tunceli İli ali baba mahallesindeki yapı uygulamalarında

ISSN: 2148-0273 Cilt 4, Sayı 2, 2016

Vol. 4, Issue 2, 2016

1 Ferhat Eser, Lisans Öğrencisi, Tuncel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü,

Tunceli, e-mail:[email protected]

2Seyhan Yardımlı, Yrd. Doç. Dr., İstanbul Aydın Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık

Bölümü, İstanbul, e-mail: [email protected]

3 Şaban Öncil, Lisans Öğrencisi, Tuncel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği

Bölümü, Tunceli, e-mail:[email protected]

Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen

Su – Nem Hasarları

Ferhat ESER1, Seyhan YARDIMLI

2, Şaban ÖNCİL

3

Özet

Tunceli İli Ali Baba Mahallesinde su-nem sorunlarından kaynaklanan pek çok yapısal hasar

mevcuttur. Yapılara su ve nemin etkisi dış ortam ve iç ortam koşullarından kaynaklanmaktadır. Yapılan

çalışma sonucunda boyalarda çiçeklenme, kabarma, şişme, cephelerde renk kirliliği, deformasyon,

betonarme yapılarda parça kopması, donatı korozyonu vb. gibi yapı elemanlarında ciddi hasarlar sıklıkla

görülmektedir. Bu çalışma günümüz koşullarında sürekli artmakta olan enerji maliyetlerinin tasarrufu

açısından ortaya çıkan yalıtım konusunda, su ve nemin yapıyı etkileme şekillerinin bilinmesi amacıyla

gerçekleştirilmiştir.

Anahtar kelimeler: su-nem, yapısal hasarlar, donatı korozyonu, betonarme yapılar

Ali Baba Neighborhood In The City Of Tunceli In The Practice Of

Building Water And Moisture Damage

Abstract

Province of Tunceli, Ali Baba in the Neighborhood, a lot of structural damages caused by water-

moisture problems exists. Effect of the water and moisture is caused by the outdoor and indoor

conditions. This work shows that serious damage to the building elements as bloom in the paint,

blistering, swelling, color pollution at the front, deformation, part breakage in reinforced concrete

structures, reinforcement corrosion and so on, are frequently observed. This study has been fulfiled to

clarify the facts of insulation against the affections of water and humidity over the buildings to be able to

cut the cost of energy which is increasing continuously.

Keywords: water-moisture, structural damages, reinforcement corrosion, reinforced concrete structures

Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 13

1. Giriş

Binalar, insanların güvenlik içinde yaşayabilecekleri, sağlıklı ve konforlu bir

ortam sağlamalarının yanı sıra, kendilerinden beklenen bu fonksiyonları yapının ömrü

boyunca devam ettirmekle de sorumludurlar. Binanın performansını ve insan sağlığını

olumsuz yönde etkileyen en önemli faktörlerden birisi de denetim altına alınmamış

nemdir. ASTM E241’de, strüktürel hatalar dışındaki problemlerin ve yapısal hasarların

yaklaşık %90’ının nemden kaynaklandığı belirtilmektedir. Nem nedeniyle oluşan zararlı

organizmaların sağlıksız ortamlar yarattığı ve insanlar üzerinde tehlikeli sonuçlar

doğurduğu da bilinen bir gerçektir. Dolayısı ile binalarda neme karşı önlem alınması

önemli bir gerekliliktir (Gönül, 2003; Çelebi, 2003).

Şekil 1. Tunceli İli Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesi kuş bakışı görünümü (URL 1, 2016).

14 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları

Şekil 2. Tunceli ili Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesi Uzaktan Görünümü

Tablo 1. Tunceli İli Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesinde yapılar hakkında genel bilgi (Tunceli Belediyesi)

Mah. Adı İnşaat Diğer Kamu

işleri

Özel

işyeri

Bina B. b.

Sayısı

Tahsis

Ali Baba 4 8 12 3 554 1412 1

İnsanlar, yaşamlarını sürdürdükleri yapılarda suyun oluşturduğu ve oluşturacağı etkilere

karşı çeşitli çözümler geliştirmek zorunda kalmaktadırlar. Su ve nem etkilerinin

yapılarda yaşayan insanlar üzerinde, ülke ölçeğinde; doğal ve yapay çevrede sorun

oluşturması ya da oluşan sorunların çözümü sırasında kullanılacak ürün ve çözümlerin

uygulanacağı bölgelerin belirlenmesi için; suyun yapıya geçiş şekilleriyle yapıyı

etkileyen suların, etki alanlarının bilinmesi gerekmektedir.

