UVOD U REVIZIJU -NASTANAK, POJAM, VRSTE I CILJEVI

Literatura :

1. Stanišić, M. (2009). Revizija. 3. izdanje, beograd: UNIVERZITET SINGIDUNUM;2. Božić, R; Kondić, N. (2007). Revizija finansijskih izvještaja – vodič kroz praktičnu reviziju. 2. izmjenjeno i dopunjeno izdanje. Banjaluka: EFBL i SRR RS; 3. Hahayes, R.; Schilder, A.; Dassen, R., Wallage, P. (2002). Principi revizije – međunarodna perspektiva. Banjaluka: SRR RS; 4. Međunarodni standardi i saopštenja revizije, uvjeravanja i etike. (2004). Beograd: SRR Srbije i SRR RS; 5. Kodeks etike za profesionalne eksperte. (2007). Banjaluka: SRR RS.

Uvod Ishod današnjih predavanja jeste da:

1. Razumijete kako je nastala potreba za revizijomfinansijskih izvještaja i revizijom uopšte

2. Razumjete osnovnu definiciju revizije finansijskihizvještaja u međunardnom kontekstu

3. Shvatite razliku između različitih vrsta revizije4. Razumijete osnove procesa revizije5. Saznate kako je regulisana profesija finansijske

revizije6. Upoznate se sa osnovnim konceptima na kojima

počiva revizija finansijskih izvještaja

Porijeklo riječi revizija

Srpski jezik (revizija)lat “revidere”

- ponovno vidjeti- naknadni pregled i preispitivanje

poslovnih procesa i stanja Engleski jezik (audit)

lat “audire”- čuti, slušati

Istorija revizije

Antropolozi su pronašli zapise revizorskihaktivnosti još iz vremena ranog Vavilona (oko3000 godina p.n.e)

Nesporno je, takođe, da je revizorska aktivnostpraktikovana i u drevnoj Kini, Grčkoj i Rimu

U latinskom jeziku riječ “auditor” je označavalaslušaoca koji je saslušavao poreske obveznike orezultatima njihovog rada kako bi im odredioporesko opterećenje

Nastanak potrebe za revizijom

Podsjetimo se:

Šta je to preduzeće i koja je njegova svrha postojanja? Koja su to lica koja su povezana sa preduzećem i koja

imaju očekivanja u odnosu na njega? Na koji način preduzeće prikazuje sliku svog poslovnog

uspjeha i finansijske pozicije? Kako se računovodstveni podaci iz FI prevode u

finansijske informacije koje korisnici koriste za odlučivanje?

Kako korisnici FI mogu biti sigurni da su podaci sadržani u njima tačni, objektivni, nepristrasni???

Nastanak potrebe za revizijom

U savremenim uslovima revizija (revidere – starolatinski - ponovno viđenje) ima drugu funkciju i drugo značenje

Do promjene je došlo u vrijeme industrijske revolucije Najveća promjena se desila nastankom menadžera

(odvojene funkcije upravljanja) Rast preduzeća je doveo do toga da vlasnici nemaju

znanja, stručnosti i vještine da upravljaju velikim poslovnim sistemima

Uprava (menadžment) je podnosila izvještaje o poslovanju koji su imali dvostruku ulogu:

• osnova za plaćanje poreza• polaganje računa vlasnicima

“

”

Potreba za revizijom se javlja jer neko lice može da bude u nedoumici ili da sumnja u kvalitet, stanje ili status neke stvari (predmeta koji je od interesa za njega), a nije lično u stanju da ukloni tu sumnju ili nedoumicu!

- Zamislite da ste poslodavac koji treba da zaposli nekog radnika;kako možete biti sigurni da je on pouzdan i vrijedan?

- Ili, recimo, želite da kupite neki objekat, ali niste sigurni da je on građevinski ispravan; kako ćete riješiti svoju dilemu?

- Šta mislite, na koji način vlasnici mogu da prevaziđu svoju sumnjui kontrolišu preduzeće?

- Kako država i ostali partneri mogu da budu sigurni u pouzdanost datog preduzeća sa kojim sarađuju?

Šta se zapravo očekuje od revizije?

Razvoj privrede doveo je do pojave velikih poslovnih sistema koji imaju mnogo vlasnika, najčešće akcionara; I vlasnici i država su zainteresovani da znaju:

• Dа li preduzeće posluje stabilno i da li ima budućnost (going concern)?

