· web viewburada kumanda, elektronik olarak uzaktan kumanda edilir. tezgahın bir elektronik...

Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

ORYANTASYON EĞİTİMİ DENEY FÖYÜUygulama Alanı Mekanik Atölye 2

Uygulama Alt Alanı Tezgahların Tanıtımı

Toplam Uygulama Uzunluğu (Saat) : 8 Saat

Uygulamayı Yapacak Görevli:Dr. Şerafettin EKİNCİ

Arş. Gör. Eyüb CANLI

Yapılacağı Yer Teknoloji Fakültesi Ek Binası

Tanımı

Makine mühendisliğinin ilgilendiği alanlarda imalata dönük kullanılan talaşlı üretim

tezgâhlarının mühendislik formasyonu almaya aday öğrencilere uygulamalı ve görsel

olarak tanıtılmasıdır.

Amacı

Uygulamanın amacı mühendislik formasyonu almaya aday olan öğrencilere makine

mühendisliğinin imalat alanındaki talaşlı imalat tezgâhları hakkında uygulamalı

deneyim kazandırmaktır. Böylece gelecekteki iş hayatlarında karar alma

süreçlerinde talaşlı imalat teknikleri ile kesişen durumlarda yorum yapma ve fikir

yürütme yeteneği kazanmış olacaktır. Sorun çözmek için soruna daha kısa sürede

adapte olabilecektir.

Uygulama Süreci

1. Saat İş Güvenliği Kural ve Hazırlıkları2. Saat Tezgah Bakım ve İşe Hazırlama3. Saat Torna Kullanımı4. Saat Torna Kullanımı5. Saat Freze Kullanımı6. Saat Freze Kullanımı7. Saat Matkap Kullanımı8. Saat Matkap Kullanımı

Uygulama Araç ve Gereçleri

1


Malzemeler: Ekipmanlar: Torna Tezgahı Freze Tezgahı Matkap Tezgahı

Konular

İş Güvenliği Kural ve Hazırlıkları

Tezgah Bakım ve İşe Hazırlama

Torna Tezgahı

Freze Tezgahı

Matkap Tezgahı

Tezgahlarda kullanılan Donanım

Talaş Kaldırma İşlemi

Ders Çıktıları1. İş Güvenliği Kural Ve Hazırlıkları2. Tezgah Bakım Ve İşe Hazırlama3. Torna Tezgahı Hakkında Deneyim4. Freze Tezgahı Hakkında Deneyim5. Matkap Tezgahı Hakkında Deneyim6. Tezgahlarda kullanılan Donanım Hakkında Deneyim7. Talaş Kaldırma İşlemi Hakkında Deneyim

İhtiyaç Listesi1.2.

2


TEZGÂHLARIN TANITIMI

TORNALAMA

Parçaya kesici alet yönünde bir hareket vererek talaş kaldırmaya tornalamak, bu işlemleri

yapan tezgahlara da torna tezgahları denir.

Tornada genellikle eksenel hareketle dış iç kısımlarda silindirik ve konik yüzeyler işlenir.

Ayrıca çeşitli profillerde vida açma, matkapla delik delme, kılavuz salma, işlemlerinin

yanında taşlama, frezeleme, profil tornalama, yay sarma, demir, çelik, ağaç, plastik alaşımlar

ve yumuşak gereçlere istenilen şekil ve biçim verme işlemleri uygulanabilir.

Endüstrinin gelişmesine paralel olarak ilk ilkel torna tezgahlarından günümüz teknolojisi

hidrolik kumandalı ve nümerik kontrollü takım tezgahlarını geliştirmiştir.

TORNA ÇEŞİTLERİ

1. Saatçi Tornası

2. Masa Tornası

3. Üniversal Torna Tezgahı

4. Hidrolik Kumandalı Torna Tezgahları

5. Elektronik Kontrollü Torna Tezgahları

6. Özel Torna Tezgahları

· Rovelver Torna Tezgahları

· Otomatik Torna Tezgahları

· Düşey Torna Tezgahı

· Hava Tezgahı

· Kopya Tezgahı

· Sırt alma Tezgahı

· Kam Tezgahı

· Üretim tipi Tezgahı

Üniversal Torna Tezgahı:

Torna tezgahlarında yapılması gereken, çok amaçlı bütün işlemleri yapabilen geliştirilmiş bir

torna tezgahıdır. Küçük masa tornalarından, ağır iş tornalarına kadar olmak üzere değişik

ölçülerde yapılır.

