yarış atlarında kullanımı yasak...

Yarış Atlarında Kullanımı Yasak İlaçlar - Doping

Prof. Dr. Fidancı

http://www.greenacres-stud.com/index.htm

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

Yarış Atlarında Kullanımı Yasak İlaçlar

At yarışlarını düzenleyen tüzükte Doping At yarışlarını düzenleyen tüzükte Doping Muayenesi “atın koşudaki sürat, kuvvet ve Muayenesi “atın koşudaki sürat, kuvvet ve cesaretini veya bunlardan birisini veya tümünü cesaretini veya bunlardan birisini veya tümünü değiştirmek amacıyla, normal gıdalar dışında değiştirmek amacıyla, normal gıdalar dışında herhangi bir maddenin herhangi bir şekilde veya herhangi bir maddenin herhangi bir şekilde veya herhangi bir yolla ata verilmiş olup olmadığının herhangi bir yolla ata verilmiş olup olmadığının tespiti için yapılan muayenelerdir” şeklinde tespiti için yapılan muayenelerdir” şeklinde tanımlanmış ve tanımlanmış ve normal gıdalar dışında ata normal gıdalar dışında ata verilen her çeşit maddeninverilen her çeşit maddenin doping maddesi doping maddesi kapsamında sayılabileceğikapsamında sayılabileceği açıkcaaçıkca belirtilmiştir.belirtilmiştir.


Doping Nedir ?

insan, at, köpek, horoz vb yarışacak canlının karşılaşma sırasında zihinsel ve/veya fiziksel performansını artırmak amacı ile yasaklanmış bazı maddeleri ve yöntemleri kullanmasıdır. Sporcu iyi antrenman, düzenli bir beslenme programı ve psikolojik motivasyonla fiziksel yapısı ve fizyolojik kapasitesine en uygun performans düzeyine ulaşmaya çalışır.Ancak, kimi zaman bazı sporcular performansı artırmak amacıyla daha çok doping maddesi kullanmaya yeltenebilir veya kullanabilir. Doping kullanımı sporcu sağlığını olumsuz yönde etkilediği ve adil yarışma ortamını engellediği için Uluslararası Olimpiyat komitesi ve Spor Federasyonları tarafından yasaklanmıştır.


Tarihçe

Doping sözcüğü Flemenkçe kökenli olup Zulu yerlilerinin savaşlardan önce içtikleri alkollü bir içeceğin adı olan 'dop'tantüremiştir. Spor karşılaşmalarıyla birlikte anılması ise sporun tarihi kadar eskidir. Eski Çağ'daki Olimpiyatlarda sporcuya yarışmadan önce mantar, susam ve çeşitli bitkisel içecekler ikram edilirdi. Modern dönemde ise, 1935 yılında erkeklik hormonu testosteronun laboratuarda elde edilmesi doping tarihinde çığır açmıştır.

Erkeklik hormonu ve anabolizanlarinsanlarda doku üretimini artırır, kasların daha hacimli ve güçlü olmasını sağlar ve en önemlisi sporcuları daha hırslı ve agresif hale getirir.


Uluslararası Olimpiyat Komitesi her yılın ilk aylarında hangi maddelerin ve yöntemlerin yasaklı kapsamına girdiğini bildiren bir doping listesi yayınlamaktadır. Genellikle bir önceki yılın listesine eklemeler veya çıkarmalar yapılan bu listeler ilgili Federasyonlara gönderilir.Sporcular kullanacakları ilaçların yasaklı listesine girip girmediğini öğrenmek zorundadırlar. Listede yer alan yasaklı maddeleri kullandığı saptanan sporcular dopingli sayılarak ceza alırlar.

Doping Maddeleri


Doping neden yapılır ?