• Dа li su u preduzeću preduzete sve neophodne mjere da se spriječinastajanje pronevjera i prevara?

• Dа li sе preduzećem uprаvljа nа оdgоvаrајući nаčin?

• Dа li је informaciona bаzа preduzeća istinitа, autentična i zaštićena?

• Dа li dirеktоri rаspоlаžu pоuzdаnim i аdеkvаtnim infоrmаciјаmа zа dоnоšеnjе оdlukа?

• Pоstојi li аdеkvаtnа kоntrоlа?

• Kаkаv je uticaj poslovanja preduzeća na zaštitu životne sredine?

• Ima li preduzeće slabosti koje ga mogu uzdrmati ili dovesti u krizu?

Definisanje pojma revizije i revizora

Revizija može da se definiše kao:Sistematičan pregled poslovnihknjiga i finansijskih izvještaja izvršenod strane revizora i eksperata saciljem da se izrazi kompetentno, stručno i nezavisno mišljenje o

ispravnosti, istinitosti i tačnosti istih

Definisanje pojma revizije i revizora

• sistematičan pregled• pregled poslovnih knjiga i finansijskih izvještaja

• revizor - je stručno lice koje u skladu sa kodeksomprofesionalne etike revizora pregleda poslovne knjige iobavlja druge specijalizovane revizijske aktivnosti u funkcijidavanja mišljenja o finansijskim izvještajima. To je lice koje preuzima krajnju odgovornost za reviziju i rezultate revizije

• ekspert - je specijalista za odgovarajuću užu stručnu oblast koji obavlja odgovarajuće usko-stručne poslove. Najčešćese radi o računovođama, informatičarima, aktuarima, stručnjacima za poreze, itd...

Definisanje pojma revizije i revizora

• kompetentno i stručno mišljenje - poslovi revizije su elitni ekspertski poslovi. Revizori rade sa povećanom profesionalnom pažnjom koja u takvom stepenu nije karakteristična za druge stručne poslove

• nezavisno mišljenje - obezbjeđuje se time da visina revizorovenaknade za posao ne smije biti uslovljena vrstom mišljenja

• ispravnost - je aspekt kojim se utvrđuje usaglašenost FI sa pozitivnim zakonskim propisima, sa MRS/MSFI, internom regulativom i uobičajenom poslovnom praksom i procedurama

• istinitost i tačnost - su aspekt kojim se potvrđuje da između FI istvarnog stanja nema materijalno bitnih razlika (FI objektivnoiskazuju rezultate i efekte poslovnih događaja i sve računske idruge operacije su tačno izvedene)

Zakonsko određenje pojma revizije

Prema Zakonu o računovodstvu i reviziji RS revizija se definiše kao:

Ispitivanje FI radi davanja mišljenja o tome da li oni objektivno i istinito, po svim materijalno

značajnim pitanjima, prikazuju stanje imovine, kapitala i obaveza, rezultate

poslovanja, tokove gotovine i promjene na vlastitom kapitalu, u skladu sa MRS / MSFI

Zadatak revizije

Zadatak rеviziје је dа finаnsiјskim izveštајimа obezbedi dodatnu uverljivost, odnosno, krеdibilitet

Finansijski izvještaje čine:• Bilans stanja• Bilans uspjeha• Izvještaj o tokovima gotovine• Izvještaj o promjenama na kapitalu i• Napomene uz finansijske izvještaje

Računovodstveni i revizorski standardi

Zakonom o računovodstvu i reviziji RS (član 2.) predviđa se primjena sljedećih profesionalnih standarda i smjernica:Međunarodni računovodstveni standardi (IAS), Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja (IFRS), Međunarodni standardi revizije (ISA), Međunarodni računovodstveni standardi za javni sektor

(IPSAS), Kodeks etike za profesionalne računovođe i Prateća uputstva, objašnjenja i smjernice koje donosi

Odbor za MRS (IASB) i sva prateća uputstva, objašnjenja i smjernice koje donosi Međunarodna federacija računovođa (IFAC)

Računovodstveni i revizorski standardi

Mеđunаrоdni rаčunоvоdstvеni stаndаrdi su јеdini stаndаrdi kојi su rаzviјеni i fоrmulisаni primjеnоm mеtоdа оpštе sаglаsnоsti i prihvаtаnjа u cijеlоm svijеtu Računovodstveni standardi služe kao kriterij za utvrđivanje

ispravnosti FI jer oni definišu kako procijeniti, evidentirati i prikazati finansijske informacije