3


Geliştirilmiş bazı tiplerinde arabanın boyuna ve enine hareketini otomatik olarak durdurma

dayamaları vardır. Ayrıca ilave edilen aparatlarla çeşitli profildeki iş parçaları bu tezgahlarda

işlenebilmektedir. Örneğin üzerine hidrolik bir kopya başlığı bağlanarak çok sayıdaki özdeş

parçaları az zamanda tornalamaya elverişli hale getirilebilirler. Genel olarak, çeşitli işlemlerle

talaş kaldırılması gereken hallerde ve değişik adımlı vidaların açılmasında yüksek verimle

çalışırlar.

Hidrolik Kumandalı Torna Tezgahları:

Hidrolik düzenli torna tezgahlarının üzerinden, dişli çark düzenleri hemen hemen tamamen

kaldırılmıştır. Hidroliğin sonsuz uygulama alanı ve kumanda kolaylığı bakımından, torna

tezgahlarının bütün çalışma prensipleri hidrolik güç ile sağlanabilmektedir. Bu tezgahlarda hız

ayarı dahi hidrolik güç ile sağlanabilmektedir.

Hidroliğin torna tezgahlarında avantajı, titreşimsiz çalıştıklarından çok hassas ve düzgün

yüzeyler işlemek için oldukça elverişlidir. Hidroliğin az yer kaplaması ile tornaların yapısı

küçülmüştür.

Elektronik Kumandalı Torna Tezgahları :

Elektronik kumandalı torna tezgahlarının çalışma prensipleri, hidrolik düzenle çalışırlar.

Burada kumanda, elektronik olarak uzaktan kumanda edilir. Tezgahın bir elektronik beyni ve

üzerinde numaratörleri vardır.

Bu tezgahlarda prensip olarak (x, y, z) eksenlerine göre uzaktan kumandalı olarak iş

ayarlaması yapılır. İş parçasının teknik resmine göre nümerik tablodan tuşlara basılarak bir

defa ayarlandıktan sonra çok sayıda özdeş parçalar seri olarak işlenir.

Günümüzde bilgisayar mühendisliği dalı geliştirilerek, nümerik kontrollü ve bilgi işlem

makineleri çalıştırılması da kolaylaştırılmıştır.

ÜNİVERSAL TORNA TEZGÂHININ BAŞLICA KISIMLARI

Bir torna tezgahı şu parçalardan oluşur:

1) Gövde

2) Fener mili ve kutusu

3) Hareketli punta

4) Ayna (veya sabit punta)

4


5) Talaş mili

6) Ana mil

7) Norton kutusu

8) Araba

9)Kalemlik

10) Elektrik Motoru

11) Avadanlıklar

· Aynalar

· Sabit yataklar

· Gezer yataklar

· Pensler

· Mandren

· Katerler

· Fırdöndü

Gövde: İki parçadan oluşmuştur. Birincisi ayaklar ikincisi ise hareket organlarını taşıyan

kayıtlardır. Yekpare dökümden yapılmıştır. Gövde, tezgahın bütün parçalarını ve çalışma

esnasında meydana gelen kuvvetleri taşır.

Fener Mili ve Kutusu : Fener mili kutusu, torna tezgahının sol tarafında sabit bir şekilde

montaj edilmiştir. Dişli çark tertibatları ile dönen fener milini taşır. Fener mili, fener

kutusunun uçlarında bulunan iki yatak üzerinde dönen bir mildir. Fener milinin ön kısmına

çeşitli aynaların bağlanmasına imkan verecek şekilde biçim verilmiş veya bir kısmına üçgen

profilli vida çekilmiştir. Fener milinin salgısız dönmesi, ekseninin gövde kayıtlarına paralel

olması ve yataklarının ayarlanmış olması gerekir. Aksi halde torna tezgahından düzgün bir iş

elde edilemez.

Hareketli punta: Farklı uzunluklarda iş parçalarının puntalar arasına bağlanabilmesi için kızak

yolları üzerinde kaydırılabilir. Punta, punta zarfı içindeki yuvasına bir Morse koniği yardımı

ile tespit edilir. Punta zarfı ile beraber el çarkı yardımı ile ileri geri alınabilir.

