CIJENE

U meusobnom odnosu prodavca i kupca formiraju se cijene. Porast tranje utie na poveanje cijene, a pad tranje izaziva opadanje cijene. Obrnuta situacija je ako ponuda raste cijene padaju smanjenje ponude dovodi do rasta cijena. Cijena robe pokazuje ega mora da se odrekne kupac da bi dobio odreenu robu ili uslugu.

Naela na kojima poiva politika cijena su:

naelo slobodnog formiranja cijena koje podrazumijeva punu slobodu subjekta da na osnovu ponude i potranje odreuje cijenu; naelo kontrolisanih cijena podrazumijeva kontrolu i upliv drave u formiranje cijena; naelo administrativnih cijena znai da ih odreuje odgovarajui dravni organ; naelo planskih cijena odreenih planom dravnog organa; garantovane cijene su cijene koje garantuje drava; formiranje cijena na osnovu bazne take .

Vrste cijena

Ekonomske ili slobodno odreene cijene

formiraju se prvenstveno pod uticajem ekonomskih kriterijuma koji se manifestuju preko trita, naroito ponude i tranje. Administrativne cijene, meutim, odreuje neki administrativni organ da bi se postigli neki opti ekonomski, socijalni, politiki ili neki drugi drutveni ciljevi.

Metodi odreivanja administrativnih cijena

Maksimalne ili plafonirane cijene odreuju se tako to se odredi gornji plafon visine cijena. Mimo toga plafona cijene ne mogu rasti. Minimalne cijene odreuju se tako to se odreuje donja granica ispod koje cijena ne moe da ide. Metod fiksnih cijena - tano se utvrdi fiksna cijena po kojoj se neki proizvod mora prodavati.

Damping cijene su nie od od prodajnih

cijena konkurentskih proizvoda, a ponekad ak nie i od same cijene kotanja date robe. Njihovi je cilj da istisne konkurente i da stekne monopolski poloaj na tritu da bi kasnijim podizanjem cijena nadoknadili ranije gubitke.

1.

2.

3.

Kada preduzee ili grupa preduzea utiu na trinu cijenu robe ili usluga dolazi do ostvarivanja monopolske moi i monopolskih cijena. Uslovi koji do toga dovode su: kada je jedno preduzee dovoljno mono i veliko da bi to uinilo, kada to preduzee ili grupa imaju pravo na patent koje daje ekskluzivno pravo korienja tehnike proizvodnje, kada su visoki trokovi transporta koji postiu lokalne monopole.

Monopolska cijena sadri u sebi: trokove, profit, monopolski profit, a nekada i monopolski ekstra profit. Ima situacija kada u nekoj grani privrede jedno preduzee izvri promjenu cijena koju zatim prihvate i ostale kompanije je tzv. cjenovno liderstvo. Ima vie oblika kroz koje se moe iskazati cjenovno liderstvo. To su: Dominantna kompanija dominira na tritu i kao monopolista odreuje cijene nakon to utvrdi obim ponude malih konkurentnih kompanija. Barometarsko liderstvo se odlikuje promjenom identiteta lidera. Trajno liderstvo u cijenama je kada oligopoli ili nekoliko kompanija u njima imaju slino trino uee, tranju i trokove. Pod takvim uslovima promjena cijena jedne kompanije odraava elju i drugih da to uine.

Sistem kontrole

Centralna banka Komisija za hartije od vrijednosti Revizorske kue Inspekcije : trine, finansijske, devizne, poljoprivredne, saobraajne i sl.

Mikroekonomski agregati

Preduzee predstavlja pravno lice koje transformie inpute i aute i obavlja djelatnost radi sticanja profita. Preduzeca moraju imati: imovinu, vlasnika i cilj ponaanja Finansijski izvjetaj koji utvruje dobitak ili gubitak naziva bilans uspjeha preduzea. Izvjetaj koji utvruje stanje imovine preduzea naziva se bilans stanja preduzea.

