Światowy i krajowy rynek zbóż w sezonie 2019/20

Departament Analiz Ekonomicznych

Zespół Analiz Sektorowych

mariusz.dziwulski@pkobp.pl

Tel. 22 521 81 88

Sierpień 2019

2

Rośnie globalne zapotrzebowanie na zboża, głównie paszowe

Plony wybranych zbóż na świecie

Czynniki wzrostu globalnego popytu na zboża:

• Szybki wzrost liczby mieszkańców, w szczególności w krajach Azji i Afryki,

• Rosnący popyt na mięso wraz z rozwojem niektórych regionów świata – rosnący popyt na zboża paszowe,

Wzrost globalnego zapotrzebowania na zboża zaspokajany jest głównie wzrostem wydajności produkcji.

Źródło: FAO-OECD, PKO Bank Polski

Zmiany w światowej konsumpcji zbóż – prognoza (2008= 100)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

2003 2008 2013 2018 2023 2028

%

pasze

żywność

biopaliwa

inne

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00 t/ha

pszenica

kukurydza

3

1700

1900

2100

2300

2500

2700

2900 mln t

Wzrost światowych zbiorów pszenicy i spadek kukurydzy

Prognozy zbiorów zbóż na świecie

• Prognozy wzrostu zbiorów zbóż na świecie – według International Grains Council (IGC) *w sez. 2019/20 zbiory będą wyższe o 0,8% r/r:

• produkcja pszenicy wzrośnie o 4,2% r/r, • produkcja kukurydzy zmniejszy się o 2,6% r/r.

• Światowa podaż zbóż w sez. 2019/20 ukształtuje się na poziomie zbliżonym do sez. 2018/19 (– 0,06%) wynosząc

2,78 mld t. Trzeci rok z kolei produkcja zbóż będzie niższa od zużycia, głównie za sprawą kukurydzy.

• Zapasy końcowe pszenicy w sez. 2019/20 zwiększą się 2,2% r/r, w przypadku kukurydzy obniżą się o 12% r/r.

Źródło: IGC, PKO Bank Polski

Światowa podaż zbóż (produkcja + zapasy początkowe)

1650

1750

1850

1950

2050

2150

2250 mln t

bilans produkcja zużycie

*Prognoza z 28 sierpnia 2019

4

Napięty światowy bilans pszenicy

• Relacja zapasów końcowych pszenicy do zużycia u głównych światowych eksporterów* w sez. 2019/20 zmniejszy się, co prawdopodobnie spowoduje spadki cen pszenicy na świecie.

• Mniej komfortowy bilans w przypadku kukurydzy. Niemniej, uzależniony on będzie od ostatecznych zbiorów w USA. Przy realizacji prognoz dot. spadków zbiorów z końca sierpnia 2019, ceny kukurydzy na świecie mogą istotnie wzrosnąć w relacji rocznej.

* Argentyna, Australia, Kanada, Kazachstan, Rosja, UE, USA, Ukraina ** Argentyna, Brazylia, Ukraina, USA

Źródło: IGC, PKO Bank Polski

Wskaźnik zapasy końcowe / zużycie u głównych eksporterów vs indeks cen zbóż na świecie

pszenica* kukurydza**

8

10

12

14

16

18

20

22

24100

150

200

250

300

350 % pkt.

wskaźnik cen IGC (L)

zapasy końcowe/zużycie -odwrócona oś (P)

20

25

30

35

40100

150

200

250

300% pkt

wskaźnik cen IGC (L)

zapasy końcowe/zużycie -odwrócona oś (P)

5

Prognozy zmian produkcji zbóż u głównych eksporterów na świecie w sez. 2019/20

Pszenica

• Korzystne prognozy dla produkcji zbóż w UE-28 w 2019 mimo odnotowanej suszy w niektórych krajach. Zbiory u największego producenta w UE – Francji – ukształtują się na rekordowym poziomie 39,7 mln t. Produkcja pszenicy w Rosji (największy eksporter pszenicy na świecie) wzrosnąć może o 2,8% r/r. Znacznego odbicia oczekuje się w Australii, niemniej z uwagi na suszę istnieje ryzyko, że prognozy dotyczące tego kraju mogą się zmienić w kolejnych miesiącach.