Talaş mili: Üzerinde boydan boya bir kama yuvası açılmış bulunan ve kızaklar boyunca

devam eden uzun bir milden ibarettir. Milin dönmesi kama yuvası sayesinde, hareketin araba

üzerindeki tahrik tertibatına geçmesini sağlar.

Ana Mil: Üzerinde boydan boya vida açılmış bulunan ve talaş milin paralel uzanan bir

mildir.Ana milin vazifesi torna üzerinde vida açmayı sağlamaktır, yani vida açma sırasında

gerekli ilerlemeyi verir.

5


Norton Kutusu: Vida adımlarını ayarlamak ya da talaş ilerlemelerini elde etmek için ana mil

ile talaş miline hız vermeye yarar. Gövdesi içerisinde ilerleme miktarlarını sağlayan ve fener

mili devir sayısı ile vida adımları arasındaki oranı değiştirmeye yarayan, diş sayıları çeşitli

olan dişli çark grubundan ibarettir.

Araba: Gövdenin üst kısmına kızaklanmış ve el tekerinin hareket ettirdiği dişli ve gövdedeki

kremayer vasıtası ile sağa ve sola kaydırılabilir. Alt kısım, üst kısım ve pabuç olmak üzere üç

kısımdır.Üst kısım alt kısıma bir kırlangıç kuyruğu vasıtasıyla sağa sola hareket ettirile

bilir.Pabuç üst kısma konmuş bir vida vasıtasıyla kalemi sıkar.

Kalemlik: Torna kalemlerinin veya katerlerin sağlam ve uygun konumda bağlanmasına

yararlar. Bir eğrisel yüzeyli gövde ve sıkma vidasından ibarettir.

Elektrik Motoru: Tezgah ilk hareketini elektrik motorundan alır. Daha sonra diğer işlemler

çeşitli mekanizmalar aracılığı ile yaptırılır. Hidrolik sistemle çalışan torna tezgahlarından

dönme hareketi ve hız ayarlamaları hidrolik güç ile sağlanmaktadır.

Avadanlıklar :

Ayna: Kısa ölçülü iş parçalarını bağlamaya ve döndürmeye yarayan elemandır. Aynaların

üzerine iş parçaları salgısız ve güvenli bağlanmalıdır. Güvenli bağlanmadığı taktirde iş

parçası bozuk çıkar veya yerinden fırlayabilir.

Sabit Yataklar: Uzun silindirik iş parçalarını desteklemek için torna kayıtları üzerine tespit

edilir. Üç ayağı vardır.

Gezer Yataklar: Araba üzerine bağlanır ve onunla birlikte hareket eder. İş parçasını

destekleyen iki ayağı vardır. İş parçasının işlenmiş yüzeyi bu iki ayak yüzeyine dayandırılır.

Pensler: Yuvarlak, kare ve altıgen kesitli düzgün iş parçalarını torna tezgahına kolay ve hassas

bağlamak için kullanılırlar. Hassas oluşları ve parçayı tutma şekilleri nedeniyle kolayca

merkezlemeyi sağlarlar.

Mandren: Matkap tezgahlarında kullanılan mandrenlerin aynısıdır. Yalnız tornanın fener mili

ucuna vidalanması için iç kısmına diş açılmıştır. Küçük çaplı iş parçalarını tornalamak için

elverişlidir.

Kater: Torna kalemlerinin kalemliğe düzgün bir şekilde bağlanması için kullanılır. Kalem

biçimine ve ölçüsüne uygun olarak kare kesiti delikleri veya kanalları vardır.

Fırdöndü: İki punta arasında tornalanacak olan iş parçasına, fırdöndü aynasındaki dönme

hareketini iletmek için kullanılır.

6


PROFİLLERİNE VE İŞLEME YERLERİNE GÖRE KALEMLER

1) Doğru sağ kaba talaş kalemi.

2) Keski kalemi.

3) Eğri sağ kaba talaş kalemi.

4) Basamaklı sol yan kalem.

5) Sivri perdah kalemi.

6) Vida kalemi

7) Doğru yan kalem

1) Kaba talaş kalemi: İş parçası üzerinden kaba talaş alınacağı zaman bu kalemler kullanılır.

