ULUSLARARASI ANDLAŞMALAR

Uluslararası Andlaşma Nedir?• Uluslararası andlaşmalar; genel olarak, uluslararası hukukun

kendilerine bu alanda yetki tanıdığı kişiler arasında, uluslararası hukuka uygun bir biçimde, hak ve yükümlülükler doğuran, bunları değiştiren ya da sona erdiren yazılı irade uyuşmalarıdır.

• Bir andlaşmadan söz edilebilmesi için 5 koşulun varlığı gereklidir:

- Anlaşmanın uluslararası hukukun yetki tanıdığı kişiler arasında olması.

- İrade uyuşmasının hukuksal sonuç doğurması amacıyla yapılması.

- Uluslararası hukuka uygun olma.- İrade uyuşması.- Yazılı olma.

TERİM SORUNU• Uluslararası hukukta çeşitli irade uyuşmalarını ifade etmek için farklı kavramlar kullanılmakla

birlikte bunların uluslararası bağlayıcılıkları arasında bir fark yoktur.

ANDLAŞMA (Muahede) --- Treaty

ANLAŞMA --- Agreement

SÖZLEŞME (Mukavelename) --- Convention

GENEL SENET--- General Act

MİSAK --- Convetant, Pacte

ŞART --- Charter

PROTOKOL --- Protokol

SON SENET (NİHAİ SENET) --- Final Act

GEÇİCİ ANDLAŞMA --- Modus Vivendi

MEKTUP DEĞİŞİMİ --- Exchange of Letters

STATÜ --- Statute

Mevzuat

• 1982 Anayasası – Madde 90 ve Madde 104• 1962 tarih ve 244 sayılı “Milletlerarası Andlaşmaların

Yapılması, Yürürlüğe Girmesi ve Yayınlanması ile Bazı Anlaşmaların Yapılması için Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakkında Kanun”

• 1969 tarih ve 1173 sayılı “Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanun”

• 21 Mayıs 2008 tarih ve 2008/9 sayılı Başbakanlık Genelgesi

>>> Madde 90:• Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası

kuruluşlarla yapılacak andlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.

• Ekonomik, ticari veya teknik ilişkileri düzenleyen ve süresi bir yılı aşmayan andlaşmalar, Devlet Maliyesi bakımından bir yüklenme getirmemek, kişi hallerine ve Türklerin yabancı memleketlerdeki mülkiyet haklarına dokunmamak şartıyla, yayımlanma ile yürürlüğe konabilir. Bu takdirde bu andlaşmalar, yayımlarından başlayarak 2 ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur.

1982 ANAYASASI:

55

• Milletlerarası bir andlaşmaya dayanan uygulama andlaşmaları ile kanunun verdiği yetkiye dayanılarak yapılan ekonomik, ticari, teknik veya idari andlaşmaların Türkiye Büyük Millet Meclisince uygun bulunması zorunluğu yoktur; ancak, bu fıkraya göre yapılan ekonomik, ticari veya özel kişilerin haklarını ilgilendiren andlaşmalar, yayımlanmadan yürürlüğe konulamaz.

• Türk kanunlarına değişiklik getiren her türlü andlaşmaların yapılmasında birinci fıkra hükmü uygulanır.

66

• Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004-5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.

>>> Madde 104:Bu maddede, Cumhurbaşkanının yürütmeye ilişkin görev ve

yetkileri arasında “Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak” sayılmaktadır.

77

Andlaşma Yapmaya Yetkili Kişiler Kimdir?

Yetki Talebi

Nereye yapılır: Dışişleri Bakanlığı

Ne zaman: Müzakere Öncesinde veya İmza Öncesinde

İçeriği: Anlaşma Konusu

Yetki Makamı: Bakanlar Kurulu

Şekli: Kararname

RG’deYayım:Yayım Gerekmez.

