udhezues gjuha shqipe dhe letersia 12

Udhzues pr msuesinpr tekstin shkollor

Gjuha shqipe dhe letrsia 12

Botime shkollore Albas

Edlira GuguNexhmie Mua

2Kt material mund ta shkarkoni falas nga faqja jon e internetit: www.albas-shb.com.

3 HyrjeTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12 (kurrikula brtham) sht hartuar n prputhje

me programin e miratuar nga Ministria e Arsimit dhe e Shkencs.

Prmbajtja dhe struktura e tekstitPrmbajtja dhe struktura e tekstit sht prcaktuar nga prmbajtja e orientimi i programit.

Teksti sht ndrtuar mbi llojet e teksteve dhe prqindjet prkatse, q jan si m posht:

Lloji i tekstit Prqindja OrtTeksti informues-shpjegues 15 % 18 or Teksti prshkrues 10 % 12 orTeksti argumentues 10 % 12 orEseja 10 % 12 orTeksti kulturologjik 10 % 12 orTeksti tregimtar 15 % 18 orTeksti poetik 15 % 18 orTeksti dramatik 15 % 18 or

Brenda ktyre orve jan parashikuar t trajtohen njohurit e reja teorike, si dhe prpunimi i tyre, ku prfshihen ushtrime, pun me projekt, prsritje e testime, t cilat msuesi/ja i parashikon n prshtatje me krkesat e programit dhe t klass ku jep msim.

N kta kapituj integrohen edhe tekste t llojeve t ndryshme, me qllim q nxnsi t mund t bj dallimin ndrmjet llojeve t pastra t teksteve dhe atyre t ndrmjetme. P.sh., elementet e prshkrimit mund ti gjesh edhe n nj tekst rrfyes, edhe n nj tekst informativ apo elementet e argumentimit i gjen edhe n tekstet informative, n tekstet prshkruese etj.

Teksti kulturologjik sht ndar si kapitull m vete, ku trajtohet tema e kritiks letrare moderne me prfaqsuesit kryesor t kritiks s huaj dhe t asaj shqiptare; gjithashtu ai sht integruar edhe me temat e teksteve letrare n varsi t tematiks q ato trajtojn. P.sh., pasi analizohet vepra I huaji i Kamys, merret pr model teksti i Sartrit, Ekzistencializmi sht humanizm, me qllim q nxnsi ta prvetsoj si duhet konceptin e ekzistencializmit. Po kshtu eset, n varsi t llojeve t tyre, vendosen pas kapitujve t teksteve informuese, argumentuese e prshkruese.

Gjat shtjellimit t tekstit sht br kujdes q t ruhet vazhdimsia me programin e vitit t par dhe t dyt. Nse n vitin e par nxnsi ka marr njohuri t prgjithshme pr llojet kryesore t teksteve dhe teknikat e prgjithshme t tyre, n vitin e dyt zgjerohet informacioni dhe rritet shkalla e vshtirsis pr prvetsimin e teksteve t ndryshme brenda nj lloji kryesor. Ndrsa n vitin e tret sillen njohuri t reja nprmjet modeleve t llojeve t tjera t teksteve.

N msimin hyrs t do kapitulli rikujtohen njohurit q ka marr nxnsi pr llojin prkats t tekstit; kjo sht br me qllim q nxnsi ta ket t qart funksionin parsor t do lloj teksti q lidhet me komunikimin, pavarsisht nse sht tekst me funksion praktik apo estetik. sht br kujdes q do element teorik t ilustrohet me modelin prkats, prpara se kjo zgjidhje ti krkohet nxnsit dhe t shndrrohet n mbingarkes pr t. Gjithashtu, me an t ushtrimeve t shumta e t larmishme sht synuar q nxnsi t ushtrohet pr t identifikuar veorit e teksteve, pr ti analizuar, si dhe pr ti prdorur dhe shkruar sakt e me logjik.

4Analizat dhe komentetAnalizat e veprave t plota u prkasin periudhave dhe llojeve t ndryshme letrare. Ashtu

si rekomandohet n program, jan parashikuar t zhvillohen tri analiza veprash: Teksti tregimtar I huaji (roman); Teksti poetik Lirika e Poradecit (vllim poetik); Teksti dramatik Pamje nga ura (dram). Kto analiza jan parashikuar t zhvillohen n 6 or, ndrsa pjest pr koment n 2-3 or (N varsi t nivelit t klass, msuesi/ja i zgjedh tekstet me shkall t ndryshme vshtirsie).

Edhe n przgjedhjen e pjesve pr koment jan respektuar rekomandimet e programit dhe, pavarsisht se ato jan t shumta n numr, sht br kujdes q t ruhet raporti ndrmjet veprave t letrsis shqiptare dhe t asaj botrore, si dhe t realizohet synimi q studimi i ktyre veprave prbn bazn e formimit artistik e gjuhsor t nxnsit. Analizat e veprave prqendrohen n elementet ky q lidhen me stilin e autorit dhe t rryms letrare q ai prfaqson. Po kshtu, edhe komentet jan t disa llojeve: Koment i prgjithshm, i cili prfshin t gjitha elementet prbrse (kuptimore, vlersuese, strukturore e gjuhsore); Koment me synim, q drejtohet nga elemente t veanta; Koment krahasues, nprmjet t cilit krahasohen vepra t autorve t ndryshm, q iu prkasin drejtimeve t ndryshme letrare apo gjinive t ndryshme etj.

Rimarrja dhe integrimi i njohuriveGjat gjith tekstit sht respektuar objektivi i programit q lidhet me rimarrjen e njohurive

dhe integrimin e tyre. Kjo realizohet jo vetm nprmjet rubrikave shnjuese n tekst, si Rikujtoni njohurit, por edhe nprmjet ushtrimeve t shumta praktike q prforcojn njohurit teorike t nxnsve:

- tekstet letrare integrohen dhe plotsohen me tekste t tjera, p.sh., tekste informuese, interpretuese, argumentuese, prshkruese, kulturologjike (nprmjet ushtrimeve krkohen dallimet ndrmjet gjuhs s figurshme dhe asaj tekniko-shkencore);

- gjat komentit dhe analizave t teksteve ka nj larmi t madhe ushtrimesh gjuhsore, q lidhen me forcimin e njohurive gramatikore dhe t atyre drejtshkrimore q ka marr nxnsi n ciklin 9-vjear. Nga ana tjetr, dukurit gjuhsore shihen edhe n funksionin e tyre stilistik. Ky funksion i tyre del si funksion parsor n tekstet letrare, por dhe si funksion dytsor n tekstet joletrare, p. sh., n tekstin e publicitetit prdoren figurat stilistike, si: metafora, similituda, krahasimi, epiteti etj., ndonse ai si tekst hyn n llojin e teksteve me funksion praktik. Po kshtu, njohurit e t shkruarit pr Prmbledhjen, Parafrazimin, Skedat etj., rimerren n Tekstin poetik, dramatik e tregimtar.

Brenda nj teme msimore realizohen objektivat q lidhen me pes aftsit kryesore; me t lexuarin (tekstet ilustruese), t vzhguarin (ilustrimet, skemat, fotot), t shkruarin (ushtrime q shkojn nga elementet e veanta prbrse deri te shkrimi i nj teksti t plot), t dgjuarin dhe t folurin (pr tema dhe imazhe t ndryshme).

- sht br kujdes pr nj integrim ndrlndor; integrimi me artet: me muzikn, pikturn, skulpturn, filmin, fotografin etj.; me lndn e historis nprmjet kroniks dhe eses paraqitse; me lndn e sociologjis nprmjet eses argumentuese; me lndn e shkencave natyrore nprmjet teksteve informuese, divulgative; shkencore, me informatikn, prdorimin e kompjuterit, krkimin n internet etj.

Q n krye t hartimit t ktij teksti synimi kryesor ka qen q nxnsi t marr njohurit e nevojshme teorike dhe praktike pr t qen nj prdorues i mir i gjuhs amtare. Dhe krahas ktij synimi, q lidhet me objektivin qendror t programit, informacioni i tekstit mton pr nj formim t nxnsit me vlera estetike e shpirtrore t kulturs son kombtare dhe t asaj botrore.

19

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe dhe letrsia 12

Pr ti ardhur sa m mir n ndihm msuesve, veanrisht msuesve t rinj, ky libr msuesi ofron kto materiale t strukturuara si m posht:

I. model t ditarit msimor, i cili prbhet nga disa rubrika, si: a. objektivat minimale e maksimale q do t arrihen gjat ors s msimit;b. mjetet dhe teknikat e strategjit msimore, q duhen prdorur;c. zbrthimi i teknikave;

II. sugjerime pr msuesin, ku prfshihen prgjithsisht:a. synimet kryesore t tems msimore;b. shqyrtimi i koncepteve t trajtuara n temat msimore; pikat ky t tyre, si dhe pikat e

dobta e marrdhniet e vendosura brenda tyre;c. prgjigjet e ushtrimeve;d. fjalor pr termat e prdorura;e. shkrime t ndryshme q msuesi mund ti prdor gjat ors s msimit.

T gjitha materialet jan sugjeruese dhe msuesi/ja i prdor sipas nevojave t veta.

Mbi strukturn e librit t msuesit pr Gjuhn shqipe 12 (kurrikula brtham)

Linja: TEKSTI INFORMUES-SHPJEGUES

Tema: Gjuha si mjet komunikimi ( 2 or: njohuri t reja dhe ushtrime)

Sugjerime pr msuesinTema ka si synim:

a. tu rikujtoj nxnsve njohurit e marra edhe me par rreth gjuhs si mjet komunikimi, b. veorit e gjuhs s folur dhe gjuhs s shkruar;c. njohuri e re: t msojn veorit e gjuhs s transmetuar, si lloj i ri komunikimi (gjuhe) Pr kt

sht e nevojshme q msuesi t rikujtoj bashk me nxnsit njohurit q ka marr n klasat pararendse mbi komunikimin dhe skemn e tij.

Kjo tem do t zhvillohet n dy or, ku do t kombinohen njohurit teorike me ushtrimet praktike.

Prgjigje t ushtrimeve

Ushtrimi 11) F; 2) Sh; 3) Sh; 4) F, Sh; 5) shenja verbale (gojore) F; 6) shenja grafike dhe tingllore - F, Sh; 7) F;8) Sh

Ushtrimi 2 a) F; b) Sh; c) F, Sh; ) F, Sh; d) F; dh) F;e) F, Sh; ) F, Sh

Ushtrimi 3a) T bsh nj ankes n drejtori.b) T drgosh nj krkes pr tu regjistruar n shkolln e lart.c) T shkruash nj letr falnderimi pr dik.) T shkruash nj njoftim pr fillimin e regjistrimeve n kurse t caktuara.d) T shkruash nj vrtetim q je antar i biblioteks.

Ushtrimi 4a) T thrrassh nj taksi. b) T lajmrosh mjekun. c) T thrrassh zjarrfiksen. ) T lajmrosh policin. d)T thrrassh hidraulikun.

Ushtrimi 5 a. F;b. Sh; c. F;. F, Sh;d. F; dh. Sh, F;e. Sh; . F.


20

Tema: Gjuha si mjet komunikimi (ora I)

Teksti A Teksti B

sht prdorur n gjuhn e folur, shenja zanore, pauza e pranishme dallohet nprmjet intonacionit t zrit, fjali t shkurtra, shpesh t paplotsuara, t cilat mund t kuptohen nga mimika, gjestet etj.

tekst i shkruar, fjali t plota, t gjata, shpjegon do gj, prshkruan m imtsi hollsit ...

Ushtrimi 6

Ushtrimi 7

1. Telefoni; 2. SMS; 3. E-mail; 4. TV; 5. Radio; 6. TV; 7. E-mail Fjalor: fjala verbale prdoret n kuptimin gojor, e folur

?

?

?

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

T identifikoj rolin e gjuhs si mjet komunikim. a. t bj dallimin ndrmjet gjuhs s folur dhe gjuhs s shkruar; b. t prcaktoj llojet e gjuhs si mjet komunikimi dhe veorit e tyre;c. t identifikoj elementet e gjuhs s transmetuar (t folur dhe t shkruar): - shenjat dhe kanalet: - qllimet e ndryshme; - situatat komunikuese;

Materialet dhe mjetet msimore: Teksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, lloje t ndryshme tekstesh n gjuh t shkruar, t folur e t transmetuar, shkumsa me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore: gjuh, mjet komunikimi, gjuh e folur, gjuh e shkruar, gjuh e transmetuar.

