Hemşirelik Hemşirelik Uygulamalarında Uygulamalarında Kanıta DayanırlılıkKanıta Dayanırlılık

ResimResim

Genel Anlamda Kanıt NedirGenel Anlamda Kanıt Nedir

• Kanıt bilinmeyen ya da Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan şüphe edilen bir şeyin doğruluğundan şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun ispatlanması ya da doğruluğunun ispatlanması ya da mevcut inanç veya gerçekleri mevcut inanç veya gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak ispatlama ya da çürütme olarak tanımlanabilir. tanımlanabilir.

Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli ÖzelliğiÖzelliği

• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar verilmiş olmalıdır.verilmiş olmalıdır.

• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir şekilde sunulmalı, anlaşılması güç şekilde sunulmalı, anlaşılması güç olmamalıdır.olmamalıdır.

• Elde edilen kanıt herkesin Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık olmalıdır. kullanımına açık olmalıdır.

KDU(Kanıta Dayalı Uygulama) KDU(Kanıta Dayalı Uygulama) Nedir?Nedir?

• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik Hasta ile ilgili kararlarda sistematik araştırmayla elde edilen en iyi ve en araştırmayla elde edilen en iyi ve en son kanıtın açık, özenli ve mantıklı son kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde kullanıldığı uygulamalardır. şekilde kullanıldığı uygulamalardır.

Neden Neden Kanıta Dayalı Kanıta Dayalı HemşirelikHemşirelik

Son yıllarda kanıta dayalı Son yıllarda kanıta dayalı uygulama, disiplinler arası bir uygulama, disiplinler arası bir

süreç haline gelmisüreç haline gelmişştir. Yeni tir. Yeni teknolojilerin geliteknolojilerin gelişşmesi ile birlikte mesi ile birlikte

hastalahastalarırın beklentilerinin de n beklentilerinin de artması kanıta dayalı uygulamaya artması kanıta dayalı uygulamaya

olan gereksinimi arttırmolan gereksinimi arttırmışıştır. tır.

Neden Neden Kanıta Dayalı Kanıta Dayalı HemşirelikHemşirelik

• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak görülerek hemşirelerden sadece olarak görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri yapmaları beklenmiştir.verilen işleri yapmaları beklenmiştir.

• Günümüzde hemşireler var olan Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı değiştirmek için gerekli yetki uygulamayı değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli yollar katetmiştir. Yeni konusunda önemli yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım kalitesini uygulamalarla bakım kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..yükseltmede etkin rol almaktadır..

Kanıta Dayalı Kanıta Dayalı HemşirelikHemşirelik/Amaç/Amaç

KaKanınıta dayalı uygulama, ta dayalı uygulama, hastaya en iyi bakımın nasıl hastaya en iyi bakımın nasıl verileceğini gösterir. Kanıta verileceğini gösterir. Kanıta

dayalı bir uygulama yaratma, dayalı bir uygulama yaratma, yaşam boyu devam eden bir yaşam boyu devam eden bir süreçtir, sürekli arasüreçtir, sürekli araşştırma ve tırma ve

ssüürekli eğitim gerektirir. rekli eğitim gerektirir.

Kanıta Dayalı Kanıta Dayalı HemşirelikHemşirelik

Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve uygulama arasında bir köprü

kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile klinik arasındaki uçurumu

ortadan kaldırarak bakım hizmetini geliştirir..

Kanıt seviyeleriKanıt seviyeleri

• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü Genellikle kontrollü randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar. elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.

• Adil/İyi KanıtAdil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf : Bir kabul edilebilir veya zayıf düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.

• OybirliğiOybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul : Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz, edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz, veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu seviye uzman görüşlerini de içerir. seviye uzman görüşlerini de içerir.

Mükemmel Kanıt/Altın Mükemmel Kanıt/Altın StandartStandart

• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.Bilimsel araştırmalarla elde edilir.• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt

uygulama rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek uygulama rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.için önemlidir.

• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak *Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak

uygulama yapılır.uygulama yapılır. 1.Popülasyon belirlenir1.Popülasyon belirlenir 2.Karakteristik özellikler belirlenir2.Karakteristik özellikler belirlenir 3.Uygulama yapılır3.Uygulama yapılır 4.Sonuçlar , her iki grup incelenir4.Sonuçlar , her iki grup incelenir

Randomize kontrollü Randomize kontrollü çalışmalar(RCT)çalışmalar(RCT)

• Deneysel bir gruba rastgele şekilde Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama yapılır.test amaçlı olarak uygulama yapılır.