Bina üzerine su ve nem;

Zemin nemi,

Havanın nemi,

Yapı suyu (yapı malzemesinin kendi nemi)

Zemin suyu (basınçlı su ile yüzey ve sızıntı sularını içeren basınçsız su)

Yağış suları,

Sıçrama suları,

Yüzeydeki birikme suları,

Tesisat hasarlarından kaynaklı


Gibi çok çeşitli kaynaklardan etki etmektedir (Gökaltun, 2001).

Yapı elemanlarındaki su ve nem aşağıda belirtilen sorunların oluşmasına neden

olmaktadır.

Bunlar;

Malzeme gözenekleri su aldığında, malzemenin ısı tutuculuk yeteneğinin

azalması,

Gözeneklerdeki suyun donması durumunda, malzemede kabarmalar ve

parçalanmaların görülmesi,

Çözülen tuzlar ve diğer maddelerin, kimyasal olarak aşındırıcı etki yapması ve

çiçeklenmelere neden olması,

Yapı elemanı içerisinde bozulma, çürüme ve korozyon meydana gelmesi ve bu

oluşumlarla birlikte hasarların başlaması,

Küf ve mantarların ortaya çıkması ve mekân içerisinde yaşayanlar üzerinde

çeşitli hastalıklara neden olması,

Yapının kullanım değerinin düşmesi gibi sorunları beraberinde getirir.

Bundan dolayı, su ve nem ile temasta bulunabilecek tüm yapı elemanlarının

bozulmaması için bunlara karşı gerekli önlemlerin alınması gereklidir. Binanın içine

doğrudan su girişi kadar, yapı elemanlarına kılcal hareketler ve buhar difüzyonu yoluyla

nem sızmasını engelleyerek, su ve nem etkisini azaltmak, su ve nem yalıtımının esasını

oluşturur. Kısaca su ve nem yalıtımı, yapıların su ve nemden etkilenmesine karşı

alınması gereken önlemlerin tümünü kapsar (Gökaltun, 2001).

2. Amaç ve Yöntem

Bu çalışma günümüz koşullarında sürekli artmakta olan enerji maliyetlerinin tasarrufu

açısından ortaya çıkan yalıtım konusunda, su ve nemin yapıyı etkileme şekillerinin

bilinmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yapılacak olan yalıtımdan en iyi verimi

alabilmek için öncelikli olarak önlenmesi gereken su ve nem etkileri asıl hedef olarak

belirlenmiştir. Su ve nemin yapıyı etkileme alanları çerçevesinde araştırma


gerçekleştirilerek, yapı tasarımcıları, uygulayıcıları ve kullanıcılarının bu çerçevede

önlemlerini almaları gerektiği amaçlanmıştır (Aydın, 2011).

Şekil 3. Balkon su giderinin uygunsuz çözümü

sonucunda oluşan döşeme ve kiriş betonlarında parça kopması hasarı ve kirişte donatı

korozyonu hasarıgerçekleşmiş, balkonda

damlalık yapılmadığı için tavan boyasında hasar

oluşmuştur.

Şekil 4. Bina çevresini saran tretuvar

uygulaması hatalı yapılmıştır. Bu tür hatalı

uygulamalardan dolayı yağmur ve kar suları

yapıya zarar vermiştir.

Şekil 5. Çatıda, ahşap çatı örtüsü ve hiçbir

yalıtım uygulaması yapılmadığı için betonda

çatlamalar oluşmuştur.


Şekil 6. Çatıda oluk sistemi hatalı yapıldığı için,

yağmur ve kar suları dış cephede çatlama, renk

değiştirme ve parçalanmaya sebep olmuştur.

Şekil 7. Tretuvarda yapılan yanlış egimli yüzey

uygulaması sonucu kapiler emme ile bina dış

cephesinde boya ve beton örtüsünde dökülmeler

meydana gelmiştir.

Şekil 8. Kapiler su emme ile bina dış

cephesinde çatlamalar, dökülmeler ve boyada

renk değişimi meydana gelmiştir.

Şekil 9. Dış cephe betonundaki sıvalarda su,

nem ve don etkisi ile kabarma ve kopma sonucu

cephede hasar oluşmuştur.

Şekil 10. Uzun süreli su, nem ve don kaynaklı dış etkilere maruz kalan yapının dış cephesi,

çatısı, bacaları, balkonu ve tretuvar çevresi

belirgin bir şekilde hasar görmüştür.

Şekil 11. Yapı dış cephesinde su-nem kaynaklı

oluşan cephe kirliliği hasarı ve kapiler su emme


hasarının özensiz onarımı sonucunda renk

farklılığı oluşmuştur.

Şekil 12. Bina merdiven cephesinde su ve

nemden kaynaklı taş kaplamada kırılma, boya

ve sıvada dökülme hasarları oluşmuştur.