? Zhvillimi i msimit

? Struktura msimoreFazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsve

Parashikimi (prgatitja pr t nxnit)

Prvijimi i t menduarit Diskutim i ideve Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive (prpunimi i prmbajtjes)

Organizues grafik, lexim i drejtuar

T msuarit ndrveprues Pun n dyshe

Prforcimi (konsolidimi i t nxnit)

Rishikim n dyshe/ Diagram i Venit

Ndrtim i shprehive studimore Pun n dyshe

Parashikimi. Prvijimi i t menduaritNxnsit plotsojn n tabel nj hart t mendimit, ku rikujtojn njohurit e marra rreth gjuhs si mjet

komunikimi.Msuesi/ja mund ti ndihmoj edhe me an t pyetjeve.

21


REFERENTI

KODI

DRGUESI KANALI MESAZHI KANALI MARRSI

Gjuha si mjet komunikimi

shum e lasht rreth 5000 vjet m par gjuha e folur gjuha e shkruar nuk ruhet ruhet pr nj koh t gjat i prmbahen s njjts skeme komunikimi

Ndrtimi. Organizues grafi k/ msimdhnia e ndrsjellNdahet klasa n dy grupe dhe i krkohet secilit grup t lexojn tekstet e dhna. Pasi t lexojn t dyja

tekstet, u krkohet q me an t organizuesit grafi k t evidentojn dallimet mes tyre. Pr t realizuar kt krkes, ata duhet t lexojn t dhnat q jepen n libr.

Gjuha e prdorur Gjuha e shkruar Gjuha e folur

Shenja prdor shenja pamore (shkronja, fi gura, grafi ka etj.); prdor shenja zanore (tinguj);

Kanali prgjithsisht letra; ajri;

Shqisa e t parit; e t folurit, e t dgjuarin, shpesh t integruar me t shikuarin;

Qllimi (synimi)prdoret pr t komunikuar mesazhe, t cilat duhet t drgohen larg ose duhen ruajtur n koh;

prdoret n t gjitha marrdhniet e prditshme pr komunikimin e drejtprdrejt me personat me t cilt prballemi.

Situatat komunikuese

Prqendrimi pr t qen sa m t qart e t sakt;Shprehsia jepet nprmjet piksimit e mjeteve grafi ke (nnvizimit, llojit t shkronjave etj.);Mjedisi, objektet, rrethanat i largt dhe i panjohur, prandaj informacioni duhet i plot;Teksti duhet t jet i qart q t mos sjell keqkuptime pr lexuesit;Nuk mund t dialogoj me lexuesin;Gjykimi pr shkrimin afat gjat.

Spontaniteti;

Shprehsia: intonacioni i zrit dhe efektet zanore, gjestet, shprehjet e fytyrs...

Mjedisi, objektet, rrethanat prgjithsisht i njohur, prandaj sqarimi pr to i panevojshm;Vlersimi merret menjher nprmjet reagimit t dgjuesit;Dgjuesi mund t krkoj aty pr aty shpjegime;

Gjykimi pr komunikimin i menjhershm dhe pa gjurm.


22

?

??

?

Prforcimi. Rishikim n dyshe/ diagram i Venit. Nxnsit ushtrohen n prcaktimin e llojit t teksteve t ushtrimit 6. Evidentojn dallimet mes dy teksteve.

Ushtrimi 6Teksti A Teksti B

prdor gjuhn e folur, shenja zanore, pauza e pranishme

dallohet nprmjet intonacionit t zrit, fjali t shkurtra,

shpesh t paplotsuara,

Shenja verbale, fjali t plota, t gjata, shpjegon do gj,

prshkruan m imtsi hollsit,

N fund t ors msuesi bn konkluzionet dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. Jepen ushtrimet 3 dhe 4.

Tema: Gjuha e transmetuar nj lloj i ri gjuhe (1 or)

Materialet dhe mjetet msimore

Teksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, lloje t ndryshme tekstesh n gjuh t shkruar, t folur e t transmetuar, shkumsa me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore: gjuh, mjet komunikimi, gjuh e folur, gjuh e shkruar, gjuh e transmetuar.

Struktura msimore

Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsve

Parashikimi (prgatitja pr t nxnit) Prvijimi i t menduarit Diskutim i ideve

Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive (prpunimi i prmbajtjes)

Organizues grafik, lexim i drejtuar, Diagram i Venit T msuarit ndrveprues Pun n dyshe

Prforcimi (konsolidimi i t nxnit) Rishikim n dyshe

Ndrtim i shprehive studimore

Pun n dyshe

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. Prvijimi i t menduarit

Msimi mund t filloj me leximin e detyrs s shtpis, e cila v n dukje se si gjuha e shkruar, ashtu dhe e folur karakterizohen nga situata t ndryshme komunikuese. Pr t sqaruar m mir kt, msuesi mund

? Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:- T dalloj veorit e gjuhs s transmetuar; t shkruar dhe t folur: a. nga mnyra e ndrtimit; b. kanalet e transmetimit (artificiale dhe natyrore); t prdor elementet q u prkasin situatave t

ndryshme komunikuese nprmjet ushtrimeve n t folur dhe t shkruar

23


ta ndaj klasn n dy grupe t mdha dhe tu krkoj nxnsve t prshkruajn situatat komunikuese, kur prdorim gjuhn e shkruar dhe kur gjuhn e folur.

Grupi I tu tregoj nj ngjarje shokve nprmjet gjuhs s folur.Grupi II ka si detyr t tregoj nj ngjarje nprmjet gjuhs s shkruar.Pas demonstrimit t t dyja situatave shkruhen n tabel prvojat e nxnsve t konstatuar gjat

komunikimit:

Grupi I- Nxnsit kan vn re q: shokt e tyre gjat t treguarit ishin spontan, prdorn fjal t thjeshta, fjali t shkurtra e shpesh t paplota.- Intonacioni I zrit luante nj rol shum t rndsishm, - vun n pun shprehit me an t gjesteve, - folsi dhe dgjuesi ishin ball pr ball, shpesh I referoheshin objekteve pa u prmendur emrtimet, - prania e drejtprdrejt e pjesmarrsve n komunikim lehtsoi marrjen e informacionit dhe, - njkohsisht, siguron dgjuesin e folsin q e kan kuptuar qart at.- Dgjuesi ndrhyri n diskutim pr t krkuar shpjegime etj

Grupi II- U menduan pr gjetur fjalt e duhura me qllim q t jen sa m t qart pr t shkruar tekstin.- Prdorn shenjat e piksimit si dhe mjete t tjera grafike.

- Dhan t gjitha informacionet e nevojshme pr t br sa m t qart tekstin e shkruar.- U prpoqn q teksti t ishte i plot e i rregullt pr t u kuptuar nga t tjert, pasi ata si autor nuk e njihnin lexuesin.- Verifikimi i t kuptuarit t tekstit u b pasi u rilexua disa her etj

Ndrtimi i njohurive. Organizues grafik, diagrami i VenitPr t realizuar kt etap msuesi mund t prdor nj SMS t drguar nprmjet telefonit dhe nj bised

telefonike.Evidentohen prmes nj organizuesi grafik veorit e ktij lloji t komunikimit.

- Gjuh t folur t transmetuar - Gjuh t shkruar t transmetuar

- koncize, - sintetike - ka ritm t ndryshm nga gjuha e - e qart

zakonshme, -shoqrohet me imazhe q rrisin - koh e shkurtr transmetimi, efikasitetin e mesazhit

- prdorimi i gjuhs n mnyr korrekte, - vetdija e t folurit me nj marrs t pranishm.

Prforcimi. Rishikim n dysheNxnsit ndahen n grupe dhe punojn individualisht ushtrimet 1, 2, 7, 8, 9. Pasi i prfundojn i rishikojn

n dyshe. Lexohen zgjidhjet e t gjitha ushtrimeve.


24

?

Tekstet e paracaktuara pr tu dgjuar

Objektiva t prgjithshm: N fund t ksaj teme nxnsi t jet i aft: T identifikoj leksionin si lloj i tekstit informues-shpjegues.a. T dalloj veorit e leksionit si nj tekst i paracaktuar pr tu dgjuar;b. t prdor strategjit para dgjimit t leksionit; c. t identifikoj idet kryesore n nj leksion;. t vzhgoj pamjet dhe imazhet q mund t prdoren n leksion si mjete pamore;d. t njoh simbolet e shnimeve dhe ti prdor ato gjat dgjimit t nj leksioni;dh. t dgjoj me qllim pr fiksimin e detajeve;e. t dalloj dhe t prdor sinjalizuesit e ligjrimit q prdoren n nj leksion;. t shkruaj tekste t plota duke u nisur nga shnimet e marra n nj leksion.

Sugjerime pr msuesin/en

Do tu sqarohet nxnsve se teksti informues-paraqits (shpjegues) sht i llojeve t ndryshme dhe prcaktohet nga synimi i tij. Ai mund t jet pr tu dgjuar (leksioni, lajmi, fjalimi); pr tu folur (diskutimi, debati etj); pr tu shkruar (letrat, ankesat etj.)

Kjo tem sht parashikuar t zhvillohet n dy or, nj pr dhnien e njohurive teorike dhe tjetra pr ushtrime. Ajo do tu shrbej nxnsve t njohin Leksionin, si nj nga llojet e teksteve q jan paracaktuar pr tu dgjuar. Pr ti aftsuar nxnsit si t bhen dgjues t mir q t prfitojn sa m shum gjat marrjes s nj leksioni, do tu msohen strategjit q prdoren pr nj dgjim t vmendshm e efikas, si:

a. t dgjuarit 1 strategjit para dgjimit;b. t dgjuarit 2 strategjit gjat dgjimit;c. t dgjuarit 3 strategjit gjat mbajtjes s shnimeve.

Demonstrohet n mnyr praktike elementet me t cilat procedon leksioni. Theksi vihet te qllimi pr t cilin prdoret, si:

- mnyrn si t trheqim vmendjen e dgjuesit;- mnyrn e veant si duhet ta dgjojm; - pyetjet me t cilat duhet t procedojm pr ta thithur sa m shpejt informacionin; - mnyrn si duhet t mbajm shnimet.

Pr nj prvetsimi sa m t mir, praktikohen kto procese nga vet nxnsit, t cilt ndrgjegjsohen dhe aftsohen ti njohin, ti prcaktojn e m pas ti prdorin kto strategji.

Pr t realizuar rubrikn e par sht e nevojshme q nxnsit ti jepen lloje t ndryshme

Materiale shtes, q mund t prdoren nga msuesi/ja.

Tema: Leksioni (2 or)

Leksion pr studentt e artit nga Oskar Wilde (prktheu nga origjinali Neli Nao, marr nga interneti).

Nj piktur nuk ka kuptim, prve bukuris t saj; nuk ka mesazh prve gzimit t saj. Kjo sht e vrteta e par rreth artit q ju kurr nuk duhet ta humbisni nga syt. Nj piktur sht nj gj thjeshtsisht...

Subjekti i leksionit tim sot sht ajo ka e bn artistin dhe ajo ka nj artist bn; cilat jan marrdhniet e artistit me ata q e rrethojn, cili sht edukimi q artisti duhet t marr dhe far

25


sht cilsia e nj vepre t mir arti. Tanim, pr sa i prket marrdhnieve t artistit me ata q e rrethojn, me t cilat un nnkuptoj epokn dhe vendin n t cilin ai ka lindur, i gjith arti i mir, si e kam thn dhe m prpara, nuk ka t bj fare me ndonj shekull t veant; por ky universalitet sht cilsia e veprs s artit; kushtet q e prodhojn kt cilsi jan t ndryshme.

Mendoj se ajo q ju duhet t bni, sht q t kuptoni plotsisht epokn tuaj, me qllim q t largoheni plotsisht prej saj; duke kujtuar q, nse, n fund t fundit, jeni nj artist, ju nuk do t jeni tellalli i nj shekulli, por mjeshtri i prjetsis, q gjith arti mbshtetet n nj parim dhe q vetm konsideratat e prkohshme, n fund t fundit, nuk jan parime, sepse ata, t cilt ju kshillojn q ta bni artin tuaj nj prfaqsues t shekullit t nntmbdhjet, po ju kshillojn t prodhoni nj art t cilin fmijt tuaj do ta quajn t vjetruar.