Rеviziјskе stаndаrdе su nametnule međunarodne revizijske firme kojima je to olakšavalo edukaciju kadrova, korišćenje kadrova i poslovanje u različitim državama. Oni doprinose ujednačavanju pristupa obavljanju revizije širom svijeta. Revizorski standardi definišu način obavljanja revizije FI kako bi

ona ispunila svoj cilj i svrhu

Ostali pojmovi definisani ZakonomSertifikat je javna isprava koju izdaje profesionalno

udruženje definisano Zakonom, a kojim se dokazuje da je lice steklo odgovarajuće stručno zvanje

Licenca je javna isprava koja predstavlja dozvolu za rad fizičkom ili pravnom licu koju, u skladu sa odredbama Zakona i Međunarodnih standarda edukacije za profesionalne računovođe, izdaje Ministarstvo finansija, odnosno profesionalno udruženje,

Ovlašćeni revizor je lice koje posjeduje licencu Ministarstva finansija, koja se izdaje na osnovu sertifikata izdatog od profesionalnog udruženja

Obveznici revizije finansijskih izvještaja

1) Finansijski izvještaji subjekata od javnog interesa, definisanih Zakonom: pravna lica čijim se hartijama od vrijednosti trguje ili se vrši priprema

za njihovo emitovanje na organizovanom tržištu hartija od vrijednosti,

banke, mikrokreditna društva, društva za osiguranje, lizing društva, berze, brokersko-dilerska društva i druge finansijske organizacije,

javna preduzeća, definisana u skladu sa propisima kojima se uređuje poslovanje i upravljanje javnim preduzećima i

sva pravna lica od posebnog značaja za Republiku, nezavisno od njihove pravne forme i oblika organizovanja; i

2) Finansijski izvještaji velikih pravnih lica razvrstanih u skladu sa Zakonom: U velika pravna lica razvrstavaju se pravna lica koja imaju preko 250

zaposlenih, čija je prosječna vrijednost poslovne imovine na kraju godine veća od 4 miliona KM i/ili prihod veći od 8 miliona KM

Korisnici revizorskih izvještaja

Svrha revizije je da revizoru omogući iznošenje mišljenjao finansijskim izvještajima

Revizijsko mišljenje u razvijenim tržišnim privredama možeda interesuje:• Akcionare• Zajmodavce (banke i dr. finansijske institucije)• Radnike (insajdere)• Analitičare i savjetnike• Poslovne partnere (kupci, dobavljači, povez. lica)• Vladu• Javnost

Vrste revizije

Sve aktivnosti revizije se najčešće mogu svrstati u triosnovne vrste:

1. Statutarna revizija - revizija FI koja se obavlja sa ciljem da se izrazi mišljenje otome da li FI istinito, objektivno i tačno iskazuju stanje i poslovni uspjeh naodređeni dan

2. Revizija usklađenosti ili podudarnosti - revizijska aktivnost usmjerena nautvrđivanje da li su poslovne aktivnosti obavljene u nekom periodu u skladusa propisima, internim aktima, odlukama organa upravljanja i slično.

3. Revizija poslovanja - ima za cilj da se formira mišljenje o efikasnosti poslovanjadijela preduzeća ili preduzeća u cjelini. Mišljenjem se saopštava da je nekidio ili preduzeće u posmatranom periodu radilo na nivou efikasnosti grane, ilinekog drugog referentnog nivoa za komparaciju i ocjenu.

4. Istraživanje pronevjera ili forenzička revizija - sprovodi se onda kada seosnovano sumnja u poštenje jednog ili više lica zaposlenih u preduzeću. Tadaje potrebno istražiti i utvrditi da li je sumnja opravdana.

Usluge srodne reviziji

Pregled kao usluga srodna reviziji predstavlja aktivnosti koje omogućavaju revizoru da se izjasni da li na osnovu ograničenih procedura i postupaka koji nisu na nivou potreba revizije može da iznese mišljenje da su računovodstveni izvještaji u svim bitnim elementima u skladu sa opštim standardnima računovodstvenog izvještavanja. Uvjerenje koje pruža je manje pouzdano nego mišljenje revizije FI.