Şekil 13. Ortamdaki rutubet fazlalığından dolayı

parkeler zeminden ayrılmıştır (URL 2, 2016).

Şekil 14. Taş istinat duvarında hatalı ve eksik

malzemenin kullanılmasından kaynaklı yağmur

ve kar sularının yüksek basıncının etkisiyle

hasarlar oluşmuştur.

Şekil 15. Beton istinat duvarı perde betonundaki

sıvalar su, nem ve don etkisi ile dökülmüştür.

Şekil 16. Tavanda ve duvarda su ve nemin

verdiği hasardan dolayı boyada kabarma,

dökülme ve renk değişimi olmuştur.


Şekil 17. Yapının dış cephesi ve temelinde ısı

ve su yalıtımı yapılmadığı için iç duvar

yüzeyinde terleme ve bunun sonucunda duvarda

çatlama, dökülme ve çiçeklenme olmuştur.

Şekil 18. Doğru bir kaldırım yüzeyi yapılmayıp

uygun eğim verilmediği için kaldırım yüzeyi su

ve nemden dolayı parçalanmıştır.

Şekil 19. Yol kenarındaki istinat duvarında

yanlış işçilik uygulaması, su-nemin olması ve

barbakanın olmaması nedeniyle parçalanmalar olmuştur.

Şekil 20. Şehir içerisindeki yağmur suyu ve

diğer suların uygun şekilde su kanallarına

yönlendirilmesi yapılmadığından yol yüzeyi

hasar görmüştür.


Şekil 21. Kolonun alt bölgesinde malzeme

kalitesi, ortam nemi ve yapı işçiliğinin yanlış

olmasından dolayı boyada dökülmeler meydana

gelmiştir. (Yıldız ve Dal, 2016).

Şekil 22. Binanın giriş merdiveninin yüzeyinde

su ve nemden dolayı çatlama, renk değişimi ve

sıvalarında dökülmeler meydana gelmiştir.

Şekil 23. Su ve nemden dolayı su kanalının

duvarları ve zemini çatlayıp parçalanarak hasar

görmüş ve su güzergahını kapatmıştır.

Şekil 24. Tretuvar yüzeyine uygun eğim

verilmediği için yağmur suyu ve diğer

nedenlerden dolayı zeminde biriken su, yapı

zeminine hasar vermiştir.


Şekil 25. Yapının etrafına istinat duvarı

örülmediği için toprak yüzeyden sızan suların

etkisiyle kopan taş ve toprak parçaları tretuvar

bölgesine düşmüş ve hasar vermiştir.

Şekil 26. Yol yüzeyine doğru eğim verilmediği

ve yol kenarına yağmur suyu giderleri

yapılmadığı için su, nem ve don etkisi yol

yüzeyine hasar vermiştir.


3. Sonuç ve Değerlendirme

Yapılan çalışmada su ve nemden kaynaklı olarak; kagir yapı malzemelerinde erime,

şişme, donma, çatlama, büzülme, çözülme, kopma, kabuk atma, çiçeklenme, renk

solması vb. ile metal yapı malzemelerinde korozyon şeklindeki hasarlara sıklıkla

rastlanılmıştır.

Yapıların inşası esnasında önlemler alınmadığı takdirde binalar hem dış hem de iç

faktörlerden kolaylıkla etkilenirler. En önemli dış ve iç etkenlerden biri olan suyun

oluşturduğu deformasyonlara, yapılan çalışma kapsamında çok sık rastlanmıştır.

Yapıda su ve neme bağlı olarak,

Bodrum ve zemin katlarında yaygınca görülen nemin cephe boyalarına ve

sıvalara hasar vermesi,

Çatı katlarında uygunsuz çatı çözümlerinden kaynaklanan çatı katı tavanlarında

su nem hasarları,

Kış aylarında su ve nemin donup çatılarda buz sarkıklarının oluşması ve bu buz

sarkıklarının düşme tehlikesi,

Islak zeminlerde özellikle banyo ve tuvaletlerde üst katlardan alt kata tesisat

sorunlarından kaynaklanan atık sularının akması,

İç mekanda su ve nem bulunmasından dolayı ısıl direncin azalması,

Oda ve salonlarda ahşap parkelerin su ve nem alması ile oluşan çürüme,

mantarlaşma, küf, böcek ve bakteri oluşumları ile insan sağlığını olumsuz

etkilemesi,

Yapı malzemesi bünyesinde suyun donarak hacim genleşmesi sonucu

oluşturduğu çatlama, parçalanma ve kopmalar,

Betonarme yapılarda iskelet görevi gören korozyona uğramış donatıların

kullanılması ve ayrıca yeteri kadar paspaylarının bırakılmaması ile oluşan

korozyon hasarları, çiçeklenme, kabarma, dağılma vb. şekilde sıklıkla görülen

sıva ve boya hasarları,

Cephelerde yüzey sularına bağlı yapı yüzey kirlenmeleri,

Kapiler su emme ile yapı cephelerinde yerden yükselen suyun ve nemin verdiği

hasarları,


İstinat taş duvarında barbakan bırakılmadığı için istinat duvarlarının yıkılması,