Por ju do t m thoni q kjo sht nj epok joartistike, q ne jemi nj popull joartistik dhe q artisti vuan shum n kt shekullin ton t nntmbdhjet. Sigurisht q vuan. Un, prkundr gjith njerzve, nuk do ta mohoj kt. Por, sillni ndrmend q kurr nuk ka ekzistuar nj epok artistike ose popull artistik q nga fillimet e bots. Artisti ka qen dhe do t jet gjithmon nj prjashtim i mrekullueshm. Nuk ekziston epok e art pr artin; ekzistojn vetm artist, t cilt kan krijuar at q sht m e art sesa ari.

far? Ju do t m thoni mua: Grekt? A nuk ishin ata nj popull artistik? Mir pra, grekt sigurisht nuk ishin, por, ndoshta, ju kini parasysh athinasit, qytetart e njrit prej njmij qyteteve. A mendoni ju q ata ishin nj popull artistik? Le ti marrim ata n kohn e zhvillimit t tyre m t lart artistik, n pjesn e dyt t shekullit t pest para Krishtit, kur ata kishin poett m t mdhenj dhe artistt me t mdhenj t bots antike, kur Partenoni ngrihej n harmoni sipas urdhrave t Fidias, kur filozofi fliste pr urtin n hijen e nj portiku t pikturuar dhe tragjedia shtrihej n prkryerjen e procesionit dhe n patosin prmes mermerve t skens. Ather, a nuk ishin ata nj popull artistik? Aspak. far sht nj popull artistik prvese nj popull q i do artistt e vet dhe q e kupton artin e tyre? Athinasit nuk mund t bnin asnjrn. Po si e trajtuan ata Fidian? Fidias ne i detyrohemi pr epokn madhshtore, jo vetm n artin grek, por n t gjith artin ku un nnkuptoj fillimin e prdorimit t modelit t gjall. Dhe far do t thoshit ju nse t gjith peshkopt anglez t ndjekur nga populli anglez zbrisnin nga Exter Hall-i drejt Royal Academy, nj dit prej ditsh, dhe prcillnin Sr Frederick Leighton me nj karroc burgu n Newgate me fajsimin se ju ka lejuar t prdorni modele t gjalla n projektet tuaja pr pikturat e shenjta? A nuk do t brtisnit me z t lart kundr barbarizmit dhe puritanizmit t nj ideje t till? A nuk do tju shpjegonit atyre q mnyra m e keqe pr t nderuar Zotin sht t nderoni njeriun, i cili sht i br sipas imazhit t Tij dhe sht vepr e duarve t Tij; a nuk do tju shpjegonit q, nse dikush dshiron t pikturoj Krishtin, ai duhet t gjej personin m t ngjashm me Krishtin q mund t gjendet dhe, nse dikush dshiron t pikturoj Zonjn, mund t gjej vajzn m t dlir q njeh ai? A nuk do t vrsuleshit dhe do t bnit shkrumb e hi Newgate-in, nse sht e domosdoshme, dhe t thoni q nj gj e till sht pa paralele n histori? ...

Marr nga Botimet Shqiptare, m 16. 03. 2011 Bukuria e Umberto Ekos

T gjitha debatet historike pr t bukurn asnjher nuk kan mbrritur n ndonj kulminacion, sado q duken estetikisht shteruese. Umberto Eco sht nj nga fanatikt e s bukurs natyrale, t kulluar, asaj q e shtyn drejt mendimit m zhbirues t gjith procesit ekscentrik q ndodh n brendi t artit. N nj vepr antologjike, e botuar n m shum se 40 gjuh, Ekoja e shndrron bukurin n nj traktat


26

??

?

Ushtrimi 11. Teksti I Ernest Koliqi2. Teksti II At Zef Pllumi3. Teksti III Anton Harapi4. Teksti IV At Zef Valentini

Ushtrimi 2 post scriptum p.s; pr shembull p.sh.; kilogram kg; dollar USD, $; para ers son p.e.s; Paund ; Zonj Znj.; faqe f.

Ushtrim 3Ina sht m < se Ema.Dyqanet kishin 50% ulje.Konkluzionet ishin nga priteshin.Dmi ishte m > nga sa e menduam.Numri i turistve ishte 2 milion.Kjo ishte e = me t ardhurat vjetore t ksaj kompanie.

Ushtrimi 4 Ministria e Arsimit dhe e Shkencs MASH; Arkiva Qendrore e Shtetit AQSH; Ministria e Kulturs, Turizmit, Rinis dhe Sporteve MTKRS; Radio Televizioni Shqiptar RTSH; Organizata e Kombeve t Bashkuara OKB; Universiteti i Tirans UT; Instituti i Statistiks INSTAT; Universiteti i Shkodrs USH

Ushtrimi 5Tirana TR; Elbasan EL; Fier FR; Vlora VL; Durrs DR; Sarand SR; Mirdit MR

Prgjigje t ushtrimeve

filozofik dhe estetik si n jet, letrsi dhe art. Vepra titullohet Historia e Bukuris, sjell vetm pak dit m par edhe n shqip ... Kjo vlersohet si nj nga veprat m t rndsishme t Umberto Ekos

Umberto Eko ka lindur n Aleksandri m 1932. sht profesor i lnds s semiotiks dhe rektor i shkolls s lart pr studime humanitare pran Universitetit t Bolonjs. Ndr veprat e tij studimore prmenden: Vepr e hapur (1962), Struktura e munguar (1968), Traktat i semiotiks s prgjithshme (1975), Si shkruhet (1979), Semiotika dhe filozofia e gjuhs (1984), Kufizimet e prkthimit (1990), N krkim t gjuhs s prkryer (1993), Gjasht shtitje n pyjet e tregimtaris (1994), Kanti dhe Ornitorinku (1997), Pr letrsin (2002), T thuash gati t njjtn gj (2003). Ve tyre, ndr prmbledhjet e tij vlejn t prmenden: Ditar i vogl (1963), Ditari i vogl numr dy (1990), ku prfshihet nj przgjedhje e par e Kutiza shkrepsesh Minerva, Pes shkrime mbi moralin (1997) dhe Kutiz shkrepsesh Minerva (2000). M 1980 ai boton romanin e tij t par Emri i trndafilit (mimi Strega 1981), i pasuar m 1988 nga Lavjerrsi i Fukoit, m 1994 nga Ishulli i nj dite m par, m 2000 nga Baudolino dhe m 2004 nga Ndjenja e fsheht e mbretreshs Loan.

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft: T njoh tekstet e paracaktuar pr t dgjuar.a. T njoh funksionin e leksionit. b. T prcaktoj strategjit pr ta ndjekur at. c. T prdor kto strategji n mnyr praktike n lloje t ndryshme leksionesh.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, lloje t ndryshme tekstesh t paracaktuara pr tu dgjuar, shkumsa

me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr tu dgjuar, leksion, strategji, identifikimi i ideve kryesore, prpunimi i detajeve, prcaktimi i marrdhnieve mes shtjeve,

roli i kontekstit.

Tema: Leksioni (ora I - njohuri teorike)

27


?

? Struktura msimoreFazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsve

Parashikimi

Organizues grafik/stuhi mendimesh Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Akuariumi me leksion t prqendruar T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Prforcimi Rishikim n dyshe Ndrtim i shprehive studimorePune individuale

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. Organizues grafik/ stuhi mendimesh.Msuesi mund t prdor stuhin e mendimit dhe organizuesin grafik, si teknika pr t realizuar futjen

n argument t nxnsve si dhe pr t br lidhjen logjike midis asaj q di nxnsi dhe tems s re do t shpjegoj msuesi.

Msuesi shkruan n tabel fjaln leksion dhe prmbledh n grafikun organizues idet paraprake q zotrojn nxnsit pr leksionin.

Ndrtimi i njohurive. Akuariumi me leksion t prqendruar Veprimtari praktike e sugjeruara.

Lexohen para klass dy tekste q ka przgjedhur msuesi dhe u krkohet nxnsve t dgjojn me vmendje dhe t shnojn n nj tabel ato elemente, t cilat i bjn t ndryshme tekstet.

Teksti I (specifika) Teksti II (specifika)

Ky lloj teksti sht i paracaktuar pr tu dgjuar, sepse:

Ky lloj teksti sht i paracaktuar pr tu lexuar, sepse:

Karakterizohet nga fjali t tilla, si: Objekti i leksionit tim sot Por ju do t m thoni q A nuk ishin ata nj popull artistik? Mir, pra, grekt sigurisht nuk ishin, por, ndoshta, ju kini parasysh athinasit, qytetart e njrit prej njmij qyteteve

Organizohet n mnyr t thjesht duke informuar pa e shoqruar informacionin me fraza t komunikimit t drejtprdrejt...

Trajton nj shtje kryesore, jep argumente, prkufizon, sqaron

Shtjellon thjesht iden pa u shoqruar me pyetje apo fraza specifike, t cilat krkojn vmendje t dgjuesit.

Prbhet nga sinjalizues t ligjrimit: mendoj, sigurisht, le ti marrim nj nga nj Ndahet n paragraf.

Pasi mbahen shnime t ndryshimeve rreth teksteve, msuesi/ja mund t ndaj klasn n grupe t prbr prej 5-6 nxnsish.

Secilit grup i caktohet nj detyr dhe mund ti jepet nj list me pyetje q e drejton vmendjen e nxnsve n aspekte t veanta, q kan t bjn me natyrn e veprimtaris q po kryejn.

komunikim i drejtprdrejt

tipik pr shkolln

tekst paraqits synon informimin Leksioni

msues pedagog


28

Grupi I - Cila sht shtja kryesore q shtrohet n kt leksion?(Subjekti i leksionit tim sot sht ajo ka e bn artistin dhe ajo ka nj artist bn; cilat jan marrdhniet e

artistit me ato q e rrethojn, cili sht edukimi q artisti duhet t marr dhe far sht cilsia e nj vepre t mir arti.)

- far prgjigje ofron?- far arsyesh jepen n mbshtetje t saj?- far provash jepen n mbshtetje t do arsyeje?

Grupi II paracaktohet t mbaj shnime mbi leksionin duke u kujdesur pr gjuhn, mnyrn si mbajn shnimet (shpejt, shkurt dhe me shkurtime).

Grupi III kujdeset q gjat shnimeve t identifikoj iden kryesore, e cila mund t jet e shoqruara me disa pika sqarimi.

Grupi IV e prqendron vmendjen n nj detaj t veant duke u prpjekur ta kuptojn dhe ta memorizoj, t prcaktoj rolin mes marrdhnieve t ideve dhe shtjeve.

Grupi V i kushton vmendje rolit t kontekstit, i cili lidhet me fjal t panjohura, kuptimi i t cilave nxirret nga konteksti i fjalis ose situats s dgjuar.

Msuesi lexon leksionin dhe m pas i drejtohet grupit t Akuariumit, t cilt duhet t ken identifikuar disa nga informacionet kryesore.

Prgjigjet q msuesi duhet t pres nga nxnsit mund t jen:shtja kryesore ishte ... ky element u kuptua edhe nga titulli ... Ajo q vrejta ishte mnyra se si iu

sinjalizuan dgjuesin brenda saj kishte pyetje t tilla, t cilat jo vetm evidentonin shtjen kryesore pr t ciln flitet, por trheqin vmendjen e lexuesit n detaje t veanta dhe krijojn hapsir pr ta memorizuar

Msuesi i drejtohet grupit t dyt, i cili ka mbajtur shnime. Prej tyre krkohet t evidentohet mnyra e mbajtjes s shnimeve dhe roli i tyre. Nxnsit mund t lexojn shnimet duke theksuar se kan shnuar vetm konceptet kryesore madje dhe me shkurtime.

Grupi i tret identifikon iden kryesore, e cila plotsohet nga shtje t tilla si ()Grupi i katrt u rikthehet edhe njher pyetjeve t tilla pr t kuptuar e memorizuar nj shtje t veant Grupi i pest konfirmon mnyrn e t kuptuarit duke theksuar q kjo rrjedh nga konteksti i fjalis.

Pr t realizuar objektivin e dyt dhe t tret nxnsit mund t organizohen n grupe, ku nprmjet ushtrimeve, ata jo vetm prcaktojn, por edhe prdorin elementet prbrse t leksionit.

N kt faz t msimit msuesi/ja synon t realizoj dy objektiva: I dhe II, pra, nxnsit do t njihen me elementet prbrse t leksionit dhe strategjit pr t realizuar nj kuptim t suksesshm t tij. Ndr teknikat e sugjeruar jan DDM dhe biseda e lir.

Prforcimi. (Rishikim n dyshe)Pr t reflektuar mbi njohurit e marra, nxnsit aplikojn n dyshe ose n grupe me m shum nxns,

strategjit e t dgjuarit t leksioneve. Me an t ushtrimi praktik, nxnsit rishikojn teknikat, vlersojn e korrigjojn punn e njri-tjetrit.Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. Ushtrimi 7.

29


?

?

???