1.Popülasyon belirlenir1.Popülasyon belirlenir

2.Karakteristik özellikler belirlenir2.Karakteristik özellikler belirlenir

3.Uygulama yapılır3.Uygulama yapılır

4.Sonuçlar , her iki grup incelenir4.Sonuçlar , her iki grup incelenir

Mükemmel Kanıta Götürecek Mükemmel Kanıta Götürecek AraştırmalarAraştırmalar• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna, Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,

çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.

Bir süreci ifade eder; planlı bir şekildeBir süreci ifade eder; planlı bir şekilde 1. verilerin toplanması,1. verilerin toplanması,2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler 3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler

bütünüdür. bütünüdür.

• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin planlanması yolunu açacaktır hizmetin planlanması yolunu açacaktır

Araştırmanın AşamalarıAraştırmanın Aşamaları

1.1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma probleminin tanımlanmasıprobleminin tanımlanması

• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklarKonu seçiminde yararlanılacak kaynaklar• Konu seçimi için ölçütlerKonu seçimi için ölçütler• Araştırma probleminin yazılmasıAraştırma probleminin yazılması2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklarAraştırmazının yararlanılacağı kaynaklar• Kaynaklardan not almaKaynaklardan not alma4. Kurumsal çerçeve4. Kurumsal çerçeve• Kuram ve araştırma arasındaki ilişkiKuram ve araştırma arasındaki ilişki

Araştırmanın AşamalarıAraştırmanın Aşamaları--devamdevam5.5. Araştırma planının yapılmasıAraştırma planının yapılması• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi, Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,

Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi, Verilerin toplanması, Veri toplama belirlenmesi, Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)aracının hazırlanması)

• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılmasıyapılması

6.   Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz 6.   Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz edilmesi)edilmesi)

7. Bulguların yorumlanması7. Bulguların yorumlanması8. Bulguların rapor edilmesi8. Bulguların rapor edilmesi

Konunun (Sorunun) SeçimiKonunun (Sorunun) Seçimi

• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma konusunun seçimidir. konusunun seçimidir.

Peki konuyu nasıl seçmeliyim????Peki konuyu nasıl seçmeliyim????• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun, Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun, • En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol

açtığı etkiler, açtığı etkiler, • İşyerindeki gözlemler,İşyerindeki gözlemler,• Literatür bilgileri, Literatür bilgileri, sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik

edecektir. edecektir.

Konunun (Sorunun) SeçimiKonunun (Sorunun) Seçimi Özetle;Özetle;• Sorunun önceliği Sorunun önceliği • Araştırmaya değer olmasıAraştırmaya değer olması• Sorunun çözülebilir olması Sorunun çözülebilir olması • Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların

uygulamaya katkı sağlayacak olması  gibi uygulamaya katkı sağlayacak olması  gibi özellikler de konunun seçimini etkileyecektirözellikler de konunun seçimini etkileyecektir

• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı yönünden önemi ve yaygınlığıyönünden önemi ve yaygınlığı

• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçlarıamaçları

Hemşirleik Hemşirleik UygulamalarUygulamalarınında da değideğişşim/KDU neden im/KDU neden gerekli?gerekli?• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için• Bakım maliyetini etkin kullanmak için• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak

için(bakımın sadece %20’si kanıta dayalı)• Hastaların hatalı uygulama kaygısı• Hastaların bilgi taleplerinde artış• Sağlık personeline güvenin azalması• Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin

en iyisi mi görmek için• Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için• Tıbbi bakımla uyum sağlamak için

KDU adımlaKDU adımlarırı

• KKllinik bir soruinik bir sorunn formüle et formüle et• Literatür taraması yap, mevcut en iyi Literatür taraması yap, mevcut en iyi

kanıtı bulkanıtı bul• KanıtlarKanıtlarının ge geççerliğini eleerliğini eleşştirel olarak tirel olarak

değerlendirdeğerlendir• Bu kanıtlaBu kanıtlarırı, uzman, uzmanlılık ve hasta k ve hasta

tercihleri ile entegre ederek kullantercihleri ile entegre ederek kullan

Uygulamalarımızı sorgulayalımUygulamalarımızı sorgulayalım

• Bu hastam için en iyi olan uygulama mıBu hastam için en iyi olan uygulama mı

• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyimBu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim

• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi hizmeti vermeme yardımcı oluyor muhizmeti vermeme yardımcı oluyor mu

• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu kanıtlayan çalışmalar var mıkanıtlayan çalışmalar var mı