Aktiva, pasiva, neto imovina Dobit = Ukupan prihod Trokovi Ukupan prihod = Cijena * koliina robe Ukupan troak = plate * broj zaposlenih + troak kapitala * koliina kapitala Vrijednost aktive = vrijednost obaveze + neto imovina Neto imovina = vrijednost aktive vrijednost obaveza

TrokoviTroak je mjera onoga ega se morate odrei kako biste dobili neto drugo bilo putem kupovine, razmjene ili proizvodnje. Eksplicitni trokovi su trokovi ulaznih elemenata u proizvodnji koji zahtijevaju novani izdatak preduzea. Implicitni trokovi su trokovi ulaznih elemenata u proizvodnji koji ne zahtijevaju novani izdatak preduzea. To je situacija kada za svoju firmu odraujete posao za koji bi neko drugi traio naplatu.

Fiksni trokovi su trokovi koji se ne

mijenjaju kada preduzee promijeni proizvedenu koliinu proizvoda. Fiksni troak je onaj troak koji se pojavljuje ak i onda kada predeuizee ne radi i isti je bez obzira na to kolika se koliina robe proizvela. To bi npr. bila zakupnina. Varijabilni trokovi su oni trokovi koji se mijenjaju sa promjenom koliine proizvedene robe. Varijabilni trokovi su trokovi materijala, trokovi rada koji se moraju mijenjati sa promjenom koliine proizvoda. Ukupan troak preduzea jednak je zbiru fiksnih i varijabilnih trokova.

Oblici organizovanja privrede

Preduzetnik Ortako drutvo OD Komanditno drutvo KD Akcionarsko drutvo AD Drutvo sa ogranienom odgovornou DOO Djelovi stranih drutava

PREDUZETNIK

Preduzetnik je fiziko lice koje se trajno bavi privrednom djelatnou radi sticanja profita a tu djelatnost ne obavlja za tu raun (ve u svoje ime i za svoj raun) Za sve obaveze u vezi sa privrednom djelatnou koju obavlja odgovara lino, direktno i neogranieno cijelom svojom imovinom ini jedno tijelo sa preduzeem/radnjom koje osniva Registracija je fakultativna(uz izuzetak)

Prednosti

Nedostaci

Niski trokovi osnivanja Jednostavnost forme Fleksibilnost Poslovni ugled Poreske olakice-nema dvostrukog oporezivanja Sistemske mjere drave u cilju podsticanja preduzetnitva

Za obaveze odgovara cjelokupnom svojom imovinom-nema pravni subjektivitet Sam sebe finansira a teko dobija kredite Nije trajan oblik obavljanja djelatnostiprestaje smru

DRUTVA LICA KAPITALA (OD, KD)

DRUTVA (DOO, AD)

Intuitu personae

(poznanstvo, povjerenje) Teko je prenosiv udio u drutvu Smrt lana drutva dovodi do prestanka drutva Neogranieno odgovaraju za obaveze drutva Nemju svojstvo pravnog lica Nemaju posebne organe Istaknuto im je ime u firmi Glasanje po glavi

Iezavaju personalna svojstva a dominira kapital Lako se prenosi udio

Drutvo ne prestaje zbog injenice smrti Odgovaraju do visine uloga Imaju svojstvo pravnog lica Imaju posebne organe lanovi mogu biti anonimni Glasanje po kapitalu

ORTAKO DRUTVOOrtakluk je odnos 2 ili vie lica koja obavljaju privrednu djelatnost u cilju sticanja profita.

Nastaje po sili zakona, na osnovu injenica i radnji pojedinaca...nije potreban pisani ugovor moe i usmeno ili konkludentnim radnjama. Registracija je fakultativna i deklarativna.

INTERNI ODNOSI ORTAKA

Princip slobode ugovaranja imovina ortakluka- ulozi ortaka u novcu, stvarima, pravima, radu i uslugama Princip jednakosti uloga i ravnopravnosti ortaka Dobit i gubitak snose na jednake djelove Mora prenijeti firmi svu korist iz posla vezanog za ortakluk Obaveza lojalnog ponaanja Nema organe, glasanje po glavama Pravo na obavjetavanje

PRESTANAK Istekom vremena Po izvrenju posla Smru i steajem ortaka

ne mora prestati

Obavjetenjem od strane jednog ortaka Odlukom ostalih ako je udio jednog predmet izvrenja u posebnom postupku (privatni dug) Nastupanjem dogaaja koji poslovanje ini nezakonitim: spadne na jednog, novi zakon... Odlukom Privrednog suda