Yarış hızının arttırılmasıYarış sürecinde daha fazla kullanılabilir enerji sağlanmasıRahat, kolay ve hızlı solunum gerçekleştirilmesi ve dolayısıyla O2 kullanımının arttırılmasıAşırı derecede heyecanlı, sinirli ve uyarı halinde olan hayvanların yatıştırılması ve start emirlerine uyabilmelerinin sağlanmasıTendinitis, romatizma ve çeşitli kemik hastalıkları gibi koşmayı engelleyici ve yarış hızını sınırlayıcı hastalıkları bulunan hayvanların acılarının dindirilmesi, koşmalarının kolaylaştırılması ve aynı hastalıklara bağlı klinik belirtilerin maskelenmesiKas ve sinirsel yapıların daha iyi gelişmesinin sağlanması, bütünlüğünün korunması, uygun yeteneğinin ve besinlerden yararlanma etkinliğinin arttırılması suretiyle koşu performansının yükseltilmesiYarış hayvanlarının daha kısa sürede ve ekonomik olarak geliştirilmesinin ve yetiştirilmesinin kolaylaştırılmasıHayvanın belli bir süre için yarış dışı bırakılması


Sportif performansı artırmak amacıyla kullanılan tüm maddeler doping midir?

Sporcuların sportif performansı artırmak amacıyla kullandıkları protein, aminoasit tablet ve tozları yasaklı madde içermiyorlarsa doping olarak kabul edilmezProtein, aminoasit gibi maddelerin vücutta eksiklikleri görüldüğünde sporcunun performans düzeyinde düşüş meydana gelirBu maddeler dışarıdan yerine konarak sporcunun en uygun performans düzeyine ulaşması sağlanır Bu maddeler çok yüksek dozlarda kullanılsalar dahi sportif performansı antrenmanlarla kazanılan en uygun performans düzeyinin üzerine çıkaramaz.


Sadece Performans arttıran maddeler mi Doping Maddesidir ?

Hayır….Doping, başta yarış atları olmak üzere tüm yarış hayvanlarında koşu hızını artırmak ya da yarış hızını azaltmak veya hayvanı yarış dışı bırakmak amacıyla iki yönlü olarak yapılabilir. Ters yönde yapılan uygulamalara çok nadir olarak rastlanırken daha çok performans ve fizik gücün artırılması yönündeki uygulamalara rastlanmaktadır.

http://www.greenacres-stud.com/index.htm


• Merkezi sinir sistemi üzerine etki eden ilaçlar• Otonom sinir sistemi üzerine etki eden ilaçlar• Kardiovasküler sistem üzerine etki eden ilaçlar• Gastrointestinal fonksiyonlar üzerine etki eden ilaçlar• İmmun sistem üzerine etki eden ilaçlar• Antibiyotikler, sentetik antibakteriyel ve antiviral ilaçlar• Antihistaminler• Antimalarial ve antiparaziter ajanlar• Antipiretikler, analjezik ve antienflamatuvar etkili ilaçlar• Diüretikler• Lokal anestezikler• Kas gevşeticiler• Solunum uyarıcılar• Cinsiyet hormonları, anabolik ajanlar, kortikosteroidler• Kanın pıhtılaşmasına etki eden maddeler• Hücre için zehir etkili maddeler

Yarış Atlarında Kullanımı Yasak Maddeler (Doping)


WADA 2007 Listesinde Yer Alan ve Sporcular Tarafından Kullanımı Yasak (Doping) Maddeler (http://www.wada-ama.org)

HEM YARIŞMADA HEM DE YARIŞMA DIŞINDA KULLANIMI YASAK OLAN (DOPİNG) MADDE SINIFLARIS1. Anabolik maddelerS2. Hormon ve benzerleriS3. Beta-2-agonistlerS4. Anti-östrojenik aktivite gösteren maddelerS5. İdrar söktürücüler ve maskeleyici ajanlarYARIŞMADA KULLANIMI YASAK OLAN MADDE SINIFLARIS6. UyarıcılarS7. Narkotik analjeziklerS8. KannabinoidlerS9. GlukokortikosteroidlerBAZI SPOR BRANŞLARINDA KULLANIMI YASAK OLAN MADDE SINIFLARIP1. Alkol (etanol)P2. Beta-bloke ediciler.