Dogovorene procedure obuhvataju razne dogovorene aranžmane od strane klijenta da se obavi ekspertiza u nekom dijelu njegovog djelokruga poslovanja, ili kod drugog pravnog lica. U dogovorene procedure može da se svrsta provjera obračuna rezultata, dividende i raspodjele dividende, ili, da se utvrdi učešće partnera u zajedničkoj proizvodnji, itd... Revizor na bazi obavljenih aktivnosti iznosi svoj stav, tj. iznosi činjenično stanje bez pružanja uvjeravanja, tj. davanja mišljenja.

Kompilacije su aktivnosti kojima se odgovarajući računovodstveni izveštaji preuređuju i prikazuju u formi koja je pogodna za korisnika. U ovom slučaju, kao i kod dogovorenih procedura nema uvjeravanja.

Vrste revizora

Pod pojmom REVIZIJA najčešće se misli na eksternu nezavisnu reviziju finansijskih izvještaja

Revizor (ovlašćeni javni računovođa, ovlašćeni računovođa, ovlašćeni revizor)

Interni revizor (ovlašćeni interni revizor)Državni revizor – ovlašteni državni revizor

(Državna služba za reviziju)Revizor informacionih sistema – ovlašteni IT

revizor (Institut revizora informacionih sistema) Forenzički revizor – ovlašteni forenzički revizor

Značaj međunarodnih revizorskih firmi Značajne su jer su, na kraju krajeva, same iznjedrile

Međunarodne standarde revizije

One nameću i drugim manjim, nacionalnim firmama određene profesionalne kriterijume

Podstiču veći profesionalizam u radu, kvalitetniju edukaciju revizora kroz obuku na radu

Takođe, pored revizije FI, pružaju svojim klijentima i druge vrste usluga kao što su usluge računovodstva, poreskog konsaltinga, interne revizije, upravljanja rizicima i sl. čime unapređuju čitavu računovodstvenu profesiju i praksu.

Pretpostavke za obavljanje revizije finansijskih izvještaja

Svrha revizije je da se obezbijedi nezavisna potvrda vlasnicimapreduzeća da su oni koji upravljaju tim preduzećem ostvarili efektekoji odgovaraju stanju u finansijskim izvještajima

Uslov za obavljanje poslova revizije je posjedovanje vеlikоg ikvalitetnog stručnоg znаnja, јеr rеvizоr mоrа dа budе kоmpеtеntаn iodlično pоznаје:

• finаnsiјskо rаčunоvоdstvо,

• zakonske propise,

• standarde računovodstva i revizije u najmanjoj meri koliko to poznajenајstručniјi оd njеgоvih kliјеnаtа

Šta je revizijsko mišljenje i čemu služi?

Cilj revizije finansijskih izvještaja je da omogući revizoru izražavanje mišljenja o tome da li su isti u svim značajnim pitanjima sastavljeni u skladu sa uobičajenim standardima finansijskog izvještavanja

Centralna svrha revizije je da se obezbijedi nezavisna potvrdavlasnicima i drugim korisnicima FI preduzeća da je rukovodstvo ostvarilo efekte koji odgovaraju stanju u finansijskim izveštajima: da je rezultat iskazan u finansijskim izveštajima poslije pozitivnog

mišljenja revizora realno raspoloživ za raspodjelu i isplatu dividende;

da je rezultat realan pokazatelj uspješnosti rukovođenja i osnova za njegovo nagrađivanje

da se svim eksternim subjektima da dovoljno uvjerenja da su finansijski izvještaji u svim bitnim pitanjima realan odraz finansijskog stanja i uspješnosti

ZADATAK ZA RAZMIŠLJANJE:

Pod pretpostavkom da neko preduzeće nije obavezno da obavi reviziju FI, koja bi to 4 lica u tom preduzeća imala motiv da izmjene iznose prikazane u FI, zašto bi to učinili i kako?

Zaključak Menadžment je odgovoran za uspostavljanje

računovodstvenog informacionog sistema i sastavljanje finansijskih izvještaja

Međutim, korisnici FI izvan kompanije mogu sumnjati u nepristrasnost menadžmenta prilikom sastavljanja finansijskih izvještaja

Izvještaj nezavisnog revizora je zamišljen tako da ublaži brigu i pruži razumno uvjeravanje da se na finansijske izvještaje može osloniti