Sağ kalem ve sol kalem olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Sağ kalem sağdan sola, sol kalem

soldan sağa kesme işlemi yapar.

2) Keski kalemi: Silindirik parçalara kanalar açmak ve kesme işlemini yapmak için kullanılır.

3) İnce talaş kalemi: Bu kalemler kaba talaş kalemlerine çok benzer. Yalnız uç yuvarlağı daha

fazladır.

4) Vida kalemleri: Açılacak vidanın çeşidine göre iki çeşittir. Ayrıca çekilecek vidanın erkek

veya dişi olmasına göre değişir.

5) Delik kalemleri: Delik tornalamada kullanılırlar. Önce matkapla, işlenecek çaptan daha

küçük delik açılır sonra açılmış olan bu delikten talaş kaldırılarak genişletmek ve asıl ölçüye

getirmek için delik kalemi kullanılır.

6) Profil (form) kalemleri: Köşe kavisleri, silindirik ve konik kesitlere açılan oyuk çıkıntıların

meydana getirilmesinde ve genellikle fazla büyük olmayan profillerin işlenmesinde

kullanılırlar.

7) Punta matkabı: Torna tezgahında puntaya alınmak suretiyle işlenecek parçaların alın

yüzeyine punta deliği açmak için kullanılırlar.

FREZELEME

Kendi ekseni etrafında dönen freze çakısının altından iş parçasının ileri-geri hareketi

sayesinde yapılan talaş kaldırma işlemidir. Kesme hareketi takım tarafından, ilerleme hareketi

ise iş parçası tarafından yapılır. Freze ile düz yüzeyler eğrisel yüzeyler, dişli çarklar ve

kanallar açılır.

Freze işlemlerini iki grupta toplayabiliriz.

7


Çevresel Frezeleme: Freze çevresindeki kesici dişler talaş kaldırır ve meydana gelen yüzey,

çakının dönme yüzeyine paraleldir. Bu usulle düzlemsel ve profilli yüzeyler elde edilir.

Alın Frezeleme: Freze çakısının alnındaki ve çevresindeki kesici dişlerin ortak etkisiyle elde

edilen yüzey, çakının dönme eksenine dikeydir. Özellikle kesme işleminin büyük bir kısmı

çevredeki dişler tarafından yapılır ve alındaki dişler de ince işleme etkisi yapar.

FREZE TEZGÂHI ÇEŞİTLERİ

Çeşitli tip ve ölçülerde pek çok freze tezgâhları varsa da bunların çoğu birbirine benzer.

Sütunlu ve konsollu olanlar çoğunlukla okul ve endüstri atölyelerinde kullanılır. Sütunlu ve

konsollu denmesinin sebebi, fener milinin bir sütun içine yerleştirilmiş olmasındandır.

Freze tezgâhlarını yapılarına göre dört grupta incelemek doğru olur:

1. Sütunlu ve konsollu tip freze tezgahları

· Yatay freze tezgahı

· Düşey freze tezgahı

· Üniversal freze tezgahı

2. İmalat ve gövde tipi freze tezgahları

3. Planya tipi freze tezgahları

4. Özel freze tezgahları

· Kopya freze tezgahları

· Elektronik ve hidrolik kumandalı freze tezgahları

Sütunlu ve Konsollu Tip Freze Tezgahları

a.Yatay Freze Tezgahı:

Freze çakılarının takıldığı malaya milli yataya paraleldir. Bunlar tek tek işlenen parçaların

yapımında olduğu kadar, seri imalat için de elverişli tezgahlardır. Tezgahın tablası el veya

otomatik olarak ilerletilir. Tabla aşağı yukarı ve sağa sola hareket ettirilir. Elektrik

motorundan aldığı hareket, hız kutusu vasıtası ile malafa miline iletilir ve çeşitli devir

sayılarında işlemler yapılır. büyük yapılı tezgahlarda tablanın rahat hareketi için ayrıca bir

elektrik motoru daha vardır.

b. Düşey Freze Tezgahı:

Bu tezgahlarda, freze çakısının takıldığı başlık ve konumu yataya dik durumdadır. Ayrıca

başlığı çeşitli açı altında dönebilen tezgahlar da açılı işlemler yapmak mümkün olmaktadır.