şeklinde problemlere sıklıkla rastlanmaktadır. Ayrıca, yapıda kullanılan malzemelerin

standarda uygun olmaması ve bina bakımının periyodik olarak yapılmamasından

kaynaklanan su ve nem sorunları gözlenmiştir. Su ve nem kaynaklı bu problemlerin

önlenebilmesi için yapılarda suya karşı alınacak yalıtım önlemlerinin oluşturulmasında

kullanılan tam geçirimsiz yalıtım tabakasının işlevini yerine getirebilmesi ve uzun

ömürlü olabilmesi için uygun detaylar ve standartlardaki malzemeler seçilerek eğitilmiş

elemanlarca uygulanmalıdır. Böylece hem kullanıcı konforu sağlanmış hem de yapı

hasarları kısmen de olsa önlenmiş olacaktır (Dal ve Yılmaz, 2015).

4. Kaynakça

Akman, A. (2001). Yapı Bütünündeki Nem Olgusunun İnsan Sağlığı İle Olan İlişkisi,

Yapı, 115:83-84.

Avlar, E. (2000). Yapılarda Su ve Nem Korunumu, YTÜ, İstanbul.

Baytop, F. (2014). İnşaat Uygulamalarında Yanlışlar Doğrular, Yem Yayın, İstanbul

Dal, M. (2010). Trakya Bölgesi Tarihi Yapılarında Kullanılan Karbonatlı Taşların

Bozunma Nedenleri. T.C. Bakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğünün Vakıflar Dergisi,

34(2):47-59.

Dal, M., Artık, K., (2008). Geleneksel Mimaride Taş Alterasyonu. MERSEM 2008

Türkiye VI. Mermer Ve Doğaltaş Sempozyumu, 26-27 Haziran 2008, Afyon.

Dal, M., Ayhan, E. (2015). İnşaat & Mimarlık Bilgisi, Mimarlık Vakfı İktisadi

İşletmesi, İstanbul.

Dal, M., Kılınç, C., Eren, E., Işık, A., (2013). Beton Teknolojisi Ve Beton Teknolojisi

Laboratuvarı. Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi, İstanbul.

Dal, M., Öcal, A. D. (2013). Investigations on Stone Weathering of Ottoman

Architecture: A Kirklareli Hizirbey Kulliye Case Study, Indian Journal of Research,

2(11):1-7.


Dal, M., Yılmaz, D., (2015). The Negative Impact Of Water-Moisture To Building

Elements And Building Comfort, Int. J. Pure Appl. Sci. 1:89-99.

Erdoğdu, K. (1998). Su Yapılarındaki Betonlarda Bağlayıcı Malzeme Seçimi, Çimento

ve Beton Dünyası, 2(12):17-23

Ertaş, K. (2001). Binalarda Buhar Difüzyonu Olayının İrdelenmesi, TMMOB Makine

Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi, Eskişehir.

Gökaltun, E. (2001). Yapıların Zemine Oturan Döşemelerinde Ortaya Çıkan Nem

Sorunları Ve Yalıtım Çözümleri, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yalıtım

Kongresi, Eskişehir.

Gönül, İ. (2000). Yapılarda Zeminden Kaynaklanan Nemlenmeyi Önleme

Yöntemlerinin Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans

Tezi, İstanbul.

URL 1, (2016) http://www.laminat-parke-

izmir.com/FileUpload/bs162618/File/parke_kabarma.jpg, Erişim Tarihi: 24.05.2016

URL 2, (2016)

https://yandex.com.tr/harita/print/?ll=39.542511%2C39.109373&z=16&l=sat%2Cskl,

Erişim Tarihi: 24.05.2016

Öcal, A.D., Dal, M. (2012). Doğal Taşlardaki Bozunmalar, Mimarlık Vakfı İktisadi

İşletmesi, İstanbul.

Utkutuğ. Z. (2006). Konutta Kalite Kavramı ve Yapı Hasarları, Gazi Üniversitesi, Müh-

Mim. Fak. Dergisi, 21(2), 205-2011.

Yıldız, Ö., Dal, M., (2016). İnşaat Mühendisliği Uygulamalarında Su-Nem Kaynaklı

Hasarların Değerlendirilmesi, Tunceli Üniversitesi, Bilim ve Gençlik Dergisi, 4(1).

tunceli İli ali baba mahallesindeki yapı uygulamalarında

Documents