• Prognozowany spadek światowej produkcji kukurydzy sez. 2019/20 (-2,6% r/r) z uwagi na niższe zbiory w USA (-7% r/r).

Możliwe są nieznaczne obniżki produkcji na półkuli południowej, niemniej w 2h19 rynek pozostanie pod wpływem wysokich zbiorów Brazylii i Argentynie w sez. 2018/19 (zbiory kukurydzy w Ameryce Płd. odbywają się w pierwszej połowie roku). Mimo spadku (-3,1%) na wysokim poziomie utrzymają się zbiory kukurydzy na Ukrainie.

Źródło: IGC, PKO Bank Polski

Kukurydza Zbiory w sez. 2018/19 (mln t)

13,9

17,3

19,5

25,1

31,8

51,3

71,7

137,8

733,1

Zbiory w sez. 2018/19 (mln t)

35,8

57,0

65,5

100,0

366,3

1 129,3 4,2

-3,7

-20 0 20 40

Świat

UE-28

Rosja

USA

Kanada

Ukraina

Argentyna

Australia

Kazachstan

%, r/r

2018/19 2019/20

-2,6 3,6

-20 0 20 40 60

Świat

USA

Brazylia

UE-28

Argentyna

Ukraina

%, r/r

2018/19 2019/20

6

Rosja zdominowała światowy handel pszenicą

Światowy eksport pszenicy - główni eksporterzy

Źródło: IGC, PKO Bank Polski

• Światowy eksport pszenicy w sez. 2019/20 prawdopodobnie wzrośnie (por. wykres). Mimo spadku (niskie

zapasy), Rosja prawdopodobnie utrzyma dominację w światowym eksporcie pszenicy. Unijny eksport może zwiększyć się do poziomu najwyższego od sez. 2016/17, do czego przyczyni się zdecydowanie wyższa produkcja pszenicy we Francji.

• Możliwe wyhamowanie światowego handlu kukurydzą w sez. 2019/20 (-0,3% r/r vs +7,4% r/r w sez.

2018/19). Istotnie, szczególnie w 2h19 wzrosnąć może eksport kukurydzy z Argentyny i Brazylii, będący skutkiem wysokiej produkcji w sez. 2018/19. Mimo spadku, utrzymają się wysokie dostawy kukurydzy ukraińskiej, w dużej mierze na rynek UE.

Światowy eksport kukurydzy - główni eksporterzy

27,6 41,3 35,7 33,1

29,1 24,7

25,5 25,5

20,3 21,9 23,5 24,0

26,4 23,6 24,1 25,6

22,6 13,9 8,7 12,8

53,4 51,0 52,2 51,4

0

50

100

150

200

2016/17 2017/18 2018/19 2019/20

mln t

Pozostałe

Australia

UE

Kanada

USA

Rosja

21,6 25,9 22,4 35,0

14,0

31,6 25,6

36,0 20,6

18,0 30,2

26,5 61,6

61,9 51,0

52,0 19,6

15,9 35,3 14,6

0

50

100

150

200

2016/17 2017/18 2018/19 2019/20

mln t

Pozostałe

USA

Ukraina

Brazylia

Argentyna

7

Susza ograniczyła podaż zbóż w Polsce w latach 2018-2019

Zmiany produkcji wybranych zbóż w Polsce w 2019

Źródło: GUS, IUNG, PKO Bank Polski

• Zbiory zbóż podstawowych z mieszankami w Polsce w 2019 zwiększą się o ok. 8% r/r (24,6 mln t) wobec bardzo niskich w 2018 (wstępny szacunek zbiorów z lipca’19). Znaczące oddziaływanie suszy rolniczej (2 rok z kolei), spowodowało, że zbiory ukształtują się na poziomie niższym o 5% w relacji do średniej w latach 2013-2017.