Bir örnek:Bir örnek:

Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin İncelenmesiDüzeylerinin İncelenmesi

Bası ülserini önlemede Bası ülserini önlemede hemşirelik uygulamaları/Kanıt hemşirelik uygulamaları/Kanıt seviyeleriseviyeleri• Bası yarasını önlemek için hastanın bası Bası yarasını önlemek için hastanın bası

yarası geliştirme riski 6 saat içinde yarası geliştirme riski 6 saat içinde değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜdeğerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ

• Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter, Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter, sürtünme/ZAYIF KANITsürtünme/ZAYIF KANIT

• Deriyi düzenli aralıklarla Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN GÖRÜŞÜgözlemleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ

• Uygun hastaları kendi derilerini Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri için eğitin ve gözlemlemeleri için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜdestekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ

Bası ülserini önlemede Bası ülserini önlemede hemşirelik uygulamaları/Kanıt hemşirelik uygulamaları/Kanıt seviyeleriseviyeleri• Bası yarasını önlemek için hastanın bası Bası yarasını önlemek için hastanın bası

yarası geliştirme riski 6 saat içinde yarası geliştirme riski 6 saat içinde değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜdeğerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ

• Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven, sentetik veya gerçek koyun derisi vb. eldiven, sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler halka şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜkullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ

• Bası ülseri gelişme riski olan hastalara Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına derilerinin durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli aralıklarla pozisyon verin/UZMAN göre düzenli aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜGÖRÜŞÜ

Kanıta dayalı hemşirelik Kanıta dayalı hemşirelik uygulamalarının yaşama uygulamalarının yaşama geçirilebilmesi için:geçirilebilmesi için: • Organizasyonel açıdan;Organizasyonel açıdan;

• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların • Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği içinde çalışması ve ortak projeler işbirliği içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,geliştirilmesi,• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil • Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil edilmesi,edilmesi,• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu • İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir ortamın yaratılması,araştıran bir ortamın yaratılması,• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir • Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt yapının oluşturulması,alt yapının oluşturulması,• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin • Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek vermesi,destek vermesi,• Değişim için ortamın hazırlanması,• Değişim için ortamın hazırlanması,

Kanıta dayalı hemşirelik Kanıta dayalı hemşirelik uygulamalarının yaşama uygulamalarının yaşama geçirilebilmesi için:geçirilebilmesi için:• Araştırıcı açısından;Araştırıcı açısından;

• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların • Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,verilmesi,• Hemşirelerin araştırma kültürünü • Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek için eğitim çalışmalarının geliştirmek için eğitim çalışmalarının yapılması,yapılması,• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler • Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve internet erişim kaynakları hakkında ve internet erişim kaynakları hakkında bilgilendirmenin yapılması,bilgilendirmenin yapılması,

Kanıta dayalı hemşirelik Kanıta dayalı hemşirelik uygulamalarının yaşama uygulamalarının yaşama geçirilebilmesi için:geçirilebilmesi için:• Hemşireler açısından;Hemşireler açısından;

• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması, • Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,

• Araştırmayı uygulamada kullanması ve • Araştırmayı uygulamada kullanması ve kritik düşünme becerilerine sahip olması,kritik düşünme becerilerine sahip olması,• Özellikle hastayla ilgili sonuçları • Özellikle hastayla ilgili sonuçları iyileştiren araştırma projelerine iyileştiren araştırma projelerine katılması, sonuçları yayması gibi katılması, sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç vardır.faktörlere ihtiyaç vardır.

Sonuç OlarakSonuç Olarak

• Hemşire olarak hedeflerimize Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için yaptığımız tüm ulaşmak için yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir şüphe ve girişimlere bilimsel bir şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar bulmalıyız. merakla bakmalı, kanıtlar bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel araştırmalarla En iyi kanıt bilimsel araştırmalarla elde edildiğine göre , hemşirelik elde edildiğine göre , hemşirelik bakımının da araştırma temeline bakımının da araştırma temeline dayandırılması gerekir.dayandırılması gerekir.

Kaynaklar;Kaynaklar;1-1-… … http://www.nice.http://www.nice.org.ukorg.uk//pdfpdf/ / clinicalguidelinepressuresoreguidanceniceclinicalguidelinepressuresoreguidancenice..pdfpdf (Erişim Tarihi: Ocak 2009) (Erişim Tarihi: Ocak 2009)

2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. 2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://wwwhttp://www. . hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)

3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.

4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta 4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dayalı Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu DergisiDergisi,9:42-45