?Tema: Leksioni (ora e dyt - ushtrime)

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:a. T prdor strategjit para dgjimit t leksionit; b. t identifikoj idet kryesore n nj leksion;c. t vzhgoj pamjet dhe imazhet q mund t prdoren n leksion si mjete pamore;. t njoh simbolet e shnimeve dhe ti prdor ato gjat dgjimit t nj leksioni;d. t dgjoj me qllim pr fiksimin e detajeve;dh. t dalloj dhe t prdor sinjalizuesit e ligjrimit q prdoren n nj leksion;e. t shkruaj tekste t plota duke u nisur nga shnimet e marra n nj leksion.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, lloje t ndryshme tekstesh t paracaktuara pr tu dgjuar, shkumsa

me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore tekste t parashikuara pr tu dgjuar, leksion, strategji, identifikimi i ideve kryesore, prpunimi i detajeve, prcaktimi i marrdhnieve mes shtjeve, roli i kontekstit, shkurtime. Struktura msimore

Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsveParashikimi Diskutim Nxitja e diskutimit Pun me klasnNdrtimi i njohurive Pun individuale /dyshe T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe Prforcimi Rishikim n dyshe Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. DiskutimPunohet n klas ushtrimi i dhn pr detyr shtpi. Nxnsit kan plotsuar skemn me shkurtime t leksionit.Diskutohet vlersohet puna e br.

Ndrtimi i njohurive. Pun individuale dhe n dyshePunohen ushtrimet e tekstit dhe m pas kontrollohen n dyshe. Przgjidhen nxnsit pr t lexuar zgjidhjet

e ushtrimeve.

Prforcimi. Rishikimi n dyshePunohet ushtrimi 8.

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: T identifikoj lajmin si lloj i tekstit informues-shpjegues. a. T dalloj veorit e lajmit si nj tekst i paracaktuar pr tu dgjuar;b. t organizoj n tabelat prkatse elementet kryesore t kronikave t lajmeve;c. t pasuroj fjalorin nprmjet teksteve t lajmeve q u prkasin fushave t ndryshme;

Tekstet e paracaktuara pr tu dgjuar

Tema: Lajmet (1 or njohuri teorike dhe ushtrime)


30

?

???

. t dgjoj lajmet me qllim identifikimin e fakteve reale nga komentet subjektive;d. t dalloj funksionin kryesor t lajmeve (informues apo binds);dh.t shkruaj lajme duke u nisur nga elementet e tyre kryesore.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12 lloje t ndryshme lajmesh, shkumsa me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr tu dgjuar, lajme, tituj lajmesh, terminologji specifike, burim informacioni. Struktura msimore:

Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsveParashikimi Organizues grafik/stuhi mendimesh Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive DDM T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe Prforcimi Rishikim n dyshe Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Sugjerime pr msuesinTema Lajmet ka si qllim t zgjeroj m tej njohurit e nxnsve me lloje t tjera t teksteve t

paracaktuara pr tu dgjuar. Ashtu si u theksua n msimin pararends, synimi i teksteve pr tu dgjuar, nuk sht vetm informimi n prgjithsi, por dallimi i ideve kryesore, prpunimi i detajeve, prcaktimi i marrdhnieve ndrmjet ideve dhe shtjeve. Edhe lajmet e dgjuara n TV e Radio kan si qllim jo vetm t informojn lexuesin, por ai t kuptoj cilat jan pikat m t rndsishme t lajmit.

Q t realizohen objektivat e ksaj teme msuesi duhet t zgjedh lloje t ndryshme lajmesh, t cilat me mnyrn si jan ndrtuar drejtojn vmendjen e nxnsve jo vetm drejt informacionit, por edhe theksimit t aspektit m t rndsishm t tij.

Fjalor LAJM m. sh. 1. Njoftim i shkurtr q ia japim dikujt me goj ose me shkrim pr nj ngjarje t re ose pr dika q ai nuk e di. 2. kryes. sh. Njoftime pr ngjarje t rndsishme t dits, q japin agjencit telegrafike, gazetat dhe radioja e televizioni.

Materiale msimoreTema: Lajmet (1 or njohuri teorike dhe ushtrime)Super hna sonte dominon qiellinTIRANE-Agjencia Amerikane e Hapsirs, NASA, ka njoftuar se sonte n mbrmje, n qiell do t dominoj

super Hna - nj fenomen ky astronomik t cilin shumica e njerzve mund ta shohin pak her n jet. Hna do t arrij distancn m t afrt q mund t arrij prej planetit Tok, 356,577 kilometra, duke br q t shihet m e madhe se kurr. Pr her t fundit super Hna sht regjistruar m 28 mars t vitit 1983. (d.b/BalkanWeb)

31


Greqi, Papulias: Turqia t heq dor nga brthamoretATHINE-Greqia sht tepr e shqetsuar pr rrezikun brthamor q i kanoset. Shqetsimi sht br zyrtar, kur sht artikuluar nga vet presidenti grek Karolos Papulias. Pas asaj q po ndodh n Japoni me reaktort brthamor, presidenti Papulias gjat nj vizite n forcat ushtarake t Tanagras, ka krkuar t merren seriozisht n konsiderat rreziqet fatale q vijn prej tyre.

Aleanca Kuqezi: 50 mij firma kundr regjistrimit me fe e etniTIRANE- Aleanca Kuq e Zi bn publike plan-veprimin pr ti thn jo regjistrimit t popullsis mbi baza fetare dhe etnike. Gjat tryezs s zhvilluar, prfaqsues t administrats shpalln objektivat afatmesme t puns, nj prej t cilave sht edhe plotsimi i peticionit jo m me 20 mij firma por me 50 mij firma, t mbledhura kudo ku ka shqiptar, me qllimin pr t ndalur regjistrimin e popullsis mbi bazn e vet deklarimit t kombsis.

Sqarime metodikeMe an t nj organizuesi grafik msuesi mund t mbledh informacionin q nxnsit njohin

Nxnsit mund t diskutojn t lir pr mnyrn e dhnies s lajmeve n radiot a televizionet e ndryshme, tregojn se far i trheq ata nga lajmet q dgjojn, a e kan t thjesht t dallojn pjest e rndsishme t lajmit.

N kt faz t msimit msuesi e drejton vmendjen e nxnsve n aspekte q kan t bjn me:a. qllimin e lajmit;b. faktet q sillen;c. Vendin q zn opinionet n lajmet etj.

Nxnsve mund tu drejtohet nj pyetje e till: - A sht qllimi i lajmeve vetm t informoj?Msuesi mund t pres prgjigje t tilla si:

- Po, sepse nprmjet lajmit ne marrim informacion se far ndodh rreth nesh.- Jo, sepse shpesh me an t lajmit parandalohen dukuri t ndryshme t shoqris, ndrgjegjsohet opinioni etj.

- Si mund t dallojm qllimin e lajmit, faktet nga opinionet e folsit?

Pr t realizuar objektivin e dyt nxnsit ndahen n grupe. Msuesi i udhzon t punojn me teknikn DDM. Grupi I plotson pjesn e par t tabels Grupi II shtron shtje t cilat nuk jan t qarta rreth lajmeve dhe mnyrs si ndrtohen ato. Grupi III lexon tekstin dhe demonstron duke plotsuar pjesn e tret t tabels.

Di Dua t di Msova

Lajmet prdoren pr t informuar

far cilsish duhet t gzoj nj lajm q t trheq vmendjen e dgjuesit ?

Lajmet hapen me titujt kryesor, q i informojn dgjuesit pr ngjarjet kryesore t cilat do t trajtohen n lajme.

Jan t llojeve t ndryshme Cilat jan pjest e tij prbrse? Titulli, prmbajtja, burimi I informacionit.

Lajmet

ngjarje kryesore i shpejt

informacion hapen me titujt kryesor i drejtprdrejt titujt kryesor


32

Prdoren n median e shkruar dhe at vizive

N ciln pjes t lajmit jepet burimi i informacionit?

Fjalia e dyt e nj lajmi jep burimin e informacionit

Prmbajn tituj A duhet t jet nj titulli i nj lajmi i gjat ?

Titujt kryesor t lajmeve duhet t jen t shkurtr, n mnyr q dgjuesit ta kuptojn menjher lajmin, q pas dgjimit t par.

Na informojn mbi at q ndodh rreth nesh

A duhet t shoqrohen lajmet gjithmon me tituj?

Po Titujt e ndihmojn dgjuesin q t przgjedh informacionin dhe t dgjoj ato lajme q i trheqin vmendjen

Kan qllime t ndryshme

Pr ta br sa m praktike kt faz msuesi mund t shfrytzoj lajme t marra nga media t ndryshme televizive e radiofonike, t cilat i japin mundsi nxnsit t ushtrohet n mnyr t drejtprdrejt n prcaktimin e prbrsve t rndsishm t lajmit.

Vendet ku ndodhin ngjarjet Protagonistt

Koha kur ka ndodhur ngjarja

Kush/far?(protagonist i

ngjarjes)

Kur?(moment kur ndodh fakti)

Ku?(vendi ku ndodh)

Pse?(shkaqet)

Si?(mnyra

si ka ndodhur)

Pasi ushtrohen t ndar n grupe pr t dalluar informacionin q jep lajmi, msuesi mund tu sugjeroj nxnsve t praktikohen pr shtjet e trajtuara duke zgjidhur ushtrimet e mposhtme.

Zgjidhja e ushtrimeve

Ushtrimi 11. Nj emision lajmesh radiofonik ose televiziv, duhet t paraqes vetm fakte dhe t dhna t reja (lajme)... Ushtrimi synon q nxnsit t dallojn faktin nga opinioni, i cili nuk duhet t jet pjes e lajmit.

a. Pas disa ditsh do t merret vendimi pr liberalizimin e vizave pr shqiptart.b. Takimi i radhs mes partive u shty pr muajin e ardhshm, m datn 15 prill, sepse, sipas t dhnave, kryetart nuk u morn vesh me njri-tjetrin. c. Sipas t dhnave metrologjike, vera e sivjetshme parashikohet t jet e gjat, e nxeht dhe pa shira.

Ushtrimi 21. Lexoni lajmet e mposhtme dhe plotsoni tabeln sipas krkesave t dhna.

Funksioni: informues, sensibilizuesVendi: MoskKoha: koht e funditNgjarja: nj virus i ri kompjuterik mund t zbraz llogarit bankare

33


Ushtrimi 3Funksioni: informues, Vendi: rajonet veriore t KilitKoha: shkurt 2011Ngjarja: trmet i fuqishmT dhnat: Lkundje t forta t toks me magnitud 6.3, epiqendra e tij 60 kilometra n lindje t

qytetit t Aricas n nj thellsi prej 120 kilometrash. Lkundjet u ndjen edhe n disa rajone t Bolivis dhe Perus, nuk ka t dhna pr viktima,

Ushtrimi 4

Funksioni: informimi, ndrgjegjsimiParalajmrimi: Jemen, presidenti refuzon largimin ...Qllimi i paralajmrimit: Departamenti i Shtetit i SHBA-s u ka krkuar amerikanve q t evitojn

udhtimet n Jemen dhe i ka ftuar ata q ndodhen n kt vend q t largohen sa m par...

Ushtrimi 5Funksioni: informimi, ndrgjegjsimiParalajmrimi: n rast dyshimi t prekjes nga virusi, drejtohuni mjekutQllimi i paralajmrimit: dhnia e ndihms s shpejt pr t infektuarit nga gripi i derrit dhe

qetsimi i qytetarve

Pas praktikimit t ktyre aspekteve, msuesi mund tu krkoj nxnsve q me an t tabels s mposhtme t prcaktojn nj sr elementsh t lajmeve t dgjuara n shtpi.

Lajmet ishin Shum Pak Fareseriozet gjatamonotoneobjektivetendenciozesiprfaqsoreLajmet u dhan n nj gjuh:t qart dhe t kuptueshmet vshtir dhe komplekse (fraza t gjata, leksik i specializuar)

N varsi t niveleve t klasave msuesit mund t prdorin edhe teknika t tjera si: T nxnit n bashkpunim, Veprimtari me dgjim-mendim i drejtuar, pr fazn e prforcimit mund t zhvillohet konkurs etj.

Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie: a) Dgjoni lajmet n TV dhe m pas plotsoni tabeln e vlersimit t lajmeve.


34

?

?

?

?

? Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: T identifikoj debatin publik si lloj i tekstit gojor.a. T dalloj elementet kryesore t nj debati: - Temn dhe qllimin e debatit, - argumentet dhe kundrargumentet, - prfundimet, - gjuha e prdorur;b. t dgjoj nj debat publik dhe t evidentoj elementet e tij.

Sugjerime pr msuesin

Kjo tem msimore synon ti njoh nxnsit me veorit e teksteve, t cilat jan t paracaktuara pr tu folur, si debati, diskutimi, fjalimi etj. pr ti dalluar kto lloje tekstesh t paracaktuara pr t folur, nga llojet e tjera t teksteve.