• Według GUS, zbiory rzepaku i rzepiku wzrosnąć mogą w 2019 o ok. 4% r/r po spadku o 18% r/r w 2018. W wyniku spadku powierzchni zasiewów oraz spadku plonowania, unijna produkcja rzepaku obniży się jednak o 15% r/r, co może oddziaływać na wzrosty jego cen. Czynnikiem hamującym ewentualne podwyżki będzie prawdopodobnie wysokie import rzepaku z Ukrainy, z uwagi na rekordowo wysoką produkcję.

Produkcja zbóż podstawowych w Polsce i zasięg suszy rolniczej wg okresów raportowania IUNG

27,3

24,7

25,3

27,8

22,8

24,6

0

20

40

60

8021

23

25

27

29

1 4 7 10 13 3 6 9 12 2 5 8 11 1 4 7 10 13 2 5 8 11 14 3 6 9 12

2014 2015 2016 2017 2018 2019

% mln t

udział powierzchni zagrożonej suszą - zboża jare (P) - odwrócona oś

udział powierzchni zagrożonej suszą - zboża ozime (P) - odwrócona oś

zbiory zbóż postawowych z mieszankami (L)

9,0 10,8

5,0 2,9

7,7 7,8

4,4

-2,0

-8,0

-2,5

-10,3

-13,0

0,3

-15,3

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

pszenica żyto jęczmień owies pszenżyto mieszankizbożowe

rzepaki irzepik

%

vs 2018 vs średnia 2013-2017

8

0

1

2

3

4

5

6

7 mln t

Eksport zbóż z Polski

Struktura zmian eksportu zbóż i produktów zbożowych z Polski wg kierunków

Źródło: Eurostat, IERiGŻ-PIB, PKO Bank Polski

• W sez. 2017/18 eksport zbóż i produktów zbożowych z Polski obniżył się o 39% wskutek zwiększenia konkurencji na

rynkach eksportowych - większej produkcji zbóż w UE, silnego wzrostu eksportu pszenicy z Rosji, głównie na rynki afrykańskie.

• Dane Eurostatu dla sez. 2018/19 (11 mies.) wskazują na 2,5-proc. wzrost eksportu z Polski, mimo znacznie niższych zbiorów w 2018. Sprzedaż napędzał większy eksport do Arabii Saudyjskiej oraz, z powodu niedoborów podażowych (niższe zbiory z uwagi na susze) do krajów Skandynawskich i do Niemiec.

• W sez. 2019/20 w kierunku wzrostu eksportu oddziaływać będzie ograniczenie podaży pszenicy z Rosji (mimo iż wciąż wysokie), a także możliwy wzrost popytu w Hiszpanii. Z drugiej strony czynnikiem ograniczającym eksport może być ogólna odbudowa podaży pszenicy w UE w sez. 2019/20, w tym rekordowe zbiory we Francji (największy unijny producent i eksporter pszenicy).

Wolumen eksportu zbóż i produktów zbożowych z Polski

-39%

+2,5%

*Dania, Finlandia, Norwegia, Szwecja

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 2018/19

%, r/r

Pozostałe

Kraje skandynawskie*

Nigeria

Algieria

Arabia Saud.

Niemcy

Eksport ogółem (%, r/r)

9

Ceny zbóż w Polsce

Ceny zakupu zbóż w Polsce vs indeks cen IGC

Źródło: IGC, MRiRW, Datastream, PKO Bank Polski

• W sez. 2018/19 ceny zbóż istotnie wzrosły wskutek gorszych zbiorów zbóż na świecie. Poprawa światowego bilansu zbóż podstawowych spowodowała jednak spadki cen na początku sez. 2019/20 (przeciętna cena pszenicy wzrosła o 20% r/r).

• Biorąc pod uwagę, dostępne na koniec sierpnia’19, dane dot. światowych uwarunkowań podażowych w sez. 2019/20 można szacować, że przeciętna cena skupu pszenicy w Polsce w sez. 2019/20 zmaleje o 10-15% w relacji do wysokich cen w sez. 2018/19.