http://www.wada-ama.org)2007/


A sınıfı Yasaklı ilaçlar

Ağrıyı kaldırmak, yatıştırmak, uyarmak yada diğer fizyolojik veya davranışsal etki üretmek/değiştirmek yoluyla Performansı etkileyebilen ilaçlar:

Lokal anesteziklerSempatomimetik kalp uyarıcılarıMerkezi ve solunum uyarıcılarıClenbuterol ve diğer bronş genişleticilerNSAİD ± metabolitlerKortikosteroidSedatif veya trankilizanlar (at için), antihistaminikler, tiamin ve diğer herbal ürünler, Kas gevşeticiler (methocarbamol ve propantheline gibi)Anti-koagülanlar (heparin yada warfarin gibi) Ve benzer kimyasal yapıya ve biyolojik etkilere sahip diğer maddeler


B sınıfı Yasaklı ilaçlar

Performansı sınırlı ölçüde artıran maddeler, atlara kaza sonucu geçen bazı diyetle ilgili kontaminantları kapsayan maddeler:

İsoxsuprine,DMSOMükolitikler ve öksürük baskılayıcılar; bromhexine ve benzer yapıda ve benzer biyolojik etkide diğer maddelerhyoscine (n-butil-scopolamine), atropin ve benzer yapı ve biyolojik etkili diğer antikolinerjik maddelerBitki ve hayvan deriveleri; bufotenin, hordein, tirozin, gama-oryzanol ve benzer yapı ve biyolojik etkili diğer maddeler,Terpinler ve inorganik kontaminantlarİshal ilaçları, magnezyum sülfat ve benzer yapı ve biyolojik etkili diğer maddeler


S1- ANABOLİK MADDELERA-ANABOLİK-ANDROJENİK STEROİDLER (AAS)a-Eksojen AAS'ler

AndrostanedienoneBolasterone

BoldenoneBoldioneClostebolDanazol

DehydrochloromethyltestosteroneDelta-1-androstene-3,17-dione

DrostanoloneDrostanediol

FluoxymesteroneFormebolone

Gestrinone4-Hydroxytestosterone

4-Hydroxy-19-NortestosteroneMestenoloneMesterolone

MetandienoneMetenoloneMethandriol

Methyltestosterone

AndrostanedienonBolasteroneBoldenonBoldionKlostebolDanazolDehidroklorometiltestosteronDelta-1-androsten-3,17-dionDrostanolonDrostanediolFluoksimesteronFormebolonGestrinon4-Hydroksitestosteron4-Hydroksi-19-nortestosteronMestenolonMesterolonMetandienonMetenolonMetandriolMetiltestosteron


MiboleroneNandrolone

19-Norandrostenediol19-Norandrostenedione

NorbolethoneNorethandrolone

OxaboloneOxandrolone

OxymesteroneOxymetholone

QuinboloneStanozololStenbolone

1-Testosterone(Delta 1-dihydro-testosterone)

Trenbolone and analogues

MiboleronNandrolon19-norandrostenediol19-norandrostenedionNorboletonNoretandrolonOksaboloneOksandrolonOksimesteronOksimetolonKuinbolonStanozololStenbolon1-Testosteron(Delta 1-dihydro-testosterone)Trenbolon ve analogları

S1- ANABOLİK MADDELER A-ANABOLİK-ANDROJENİK STEROİDLER (AAS)a-Eksojen AAS'ler

(Devam)


b)Endojen AAS'ler

AndrostenediolAndrostenedione

Dehydroepiandrosterone (DHEA)Dihydrotestosterone

Testosteroneand analogues

AndrostenediolAndrostenedionDehidroepiandrosteron (DHEA)DihidrotestosteronTestosteronve analogları