Msuesi duhet t theksoj fjaln t paracaktuara duke u krkuar nxnsve t rikujtojn lloje t teksteve t paracaktuar pr tu dgjuar.

Msuesi mund t ftoj nxnsit t diskutojn mbi llojet e teksteve t paracaktuar pr t folur t tilla si: diskutimet, shkmbimet e ideve, debatet, deklaratat e politikanve etj.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr t folur, debat, procedura t debatit, fols, argument, kundrargument.

Struktura msimore:


Parashikimi Pema e mendimit organizuesi grafik Sistemimi i ideve Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Ditari dypjessh T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe Prforcimi (konsolidimi i t nxnit) Shkrimi i lir Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. Pema e mendimit organizuesi grafikMe an t nj organizuesi grafik msuesi mbledh idet e nxnsve mbi debatin.

Tekstet e paracaktuara pr t folur

Tema: Debati (2 or 1 or njohuri teorike dhe ushtrime praktike, 1 or veprimtari praktike)

Debati

Zhvillohet midis dy a m shum personave

E drejton moderatori Mbrojn opinione t ndryshme

Ka tem t caktuar

35


Ndrtimi i njohurive. Ditari dypjesshNdahet klasa n dy grupe dhe, pasi lexojn debatin ndrmjet Linkolnit dhe Dagllasit, plotsojn ditarin

dypjessh:

shtjet T dhnat nga debatishtja kryesore e debatitArgumentet e DagllasitArgumentet e LinkolnitKundrargumentet e Dagllasit

Kundrargumentet e Linkolnit

Prfundimet (sipas jush)Si jan respektuar nga debatuesit rregullat e debatit?Pse e vlersoni kt debat?

Lexohen mendimet e nxnsve dhe diskutohet rreth tyre.

Prforcimi. Shkrimi i lir.Shikoni karikaturn dhe shkruani diiturn.

Detyr shtpie. Ushtrimi 1.Bhet vlersimi i ors s msimit dhe i nxnsve q kan marr pjes aktivisht dhe kan dhn prgjigje

t sakta.

??

? Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: T identifikoj debatin publik si lloj i tekstit gojor. a. T dalloj elementet kryesore t nj debati: - temn dhe qllimin e debatit, - argumentet dhe kundrargumentet, - prfundimet, - gjuha e prdorur; b. t marr pjes n nj debat publik pr nj shtje me interes pr t. c. t prcaktoj procedurat e organizimit t debatit; . t zbatoj n praktik kto procedura.


Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr t folur, debat, procedura t debatit, fols, argument, kundrargument.

Tema: Debati n klas


36

?

? Struktura msimore:Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsve

Parashikimi Rrjeti i diskutimit/ organizuesi grafik Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Debati T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Prforcimi _ Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit

a. Parashikimi. Rrjeti i diskutimit/ organizuesi grafik

Nj aspekt i veant i debatit jan pjesmarrsit. Ata duhet t jen fols dhe dgjues t mir. Pr kt msuesi me an t tekniks Rrjeti i diskutimit shtron pr diskutim nj shtje t till:

PO JO Pr t marr pjes n nj debat: a duhet t jesh nj fols i mir?

Prfundimi.Pjesmarrsit n debat duhet t jen jo vetm fols t mir, por dhe dgjues t mir, sepse gjat debatit

ata i shkmbejn rolet n mnyr t vazhdueshme.

b. Ndrtimi i njohurive. Organizimi i nj debati

Organizohet n klas nj debat mes nxnsve pr tema, t cilat prekin ndjeshm interesat e tyre, si mund t jet:

- A duhet t ken provimet e maturs t njjtat pik me mesataren e katr viteve?

Ndahet klasa n grupe dhe ndahen rolet: moderatori e debatuesit, q zgjidhen prfaqsues nga do grup. T ndar n grupe nxnsit diskutojn mbi qndrimin q do t mbajn dhe argumentet q do t mbshtesin.

Pr kt ata duhet t mbshteten n fakte dhe argumente sa m bindse. Ndahen n tri grupe baz.- Mbshtetsit e tezs- Kundrshtuesit e tezs - Grupi I tret mund t grupoj nxns q mendojn se t dyja palt kan pjesrisht t drejt.

Msuesi trheq vmendjen pr rregullat baz q duhet t respektohen gjat debatit, si:- respektimi i etiks s mirsjelljes;- respektimi i mendimit t shokut;- respektimi i kohsRoli i msuesi duhet t jet m specifik. Ai duhet t mbshtes her njrn pal, her tjetrn pr t nxitur

sa m shum idet e debatuesve.

Pas nj kohe t konsiderueshme prej 15 min msuesi mund tu krkoj nxnsve pjesmarrs t prmbledhin idet q kan thn pr t ritheksuar edhe njher argumentet q dalin n drit.

- Vlersimi i nxnsve mund t bhet dhe me an t nj tabele t till, e cila u shprndahet nxnsve ku ata mund t vlersojn veten ose shokun.

37


Tabel pr vlersimin e pjesmarrjes s nxnsve n debat Pak Mesatarisht Shum

Sa i gatshm sht nxnsi t marr pjes?A arrin nxnsi te nj prgjigje e menduar mir?A mundet nxnsi ta mbshtes mendimin me fakte apo me argumente?

Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie: a) Sillni n klas lloje t ndryshme intervistash.

Tekstet e paracaktuara pr t folur

Tema: Intervista (2 or) Sugjerime pr msuesin

Kjo tem msimore ka si synim t aftsoj nxnsit t dallojn veorit e teksteve, t cilat jan t paracaktuara pr t folur nga lloje t tjera t teksteve. Msuesi duhet t theksoj fjaln t paracaktuara duke u krkuar nxnsve t rikujtojn q n njohurit e mparshme kan njohur lloje t teksteve t paracaktuar pr t dgjuar. Nj lloj I ktyre teksteve sht edhe intervista. Msuesi drejton vmendjen e nxnsve te llojet e intervistave, pasi ato gjejn nj prdorim shum t gjer n jetn e prditshme.

Fjalor Sipas FJALORIT T GJUHS S SOTME SHQIPE, 1980, fjala Intervist ka kuptimin bisedim (me an t pyetjeve e prgjigjeve) q bn nj udhheqs politik a shoqror, nj njeri i shquar, nj prfaqsues zyrtar etj. me nj gazetar pr shtje t rndsishme dhe q botohet n shtyp ose jepet n radio a n televizion.

Sot intervistat jan tekste gojore efikase, q prdoren mjaft n rrethana t ndryshme. N mnyr t veant, n ditt e sotme prdoren gjersisht intervistat pr pun.

Ecuria metodikeKjo tem sht parashikuar t zhvillohet n 2 or msimore. N orn e par nxnsi do t njihet me etapat e zhvillimit t nj interviste, si:

a. prcaktimi i tems s intervists;b. przgjedhja e t dhnave pr personin q do t intervistohet;c. shkrimi i pyetjeve t intervists;d. realizimi i intervists.

N orn e dyt nxnsi vihet n nj situat tjetr ku ai do t msoj se si mund t jet i suksesshm gjat nj interviste pune. N kt rast ai duhet t aftsohet pr:

a. przgjedhjen e t dhnave pr krkesat e pundhnsit;b. prdorimin e nj gjuhe t prshtatshme;c. paraqitjen dhe sjelljen etike gjat intervists pr pun;d. shkrimin e nj rregulloreje pr intervistn e puns.


38

Materiale n ndihm t msuesit

Jeta prtej letrsis (intervist me shkrimtarin Fatos Kongoli)

Pyetja: Le t ndalemi pak te romani juaj Lkura e qenit. Nj roman ku ju flisni pr emocionet jo t zakonshme t nj burri. Si lindi Lkura e qenit dhe a mund t na shuani disa kureshtje q shoqrojn lexuesin e ktij libri? Prgjigja: F.K. - Lkura e qenit sht romani im i pest, i shkruar pas viteve 90. Ky roman vjen pas romaneve I humburi, Kufoma, Dragoi i Fildisht, ndrra e Damokleut. Kto romane un i grupoj n nj cikl, t cilin e kam quajtur Burgjet e kujtess. Dhe romani Lkura e qenit sht i fundit i ktij cikli, dhe sht si nj ur midis ktij cikli dhe nj cikli t ri romansh q fillojn me romanin Te porta e shn Pjetrit, q e kam botuar n vitin 2005. Lkura e qenit, u prit mjaft mir nga lexuesit, dhe sht pritur shum mir edhe jasht Shqipris, n Kosov, Maqedoni apo vende t tjera. Ju udhtoni shpesh. Sa n kontakt jeni me letrsin q bhet sot n Evrop apo m tej, dhe si e shihni letrsin tuaj n raport me kt letrsi? F.K. - Un udhtoj sa her q m botohet nj libr apo ku ftohem diku. Dhe sigurisht q kto udhtime jan mundsi kontaktesh pr mua, me shkrimtar nga vende ku botohen librat e mi. Sa her q organizohen promovime, shtypi n Franc apo Gjermani, shkruan pr veprat e mia. Un kam mundsi t njihem personalisht me shkrimtar t ktyre vendeve, t lexoj veprat e tyre, pak a shum m jepet mundsia t jem koherent me autort dhe letrsin m n z t Evrops apo m gjer.

Duhet tjua ken br shpesh kt pyetje. Sa je ti n librat e tu ose sa sht jeta jote n ato libra? F.K. - Nuk ka asnj libr ku nuk ndodhem un. N nj mnyr apo nj tjetr t gjith librat mbajn gjithka timen. Shpesh m kan br kt pyetje, duke qen se librat e mi jan shkruar n vet t par, m kan pyetur se sa elemente autobiografike ka aty, sa ka nga jeta ime personale. sht nj pyetje q ma kan br edhe n t kaluarn, gjat kohs q botova romanin tim t par. Kudo q shkoja n at koh, m pyesnin n sht jeta ime n kt libr. Sigurisht, n romanet e mia ka element t prvojs sime. Vetm kaq mund t them. T shkruash nj roman, t duhet nj prvoj shum e madhe, por nuk sht vetm prvoja, ajo q e bn romanin. far ndodhet tani n tryezn tnde t puns? F.K. - Sigurisht q kam dika n tryezn time t puns. Nuk ka asnj shkrimtar q t mos ket ide. N mendjen time orvaten shpesh shum ide dhe vazhdimisht jam n pun. M konkretisht nuk mund t flas, pasi nuk m plqen t flas pa e mbaruar nj pun. Ka ndodhur ndonjher ta lini n gjysm nj roman? F.K. Po, m ka ndodhur nj her t l n gjysm nj roman. Ka ndodhur vite m par, pikrisht pasi botova romanin tim t par Ne t tre. Prse e lat n gjysm? F.K. - E lash se m zuri frika.

39


?

???

?

Cila sht frika juaj tani? F.K. - Tani kam frik n do plqehet ajo q un shkruaj apo jo. Nuk kam m frik ideologjike. Shqetsimi im sht q t shkruaj dika q ka ndonj vler. Nuk ju shohim shpesh npr kafene. Shfaqeni rrall n publik. A mund t na thoni se si jeton Kongoli? F.K. - Ka qen nj periudh e jets sime ku un lexoja shum e shkruaja pak dhe n at koh frekuentoja shum gjra. Kam pasur nj jet shum t pasur me ngjarje. Ather kisha koh ti bja t gjitha, tani nuk kam m koh. Ajo koh q m mbetet dua ta shfrytzoj. Nuk sht se jam i trhequr e sm plqen t frekuentoj shoqrin, kafenet, prkundrazi m plqejn shum. Gjithka sht shtje kohe, pasi kur do t shkruaj. Un skam m koh tani, ajo tani sht elementi m i muar. Ndrsa pr sa i prket daljes n gazet jo se sm plqen, por n mnyr t arsyeshme kur kam pr t thn dika. Nj shkrimtar nuk sht nj artist kinemaje. Sipas konceptit tim, shkrimtari sht ndryshe dhe duhet t dal ather kur do t thot dika.

Intervistoi ALDA BARDHYLI

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft:- T identifikoj intervistn, si lloj i tekstit gojor dhe ta prdor at n situat t caktuar;a. t prcaktoj temn pr t ciln do t bj intervistn;b. t przgjedh t dhna pr personin q do t intervistohet;c. t shkruaj pyetjet pr intervistimin;a. t realizoj nj intervist gojore.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela, modele intervistash.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr t folur, intervist, procedura t intervists, intervist pune, intervist historike, paraqitje. Struktura msimore


Parashikimi Leksion i shpejt/ ditari dypjessh Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Loj me role T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Prforcimi Rishikim n dyshe Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit Parashikimi. Leksion i shpejt/ ditari dypjesshMsuesi prezanton para nxnsve temn e msimit dhe u krkon t japin mendimet e tyre rreth intervists.