• İç Koordinasyon• Anlaşma Taslağının Hazırlanması• İlk Görüşme• Karşı Tarafın Hazırladığı Metin İle Birleştirme • Müzakere Aşaması

– Karşı Tarafı Dinleme ve Sabır– Her Müzakere Turu Sonrasında Ortaya Çıkan Metinlerin Parafı– Ara Turlar– Başka Kurumların Görev Alanına Giren Konular – Siyasi Talimat Gerektiren Konular

• Anlaşmanın İmza Edilecek Hale Getirilmesi– Hukuki Gözden Geçirme

Müzakere

Paraf ve İmza Aşaması

• Metnin Çevirisi

• Yetki Belgesi

• Son Gözden Geçirme

• İmza Usulünün Karşı Tarafla Görüşülmesi

• İmza

• Onay Konusunda anlaşmanın Aslının Dışişlerine Gönderilmesi

• Bir Kopyanın Mutlaka Saklanması

• Kanun taslağının Dışişleri Bakanlığı’nca hazırlanarak Bakanlar Kurulu’na Sevki

• Anlaşmanın Bakanlar Kurulu Tarafından TBMM’ye gönderilmesi

1212

Onay Hazırlıkları

• TBMM’ne Gelen Anlaşmanın Alt Komisyon’a Sevki

• Andlaşmalar konusunda asli komisyon: Dışişleri Komisyonu

– Dışişleri Komisyonu Görüşmelerine Müst.Yrd. Düzeyinde Katılım – Yetki Belgesi – Dışişleri Komisyonu’na Giderken Anlaşmanın Türkçe ve İnglizce Nüshaları ve

Gerekçesinin Hazırda Tutulması – Kısa Bir Konuşma Notu– Gelebilecek Muhtemel Sorulara Hazırlıklı Olma

• Andlaşma, Dışişleri Komisyonu ile anlaşmanın niteliğine göre tali komisyonlarca görüşüldükten sonra Genel Kurul’a gelir.

• Genel Kurul’da, Yetki Kanunu ve andlaşma metni ile birlikte görüşülür.– Uzman Düzeyinde Katılım

Anlaşmanın TBMM’de Görüşülmesi I

TBMM;* Yetki Kanunu’nu Kabul, Değiştirerek Kabul veya Red* Andlaşma metni Bir bütün olarak görüşülür.

Maddeleri ayrı ayrı oylamaya sunulamaz ve md.lerle ilgili değişiklik önergesi verilemez.

1414

Anlaşmanın TBMM’de Görüşülmesi II

Uygun Bulma Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlanır.

Dışişleri Bakanlığı Bakanlar Kurulu Kararnamesihazırlar.

Bakanlar Kurulu’ndan geçen Kararname ve ekinde yer verilen uluslararası andlaşma Resmi Gazete’de yayımlanır.

Böylece, onaylanma işlemi tamamlanmış olur.1515

Yayım ve Yürürlüğe Girme

• Ekonomik, ticari veya teknik düzenleyen,• Süresi bir yılı aşmayan,• Devlet maliyesi bakımından bir yüklenme getirmeyen,• Kişi hallerine ve Türklerin yabancı memleketlerdeki

mülkiyet haklarına dokunmayan ve• Türk kanunlarında değişiklik getirmeyen andlaşmalar.• Söz konusu andlaşmaların, yayımlarından başlayarak

2 ay içinde TBMM’nin bilgisine sunulması gerekmektedir.

1616

TBMM’ Onayı Gerektirmeyen Yayımlanma İle Yürürlüğe Konulan Andlaşmalar

Anayasa md. 90/3

• Daha önceden yapılmış bir uluslar arası andlaşmaya dayanan uygulama andlaşmaları ile

• Kanunların önceden verdiği yetkiye dayanılarak yapılan ekonomik, teknik, ticari veya idari andlaşmaların,

1717

TBMM’ Onayı Gerektirmeyen Diğer Andlaşmalar

Teşekkürler.

TALAT KAYA

Ekonomi Bakanlığı Anlaşmalar Genel MüdürlüğüŞube Müdürü

Telefon: (0312) 204 79 21kayat@ekonomi.gov.tr

1818