Ceny kontraktów terminowych na pszenicę i rzepak (Euronext-MATIF) – EUR/t

150

180

210

240

270

300

400

500

600

700

800

900

sty 14 sty 15 sty 16 sty 17 sty 18 sty 19

pkt. zł/t

indeks cen zbóż IGC (P) pszenica konsumpcyjna (L)

kukurydza paszowa (L) żyto paszowe (L)

125

150

175

200

225

250

300

350

400

450

sty 14 sty 15 sty 16 sty 17 sty 18 sty 19

EUR/t EUR/t

rzepak (L) pszenica (P)

10

Umacniający się dolar łagodzi obniżki cen pszenicy

Ceny pszenicy a kurs EUR/USD

Źródło: Datastream, NBP, PKO Bank Polski

• Umocnienie dolara amerykańskiego w relacji

do EUR, m.in. z obawy o negatywne skutki wojny handlowej USA i Chin dla strefy euro, sprawia, że obniżki cen zbóż na rynku unijnym są łagodniejsze. Dodatkowo, ceny na rynku polskim wspierane są słabszą relacją PLN do EUR.

• Od początku 2018 do września’19 USD w relacji do EUR umocnił się o ok. 10%.

0,75

0,80

0,85

0,90

0,95

1,00

120

140

160

180

200

220

2015-01-02 2016-01-02 2017-01-02 2018-01-02 2019-01-02

EUR/t

Ceny pszenicy, MATIF (L)

Kurs USD/EUR (P)

11

Ceny soi pod wpływem wojny handlowej USA i Chin

Ceny kontraktów terminowych na soję (CBOT)

Źródło: Datastream, PKO Bank Polski

• Wprowadzenie dodatkowych ceł na

amerykańską soję przez Chiny (wojna handlowa) w 2018 spowodowało spadek jej cen do historycznie niskiego poziomu.

• Amerykański eksport soi w sez. 2018/19 zmniejszył się o 19% r/r. Udział Chin w eksporcie amerykańskiej soi w 2017 wynosił ok 40%.

• Z uwagi na cła i mniejsze zapotrzebowanie paszowe (rozprzestrzeniający się ASF oraz istotny spadek pogłowia świń) sprzedaż soi z USA do Chin, zmalała w sez. 2018/19 o 69,8% r/r. Jednocześnie eksport amerykańskiej soi do UE wzrósł o 77% do 8,6 mln t. (za USDA)

• Z uwagi na eskalujący konflikt handlowy na linii USA-Chiny, spadek chińskiego popytu oraz komfortowy bilans światowy soi, prawdopodobieństwo istotnych wzrostów jej cen jest niskie.

-7000

-6000

-5000

-4000

-3000

-2000

-1000

0

1000

2000

sty-16 lip-16 sty-17 lip-17 sty-18 lip-18 sty-19

tys. t, r/r

Chiny

UE-28

800

1000

1200

1400

1600

1800

sty 12 sty 13 sty 14 sty 15 sty 16 sty 17 sty 18 sty 19

US Cent / bu

Zmiany w eksporcie soi z USA do Chin i UE-28

12

Rynek paszowy w Polsce – wzrost popytu czynnikiem rozwoju

Zużycie paszowe zbóż (tys. ton)

Źródło: IERiGZ-PIB, KE, PKO Bank Polski

• Wzrastająca produkcja mięsa w Polsce

sprzyja wzrostowi popytu na pasze w Polsce.

• Rośnie produkcja mieszanek paszowych, głównie dla drobiu, a w mniejszym stopniu dla trzody i bydła.

• Dynamika spasania ziarna w formie nieprzetworzonej jest znacznie mniejsza niż dynamika jego zużycia do produkcji pasz przemysłowych.

• Procesy koncentracji produkcji zwierzęcej

sprzyjają pionowej integracji rynku – coraz

mniejsza przestrzeń do rozwoju małych

przedsiębiorstw na rynku pasz.