Başlığın dönmesiyle yatay ve düşey konumdaki bütün işlemler yapılabilir. Tezgahın tablası

8


yatay frezede olduğu gibi hareket ettirilir. Pirinç, bronz olmaları kullanma alanını

genişletmiştir.

c. Üniversal Freze Tezgahı:

Bu tezgah, yatay ve düşey freze tezgahlarının bir arada düşünülmüş ve geliştirilmiş halidir. Bu

tezgahlarda tablanın sağa ve sola 45° dönmesi sağ ve sol helis dişlerin otomatik bir şekilde

açılması en önemli özelliklerindendir.

Tablanın elle veya otomatik olarak hareketi sağlanabilir. Tablanın eğiklik konumunun

rahatlıkla temini için açılı bölüntüler yapılmıştır.

İmalat ve Gövde Tipi Freze Tezgahları:

Yalnız seri üretim yapan fabrikalarda kullanılır. Tezgahın sabitleştirilmiş bir tabla desteği

veya gövdesi vardır. Tabla yatay olarak ileri geri hareket edebilir. Fener mili, özel kutu

biçimindeki bir araba içine bağlanmıştır. Freze çakısının içeri veya dışarıya doğru ayarları

fener milinin hareketi ile sağlanır. Tezgah bir kere hazırlandıktan sonra, işlem kısmen veya

otomatik olarak yapılır. bundan sonra tezgahta yalnız iş parçasının bağlanması ve sökülmesi

gibi hazırlıklar yapılır.

Planya Tipi Freze Tezgahları:

Bu tip freze tezgahı, en ağır cinsten işler için kullanılır. Bu bir dereceye kadar planya

tezgahına benzer. Fakat bunun yatay ve yan sütunları üzerinde bağlanmış freze tezgahı

başlıkları vardır. Büyük veya oldukça uzun iç parçaları üzerine aynı zamanda birçok işlemleri

uygulamak için kullanılır.

Özel Freze Tezgahları:

a. Kopya Freze Tezgahı:

Kopya freze tezgahlarında freze çakısı, bir şablon veya mastar kalıbı özel hazırlanmış bir

pimle, hidrolik güç yardımıyla izlemesidir. Kopya tezgahlarında düzenli ve güçlü ilerleme,

sonsuz ayar imkanı ancak hidrolik güçle sağlanabilir. Endüstride belirli profilde çok sayıdaki

iş parçasını özdeş olarak işleyebilmek için kopya tezgahlarından yararlanılır. Dikiş makinesi,

silah ve çeşitli makine parçaları ile kalıp parçaları ile kalıp yapımında elverişlidir.

9


b. Elektronik ve Hidrolik Kumandalı Freze Tezgahları :

Dişli çark sistemlerinin büyük ölçüde kalktığı bu tezgahlarda, kumanda elektronik ve hidrolik

olarak yapılmaktadır. Çalışma sistemleri tamamen hidrolik olarak donatılmıştır. Bu

tezgahlarda kumanda kolaylığı ve zaman tasarrufu ile çok düzgün ve hassas işler elde etme

imkanı vardır.

FREZE TEZGAHININ ÖNEMLİ KISIM VE PARÇALARI

a. Gövde: Büyük iş parçalarının zorlanmasına dayanabilecek şekilde imal edilir. Tezgahın en

büyük kısmını teşkil eder. Font dökümden yapılır.

b. Konsol: Üzerinde arabayı ve tablayı taşıyan destekli, dik doğrultuda aşağı ve yukarı hareket

eder. Fonttan yapılır.

c. Araba: Tezgahın enine hareketini sağlayan elemandır. Yatay ve düşey freze tezgahlarında

bulunur.

d. Tabla: Konsolun üzerine yerleştirilmiş, sağa sola hareket eden, iş parçasının üzerine

bağlandığı tabladır. İş parçasını ve çeşitli aygıtları bağlayabilmek için tablanın üzerine T

kanalları açılmıştır. Alt tarafına da hareketini sağlayabilmesi için kırlangıç kuyruğu kanallar

açılmıştır. Fonttan yapılır.

e. Yardımcı aygıtlar:

Başlık: Özel bir şekilde hazırlanan başlıklar, gövdenin başlık bağlanan kısmına bağlanarak

tezgahın kapasitesini yükseltir. Ayrıca değişik işlere göre geliştirilmiş değişik biçimli

başlıklar geliştirilmiştir.