Tema: Intervista gojore ( 1 or)

Modele msimi


40

Pyet nse nxnsit kan pasur raste t intervistojn apo t intervistohen.Shnon n tabel prkufizimin pr intervistn.U shprndan nxnsve lloje t ndryshme intervistash. U sugjeron nxnsve t vzhgojn mnyrn e

hartimit t tyre.Msuesi mund ta ndaj klasn n dy grupe dhe u krkon nxnsve q paraprakisht t njihen me

informacionin e tekstit mbi lloje t ndryshme intervistash. Kjo do ti ndihmoj ata n fazn e dyt t msimit ku nxnsit do t aplikojn lloje t ndryshme t intervistave.

Nxnsit pr lehtsi t puns s tyre mund t hedhin shnimet baz n ditarin dypjessh.

Intervista pr historin gojoreIntervistuesi I intervistuari

Shkruani nj hyrje pr intervistn tuaj. Prezantoni veten dhe projektin, si dhe shpjegimet pr t.Shkruani t paktn gjasht pyetje q do ta bjn t intervistuarin tu tregoj ngjarje dhe detaje pr periudhn q po studioni.Prgatisni pyetje shtes q do tju ndihmojn q t zgjeroni informacionin q do t merrni prej t intervistuarve.Shkruani tri pyetje pr moshn, vendlindjen dhe profesionin e personit q po intervistoni.Lini nj dat takimi me personin q do t intervistoni dhe prpiquni t jeni n koh.Bisedoni me t intervistuarin nse e pranon q t regjistrohet.Mbani me vete shnimet q keni prgatitur.

Mbasi ta prfundoni intervistn, shpjegojini t intervistuarit, q kt intervist do ta prdorni pr nj projekt n klas. Pyeteni t intervistuarin nse do t donte q t i prmendej emri apo do t donte t ishte anonim.

Ndrtimi i njohurive. Loj me role.

N kt faz t msimit msuesi do t synoj realizimin e dy objektivave t II dhe t III ku nxnsit do t njihen me elementet prbrse t intervists. Msuesi duhet tu trheq vmendjen n aspekte q kan t bjn me organizmin e intervists.

Prezantimi i llojeve t ndryshme bn t mundur q nxnsi t njoh forma t ndryshme t shprehuri. Nxnsit organizojn n dy grupe n role lloje t ndryshme intervistash (intervist pune, intervist

historie). Vzhgojn njri-tjetrin pr mnyrn si zbatojn rregullat e saj.

Prforcimi. (Rishikim n dyshe)Nxnsit mund t punojn n dyshe, ku, pasi t ken lexuar tekstin mund t hartojn pyetje t ndryshme

pr realizimin e nj interviste, si p.sh., intervistn me nj historian.- far ndodhi me krahinat shqiptare t Himars dhe Sulit?- Pse u nda Himara?- A i humbn ndonjher lidhjet e gjakut?- Ku shkonin shqiptart gjat operacioneve t turqve?

41


- A rrinin gjat aty?- far ndodhi me dhrmijasit?- veprime ndrmori Ali Pash Tepelena?- far i bri himariott t kthenin syt nga Greqia?- A u kujdes qeveria shqiptare pr ta?- N cilat shtete emigruan ata?

Nxnsit mund t krahasojn prgjigjet e t vlersojn njri-tjetrin.Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. a) ushtrimi 1 Ju mund t bni intervista pr t msuar m shum pr ndryshimet n shoqrin shqiptare (vlerat, njerzit, shoqria n trsi)

?

???

?Tema: Intervistat pr pun (1 or)

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: - T identifikoj intervistn pr pun dhe ta prdor at n situat t caktuar;a. t przgjedh t dhnat pr krkesat e pundhnsit;b. t prdor gjuhn e prshtatshme;c. t prshkruaj elementet e paraqitjes dhe t sjelljes etike gjat intervists pr pun;. t shkruaj nj rregulloreje pr intervistn e puns.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela, modele intervistash pune.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr t folur, intervist, intervist pune, procedura t intervists, paraqitje, sjellje, rregullore.

Struktura msimore

Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsveParashikimi Leksion i shpejt/ ditari dypjessh Nxitja e diskutimit Pun me klasnNdrtimi i njohurive Loj me role T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe Prforcimi Shkrim i lir/ Rishikim n dyshe Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. Leksion i shpejt/ ditari dypjesshIntervistuesi I intervistuari

Synimi i intervistuesve sht q t gjejn kandidaturn m t mir pr vendin e puns.

Synimi i t intervistuarit sht q t bind intervistuesit se ai/ajo sht personi i duhur pr kt vend pune.

Shumica e pundhnsve bjn pyetje duke u bazuar n CV-n e paraqitur, duke i strukturuar pyetjet ose mbi bazn e t dhnave pr arsimimin dhe prvojn tuaj n pun, ose mbi bazn e kritereve pr punn.

sht e rndsishme q t merret nj informacion paraprak pr krkesat q ka pundhnsi


42

?

Pyetja m e rndsishme q do i intervistuar duhet t bj paraprakisht sht Pse duhet t m punsojn mua?sht shum e rndsishme q prgjigjet tuaja t ken lidhje me pyetjen q ju bhet, si dhe t jen interesante, duke vn theksin te pikat tuaja t forta. Duhet t prgjigjeni n mnyr t natyrshme, pr t mos dhn iden q i keni prgatitur m par pyetje.Prve pyetjeve t prgjithshme dhe atyre t lidhura me punn, duhet t prgatiteni dhe pr pyetje t papritura.Duhet t mbani parasysh q sht mir t mos bni pyetje pr pagn. Gjuha q do t prdorni n intervistn pr pun do t krijoj dhe nj prshtypje t caktuar tek intervistuesit.sht shum e rndsishme q t keni kujdes n prdorimin e kohve t foljeve.

Ndrtimi i njohurive. Loj n role.Klasa ndahet ne tri grupe dhe secili prgatit n role nj intervist pune. Kategorit e punve t jen t

ndryshme dhe t lidhen me shkall t ndryshme kualifikimi.Ndrkoh zgjidhet nj juri q vlerson grupi m t mir duke argumentuar vlersimin.

Prforcimi. Shkrim i lir/ Rishikim n dyshe N grupe dyshe shkruhet nj rregullore pr intervistn n pun. Po kto grupe bjn vlersimin e puns

s grupeve dyshe.

?

?

Tema: Letra e mospranimit (1 or)

Sugjerime pr msuesin/en

N kt tem msimore vmendja do t prqendrohet n tekstet t paracaktuar pr tu shkruar. Kjo tem do t zhvillohet n nj or.

Model msimi

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: - T identifikoj letrn e mospranimit, si lloj i letrs zyrtare.a. t dalloj elementet e nj letre mospranimi;b. t shkruaj nj letr mospranimi sipas hapave t prcaktuar.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela, modele letrash mospranimi.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr t shkruar, letr mospranimi

Teste t paracaktuara pr tu shkruar

43


?

? Struktura msimoreFazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsveParashikimi Harta e mendimit/ diagrami i Venit Nxitja e diskutimit Pun me klasnNdrtimi i njohurive Leximi / prmbledhje n dyshe /

Shkrim i lir Ndrtim i shprehive studimore Pun individuale Prforcimi Rishikim n dyshe T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Zhvillimi i msimit

Parashikimi. Harta e mendimit/diagrami i Venit

Msuesi/ja mund t bj nj parantez lidhur m njohurit q nxnsi ka marr n temat msimore pararendse duke sjell n vmendjen e nxnsve lloje t ndryshme t teksteve t studiuara deri m tani.

Me an t Diagramit t Venit nxnsit, me ndihmn e msuesit, nxjerrin n pah elementet e prbashkta dhe t veanta mes ktyre llojeve t teksteve dhe n veanti mbi llojet e letrave zyrtare.

Letrat formale (zyrtare) Letrat joformale (jozyrtare)Letrat zyrtare, CV, Letra t personaleKan formula hyrse Kan formula hyrse

Q n hyrje prezantojn problemin Midis letrshkruesit dhe atij q merr letrn ka marrdhnie t afrta..Gjuh t ftoht .. Gjuh m afr komunikimit t prditshm

Ndrtimi i njohurive. Leximi / prmbledhje n dysheN kt faz t msimit msuesit mund tu sugjeroj nxnsve q me an t tekniks Leximi / prmbledhje

n dyshe t njihen m informacionin rreth letrs s mospranimit.

S bashku me ta mund t shnoj n tabel pikat m t rndsishme q nxnsit duhet t ken parasysh pr t shkruar nj letr mospranimi.

- Letra e mospranimit (refuzimit) duhet t ruaj respektin ndaj marrsit.- Letra nuk duhet t krijoj dilema tek kandidati.- Duhet t tregoj qart rezultatin negative dhe njkohsisht nuk duhet t fyhet apo cenohet profesionalizmi dhe personaliteti i personit, t cilit i drejtohet letra.

lajmet

intervista leksioni

Tekste t paracaktuara pr tu dgjuar

Tekste t paracaktuara pr tu shkruar

letrat

Tekste informuese paraqitse

ankesat

Tekste t paracaktuara pr t folur

leksioni

debati fjalimi


44

- N nj letr refuzimi nuk duhet t krkohet falje.- Refuzimi nuk duhet t prmbaj asnj lloj gnjeshtre.Pas identifikimit t arsyeve pr t cilat shkruhet letra zyrtare, msuesi mund ti sugjeroj nxnsve t

shikojn modelin e nj letre mospranimi.

Nxnsit n grupe prcaktojn prbrsit e saj:- Emri i kompanis dhe logoja e saj.

Kompania AMC Tiran, m 23.09.2009- Formula hyrse

I nderuar z ela

- Prmbajtja e letrs e cila duhet tu prmbahet parametrave t etiks s punsIshte knaqsi q ju takova dhe mora pjes n intervistimin tuaj pr vendin e ekonomistit n firmn ton.Pavarsisht nga kualifikimet tuaja mjaft t mira, komisioni przgjedhs vendosi q kt vend ta fitoj nj

kandidat tjetr.Ju falnderojm pr kohn dhe interesimin tuaj, si dhe ju urojm suksese n t ardhmen.

- Formula prmbyllse.Me respekt

DrguesiDrejtuesi I burimeve njerzore.Nnshkrimi I hartuesit t letrs.

Pas prcaktimit t ktyre elementeve msuesi i ndan nxnsit n grupe dhe u jep tri arsye pr nj letr refuzimi. - Arsyet e refuzimit pr t mos pranuar n pun nj kandidat t caktuar - Arsyet e refuzimit pr mos bashkpunimin mes institucioneve t caktuara (organizata t ndryshme etj.) - Arsyet pr t mos financuar apo mbshtetur nj projekt nga nj institucion i caktuar.

Nxnsit duhet t zgjedhin njrn prej tyre. Ata duhet t shkruajn letrn t cilt duhet ta paraqesin para klass duke prcaktuar edhe elementet prbrse t saj.

Nxnsit diskutojn pr prmbajtjen dhe mnyrn si sht ndrtuar secila prej letrave duke evidentuar cilsit apo mangsit e secils.

N fund t ors msuesi vlerson pjesmarrjen e nxnsve n msim dhe vlerson me not.

Tekstet e paracaktuara pr tu shkruar

Tema: Letra zyrtare - Ankesat (1 or)

Sugjerime pr msuesin

Kjo tem msimore synon q nxnsit t dallojn Ankesn, nj nga llojet e letrave zyrtare, si tekste t paracaktuara pr tu shkruar, dhe t aftsohen pr t shkruar ankesa. Kjo tem do t zhvillohet n nj or. Fillimisht, duke prdorur strategji t tilla, si Leksion i shpejt/ ditari dypjessh apo Lexim / prmbledhje n dyshe, diagrami i Venit, do t rikujtohen njohurit e mparshme, duke shtuar edhe saktsuar njohurit, dhe m pas do t kalohet n shkrimin e nj letre ankese, ku nxnsi do t materializoj njohurit e marra.

45


?Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: T identifikoj ankesn si lloj i letrs zyrtare dhe ta prdor at. a. T dalloj elementet e llojeve t ndryshme t ankesave; b. t vzhgoj paraqitjen grafike t ankesave pr t dalluar strukturn e saj; c. t plotsoj nj formular ankese; . t shkruaj letra ankese.

