretim sorumlularının mesleki becerilerine paralel olarak eğitim becerilerini sürekli

olarak güncelleyerek geliştirmeleri yönünde teşvik edici düzenlemeler yapılmalıdır.

2. Öğretim üyelerinin, erişkinlerin eğitilmesi formasyonunu veya eğiticilerin eğitimi

kurslarını almaları zorunluluğu olumlu gelişmeler arasında sayılabilecek olmakla

birlikte, bundan daha önemli olan eğitim becerilerinin geliştirilmesi düşüncesinin

eğitim kurumlarımızda bir felsefe olarak yer bulmasını sağlamaktır.

3. Eğitim kurumları olma özelliğini taşıyan hastanelerin fiziki yapılarının birer eğitim

kurumu oldukları bakış açısı ile şekillendiriyor olması gerekmektedir. Örneğin, YÖK ‘

ün bu konuyu üniversitelerin kuruluş aşamasında ileri düzeyde önemsediği

bilinmektedir. Bu bakış açısı sadece yeni kuruluşta değil, herhangi bir onarım ve

yeniden yapılanma sürecinde de muhafaza edilmelidir. Eğitim kurumlarının her türlü

fiziki yapım/onarım sürecine bu konuda derin tecrübesi olan YÖK’ten onay almasını

sağlamak olumlu bir gelişme olabilir.

4. Kurumlar, asistanların bilimsel gelişimleri için ilgili kaynakları ayırmalıdır. Ayrıca,

ilgili danışmanlık kalitesi artırılarak bilimsel gelişim daha sağlam temeller üzerine

inşa edilebilir.

http://www.genchekimplatformu.org

uzmanlik eĞİtİmİ programlari ve asİstanlarin ÇaliŞma Şartlari ÇaliŞtayi

Documents