Döner Tabla: Sonsuz vida ve çark sistemi ile 360° döndürülebilen döner tablalar, tezgahın en

önemli kısımlarından biridir. Büyük yapılı döner tablalar, hız kutusundan aldığı hareketi

otomatik olarak döndürme imkanı vardır. Üzerine iş parçası bağlanabilmesi için, tablada

olduğu gibi T kanalları vardır. Döner tabla ile işlerin döndürülerek açılması ya da açılı

işlemler işlemek için elverişlidir.

Malafalar ve Yatakları: Malafalar, üzerine freze çakılarının bağlandığı bir mildir. İşin

tabladaki konumuna göre çakının nereye bağlanacağını tespit için kısa boyda ve çok sayıda içi

boş silindirik parçalardan ibaret olan bileziklerle tespit edilir. Bu bilezikler standart

yapılmışlardır. Yan yana takılarak freze çakısı aralarına kamalanırlar. Malafa yatakları, freze

tezgahı üzerinde iki adet bulunur ve tezgahın sarsıntısız, düzenli çalışmasını temin ederler.

10


Divizör ve Gördüğü İş: İş parçasının çevresine eşit bölüntülü kanallar veya yüzeyler işlemek

için hem tespite hem de döndürmeye yarayan aygıttır. Bunun bir bölme başlığı ve karşılık

puntası vardır. İş parçası iki punta arasına bağlanır ve işlem yapılır. bu aygıtla bir mil veya

cıvatanın ucuna kare veya altıgen baş işlemek, rayba veya kılavuz olukları açmak, ayrıca her

çeşit dişli çarkların dişlerini açmada kullanılır.

FREZE TAKIMLARI

Frezelerde kullanılan kesici takımlara freze çakısı veya kısaca freze denir.

Freze tezgahlarında kullanılan başlıca freze çakıları şunlardır: Silindirik frezeler kanal

frezeleri, alın frezeleri, açı frezeleri, parmak frezeler, t frezeler, modül frezeler profil frezeler,

testere frezeler.

Diş biçimlerine göre:

1) Sivri dişli freze çakıları

2) Sırtı eksantrik torna edilmiş freze çakıları

3) Takma dişli freze çakıları

Silindirik freze çakıları: Dişleri çevre dış yüzeyi üzerindedir. Bunlara iş parçalarının düzlem

yüzeyleri işlenir. Bunlara vals frezeleri de denir.

Kanal frezeler: Kanal açmak veya mevcut kanalı genişletmek için kullanılır.

Açı frezeleri: Açılı kanalların veya açılı kenarların işlenmesinde kullanılır. Tek ve çift açılı

türleri cardır. Bu frezeleri her birinin açısı ayrı ayrı olup üzerine yazılmıştır.

Alın frezeleri: Hem çevre hem de bir alın yüzüne diş açılmıştır. Bunlara aynı anda iş

parçasında birbirine dik iki yüzeyi işlemek mümkündür.

Parmak frezeler: Saplı olan silindirik frezelerdir. Kama kanalı, çeşitli kanallar herhangi bir

biçimdeki delikleri işlemek için kullanılırlar.

Modül frezeler: Standart olan dişli çark profillerinin açılmasında kullanılır. Diş

büyüklüklerine göre normlaştırılmış olup her normda 8 freze bulunur.

Profil frezeler: Çeşitli biçimlerdeki profillerin işlenmesinde kullanılır. Çok çeşitli biçimlerde

olanları vardır.

T frezeler: Saplı frezelerdir. T kanalların açılmasında kullanılır. Kesici dişler çevre ve iki alın

yüzeyde bulunur.

11


MATKAPLAMA

Kendi ekseni etrafında dönen matkap ucuyla veya başka bir takımla, matkap tezgahında

takımın düşey hareket ettirilmesiyle yapılan talaş kaldırma işlemidir.

MATKAP TEZGÂHI ÇEŞİTLERİ

1. El Breyizleri

2. Masa tipi sütunlu matkap tezgâhları

3. Sütunlu matkap tezgâhları

4. Radyal matkap tezgâhı

5. Yatay delik delme tezgâhı

6. Çok milli matkap tezgâhları

7. Hidrolik kumandalı matkap tezgâhları

El Breyizleri

Kolla ve elektrikle çalışanları vardır. Kolla çalışanları basit yapıdadırlar. Bir dayanak,

mandren ve dairesel hareketi sağlayan bir koldan ibarettir. Elektrikle çalışanları ise, kumanda

tertibatı, elektrik motoru ve doğrudan doğruya motor miline takılı bir mandrenden ibarettir.