Modele prgjigjesh

FORMULARI I ANKESSAnkuesi:

Emri - Dritan Mbiemri - Muho Adresa - Lagjja Sknderbeu Nr 5. TiranTelefoni - 0693245321

Drejtuar: Zyrs pr Mbrojtjen e Konsumatorit Rruga A. Toptani, Kati II,Tiran

Prmbajtja e ankess:a. Organi publik ose privat (Kontrolluesi) pr t cilin ankoheniMoszbatim i marrveshjes mes Drejtoris s Ujsjellsit dhe shkolls s mesme t prgjithshme

Hoxha Tahsim b. Veprimet ose mosveprimet e organit q i konsideroni shkelje N baz t marrveshjes s vendosur mes dy institucioneve sht vrejtur pr nj periudh kohe t

gjat mosrespektimi i rregullave t vendosura dhe mosfurnizimi me uj i mjediseve t shkolls.

c. Dokumentet q mund t provojn shkeljen, duhet ti bashkngjiten ktij formulari.1. Fatura e ujsjellsit2. procesverbalet e mbajtura nga drejtoria e shkolls3. ankesat e nxnsve

. Ndihma ligjore q krkoni nga Zyra e pr Mbrojtjen e KonsumatoritN baz t ligjeve n fuqi krkojm ndrmjetsim t palve dhe respektimin e rregullave duke furnizuar me uj shkolln n mnyre t rregullt.

Do ta vlersoja nse ju do t merrnit n konsiderat ankesn time.Duke ju falnderuar pr kohn tuaj, mbetem me respekt.

AnkuesiDritan Muho

Tiran, m 21. 02 2008

Model msimi

Tema: Ankesa


46

?

??? Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela, lloje t ndryshme ankesash.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr tu shkruar, letr ankes, teknika t shkrimit t letr ankess, formula hyrse, mbyllse etj. Struktura msimore:

Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nxnsve Organizimi i nxnsveParashikimi Organizues grafik Nxitja e diskutimit Pun me klasnNdrtimi i njohurive Lexim / prmbledhje n dyshe T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe Prforcimi Shkrimi i lir Ndrtim i shprehive studimore Pune individuale

Zhvillimi i msimit

Parashikimi: Organizuesi grafik/diagrami i VenitMsuesi drejton vmendjen me an t diagramit t Venit mbi t prbashktat dhe t veantat e letrs s

mospranimit dhe ankess.

Nxnsit evidentojn elementet e prmbajtjes dhe t strukturs s letrave dhe prcaktojn t prbashktat ose t veantat e tyre.

Ndrtimi i njohurive. Lexim/ prmbledhje n dyshe N kt faz t msimit msuesi mund t prdor teknikn lexim / prmbledhje n dyshe duke shnuar

veorit kryesore t Ankess n tabel.

jan letrat e ankess? Ankesat jan letra zyrtare

Cili sht qllimi i hartimit t tyre? Ankesat bhen pr tu ankuar pr qllime t ndryshime, si: pr mungesn e nj shrbimi apo produkti, pr nj vendim q e gjykoni t padrejt etj.

duhet t keni qart kur shkruani nj ankes? a. qllimin pse po e shkruani ankesn;b. rezultatin ku doni t arrini.

Si duhet t shkruhet ankesa?

a. idet tuaja ti parashtroni sa m qart;b. faktet q paraqisni duhet t qndrojn dhe t prligjin t drejtn

tuaj pr tu ankimuar;c. t drejtn tuaj mbroheni me argumente, duke shmangur tonet

patetike, sarkastike apo krcnuese;d. Letra duhet t jet e shkurtr dhe koncize;

Kujt duhet tia drejtoni ankesn? Letra duhet ti drgohet personit prgjegjs me pozicionin m t lart, prej t cilit mund t vij dhe zgjidhja e problemit.Udhzohen nxnsit t shohin modelet e letrave t dhna n f. 41 t librit.

Njofton personat ose institucionet prgjegjse pr refuzimin e nj shrbimi etj.

- thuhen qart arsyet e refuzimit;- nuk krkohet falje pr refuzimin

Ankohet te personat ose institucionet prgjegjse pr qllime t ndryshme;

-Fakte t sakt;- Argumente bindse;

Mesazhi duhet t jet i qart;Ruhet respekti ndaj marrsit t letrs;Zbatohen krkesat strukturore t letrave zyrtare;Gjuha e prdorur sht formale

Ankesa Letra e mospranimit

47


Prforcimi. Shkrimi i lir.Pr t praktikuar shkrimin e nj letr ankese msuesi/ja mund ta ndaj klasn n grupe. Pr kt mund t

shrbej teknika Shkrimi i lir. Mund tu sugjerohen nxnsve t zgjedhin nj tem aktuale. Duhet ti udhzoj q gjat praktikimit t ken parasysh rregullat e shkrimit t saj.

Nxnsit praktikohen n grupe n shkrimin e nj letr ankese duke lexuar shembuj letrash ankese, si:- Ankes drejtuar kryetarit t njsis vendore pr shkak t mosmirmbajtjes dhe mosfunksionimit t fushs sportive,- Ankes drejtuar nj firme e cila shet aparate celulare,- Ankes drejtuar Komitetit Shqiptar t Helsinkit pr shkeljen e nj t drejte.

Vmendja e nxnsve duhet t fokusohet n element t strukturs s letrs t tilla si:

- Formula hyrse, e cila duhet t ruaj etikn e mirsjelljes:I nderuar zoti Gjika, administrator I pallatit

- T dhnat kur dhe far ka ndodhur:Mbrmjen e s hns aty nga ora 8.30 antart e familjes sime e gjetn dern e jashtme t shtpis t mbushur me plehra.

- Parashtrimi i qart i problemit: Situata t tilla kan ndodhur shpesh n pallatin ton, por ne, duke mos dashur t krijojm konflikte, kemi heshtur dhe i kemi pastruar vet plehrat e t tjerve.

- Parashtroni qart arsyen pse e keni shkruar letrn dhe far krkoni prej tij.Duke qen se kto raste koht e fundit jan paraqitur m shpesh, ju krkojm q me prgjegjsin tuaj ti kushtoni ktij problem vmendje pr ta zgjidhur me qllim q raste te tjera t mos prsriten m.

- Krkesa pr t marr prgjigje nga personi duhet t shoqrohet me kodet e mirsjelljes t tilla si:Do ta vlersoja nse do ta merrnit parasysh ankesn time...

- Prfundim i letrs duke e falnderuar paraprakisht personin, t cilit i jeni drejtuar.Duke ju falnderuar pr kohn tuaj, mbetem me respekt.

Andon Marko

- Adresa e drguesit e-posta: [email protected] Rr.uga e Re, ap.2/3 Nr. tel: 04234567 Cel: 06578900

Nxnsit mund t krahasojn prgjigjet e t vlersojn njri-tjetrin. Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. Sillni n klas lloje t ndryshme letr ankesash.


48

?

???

?

Tekstet e paracaktuara pr tu shkruar

Tema: Ftesat

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft: T prdor teknikat e shkrimit t nj ftese. a. T dalloj elementet e llojeve t ndryshme t ftesave;b. t vzhgoj paraqitjen grafike t llojeve t ndryshme t ftesave;c. t shkruaj ftesa t llojeve t ndryshme sipas modeleve t dhna.

Materialet dhe mjetet msimoreTeksti Gjuha shqipe dhe letrsia 12, shkumsa me ngjyra, tabela, lloje ftesash.

Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr tu shkruar, ftes, teknika t shkrimit t ftess, formula hyrse, mbyllse etj. Struktura msimore


Parashikimi Organizues grafik Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Di /Dua t di / Msova T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Prforcimi Shkrimi i lir Ndrtim i shprehive studimore Pun individuale

N kt tem msimore vmendja do t prqendrohet te veorit prmbajtsore dhe strukturore t ftess, si tekst i paracaktuara pr tu shkruar.

Ftesa sht nj flet letre e shtypur a e shkruar q prmban nj grishje, q i bhet dikujt pr t marr pjes n nj fest, n nj pritje ose n nj ceremoni me rastin e ndonj dite t shnuar. Ftesat jan llojet e teksteve q shrbejn pr ngjarje t ndryshme vetjake, familjare dhe shoqrore. Duhet theksuar q ato klasifikohen n ftesa zyrtare dhe jozyrtare, pr kt arsye ndryshon edhe mnyra e t shkruarit dhe njkohsisht edhe paraqitja e tyre grafike.

Zhvillimi i msimit

Parashikim. Organizuesi grafik Duke qen se nxnsit i njohin ftesat nga prdorimi i tyre n jetn e prditshme, msuesi mund t mbledh

opinionet e tyre n organizuesin grafik.

Shrbejn pr t njoftuar pr ngjarje te ndryshme

Formale (zyrtare) joformale (jozyrtare)

pr ceremoni zyrtare pr ceremoni familjare

Ndrtimi i njohurive. Di /Dua t di /Msova

Msuesi/ja mund t ndaj klasn n dy grupe. U paraqet lloje te ndryshme ftesash dhe u krkon t shnojn n tabeln: DI/ DUA T DI/ MSOVA, informacionin mbi to.

Ftesat

49


Di Dua t di MsovaPrdoren pr ngjarje t ndryshme

A mund ti ndajm n lloje t ndryshme? Ftesat jan zyrtare dhe jozyrtare

Na shrbejn n jetn e prditshme

Cila sht struktura e tyre?

Struktura e tyre prcaktohet nga lloji.Ftesa zyrtare: ka kto elemente: logoja e institucionit, kujt i drgohet, prmbajtja (informacioni i sakt pr vendin, kohn (data, ora), dhe qllimin pr t ciln organizohet ngjarja; informacion i shkurtr mbi kontekstin e ngjarjes), formula prshndetse e mbylljes dhe pikat e kontaktit t institucionit q organizon ngjarjen.Ftesa jozyrtare: struktura sht m e paprcaktuar, por elemente, si rasti, kush e organizon, vendi dhe koha duhet t jen shkruar qart.

Japin informacion pr organizmin e nj ngjarje ku ftohemi t jemi pjesmarrs.

Cila sht gjuha q duhet te prdoret n to?

N varsi t llojit t ftess, gjuha q prdoret mund t jet formale ose joformale.

I ndrtojm si duam.A sht domethnse mnyra e paraqitjes grafike?

Paraqitja e ftess sht shum e rndsishme, pasi tregon seriozitetin n t cilin organizohet veprimtaria.

Mund t organizohet nj loj me role rreth nj situate t dhn, si mund t jet rasti i nj agjencie q organizon festa, e cila ka ngatrruar modelimin e dy ftesave pr dy ngjarje t ndryshme, nj zyrtare, t organizuar nga nj institucion, dhe nj jozyrtare pr nj ngjarje familjare, si martes, ditlindje etj. U krkohet nxnsve t evidentojn far nuk shkon n ftesat e marra dhe m pas n grup duhet t shnojn cilsit q duhet t ket nj ftes zyrtare e nj jozyrtare.

Ftesa zyrtare Ftesa jozyrtareFtojn njerz me funksione t ndryshme, q drejtprdrejt ose jo lidhen me ngjarjen. Prdoret pr ngjarje t ndryshme t jets personale.

Shkruhet n mnyr formale. Prdoret nj gjuh m pak formale.

Ka stil zyrtar Shkruhet n mnyra t ndryshme, n varsi t personave qe ftohen n fest.

Prmban t gjitha informacionet e rndsishme. sht e rndsishme t dallohet qart informacioni mbi vendin, datn dhe orn e zhvillimit t ngjarjes.Shoqrohet me falnderimin pr pjesmarrje dhe faktin q t ftuarit jan t mirpritur t marrin pjes n aktivitet.

Shoqrohen me pamje grafike t ndryshme, zakonisht q prcjellin atmosfern e ngjarjes.

Japin informacion pr kodin e veshjes dhe shpesh krkohet t konfirmohet pjesmarrja. Krkohet t konfirmohet pjesmarrja.

Mbyllen me nj prshndetje. Nxnsit mund t punojn n dyshe ushtrimin 1.

Formula: hyrse T nderuar qytetar/ mbyllse: ju mirpresim, nse keni ndonj pyetje, ju lutem kontaktoni n .

Qllimi i ftess: organizimi I fushats s DITS BOTRORE PA MAKINA,

Elementet q trheqin vmendjen: logoja, ana grafike, informacioni, i cili shpjegon kontekstin e dats n t ciln ndodh ngjarja,

Informacioni i sakt, gjuha formale,


50

IInformacioni kryesor:N 22 shtator 2010 zhvillohet fushata pr shnimin e dits botrore pa makina, n orn 11, n sheshin

Nn Tereza, Prishtin.

Prforcimi. (Shkrimi i lir)Nxnsit praktikohen n grupe pr shkrimin e nj ftese.Msuesi/ja mund ta ndaj klasn n dy grupe dhe tu krkoj nxnsve t shkruajn dy ftesa: zyrtare dhe

jo zyrtare. Duke shfrytzuar njohurit e marra n lndn e informatiks, grupet ti kushtojn kujdes jo vetm prmbajtjes, por edhe paraqitjes grafike t ftess.