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 szacunek

2018/19 prognoza

zmiana 2018/19 / 2017/18

Zboża (ziarno) 15319 16171 16265 16448 17186 17730 +2,1%

w tym:

mieszanki przemysł. 4906 5430 5755 6025 6336 6630 +3,5%

nieprzetworzone 10413 10741 10510 10423 10850 11100 +1,3%

Produkcja pasz i mięsa wg wagi ubojów

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000 tys. t tys. t

produkcja mięsa w Polsce(uboje) (P)

pozostałe pasze (L)

pasze dla drobiu (L)

pasze dla trzody chlewnej (L)

pasze dla bydła (L)

13

Wyniki finansowe producentów pasz

Relacja cen pasz dla zwierząt do cen pszenicy (śred. skumul. 12 mies)

Źródło: PONT, GUS, MRiRW, PKO Bank Polski

• Wzrost cen zbóż wpłynął negatywnie na

sytuację ekonomiczną producentów pasz dla zwierząt w 1h19. Wskaźnik stopy zysku netto obniżył się o 1,8 pp do 2,4% za sprawą relatywnie silnego wzrostu kosztów (+1,4% r/r) i jednoczesnego spadku przychodów (-0,8% r/r). Relacje cen pasz do cen pszenicy znacząco pogorszyły się w 2019.

• Wzrost cen żywca wieprzowego (a także drobiu) wzmacniający popyt, przy spadku cen surowców paszowych (zboża) oraz prawdopodobnie relatywnie niskich cenach soi sprzyjał będzie poprawie rentowności branży w 2h19 i 1h20.

2016 2017 2018 1h18 1h19

EN Liczba jednostek gospodarczych (szt.) 30 32 28 27 26

CR Wskaźnik płynności bieżącej (%) 2,0 1,8 1,8 1,9 1,9

NPM (ROS) Stopa zysku netto (%) 3,6 3,4 3,2 4,2 2,4

ROE Stopa rentowności kapitału własnego (%) 13,3 13,1 11,5 15,6 8,7

DR (WZA) Współczynnik długu (%) 0,43 0,45 0,44 0,41 0,42

GS Przychody ogółem (mln PLN) 13 775 15 429 15 131 7 419 7 362

TC Koszty ogółem (mln PLN) 13 174 14 789 14 560 7 044 7 144

Wyniki finansowe* branży PKD 10.91 Produkcja gotowej paszy dla zwierząt gospodarskich

*dane dla firm dużych (zatrudniających 50 i więcej osób)

1,0

2,0

3,0

4,0

1,0

1,4

1,8

2,2

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

%

Stopa zysku netto ROS* (P)

ceny mieszankipełnoporcjowej dlabrojlerów / ceny pszenicy(L)

ceny mieszankipełnoporcjowej dla trzody /ceny pszenicy (L)

14

Perspektywy krótkoterminowe

• Zbiory zbóż na świecie w sez. 2019/20 zwiększą się prawdopodobnie o 0,8% r/r, głównie w wyniku większych zbiorów pszenicy (o 4,2% r/r).

• Wzrost produkcji na świecie przełoży się na spadki cen zbóż podstawowych w sez. 2019/20. Cena skupu pszenicy w Polsce może być niższa o 10-15% w porównaniu do sez. 2018/19. Z drugiej strony mniej komfortowy bilans kukurydzy (spadki produkcji głównie w USA) będzie oddziaływał w kierunku wzrostu jej cen. Podwyżek można oczekiwać na rynku rzepaku i soi, choć jej ceny z uwagi na konflikt handlowy USA i Chin oraz wysoką światową podaż mogą pozostać relatywnie niskie.

• W Polsce zbiory zbóż podstawowych mogą wzrosnąć o 8% r/r, choć z uwagi na suszę będą niższe o 5% w relacji

do średniej w latach.

• Popyt na zboża z Polski może zwiększyć się m.in. z uwagi na mniejsze dostawy z Rosji, choć z uwagi na wyższy poziom zbiorów konkurencja ze strony producentów unijnych (głównie we Francji) nasili się. IGC przewiduje, że unijny eksport pszenicy w sez. 2019/20 zwiększy się o 6% r/r, choć pozostanie znacznie niższy niż w latach 2013-2016.

• Niższe ceny zbóż w warunkach wysokiego popytu w sektorze produkcji zwierzęcej (rosnąca produkcja w Polsce

oraz wysokie ceny mięsa, n.in. wieprzowiny) poprawiać będą rentowność produkcji pasz.

15

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000026438; NIP: 525-000-77-38 REGON: 016298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 250 000 000 zł.

Zastrzeżenia prawne