Masa Tipi Sütunlu Matkap Tezgâhları

Endüstride kullanılan en basit matkap tezgâhlarıdır. Talaşı elle verilen bu tezgâhlara talaş

sesinin duyulmasından dolayı duyarlı tezgâhlar da denir.

Büyük yapılı tezgâhların üzerinde bulunan organların aynısı masa tipi matkap tezgahları

üzerinde de vardır. Masa üzerine montaj edildikleri gibi bir sehpa üzerine de bağlanabilir.

Genellikle 12,5 mm. çapa kadar delikler delinebilir.

Sütunlu Matkap Tezgâhları

Orta büyüklükteki işler için elverişli olan bu tezgâhların çalışma prensipleri masa

matkaplarının aynısıdır. Kayış kasnaklarla veya dişli çarklı sistemle çalışır. Silindirik ve

prizmatik sütunlu olmak üzere değişik tiplerde yapılırlar. Silindirik sütunlularda tablanın

eksen etrafında hareketi kolaylaşırken, prizmatik sütunlularda bu kolaylık yoktur. Yalnız

prizmatik sütunlularda tabla aşağı yukarı hareket eder. Yer tipi olarak sağlam yapılı olan bu

tezgâhlar hassas işler için elverişlidir.

12


Radyal Matkap Tezgahı

Sütunlu matkap tezgâhında, sütun ile matkap mili arasındaki mesafe büyük işler için yeterli

olamaz. Ayrıca ağır parçaları eksenli olarak delmek daha güç, hatta imkânsızdır. Bu

elverişsizlikler, radyal matkap tezgâhları ile giderilmiştir.

Büyük ve ağır parçalar üzerine birden fazla delikler delmek için elverişlidirler. Radyal matkap

tezgâhının geniş bir çalışma alnı vardır. Büyük iş kapasitesi ve ayar kolaylığı bakımından çok

daha büyük ölçülü tezgâhlarının yerini almıştır.

Bu tezgahlar genel olarak bir sütun etrafında 360° dönebilen ve üzerinde yatay kayıt bulunan

bir kol ve bu kolun yatay kaydı üzerinde ileri geri hareket edebilen bir matkap durumundadır.

Çok çeşitli devir sayılarına sahip oluşu hem büyük hem de küçük matkaplarla delmeyi

mümkün kılar. 300-400 mm. derinliğe kadar delikler delinebilir.

Yatay Delik Delme Tezgâhı

Bu tezgâhlarda kesici alet yatay bir eksen etrafında döner. Kesici aleti taşıyan fener mili kendi

taşıyıcısı içerisinde yatay olarak ilerlemektedir. Fener milinin düşey hareketleri de

mümkündür. Delme işleminden başka frezeleme, tornalama ve raybalama işleri de yapmak

mümkündür.

Yatay delik delme tezgâhlarında, diğer tezgâhlarda işlenmesi zor, ağır ve büyük gövdeli

parçalar üzerine delikler açmak mümkün olmaktadır.

Çok Milli Matkap Tezgâhları

Bu tezgâhlar seri imalatta kullanılır. İş parçası üzerinde bulunan birden fazla deliklerin

delinmesi işlemlerinde kullanılır. Miller düşey konumda olmak üzere tek bir tablası vardır.

Mil sayısı 4 ile 48 arasındadır. Çalışma prensipleri bakımından diğer tezgâhların aynısıdır.

Yalnız gördükleri iş bakımından özel bir tezgâhtır.

2’ den 6’ ya kadar çok milli olarak yapılan işlem sıralı tezgahlarda iş parçası delme kalıplarına

bağlanır. Peş peşe gelen işlemler için bir milden ötekine kaydırılarak delme işlemleri

tamamlanmış olur. Bu tür tezgahlara da çok milli matkap tezgahları denir.

13

· web viewburada kumanda, elektronik olarak uzaktan kumanda edilir. tezgahın bir elektronik...

Documents