Disa nga veprimtarit pr t cilat mund t shprndahen ftesa mund t jen si m posht:- ftes pr inaugurimin e biblioteks s shkolls/ muzeut/ promovimin e nj libri/- ftes pr pjesmarrje n nj konferenc shkencore/ ngjarje artistike si ekspozit, festival (muzikor,

teatror), festa t ndryshme (7 marsi, 1 qershori, Krishtlindja, Bajrami)- ftes pr ngjarje t ndryshme familjare (ditlindje, martes etj.)

Nxnsit mund t krahasojn ftesat e t vlersojn njri-tjetrin. Msuesi/ja bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. Sillni n klas lloje t ndryshme ftesash.

Tema: Referati (2 or) Sugjerime pr msuesinN kt tem msimore vmendja do t prqendrohet te veorit prmbajtsore dhe strukturore t referatit,

si tekst i paracaktuara pr tu shkruar, me qllim q ti komunikohet nj auditori t caktuar.

Msuesi/ja duhet t theksoj se referatet jan llojet e teksteve qllimi i t cilave sht t komunikojn ide dhe informacione pr grupe t caktuara. Pr kt arsye me qllim q komunikimi t mos dshtoj informacioni q zbrthen temn duhet t strukturohet n mnyr t till q t vihen n dukje shtjet kryesore, t mbahet parasysh publiku t cilit i drejtohet, elementet prbrse m t rndsishme etj.

Fjalor Referat 1. parashtres e gjer me shkrim, ku trajtohet nj tem e rndsishme, q prgatitet nga

specialist t fushave t ndryshme, si: t politiks, shkencs, arsimit, prodhimit etj. dhe mbahet para nj auditori pr t paraqitur, zbrthyer, analizuar dhe pr t mbajtur qndrim mbi t; 2. raport i hollsishm q mban nj drejtues rreth veprimtaris s sektorit t vet.

N veprimtarin shkollore referati sht nj nga format e puns s pavarur me karakter studimor, q prgatitet nga nxnsit ose studentt mbi nj tem t caktuar, shkencore, letrare, sociale etj. dhe mbahet para klass ose nj grupi m t gjer

Msuesi/ja mund t planifikoj si pun me projekt referatin e librit Rruga n t ciln rrall shkohet, i autorit Skot Pek (Scott Peck), i rekomanduar n program. Pasi nxnsit zhvillojn temn msimore t Referatit, ndahen detyrat pr grupet e puns, sipas rekomandimeve q bhen tek tema e projektit.

51


?

?

???

Model msimi

Tema: Referati (ora I)

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi do t jet i aft: T identifikoj referatin si lloj i tekstit informues-shpjegues.a. T dalloj elementet e strukturs s nj referatit;b. t prshkruaj elementet jogjuhsore t nj prezantimi gojor; c. t plotsoj skeda pr nj referat;d. t shkruaj nj referat


Konceptet kryesore: tekste t parashikuara pr tu shkruar, referate te ndryshme, teknika t shkrimit t referatit, sked, parafrazim, citim etj. Struktura msimore


Parashikimi Organizues grafik/ Stuhi mendime Nxitja e diskutimit Pun me klasn

Ndrtimi i njohurive Analiza e tipareve semantike T nxnit n bashkpunim Pun n dyshe

Prforcimi Shkrimi i lir Ndrtim i shprehive studimore Pun individuale

Zhvillimi i msimit Parashikimi. Organizues grafik/stuhi mendimeshMe an t nj stuhie mendimesh msuesi mbledh disa nga idet e nxnsve mbi referatin duke u krkuar

atyre t shfrytzojn edhe kuptimin e fjals t prkufizuar nga fjalori. Tekst i paracaktuar pr tu shkruar

Prdoret nga specialist Ka si qllim t komunikoj t fusha t ndryshme me nj grup t caktuar

Paraqit nj problem t caktuar

analizon zbrthen argumenton, jep zgjidhje

Ndrtimi i njohurive. Analiza e tipareve semantikeMsuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn materialin e tekstit dhe t diskutojn n dyshe mbi referatin dhe

mnyrn si ndrtohet ai. U krkon q t evidentojn elementet kryesore q kan t bjn me prmbajtjen dhe strukturn e tij.

Referati Prmbajtja Struktura

o nj tem e rndsishme nga nj fush e caktuar

- hyrja mund t nis me: pyetje retorike citim i nj autori informacione t panjohura pr publikun

Referati


52

jep pikat kryesore q trajton referati - zhvillimi ndrtohet me:o informacion q informon, argumenton, udhzon, bind lexuesin;- paraqitjen e fakteve,- me krahasimin e fakteve,-prmes rezultateve t puns krkimore individualeo - mbyllja -e shkurtr, e thjesht-rithekson temn, synimin e ksaj paraqitjeje, -rimerr pikat kryesore

Msuesi mund tu shprndaj nxnsve nj model referati dhe u sugjeron t evidentojn veorit q kan t bjn me strukturn dhe prmbajtjen e tij.

Puna me skedatTrheq vmendjen n rolin q luajn burimet materiale q prdor shkruesi i referatit, n trajtimin e tems,

si dhe orienton nxnsit se si t plotsojn skedat, duke mbajtur shnimet, t cilat do tiu shrbejn si burim informacioni, mbi t cilat do t mbshtetet referati.

Struktura e skeds1. Tema e punimit apo titulli i skeds2. Emri i burimit nga sht marr informacioni3. Citimet apo parafrazimet4. Numri i faqes ku sht marr citimiMsuesi mund t demonstroj vendin n t ciln shnohen kto shnime dhe citime 1. U kujton nxnsve

q ato realizohen prmes skedave. Ibrahim Rugova: Kahe dhe premisa t kritiks letrare shqiptare. Fq.109

Prforcimi. Shkrim i lirNxnsit praktikohen n grupe pr hartimin e skedave dhe prdorimin e tyre pr t ndrtuar referatet pr

orn pasardhse.

Nxnsit mund t krahasojn prgjigjet e t vlersojn njri-tjetrin.Msuesi bn konkluzionin e ors dhe vlerson me not.

Detyr shtpie. Sillni n klas skedat q keni prgatitur pr t hartuar referatin me temn e dhn. Msuesi/ja e ndan klasn n grupe dhe i jep secilit grup t hartoj nj referat nj shtje t caktuar.

(Shnim. Msuesi mund tu sugjeroj nj pun paraprgatitore nxnsve n shtpi n mbledhjen e materialit pr orn pasardhse.

Orn e dyt nxnsit lexojn referatet duke treguar kujdes edhe n elemente q kan t bjn paraqitjen e materialit para auditorit, si me tonin e zrit, gjestet etj.

Diskutohet n klas pr prmbajtjen, strukturimin dhe paraqitjen e materialit. Bhet vlersimi i referatit m t mir.

1. Rugova Kahe dhe premise, f. 1092 Nasho JorgaqiAntologji e mndimit estetik shqiptar 1504-1983, Dituria, Tiran, 2000, f. 16

Resmie Kryeziu Nga Lindja n PrndimPrishtin, 2008, f.

Jorgaqi Nasho, Antologji e mendimit

Revistat Hylli I Drits, Leka vazhduan veprimtarin e tyre n baz t konceptit Fe e Kombsi, insistonin n vlerat etnopsikologjike e etnohistorike. Kto revista vazhdonin kritikn shkodrane e sidomos Hylli I Drits mbante nj vij m t fort religjioze-kombtare

53


??

?

?

?

?

Pun me projekt

Referat pr librin Rruga n t ciln rrall shkohetAutori - Skott Peck mjek psikiatrLloji - Libr psikologjik

Qllimi i projektit: Nxnsit n mnyr t pavarur t referojn pr nj vepr konkrete duke u ndihmuar nga njohurit q kan marr pr referatin.

Objektivat: n fund t projektit nxnsit t ken arritur:a. t lexojn veprn;b. t prcaktojn objektivat q do t arrijn;c. t referojn rreth veprs pr shtje t caktuara;. t diskutojn dhe t japin vlersime pr punn e vet dhe t shokve

Grupet e interesuara: klasa ndahet n gjasht grupe, sipas tematiks s prcaktuar

Kohzgjatja e projektit: 30 dit Referimi: 2 or

Partner n projekt

Msuesi/ja e biologjis:a) pr zbrthimin e termave mjeksore;b) pr sqarimin e shpjegimin e situatave t ndryshme jetsore;

Msuesi/ja e filozofis:a) pr sqarimin termave filozofik;b) pr sqarimin e shpjegimin e teorive t ndryshme filozofike;

Msuesi i informatiks:a) n prdorimin e Word-processor n shkrimin e shnimeve dhe t raportit;b) n prdorimin e Power Point-it pr t prgatitur prmbledhjen e materialit.

Msuesi/ja i gjuhs angleze :a) n shpjegimin e fjalve t panjohura n materialet e gjetura n gjuhn angleze.T tjer q japin mbshtetjen e tyre pr punn e nxnsit n kt projekt.

Veprimtarit e projektit:Shkrimi i referatit

- Prgatitja e skedave sipas shtjes q do t merret n shqyrtim;- Trajtimi i shtjeve t dhna sipas nj strukture t prcaktuar: hyrja zhvillimi - mbyllja- Rishikimi i punimit- Redaktimi- Korrektimi- Leximi prfundimtar- Paraqitja para klass dhe diskutimi rreth tij

Shnim. Pr shtjen e dhn mund t formohen edhe nngrupe, t cilat do t ndjekin pr shtjen q do t referojn t njjtn ecuri. N fund nngrupet bjn prmbledhjen q do t referohet.

Grupet e puns

Grupi i par Tema: Nj vepr psikologjike, q vjen nga nj prvoj e pasur

- Lexuesi t cilit i drejtohet ky libr; moshat q mund ta lexojn.- Evidentimi i prvojave t autorit me pacientt e tij.


54

?

?

- Ndikimi i seancave psikoterapeutike n jetn e pacientve. (Ilustrime me raste pozitive dhe negative.)- Mesazhi dhe ndikimi i ktij libri n jetn e nj lexuesi.

Grupi i dytTema: Shkrimtari dhe vepra e tij bestseller

- T dhna pr jetn dhe veprimtarin e Skott Pekut si mjek.- T dhna pr veprat e tij - shkurtimisht se prse flasin ato.- T dhna pr pritjen e ktyre librave prej lexuesit.- N sa gjuh t bots jan prkthyer veprat e tij- Pse libri Rruga n t ciln rrall shkohet sht br bestseller.

Grupi i tretTema: Analiza tematike e pjess I t librit DISIPLINA

- Problemet dhe dhimbja- Mkatet e prindrve- Zgjidhja e problemeve dhe koha etj.

Grupi i katrtTema: Analiza tematike e pjess II t librit DASHURIA

- Prkufizimi i dashuris- Kufijt e Egos- Varsia etj.

Grupi i pestTema: Studimi i burimeve q ka shfrytzuar autori dhe komentimi i qllimit se prse i kan shrbyer ato

- Autor t librave filozofik e psikologjik- Autor t librave fetar- Autor t librave artistik (poet apo prozator)

Grupi i gjashtTema: Analiz e gjuhs s veprs

- Gjuha e autorit auditorit q i drejtohet - - Regjistri: shkencor apo bisedor (e vulgarizuar)- Kombinimi i shpjegimit shkencor me shembuj, referime dhe rastet komunikative me lexuesin.- Prkthimi a sht i sakt; i kuptueshm; a jan prdorur struktura t huaja apo jan n prputhje me gramatikn e shqipes; - a sht shfrytzuar si duhet fjalori nga fusha e psikologjis.

(Literatura pr t gjitha grupet: Pasthnia; prmbajtja e librit; t dhna nga interneti)

Dorzimi dhe diskutimi i punimit

do prgjegjs grupi paraqit para klass materialin e prgatitur nga grupi. Ve punimit me shkrim, i cili duhet t mbaj edhe emrin e redaktorit dhe korrektorit t grupit, materiali mund t paraqitet i prmbledhur me power point dhe t shoqrohet edhe me materiale ilustruese. Ora I paraqitin punimet grupet I, II, III Ora II paraqitin punimet grupet IV, V, VI

Treguesit e vlersimit t projektit:

do nxns mban shnimeve rreth punimit, seriozitetit t paraqitjes dhe bn vlersimin individualDiskutimi n klas pr punn e shokveVlersimi prfundimtar nga msuesi/ja pr punn individuale dhe n grup

55


Tema: Eseja paraqitse e prkufizimit

Sugjerime pr msuesit

Kjo tem

udhezues gjuha shqipe dhe letersia 12

Documents