KOMANDITNO DRUTVOKD je drutvo jednog ili vie lica koja se zovu komplementari i jednog ili vie lica koja se zovu komanditori i kolektivno se nazivaju firma Najmanje dva lica sa razliitim statusom

KOMPLEMENTARI

KOMANDITORI

NEOGRANIENO SOLIDARNO ODGOVARAJU Uestvuju linou Stoji im ime u nazivu BAVE SE POSLOVOENJEM I UPRAVLJANJEM Obavezu davanja informacija DAJU SAGLASNOST KOD STICANJA SVOJSTVA LANA DRUTVA Vre likvidaciju drutva

ODGOVARAJU DO VISINE ULOGA Uestvuju kapitalom Ime im ne smije biti u nazivu NE MOGU VODITI POSLOVE DRUTVA (protest i tuba) Pravo na obavjetavanje i inicijativu MOGU PRENIJETI UDIO SAMO UZ SAGLASNOST KOMPLEMENTARA Ne mogu biti likvidatori

Registracija je obavezna a ne fakultativna zbog poloaja komanditiora. Dva sluaja kada se poloaj komanditora izjednaava sa komplementarom- ako upravlja drutvom i ako istakne svoje ime u firmu NE PRESTAJE: smru, steajem, poslovnom nesposobnou komanditora, niti komanditor ima pravo da likvidira drutvo obavjetenjem, ili zbog udjela drugog komanditora.

DOODOO mogu osnovati fizika i pravna lica, jedno ili vie lica ulaganjem sredstava u drutvo radi sticanja profita a njegovi lanovi odgovaraju do visine uloga (ogranieno) Osnivanje ugovorom ili odlukom o osnivanjupotpisuju osnivai ali ne i budui lanovi ULOG skup imovinskih vrijednosti UDIO skup imovinskih i upravljakih prava Jedinstvenost udjela jedan lan - jedan udio - vie glasova po kapitalu

Osnovni kapital 1 euro Maksimalan broj lanova 30 Kapital drutva se sastoji od uloga primljenih od osnivaa i lica koja su poznata najmanje jednom osnivau i koja su lino pozvana od strane osnivaa da postanu ulagai Pravo pree kupovine (30 dana)

Registracija obavezna i konstitutivna zbog svojstva pravnog lica i ograniene odgovornosti CRPS-u se dostavlja: osnivaki akt, statut, lista osnivaa i lanova, ime izvrnog direktora, zastupnici...i sve kasnije izmjene i dopune

ORGANI

Izvrni direktor (obavezan), skuptina i odbor direktora (neobavezni).

PREDNOSTI:

Pogodan oblik za mala i srednja preduzea Mali osnovni kapital Ograniena odgovornost Povezanost i povjerenje meu lanovima

AKCIONARSKO DRUTVO

Akcionarsko drutvo je drutvo fizikih ili pravnih lica koje se osniva u cilju obavljanja privredne djelatnosti a iji je kapital podijeljen na akcije. AD je pravno lice koje je svojom imovinom potpuno odvojeno od akcionara te akcionari odgovaraju do visine svojih uloga. Svojstvo pravnog lica stie registracijom (obavezna je, dostavljaju se svi relevantni podaci).

KARAKTERISTIKE

AD je drutvo kapitala (udruivanje kapitala) Posluje pod realnom firmom Posjeduje pravni subjektivitet Fiksiran osnovni kapital (min 25000 eura) Glavnica kapitala podijeljena je na akcije Moe uvjek poveati kapital i pribaviti fin. sred. Obavlja bilo koju profitabilnu privr. djelatnost Otvoreno (negocijabilnost akcija) Ureeno preteno imperativnim normama

DJELOVI STRANIH DRUTAVA

Dio drutva osnovanog i registrovanog izvan CG, a obavlja djelatnost u CG Mora uskladiti poslovanje sa naim zakonima i registrovati se u CRPS

Biznis

Biznis je ekonomska djelatnost usmjerena na stvaranje dobiti. U irem znaenju biznis oznaava svaki posao, odnosno angaovanje u poslovnim odnosima. Funkciju biznisa i biznismena teko je odvojiti od funkcije preduzetnitva i preduzetnika ali postoji razlika.