B DİĞER ANABOLİK AJANLAR(Sentetik)

ClenbuterolZeranol

KlenbuterolZeranol


S2- HORMON VE BENZERLERİ

Erythropoietin (EPO)Growth hormone (hGH)

Insulin-like GrowthFactor

Human chorionicgonadotropin (hCG)

Pituitary and syntheticgonadotropins (LH)

Insulin*Corticotropins

(ACTH, tetracosactide)

EritropoietinBüyüme hormonu (hGH)İnsülin benzeri büyüme faktörüKoryonik gonadotropin(hCG)Hipofizyel ve sentetik gonadotropinler(LH)İnsülin*Kortikotropinler(ACTH, tetrakosaktid)

*: İnsülin bağımlı diyabetin tedavisinde kullanımı serbesttir. İnsülini kullanabilmek için önceden ilgili kurullara yazılı olarak başvurmak ve diyabet hastalığını doktor raporlarıyla belgelemek gereklidir.


Formoterol Salmeterol

Terbutalin

S3- BETA-2 AGONİSTLER

Astım ve egzersize bağlı astım tedavisinde inhalasyon yoluyla kullanılmasına izin verilen Formoterol, Salbutamol, Salmeterol ve Terbutalindışındaki tüm Beta -2 antagonistlerin kullanımı yasaktır


S4- ANTİ-ÖSTROJENİK AKTİVİTE ETKENLERİ

Aromotaseinhibitors

ClomipheneCyclofenil

Tamoxiphen

AromotazinhibitörleriKlomifenSiklofenilTamoksifen


C5 İDRAR SÖKTÜRÜCÜLER VE MASKELEYİCİ ETKENLER

AcetazolamideAmiloride

BendroflumethiazidBumetanide

CanrenoneChlorothiazideChlortalidone

Ethacrynic AcidFurosemide

HydrochlorothiazideIndapamide

MersalylSpironolactone

Triamterene

AsetazolamidAmiloridBendroflumetiyazidBumetanidKanrenonKlorotiyazidKlortalidonEtakrinik asitFurosemidHidroklorotiyazidİndapamidMersalilSpironolaktonTriamteren

ve benzeri maddeler.

İDRAR SÖKTÜRÜCÜLER MASKELEYİCİ ETKENLER

DiureticsEpitestosterone

BromantanProbenecid

Plasma expanders(Dextran,

Hydroxyethylstarch)

İdrar söktürücülerEpitestosteronBromantanProbenesidPlazma Genişleticileri(Dekstran, Hydroksietilnişasta)


Yarış Atlarında Tespit Edilen İlaçlar

1998-2005 yılları arasında tespit edilen maddeler

% d

etek

siyo

n

yıl


Türkiye Doping Kontrol Merkezi

Türkiye Doping Kontrol Merkeziwww.tdkm.hacettepe.edu.tr

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci 23

TDKM Organizasyon Şeması

TDKM Başkanı

Kalite Güvence

Sorumlusu

Teknik Sorumlu Sekreterya

TDKM Yönetim Kurulu

Tarama 1 A/B

Tarama 2A/7A

Tarama 4A

Tarama 4 B/C

Tarama 5A

Tarama 6 A/B/C

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci 24

TDKM’nin İşbirliği Yaptığı Kuruluşlar

– WADA (World Antidoping Agency) – WAADS (World Association of Antidoping Scientist) – IOC (International Olympic Committee) – TMOK (Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi) – NOC’s (National Olympic Committees) – GSGM (Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü) – Polis ve Jandarma Kriminal Laboratuarları– AMATEM – Özerk Spor Federasyonları– Yurt dışındaki Spor Federasyonları– Üniversitemizdeki diğer birimler ve diğer Üniversiteler – TUBİTAK

yarış atlarında kullanımı yasak...

Documents